nr 7–8 (37–38) lipiec–sierpień

2015

nr 7nr 7––lipieclipiec

PolakMały M

iesi

ęczn

ik

WITAJ SZKOŁO!

nr 7–8 (37–38) lipiec–sierpień 2015 * Polak Mały2

Żegnajcie, wakacje!

Jeszcze nam w głowie plan wycieczek,Jeszcze nam w ustach smak porzeczek,Jeszcze nam w oczach łąki skoszone,A tu już w uszach szkolny dzwonek....Nowy rok szkolny w okno puka,Zjawia się książka i nauka,Trwałe przyjaźnie, heca niejedna.Dobrze nam w szkole! A jednak...Żal nam słonecznej swobody,Piasku i łódki, i wody,Żal wakacyjnej przygody,Minął zielony czas.

H. Ochocka

Witajcie!Znów się spotykamy. A lato było upalne.

Woda w rzekach i jeziorach była aż zbyt cie-pła. Wodne akweny wiejskie były pełne nie

tylko kąpiących się dzieci, lecz także ptactwa domowego. Wszystko, co tylko zdołało dotrzeć do wody, wszystko do niej wchodziło, wska-kiwało, wpełzało. Wierzę, że nauczyliście się szukać cienia pod najmniejszym krzaczkiem czy pięknie rozłożystym drzewem. Wyciąga-jąc z pamięci przeżyte przygody, na pewno każdy z was potrafi po wakacjach odróżnić ważkę od motylka, gąskę od kaczki, mrówkę od żuczka, padalca od jaszczurki, rydza od borowika itd. Po to są wakacje, ażeby wiedzę zdobytą w szkole zastosować podczas wycie-czek i wakacyjnych przygód.

Wypoczęci, pełni sił i wrażeń powakacyj-nych, ale i stęsknieni za „unormowanym” ży-ciem, na pewno z radością zawołacie:

WITAJ SZKOŁO!

nr 7–8 (37–38) lipiec–sierpień 2015 * Polak Mały 3

Witaj szkoło!I chociaż pierwsze dni września będą

jeszcze okresem przejściowym pomiędzy wakacyjną swobodą a szkolnym rygorem, to każdy szybko stanie się poważnym Uczniem. A najpoważniejsze chwile przeżyją tak ci, co pierwszy raz usłyszą szkolny dzwonek, jak i ci, którzy staną na końcu szeregu, czyli tego-roczni maturzyści.

A czy wiecie, że ta, tak dobrze nam zna-na szkoła, w różnych państwach wygląda różnie?

Weźmy na przykład Polskę. Rok szkolny zaczyna się tam tak samo jak na Ukrainie – 1 września. Ale rok szkolny trwa aż do koń-

ca czerwca! I to nie koniec „inności”: polskie dzieci po 6 klasie zmieniają szkołę; ze szko-ły podstawowej przechodzą do gimnazjum, gdzie nauka trwa 3 lata; a potem można da-lej uczyć się – w liceum – kolejne 3 lata. Lek-cje zaczynają się o godz. 8:00.

A teraz odwiedźmy Wielką Brytanię. Po-dobnie jak na Ukrainie, w większości szkół

angielskich obowiązują mundurki. Większą część „umundurowania” można dostać w zwykłych sklepach, ale bluzę, blezer, krawat trzeba zakupić w szkole. Podręczniki, zeszyty i wszystkie przybory szkolne dla młodszych uczniów (do 10 roku życia) zapewnia szkoła. Starsi uczniowie korzystają z własnych przy-borów szkolnych. Lekcje zaczynają się o 9:00 i trwają do 15:00. A także – uwaga! – ucznio-wie mają godzinną przerwę na lunch (czytaj – lancz). Ale jest jeszcze coś, co na pewno wam też by się podobało – w podstawów-kach nie stawia się ocen!

A teraz odwiedźmy szkołę w Japonii. W odróżnieniu od Europy, rok szkolny w tym

kraju rozpoczyna się 1 kwietnia i trwa do połowy marca. Czyli nowy cykl nauki od sta-rego oddzielają jedynie dwutygodniowe wa-kacje. W międzyczasie uczniowie japońscy mogą cieszyć się jeszcze prawie miesięcz-nymi wakacjami letnimi w sierpniu oraz dwutygodniowymi feriami zimowymi. Naukę w szkole rozpoczyna się w wieku sześciu

4 nr 7–8 (37–38) lipiec–sierpień 2015 * Polak Mały

lat w sześcioletniej szkole podstawowej, potem szkole średniej, potem w liceum. Lek-cje zaczynają się o godzinie 8:30, a kończą o 15:30. Przerwa na posiłek trwa od 12:30 do 13:25. Po 15:30 uczniowie nie wracają do domów – uczęszczają do różnego rodzaju klubów sportowych, artystycznych i nauko-wych, w których mogą zgłębiać swoje zain-teresowania. Rzadko kto wychodzi ze szkoły wcześniej niż o 17:00. Poza szkołami publicz-nymi, drugim istotnym sektorem edukacji są

popołudniowe szkoły prywatne, które pełnią funkcje kursów przygotowujących do egza-minów wstępnych na uczelnie. Uczęszcza do nich prawie 90% młodych Japończyków. I dla-tego widok wracających około 20:00–21:00 grup młodych ludzi w mundurkach (które są obowiązkowe i ich noszenie jest przestrzega-ne) nie należy do niezwykłych. A po powro-cie trzeba jeszcze odrobić lekcje... W przeci-wieństwie do uczniów na Ukrainie, japońscy uczniowie mają zadawane prace domowe na wakacje. I dlatego wakacje japońskie różnią się od waszych – w Japonii uczniowie w okre-sie wakacji odrabiają zadane tematy oraz powtarzają materiał szkolny. Już wspomina-

łam o obowiązkowych mundurkach szkol-nych. Dla dziewcząt jest to zawsze spódnica, często plisowana, białe podkolanówki, które nosi się nawet w zimie oraz stylizowany na marynarski żakiecik. Kolory mundurków dla dziewcząt to granatowy, szary lub czarny. U chłopców zdecydowanie dominuje czerń, a charakterystyczny strój z metalowymi guzi-kami i sztywnym kołnierzykiem przypomina mundur pruskiego huzara albo kominiarza, znanego wam już raczej z bajek, niespotyka-

nego od wielu lat na ulicach Ukrainy. Aha! I jeszcze jedna sprawa – makijaż, biżuteria i farbowanie włosów są dla uczniów japoń-skich surowo zabronione.

A jak wygląda edukacja za kołem pod-biegunowym, np. w Grenlandii, gdzie w ciągu roku temperatura spada do -50 stopni? Każ-dy ukraiński uczeń na pewno ucieszyłby się z wprowadzenia systemu edukacji na wzór tego panującego na Grenlandii. U nas w cią-gu dnia uczniowie mają nawet i po osiem go-dzin zajęć, a tam lekcje trwają osiem godzin... tygodniowo. Do tego nie istnieje coś takiego jak sprawdziany, klasówki, prace domowe czy nawet prowadzenie zeszytu. Uczniowie

5nr 7–8 (37–38) lipiec–sierpień 2015 * Polak Mały

Kto nie pilnuje porządku,zapłacze sobie w kątku.

Aby mieć wokół porządek,trzeba mieć w głowie rozsądek.

są oceniani dopiero pod koniec roku szkol-nego. Zapytacie: a jak wygląda lekcja za ko-łem podbiegunowym? Uczniowie bynajmniej nie siedzą w czapkach i grubych rękawicach. Sale lekcyjne wygladają typowo – są stoliki, krzesła i tablica. Niekiedy w jednej klasie uczą się uczniowie, którzy już wcześniej chodzili do szkoły i ci zupełnie nowi. Dlatego poziom jest bardzo zróżnicowa-ny. Na lekcjach ucznio-wie uczą się zazwyczaj języka duńskiego, an-gielskiego, środowiska lub matematyki. Zaję-cia przypominają bar-dziej gry i zabawy niż naukę, do jakiej jeste-ście przyzwyczajeni. Zważając na to, że na kole podbiegunowym panuje ostry klimat polarny (zima trwa 9 mie-sięcy, a temperatura powietrza spada do -45 stopni), do zachowania sił i energii, a nawet zdrowia, potrzebna jest odpowiednia dieta. Dlatego w zestawach śniadaniowych miej-scowych uczniów nie może zabraknąć wę-dzonego mięsa, ryżu, warzyw, żółtego sera, chleba i gorącej herbaty. Szkoły mieszczą się jedynie w większych miejscowościach i dlate-go dzieci są dowożone na zajęcia samocho-dami, saniami, a niekiedy transportowane samolotem.

Kochani! Opowiedziałam wam o innych szkołach, o innych warunkach zdobywania wiedzy. Postarajcie się docenić swoich na-uczycieli oraz swoje szkoły z wygodnymi kla-sami, salami gimnastycznymi czy gabineta-mi komputerowymi. Tak, macie sprawdziany i klasówki. Ale może warto, zamiast stresowa-nia się nimi, traktować te lekcje jako zabawy dydaktyczne „A czy wiesz, że...”. Życzę wam udanego startu kolejnego roku szkolnego!

Babcia Kazia

Mądrość ludowa

Pierwsze lody wymyślili starożytni Rzymianie jakieś 2 tysiące lat temu. Ich lody składały się z wody, miodu i przypraw. W tamtych cza-sach nie istniały oczywiście lodówki. Rzymianie chłodzi-

li więc swoje lody w głębokich studniach lub zimnych strumieniach. Często dodawali też do lodów zamrożonego śniegu, sprowadzanego ze szczytów gór przez specjalnych kurierów.

Lody wodno-miodo-we, pochodzące z Rzy-mu, były popularne w ca-łej Europie bardzo długo. Zmienił to dopiero słynny włoski podróżnik, Marco Polo (czytaj: Marko Polo), który przy-wiózł ze swojej podróży do Chin pierwszy prze-pis na lody z mleka, owoców i jajek.

Według Łukasza Klesyka

Prośba książki- Nie bierz mnie brudnymi rękami!Zakładki zawsze używaj i kartek mi nie wyrywaj.A wtedy – ani słowa, będę zawsze jak nowa.

„A czy wiesz, że...”

6 nr 7–8 (37–38) lipiec–sierpień 2015 * Polak Mały

Z okazji Dnia Języków organizowane są w całej Europie liczne i różnorodne wydarzenia: począwszy od imprez przeznaczonych dla dzieci i odbywających się z ich udziałem, po-przez specjalne programy radiowe i telewizyj-ne, kursy językowe oraz konferencje. Władze krajowe oraz partnerzy Dnia Języków mają swobodę wyboru w zakresie form organizo-wanych przez nich wydarzeń.

W ramach obchodów do 800 milionów Europejczyków z 47 państw, które w Radzie Europy reprezentowane są przez swoich przedstawicieli, kierowany jest apel o podej-

mowanie nauki większej liczby języków i to niezależnie od wieku uczących się oraz for-my kształcenia – szkolnej czy pozaszkolnej. Rada Europy w przekonaniu, że różnorodność językowa stanowi narzędzie, dzięki któremu możliwe jest osiągnięcie większego wzajem-nego zrozumienia pomiędzy poszczególnymi kulturami, oraz że różnorodność językowa stanowi kluczowy czynnik bogatego dziedzic-twa kulturowego naszego kontynentu, podej-muje starania mające na celu promowanie wielojęzyczności na terenie całej Europy.

źródło: edl.ecml.at

Europejski Dzień Języków – świętuj razem z nami!26 września obchodzimy Europejski Dzień Języków (EDJ). To coroczne święto języków ustanowione zostało w 2001 roku z inicjatywy Rady Europy, której siedzibą jest Strasburg.

7nr 7–8 (37–38) lipiec–sierpień 2015 * Polak Mały

Dzień Chłopaka jest raz w roku, więc się ciesz, że to właśnie dziś, obiboku. Radości, szczęścia życzę Ci i abyś zdrowy zawsze był!

Z okazji Dnia Chłopaka życzę Ci, abyś był pomocny jak komputer, szybki jak japoński skuter, sympatyczny jak maskotka i słodziutki jak szarlotka.

Aby wszystkie fajne dni w żółwim tempie upływały, aby co dzień uśmiechał się do Ciebie świat cały.

30 wrześniaDzień Chłopaka Jesienią, jesienią

Sady się rumienią;Czerwone jabłuszkaPomiędzy zielenią.

Czerwone jabłuszka,Złociste gruszeczkiŚwiecą się jak gwiazdyPomiędzy listeczki.

Pójdę ja się, pójdęPokłonić jabłoni,Może mi jabłuszkoW czapeczkę uroni!

Pójdę ja do gruszy,Nastawię fartuszka,Może w niego spadnieJaka śliczna gruszka!

Jesienią, jesieniąSady się rumienią;Czerwone jabłuszkaPomiędzy zielenią.

Maria Konopnicka

Jesienią

W spiżarni na półkach zapasów bez liku:są dżemy, kompoty, złoty miód w słoiku.I cebula w wiankach, i grzyby suszone,są główki kapusty, ogórki kiszone.A gdy przyjdzie zima, będzie mróz na dworze,zapachnie mi lato, gdy słoik otworzę.

Jerzy Ficowski

W spiżarni

nr 7–8 (37–38) lipiec–sierpień 2015 * Polak Mały10810

Zwyczaj nieodmieniania nazwisk koń-czących się samogłoską -o obejmuje coraz szersze kręgi użytkowników współczesnej polszczyzny. Jedna z moich studentek wy-znała mi kiedyś szczerze, że dziwi odmie-

nianie przeze mnie nazwiska Pietraszko: Pietraszki, Pietraszce, Pietraszką. Już wie-le też razy słyszałem, jak ktoś mówi o Ze-mście czy Ślubach panieńskich Aleksandra Fredro – zamiast, oczywiście, Fredry.

Pamiętajcie, że wszystkie nazwiska tego typu, a więc Fredro, Kościuszko, Matejko, Pietraszko, Lato, Sidło, Sito, Mleczko należy odmieniać tak jak rzeczowniki rodzaju żeń-skiego: Kościuszko – Kościuszki – Kościusz-ce – Kościuszkę – Kościuszką – o Kościusz-ce – tak jak dziewczynka – dziewczynki – dziewczynce – dziewczynkę – dziewczynką – o dziewczynce, Lato – Laty – Lacie – Latę – Latą – o Łacie – tak jak kobieta – kobiety – kobiecie – kobietę – kobietą – o kobiecie itp.

W wypadku zbieżności brzmienia nazwi-ska z wyrazem pospolitym mamy do czynie-

nia z dwoma wzorami odmiany, np. Mleczko – Mleczki – Mleczce – Mleczką, ale mleczko – mleczka – mleczku – mleczkiem.

Pod dziś obowiązujące deklinowanie Kościuszki – Kościuszce, Matejki – Matejce podciągamy również nazwiska innosłowiań-skie i litewskie, np. Szewczenko – Szew-czenki – Szewczence, Tito – Tity – Ticie, Jagiełło – Jagiełły – Jagielle.

Jak wyrazy rodzaju męskiego odmieniają się natomiast nazwiska pochodzące z innych języków europejskich: Canaletto – Canaletta – Canalettowi, Brentano – Brentana – Bren-tanowi, Caruso – Carusa – Carusowi.

Nazwiskowe twory pozaeuropejskie pozostawiamy w mianownikowej postaci z wygłosowym -o: o prezydencie Suharto, z cesarzem Hirohito.

źródło: Jan Miodek, „Nie taki język straszny”, Warszawa 1992

Fredro – Fredry – Fredrze

nr 7–8 (37–38) lipiec–sierpień 2015 * Polak Mały 11911

Na wzgórzu pod Pszczyną, nad rzeczką Przebrzydłą mieszkało w zamczysku wrzeszczące Straszydło. Od brzasku do zmierzchu, od zmierzchu do brzasku wierzeje zamczyska trzeszczały od wrzasku. Przez chaszcze i gąszcze, przez grząskie moczydła szedł wrzask przeraźliwy strasznego Straszydła. Aż wreszcie pod Pszczynę przybyła Poczwara i rzekła: „Robaczku! przebrała się miara! Wszak każde zwierzątko, od żuczka do myszy, w mieszkaniu swym szuka spokoju i ciszy – więc porzuć zły zwyczaj, żyć zacznij inaczej i przestań już wrzeszczeć, a szeptać racz raczej!” I odtąd pod Pszczyną, nad rzeczką Przebrzydłą szeptało w zamczysku wrzeszczące Straszydło. A morał stąd taki: mów szeptem koniecznie, bo wrzeszczeć w zamczysku jest bardzo niegrzecznie.

facebook.com/polszczyzna

StraszydłoMruczek dobrze biegać nie umiał. Treno-

wał i trenował, lecz mu się to nie udawało. Pomimo to, mama zapisała go na wyścigi. Mruczek choć nie był pewny swoich sił, tre-nował nadal.

Nadszedł dzień wyścigów. Mruczek mu-siał się zmierzyć z trzema szybkimi kotami: Kłapouszkiem, Nerusiem i Szarkiem. Wy-startowali. Mruczek dał z siebie wszystko, obiegł dwa koła i pierwszy przekroczył metę.

Drugim przyszedł Szaruś, trzecim – Neruś, na końcu był Kłapouszek. Udało się!

Mruczek uwierzył w swoje siły i zdecydo-wał, że nie zaprzestanie treningów. Od tej pory Mruczek bardzo dobrze biegał, nawet szybciej od innych kotów.

Regina Peszek, uczennica 4 klasyszkoła nr 10 we Lwowie

Mruczek na wyścigach

ZagadkaRosną w ogrodzie, mniejsze i duże,kwitną przepięknie wspaniałe...

róże

nr 7–8 (37–38) lipiec–sierpień 2015 * Polak Mały12

Przygody Koziołka Matołka (fragmenty)

Tak wygląda ta książeczka, W której nasz koziołek młody, Co na imię miał Matołek, Przeżył pierwsze swe przygody.

Kto jej jeszcze nie przeczytał, Niech to powie swej mamusi, Bo książeczkę tę prześliczną Każde dziecko poznać musi.

Jest w niej wszystko opisane: Jak koziołek, mądra głowa, Błąkał się po całym świecie, Aby dojść do Pacanowa.

Jak był w Chinach, na księżycu I jak w morskiej był topieli, Jak go kucharz chciał usmażyć,I jak głowę mu ucięli.

Sto dwadzieścia miał tych przygód, Czasem wielką poniósł szkodę, Lecz ocalił cenne życie I ocalił piękną brodę.

Nową teraz zaczął podróż, By ją skończyć w Pacanowie, A co przeżył i co zdziałał, Ta książeczka wam opowie.

Kornel Makuszyński, Marian Walentynowicz

nr 7–8 (37–38) lipiec–sierpień 2015 * Polak Mały14

Psom nie wolno podawać:suchej karmy• kości z kurczaka• wołowiny•

Każdy szczeniak powinien pić:mineralną gazowaną• mleko z kartonika• mleko mamy•

Ogon podkulony pod brzuch oznacza u psa:

strach• złość• radość•

Gdy pies ma zimny nos, to oznacza, że:

jest chory• jest zdrowy• chce na dwór•

Psa koniecznie powinno się:

od małego uczyć • właściwych zachowań

bić gdy coś zbroi• kąpać rano i wieczorem•

Kwiz pod psemPsy są najlepszymi przyjaciółmi ludzi. Ale czy my możemy się uważać za ich przyjaciół? Sprawdzi to nasz kwiz, w którym pytamy was o sprawy związane z psami. Karmienie, pielęgna-cja, szkolenie i zabawa – co o nich wiecie? Ruszajcie!

Psy podwórkowe:mogą spać pod • gołym niebem cały rokzawsze są niemi-• łemuszą mieć ciepłą budę i pokarm•

Psa trzeba obowiązkowo:szczepić• ubierać w ubranka• utuczyć•

Czekolada dla psa:służy mu jak witaminy• powoduje, że mu rosną dłu-• gie uszyjest bardzo szkodliwa•

Pies na ulicy:powinien biegać lu-• zemmusi być na smyczy• można go tam zosta-• wić samego

Psa nigdy nie powinno się:oddawać do schroniska, wyrzucać, • bić

głaskać, brać • do łóżka, przytulać

karmić mar-• chewką, ubierać w ubranka, czesać

dladzieci.pl

stwową Rejestracyjną Służbę Ukrainy 08.06.2012 r. Założyciel i wydaw-ca: Mirosław Rowicki, засновник і видавець М. М. Ровіцкі. Projekt współfi nansowany ze środków Ministerstwa Spraw Zagranicz-nych RP w ramach konkursu na realizację zadania „Współpraca z Po-lonią i Polakami za granicą” za pośrednictwem fundacji „Wol-ność i Demokracja”.

15nr 7–8 (37–38) lipiec–sierpień 2015 * Polak Mały

Pismo jest redagowane przez zespół „Kuriera Galicyjskiego”. Adres do korespondencji: Kurier Galicyjski – Polak Mały, skrytka pocztowa (a/c) nr 80, Iwano-Frankiwsk 76018, Ukraina, абонентська скринька № 80, Івано-Франківськ, Україна, e-mail: kuriergalicyjski@wp.pl, tel.: 0-038 (032) 2531520. Свідоцтво про державну реєстрацію Серія КВ № 18983-7773 Р ви-дане Державною Реєстраційною Службою України 08.06.2012 р. Świadectwo rejestracji: seria KW nr 18983-7773 R wydane przez Pań-

Wpisując poziomo odpowiedzi na zagadki, na kolorowych polach otrzymacie rozwią-zanie krzyżówki. Przyjemnej zabawy!

KRZYŻÓWKA1

2

3

4

5

6

7

POKRZYWAStoi pod płotem pokrzywa i patrzy na wszystkich krzywo.Nikt jej nie lubi na świecie!Nikt z niej wianuszków nie pleciei do bukietów nie zrywa!Każdy ją tylko przezywa!

1. Nadchodzi po jesieni.2. Tata taty.3. Można je zrobić z bursztynu, jarzębiny.4. 12 miesięcy.

5. Ptak, który w nocy nie śpi.6. Może nim być landrynka lub krówka.7. Piszesz nią po tablicy.

Biedna, ach, biedna pokrzywa...Szedł sobie chłopiec przez drogę,pokrzywa cap go za nogę.Przebiegło wesołe prosię, pokrzywa łup je po nosie.Stoi pod płotem pokrzywa, okropnie jest nieszczęśliwa!

Danuta Wawiłow

Miesięcznik Polak Mały można zaprenumerować na poczcie na Ukrainie!!!KOD PRENUMERATYУКРПОШТА 68416

Cena prenumeraty pocztowej1 miesiąc – 3,50 hrywien

3 miesiące – 10,50 hrywien6 miesięcy – 21,00 hrywien12 miesięcy – 42,00 hrywny