Pojęcie poznania bezpośredniego i doświadczenia
description
Transcript of Pojęcie poznania bezpośredniego i doświadczenia
RENATA ZIEMIŃSKA
Pojęcie poznania bezpośredniego i doświadczenia
Pojęcie doświadczenia
poznanie bezpośrednie dotyczące przedmiotów aktualnie obecnych dla podmiotu i istniejących
Bezpośredniość
poznanie bezdyskursywne, jednoetapowe na poziomie fenomenalnym
wieloetapowe procesy obliczeniowe odbywające się poza świadomością nie przeczą takiej bezpośredniości
Pojęcie bezpośredniości (Stępień)
Poznanie bezpośrednie to poznanie, które ujmuje swój przedmiot
(1) bez pośrednika nieprzezroczystego (takiego, który najpierw sam musi stać się tematem poznania, aby odegrać rolę pośrednika);
(2) bez użycia rozumowań;(3) bez odwoływania się do wcześniej
uznanych sądów;(4) całościowo.
Poznanie pośrednie
Poznanie pośrednie to przeciwieństwo bezpośredniego, niebezpośrednie. Dwa typy:
(1) poznanie przez obraz lub znak (na podstawie fotografii, rysunku, tajemniczego symbolu, za pomocą obrazu telewizyjnego, telefonu, radia itd.);
(2) poznanie za pomocą rozumowania. Znak niekiedy jest przezroczysty (płynne
czytanie w ojczystym języku). Poznanie pośrednie bazuje na bezpośrednim.
Obecność przedmiotu
nie wszystko, co istnieje jest obecne dla podmiotu
obecność nie gwarantuje istnienia ale na nie wskazuje
bezpośrednie (i naoczne) są też przypomnienie i wyobrażenie. Te jednak dotyczą przedmiotów aktualnie nieobecnych
przypomnienie- przedmiot kiedyś obecny ale nie teraz, wyobrażenie – przedmiot dotąd nieobecny
Istnienie
doświadczenie dotyczy przedmiotów aktualnie istniejących (nie każde przeżywanie jest doświadczaniem)
czas lub miejsce doświadczanych przedmiotów powinny jakoś zbiegać się z naszą aktywnością poznawczą (np. aktywnością receptorów)
Warunki obecności
Doświadczenie przedmiotu jest możliwe, jeśli nie jest on zbyt daleko ani zbyt blisko podmiotu oraz
jeśli jest obecny w wystarczającym interwale czasu (jedno mignięcie może nam nie wystarczyć do doświadczenia).
Aparatura wzmacniająca receptory
niekiedy dostrzeżenie przedmiotu uwarunkowane jest uzbrojeniem naszego oka czy ucha w odpowiednie narzędzia, typu okulary czy aparat słuchowy, lupa, mikroskop czy luneta, stetoskop, aparat USG, a także telefon, videofon
w ten sposób poszerzamy zakres doświadczenia
Obecność tylko czasowa i stopniowanie obecności
Transmisje telewizyjne umożliwiają nam bezpośrednie śledzenie, np. meczu. Przedmiot nie jest obecny w przestrzeni ale śledzimy go w czasie, na żywo.
Nie jest to taka obecność jak podczas oglądania meczu z pierwszego rzędu na trybunach, a jednak można tu mówić o doświadczeniu.
USG
Wzorcowe doświadczenie
Wzorcowym rodzajem doświadczenia jest np. oglądanie jabłka, które mamy w ręku, dotykamy jego faktury, widzimy jego kształt i barwy z różnych stron, wąchamy, smakujemy, słyszymy chrzęst kęsów i czujemy jego soczystość.
Słabszym doświadczeniem jest widzenie go w ręku innej osoby lub kiedy leży na straganie.
Doświadczenie a zmysły
Dopóki są dane zmysłów wymagające jakiejś zbieżności w czasie lub przestrzeni, czyli obecności, mamy duże gwarancje doświadczenia (jeśli przedmiot istnieje).
Modelem i prototypem doświadczenia jest posługiwanie się zmysłami.
Rodzaje bezpośredniego poznania
(1) spostrzeżenie zmysłowe zewnętrzne;(2) spostrzeżenie zmysłowe wewnętrzne’;(3) introspekcja;(4) spostrzeżenie cudzej psychiki wyrażonej w
ciele;(5) przypomnienie;(6) quasi-spostrzeżenie (np. percepcja w filmie);(7) percepcja w wyobraźni (tego, co
wyobrażone);(8) percepcja wartości, doświadczenie moralne,
religijne;(9) percepcja czysto intelektualna.
Obserwacja i eksperyment
Obserwacja to doświadczenie kierowane określonym zadaniem, zmierzające do odpowiedzi na określone pytanie.
Eksperyment to doświadczenie czegoś sztucznie wywołanego w sytuacji zaplanowanej.
Filozoficzne pojęcia intuicji
Kartezjusz - intuicja to poznanie intelektualne jasne i wyraźne, jej przeciwieństwem jest dyskurs.
Bergson: intuicja to świadoma postać instynktownego współpłynięcia z rzeczywistością; przeciwieństwem takiej intuicji jest poznanie intelektualne i doświadczenie.