101

Qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqw

ertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwert

yuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui

opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiop

asdfghjklzxcvbnmqwertyuiopas

dfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg

hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjk

lzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx

cvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcv

bnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbn

mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq

wertyuiqwertyuiopasdfghjklzas

dasdagfqqwfhxcvbnmaiouoiuuq

wertyuiqwertyuiopasdfghjklzxc

vbnmqwertyuiqwertyuiopasdfgh

jklzxcvbnmqwertyuiqwertyuqw

ertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwert

yuiqwertyuiopasdfghjklzxcvbnm

Poezja i Dobro

klasowa antologia analiz poezji

Cypriana Kamila Norwida

Chorzw 2012

2

Poezja i dobro. Klasowa antologia analiz poezji Cypriana Kamila Norwida, Zesp Szk

Technicznych i Oglnoksztaccych nr 1 im. W. Korfantego w Chorzowie, 2011-2012,

Chorzw 2011/2012

Opiekun redakcyjny: mgr Alan Misiewicz

Sekretarz redakcji: Patryk Kawa

Korekta: Adrian Krzemie

Grafika: Patryk Grabowski

Zesp: Patryk Kawa, Patryk Grabowski, Marcin Szczypiski, Rafa Wolany, Rafa Jaworski,

Konrad Szyja, Adrian Jarocha, Adrian Krzemie, Mirosaw Kusiak, Dominik Westa

Antologia powstaa w ramach projektu Szkoa z klas 2.0

3

Spis treci

Wstp.4

Bogowie i czowiek, Patryk Kawa..5

Mae dzieci, Patryk Grabowski9

Nekrolog Fryderyka Chopina, Marcin Szczypiski.11

Do spczesnych, Rafa Wolany13

Specjalnoci, Rafa Jaworski.15

Do publicystw Moskwy, Konrad Szyja...17

Socjalizm, Adrian Jarocha...20

Ciemno, Adrian Krzemie...22

Modlitwa, Mirosaw Kusiak.23

Omyka, Dominik Westa.26

4

Wstp

Alan Misiewicz

Poezja i dobro. Klasowa antologia analiz poezji Cypriana Kamila Norwida to

efekt niemal caorocznej pracy uczniw klasy 2b. Uczniowie poddali analizie i

interpretacji krtszej lub duszej, bardziej lub mnie wyczerpujcej, bardziej lub

mniej udanej wybrane wiersze poety. Trudno polegaa nie tylko na tym, e jego

jzyk jest do enigmatyczny, wiersze niejasne, trudne, ale i na tym, e uczniowie

nie otrzymali kontekstu, w jakim naleaoby je umieci. Z drugiej jednak strony dao

to im moliwo niemal nieograniczonych sposobw odczytania myli Norwida.

Najczciej odnosili je do naszej wspczesnoci a to, rzecz jasna, wiadczy tylko o

jednym: poezja Cypriana Kamila Norwida jest uniwersalna, myl poety aktualna,

wci obecna.

Chorzw, czerwiec 2012

5

Bogowie i czowiek

PATRYK KAWA

.1I

Dzi autorowie s jak Bg:

Do jest, e tchn, wnet arcydzieo wstawa;

W skrzydlaty lot posuwa ciki pug -

Trud jest jakoby zabawa!

II

Nie samo ju soce rzuca cie

Wawrzynw - skania je i wiatr yczliwy,

Dwadziecia lat sawy za jeden dzie

Dajc - za jeden dzie szczliwy!

III

I od Wirgiliusza ksztatnych pie

Zalatuj jeszcze ludzkie natchnienia...

On! dwadziecia lat pracy da za jeden dzie -

Za jeden dzie stworzenia!

Wiersz Cypriana Kamila Norwida Bogowie i czowiek jest dowodem na to, i

jego autor susznie zaliczany jest przez wielu do poetw romantycznych. Norwid

rozwaa w nim kwesti tworzenia dziea literackiego, trudu stworzenia utworu. Mona

si tu doszukiwa aluzji do osobistych dowiadcze autora, ktrego twrczo

bardzo dugo pozostawaa niedoceniona. Zostaa odkryta ponownie dopiero w

okresie Modej Polski. Wtedy to nie kryto podziwu i uznania dla jego ogromnego

talentu, nie tylko literackiego, ale take plastycznego.

W wierszu Bogowie i czowiek Norwid dotyka kwestii, ktre wielokrotnie przewijaj

si w jego caym dorobku artystycznym. Zastanawia si nad rol artysty w procesie

twrczym, porwnuje go do Boga i tworzenia przez niego wiata. Pojawia si take

nawizanie do antyku, take bardzo czste w jego twrczoci, poprzez przywoanie

6

osoby Wirgiliusza. Wida, e Norwid szuka natchnienia i inspiracji w twrczoci

antycznej. Ale take mona si doszuka nawiza do osobistych przey autora,

rozczarowa, jakie spotkay go na polu artystycznym.

Podmiot liryczny w wierszu Bogowie i czowiek nie jest skonkretyzowany.

W pewnym stopniu moemy za niego uwaa autorw, ktrych Norwid porwnuje

do Boga. Wtkiem przewodnim jest jednak proces twrczy, tworzenie utworu

literackiego. Zgodnie z tytuem wiersza, Norwid zestawia osob autora-twrcy i Boga.

Proces tworzenia jest trywializowany. Ma si odbywa z lekkoci i finezj rwn

tworzeniu wiata przez Stwrc. Norwid pisze: w skrzydlaty lot posuwa ciki pug,

trud jest jakoby zabawa. Z drugiej jednak strony, podmiot liryczny gotowy jest

odda dwadziecia lat pracy za jeden szczliwy dzie, w ktrym stworzy

docenione przez czytelnikw dzieo. Adresatem wiersza jest og, nie ma konkretnej

osoby, do ktrej autor kierowaby swoje sowa. Stara si zwrci uwag na proces

twrczy, nie wyolbrzymia go jednak, chocia porwnuje autora do Boga. Tworzenie

warunkowane jest natchnieniem, ktre umoliwi stworzenie dziea nawet w jeden

dzie.

Wiersz skada si z trzech zwrotek. Kada zwrotka jest zbudowana z czterech

wersw. Wersy rymuj si ze sob. Mamy tu do czynienia z rymami gramatycznymi-

maj tak sam form gramatyczn np. : Bg pug, cie- dzie- rzeczowniki

yczliwy-szczliwy przymiotniki. S to rymy krzyowe. Wersy rymuj si na

zasadzie 1 i 3, 2 i 4. Wystpuj zarwno rymy mskie (jednosylabowe): Bg,

pug, cie, dzie, jak i eskie (wielosylabowe): yczliwy, szczliwy,

natchnienia, stworzenia. Wszystkie rymy s rymami dokadnymi; maja takie same

goski na kocach wyrazw. Moemy je take zaliczy do rymw czstochowskich:

banalnych, prostych, przewidywalnych.

7

W wierszu wystpuj liczne epitety: skrzydlaty lot, ciki pug, wiatr

yczliwy, dzie szczliwy, ksztatnych pie, ludzkie natchnienia.

Maj one na celu obrazowe opisanie rzeczywistoci: czasem zestawienie

przeciwiestw: skrzydlaty ciki (zastosowanie kontrastu), aby przybliy odbiorcy

wiersza, czym jest proces tworzenia.

Wrd zastosowanych rodkw stylistycznych wystpuj take: porwnanie:

autorowie s jak Bg, trud jest jakoby zabawa, inwersja: wnet arcydzieo

wstawa, posuwa ciki pug, powtrzenie: dwadziecia lat pracy da za jeden

dzie stworzenia, wykrzyknienie: Trud jest jakoby zabawa!, Dajc- za jeden dzie

szczliwy! oraz On!.

Norwid konsekwentnie koczy kad zwrotk wykrzyknieniem, po raz kolejny

starajc si zwrci uwag na rol autora tworzcego dzieo literackie. W tym celu

stosuje take hiperbol wyolbrzymiajc, poprzez porwnanie autorw do Boga i

przypisujc im boskie cechy: tchn, wnet arcydzieo wstawa. przerzutnia: Nie samo

ju soce rzuca cie Wawrzynw(...), I od Wirgiliusza ksztatnych pie zalatuj(...).

Nadaje tekstowi pynno, spjno, sprawia, e czyta si go lekko i zrozumiale jak

proz. W wierszu powtarzaj si zdania o takiej samej budowie: Dwadziecia lat

sawy za jeden dzie.

Porwnanie artysty, ktry jest w stanie powici 20 lat pracy za jeden dzie,

w ktrym stworzy wartociowe dzieo. Norwid zwraca uwag, e sawa, uznanie i

poklask dla dziea, nie zawsze zale od jego wartoci:

Nie samo ju soce rzuca cie Wawrzynw- skania je i wiatr yczliwy.

Moemy to potraktowa jako aluzj do jego twrczoci, pocztkowo niedocenionej i

ignorowanej. Wiatr yczliwy moe by uznaniem czytelnikw, o ktre Norwid za

ycia zabiega, a byo mu ono dane dopiero po mierci.

Przenonia uwydatnia, obrazuje prac autora nad dzieem:

I od Wirgiliusza ksztatnych pie zalatuj jeszcze ludzkie natchnienia.

Cyprian Kamil Norwid, mimo i jego twrczo zostaa odkryta w okresie Modej

Polski, jest uznawany za poet romantycznego. W wierszu Bogowie i czowiek,

wida nawizanie do ideaw epoki romantycznej. Idealizacja i hiperbolizacja sztuki,

8

postawienie artysty w centrum wszechwiata, przedstawienie go jako jednostki

wybitnej, niepodobnej do innych ludzi, a wreszcie porwnanie go do Boga, to gwne

wpywy epoki widoczne w utworze. Mona tu take wyczu echa niespenienia,

niedocenienia, z ktrym Norwid zmaga si przez cae ycie. Nie wiedzia, e tak jak

on, czerpa natchnienie z poetw antycznych, tak pniejsze pokolenia bd si na

nim wzorowa i inspirowa jego twrczoci.

9

Mae dzieci

PATRYK GRABOWSKI

I

Ona jest pikna, w dziewitnastym roku,

On lat ma dwadziecia cztery -

O gow wyszy, stojc przy jej boku;

Oboje ranej cery... (bis)

II

Wic on jej godny, ona jego warta.

On pi milionw posiada,

Ona okoo milionw pczwarta - -

eni si... sukcesja spada! (bis)

III

I nagle on ma p-szsta miliona,

Ona p-czwarta jak pierwej!...

Istna mesalliance, lecz ju lubna ona -

Oboje cierpi na nerwy. (bis)

IV

Lekarze co tchu do wd ich posali,

Gdzie si ona wd napia -

Napi si i on, i gdy powracali,

Harmonia z nimi wrcia. (bis)

V

I dzieci mieli - a dzieci ich dzieci

Takie mnstwo dzieci maych,

e po dwu wiekach ju zblia si trzeci,

A brak jeszcze Ludzi-dojrzaych.

10

Wiersz Cypriana Kamila Norwida pt.: Mae dzieci, opowiada o mioci dwojga

ludzi, ktrzy zakochali si w sobie pod wpywem wygldu. On wyskoki, starszy i

nawet ta sama cera.

Uznali, e s siebie warci i pasuj do siebie. Postanowili si pobra, lecz zaraz

po lubie okazao si, e wcale nie jest tak piknie jak przypuszczali na pocztku.

Kady mia swoje pienidze i swoje ycie. Wtedy maonkowie oddalaj si od siebie

i niszczy si powstae dotychczas uczucie. Jednak zakochani chcieli ratowa swj

zwizek i starali si odzyska to co, ich kiedy czyo, i dziki lekarzom udao si

powrci harmoni ich zwizku. Ja interpretuj to jako przestrog. A mianowicie, e

zanim kogo si polubi, trzeba dokadnie go pozna, gdy potem moe okaza si,

e jednak to co czyo dane osoby, wcale nie okazao si mioci. Ten wiersz

zwraca uwag, jak zmienia si ycie po lubie. Osoby ktre si polubio sdz, e

zdobyy ukochanego i nie musz si ju o niego stara. A to jest bd. Po tej

uroczystoci trzeba si stara podwjnie po to, by dan osob przy sobie utrzyma,

bo zanim si nie obrci, ju jej obok nas nie bdzie.

Ja interpretuj ten wiersz take jako pokazanie, jak dorosy wiat moe

niszczy mio, jak indywidualne sprawy kadego z maonkw mog spowodowa

rozstanie. Ale wiersz ten ukazuje, e dziki pomocy lekarzy oraz dobrych chci,

mona ocali zwizek. Jeeli jest to prawdziwa mio, to nie ma rzeczy

niemoliwych. Myl e Cyprian Kamil Norwid chcia przekaza przez ten wiersz, e

warto walczy do samego koca, nawet gdy nie widzi si ju nadziei.

11

Nekrolog Fryderyka Chopina

MARCIN SZCZYPISKI

Nekrolog jest to informacja o mierci danej osoby podana do publicznej

wiadomoci. Moe zawiera dodatkowe informacje, jak miejsce i czas uroczystoci

aobnych oraz pogrzebu, wyrazy wspczucia dla bliskich, czy te krtk wzmiank

opisujc dan posta i okolicznoci mierci. Nekrologiem moe by rwnie duszy

artyku prasowy przybliajcy i wychwalajcy dan posta w tonie odpowiednio

powanym i uroczystym.

Taki nekrolog po mierci Fryderyka Chopina zamieci w Dzienniku Polskim

Cyprian Kamil Norwid. Przybliy w nim posta sawnego, polskiego kompozytora i

pianisty. Przedstawi go rwnie jako patriot o niezwykej osobowoci. Autor

nekrologu, przypomina czytelnikowi o niemiertelnoci, jak zapewni sobie pianista,

poniewa jego dziea stay si ponadczasowe. Chopin szuka natchnienia w muzyce

ludowej, nie gubic charakteru tej ludowoci podczas tworzenia. Potrafi przetworzy

sztuk ludow w wielkie mistrzostwo. Muzyka Chopina jest patriotyczna, co rwnie

nadaje charakteru jego utworom.

Trzeba te zaznaczy, e wiatem Chopina bya nie tylko Polska, ale i caa Europa,

dlatego te nie bez powodu, zosta nazwany przez Norwida obywatelem wiata.

Jego sztuka wywodzia si z polskich tradycji muzycznych, ale jej korzenie sigay

dzie najwikszych europejskich mistrzw minionych epok. Darzy szacunkiem

geniusz Bacha i Mozarta, docenia dziea Beethovena oraz Haendla. W modoci

fascynowaa go twrczo skrzypka Niccolo Paganiniego i staa si dla niego

inspiracj do skomponowania wasnego dziea.

Utwory polskiego pianisty maj take pochodzenie woskie i hiszpaskie (to co mg

zrobi jako artysta, zrobi znakomicie).

12

Rodem warszawianin, sercem Polak - autor nekrologu susznie zwrci uwag na

patriotyzm kierujcy postaci. Chopin doprowadzi polsk muzyk do szczytw. Do

dzi uwaany jest za najwikszego polskiego kompozytora, a rola jego muzyki

wykraczaa poza sam muzyk. Jego utwory, a zwaszcza Mazurki i Polonezy

uwaane byy za symbol polskoci. Odwoywano si do niej w momentach wanych

dla kraju, w momentach o specjalnej wymowie. Patriotyczn wymow jego dzie

odczytywali nie tylko Polacy. Zagraniczni kompozytorzy mieli wiadomo potgi

jego utworw, wychwytywali w prostych melodiach ogromn si - wroga, ktry w

dzieach Polaka grozi im. Nigdy jednak nie zabroniono nam sucha Chopina, cho w

jego twrczoci byo wszystko czego Polakom wwczas zabraniano. Mona wic

miao stwierdzi, e dziea Chopina jednoczyy ca ojczyzn.

13

Do spczesnych

RAFA WOLANY

I

I poegnaem kraj, i brzegi znane

Odepchnem nog, jak wiolarz z odzi

Ziemi odpycha -- i jak? odgarnia on pian

Leniwo-pynn i lun...

Kraj! -- -- gdzie kady-czyn za wczenie wschodzi,

Ale -- ksika-kada... za pno!

II

Nog odepchnem ten brzeg, co pokornie

Zgi si pod moim obcasem;

I skrzypia mi on, e jest mczeskim, wytwornie

(Ale przeklina mnie basem!).

III

Och! wy -- ktrzy piewacie krwawo i poarnie,

Kiedy?... zrozumiecie sd?

y wy radzi w dziejach, lecz aden nie wie,

e cali urolicie w krwi-ulewie,

Czyci i matematyczni, jak bd!

IV

Ciemna to pie jest -- w zamian wy?... bardzo jani --

Szkoda tylko, e nigdy nie wiecie,

Czemu?... Umys-m mwi: "Zanij!"

"Zanij!"... -- mwi po tacu mdej kobiecie

14

Do spczesnych Cypriana Kamila Norwida to utwr, ktry wedug tytuu,

skierowany jest do nas, wspczesnych ludzi, poeta wyraa swoj opini na temat

kraju, ktry opuci.

W wierszu podmiotem lirycznym jest mczyzna podeszego wieku, mczyzn

prawdopodobnie po przejciach, ktry opuci swj kraj, ktry dla niego nie by ju

prawdziw ojczyzn. Ten kraj po prostu upad i zhabi si swoim zachowaniem.

Wiersz skierowany jest do nas, poniewa podmiot chcia uzasadni swj wyjazd. W

pewien sposb chce ostrzec wszystkich, ktrzy chcieliby wyjecha, czy te na

zawsze osadzi si w tym kraju. W utworze wyczyta mona, powszechne bdy

popeniane przez wadze, ktre wpierw robiy, a pniej mylay nad konsekwencjami

tego co zrobiy. Kraj ten prowadzi tak polityk, ktr polega na wyzyskiwaniu

wszelkich dbr poprzez przedstawianie si jako ofiara. Wszystko to mona zobaczy

w dzisiejszych czasach, spjrzmy na Polsk, gdzie wszyscy staraj si wybi na

historycznych porakach. Tymi porakami s np.: wojny wiatowe, tragedia

smoleska czy zbrodnia katyska. Ludzie prbuj podcign tragiczne wypadki pod

martyrologi i zbi na tym polityczny kapita.

Cao ma charakter podniosy, oczerniajcy. Utwr podzielony jest na cztery

strofy, w ktrych kada ma inn ilo wersw i sylab. W wierszu tym wystpuj rymy

okalajce i przeplatane. Autor czsto uywa przymiotnikw, ktre su mu do

opisywania ludzi i pastwa z ktrego wyemigrowa. Wiersz bardzo przypad mi do

gustu, bo przy jego czytaniu i interpretacji od razu przed oczami ukazuje si obraz

Polski, a dokadnie sceny politycznej. Z racji tego, e nie darz politykw swoj

sympati, mile czyta si co co ich obraa i przedstawia ca prawd.

15

Specjalnoci

RAFA JAWORSKI

I

Czemu? ten wiat nie jako Eden;

Czemu nie Ideaem?

- Suchaj, dwch ludzi znaem:

Ach! Z tych dwch c byby za jeden!

II

Bo pierwszy z nich cho zabi dzieci

Niegodnym wychowaniem:

Pi, kl, y w koci graniem -

Najlepsze serce mia w wiecie!

Bo drugi znw dobrego sowa

Nie by wart, lecz mwiono -

Jak o pierwszym: to pono,

Najlepsza w wiecie gowa!

Wic std to wiat nie jest jak Eden!

Ale bdzie gdy gowy

Wnijd na swe tuowy.

- Cho nie zawsze z dwch byby jeden!.

16

Wiersz C.K. Norwida pt. Specjalnoci" odczytaam jako rozwaanie na temat

istniejcej rzeczywistoci. Autor pokazuje, e nie jest zadowolony z otaczajcego go

wiata.

Ju na samym pocztku podmiot lityczny zadaje pytanie, dlaczego ten wiat

nie jest idealny. Uwaa, e moe to naprawi poczenie dwch osb ludzkich.

Pierwszy czowiek by pijakiem. Nie potrafi wychowa swoich dzieci, lecz tak

naprawd by dobrym czowiekiem. Drugi, ktrego pozna mia dobr opini. Ludzie

mwili o nim: Najlepsze serce mia na wiecie, ale tak naprawd nie mg si

pochwali swoim zachowaniem, poniewa kady zwraca na niego uwag tylko z

zewntrz.

Autor pokazuje, e nikt nie jest idealny. Kady ma jakie zalety i tylko

poczenie ich stworzy idea, poniewa ludzie si uzupeniaj i powinni sobie

pomaga.

17

Do publicystw Moskwy

KONRAD SZYJA

I

Wy gosicie Sowian potg,

O! Rosjanie -- ju biorcy w do

Dziejw ludzkich powan ksig,

Jak tabuna grzyw... wy!... na ko!

II

Wy piewacie, e sowiask z

Wzgardzi Lach dla Niemca... ale wy?!

Z Petters-Brgiem holenderskim co?...

Lane z brzu, nie hirkaskie lwy!...

III

Ile? Czci wy i ludzkiej sprawy

Uczestniki, nie puszcz-tumany,

Tyle -- nasze z mgie Skandynawy,

Tyle; nie Ru wy wy! Germany!

IV

Dua kolonia holenderska,

Ktrej si Oryginalno ni (!!),

Z dou w meszty ubrana z perska;

Niemcw mzg, pot Sowian, misja krwi!

V

Dzie zabynie! gdy ostatni miecz

Pknie walczc z wami zajadle;

18

W stali jego, jako w zwierciadle, Zobaczywszy si...

...runiecie wstecz.

Wiersz Do publicystw Moskwy", jest okolicznociowym wierszem

politycznym. Jest odpowiedzi na rozwj rosyjskiej prasy, ktra zwalczaa Polakw, a

jednoczenie wysawiaa potg Rosji i wano jej myli wrd narodw

sowiaskich. Polsk naley zora i zasia na nowo, pastwo gwatem zjednoczy,

nie ogldajc si na rodki". Caa ta nienawi atakowaa Norwida, ktry przebywa w

tym czasie w Paryu na emigracji. Skonio go to do odpowiedzi, jednoznacznego i

definitywnego ataku na Rosj i ich wydumane idee.

Cay wiersz jest apostrof do tytuowych publicystw Moskwy, czyli

prawdopodobnych autorw wrogich dla Polski tekstw.

W pierwszej strofie wzywa ich, do goszenia potgi Sowian. Wzywa nard,

ktry jest tak potny i tak wielki, e ma moliwo wpywa na losy ludzi. Norwid

podsuwa nam obraz Rosjan jako tych, ktrzy siedzc na koniach nadzoruj poddane

sobie narody. Druga strofa, wyraa zdziwienie Norwida wynikajce z nienawici

Rosjan do Polski. Potrafi zrozumie postaw Niemcw, ktrzy s Germanami, ale

Rosjan - Sowian?

Wspomina rwnie wczesn stolic Rosji, Petters-Burg, ktra zostaa zaoona jako

twierdza z holendersk nazw - Pieterburg, przez Piotra I Wielkiego, ktry by

zafascynowany Holandi. Przypomina im, e Rosja jest azjatyckim pastwem,

nazywa ich hirkaskimi lwami. Hirkan jest to miasto w gbi Azji.

W trzeciej i czwartej strofie przestawia Rosjan jako niewolnikw German. Nazywa ich

holendersk koloni, mieszacami, ktrym ni si oryginalno. Niewolnikw, ktrzy

s marionetkami Niemcw i bez nich byliby niczym. Przypomina im o ostatniej woli

Piotra I, ktry chcia, eby Rosjanie czyli si z Niemcami w rodziny.

19

Pita strofa, to zapowiedz upadku siy Rosji, zapowiada walk z Rosj. W ostatnich

trzech wersach, nawizuje do mitw o potworach, zabijajcych wzrokiem, ktre

zawsze gin od swojego widoku w zwierciadle. Nazywa Rosjan takim potworem i

obiecuje, e oni skocz tak samo.

Cay wiersz jest wymiewaniem rosyjskiego mylenia o swoim kraju. Norwid

stara si uwiadomi im, e tak naprawd nie s potnym krajem, s tylko

marionetkami Niemiec. Przypomina im, e ich bycie Sowianami jest tylko pozorne,

e maj holendersk stolice i od ponad stu lat mieszaj si z Niemcami. Wiersz

zawiera du ilo archaizmw, wystpuj te rnego rodzaju rymy, istniej rwnie

nawizania do bani ludowych. Zawiera ogromn ilo emocji w sobie, ktra powoli

eksploduje.

20

Socjalizm

ADRIAN JAROCHA

I

Ludzie, cho ksztatem raz napitnowani,

Z wykrzywianymi rn mow wargi,

Gosz: e oto li ju i wybrani,

e ju hosanna tylko, albo skargi

-- e Pyton - stary zrzucon do otchani:

Grosz? -- e symbolem ju; harmoni? -- targi!

II

Och! nie skoczona jeszcze Dziejw praca

Jak bryy w gr cignicie ramieniem;

Umknij a ju ci znw na piersi wraca,

Przysid a gow zetrze ci brzemieniem

- O! Nie skoczona dziejw jeszcze praca,

Nie-prze-palony jeszcze glob, Sumieniem!

Jak bryy w gr cignicie ramieniem;

Umknij -- a ju ci znw na piersi wraca,

Przysid -- a gow zetrze ci brzemieniem

-- O! nie skoczona jeszcze Dziejw praca,

Nie-prze-palony jeszcze glob, Sumieniem!

Tytu utworu Cypriana Kamila Norwida, jest odniesieniem do socjalizmu.

Socjalizm jest to pojcie, odnoszce si do prb zmniejszenia

nierwnoci spoecznych i upowszechnienia wiadcze socjalnych, lub

poddania gospodarki kontroli spoecznej.

Norwid by chrzecijaninem, ale w zasadzie zgadza si z

socjalistami, twierdzi, e socjalizm to jest urzeczywistnienie

sprawiedliwoci i praw chrzecijaskich np. mioci bliniego.

21

Socjalici twierdzili, e kresem dziejw bdzie wanie wprowadzenie

Socjalizmu, a zdaniem Norwida, kres dziejw nadejdzie dopiero wtedy,

gdy oczyci si sumienie ludzkie. Podmiotem lirycznym jest sam Cyprian

Norwid, a adresatem s ludzie. Pierwsza strofa skada si z 6 wersw.

Norwid pisze o tym, e ludzie s napitnowani, e posiadaj ron

mow, wargi, czyli podkrela pozorne rnice midzy ludmi (rasa, religia,

jzyk). Kolejne wersy s o tym, e ludzi pomimo tych rnych rnic, dzieli

tylko wsplny los. Mowa tam jest rwnie o biednym ludzie, hosanna to moe

by sugestia, e nie ma wybawienia poza mierci. wiat rzdzony jest

przez pienidz i "targi". Nastpnie jest mowa o pytonie ktry zrzucon do

otchani, w Genesis by to w, czyli ucielenienie szatana i symbol

grzechu, Pyton symbolizuje wadz grzechu nad wiatem.

W drugiej strofie, ktra rwnie posiada 6 wersw, mowa jest o

potpieniu socjalizmu. Przede wszystkim, warto odnie si do czasw, w

ktrych y Norwid i tego co wtedy si dziao. Chodzi o to, e cae pokolenia (dzieje),

pracoway na to, co teraz mamy i to bya cika praca ludzi. I ta praca ich niszczy.

Norwid pisze take o Nie-prze-palony jeszcze glob, Sumieniem, tutaj wanie mowa

o oczyszczeniu ludzkoci przez oczyszczenie sumienia. Cyprian Kamil Norwid, mimo

i jego twrczo zostaa odkryta w okresie modej Polski, jest uznawany za poet

romantycznego.

Napisa wiele wspaniaych wierszy m.in. wanie Socjalizm, ktry jest bardzo

interesujcym wierszem, w ktry trzeba si dobrze zagbi, by pozna jego gbsze

znaczenie.

22

Ciemno

ADRIAN KRZEMIE

I

Ty skarysz si na ciemno mojej mowy;

- Czy te wiec zapalae sam?

Czy suga ci zawsze nis pokojowy

wiato?... patrz - e ja ci lepiej znam.

II

Knot, gdy obejmiesz iskr, wkoo ponie,

Grzeje wosk, a ten kul wstawa

I w biegunie jej nagle pomie tonie;

wiato jego jest mda - bladawa -

III

Ju - ju mniemasz, e zganie, skoro z dou

Ciecz rozgrzana wiato pochonie -

Wiary trzeba - nie do skry i popiou...

Wiar dae?... patrz - patrz, jak ponie!...

IV

Podobnie s i sowa me, o! czeku,

A ty im skpisz chwili marnej,

Nim - rozgrzawszy pierwej zimnot wieku -

Pomie w niebo rzuc... ofiarny.

Po przeczytaniu odbieram ten wiersz w sposb w ktrym, podmiot liryczny

zwracajc si do kogo z wyszych sfer spoecznych ("ciemno mowy") wskazuje

na jego niski status i powanym tonem pragnie wzbudzi w odbiorcy wiar i zapa

przeciwko wczesnemu porzdkowi.

Robi to przez metafor poncej wiecy, iskry (idea, bunt), daje pomie (jako

si), ktry zgasby gdyby nie wosk (pojmowany jako ludzie) i wiara (nadzieja).

Odnosi si wraenie, e jest to jakby przestroga od tych "na dole" do tych "na grze",

przyjacielskie ostrzeenie, a zarazem krzyk rozpaczy.

23

Modlitwa

MIROSAW KUSIAK

I

Przez wszystko do mnie przemawiae - Panie,

Przez ciemno burzy, grom i przez witanie;

Przez przyjacielsk do w zapasach z wiatem,

Pochwa wreszcie - ach! - nie Twoim kwiatem...

II

I przez t rozkosz, ktr urganie

Sidmego nieba tchn si zdaje - latem -

I przez najsodszy z darw Twych na ziemi,

Przez czue oko, gdy je za ociemi;

Przez ca dobro Tw, w tym jednym oku,

Jak cae niebo odjanione w stoku!...

III

Przez ca Ludzko z jej starymi gmachy,

ukami, ktre o kolumnach trwaj,

A zapomniane w proch wamujc dachy,

Bujnymi z nowa limi zakwitaj.

Przez wszystko!...

24

IV

Panie! - ja nie miaem gosu

Do odpowiedzi godnej - i - milczaem:

Bogosawionym zazdrociem stosu

I do Boleci jak do matki draem -

I jak z bliniciem zrosy w p z Zapaem,

Na cztery strony wiata majc rami,

Gdy doskonao Tw obejmowaem,

To, jedno sowo, wyjknwszy: "kami",

Do niemowlctwa wracam...

V

Jestem znami!...

Sam gosu nie mam, Panie - dae sowo,

Lecz wypowiedzie kt ustami zdoa?

Przez Ciebie prochw staem si Jehow,154

Twojego w piersiach mam i czcz anioa -

To rozwi jeszcze gos - bo anio woa.

W pierwszej strofie, podmiot liryczny dzikuje Bogu za wszystkie znaki, przez

ktre Bg do niego przemawia. Przykadem tego jest: Przez wszystko do mnie

przemawiae Panie. W drugiej strofie podmiot zwraca si do Boga z zamiarem

podzikowania za stworzony wiat i za ca dobro. Przykadem tego jest: Przez

ca dobro Tw, w tym jednym oku. W trzeciej strofie ukazuje ruiny ludzkich

budowli, przez ktre znw zaczyna wamywa si ycie. Czwarta strofa to ukazanie

pokory podmiotu i jej przejaww. Przykadem tego jest: Panie ja nie miaem gosu do

odpowiedzi godnej - i milczaem. Ostatnia strofa, jest ukazaniem denia podmiotu

do doskonaoci w czynieniu dobra oraz gotowo do powicenia.

25

W utworze zastosowano liczne rodki artystyczne. Pocztkowo zauwaalnym

jest anafora, ktra suy podkreleniu zjawisk, przez ktre Bg przemawia do

podmiotu lirycznego. Wystpuje take kilkukrotnie pojawiajca si w dziele apostrofa

Panie, ktra ukazuj adresata tego tekstu.

Wystpuj tutaj rymy eskie zarwno parzyste jak i krzyowe. Dowodzi to

rnorodnoci stylu autora. Zastosowany trzykropek na kocu kadej strofy oraz na

pocztku ostatniej mwi o tym, e dzieo posiada take ukryty sens,

niedopowiedziane sowo. Nadaje to tekstowi drobnej tajemniczoci. Twrca utworu

uywa take trybu grzecznociowego: Twych, Tw, ,,Panie. Ukazuje to szacunek

podmiotu do Boga.

Uwaam, e autor teksu mia na celu pochwa Boga oraz podzikowanie za

ukazan dobro przez wszystkie dziea oraz stworzenia.

26

Omyka

DOMINIK WESTA

I

Sukces bokiem jest dzi on czarnoksistwo

Swe rozwin, jak globu kart;

Ustpio mu nawet i zwycistwo

Staroytne wiecznie co warte!

II

A spostrzee ten tum u swej mogiy

A obdna ta spostrzee zgraja:

e zwycistwo wytrzewia ludzkie siy,

Gdy sukces i owszem rozpaja!...

Powiem szczerze, jest najtrudniejszym wierszem do zinterpretowania, z jakim

przyszo mi si zmierzy. Jest w nim wiele niezrozumiaych zwrotw, odniesie, lecz

postaram si opisa to tak, jak czuje mj rozum i serce.

Na pocztek zdefiniujemy sobie termin omyka. Omyka - bezsporne,

niezamierzone, czsto drobna, ale istotna pomyka, ktra zazwyczaj moe by

sprostowana na drodze uproszczonej. Dziki tej definicji, mona zdoby klucz do

interpretacji. Sukces jako rzecz, ktra potrafi dowartociowa kadego czowieka,

rozprzestrzenia si na cay wiat, jednak i to moe posiada swoj czarn stron.

27

Autorowi chodzi (wedug mnie) o zwycistwo w jakie staroytnej bitwie,

wojnie, ktra bya wana w tamtych czasach. Lecz owszem, zwycistwo jest

chwalebne, musimy tez pamita, e nie kady jest niemiertelny (jeli chodzi o

czasy staroytnoci, nie dotyczy bogw) i bdzie musia pamita, e moe umrze.

Z dwch ostatnich linijek wiersza wynika, e zwycistwo poprawia hart ducha i

mobilizuje, lecz gdy osiga si sukces - i owszem rozpaja.

Na zakoczenie chciabym doda, e wiersz by skierowany do nas (Polakw),

bo jak wiadomo Polska bya pod zaborami i autor zachca Nas do walki z wrogiem.

28

Cyprian Ksawery Gerard Walenty Norwid urodzi si 24 wrzenia 1821 roku w

Laskowie-Guchach, zmar 23 maja 1883 roku w Paryu. By polskim poet,

prozaikiem, dramatopisarzem, eseist, grafikiem, rzebiarzem, malarzem i

filozofem. Za ycia niedoceniony, odkryty w Modej Polsce przez Zenona

Przesmyckiego-Miriama.