0

0

1

Podnośniki dla niepełnosprawnych - fikcyjna dostępność

Społeczny audyt

dostępności dla niepełnosprawnych zmodernizowanej linii kolejowej nr 9 na odcinku

Warszawa Praga - Działdowo

Przygotowanie raportu: Centrum Zrównoważonego Transportu

Autor: Szymon Mikulski

Publikacja: kwiecień 2016 r.

Projekt realizowany w ramach

programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG.

2

3

Spis treści

1. Wprowadzenie ........................................................................................................................... 4

2. Obszar wykonywania kontroli ..................................................................................................... 4

2. Wyniki ........................................................................................................................................ 5

3. Wnioski ...................................................................................................................................... 9

4. Rekomendacje .......................................................................................................................... 10

4. Zdjęcia i opisy przystanków: ...................................................................................................... 11

Warszawa Praga .................................................................................................................................. 11

Warszawa Toruńska ............................................................................................................................ 12

Warszawa Żerań .................................................................................................................................. 13

Warszawa Płudy .................................................................................................................................. 14

Warszawa Choszczówka ...................................................................................................................... 15

Legionowo ........................................................................................................................................... 16

Legionowo Przystanek ......................................................................................................................... 17

Chotomów ........................................................................................................................................... 18

Janówek ............................................................................................................................................... 19

Nowy Dwór Mazowiecki ...................................................................................................................... 20

Modlin ................................................................................................................................................. 21

Pomiechówek ...................................................................................................................................... 23

Brody Warszawskie ............................................................................................................................. 24

Studzianki Nowe .................................................................................................................................. 26

Nasielsk ................................................................................................................................................ 27

Kątne ................................................................................................................................................... 28

Jackowo Dworskie ............................................................................................................................... 29

Świercze ............................................................................................................................................... 30

Ciechanów Przemysłowy ..................................................................................................................... 31

Ciechanów ........................................................................................................................................... 32

Czeruchy .............................................................................................................................................. 33

Mława Miasto ...................................................................................................................................... 34

Mława .................................................................................................................................................. 35

Iłowo .................................................................................................................................................... 36

Działdowo ............................................................................................................................................ 37

Pozostałe przystanki ............................................................................................................................ 38

4

1. Wprowadzenie

W ramach przeprowadzanych inwestycji obiekty budowlane powinny być udostępniane

niepełnosprawnym. Wymagają tego polskie przepisy prawa budowlanego.

Odnośnie linii kolejowych wymóg dostępności przystanków dla niepełnosprawnych wynika także z

dokumentu o nazwie "Techniczne Specyfikacje Interoperacyjności w zakresie dostępności dla osób o

ograniczonej mobilności" (TSI-PRM) wprowadzone dyrektywą 2008/164 z mocą obowiązywania od 1

stycznia 2015 r. Wcześniej obowiązek dostępności peronów dla niepełnosprawnych wynikał z innych

przepisów unijnych.

Dostępność dla niepełnosprawnych jest także jednym z kluczowych wymogów funduszy unijnych w

ramach polityk horyzontalnych Unii Europejskiej (równość szans). Dlatego też Centrum

Zrównoważonego Transportu postanowiło zbadać jak w praktyce wygląda dostosowanie przystanków i

stacji na zmodernizowanych liniach kolejowych do obsługi osób niepełnosprawnych. W tym celu

kontroli poddaliśmy sztandarową inwestycję kolejową perspektywy 2007-2013, linię Warszawa –

Gdynia Główna.

2. Obszar wykonywania kontroli

Linia kolejowa nr 9 Warszawa Wschodnia – Gdańsk Główny (zasadniczy zakres projektu Warszawa

Wschodnia – Gdynia Główna) położona jest w strategicznym korytarzu europejskim E-65 sieci TEN-T.

Została gruntownie zmodernizowana w latach 2006-2014, kosztem ponad 10 mld zł, pochodzących w

większości z unijnej dotacji z Funduszu Spójności.

Kontroli dostępności przystanków dla niepełnosprawnych poddano odcinek Warszawa – Działdowo,

stanowiący niemal połowę długości linii. W kwietniu 2016 r. CZT odwiedziło wszystkie stacje i

przystanki na tym odcinku, badając sprawność urządzeń technicznych do transportu pionowego

niepełnosprawnych.

5

2. Wyniki

Wyniki kontroli są porażające. Na odcinku Warszawa Praga – Jackowo Dworskie nie ma ani jednego

przystanku, na którym w dniu badania działałyby wszystkie urządzenia mechaniczne do transportu

pionowego niepełnosprawnych. Problemu nie ma jedynie w przypadku przystanku Studzianki Nowe,

którego dyskusyjna dostępność dla niepełnosprawnych zapewniona jest wyłącznie przez wiadukt

drogowy i konieczność kilkusetmetrowej wędrówki jego zjazdami.

Najgorzej sprawują się podnośniki przyschodowe – nie działa ani jedno z 11 takich urządzeń

zamontowanych na badanym odcinku. Słaba sprawność cechuje podnośniki szybowe (rodzaj wind bez

kabiny wewnętrznej) – działa 12 z 26 (46%), najlepsza – pełnowartościowe windy – działa 15 z 21

(71%).

Wiele z urządzeń jest zdewastowanych. Dotyczy to większości podnośników przyschodowych, części

podnośników szybowych i jednej windy. Urządzenia nie działają nie tylko z przyczyn dewastacji, wiele z

nich nie działa bez widocznych uszkodzeń – przyczyną muszą być zatem awarie.

Ponadto wszystko wskazuje na to, że na jednym z przystanków (Brody Warszawskie) podnośniki

przyschodowe nie tylko są zdewastowane, ale także nigdy nie były podłączone do zasilania (nie ma też

śladów zamontowania przycisków przywoławczych na dolnych przystankach).

Skandaliczny jest też stan podnośników szybowych na stacji Modlin - na której przesiadają się

wszystkie osoby udające się na/z lotniska koleją. Oba istniejące podnośniki nie działają, w jednym z

nich nawet zdemontowane są szyny jezdne, a szyb służy za magazyn niedziałających części.

Zastanawiające jest, że dużo lepsza sytuacja niż na odcinku Warszawa – Nasielsk panuje na odcinku

Nasielsk – Działdowo. Faktem jest, że na tym drugim zastosowano wyłącznie windy, a nie podnośniki, a

na wielu przystankach pochylnie. Inną przyczyną może być fakt, że ten odcinek był modernizowany w

ostatnich latach i 5-letni okres trwałości projektów jeszcze nie minął – stąd być może cieszy się większą

dbałością zarządcy.

6

Tab. 1. Zestawienie wyników kontroli dostępności przystanków dla niepełnosprawnych. Źródło badanie własne - stan na kwiecień 2016 r.

Stacja/przystanek Krawędzie

przy peronach

Przejście między peronami Możliwość przejścia dla osób o ograniczonej

mobilności Uwagi

l.p. nazwa bocz-nych

wyspo-wych

przejście podziemne

przejście nadziemne

w poziomie

szyn pochylnie

podnośniki przyporęczowe

podnośniki zabudowane

windy

dz. / wsz. dz. / wsz. dz. / wsz.

dz. - działające, wsz. - wszystkie

1 Warszawa Praga 0 2 tak tak — — 0 / 1 1 / 1 — / — brak możliwości dostania się na peron

2 Warszawa Toruńska 0 2 — tak — — — / — 3 / 5 — / —

skomplikowany układ; da się wydostać z peronu, ale część relacji z dużym nadłożeniem drogi

3 Warszawa Żerań 0 2 tak — — — 0 / 2 — / — — / —

4 Warszawa Płudy 2 0 — tak — — — / — 3 / 4 — / — zachowana dostępność we wszystkich relacjach

5 Warszawa Choszczówka

2 0 tak — — — — / — 1 / 2 — / —

6 Legionowo 0 4 tak — — — — / — 3 / 4 — / —

7 Legionowo Przystanek 2 0 tak — — — — / — 0 / 2 — / —

8 Chotomów 2 0 tak — — — — / — 0 / 2 — / —

9 Janówek 2 0 tak — — — — / — 0 / 2 — / —

10 Nowy Dwór Mazowiecki 2 0 tak — — — — / — 1 / 2 — / —

11 Modlin 1 2 — tak — — — / — 0 / 2 — / —

12 Pomiechówek 2 0 tak — tak — 0 / 2 — / — — / —

13 Brody Warszawskie 2 0 tak — — — 0 / 2 — / — — / —

14 Studzianki Nowe 2 0 — tak — — — / — — / — — / —

15 Nasielsk 1 4 tak — — — 0 / 4 — / — — / —

16 Kątne 2 0 tak — — — — / — — / — 0 / 2

17 Jackowo Dworskie 2 0 tak — — — — / — — / — 0 / 2

18 Świercze 2 0 tak

tak — — / — — / — — / —

19 Kałęczyn 2 0 tak — — tak — / — — / — — / —

20 Gąsocin 2 0 tak — — tak — / — — / — — / —

21 Gołotczyzna 2 0 tak — — tak — / — — / — — / —

7

22 Ciechanów Przemysł. 2 0 — tak — — — / — — / — 2 / 2

23 Ciechanów 3 2 tak — — — — / — — / — 2 / 2 pochylnia na zach. wyjściem do miasta

24 Czeruchy 2 0 — tak — — — / — — / — 1 / 2

25 Krośnice Maz. 2 0 tak — — tak — / — — / — — / —

26 Konopki 2 0 tak — — tak — / — — / — — / —

27 Stupsk Mazowiecki 2 0 tak — — tak — / — — / — — / — przejście wyłącznie pieszo-rowerowe

28 Wyszyny 2 0 — tak — tak — / — — / — — / —

29 Mława Miasto 2 0 — tak — — — / — — / — 2 / 3

30 Mława 1 2 tak — — — — / — — / — 3 / 3

31 Iłowo 2 0 — tak — — — / — — / — 2 / 2

32 Narzym 2 0 tak — — tak — / — — / — — / —

33 Działdowo 1 4 tak — — — — / — — / — 3 / 3

0 11 12 26 15 21

0% 46% 71%

8

Wyniki kontroli przedstawiono także na poniższej infografice.

9

3. Wnioski

Mimo obowiązku zapewnienia dostępności dla niepełnosprawnych wszystkich peronów kolejowych w

praktyce nie są one dostępne - nawet w przypadku sztandarowej i niedawno zakończonej inwestycji . I

to pomimo jej sfinansowania z funduszy unijnych, których wymogiem jest zapewnienie takiej

dostępności, pomimo przewidzenia i wykonania odpowiednich rozwiązań i urządzeń, w dodatku

stosunkowo niedawno.

Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy jest brak zapewnienia właściwego utrzymania urządzeń dla

niepełnosprawnych. Jednakże przyczyną bardziej pierwotną są same te urządzenia. Z badania wynika,

że tam gdzie zastosowano pochylnie żadnych problemów nie ma - rozwiązanie to jhet bezwaryjne,

pochylnie nie psują się. W przypadkach, w których zastosowano urządzenia mechaniczne widać istotne

zróżnicowanie w ich trwałości.

Najbardziej nietrwałe, absolutnie niesprawne (w badaniu nie działał ani jeden egzemplarz) są

podnośniki dla niepełnosprawnych przyschodowe. Tego rodzaju urządzenia są wysoce awaryjne, a

przede wszystkim bardzo podatne na wandalizm. Mogą być ewentualnie stosowane we wnętrzach

budynków, ewentualnie przy wejściach frontowych, w sytuacji stałej obecności ludzi, zapobiegającej

aktom wandalizmu oraz przy zabezpieczeniu przed czynnikami atmosferycznymi (wnętrze budynku,

ewentualnie zabezpieczenie w postaci pokrowca). W przypadku przystanków kolejowych całkowicie

się nie sprawdzają.

Podnośniki dla niepełnosprawnych szybowe również się nie sprawdzają. Cechują się znacznie wyższą

awaryjnością i podatnością na wandalizm niż windy (w badaniu działało zaledwie 46% podnośników w

porównaniu do 71% w przypadku wind).

Najlepiej sprawują się windy, aczkolwiek wynik 71% nadal jest bardzo słaby i ewidentnie świadczy to o

problemie z zapewnieniem właściwej eksploatacji urządzeń.

Jak ustalono orientacyjne ceny netto urządzeń mechanicznych umożliwiających pokonanie różnicy

poziomów przez osobę niepełnosprawną (różnica wysokości 4 m, dwa przystanki - dolany i górny)

wynoszą:

20 000 zł w przypadku podnośników przyschodowych;

50 000 zł w przypadku podnośników szybowych (wraz z obudową - szybem);

70 000 zł w przypadku wind osobowych (wraz z obudową - szybem);

Jak widać różnica w kosztach pomiędzy podnośnikiem szybowym a prawdziwą windą jest niewielka. W

ogóle koszt tego typu urządzeń nie jest wysoki. W skali kosztów całkowitych modernizacji linii

kolejowej wręcz niezauważalny.

10

4. Rekomendacje

1. Rekomenduje się w przyszłych inwestycjach unikanie stosowania urządzeń mechanicznych

dla zapewnienia dostępności obiektów kolejowych dla niepełnosprawnych - preferowanym

rozwiązaniem, zwłaszcza w miejscach odludnych, o sporadycznej obecności ludzi, powinny

być pochylnie.

2. W przypadku braku możliwości uniknięcia urządzeń mechanicznych należy stosować

wyłącznie windy. Należy wykluczyć stosowanie podnośników dla niepełnosprawnych -

niezależnie od rodzaju (przyschodowe czy szybowe).

3. Należy zapewnić właściwy dozór i utrzymanie urządzeń mechanicznych dla

niepełnosprawnych.

4. Należy zadbać o potrzeby rowerzystów. W przypadku wind należy zapewnić odpowiednią

głębokość (min. 1,9 m), umożliwiającą przewóz roweru w pozycji poziomej. Natomiast

wejścia do przejść podziemnych pod torami kolejowymi powinny być po obu stronach linii

kolejowych rozwiązywane za pomocą pochylni, a w rozwiązaniu modelowym w formie

łagodnie zagłębiających się chodników ze ścieżkami rowerowymi.

11

4. Zdjęcia i opisy przystanków:

Warszawa Praga

Na stacji Warszawa Praga znajduje się peron wyspowy, na który można dotrzeć przejściem

nadziemnym oraz podziemnym. W tym drugim zamontowane są podnośniki: przyschodowy (z lewej)

od strony wyjścia do miasta, oraz zabudowany (z prawej) na peron. Tylko ten drugi działał, co oznacza

brak możliwości skorzystania z pociągów przez osoby niepełnosprawne.

12

Warszawa Toruńska

Nad stacją przebiega czterojezdniowa droga szybkiego ruchu, zaś niedaleko znajduje się duży węzeł

drogowy. Z tego powodu istnieje wiele dróg dojścia na wyspowy peron z osiedli lub różnych

przystanków autobusowych – wymagających pokonania różnic wysokości za pomocą pochylni lub

podnośników. Z powodu awarii dwóch (z pięciu) podnośników, nie we wszystkich relacjach osoby

niepełnosprawne mogą poruszać się bez problemu, ale teoretycznie istnieje możliwość dotarcia na

peron z nadłożeniem drogi lub przejazdem autobusem (kursuje raz na pół godziny).

13

Warszawa Żerań

Dojście do pociągu wymaga pokonania różnicy wysokości między jezdnią ul. Płochocińskiej , a nasypem

kolejowym, na którym znajduje się przystanek Warszawa Żerań. Pomóc w tym mają dwa podnośniki

przyschodowe, ale w dniu badania żaden z nich nie dał się uruchomić.

14

Warszawa Płudy

Przystanek składa się z dwóch peronów bocznych, na które z poziomu sąsiadujących ulic można dostać

się pochylniami. Z kolei przejście między peronami umożliwia wiadukt drogowy i aż 4 nowocześnie

wyglądające podnośniki zabudowane (po dwa na każdy peron). Pomimo iż w momencie kontroli jeden

z nich nie działał, osoba niepełnosprawna bez nadkładania drogi jest w stanie poruszać się we

wszystkich relacjach.

15

Warszawa Choszczówka

Dojście między dwoma bocznymi peronami tego przystanku prowadzi przez przejście podziemne. Dla

osób niepełnoprawnych przewidziano dwa podnośniki zabudowane, ale w trakcie badań jeden z nich

nie działał, tym samym uniemożliwiając takiej osobie przemieszczenie się na drugą stronę torów.

16

Legionowo

Na tej stacji w przejściu podziemnym znajdują się cztery podnośniki zabudowane – po jednym na

każdy z dwóch peronów oraz po obu stronach przy wyjściach do miasta. Te na peronach działały bez

zarzutu, umożliwiając np. przesiadkę między pociągami. Osoba niepełnosprawna miałaby natomiast

problemy, gdyby chciała dostać się do/z miasta. Podnośnik zachodni nie działał w ogóle, zaś we

wschodnim szwankowały dolne drzwi - nie domykały się i wymagały dociśnięcia z zewnątrz, co dla

pojedynczej osoby było zadaniem niewykonalnym.

17

Legionowo Przystanek

Na przystanku tym przemieszczenie się na drugą stronę torów wymaga skorzystania z przejścia

podziemnego. Niestety żaden z dwóch podnośników zabudowanych nie działał.

18

Chotomów

Sytuacja jak na poprzednim przystanku. Tutaj na jednym z podnośników pojawiła się karteczka o awarii,

choć nie działał żaden.

19

Janówek

Sytuacja jak na poprzednich dwóch przystankach, przy czym brak kartek o awarii. Co ciekawe, w

obrębie przystanku pod torami przechodzi tunel drogowy, ale nieumożliwiający ruchu pieszego

(ostatnie zdjęcie). Dlaczego projekt przewidywał wybudowanie dwóch osobnych przejść, zamiast

jednego zintegrowanego, jak np. w Kałęczynie?

20

Nowy Dwór Mazowiecki

Jednego z podnośników zabudowanych na tym przystanku, mimo działającego oświetlenia, nie dało się

uruchomić, przez co mimo pełnej sprawności urządzenia na drugim peronie nie ma możliwości

osobom niepełnosprawnym przejścia na drugą stronę linii kolejowej.

21

Modlin

Żaden z dwóch podnośników zabudowanych na tej stacji nie działał. Osoba niepełnosprawna, która

przyjedzie pociągiem lotniskowym, nie ma szans na wydostanie się z peronu.

Stan urządzeń jest tak skandaliczny, że w jednym z szybów już zdemontowane zostały szyny, po

których poruszała się kabina, a jego dół stał się magazynem niedziałających części.

22

23

Pomiechówek

Na przystanku w Pomiechówku podnośniki przyschodowe zamknięte są zapięciami rowerowymi,

uniemożliwiającymi ich rozłożenie. Ponadto na dole brakuje podłączenia kasety przycisków

przywoławczych do jednego z podnośników. Na szczęście w odległości kilkunastu metrów od peronu

znajduje się przejazd drogowy w poziomie szyn. Dla osób niepełnosprawnych stanowi on szybszy i

pewniejszy sposób przemieszczenia się na drugą stronę torów. Powstaje zatem pytanie w jakim celu w

ogóle zostało wybudowane przejście podziemne dla pieszych, skoro obok jest przejazd w poziomie

szyn?

24

Brody Warszawskie

Na tym mało uczęszczanym przystanku przyschodowe podnośniki są zdemolowane i zabezpieczone

opaskami zaciskowymi przed wypadaniem części. Naturalnie nie działają.

Co więcej, wszystko wskazuje na to, że nie działały ani jednego dnia, gdyż... nigdy nie zostały

podłączone. Świadczą o tym następujące fakty:

1. Napędy znajdujące się na górnym końcu trasy (zarówno w przypadku schodów na peron wschodni

jak i zachodni) najprawdopodobniej nigdy nie zostały podłączone. W obu przypadkach z peszla wystają

trzy przewody zasilające, równo ucięte na tej samej wysokości, nie oskrobane z izolacji - widać, że

nigdy nie były do niczego podłączone:

25

2. Na przystankach dolnych nie ma żadnego śladu, aby kiedykolwiek zamontowano przyciski przywo-

łania podnośników. Poniżej na górnym zdjęciu dół schodów przystanku Brody Warszawskie - widać

brak jakichkolwiek przycisków, a na dolnych jak to powinno wyglądać - przystanek Pomiechówek.

26

Studzianki Nowe

Na przystanku tym nie ma żadnych wind ani podnośników. Przedostanie się na drugą stronę torów

wymaga od osoby niepełnosprawnej skorzystania z wiaduktu drogowego (na szczęście z chodnikiem),

co wiąże się z nadłożeniem kilkuset metrów drogi.

27

Nasielsk

Dojście do dwóch peronów wyspowych możliwe jest przejściem podziemnym, wyposażonym w cztery

podnośniki przyschodowe. W trakcie badań (koniec kwietnia 2016 r.) wszystkie one „oczekiwały na

konserwację”. Według informacji, jakie udało się uzyskać od PKP PLK, miały zostać przywrócone do

użytkowania do końca maja. Nie wiadomo jednak, od jakiego czasu zostały wyłączone z użytkowania.

28

Kątne

"Kamerowanie" terenu wind w Kątnem nie uchroniło ich przed dewastacją. W trakcie badań oba

urządzenia były wyłączone z eksploatacji.

29

Jackowo Dworskie

Tak jak na poprzednim przystanku, tak i w Jackowie kamery nie zapewniły należytej ochrony windom.

Na plus należy zaliczyć zintegrowanie przejścia między torami z tunelem drogowym. Rozwiązanie to

niemal umożliwiłoby osobom niepełnosprawnym możliwość poruszania się między peronami, choć z

dużym, bo kilkusetmetrowym nadłożeniem drogi – gdyby nie zbyt wysoki krawężnik na drodze

dojazdowej bezpośrednio przy peronie.

30

Świercze

W Świerczach obok przejścia podziemnego (bez podnośników) znajduje się przejazd kolejowy w

poziomie szyn, z którego korzysta zdecydowana większość wysiadających na przystanku pasażerów i

które umożliwia przemieszczenie się przez tory niepełnosprawnym.

31

Ciechanów Przemysłowy

W czasie badań obie windy na przystanku działały bez zarzutu.

32

Ciechanów

Na stacji wyjście do miasta w kierunku zachodnim zapewniała pochylnia, na perony – działające w

czasie badań windy.

33

Czeruchy

W Czeruchach z dwóch podnośników zabudowanych działał tylko jeden. Z nadłożeniem drogi osoba

niepełnoprawna mogłaby przedostać się na drugą stronę torów wiaduktem drogowym.

34

Mława Miasto

Na przystanku Mława Miasto w trakcie badań z trzech wind funkcjonowały dwie. Z użytkowania

wyłączone było urządzenie na peronie wschodnim. Jeśli niepełnosprawny wiedział o tym wcześniej,

mógł dostać się na ten peron od strony budynku stacyjnego, aczkolwiek z dużym nadłożeniem drogi.

35

Mława

Na stacji tej w czasie badania nie było problemów z działaniem żadnej z trzech wind.

36

Iłowo

Dwie windy, obie działające bez zarzutu.

37

Działdowo

Kolejna stacja z kompletem działających wind.

38

Pozostałe przystanki

Pozostałe przystanki wyposażone są w pochylnie, bez konieczności stosowania urządzeń

mechanicznych (wyżej: Kałęczyn, niżej: Gąsocin).