Podatek VAT w branży TSL - Gandalf.com.pl · Podstawowe przepisy dotyczące systemu prawa...
Transcript of Podatek VAT w branży TSL - Gandalf.com.pl · Podstawowe przepisy dotyczące systemu prawa...
Warszawa 2013
Podatek VAT w branży TSLPrawne i podatkowe aspekty transportu, spedycji i logistyki
Redakcja naukowa Ewa Sokołowska-StrugPaweł Barnik, Łukasz Bernatowicz, Karolina Gierszewska Bartosz Nowodworski, Anna Resiak, Piotr Rożański
Stan prawny na 1 kwietnia 2013 r.
Wydawca Grzegorz Jarecki
Redaktor prowadzący Ewa Wysocka
Opracowanie redakcyjne Anna Łubińska-Bujak
Łamanie JustLuk Łukasz Drzewiecki, Stanisław Drzewiecki, Krystyna Szych
Układ typograficzny Marta Baranowska
© Copyright by Wolters Kluwer Polska SA, 2013
ISBN: 978-83-264-4165-3
Wydane przez:Wolters Kluwer Polska SA
Redakcja Książek
01-231 Warszawa, ul. Płocka 5atel. 22 535 82 00, fax 22 535 81 35
e-mail: [email protected]
www.wolterskluwer.plksięgarnia internetowa www.profinfo.pl
Ta książka jest wspólnym dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, byś przestrzegał przysługującychim praw. Książkę możesz udostępnić osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie publikuj jejw internecie. Jeśli cytujesz fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło.A jeśli musisz skopiować część, rób to jedynie na użytek osobisty.
SZANUJMY PRAWO I WŁASNOŚĆ Więcej na www.legalnakultura.pl
POLSKA IZBA KSIĄŻKI
5
Spis treści
Spis treści
Wykaz skrótów ���������������������������������������������������������������������������������� 15
Część pierwsza Prawo ������������������������������������������������������������������������������������������������ 19
Rozdział I. Umowa przewozu a umowa spedycji ����������������������������������������� 21 1.Uwagiwstępne ������������������������������������������������������������������������������������� 21 2.Przewóz,spedycja,logistyka ������������������������������������������������������������������ 22 3.Umowaprzewozu��������������������������������������������������������������������������������� 22 4.Umowaspedycji ����������������������������������������������������������������������������������� 24 5.Podsumowanie ������������������������������������������������������������������������������������� 25
Rozdział II. Dokumenty transportowe ������������������������������������������������������� 26 1.Uwagiwstępne ������������������������������������������������������������������������������������� 26 2.Instytucjalistuprzewozowego ��������������������������������������������������������������� 27 3.Innedokumentyzwiązanezprzewozem ������������������������������������������������ 29 4.Protokółszkodowy ������������������������������������������������������������������������������� 29
Rozdział III. Podstawowe przepisy dotyczące systemu prawa transportowego w Polsce ��������������������������������������������������������������������������� 31 1.Ustawaotransporciedrogowym������������������������������������������������������������ 31
1.1. Podstawowezagadnieniazwiązaneztransportemdrogowym ���������� 321.1.1. Transportdrogowy ������������������������������������������������������������� 321.1.2. Niezarobkowyprzewózdrogowy ����������������������������������������� 331.1.3. Przewózkabotażowy ����������������������������������������������������������� 34
1�2� Świadczenieusługtransportowychjakodziałalnośćlicencjonowana ��� 351.2.1. Przekształcenie,podział,łączeniespółekasukcesjalicencji ����� 351.2.2. Spółkacywilnajakoadresatlicencji �������������������������������������� 371.2.3. Warunkiuzyskanialicencjiwrozumieniuart.5ust.3u.t.d. ���� 381.2.4. Utratalicencji ���������������������������������������������������������������������� 391.2.5. UprawnieniaInspekcjiTransportuDrogowego ���������������������� 411.2.6. Dokumentywymaganepodczaskontrolidrogowej ���������������� 531.2.7. Proceduraodwoławczaoddecyzjiwsprawienałożenia
karypieniężnej ������������������������������������������������������������������� 54
6
Spis treści
Rozdział IV. Odpowiedzialność przewoźnika a odpowiedzialność spedytora za przewożony towar ����������������������������������������������������������������� 57 1.Odpowiedzialnośćprzewoźnikazapowstanieszkodytransportowej �������� 57
1.1. Powierzenieprzesyłkiprzezpierwszegoprzewoźnikadalszemuprzewoźnikowi �������������������������������������������������������������� 58
1.2. Ustaleniestanuprzesyłki ��������������������������������������������������������������� 591.3. Odpowiedzialnośćprzewoźnikazinnychtytułów ��������������������������� 60
2.Przypadki,wktórychwyłączonajestodpowiedzialnośćprzewoźnikazautraconybądźuszkodzonytowar ������������������������������������������������������� 622.1. Odpowiedzialnośćosóbtrzecichzaniedoborywprzewożonym
towarze ���������������������������������������������������������������������������������������� 622.2. Siławyższa ���������������������������������������������������������������������������������� 642.3. Ubytkinaturalneprzewożonegotowaru ����������������������������������������� 662.4. Przedawnienieroszczeńzumowyprzewozu ���������������������������������� 66
3.Odpowiedzialnośćspedytorazautratębądźuszkodzenieprzewożonegotowaru ��������������������������������������������������������������������������� 673.1. Kiedyspedytorbędzieodpowiadałtak,jakprzewoźnik ������������������� 683.2. Przedawnienieroszczeńzumowyspedycji ������������������������������������� 68
Rozdział V. Przewóz w świetle przepisów konwencji CMR ������������������������� 69 1.Podstawowezałożeniawykonywaniaprzewozunapodstawie
konwencjiCMR ������������������������������������������������������������������������������������ 69 2.ZawarcieumowyprzewozuwświetleprzepisówkonwencjiCMR ������������ 73 3.Odpowiedzialnośćprzewoźnikazaprzewożonytowar ���������������������������� 78 4.ReklamacjeiroszczenianagruncieprzepisówkonwencjiCMR ���������������� 83 5.Postanowieniadotycząceprzewozuwykonywanegoprzezkolejnych
przewoźników ������������������������������������������������������������������������������������� 85
Rozdział VI. Czas pracy kierowców ������������������������������������������������������������ 87 1.Uwagiogólne ��������������������������������������������������������������������������������������� 87 2.Czaspracykierowcówzatrudnionychnapodstawiestosunkupracy ��������� 88
2.1. Definicjaczasupracynagruncieustawyoczasiepracykierowców ��� 882.2. Obowiązkoweprzerwywczasiepracykierowcy ����������������������������� 902.3. Rodzajesystemówczasupracy,któremogąbyćzastosowane
wobeckierowców ������������������������������������������������������������������������� 91 3.Pracakierowcywgodzinachnadliczbowych ������������������������������������������� 93
Rozdział VII. Zastosowanie reguł INCOTERMS 2010 w branży TSL ������������ 95 1.EXW(ang.ex works–zzakładu) ������������������������������������������������������������� 95 2.FCA(ang.free carrier–dostarczonydoprzewoźnika) ������������������������������� 96 3.CPT(ang.carriage paid to–przewózopłaconydo) ������������������������������������� 96 4.CIP(ang.carriage and insurance paid to–przewóziubezpieczenie
opłaconedo) ����������������������������������������������������������������������������������������� 96 5.DAT(ang.delivered at terminal–dostarczonydoterminalu) ����������������������� 96 6.DAP(ang.delivered at place–dostarczonydomiejsca) ������������������������������� 97 7.DDP(ang.delivered duty paid–dostarczony,cłoopłacone) �������������������������� 97 8.FAS(ang.free alongside ship–dostarczonywzdłużburtystatku) ���������������� 97 9.FOB(ang.free on board–dostarczonynastatek) ���������������������������������������� 9810.CFR(ang.cost and freight–kosztifracht) ������������������������������������������������� 9811.CIF(ang.cost insurance and freight–koszt,ubezpieczenie,fracht) ���������������� 98
7
Spis treści
Rozdział VIII. Analiza wybranego orzecznictwa sądowego dotyczącego prawa przewozowego i świadczenia usług transportowych ������ 99 1.WyrokSNzdnia27stycznia2004r.,IICK389/02 ������������������������������������ 99 2.WyrokSNzdnia6października2004r.,ICK199/04 ����������������������������� 102 3.WyrokSAwKatowicachzdnia28listopada1990r.,IACr45/90 ������������� 104 4.WyrokSAwWarszawiezdnia7października2002r.,IACa1188/02������� 105 5.WyrokSNzdnia8kwietnia2009r.,VCSK392/08 ��������������������������������� 107 6.WyrokSNzdnia17listopada1998r.,IIICKN23/98������������������������������� 109 7.WyrokSAwWarszawiezdnia12listopada1996r.,IACr673/96 �������������� 110 8.WyrokSNzdnia5grudnia2003r.,IVCK264/02 ����������������������������������� 115 9.WyrokWSAwWarszawiezdnia13maja2008r.,VISA/Wa263/08 ���������� 11810.WyrokSNzdnia29września2004r.,IICK24/04 ���������������������������������� 12011.WyrokSNzdnia6lutego2008r.,IICSK469/07 ������������������������������������� 12212.WyrokSNzdnia22listopada2006r.,VCSK303/06 ������������������������������� 12513.WyrokSNzdnia25czerwca2010r.,ICSK554/09 ���������������������������������� 12614.WyrokSNzdnia28lutego2006r.,IIICSK149/05 ���������������������������������� 132
Część druga VAT ������������������������������������������������������������������������������������������������ 137
Rozdział I. Najważniejsze zagadnienia z zakresu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT – zagadnienia wstępne ������ 139 1.CzynnościopodatkowanepodatkiemVAT �������������������������������������������� 139
1.1. DostawatowaróworazświadczenieusługnaterytoriumPolski ������� 1411.2. CzynnościwykonywanepozaterytoriumPolski ���������������������������� 1431.3. Czynnościkompleksowe ������������������������������������������������������������� 144
2.Czynnościwyłączonezopodatkowania ������������������������������������������������ 1462.1. Czynnościwyłączonezopodatkowanianamocysamejustawy
oVAT ���������������������������������������������������������������������������������������� 1462.1.1. Zbycieprzedsiębiorstwalubzorganizowanejczęści
przedsiębiorstwa ���������������������������������������������������������������� 1472.1.2. Czynności,któreniemogąbyćprzedmiotemprawnie
skutecznejumowy �������������������������������������������������������������� 1472.2. Czynnościniepodlegająceopodatkowaniu–brakuznania,
żezachodzisprzedaż ������������������������������������������������������������������ 1482.2.1. Karyumowne �������������������������������������������������������������������� 1492.2.2. Odszkodowania ���������������������������������������������������������������� 1512.2.3. Opłatyzaprzestój(postojowe) �������������������������������������������� 1542.2.4. Kradzieżtowaru ��������������������������������������������������������������� 1572.2.5. Opłatyzaprzetrzymaniekontenerów ��������������������������������� 1582.2.6. Skutkiwyłączeniazopodatkowania ������������������������������������ 162
2.3. Czynnościnieodpłatne ����������������������������������������������������������������� 1622.3.1. Nieodpłatnewydanietowarów ������������������������������������������� 1632.3.2. Nieodpłatneświadczenieusług ������������������������������������������ 165
Rozdział II. Definicje ������������������������������������������������������������������������������� 170 1.Wprowadzenie(dlaczegokwestiadefinicjijesttakważna
dlarozliczeńpodatkuVAT) ����������������������������������������������������������������� 170 2.Definicjausługtransportowych ����������������������������������������������������������� 172
8
Spis treści
3.Definicjausługspedycyjnych ���������������������������������������������������������������� 174 4.Definicjausługmagazynowania ���������������������������������������������������������� 177 5.Definicjausługprzechowania �������������������������������������������������������������� 179 6.Definicjausługskładowania ���������������������������������������������������������������� 180 7.Definicjausługlogistycznych ��������������������������������������������������������������� 182 8.Znaczeniekompleksowegocharakteruusługtransportowych ���������������� 183 9.Znaczeniekompleksowegocharakteruusługspedycyjnych–czyfirma
spedycyjnaświadczywieledrobnychusługczyjednąkompleksową ��������� 18710.Usługikurierskie–czysątousługitożsamezusługamitransportowymi ��� 188
Rozdział III. Miejsce świadczenia usług ��������������������������������������������������� 189 1.Wprowadzenie ����������������������������������������������������������������������������������� 189 2.Zasadaogólna ������������������������������������������������������������������������������������ 190
2.1. Definicjapodatnika ��������������������������������������������������������������������� 1902.2. Siedzibadziałalnościgospodarczej ����������������������������������������������� 1922.3. Stałemiejsceprowadzeniadziałalnościgospodarczej ��������������������� 1932�4� Usługiwykonywanenarzeczpodmiotówniebędącychpodatnikami �� 195
3.Zasadyszczególne ������������������������������������������������������������������������������ 1953.1. Usługipośrednictwa ������������������������������������������������������������������� 1963.2. Usługizwiązaneznieruchomościami ������������������������������������������� 1973.3. Transport(wsytuacjachszczególnych–wyjątkiodzasady) ������������ 198
3.3.1. Transportpasażerów ��������������������������������������������������������� 1983.3.2. Szczególneprzypadkizwiązaneztransportemtowarów
(polscyprzedsiębiorcy–trasapozaUE) ������������������������������ 1983.3.3. Szczególneprzypadkizwiązaneztransportemtowarów
(nabywcaprzedsiębiorcąspozaUE–trasapoPolsce) ������������ 1993.3.4. Szczególneprzypadkizwiązaneztransportemtowarów
–transportnarzecztzw.niepodatników ����������������������������� 1993.4. Usługikulturalne,artystyczne,sportoweitp. ��������������������������������� 1993.5. Usługipomocniczedousługtransportowychorazusługi
wycenymajątkurzeczowego �������������������������������������������������������� 2013.6. Usługirestauracyjneicateringowe ����������������������������������������������� 2023.7. Krótkoterminowynajemśrodkówtransportu�������������������������������� 203
3.7.1. Stanprawnyobowiązującydodnia31grudnia2012r. ���������� 2033.7.2. Stanprawnyobowiązującyoddnia1stycznia2013r. ������������ 205
3.8. Usługielektroniczne ������������������������������������������������������������������� 2063�9� UsługiniematerialneświadczonenarzeczniepodatnikówspozaUE ��� 2073.10. Usługitelekomunikacyjne ����������������������������������������������������������� 2083.11. Usługiturystyki �������������������������������������������������������������������������� 208
4.Eksportusług ������������������������������������������������������������������������������������� 209 5.Importusług �������������������������������������������������������������������������������������� 210 6.Studiumprzypadków–usługitransportutowarów ������������������������������� 211
6.1. Transporttowarówświadczonynarzeczpodatnika ����������������������� 2116.1.1. Usługiświadczonenarzeczpodmiotupolskiego ������������������ 2126.1.2. UsługiświadczonenarzeczpodmiotuzUEorazspozaUE ��� 215
6.2. Transporttowarówświadczonynarzeczpodmiotówniebędącychpodatnikami ������������������������������������������������������������ 2176.2.1. Transportkołowyikolejowy ���������������������������������������������� 2186.2.2. Transportlotniczyorazmorski ������������������������������������������� 219
7.Studiumprzypadków–usługitransportuosób ������������������������������������� 221
9
Spis treści
8.Studiumprzypadków–usługispedycji ������������������������������������������������ 2238.1. Usługispedycjiświadczonenarzeczpodatnika ����������������������������� 223
8.1.1. Usługiświadczonenarzeczpodmiotupolskiego ������������������ 2238.1.2. UsługiświadczonenarzeczpodmiotuzUEorazspozaUE ��� 224
8.2. Spedycjatowarówświadczonanarzeczpodmiotówniebędącychpodatnikami ������������������������������������������������������������ 225
9.Studiumprzypadków–usługilogistyczne �������������������������������������������� 2269.1. Usługilogistyczneświadczonenarzeczpodatnika ������������������������ 226
9.1.1. Usługiświadczonenarzeczpodmiotupolskiego ������������������ 2269.1.2. UsługiświadczonenarzeczpodmiotuzUEorazspozaUE ��� 226
9.2. Usługilogistyczneświadczonenarzeczpodmiotówniebędącychpodatnikami ������������������������������������������������������������ 227
10.Studiumprzypadków–usługimagazynowania ������������������������������������ 22810.1. Usługiświadczonenarzeczpodatnika������������������������������������������ 228
10.1.1. Usługiświadczonenarzeczpodmiotupolskiego ������������������ 22810.1.2.UsługiświadczonenarzeczpodmiotuzUEorazspozaUE ��� 228
10.2. Usługamagazynowaniatowarówświadczonanarzeczpodmiotówniebędącychpodatnikami ������������������������������������������ 236
11.Studiumprzypadków–usługiwportachmorskich ������������������������������� 23611.1. Usługiwportachmorskichświadczonenarzeczpodatnika ������������ 236
11.1.1. Usługiświadczonenarzeczpodmiotupolskiego ������������������ 23711.1.2.UsługiświadczonenarzeczpodmiotuzUEorazspozaUE ��� 237
11.2. Usługiwportachmorskichświadczonenarzeczpodmiotówniebędącychpodatnikami ������������������������������������������������������������ 238
12.Studiumprzypadków–usługiświadczoneprzezagencjecelne �������������� 23912.1. Usługiświadczonenarzeczpodmiotówniebędącychpodatnikami ��� 23912.2.Usługiświadczonenarzeczpolskichprzedsiębiorców �������������������� 24012.3.UsługiświadczonenarzeczpodmiotówzUEorazspozaUE ���������� 240
Rozdział IV. Obowiązek podatkowy �������������������������������������������������������� 241 1.Pojęcieobowiązkupodatkowego ���������������������������������������������������������� 241 2.Zasadaogólna ������������������������������������������������������������������������������������ 242
2.1. Stanprawnyobowiązującydodnia31grudnia2013r. �������������������� 2422.2. Stanprawnyobowiązującyod1stycznia2014r. ����������������������������� 243
3.Przypadkiszczególne(wprowadzenie) ������������������������������������������������� 2453.1. Stanprawnyobowiązującydo31grudnia2013r. ��������������������������� 2453.2. Stanprawnyobowiązującyod1stycznia2014r. ����������������������������� 249
4.Czyusługitransportowe/spedycyjnemogąbyćusługąciągłą? ���������������� 252 5.Studiumprzypadków–usługitransportowe ����������������������������������������� 256
5.1. Stanprawnyobowiązującydo31stycznia2013r. ��������������������������� 2565.1.1. Usługiświadczonenarzeczpodmiotupolskiego ������������������ 2565.1.2. UsługiświadczonenarzeczpodmiotuzUEorazspozaUE ��� 257
5.2. Stanprawnyod1stycznia2014r. ������������������������������������������������� 259 6.Usługispedycyjne ������������������������������������������������������������������������������ 260
6.1. Stanprawnydo31grudnia2013r. ������������������������������������������������ 2606.1.1. Usługiświadczonenarzeczpodmiotupolskiego ������������������ 2616.1.2. UsługiświadczonenarzeczpodmiotuzUEorazspozaUE ��� 261
6.2. Stanprawnyod1stycznia2014r. ������������������������������������������������� 263 7.Usługilogistyczne ������������������������������������������������������������������������������ 264
7.1. Stanprawnydo31grudnia2013r. ������������������������������������������������ 264
10
Spis treści
7.1.1. Usługiświadczonenarzeczpodmiotupolskiego ������������������ 2647.1.2. UsługiświadczonenarzeczpodmiotuzUEorazspozaUE ��� 266
7.2. Stanprawnyod1stycznia2014r. ������������������������������������������������� 267 8.Usługimagazynowania ����������������������������������������������������������������������� 269
8.1. Stanprawnydo31grudnia2013r. ������������������������������������������������ 2698.1.1. Usługiświadczonenarzeczpodmiotupolskiego ������������������ 2698.1.2. UsługiświadczonenarzeczpodmiotuzUEorazspozaUE ��� 271
8.2. Stanprawnyod1stycznia2014r. ������������������������������������������������� 273 9.Usługiprzechowania �������������������������������������������������������������������������� 275
9.1. Stanprawnydo31grudnia2013r. ������������������������������������������������ 2759.1.1. Usługiświadczonenarzeczpodmiotupolskiego ������������������ 2759.1.2. UsługiświadczonenarzeczpodmiotuzUEorazspozaUE ��� 276
9.2. Stanprawnyod1stycznia2014r. ������������������������������������������������� 27710.Usługiskładowania ���������������������������������������������������������������������������� 279
10.1. Stanprawnydo31grudnia2013r. ������������������������������������������������ 27910.1.1. Usługiświadczonenarzeczpodmiotupolskiego ������������������ 27910.1.2.UsługiświadczonenarzeczpodmiotuzUEorazspozaUE ��� 280
10.2. Stanprawnyod1stycznia2014r. ������������������������������������������������� 28111.Usługiwportachmorskich(przeładunek,załadunek,badania,
czyszczenie,holowanieitp.) ����������������������������������������������������������������� 28411.1. Stanprawnydo31grudnia2013r. ������������������������������������������������ 284
11.1.1. Usługiświadczonenarzeczpodmiotupolskiego ������������������ 28411.1.2.UsługiświadczonenarzeczpodmiotuzUEorazspozaUE ��� 285
11.2. Stanprawnyod1stycznia2014r. ������������������������������������������������� 28612.Refakturakosztówtransportu ������������������������������������������������������������� 286
12.1. Stanprawnydo31grudnia2013r. ������������������������������������������������ 28712.1.1.Obowiązekpodatkowyprzyodsprzedażyusług
transportowychorazspedycyjnych ������������������������������������� 28712.1.2.Momentwykonaniaodsprzedawanejusługi ������������������������ 288
12.2. Stanprawnyod1stycznia2014r. ������������������������������������������������� 28913.Refakturabiletówlotniczych ��������������������������������������������������������������� 289
13.1. Stanprawnydo31grudnia2013r.–obowiązekpodatkowyprzyodsprzedażybiletulotniczego ���������������������������������������������� 290
13.2. Stanprawnyod1stycznia2014r. ������������������������������������������������� 29114.Obowiązekpodatkowywimporcieusług ��������������������������������������������� 291
14.1. Pojęcieimportuusług ������������������������������������������������������������������ 29214.2. Obowiązekpodatkowywimporcieusług–stanprawny
do31grudnia2013r. ������������������������������������������������������������������� 29214.3. Stanprawnyod1stycznia2014r. ������������������������������������������������� 293
Rozdział V. Faktura VAT w usługach branży TSL �������������������������������������� 295 1.Wprowadzenie ����������������������������������������������������������������������������������� 295 2.Regulacjeprawne ������������������������������������������������������������������������������� 295
2.1. Podatnicyzobowiązanidowystawianiafaktur ������������������������������ 2972.1.1. Zasadyobowiązującedodnia31grudnia2012r.,
jakiczęściowow2013r. ����������������������������������������������������� 2972.1.2. Stanprawnyobowiązującyoddnia1stycznia2014r. ������������ 3022.1.3. Stanprawnyobowiązującyprzejściowo
oddnia1styczniadodnia31grudnia2013r. ����������������������� 3062.2. Daneobowiązkowefaktury ��������������������������������������������������������� 307
2.2.1. Zasadyobowiązującedodnia31grudnia2012r. ������������������ 307
11
Spis treści
2.2.2. Stanprawnyobowiązującyoddnia1stycznia2014r. ������������ 3092.2.3. Stanprawnyobowiązującyprzejściowood1stycznia
do31grudnia2013r. ���������������������������������������������������������� 3192.3. Fakturazaliczkowa ��������������������������������������������������������������������� 320
2.3.1. Stanprawnyobowiązującydo31grudnia2012r. ������������������ 3202.3.2. Stanprawnyobowiązującyod1stycznia2014r. ������������������� 3222.3.3. Stanprawnyobowiązującyprzejściowood1stycznia
do31grudnia2013r. ���������������������������������������������������������� 3232.4. FakturaNP ��������������������������������������������������������������������������������� 324
2.4.1. Zasadyobowiązującedo31grudnia2012r. �������������������������� 3242.4.2. Stanprawnyobowiązującyod1stycznia2014r. ������������������� 3252.4.3. Stanprawnyobowiązującyprzejściowood1stycznia
do31grudnia2013r. ���������������������������������������������������������� 3262.5. Momentwystawieniafaktury ������������������������������������������������������ 326
2.5.1. Stanprawnyobowiązującydo31grudnia2012r. ������������������ 3262.5.2. Stanprawnyobowiązującyod1stycznia2014r. ������������������� 3302.5.3. Stanprawnyobowiązującyprzejściowood1stycznia
do31grudnia2013r. ���������������������������������������������������������� 3332.6. Fakturakorygująca ��������������������������������������������������������������������� 335
2.6.1. Stanprawnyobowiązującydo31grudnia2012r. ������������������ 3352.6.2. Stanprawnyobowiązującyod1stycznia2014r. ������������������� 3372.6.3. Stanprawnyobowiązującyprzejściowood1stycznia
do31grudnia2013r. ���������������������������������������������������������� 3392.6.4. Ujęciefakturykorygującej �������������������������������������������������� 3392.6.5. Zbiorczefakturykorygujące ����������������������������������������������� 347
2.7. Notakorygująca ������������������������������������������������������������������������� 3502.7.1. Stanprawnyobowiązującydo31grudnia2012r. ������������������ 3502.7.2. Stanprawnyobowiązującyod1stycznia2014r. ������������������� 3512.7.3. Stanprawnyobowiązującyprzejściowood1stycznia
do31grudnia2013r. ���������������������������������������������������������� 3522.8. Fakturawewnętrzna ������������������������������������������������������������������� 352
2.8.1. Stanprawnyobowiązującydo31grudnia2012r. ������������������ 3522.8.2. Stanprawnyobowiązującyod1stycznia2014r. ������������������� 3532.8.3. Stanprawnyobowiązującyprzejściowood1stycznia
do31grudnia2013r. ���������������������������������������������������������� 3532.9. Duplikatfaktury ������������������������������������������������������������������������� 354
2.9.1. Stanprawnyobowiązującydo31grudnia2012r. ������������������ 3542.9.2. Stanprawnyobowiązującyod1stycznia2014r. ������������������� 3542.9.3. Stanprawnyobowiązującyprzejściowo
od1styczniado31grudnia2013r. �������������������������������������� 3552.10. Sposóbzabezpieczeniafaktur(tradycyjnych,jakielektronicznych)���� 355
2.10.1. Stanprawnyobowiązującydo31grudnia2012r. ������������������ 3552.10.2.Stanprawnyobowiązującyod1stycznia2014r. ������������������� 3572.10.3.Stanprawnyobowiązującyprzejściowood1stycznia
do31grudnia2013r. ���������������������������������������������������������� 3592.11. Fakturaelektroniczna ������������������������������������������������������������������ 359
2.11.1. Stanprawnyobowiązującydo31grudnia2012r. ������������������ 3592.11.2.Stanprawnyobowiązującyod1stycznia2014r. ������������������� 3622.11.3.Stanprawnyobowiązującyprzejściowood1stycznia
do31grudnia2013r. ���������������������������������������������������������� 3632.12. Fakturywystawianewimieniuinarzeczprzewoźników
(sprzedażbiletówlotniczych) ������������������������������������������������������� 364
12
Spis treści
3.Studiumprzypadków ������������������������������������������������������������������������� 3663.1. Usługitransportoweispedycyjneamomentwystawieniafaktury ��� 366
3.1.1. Usługiświadczonenarzeczpodmiotupolskiego ������������������ 3663.1.2. UsługiświadczonenarzeczpodmiotówzUEorazspozaUE �� 368
3.2. Usługimagazynowaniailogistyczneamomentwystawieniafaktury �������������������������������������������������������������������������������������� 3733.2.1. Usługiświadczonenarzeczpodmiotupolskiego ������������������ 3733.2.2. Usługimagazynowaniaświadczonenarzeczpodmiotu
zUEorazspozaUE ����������������������������������������������������������� 3773.3. Usługiwportachmorskichamomentwystawieniafaktury
(przeładunek,załadunek,badania,czyszczenie,holowanieitp.) ������ 3823.3.1. Usługiświadczonenarzeczpodmiotupolskiego ������������������ 3823.3.2. UsługiświadczonenarzeczpodmiotuzUEorazspozaUE ���� 383
3.4. Usługiświadczoneprzezagencjecelneamomentwystawieniafaktury �������������������������������������������������������������������������������������� 3853.4.1. Usługiświadczonenarzeczpodmiotupolskiego ������������������ 3853.4.2. UsługiświadczonenarzeczpodmiotuzUEorazspozaUE ��� 386
Rozdział VI. Kurs waluty ������������������������������������������������������������������������� 388 1.Uwagiogólne ������������������������������������������������������������������������������������� 388
1.1. Stanprawnyobowiązującydo31grudnia2012r. ��������������������������� 3881.2. Stanprawnyobowiązującyod1stycznia2013r. ����������������������������� 389
2.Sprzedażkrajowawwalucie ���������������������������������������������������������������� 3902.1. Stanprawnyobowiązującydo31grudnia2012r. ��������������������������� 3902.2. Stanprawnyobowiązującyod1styczniado31grudnia2013r. �������� 3942.3. Stanprawnyobowiązującyod1stycznia2014r. ����������������������������� 397
3.SprzedażNP(świadczenieusługpozaterytoriumkraju) ������������������������ 3993.1. Stanprawnyobowiązującydo31grudnia2012r. ��������������������������� 3993.2. Stanprawnyobowiązującyod1styczniado31grudnia2013r. �������� 4003.3. Stanprawnyobowiązującyod1stycznia2014r. ����������������������������� 403
4.Importusług �������������������������������������������������������������������������������������� 4044.1. Stanprawnyobowiązującydo31grudnia2012r. ��������������������������� 4044.2. Stanprawnyobowiązującyod1styczniado31grudnia2013r. �������� 4064.3. Stanprawnyobowiązującyod1stycznia2014r. ����������������������������� 407
Rozdział VII. Stawka podatku VAT ���������������������������������������������������������� 409 1.Wprowadzenie ����������������������������������������������������������������������������������� 409 2.Transport ������������������������������������������������������������������������������������������� 411
2.1. Transporttowarówwykonywanynarzeczpodatnikapolskiegoorazimportusług ����������������������������������������������������������������������� 4132.1.1. Transportkrajowy ������������������������������������������������������������� 4132.1.2. Transportunijny ��������������������������������������������������������������� 4152.1.3. Transportmiędzynarodowy–preferencjepodatkowe ����������� 4162.1.4. Transportkrajowy,wewnątrzunijnyorazpozaPolską
opodatkowanystawką0% �������������������������������������������������� 4472.1.5. TransportmiędzyinnympaństwemUEaK3 ����������������������� 4522.1.6. TransportpozaUE ������������������������������������������������������������ 453
2.2. Transporttowarównarzeczpodatnikaunijnego ��������������������������� 4542.3. TransporttowarównarzeczpodatnikazK3 ���������������������������������� 4552.4. Transporttowarówwykonywanynarzecztzw.niepodatnika ��������� 457
2.4.1. Transportkrajowy ������������������������������������������������������������� 457
13
Spis treści
2.4.2. Transportunijny ��������������������������������������������������������������� 4582.4.3. Transportmiędzynarodowy ����������������������������������������������� 460
2.5. Transportosób ��������������������������������������������������������������������������� 4622.5.1. Transportkrajowy ������������������������������������������������������������� 4632.5.2. Transportunijnyimiędzynarodowy ����������������������������������� 4722.5.3. Transporttowaruprzewożonegoprzezosobypodróżujące ���� 4782.5.4. TransportpozaPolską ������������������������������������������������������� 4782.5.5. Regulacjewynikającezdyrektywy2006/112/WE ����������������� 479
2.6. Tabelarycznezestawieniewysokościopodatkowaniausługtransportowych �������������������������������������������������������������������������� 482
3.Usługispedycji ����������������������������������������������������������������������������������� 482 4.Usługimagazynowania ����������������������������������������������������������������������� 485 5.Usługilogistyczne ������������������������������������������������������������������������������ 488 6.Usługiwportachmorskich ������������������������������������������������������������������ 489 7.Usługizwiązanezeksportemiusługiagencjicelnych ���������������������������� 493 8.Usługizwiązanezimportem ��������������������������������������������������������������� 496 9.Usługizwiązanezobsługąlotniczą ������������������������������������������������������ 497
Rozdział VIII. Numer identyfikacji podatkowej ���������������������������������������� 503 1.RejestracjapodatnikanapotrzebypodatkuVAT(numeridentyfikacji
podatkowej) ��������������������������������������������������������������������������������������� 503 2.Rejestracjapodatnikanapotrzebytransakcji
wewnątrzwspólnotowych(numerVATUE) ������������������������������������������� 5062.1. ObowiązekposługiwaniasięnumeremVATUE����������������������������� 5072.2. PotwierdzenieNIPUEkontrahenta ���������������������������������������������� 509
2.2.1. Stanprawnyobowiązującydo31grudnia2013r. ������������������ 5092.2.2. Stanprawnyobowiązującyod1stycznia2014r. ������������������� 511
Rozdział IX. Deklaracje oraz informacje podsumowujące – wykazywanie transakcji z dziedziny TSL ���������������������������������������������� 512 1.Deklaracje ������������������������������������������������������������������������������������������ 512
1.1. Uwagiogólne ����������������������������������������������������������������������������� 5121.2. Terminimiejscezłożeniadeklaracji ���������������������������������������������� 5131.3. WykazanietransakcjizdziedzinyTSLwdeklaracjipodatkowej ������ 515
1.3.1. Usługiświadczoneprzezpodmiotkrajowynarzeczinnegopodmiotukrajowego ����������������������������������������������� 517
1.3.2. UsługiświadczoneprzezpolskiegopodatnikanarzeczkontrahentazterytoriumUE ���������������������������������������������� 520
1.3.3. UsługiświadczoneprzezpolskiegopodatnikanarzeczkontrahentaspozaterytoriumUE ��������������������������������������� 522
1.3.4. UsługanabywanaprzezpolskiegopodatnikaVATodkontrahentazterytoriumUE ����������������������������������������� 523
1.3.5. UsługanabywanaprzezpolskiegopodatnikaVATodkontrahentazterytoriumpozaUE ��������������������������������� 525
1.3.6. Usługinabywaneprzezpodmiotkrajowyodinnegopodmiotukrajowego ��������������������������������������������������������� 525
1.3.7. MomentwykazaniausługiwdeklaracjiVAT ����������������������� 5261.4. Korektadeklaracji ����������������������������������������������������������������������� 530
2.Informacjepodsumowujące ����������������������������������������������������������������� 5322.1. Usługiwykazywanewinformacjachpodsumowujących ���������������� 533
14
Spis treści
2.2. Terminimiejscezłożeniainformacjipodsumowującej �������������������� 5382.3. Momentwykazaniausługiwinformacjipodsumowującej �������������� 540
2.3.1. Stanprawnyobowiązującydo31grudnia2013r. ������������������ 5402.3.2. Stanprawnyobowiązującyod1stycznia2014r. ������������������� 541
Bibliografia ������������������������������������������������������������������������������������� 543
Wykaz orzeczeń ������������������������������������������������������������������������������� 545
O autorach ��������������������������������������������������������������������������������������� 555
15
Wykaz skrótów
Wykaz skrótów
Akty prAwne
dyrektywa – dyrektywa 2006/112/WE Rady z dnia 28listopada 2006r.w 2006/112/WE sprawie wspólnego systemu podatkuod wartości dodanej (Dz.Urz. UE L 347 z 11.12.2006, s. 1,zpóźn.zm.)
k.c. – ustawa z dnia 23kwietnia 1964r. – Kodeks cywilny (Dz.U.Nr16,poz.93zpóźn.zm.)
k.k.s. – ustawa zdnia 10września 1999r. –Kodeks karny skarbowy(tekstjedn.:Dz.U.z2007r.Nr111,poz.765zpóźn.zm.)
konwencjaCMR – Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogo-wego towarów (CMR) i protokół podpisania, sporządzonewGenewiednia19maja1956r.(Dz.U.z1962r.Nr49,poz.238zpóźn.zm.)
k.p. – ustawazdnia26czerwca1974r.–Kodekspracy(tekst jedn.:Dz.U.z1998r.Nr21,poz.94zpóźn.zm.)
o.p. – ustawazdnia29sierpnia1997r.–Ordynacjapodatkowa(tekstjedn.:Dz.U.z2012r.poz.749zpóźn.zm.)
p.p.s.a. – ustawa z dnia 30sierpnia 2002r. – Prawo o postępowaniuprzedsądamiadministracyjnymi (tekst jedn.:Dz.U.z2012r.poz.270zpóźn.zm.)
p.r.d. – ustawazdnia20czerwca1997r.–Prawooruchudrogowym(tekstjedn.:Dz.U.z2012r.poz.1137zpóźn.zm.)
pr.przew. – ustawazdnia15listopada1984r.–Prawoprzewozowe(tekstjedn.:Dz.U.z2012r.poz.1173)
rozporządzenie – rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) nr 282/2011 z dnia15marca 2011r. ustanawiające środki wykonawcze do dy-rektywy2006/112/WEwsprawiewspólnegosystemupodat-ku odwartości dodanej (Dz.Urz.UEL 77 z 23.03.2011, s. 1,zpóźn.zm.)
rozporządzenie – rozporządzenie (WE) nr 561/2006ParlamentuEuropejskiegoi Rady z dnia 15marca 2006r. w sprawie harmonizacji nie-których przepisów socjalnych odnoszących się do transpor-tudrogowegooraz zmieniające rozporządzeniaRady (EWG)nr3821/85 i (WE)2135/98, jakrównieżuchylającerozporzą-dzenieRady(EWG)nr3820/85(Dz.Urz.UEL102z11.04.2006,s.1,zpóźn.zm.)
2006/112/WE
nr282/2011
nr561/2006
16
Wykaz skrótów
rozporządzenie – rozporządzenie Komisji (EWG) nr 2454/93 z dnia 2lipca1993r.ustanawiająceprzepisywceluwykonaniarozporządze-nia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego WspólnotowyKodeksCelny(Dz.Urz.WEL253z11.10.1993,s.1;Dz.Urz.UEPolskiewydaniespecjalne,rozdz.2,t.6,s.3,zpóźn.zm.)
r.p.f.e. – rozporządzenieMinistra Finansów z dnia 17grudnia 2010r.w sprawie przesyłania fakturw formie elektronicznej, zasadichprzechowywania oraz trybuudostępniania organowipo-datkowemu luborganowikontroli skarbowej (Dz.U.Nr249,poz.1661)
r.w.f. – rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28marca 2011r.wsprawie zwrotupodatkuniektórympodatnikom,wystawia-nia faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarówiusług,doktórychniemajązastosowaniazwolnieniaodpo-datkuodtowarówiusług(Dz.U.Nr68,poz.360)
r.w.p. – rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4kwietnia 2011r.wsprawiewykonanianiektórychprzepisówustawyopodatkuodtowarówiusług(Dz.U.Nr73,poz.392zpóźn.zm.)
u.c.p.k. – ustawa z dnia 16kwietnia 2004r. o czasie pracy kierowców(tekstjedn.:Dz.U.z2012r.poz.1155)
u.p.e. – ustawazdnia18września2001r. opodpisie elektronicznym(Dz.U.Nr130,poz.1450zpóźn.zm.)
ustawaoVAT – ustawazdnia11marca2004r.opodatkuodtowarówiusług(tekstjedn.:Dz.U.z2011r.Nr177,poz.1054zpóźn.zm.)
u.t.d. – ustawazdnia6września2001r.otransporciedrogowym(tekstjedn.:Dz.U.z2007r.Nr125,poz.874zpóźn.zm.)
w.k.c. – rozporządzenie Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12paździer-nika 1992r. ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny(Dz.Urz.WEL302z19.10.1992,s.1;Dz.Urz.UEPolskiewy-daniespecjalne,rozdz.2,t.4,s.307,zpóźn.zm.)
CzAsopismA i ofiCjAlne publikAtory
Apel.-W-wa – Apelacja.OrzecznictwoSąduApelacyjnegowWarszawieDz.U. – DziennikUstawDz.Urz. – DziennikUrzędowyM.P. – MonitorPolskiM.Pod. – MonitorPodatkowyM.P.Pr. – MonitorPrawaPracyOSA – OrzecznictwoSądówApelacyjnychOSNC – OrzecznictwoSąduNajwyższego.IzbaCywilnaOSNP – Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy, Ubezpieczeń
SpołecznychiSprawPublicznychOSP – OrzecznictwoSądówPolskichPiP – PaństwoiPrawoPr.Spółek – PrawoSpółekRec. – Zbiórorzeczeńsądówwspólnotowych(przeddniem1maja2004r.)Zb.Orz. – Zbiórorzeczeńsądówwspólnotowych(podniu1maja2004r.)
nr2454/93
17
Wykaz skrótów
inne
B2B – obrót profesjonalny dokonywany między przedsiębiorcami(ang.Business to Business)
B2C – obrót dokonywany między przedsiębiorcą a konsumentem,czyli podmiotem nieprowadzącym działalności gospodarczej(ang.Business to Consument)
EDI – elektronicznawymianadanych(ang.Electronic Data Interchange)ETS – EuropejskiTrybunałSprawiedliwości(obecnie:TrybunałSpra-
wiedliwościUniiEuropejskiej)GKA – GłównaKomisjaArbitrażowaIncoterms – (ang.International Commercial Terms)K3 – krajtrzeci(pozaterytoriumUniiEuropejskiej)NSA – NaczelnySądAdministracyjnyPKWiU – PolskaKlasyfikacjaWyrobówiUsługPZC – poświadczeniezgłoszeniacelnegoSA – SądApelacyjnySAD – jednolitydokumentadministracyjny(ang.single administrative
document)SN – SądNajwyższyTSL – transport–spedycja–logistykaTSUE – TrybunałSprawiedliwościUniiEuropejskiejVAT – podatekodtowarówiusług(ang.value added tax–podatekod
wartościdodanej)WDT – wewnątrzwspólnotowadostawatowarówWNT – wewnątrzwspólnotowenabycietowarówWSA – wojewódzkisądadministracyjny
Część pierwsza
Prawo
21
Piotr Rożański, Łukasz Bernatowicz
Rozdział I
Umowa przewozu a umowa spedycji
Piotr Rożański Łukasz Bernatowicz
1. uwAgi wstępne
Sektor„transport–spedycja–logistyka”(TSL)obejmujecałokształtsiecio-wejdziałalnościgospodarczejzwiązanejzprzestrzennymprzepływemdóbriosób.Sektortenmacharakterusługowykomplementarnywobecpozosta-łychdziałówgospodarki,wtymprzedewszystkimhandluwewnętrznegoizagranicznego.Wlatach2004–2008krajowysektorTSLbyłjednymznaj-większychbeneficjentówwzrostugospodarczegoześredniorocznymtem-pemrozwojunapoziomie14,9%,wyprzedzającymtempowzrostuPKB(6,1%)iwymianymiędzynarodowej(13%).WedługdanychInstytutuLogistykiiMa-gazynowaniawartośćkrajowegorynkuTSLw2006r.przekroczyłapoziom117000000000zł,costanowiłookoło11%dochodunarodowego.Efektemkorzystnejkoniunkturykrajowejbyłsystematycznywzrostliczbyprzedsię-biorstwświadczącychtakieusługi.Wprzedzialelat2003–2007liczbaprzed-siębiorstwTSLdziałającychwPolscewzrosłazpoziomu135000do146000,skutkiemczegoudziałfirmkrajowychwzasobachprzedsiębiorstwTSLwcałejUniiwzrósłz12%do12,6%1�
Transportstanowiwspółcześniejedenznajważniejszychelementówumoż-liwiającychprawidłowefunkcjonowaniegospodarkiwolnorynkowej.Usługiprzewozowe,wykonywanenapodstawiezawartychumów,pełniąwgospo-darcerolęusługową,zaspokajającpotrzebyprzedsiębiorców.Stanowiąonedlanichniezbędnyelementdziałalnościpozwalającynawymianędóbr,zwłaszczawramachkooperacjiprzemysłowej.Możnapostawićtezę,żedziałalnośćtrans-portowajestswoistymsuplementemprodukcji,aodsprawnegojejfunkcjonowa-niazależąostatecznieekonomiczneefektypodstawowychdziałówgospodarki.
Wdziałalnościtransportowejmożnawyróżnićcałyzespółprawiobowiąz-kówuczestnikówszerokopojętegotransportu.Ciągtychczynnościmożejednak
1 G.Szyszka,Logistyka w Polsce w latach 2006–2007(w:)Logistyka wobec nowych wyzwań. Polski Kongres Logistyczny LOGISTICS 2010. Poznań, 12–14 maja 2010. Materiały konferencyjne,red.M.Janiak,J.Ogrodowczyk,Poznań2010.
22
Rozdział I. Umowa przewozu a umowa spedycji
zostaćuporządkowanywdrodzepołączeniawpewnecałości,czylietapyifazyprocesutransportowego.
Kryteriumuzasadniającymprzypisywanieposzczególnychczynnościdookreślonegoetapuczyfazysącelifunkcjaspełnianeprzezniewprocesietransportowym.Dlategomożnawyodrębnićetapczynnościmającychnaceluprzygotowanieprzewozuorazczynnościzwiązanezjegowykonaniem.
2. przewóz, spedyCjA, logistykA
Wrazzrozwojemdziedzinygospodarki,którąstanowiąszerokopojęteusługitransportowe,zaczęłyzacieraćsiępojęciatakiejak:przewózispedy-cja.Możnadopatrzećsięwtymzjawiskuokreślonejlogikiorazprawidłowości,gdyżwszystkieczynnościwykonywanewramachusługtransportowychmająnaceluprzemieszczeniaokreślonegorodzajutowarulubosóbzmiejscanada-niadomiejscaprzeznaczeniaprzyużyciuniezbędnychśrodkówtechnicznych.Transportnatomiastwujęciuekonomicznympoleganazarządzaniułańcuchemdostawnazasadzieodpłatnegoświadczeniaokreślonegowachlarzausług.Obokczynnościzwiązanychzprzemieszczeniemokreślonychdóbrmająmiejscerów-nieżusługipolegającenamagazynowaniutowaru,pakowaniu,wykonywaniuczynnościładunkowychczyteżinnychczynnościlogistycznych.
Rozróżnienieumowyspedycjiodumowyprzewozumaistotneznaczeniezpunktuwidzeniasporówpowstałychnatletychumów,awzwiązkuztymnazakresirodzajodpowiedzialnościstronumowy.Okoliczności,któreprze-sądzająoodpowiedzialnościspedytora,niesątakiesame,jakwprzypadkuprzewoźnika.Szczegółowerozważaniadotyczącerodzajówodpowiedzialnościprzewoźnikówispedytorówzostanąprzedstawionewniniejszymopracowaniuwinnymmiejscu.
3. umowA przewozu
Umowaprzewozupowszechnie jestdefiniowana jakorodzajumowyoświadczenieusługizawierawsobiezobowiązanieprzewoźnikadoprzewie-zieniaprzedmiotuprzewozuwoznaczonemiejsceizobowiązaniekontrahentaprzewoźnikadozapłatywynagrodzeniazaprzewóz.Jesttoumowanazwa-na,przewidzianawart.774in.ustawyzdnia23kwietnia1964r.–Kodekscywilny(Dz.U.Nr16,poz.93zpóźn.zm.).Skutecznośćzawarciaumowyprzewozuniezostałauzależnionaodzachowaniaformyszczególnej.Możebyćonazawartaprzezkażdezachowaniesięstron,któreujawniaichwolęwsposóbdostateczny.
Przedewszystkimnależyzwrócićuwagę,żeobecnieumowaprzewozubardzoczęstomacharakterczystoadhezyjny.Stantakiwynikazmasowegozawieraniaumówprzewozu.Niewkażdymprzypadkukontrahentprzewoź-nikamawpływnakształtumowy.Dochodzionadoskutkunajczęściejprzezprzystąpienie,czylitzw.adhezję,wedługprzyjętych,szablonowychwzorów,ukształtowanychwistotnejczęścibezwzględnieobowiązującymiprzepisamiaktównormatywnychorazwzoramiumówiregulaminamiwydanymiprzez
23
Piotr Rożański, Łukasz Bernatowicz
przewoźnikajakojednązestronumowy2.Cowięcej,nagruncieart.7usta-wyzdnia15listopada1984r.–Prawoprzewozowe(tekstjedn.:Dz.U.z2012r.poz.1173)zostałwprowadzonyobowiązekzawarciaumowyprzewozuprzezprzewoźnika.Odobowiązkutegoprzewoźnikmożeuchylićsięjedyniewtedy,kiedyzachodząustawoweprzypadki,tj.: 1)zaistniejąokolicznościuniemożliwiająceprzewóz,którychprzewoźnik
niemógłuniknąćanizapobiecichskutkom; 2)kontrahentniezastosowałsiędoprzepisówustawowych; 3)zewzględunaprzedmiotprzewozuniemamożliwościwykonania
usługi.Zawarcieumowyprzewozuprowadzizwykledopowstaniaspecyficznego
kręgupodmiotówzainteresowanychwykonaniemtejumowy.Obokstronkon-traktuwystępujezwykleosobatrzecia–beneficjentusługiprzewozu.Wtrans-porcietowarowymwystępujewtedy,gdynadawcaprzyzawieraniuumowywskazujeadresata,dorąkktóregoprzewoźnikzobowiązanyjest–podokona-niuprzewozu–wydaćprzesyłkę.Adresatemtymmożebyćsamwysyłający,wtedyukładpodmiotówpozostajeprosty,jednakżewwiększościprzypadkówodbiorcąjestwskazanawdokumencieosobatrzecia,niebędącastronąumowyprzewozuiniezawierającazprzewoźnikiemjakiejkolwiekumowy.Wrezultaciemożemymiećdoczynieniaztrzemapodmiotami:nadawca–przewoźnik–od-biorca3.Elementamiistotnymiwumowieprzewozu,wedługdefinicjizawartejwkodeksiecywilnym,są: 1)oznaczenietrasyprzewozu; 2)wynagrodzenieprzewoźnikaoraz 3)przedmiotprzewozu.
Jedynieubocznienależyzwrócićuwagę,żeumowa,napodstawiektó-rejczynnościprzewozowewykonywanesąprzezprzewoźnikabezpłatnie,niemożebyćnagruncieprzepisówkodeksucywilnegotraktowanajakoumowaprzewozu.
Wprzepisachkodeksucywilnegoorazinnychaktównormatywnychniemadefinicjiprzewoźnika.Wtreściart.774k.c.występujenatomiastjednoznacz-nestwierdzenie,żeprzewózdokonywanyjestprzezprzewoźnika„wzakresiedziałalnościswegoprzedsiębiorstwa”.Zasadniczoniebudziwątpliwości,żewrozumieniutegoprzepisuzaprzewoźnikamożezostaćuznanytylkotakipodmiot,któryprowadzidziałalnośćtransportowąwformieprzedsiębiorstwa,cooznacza,żewykonywaneprzezprzewoźnikaczynnościmającharaktergo-spodarczy.Bezznaczenianatomiastpozostajeformaorganizacyjna,wjakiejprzedsiębiorcaubiegającysięozezwolenia,licencjeczycertyfikatynawykony-wanieświadczeńprzewozowychprowadzidziałalnośćgospodarczą.
Podstawowymobowiązkiemprzewoźnikajestprzewiezienieprzesyłkitowarowejwtakisposób,abyodbiorcamógłjąotrzymaćwmiejscuprzezna-czeniawoznaczonymterminieorazwstanienienaruszonym,tj.wewłaściwejkonsystencjiibezjakichkolwiekuszkodzeńczyzmianwjejsubstancjilubopa-
2 J.Gospodarek,Zawarcie umowy przewozu osób,Warszawa1979.3 H.Goik,Umowa przewozu przesyłek w transporcie lądowym jako rodzaj umowy o świadczenie na
rzecz osoby trzeciej,Katowice1975.