Pochodzenie nazw miejscowych Pochodzenie nazw miejscowych mojego regionumojego regionu

Tomasz SzilmanTomasz Szilman

Moim zadaniem jest przedstawienie nazw Moim zadaniem jest przedstawienie nazw geograficznych zwanych geograficznych zwanych toponimamitoponimami lub lub geonimamigeonimami, czyli nazw obiektów przestrzennych, , czyli nazw obiektów przestrzennych, terenowych zamieszkałych i niezamieszkałych terenowych zamieszkałych i niezamieszkałych przez człowieka.przez człowieka.

Nazwy miejscowe, określające miasta, osady, Nazwy miejscowe, określające miasta, osady, wsie i wszelkie obiekty zamieszkałe nazywamy wsie i wszelkie obiekty zamieszkałe nazywamy ojkonimami.ojkonimami.

Cel prezentacjiCel prezentacji

Nazwy własneNazwy własne

Onomastyka Onomastyka

Wyrazy dzielimy na:Wyrazy dzielimy na:

Wyrazy pospolite Wyrazy pospolite

powstawanie nazw własnychpowstawanie nazw własnych

z wyrazów pospolitychz wyrazów pospolitych z innych nazw własnychz innych nazw własnych

w sposób mieszany z obu elementóww sposób mieszany z obu elementów

Pierwsza wzmianka, która przypuszczalnie dotyczy Chorzowa pochodzi z bulii papieża Innocentego II:

„wieś pod Bytomiem , która się Zuersov (Zwierszów lub Zwierzów) zowie , z chłopami , kopaczami srebra , z dwiema karczmami należy wyłącznie do jurysdykcji arcybiskupa”

Drugi dokument, który być może dotyczy Chorzowa pochodzi z 1198 roku i wspomina o osadzie noszącej nazwę Coccha

Pierwsza oficjalna wiadomość na temat Chorzowa pochodzi z 1257 r., Pierwsza oficjalna wiadomość na temat Chorzowa pochodzi z 1257 r., kiedy książę Władysław (książę Opola i Raciborza) wydał dekret nadający kiedy książę Władysław (książę Opola i Raciborza) wydał dekret nadający braciom zakonu braciom zakonu BożogrobcówBożogrobców prawo założenia, osiedlenia i ponownego prawo założenia, osiedlenia i ponownego odbudowania wsi odbudowania wsi CharzowaCharzowa, zrównanej z ziemią przez Tatarów. , zrównanej z ziemią przez Tatarów.

...(Tatarzy) srożyli się także żelazem i ogniem we wsiach ...(Tatarzy) srożyli się także żelazem i ogniem we wsiach CharzowCharzow i Domb i Domb tak okrutnie , aby pozostały tylko puste obszary rzeczonych wsi i nazwatak okrutnie , aby pozostały tylko puste obszary rzeczonych wsi i nazwa

W 1822 r. Z obszaru Świętochłowic, W 1822 r. Z obszaru Świętochłowic, Łagiewnik, Bytomia i Hajduk wykrojono teren pod Łagiewnik, Bytomia i Hajduk wykrojono teren pod samodzielną kolonię górniczo - hutniczą, którą samodzielną kolonię górniczo - hutniczą, którą nazwano Królewska Huta (Königshütte). nazwano Królewska Huta (Königshütte).

1 lipca 1934 roku następuje połączenie 1 lipca 1934 roku następuje połączenie Królewskiej Huty z Chorzowem i Nowymi Królewskiej Huty z Chorzowem i Nowymi Hajdukami oraz nadanie wspólnej nazwy Hajdukami oraz nadanie wspólnej nazwy

Chorzów Chorzów

Najstarsza wzmianka o wsi Najstarsza wzmianka o wsi MaciejkowiceMaciejkowice (Maczeikowitz) (Maczeikowitz)pochodzi z 1421 roku. Nazwapochodzi z 1421 roku. Nazwapochodzi prawdopodobnie odpochodzi prawdopodobnie odimienia imienia Macieja.Macieja. Od północy Od północygmina graniczyła z obszaremgmina graniczyła z obszaremdworskim Antoniowiec, dworskim Antoniowiec, będącym folwarkiem.będącym folwarkiem.

MACIEJKOWICEMACIEJKOWICE

KLIMZOWIECKLIMZOWIEC• Sto lat temu była to osada położona nad małym Sto lat temu była to osada położona nad małym

strumykiem. Młynarz Jacek Klimza zorientował strumykiem. Młynarz Jacek Klimza zorientował się że można strumyk wykorzystać do się że można strumyk wykorzystać do napędzania koła młyńskiego. Wokół młyna napędzania koła młyńskiego. Wokół młyna pobudowano kilka chat. W których mieszkali pobudowano kilka chat. W których mieszkali Klimzowianie. Klimzowianie.

Kościółek drewniany na Kościółek drewniany na Górze RedenaGórze Redena

1 kwietnia 1939 r. 1 kwietnia 1939 r. Do Chorzowa Do Chorzowa przyłączono Wielkie przyłączono Wielkie Hajduki, Hajduki, Szarlociniec oraz Szarlociniec oraz część Kochłowic. część Kochłowic. Miasto liczyłoMiasto liczyło wówczas 139 305 wówczas 139 305 mieszkańców.mieszkańców.

Ratusz w HajdukachRatusz w Hajdukach

PrzedszkolePrzedszkole

Szkoła im. St. BatoregoSzkoła im. St. Batorego

Teatr RozrywkiTeatr Rozrywki

Nazwę Lublińca wywodzi się od powiedzenia hipotetycznego Nazwę Lublińca wywodzi się od powiedzenia hipotetycznego założyciela miasta Władysława I Opolczyka, który polując w założyciela miasta Władysława I Opolczyka, który polując w

miejscowych borach powiedzieć miał w miejscu, gdzie później gród miejscowych borach powiedzieć miał w miejscu, gdzie później gród stanął: stanął:

„„Lubi mi się tu miasto Lubi mi się tu miasto i i kościół zbudować”kościół zbudować” Od słów Od słów lubi mi sięlubi mi się miała powstać nazwa Lubliniec. Według miała powstać nazwa Lubliniec. Według językoznawców jest ona formą nazwy językoznawców jest ona formą nazwy dzierżawczej,dzierżawczej, pochodzącej od pochodzącej od

nazwy osobowej nazwy osobowej LublaLubla

Lubliniec powstał wokół zamku myśliwskiego i kaplicy, które około Lubliniec powstał wokół zamku myśliwskiego i kaplicy, które około 1272 roku zbudował książę Władysław Opolski. Na miejscu dawnej 1272 roku zbudował książę Władysław Opolski. Na miejscu dawnej

kaplicy wybudowano później dzisiejszy kościół parafialny pod kaplicy wybudowano później dzisiejszy kościół parafialny pod wezwaniem świętego Mikołaja. wezwaniem świętego Mikołaja.

LUBLINIECLUBLINIEC

Nazwa miejscowości wywodzi się od nazwy osobowej Nazwa miejscowości wywodzi się od nazwy osobowej Koszęta - KonstantyKoszęta - Konstanty; według ludowych przekazów, ma ; według ludowych przekazów, ma

związek z legendarnym pierwszym właścicielem Koszęcina - związek z legendarnym pierwszym właścicielem Koszęcina - księciem Gosławem księciem Gosławem KoszeńskimKoszeńskim lub zajęciem pierwotnych lub zajęciem pierwotnych

mieszkańców - mieszkańców - wyplataniem koszywyplataniem koszy

KOSZĘCINKOSZĘCIN

Dziś duża wieś, ośrodek gminy. Nazwa oddaje właściwości Dziś duża wieś, ośrodek gminy. Nazwa oddaje właściwości terenu wciśniętego terenu wciśniętego ciasnociasno między połacie lasów, a później między połacie lasów, a później

także i stawów. Czas powstania wsi datuje się na lata 1500 także i stawów. Czas powstania wsi datuje się na lata 1500

W bliskości Lublińca jest także Solarnia, dawniej Warmusie zwana. Archeolodzy ustalili, że już w czasach prehistorycznych istniało tutaj

osadnictwo związane z tzw. kulturą łużycką (1300-550 p.n.e.)

SOLARNIASOLARNIA

W średniowieczu miejsce warzenia i przechowywania soli. Sprowadzano ją z Wieliczki w stanie surowym (w tzw. bałwanach), czyszczono, mielono, wreszcie przegotowywano, przygotowując do konsumpcji. Całym procesem zajmowali się specjalni dzierżawcy,

zwani solarzami, solnikami lub prasołami (łac. salinator)

SOLARNIASOLARNIA

kiszka = kwaśne, zsiadłe mleko kopruch = komar; forma wyłącznie śląskakółko = rower; forma typowo śląska krupniok = kaszanka, kiełbasa z kaszy i świńskiej krwi kucać = kaszleć łonacyć, onacyć = bardzo charakterystyczny śląski czasownik, przeca = przecież rzykać = modlić się, mówić pacierz; sam = tutaj, tu, np. podź sam = chodź tutaj;

Gwara Gwara Terytorialna odmiana języka ogólnonarodowego, mowa wsi różniąca się cechami fonetycznymi, morfologicznymi, składniowymi, leksykalnymi, niekiedy nazwa języka środowiskowego lub zawodowego

Gwara śląskaGwara śląska

Dialekt śląski jest językiem ludu pogranicza, w którym doszło do przemieszania się słownictwa (staro)polskiego, czeskiego (morawskiego) i niemieckiego. Dialekt śląski posiada, co najmniej, dwie odmiany różniące się zarówno słownictwem, jak i fonetyką. Obecnie trwają prace nad utworzeniem śląskiego języka literackiego.

PrzykładyPrzykłady

WNIOSKIWNIOSKI

1. Analizując pochodzenie nazw miejscowości Chorzowa i dzielnic, należy stwierdzić że dominują tu nazwy patronimiczne i dzierżawczepatronimiczne i dzierżawcze

2. Nazwy miejscowe Lublińca i okolic to głównie nazwy nazwy służebnesłużebne i i nazwy rodowenazwy rodowe

Dziękuję za uwagę!Dziękuję za uwagę!

Tomasz SZILMANTomasz SZILMAN