Po prostu Red Hat Linux 8

Wydawnictwo Helion

ul. Chopina 6

44-100 Gliwice

tel. (32)230-98-63

e-mail: [email protected]

PRZYK£ADOWY ROZDZIA£PRZYK£ADOWY ROZDZIA£

IDZ DOIDZ DO

ZAMÓW DRUKOWANY KATALOGZAMÓW DRUKOWANY KATALOG

KATALOG KSI¥¯EKKATALOG KSI¥¯EK

TWÓJ KOSZYKTWÓJ KOSZYK

CENNIK I INFORMACJECENNIK I INFORMACJE

ZAMÓW INFORMACJEO NOWO�CIACH

ZAMÓW INFORMACJEO NOWO�CIACH

ZAMÓW CENNIKZAMÓW CENNIK

CZYTELNIACZYTELNIA

FRAGMENTY KSI¥¯EK ONLINEFRAGMENTY KSI¥¯EK ONLINE

SPIS TRE�CISPIS TRE�CI

DODAJ DO KOSZYKADODAJ DO KOSZYKA

KATALOG ONLINEKATALOG ONLINE

Po prostu Red HatLinux 8Autor: Harold Davis

T³umaczenie: Tadeusz Szczyrba,

Krzysztof Olesiejuk, Jerzy Hodor

ISBN: 83-7361-097-9

Tytu³ orygina³u: Red Hat Linux Release 8 VQG

Format: B5, stron: 335

Red Hat to bez w¹tpienia najpopularniejsza dystrybucja systemu Linux. Z wersji na

wersjê staje siê coraz bardziej rozbudowana, a jednocze�nie coraz prostsza w instalacji

i obs³udze. Red Hat Linux 8.0, z do³¹czonym pakietem OpenOffice i licznymi aplikacjami

internetowymi (przegl¹darka Mozilla, program pocztowy Evolution) mo¿e ju¿ �mia³o

konkurowaæ z MS Windows tak¿e w zastosowaniach biurowych. Warto zauwa¿yæ,

¿e pozycja Linuksa w�ród systemów instalowanych na rozmaitych serwerach, w tym

internetowych, jest ugruntowana i stabilna.

Ksi¹¿ka u³atwi Ci sprawn¹ instalacjê 8. wersji systemu, któr¹ znajdziesz na p³ytach

CD-ROM do³¹czonych do ksi¹¿ki. Bogato ilustrowane, zorientowane na wykonanie

konkretnych zadañ rozdzia³y naucz¹ Ciê korzystania z rozbudowanych mo¿liwo�ci tego

systemu operacyjnego.

W ksi¹¿ce omówiono miêdzy innymi:

• Instalacjê i konfiguracjê systemu Red Hat Linux 8.0

• Konfiguracjê i u¿ywanie �rodowiska GNOME

• Obs³ugê poczty elektronicznej oraz korzystanie z Internetu

• Korzystanie z pakietu biurowego OpenOffice.org

• Pow³okê Bash

• Zastosowanie Red Hata jako serwera us³ug FTP, NFS, Telnet, Samba, WWW

Nie ma na co czekaæ! Red Hat Linux 8.0 wraz z przyjaznym dla u¿ytkownika, w pe³ni

zintegrowanym �rodowiskiem graficznym GNOME, otwiera nowe mo¿liwo�ci zarówno

przed pocz¹tkuj¹cymi, jak i do�wiadczonymi u¿ytkownikami.

Dlaczego nie zacz¹æ od razu? Ta ksi¹¿ka to zaproszenie do przygody z Linuksem.

Skorzystaj z niego.

http://helion.pl/view/2547w



http://helion.pl/add/2547w/pprh8




mailto:[email protected]

http://helion.pl/view/2547w/pprh8.htm

http://www.amazon.com/exec/obidos/ASIN/0201354373

Spis treści

5

Spis tre

ści

O Autorze 9

Wprowadzenie 11

Część I Instalacja systemu Red Hat Linux 8.0 15

Rozdział 1. Instalacja — szybki start 17

Zbieranie informacji ........................................................................... 18

Zapewnij sobie odwrót........................................................................ 20

Tworzenie dyskietki startowej Linuksa ................................................ 22

Instalacja Linuksa............................................................................... 25

Zupełnie pierwszy raz... ...................................................................... 33

Podsumowanie................................................................................... 35

Rozdział 2. Szczegółowa procedura instalacyjna 37

Linux i Windows na tym samym komputerze....................................... 38

Korzystanie z programu FIPS.............................................................. 41

DOS-owy fdisk .................................................................................. 43

Linuksowy fdisk................................................................................. 44

Disk Druid......................................................................................... 47

Uruchamianie Windows oraz Linuksa.................................................. 48

Różne rodzaje instalacji ...................................................................... 53

Konfiguracja karty graficznej i monitora.............................................. 54

Konfiguracja drukarki......................................................................... 58

Podsumowanie................................................................................... 60

Rozdział 3. Konfiguracja GNOME 61

Korzystanie z Centrum sterowania GNOME ........................................ 62

Konfiguracja menedżera okien............................................................. 65

Praca z wieloma obszarami roboczymi................................................. 67

Korzystanie z multimediów................................................................. 68

Korzystanie z myszy i klawiatury ........................................................ 69

Konfiguracja sesji .............................................................................. 71

Zmiana graficznego środowiska pracy ................................................. 73

Spis treści

Spis treści

6

Spis treści

Ponowne uruchamianie i wyłączanie systemu ...................................... 76

Tworzenie własnych menu.................................................................. 77

Konfigurowanie programu Nautilus..................................................... 79

Wybór aplikacji preferowanych........................................................... 81

Ustawianie właściwości panelu GNOME............................................. 82

Korzystanie z programu zarządzającego pakietami ............................... 83

Podsumowanie................................................................................... 85

Rozdział 4. Poczta elektroniczna oraz WWW 87

Uprawnienia administratora (root) ....................................................... 88

Konfigurowanie połączeń sieciowych w środowisku GNOME.............. 89

Konfigurowanie połączenia PPP.......................................................... 90

Konfigurowanie połączenia bezpośredniego......................................... 94

Konfigurowanie przeglądarki WWW Mozilla ...................................... 96

Program Evolution ............................................................................. 99

Podsumowanie..................................................................................100

Rozdział 5. Dokumentacja systemu 101

Pomoc w konkretnych programach.....................................................102

Wyszukiwanie informacji w sieci Internet...........................................105

Linux Documentation Project.............................................................108

Podsumowanie..................................................................................109

Część II Praca w okienkach w systemie Red Hat Linux 8.0 111

Rozdział 6. Graficzne środowiska pracy 113

Alternatywne graficzne środowiska pracy ...........................................114

Opcje logowania do systemu..............................................................115

Korzystanie ze środowiska WindowMaker..........................................121

Korzystanie ze środowiska KDE ........................................................126

Modyfikacje kont i grup użytkowników..............................................129

Podsumowanie..................................................................................133

Rozdział 7. Programy środowiska GNOME 135

Korzystanie z programu Gedit............................................................136

Arkusz kalkulacyjny Gnumeric ..........................................................138

Korzystanie z programu Evolution......................................................140

Korzystanie z programu MrProject .....................................................151

Korzystanie z programu GIMP...........................................................154

Spis treści

7

Spis tre

ści

Korzystanie z programu xpdf .............................................................159

Korzystanie z programu Lynx ............................................................160

Podsumowanie..................................................................................163

Rozdział 8. Pakiet biurowy OpenOffice.org 165

Uruchamianie i konfiguracja programów OpenOffice.org ....................166

Korzystanie z książki adresowej.........................................................168

Moduł Writer ....................................................................................169

Moduł Calc.......................................................................................173

Pozostałe moduły OpenOffice.org ......................................................174

Podsumowanie..................................................................................175

Rozdział 9. Praca z bazami danych 177

PostgreSQL.......................................................................................179

Demon postmaster.............................................................................184

Podsumowanie..................................................................................190

Część III Obsługa wiersza poleceń systemu Linux 191

Rozdział 10. Powłoka Bash 193

Przejście do wiersza poleceń ..............................................................194

Powłoki ............................................................................................197

Powłoka Bash ...................................................................................200

Program more i potoki.......................................................................202

Inne możliwości powłoki Bash...........................................................211

Edytory tekstów i poczta elektroniczna ...............................................213

Podsumowanie..................................................................................218

Rozdział 11. Pliki, procesy i prawa dostępu 219

Uzyskiwanie informacji o systemie ....................................................220

To mój proces i mogę z nim robić, co chcę..........................................224

System plików...................................................................................227

Posiadanie plików i prawa dostępu .....................................................234

Podsumowanie..................................................................................238

Rozdział 12. Skrypty powłoki i programowanie 239

Planowanie zadań..............................................................................240

Podstawowe informacje o tworzeniu skryptów powłoki........................245

Składnia skryptów powłoki ................................................................247

Instrukcje iteracyjne i warunkowe ......................................................249

Spis treści

8

Spis treści

Język Awk........................................................................................252

Język Perl .........................................................................................253

Poznawanie kodu źródłowego systemu Linux......................................255

Podsumowanie..................................................................................256

Część IV Praca w sieci lokalnej i Internecie 257

Rozdział 13. Serwer linuksowy 259

Zasady działania TCP/IP....................................................................260

Łączenie się z serwerem za pomocą programu Telnet ..........................263

Korzystanie z FTP.............................................................................266

Korzystanie z NFS ............................................................................273

Korzystanie z DHCP .........................................................................276

Samba ..............................................................................................279

Program smbclient.............................................................................283

Serwer poczty ...................................................................................284

Bezpieczeństwo.................................................................................285

Podsumowanie..................................................................................286

Rozdział 14. Serwer Apache 287

Pojęcia związane z siecią WWW...........................................................288

Instalowanie serwera Apache .............................................................291

Wyświetlanie strony domyślnej serwera Apache .................................292

Domeny wirtualne.............................................................................296

Dyrektywy konfiguracyjne serwera Apache ........................................300

Korzystanie z plików rejestracji zdarzeń (plików dziennika).................303

Podsumowanie..................................................................................305

Dodatki 307

Dodatek A Przydatne polecenia 309

find...................................................................................................310

ftp ....................................................................................................311

ls......................................................................................................312

ps.....................................................................................................313

vi .....................................................................................................314

Dodatek B Publiczna licencja GNU 315

Skorowidz 323

Graficzne środowiska pracy

113

Graficzne środowiska pracyW rozdziale 3., „Konfiguracja GNOME”, wyjaśniłem, jak skonfigurowaćdla swoich potrzeb środowisko GNOME. W tym rozdziale nauczę Ciękonfigurowania dwóch innych, dostarczanych wraz dystrybucją Red Hat,środowisk graficznych:

� WindowMaker,

� K Desktop Environment (KDE).

Rozdział ten zacznę od wyjaśnienia dostępnych na ekranie opcji logowaniasię do systemu. Następnie wyjaśnię, jak skonfigurować dla swoich potrzebpozostałe dwa środowiska graficzne. Wreszcie pokażę Ci, jak korzystaćz dostarczanych wraz z systemem programów, pracujących w tych środowiskach,oraz jak uruchamiać alternatywne środowiska graficzne za pomocą menuw środowisku domyślnym, czyli w GNOME.

Pod koniec rozdziału znajdziesz także nieco informacji na temat zadańadministratora — dodawania, usuwania oraz modyfikacji istniejących kont,grup i uprawnień — wszystko za pomocą narzędzi graficznych, dostępnychw ramach aplikacji Centrum sterowania GNOME.

Graficzneśrodowiska pracy 6

Graficzn

e śro

dowisk

a pracy

Rozdział 6.

114

Alternatywne graficzneśrodowiska pracy

Po co właściwie istnieją alternatywne graficzneśrodowiska pracy? Dlaczego miałbyś miećochotę na skorzystanie z nich? I co właściwieznaczy litera „K” w określeniu KDE?

Odpowiedź na pierwsze pytanie będzie prosta,jeśli uzmysłowisz sobie, że środowisko Linuksa,w odróżnieniu na przykład od MicrosoftWindows, jest bezpłatne i otwarte dla wszelkichmodyfikacji. Alternatywne graficzne środowiskapracy powstają wtedy, gdy jakaś osoba bądźgrupa osób, którym nie odpowiadają istniejąceśrodowiska, decyduje się napisać własne. I takiealternatywne środowiska są utrzymywanei uaktualniane również przez grupy ochotników,którzy na co dzień korzystają z tych środowisk.

Jeśli chcesz uzyskać więcej szczegółowychinformacji na temat KDE, polecam Ciodwiedzenie serwisu internetowego,poświęconego temu środowisku, dostępnegopod adresem: http://www.kde.org.

Zapewne po przeczytaniu tego rozdziałubędziesz już pewny, czy chcesz wypróbowaćKDE lub WindowMakera. Myślę, że znajdzieszdostateczną ilość powodów, by sprawdzićfunkcjonalność tych środowisk, zwłaszcza gdydowiesz się o możliwościach pakietu KOffice,wchodzącego w skład środowiska KDE.

Jedną z przyczyn, dla której możesz chciećzastosować KDE, jest fakt, że było to domyślneśrodowisko graficzne w poprzednich wersjachLinuksa i mogłeś się już do niego przyzwyczaić.

Oczywiście, dla wielu osób wystarczającąodpowiedzią na pytanie, dlaczego chcąwypróbować alternatywne środowiskograficzne, będzie po prostu: „Skoro mam,to obejrzę”.

Jeśli chodzi o literę K w nazwie K DesktopEnvironment (KDE), to nie oznacza onaabsolutnie niczego konkretnego. Litera Kprzypomina skróconą nazwę samochodu,produkowanego przez firmę Chrysler,nazywanego K-car. Przyjmuję zatem,że litera K oznacza skróconą nazwę bardzofunkcjonalnego graficznego środowiska pracy.

Alternatywne graficzne środowiska pracy


115

Opcje logowania do systemu

W domyślnej konfiguracji systemu Red HatLinux po włączeniu komputera uruchamianejest środowisko graficzne (więcej informacjina temat konfiguracji systemu znajdzieszw rozdziałach 1., 2. i 3.). Zatem jeśli niemodyfikowałeś domyślnych parametrówsystemu, to po włączeniu komputerai wykonaniu pewnych czynności, które sązwiązane z uruchamianiem systemu, pojawi sięgraficzny ekran logowania.

Tak jak sugeruje nazwa, za pomocą tego ekranuwprowadzisz informacje, które identyfikują Cięw systemie oraz podasz odpowiednie hasło,zezwalające na dostęp do zasobów komputera.U dołu ekranu znajdziesz pasek z dodatkowymiopcjami, którymi są:

� opcja wyboru sesji (Sesja), czyli rodzajuśrodowiska tekstowego bądź graficznego,które powinno zostać uruchomionepo poprawnej autoryzacji;

� menu Systemowe, za pomocą któregomożesz zakończyć pracę komputera,bądź uruchomić go ponownie;

� opcja wyboru języka (Język), w którymmają być budowane poszczególne menuśrodowiska i obiekty, związane z napisami.

Graficzny ekran logowania się do systemuzostanie wyświetlony ponownie, gdy wylogujeszsię z systemu.

Opcje związane z sesją

Opcje sesji określają, w jakim trybie-środowiskupowinna być uruchomiona aktualna sesja pracyz systemem.

Opcje

logowania do sy

stemu

Rozdział 6.

116

Aby określić parametry sesji:

1. Przejdź kursorem myszy do pozycji Sesja,aby rozwinąć menu podrzędne, związanez parametrami sesji (również widocznena rysunku 6.1).

2. Wybierz typ sesji, który Ci odpowiada.

3. Wprowadź swój identyfikator użytkownikainaciśnij Enter.

4. Gdy pojawi się następne okno, wprowadźhasło związane ze swoim identyfikatorem.

5. Naciśnij Enter.

Wskazówki

� Wprowadzane przez Ciebie hasło nie będziewyświetlane na ekranie.

� Jeśli w menu Sesja wybierzesz pozycjęAwaryjna, system uruchomi okno terminalui będziesz mógł pracować w trybietekstowym (szczegółowy opis dotyczącykorzystania z tego trybu znajdziesz poniżej).

� Domyślnym graficznym środowiskiempracy jest GNOME (szczegółowewyjaśnienia, jak zmienić domyślniewywoływane środowisko graficzne,odnajdziesz w dalszej części tego rozdziału).

Tryb awaryjny

Tryb awaryjny logowania się do systemuumożliwia wykonanie polecenia w trybietekstowym. Służy do tego pojedyncze okno,jakie wyświetli się w prawym dolnym roguekranu.

Rysunek 6.1. Po kliknięciu znajdującej się u dołuekranu logowania pozycji Sesja pojawi się menupodręczne, umożliwiające wybór parametrów sesji



117

Rysunek 6.2. Jeśli opcja Change only appliesto current display jest wyłączona, zmianywprowadzone w oknie dialogowym programuDesktop Switcher spowodują wybór domyślnieuruchamianego środowiska graficznego

5. Upewnij się, że opcja Change only applies

to current display jest wyłączona.

6. Kliknij OK.

Wskazówka

� Więcej informacji na temat programuDesktop Switcher znajdziesz w rozdziale 3.

Do czego służy tryb awaryjny?

Samo oprogramowanie serwera X Windowjako takie nie wymaga trybu awaryjnego,gdyż jest prawie pewne, że serwer każdorazowoda się uruchomić. Problem może pojawić sięjedynie przy uruchamianiu sesji użytkownikai przypisanych do niej programów. Zatem, jeśliTwój komputer nie potrafi prawidłowo przejśćprocedury uruchamiania środowiska graficznego(już po zalogowaniu się), natomiast poprawniewyświetla ekran, zachęcający do zalogowaniasię do systemu, możesz skorzystać z trybuawaryjnego i poszukać miejsca, w którympojawia się problem.

Oczywiście, najlepiej by było, gdybyś nigdy niespotkał się sytuacją, w której sięgniesz do trybuawaryjnego. Jeśli jednak taka sytuacja sięprzydarzy, polecam rozdziały od 8. do 11.oraz dodatek A.

Aby z trybu awaryjnego powrócićdo ekranu logowania się do systemu:

1. W wierszu poleceń wpisz ��. Po tympoleceniu sesja zostanie zakończonai ponownie pojawi się okno logowaniado systemu.

Wskazówka

� Zamiast wpisywać polecenie ��, możesznacisnąć klawisze Ctrl+D (kombinacja taoznacza wylogowanie bieżącego użytkownika).

Aby zmienić domyślnie uruchamianeśrodowisko graficzne:

1. Uruchom sesję w środowisku GNOME.

2. Przejdź do menu głównego środowiskaGNOME.

3. Z menu głównego GNOME wybierz pozycjeExtras, Preferences, Desktop Switching

Tool. Pojawi się okno dialogowe Desktop

Switcher, przedstawione na rysunku 6.2.

4. Wybierz za pomocą przełącznikaśrodowisko graficzne, które chceszuruchamiać domyślnie.

Opcje

logowania do sy

stemu

Rozdział 6.

118

Dodawanie pozycji

Desktop Switcher do panelu

Umieszczenie aktywatora (odpowiednikaskrótu do pliku z systemu Windows) programuDesktop Switcher w podwójnie zagnieżdżonymmenu może spowodować, że zapomnisz, gdzieon się znajduje; nie musisz jednak martwić sięwtedy, że nie został wcale zainstalowany.Program Desktop Switcher jest instalowanydomyślnie wraz ze środowiskiem GNOME.Jednakże korzystanie z niego byłoby wygodniejsze,gdyby jego aktywator umieszczony był w menugłównym GNOME, albo — najlepiej — na jednymz paneli.

Jeśli chcesz ułatwić sobie korzystanie z programuDesktop Switcher, możesz umieścić jegoaktywator na panelu głównym GNOMEw następujący sposób:

1. Odszukaj w menu aktywator, uruchamiającyprogram Desktop Switcher (przypominam,znajduje się on w menu Extras, Preferences).

2. Kliknij prawym klawiszem myszy pozycjęDesktop Switching Tool.

3. Z menu podręcznego wybierz Dodaj

aktywator do panelu. Na panelu pojawi sięikona, za pomocą której możesz uruchamiaćprogram Desktop Switcher.

Wskazówki

� Istnieje również inny, wygodniejszy sposóbdodawania aktywatorów do panelu — wystarczyprzeciągnąć myszą aktywator na panel.

� Jeśli znasz polecenie, które wywołujekonkretny program, możesz dodaćodpowiadającą mu pozycję na panelu,tworząc na nim nowy aktywator i wypełniającodpowiednio jego właściwości.

� Możesz też wprowadzić polecenieuruchamiające program w oknie terminalulub w oknie uruchamiania programów,wyświetlanym po naciśnięciu klawiszy Alt+F2

(polecenie uruchamiające program DesktopSwitcher to �� ).



119

Rysunek 6.3. W menu Systemowe znajdziesz opcjeumożliwiające zakończenie pracy z komputerem

Opcje logowania w menu System

Za pomocą opcji, które są zawarte w menuSystemowe, możesz spowodować zakończeniepracy komputera bądź ponowne jegouruchomienie.

Aby ponownie uruchomić komputer:

1. Gdy zobaczysz ekran logowania siędo systemu, wybierz pozycję Systemowe,przesuwając kursor myszy nad słowoSystemowe i klikając lewy klawisz myszy.Zobaczysz następne menu podręczne,zawierające dwie pozycje (rysunek 6.3).

2. Kliknij pozycję Ponowne uruchomienie

komputera i naciśnij OK. Pojawi się oknodialogowe, umożliwiające potwierdzeniedecyzji o ponownym uruchomieniukomputera.

3. Kliknij Tak.

Wskazówka

� Ta metoda jest odpowiednikiem wydaniapolecenia: � ��.

Aby zakończyć pracę komputera:

1. Gdy zobaczysz ekran logowania siędo systemu, wybierz pozycję Systemowe.Zobaczysz następne menu podręczne,zawierające dwie pozycje.

2. Kliknij pozycję Wyłączenie komputera.Pojawi się okno dialogowe dla potwierdzeniadecyzji o zakończeniu pracy komputera.

3. Kliknij Tak.

Wskazówka

� Ta metoda jest odpowiednikiem wydaniapolecenia � �� .

Opcje

logowania do sy

stemu

Rozdział 6.

120

Opcje dostępne w menu Język

Język uruchamianej sesji możesz wybraćz długiej listy, wyświetlanej po kliknięciupozycji Język w oknie logowania (rysunek 6.4).Wybrany przez Ciebie język zostanieuwzględniony przy wyświetlaniu wszelkichkomunikatów systemowych, a także przywyświetlaniu opatrzonych napisami elementówinterfejsu graficznego, takich jak menu,okna dialogowe i paski narzędzi. Niestety,tłumaczenie systemu nie jest kompletne— dynamiczny rozwój oprogramowania dlasystemu Linux powoduje, że projekty tłumaczeńnie nadążają za rozwojem programów (niektóreaplikacje są modyfikowane niemal codziennie!).Dlatego niektóre elementy środowiska w dalszymciągu będą opisywane po angielsku.

Aby uruchomić sesjęw języku francuskim:

1. W ramach ekranu logowania się do systemuwybierz pozycję Język. Zobaczysz listę,zawierającą ponad 50 języków do wyboru.

2. Kliknij pozycję Francuski.

3. Wprowadź swój identyfikator użytkownikai zatwierdź go klawiszem Enter.

4. Wprowadź swoje hasło.

5. Naciśnij Enter.

6. W oknie z pytaniem o to, czy wybranyjęzyk ma zostać językiem domyślnym,odpowiedz Nie.

7. Zostanie uruchomiona sesja, w ramachktórej w wielu miejscach zamiast napisówpo angielsku zostanie wyświetlone ichfrancuskie tłumaczenie (rysunek 6.5).

Wskazówka

� Gdy wybierzesz jakiś język i pozwolisz,aby został on ustawiony jako język domyślny,jest on automatycznie przyjmowany jakoobowiązujący dla następnych sesji, chybaże ponownie dokonasz wyboru.

Rysunek 6.4. Lista dostępnych języków jest doprawdyimponująca, przy czym zawsze na pierwszej pozycjiwystępuje język używany w sesji poprzedniej,natomiast na pozycji drugiej — język określonyw systemowych ustawieniach domyślnych

Rysunek 6.5. Elementy środowiska graficznegozostaną opisane zgodnie z wybranym przez Ciebiejęzykiem



121

Rysunek 6.6. Tutaj możesz instalować i deinstalowaćpakiety wchodzące w skład dystrybucji

Rysunek 6.7. Na liście pakietów środowiska XWindow odszukaj i zaznacz pozycję WindowMaker

Korzystanieze środowiska WindowMaker

Środowisko WindowMaker jest najprostszymi najmniejszym środowiskiem graficznym,dostarczanym wraz z ósmą edycją systemuLinux Red Hat. Jest ono właściwie ograniczonedo menedżera okien i małych programów(apletów). Będzie prawdopodobnie najbardziejwydajne na starszych komputerach, nie mającychmocy obliczeniowej, które z jakichś powodówmuszą obsługiwać środowisko graficzne.Możesz oczekiwać, że właśnie na takichkomputerach praca z WindowMarker będzieszybsza i wygodniejsza niż w bardziej złożonychśrodowiskach X Window, takich jak GNOMEbądź KDE (choć i tak nawet GNOME będziepracowało na komputerze klasy 486 o wielewydajniej niż na przykład Windows 98).

Wygodną opcją zawartą w WindowMaker jestbezpośrednie umieszczenie w menu menedżeraokien programów, służących do konfigurowaniatego środowiska. Niestety, w przeciwieństwiedo poprzednich wersji systemu Red Hat Linux,WindowMaker nie jest standardowo dostępny przywyborze sesji. Co więcej, domyślnie nie jest nawetinstalowany wraz ze środowiskiem X Window.

Instalacja środowiska WindowMaker:

1. Włóż do napędu CD-ROM pierwszą płytęinstalacyjną Red Hat 8.0 (jest ona dołączonado tej książki).

2. Pojawi się okno z pytaniem o automatyczneuruchomienie płyty. Naciśnij Tak. Pojawi sięokno powitalne programu zarządzaniapakietami. Naciśnij Naprzód.

3. W oknie wyboru pakietów do instalacji(rysunek 6.6) kliknij Szczegóły obok pozycjiX Window System.

4. Wyświetlone zostanie okno wyboruposzczególnych pakietów, podobne do tegona rysunku 6.7. Na liście Extra Packages

odszukaj i zaznacz pozycję WindowMaker.

5. Naciśnij Naprzód.

Korzy

stanie ze

środowisk

a W

indowMaker

Rozdział 6.

122

6. Menedżer pakietów wyszuka potrzebnedo zainstalowania pakiety i wyświetliokno podsumowania procesu aktualizacji(rysunek 6.8). Naciśnij Naprzód.

7. Na żądanie menedżera pakietów umieśćw napędzie płytę instalacyjną numer 3(jest ona również dołączona do tej książki).

8. Naciśnij Finish.

Od tej chwili środowisko WindowMakerdostępne będzie w ramach sesji. Możeszto sprawdzić, uruchamiając program DesktopSwitcher. Powinien on zawierać opcje takie,jakie widnieją na rysunku 6.9.

Aby uruchomić

środowisko WindowMaker:

1. Zakończ bieżącą sesję GNOME (pozycjaKoniec pracy w menu głównym GNOME).

2. Na ekranie logowania wprowadź Twójidentyfikator użytkownika i naciśnij Enter.

3. Wprowadź hasło, przypisane do kontaużytkownika.

4. Kliknij Sesja i z menu podręcznego wybierzWindowMaker.

5. Na pytanie, czy WindowMaker ma zostaćustawiony jako domyślny menedżer okiendla przyszłych sesji, kliknij Nie.

6. Zobaczysz pulpit z charakterystycznymdla środowiska WindowMaker spinaczem;widoczny będzie również panel dokujący(rysunek 6.10).

Rysunek 6.8. Program zarządzający pakietamisamodzielnie wyszukuje wszystkie pakiety, któremuszą zostać wzięte pod uwagę, aby dany składniksystemu został poprawnie zainstalowany

Rysunek 6.9. Teraz za pomocą programuDesktop Switcher możesz przełączyć sesjęna sesję uruchamiającą środowisko WindowMaker

Rysunek 6.10. Pulpit charakterystycznydla WindowMakera; po prawej panel dokujący,pełniący rolę podobną do głównego paneluśrodowiska GNOME

Korzystanie ze środowiska W

indowMaker


123

Rysunek 6.11. Niestety, menu WindowMakerajest konfigurowane niezależnie od zainstalowanychw systemie aplikacji, dlatego zdarza się,że po wywołaniu którejś z pozycji zgłaszanyjest błąd (program nie istnieje)

Rysunek 6.12. Program Window Maker Preferencespozwoli Ci na zmianę niemal każdego z parametrówdefiniujących wygląd i działanie środowiska graficznego

Rysunek 6.13. Wyświetlane obok okna programu menuumożliwia interaktywne modyfikowanie jego zawartości;jeśli na przykład chcesz usunąć z menu nie działającyodnośnik, wystarczy, że przeciągniesz go poza menu

Aby skorzystać z menu dostępnego

w środowisku WindowMaker:

1. Kliknij prawym klawiszem myszygdziekolwiek na ekranie i z rozwiniętegomenu wybierz odpowiadającą Ci pozycję(rysunek 6.11).

Środowisko WindowMaker instalowane jestwraz z kompletem plików konfiguracyjnych,które z góry definiują między innymi zawartośćposzczególnych gałęzi menu. Tymczasemzdarza się, że pozycji, która występuje w menu,nie ma w systemie (np. jeżeli wybrałeś niepełnąinstalację systemu Red Hat). Jeśli spróbujeszuruchomić program, który istnieje jedyniew menu WindowMakera, wyświetlony zostaniekomunikat o błędzie.

Jest to mylące, na szczęście możeszsamodzielnie dostosować menu do zawartościTwojego systemu. WindowMaker wyposażonyjest w program konfiguracyjny, za pomocąktórego możesz zdefiniować niemal wszystkieparametry środowiska.

Aby skonfigurowaćmenu środowiska WindowMaker:

1. Na panelu dokującym, umieszczonym poprawej stronie pulpitu, kliknij dwukrotnietrzecią od góry ikonę. Uruchomiony zostanieprogram konfiguracyjny WIndow Maker

Preferences. (rysunek 6.12).

2. Za pomocą suwaka przewiń listę przyciskóważ do przycisku symbolizującego rozwiniętemenu. Kliknij ten przycisk.

3. W dolnym panelu programu pojawi sięzestaw opcji do modyfikacji menu.Równocześnie na ekranie wyświetlonazostanie atrapa menu, odzwierciedlającabieżącą zawartość menu (rysunek 6.13).

Korzy

stanie ze

środowisk

a W

indowMaker

Rozdział 6.

124

Aby usunąć pozycję menu:

1. Odszukaj w atrapie menu pozycję, którąchcesz usunąć i przytrzymaj nad nią lewyklawisz myszy.

2. Nie puszczając klawisza myszy, przeciągnijwskaźnik poza obszar atrapy menu.

3. Puść klawisz myszy. Pozycja menu zostanie„wyrzucona” poza atrapę.

Menu możesz również rozbudowywać o własnepozycje. Odbywa się to na zasadzie rozszerzaniaatrapy o kolejne segmenty, przenoszonena atrapę z okna konfiguracji menu programuWindow Maker Preferences. Do wyborumasz między innymi następujące segmenty:

� aktywatory programów (segment Run

program)

� menu podrzędne (segment Submenu)

� menu zawartości katalogu (segmentDirectory Contents)

Aby dodać pozycję menu:

1. W oknie konfiguracji menu wybierzjeden z rodzajów pozycji menu(jeden z segmentów).

2. Przeciągnij wybrany segment nad atrapęmenu — wskaźnik myszy zmieni kolorna zielony.

3. Wybierz miejsce na atrapie i puść przyciskmyszy. Segment zostanie umieszczonyw wybranym miejscu (rysunek 6.14).

4. Wprowadź odpowiednie parametry(na przykład w przypadku segmentu Run

Program będą to: polecenie do wykonaniai skrót klawiszowy, wyzwalający program).

5. Kliknij dwukrotnie nowo wstawionysegment. Będziesz mógł wprowadzićjego nazwę.

Rysunek 6.14. Możesz bardzo łatwo dodawaćnowe segmenty do menu; na prezentowanymprzykładzie w podmenu Aplikacje umieszczonyzostał segment Submenu

Korzystanie ze środowiska W

indowMaker


125

Rysunek 6.15. Podmenu zawartości kataloguumożliwia tworzenie dostępnych z menu katalogówplików, np. katalogu dokumentów tekstowychczy katalogu plików dźwiękowych

Szczególnie przydatny jest segment podmenuzawartości katalogu. Umożliwia on tworzeniemenu, będących de facto wydrukiem zawartościplików, a dodatkowo, po kliknięciu jednegoz plików, uruchamiany jest programzdefiniowany jako przeglądarka dla danegomenu zawartości katalogu (rysunek 6.15).

Za pomocą programu Window Maker Preferencesmożesz zmieniać jeszcze wiele innych aspektówśrodowiska. Samodzielne badanie jego możliwościprzybliży Ci konstrukcję i sposób działaniamenedżera okien WindowMaker.

Aby zakończyć pracę

środowiska WindowMaker:

1. Z menu głównego WindowMakera wybierzWyjście.

2. Z menu podrzędnego wybierz Wyjście.

3. Potwierdź chęć opuszczenia środowiskaWindowMaker.

Korzy

stanie ze

środowisk

a W

indowMaker

Rozdział 6.

126

Korzystanieze środowiska KDE

Środowisko K Desktop Environment, określanetakże mianem KDE, było przez długi czasśrodowiskiem zajmującym pozycję pomiędzyWindowMakerem (czy wcześniej Fvwm2)a GNOME. Jednakże jego dynamiczny rozwójspowodował, że wersja KDE dostępnaw dystrybucji Red Hat Linux 8.0 jest kompletnym,zintegrowanym i bogato wyposażonymśrodowiskiem graficznym, niewiele lubwcale nie ustępującym środowisku GNOME.

KDE jest dobrze znane użytkownikompoprzednich wersji systemu Linux Red Hat,gdyż było w nich domyślnym środowiskiemgraficznym.

Wskazówka

� Jeśli wybrałeś przy instalacji systemuRed Hat Linux instalację w trybie Personal

Desktop lub Workstation, KDE nie będziezainstalowane. W tym wypadku, jeślizechcesz z niego skorzystać, musisz jewcześniej zainstalować za pomocą programuzarządzającego pakietami (podobnie,jak to było przy WindowMakerze).

Aby uruchomić KDE:

1. Upewnij się, że Twój system zostałskonfigurowany tak, by automatycznieuruchamiać tryb graficzny (środowiskoX Window; patrz rozdziały 1. i 2.).

2. Podczas logowania się do systemu z menuSesja wybierz pozycję KDE.

3. Wprowadź swój identyfikator użytkownikaoraz hasło.

4. Naciśnij Enter. Zostanie uruchomioneśrodowisko KDE i pojawi się ekran podobnydo przedstawionego na rysunku 6.16.

Rysunek 6.16. KDE jest pełnym możliwościśrodowiskiem pracy

Korzystanie ze środowiska KDE


127

Rysunek 6.17. Okno główne centrum sterowaniaKDE — tu zmienisz dosłownie każdy z parametrówdefiniujących działanie środowiska graficznego

Rysunek 6.18. Okno programu Konqueror możesłużyć do przeglądania plików, dostępnych zarównona lokalnym dysku twardym, jak i w sieci Internet

Centrum sterowania KDE

(KDE Control Center)

Na pierwszy rzut okna możesz nie odróżnićśrodowiska KDE od GNOME — w dystrybucjiRed Hat 8.0 oba te środowiska zostałymaksymalnie upodobnione. Nawet panel KDEwygląda identycznie jak panel GNOME — takasama jest nawet ikona wywołująca menu KDE(z czerwonym kapeluszem). Co więcej, równieżsamo menu jest wspólne dla obu środowisk— wiele pozycji menu GNOME pokrywa sięz pozycjami menu KDE.

Wiele różnych opcji, związanych z wyglądemi zachowaniem się środowiska KDE, możeszskonfigurować za pomocą programu Centrumsterowania.

Aby uruchomić programCentrum sterowania KDE:

1. Kliknij na widocznym w lewym dolnymrogu ekranu przycisku, opatrzonym ikonkączerwonego kapelusza. Zostanie wyświetlonemenu KDE.

2. Wybierz z menu pozycję Centrum sterowania.Pojawi się, przedstawione na rysunku 6.17,okno główne programu Centrum sterowania.

3. Z widocznej w lewej części okna listy wybierzopcję, którą chciałbyś skonfigurować.

Wskazówka

� Wiele opcji, które są dostępne w menugłównym programu Centrum sterowaniaśrodowiska KDE, jest zbliżonych w swymdziałaniu do analogicznych opcji programuCentrum Sterowania GNOME.

Środowisko KDE wyposażone zostałow przeglądarkę Konqueror, pełniącą rolęzarówno uniwersalnego menedżera plików,jak i zaawansowanej przeglądarki internetowej,obsługującej wiele protokołów. Okno przeglądarkiKonqueror możesz zobaczyć na rysunku 6.18.

Korzy

stanie ze

środowisk

a KDE

Rozdział 6.

128

Pakiet KOffice

KOffice jest jednym z nowszych zintegrowanychpakietów oprogramowania biurowego, dostępnegodla systemu Linux. Jeszcze nie dawno nie miałwielkiej konkurencji, a z jego rozwojem wiązanowielkie nadzieje. Do dystrybucji 8.0 dołączonojednak profesjonalny pakiet OpenOffice.org,dysponujący możliwościami zdecydowanieprzewyższającymi skromny pakiet KOffice.Pakietowi OpenOffice poświęcę zresztąosobny rozdział.

KOffice mimo wszystko podlega ciągłemurozwojowi, co, niestety, oznacza, że nie wszystkiejego funkcje zostały w pełni zaimplementowanei działają zgodnie z oczekiwaniami, choć rozwójprogramu jest naprawdę dynamiczny. W składpakietu KOffice wchodzą:

� KSpread — arkusz kalkulacyjny podobnydo Excela;

� KPresenter — podobny do Powerpointaprogram, służący do przygotowywaniaprezentacji;

� KIllustrator — program graficzny,z założenia przypominający programCorelDraw;

� KWord — edytor do przetwarzania tekstów(rysunek 6.19);

� KChart — program służącydo przygotowywania wykresów.

Aby opuścić środowisko KDE:

1. Kliknij na widocznym w lewym dolnymrogu ekranu przycisku, opatrzonymwizerunkiem czerwonego kapelusza.Zostanie wyświetlone menu KDE.

2. Wybierz z menu pozycję Wylogowanie.Pojawi się okno dialogowe Logout.

3. Kliknij Logout, potwierdzając swój wybór.

Rysunek 6.19. KOffice jest pełnowartościowympakietem biurowym; na rysunku przedstawionookno programu KWord

Korzystanie ze środowiska KDE


129

Modyfikacje konti grup użytkowników

W systemach z rodziny Unix — a do takichnależy przecież również Linux — każdy plikoraz proces (tu przez proces rozumie sięuruchomiony program) jest czyjąś własnością.Właściciel pliku bądź procesu ma wszelkieuprawnienia z nim związane. Jedynymużytkownikiem, który może przejąć teuprawnienia, jest administrator systemu,znany Ci jako root.

Każdy plik jest własnością konkretnegoużytkownika oraz grupy użytkowników. Zarównowłaściciel indywidualny, jak i grupowy możetak zmodyfikować uprawnienia dostępu do pliku,by nikt poza nimi nie miał prawa do odczytulub zapisu pliku.

W świeżo zainstalowanym systemie znajdzieszidentyfikatory pewnych użytkowników orazgrup, które nie odpowiadają żadnym faktycznymużytkownikom systemu. Są to:

� daemon — wykorzystywany jakowłaściciel procesów demonów(programów systemowych);

� bin — jest właścicielem większościkatalogów i plików, zawierającychpolecenia i programy systemowe;

� sys — grupa, której członkowie sąwłaścicielami takich elementów systemu,jak pliki wymiany oraz obraz pamięcikomputera;

� nobody — jest nazwą użytkownika,który nie musi, a wręcz nie powinien miećżadnych specjalnych uprawnień systemowych.

Zwykle te niezwiązane z konkretnymiużytkownikami konta pozostają zablokowane(czyli nie można się za ich pomocą zalogowaćdo systemu). Blokady konta dokonuje się,umieszczając w pliku, który przechowuje hasła,w miejscu hasła pojedynczą gwiazdkę.

Modyfik

acje

kont i g

rup użytkowników

Rozdział 6.

130

Łączenie identyfikatorów użytkownikówreprezentujących osoby korzystające z systemuw grupy pomaga zapewnić im wygodny wspólnydostęp do plików, nad którymi razem pracują,oraz dostęp do plików parametryzujących proceslogowania się do systemu, nie ograniczając imprzy tym możliwości wyłącznego korzystaniaz pewnych plików. Identyfikatory użytkownikóworaz grup można modyfikować ręcznie, zmieniającodpowiednie pliki konfiguracyjne. Jak to zrobić,wyjaśnię w rozdziale 11.

Na szczęście, dzięki GNOME nie musiszdokonywać tych modyfikacji ręcznie; w celudodawania i modyfikacji identyfikatorówmożesz skorzystać z narzędzia do zarządzaniakontami użytkowników o nazwie Red HatUser Manager.

Aby dodać nowe konto użytkownika:

1. Zaloguj się do systemu jako root lubskorzystaj z opisanego w rozdziale 1.polecenia su root, aby tymczasoworozszerzyć swoje uprawnienia.

2. Z menu System Settings wybierz pozycjęUsers and Groups. Uruchomiony zostanieprogram Red Hat User Manager(okno główne tego programuprzedstawione jest na rysunku 6.20).

3. Kliknij Add User. Wyświetlone zostanieokno dialogowe tworzenia nowegoużytkownika (widoczne na rysunku 6.21).

4. Jako minimum musisz wprowadzićidentyfikator nowego użytkownikaoraz przypisane do jego konta hasło.

5. Kliknij OK. Na liście użytkowników pojawisię nowo utworzony wpis.

6. Jeśli chcesz przypisać użytkownikado określonej grupy, zaznacz reprezentującągo pozycję na liście użytkowników i kliknijProperties.

Rysunek 6.20. Z programu Red Hat User Managerkorzystaj, kiedy chcesz dodać nowy identyfikatorużytkownika bądź kiedy chcesz zmodyfikować danejuż istniejącego konta użytkownika

Rysunek 6.21. W oknie Create New Userpowinieneś wpisać dane, określające parametrykonta nowego użytkownika

Modyfikacje kont i grup użytkowników


131

Rysunek 6.22. W oknie właściwości konta możeszprzypisać użytkownika do grup

7. W oknie właściwości konta przejdźdo zakładki Groups i zaznacz grupy,do których ma należeć użytkownik(rysunek 6.22).

8. Kliknij OK, aby zaakceptować dane,dotyczące nowego użytkownika.

9. Uruchom przeglądarkę Nautilus i upewnijsię, że został utworzony katalog domowyużytkownika.

Wskazówki

� Program Red Hat User Manager możeszuruchomić również z poziomu wierszapoleceń, wprowadzając w oknie terminalu�� .

� Dowolnym użytkownikom możesz nadawaćuprawnienia administratora, dodając ichdo grupy root.

� Możesz samodzielnie podać położeniekatalogu domowego dla nowo tworzonegoidentyfikatora użytkownika bądźzaakceptować katalog, sugerowany przezsystem (według grupy, do której zostałzakwalifikowany użytkownik).

Modyfik

acje

kont i g

rup użytkowników

Rozdział 6.

132

Aby dodać grupę:

1. W programie Red Hat User Managerprzejdź do zakładki Groups. Kliknijprzycisk Add Group.

2. W wyświetlonym oknie (rysunek 6.23)wprowadź nazwę grupy.

3. Naciśnij OK.

Wskazówki

� Już wprowadzone informacje na temat grupymożesz poprawić, gdy zaznaczysz grupęna odpowiednim identyfikatorze, widocznymna liście zakładki Groups, i kliknieszPropeties. W wyświetlonym oknie będzieszmógł zmienić nazwę grupy i przypisaćdo niej użytkowników.

� Bądź bardzo ostrożny, gdy edytujeszczy kasujesz informacje, związanez identyfikatorami bądź grupami, którenie są przeznaczone dla osób korzystającychz systemu. Informacje te są istotną częściąsystemu i ich modyfikacja może zablokowaćjego działanie.

Aby zmienić hasło administratora:

1. Z menu System Settings wybierz pozycjęRoot password. Uruchomi się programumożliwiający zmianę hasła administratorasystemu (rysunek 6.24).

2. Wprowadź nowe hasło administratorai potwierdź je. Kliknij OK.

3. Hasło musi mieć minimum sześć znaków.Ponadto, dobrze jest, jeśli nie jest to hasło,które występuje w słowniku i nie jestpalindromem (słowem, które można czytaćwspak). Zaleca się też konstruowanie hasełz liter i cyfr oraz niektórych dodatkowychznaków. W przeciwnym przypadku hasłobędzie podatne na złamanie, a atak na kontoadministratora może mieć poważnekonsekwencje dla systemu.

Rysunek 6.23. W tym oknie wprowadźnazwę tworzonej grupy

Rysunek 6.24. Jeśli chcesz zmienić hasłoadministratora systemu, wybierz z menuSystem Settings pozycję Root Password

Modyfikacje kont i grup użytkowników


133

Podsumowanie

W tym rozdziale nauczyłeś się:

� Uruchamiać i kończyć pracę w środowiskachWindowMaker oraz KDE.

� Konfigurować środowisko WindowMaker

� Korzystać z programu Desktop Switcherw celu określenia domyślnie uruchamianegośrodowiska graficznego.

� Korzystać z menu Sesja, które jest dostępnena głównym ekranie logowania siędo systemu.

� Korzystać z menu Systemowe, które jestdostępne na głównym ekranie logowania siędo systemu.

� Korzystać z menu Język, które jest dostępnena głównym ekranie logowania siędo systemu.

� Uruchamiać pakiet KOffice.

� Dodawać nowe konta użytkowników,modyfikować parametry kont istniejącychi przypisywać użytkowników do grup,korzystając ze środowiska GNOME.

� Definiować nowe grupy użytkownikówi modyfikować grupy istniejące za pomocąśrodowiska Gnome.

� Zmieniać hasło administratora (roota).

Podsumowanie

Po prostu Red Hat Linux 8

Documents

Transcript of Po prostu Red Hat Linux 8