PLAN HIGIENY ZAKŁADU

MIĘSNEGO

KRZYSZTOF MISIAK ŁOMŻA, 21 CZERWCA 2018 R.

Higiena – pojęcie o wielu znaczeniach, w zależności

od kontekstu.

Wielowątkowość kontekstów wyrazu „higiena” łatwo jest

zauważyć na podstawie treści rozporządzenia Parlamentu

Europejskiego i Rady nr 852 w sprawie higieny środków

spożywczych. Większość wymagań rozporządzenia ma

odniesienia do dobrych praktyk produkcyjnych mających

zapewnić tzw. higienę procesu produkcji.

Różne publikacje i szkolenia dotyczą HACCP,

z uwzględnieniem dobrych praktyk produkcyjnych.

Zauważa się brak osób do zarządzania higieną, w aspekcie

zapewnienia w zakładzie niezbędnej czystości.

Zapisy z warunków panujących w zakładzie,

uwzględniające treści niniejszego planu higieny, powinny

być poddawane okresowej ocenie pod względem ich wagi

i znaczenia, w celu właściwego zarządzania higieną

w zakładzie.

W tym celu należy opracować metodologię kontroli oceny

higieny i poddać ją weryfikacji pod względem

skuteczności. Kontrole mogą być codzienne

i okresowe.

Dane uzyskane z kontroli powinny posłużyć do oceny

trendów w zakładzie. Na podstawie zebranych danych

należy określić, czy :

zakład utrzymuje warunki higieniczne,

warunki w zakładzie pogarszają się,

problemy są stałe, czy okresowe,

podejmowane działania są skuteczne i długofalowe.

Zakład może zatrudniać konsultantów do spraw higieny.

Zbiór wytycznych w zakresie wdrażania procedur opartych na

zasadach HACCP oraz ułatwień we wdrażaniu zasad HACCP w

niektórych przedsiębiorstwach sektora spożywczego. Wytyczne SANCO

z 16 XI 2005 r.

PLAN HIGIENY ZAKŁADU

OTOCZENIE

ZAKŁADU

TRANSPORT

PRACOWNICY

POMIESZCZENIA

SPRZĘT

OTOCZENIE ZAKŁADU

Należy brać pod uwagę możliwość wytworzenia się niehigienicznych

warunków, mogących mieć niekorzystny wpływ na bezpieczeństwo

produkowanej w zakładzie żywności.

W związku z tym :

na terenie otoczenia zakładu należy wydzielić strefy różnego

ryzyka mikrobiologicznego. Każdy zakład zbywa u.p.p.z. oraz

posiada separatory tłuszczu,

place manewrowe i drogi wewnętrzne powinny być utwardzone

i odpowiednio wyprofilowane, bez ubytków powierzchni mogących

być przyczyną zastoin wody, wyposażone we wpusty ściekowe do

odbioru wód opadowych,

miejsca przyjęcia zwierząt do uboju powinny posiadać spadki

nawierzchni w stronę wpustów ściekowych. We wpustach nie

powinna zalegać woda, gdyż pozostałości organiczne (azot)

sprzyjają rozwojowi much. Niedopuszczalne jest pozostawianie na

placu nieczystości po dokonanym rozładunku, w szczególności w

okresie letnim,

najważniejszym miejscem wylęgu much jest gnojowica.

Pożywką są również odpady i odchody zwierząt,

w ciepłej porze stosować okresowo środki larwobójcze do

wpustów ściekowych oraz środki zwalczania much lub

zapobiegające ich występowaniu,

magazyny u.p.p.z. powinny być zlokalizowane w strefie brudnej,

na zewnątrz powinny znajdować się wpusty ściekowe

ułatwiające utrzymanie higieny po każdym odbiorze,

strefa gromadzenia obornika, ściółki - najbliższe otoczenie

skanalizowane,

separatory tłuszczy, szamba - zlokalizowane w strefie brudnej.

Obok również wpusty ściekowe do utrzymania higieny,

skropliny z parowników urządzeń chłodniczych nie powinny być

odprowadzane na zewnątrz pomieszczeń,

składowiska opału, drewna do wędzenia – potencjalne miejsce

do bytowania gryzoni,

gromadzenie brudnych pojemników, mogących zawierać resztki

surowców lub żywności wyłącznie w miejscach zadaszonych

i zamkniętych,

konstrukcja i usytuowanie myjni środków transportu powinna

wykluczać spływanie popłuczyn poza jej obręb.

Zapewnienie higieny otoczenia zakładu powinno obejmować :

1) W ramach procedury utrzymania higieny na trenie otoczenia

zakładu sporządzić instrukcje postępowania na okoliczność

odbioru u.p.p.z., nieczystości płynnych, zawartości separatorów

tłuszczy, obornika i ściółki itp. Z instrukcji powinno m. in.

wynikać, że miejsce po odbiorze ww. nieczystości nie będzie

zawierało żadnych pozostałości organicznych. Należy wskazać

parametry do oceny wizualnej.

2) Z procedury powinno m. in. również wynikać, że :

będą przeprowadzane udokumentowane kontrole higieny

otoczenia zakładu w ramach tzw. programów wstępnych;

częstotliwość poszczególnych kontroli jest dopasowana do

sytuacji w zakładzie, np. częstotliwości odbioru uppz,

nieczystości płynnych;

w przypadkach stwierdzenia nieprawidłowości,

w udokumentowany sposób poinformowano właściwą do

podjęcia działań osobę. Dokumenty operacyjne powinny

zawierać dane o sposobie i terminie usunięcia

nieprawidłowości.

STREFY RYZYKA MIKROBIOLOGICZNEGO

W celu zmniejszenia ryzyka zanieczyszczenia żywności podczas

procesu produkcji niezbędne jest ustanowienie w zakładzie różnych

stref ryzyka mikrobiologicznego.

Źródłem zanieczyszczeń żywności są m. in. :

układ powłokowy zwierząt poddawanych ubojowi i obróbce

poubojowej,

sprzęt technologiczny wykorzystywany podczas produkcji,

niehigieniczne zachowania personelu,

powietrze pomieszczeń produkcyjnych,

stosowane przyprawy,

niektóre czynności technologiczne (np. zdejmowanie skóry,

obróbka przewodów pokarmowych).

Strefy ryzyka mikrobiologicznego nazywane są różnie :

czysta lub brudna,

prac czystych lub brudnych,

wysokiego lub niskiego ryzyka mikrobiologicznego.

Samo ustanowienie stref różnego ryzyka mikrobiologicznego

nic nie wnosi. Niezbędne jest egzekwowanie w nich stosownych

zasad higieny.

WSPÓLNE WYMAGANIA DLA WSZYSTKICH STREF

1. Wykluczyć cofanie się dróg technologicznych.

2. Zakaz przemieszczania się pracowników do innych stref.

3. Zróżnicowanie odzieży ochronnej pracowników oraz

sprzętu w poszczególnych strefach.

4. Dozowniki mydła, płynów dezynfekcyjnych, ręczników

wyposażone w okienka do kontroli zawartości. Zapewnić

długie wylewki w dozownikach płynów.

5. Używać oddzielnie środka do mycia oraz do dezynfekcji

rąk.

6. Osoby wykonujące cykliczne czynności higieniczne

w trakcie produkcji wyposażyć w odzież ochronną o innym

kolorze niż pracowników produkcyjnych.

7. Pracownicy produkcyjni nie mogą niczego podnosić

z podłogi. Serwis sprzątający.

8. Ograniczyć do niezbędnego minimum wstęp osób z kadry

zakładu do poszczególnych stref.

9. Dokonywać kontroli stanu higieny przed rozpoczęciem

produkcji oraz w trakcie produkcji, w tym weryfikacji przez

Inspekcję Weterynaryjną.

Rozporządzenie (WE) 854/2004

Art. 4

ust. 2. Właściwy organ przeprowadza urzędowe kontrole w celu

weryfikacji przestrzegania przez podmioty działające na

rynku spożywczym, wymogów określonych w:

a) rozporządzeniu (WE) nr 852/2004;

b) rozporządzeniu (WE) nr 853/2004;

c) rozporządzeniu (WE) nr 1774/2002 1069/2009.

ust. 4. Audyty w zakresie dobrej praktyki higienicznej sprawdzają

nieprzerwane i właściwe stosowanie przez podmioty

działające na rynku spożywczym, procedur dotyczących co

najmniej:

b) projektowania i utrzymania obiektów i wyposażenia;

c) higieny na etapie przygotowania czynności operacyjnych,

wykonywania tych czynności oraz po ich zakończeniu;

d) higieny osobistej;

e) szkoleń w zakresie higieny i procedur roboczych;

f) zwalczania szkodników;

g) jakości wody;

h) kontroli temperatury.

10. Przepływ powietrza powinien następować do obszarów

niższego ryzyka (np. z obszaru produkcyjnego do

obszaru obsługi).

11. Należy zidentyfikować obszary, w których może dojść do

zanieczyszczenia krzyżowego (poprzez powietrze lub

organizację ruchu). Zanieczyszczenia powietrza mogą

wynikać z różnicy ciśnień pomiędzy pomieszczeniami,

nasycenia powietrza parą wodną.

12. Zapobiegać wytworzeniu się wilgotnych warunków

środowiska produkcyjnego. Zapewnić suchość posadzek.

Obszary wykonywania prac mokrych powinny być

oddzielone od obszarów prac suchych.

13. Zapewnić jednokierunkowy przepływ materiałów do

produkcji, surowców, opakowań i produktów.

14. Obszary, w których stosuje się parę lub tworzą się

aerozole powinny być oddzielone od obszarów, w których

produkty są poddane działaniu otoczenia.

STREFA PRAC BRUDNYCH

przyjęcie i magazynowanie zwierząt,

pomieszczenia obróbki przewodów pokarmowych,

magazynowanie u.p.p.z.,

przygotowanie osłonek naturalnych do nadziewania,

mycie pojemników.

Zabezpieczenia :

stanowiska pracy wyposażone w udogodnienia higieniczne,

wydzielony węzeł sanitarny i szatnia,

wydzielone pomieszczenie socjalne,

przed przenikaniem zanieczyszczonego powietrza do strefy prac

czystych,

częste szkolenia z podstawowych zasad higieny (rotacje

pracowników).

Dla ww. strefy należy ustanowić bardziej liberalne kryteria

mikrobiologiczne do oceny stanu higienicznego niż w pozostałych.

Maski na twarze niezasadne. Tzw. myjki obuwia pomiędzy strefami

nie są właściwą formą zabezpieczenia higienicznego.

STREFA PRAC CZYSTYCH

obróbka poubojowa tusz zwierząt w strefie czystej,

przyjęcie i magazynowanie mięsa,

rozbiór magazynowanie elementów mięsa,

peklowanie, masowanie,

produkcja wyrobów i produktów

magazyn opakowanego wyrobu gotowego,

ekspedycja.

Zabezpieczenia :

podobnie jak w strefie prac brudnych,

kontrole mikrobiologiczne powietrza,

kryteria mikrobiologiczne do oceny higieny bardziej rygorystyczne

niż w strefie prac brudnych,

udokumentowane wejścia obsługi serwisowej,

kontrolowane warunki termiczne dla poszczególnych

pomieszczeń, w oparciu o analizę zagrożeń.

filtracja powietrza

dodatkowa zmiana odzieży

za wyjątkiem prac z osłonkami naturalnymi

STREFA PRAC PO PASTERYZACJI PRODUKTÓW

Wszystkie czynności muszą być dokładnie przemyślane, opisane

w instrukcjach stanowiskowych, w celu wykluczenia kontaminacji

produktów po obróbce termicznej.

chłodzenie i magazynowanie produktów po pasteryzacji,

umieszczanie produktów w opakowania jednostkowe,

plasterkowanie.

Zabezpieczenia :

najbardziej restrykcyjne kryteria mikrobiologiczne dla

powierzchni bezpośredniego kontaktu z żywnością oraz

pozostałych powierzchni,

mikrobiologiczna kontrola powietrza,

w zależności od potrzeb – maski ochronne na twarz (analiza

zagrożeń),

w niektórych pomieszczeniach utrzymywanie nadciśnienia

badanie pracowników na nosicielstwo Listeria monocytogenes,

Salmonella, WZW, (typ B nosicielstwo 10-90 %, typ C nosicielstwo

40-75%, typ D nosicielstwo 70-90%),

odzież ochronna dezynfekowana,

pobieranie wymazów z rąk pracowników,

używanie rękawiczek ochronnych,

zakaz używania tuszu do brwi i rzęs,

udokumentowane wejścia obsługi serwisowej.

udokumentowane kontrole materiałów opakowaniowych,

butle z gazami poza pomieszczeniem pakowania,

zakaz używania opakowań kartonowych w pomieszczeniu,

podwójna dezynfekcja z doborem preparatów do wybranych

powierzchni (instrukcje), możliwe promienniki UV,

zwiększona częstotliwość pobierania próbek właścicielskich

do badań mikrobiologicznych (powierzchnie oraz produkt),

ustalona i kontrolowana wartość temperatury i wilgotności

pomieszczenia, gwarantująca m. in. wydłużenie trwałości

produktów,

instrukcje wykonywania czynności higienicznych w pomieszczeniu,

zawierające m. in. wyszczególnienie niezbędnego demontażu

elementów urządzeń,

stała ekipa do wykonywania czynności higienicznych, wydzielony

sprzęt.

HIGIENA PRACOWNIKÓW

1. Stan zdrowia udokumentowany Orzeczeniem lekarskim do celów

sanitarno-epidemiologicznych, wydawanym na podstawie ustawy

z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób

zakaźnych u ludzi (t. j. Dz U z 2016 r., poz. 1886).

2. Wymagania higieny dla pracowników obowiązują nie tylko przed

przystąpieniem do pracy, ale również w trakcie jej wykonywania.

Obowiązuje odpowiednia ilość kompletów odzieży ochronnej na

zmianę.

3. Odzież ochronna z fizeliny nie może być używana

– rozporządzenie (WE) 2016/425. PN EN : 14126,

4. Skóra pod pierścionkami, obrączkami jest bardziej skolonizowana

przez bakterie niż skóra bez biżuterii. Podobnie w miejscu

noszenia bransoletek, zegarków.

5. Praca w rękawiczkach, czy bez ? Uzasadnić w analizie zagrożeń.

Rękawiczki należy zakładać bezpośrednio przy stanowisku pracy.

W instrukcji higieny określić należy częstotliwość ich zmiany.

Rękawiczki należy traktować jako „dodatek” do higieny. Nie

należy zastępować higieny używaniem rękawiczek.

6. Instrukcje mycia i dezynfekcji rąk powinny dotyczyć środków

stosowanych w zakładzie. W ich treści należy określić minimalny

czas mycia rąk oraz rozprowadzania płynu dezynfekcyjnego.

7. Środki myjąco dezynfekujące nie powinny być stosowane do

higieny rąk, z powodu znacznie mniejszej ich skuteczności

biobójczej. Mydło i preparaty na bazie alkoholu nie mogą być

stosowane jednocześnie.

8. Przy doborze środków do dezynfekcji rąk należy uwzględniać

możliwe nosicielstwo wirusów.

9. Wycieranie rąk w wilgotne lub mokre ręczniki jednorazowe nie

powinno mieć miejsca. Podobnie osuszanie rąk suszarkami

z nadmuchem powietrza.

10. Przed założeniem rękawiczek jednorazowych również obowiązuje

mycie i dezynfekcja rąk. Rękawiczki należy zakładać na

dokładnie wysuszone dłonie, chwytając za ich krawędź od strony

nadgarstka.

11. Nieszczelność rękawiczek wzrasta po 20 min. ich użytkowania

(14 -24% przypadków wg badań w szpitalach USA). M. in. z tego

powodu dokonywać częstych zmian rękawiczek.

12. Mycie i dezynfekcja rąk oraz zmiana rękawiczek powinny być

dokonywane zawsze po powrocie do stanowiska pracy.

13. Dozowniki do higieny rąk powinny być zdejmowane podczas

wykonywania mycia i dezynfekcji pomieszczeń. Preferowane

dozowniki łokciowe. Zwracać uwagę na odpowiednią długość

wylewek w dozownikach.

14. Myjki obuwia często są niepodłączone do ciepłej wody

i środków do mycia oraz dezynfekcji. Częste są przypadki

odprowadzania popłuczyn na posadzkę.

15. Dość często spotykaną nieprawidłowością jest zamontowanie

przy wyjściu ze śluzy drzwi otwieranych za pomocą klamki. Po

dezynfekcji rąk pracownik nie powinien już nimi niczego nie

dotykać. Tylko drzwi wahadłowe, otwierane łokciem lub

krawędzią buta.

16. Nie wszyscy pracownicy zdejmują ubranie robocze przed

wejściem do toalety. Wieszaki w przedsionkach.

17. Rękawice i fartuchy metalowe powinny być okresowo

zmieniane w trakcie pracy.

18. Należy zapewnić adekwatność odzieży ochronnej do zagrożeń

na stanowisku pracy, m. in. wodoodporne rękawy, fartuchy. 19. Poważnym problemem jest zatrudnianie pracowników

niewykwalifikowanych, nieprzyuczonych do wykonywania prac

w przemyśle mięsnym. Osoby te nie posiadają podstawowej

wiedzy z zasad higieny.

20. Przy doborze pracowników do niektórych stanowisk zasadnym

jest dokonanie analizy ryzyka uwzględniającej potencjalne

zagrożenia z gospodarstwa domowego pracownika, w tym

wykonywanie czynności przy własnych zwierzętach.

21. Odzież ochronna bez guzików. Kontrole stanu odzieży

ochronnej. Buty bez sznurowadeł.

22. Przypadki pracy w makijażu, w dziale konfekcjonowania.

23. Odkładanie noży, stalek na blat stołu, do pojemników.

24. Niekorzystanie z natrysków przed rozpoczęciem pracy lub po

jej zakończeniu. Brak zapewnienia stosownego wyposażenia

i komfortu cieplnego.

25. Praca w brudnej odzieży ochronnej.

26. Nie zlecać prania odzieży ochronnej w domu pracowników.

27. Brak wizualnego zróżnicowania odzieży dla stref różnego

ryzyka mikrobiologicznego.

28. Logo na odzieży powinno być przymocowane w trwały sposób

(naszyte na odzieży), aby mogło bezpiecznie przetrwać cały

cykl użytkowania odzieży. Naszycie logo na odzieży.

29. Odzieży wizualnie czystej nie należy utożsamiać z jej

czystością mikrobiologiczną.

Wymóg złożenia oświadczenia o stanu zdrowia przez

pracowników IW, przed wejściem do pomieszczeń zakładu,

jest sprzeczny z art. 76, ust. 1 ustawy o Bezpieczeństwie

żywności i żywienia (tekst jednolity Dz U z 2017 r. , poz.

149, 60). Przepis ten nie zawiera żadnych uwarunkowań

(ograniczeń) dla osób dokonujących kontroli urzędowych,

w związku z wejściem na teren zakładu.

Procedury zakładowe nie mogą być sprzeczne z prawem

powszechnym.

PRACOWNICY SERWISU TECHNICZNEGO

Odzież robocza powinna być dodatkową odzieżą higieniczną,

z materiałów niepozostawiających włókien. Bez kieszeni

zewnętrznych powyżej talii i bez przyszywanych guzików, prana

w warunkach kontrolowanych.

Wejście/wyjście pracowników serwisu z pomieszczenia

technicznego wyłącznie przez śluzę.

Pracownikom technicznym należy regularnie sprawdzać

obuwie (czy nie jest zniszczone, nie ma „wbitych”

zanieczyszczeń w podeszwę i czy jest czyste).

Regularne konserwacje i przeglądy - powinny być prowadzone

poza czasem pracy produkcji danego działu.

Po pracach konserwacyjnych – udokumentowane czyszczenie

zawierające opis sposobu usunięcia zagrożeń skażeniem

pochodzących z urządzeń i wyposażenia.

Niezbędne jest posiadanie i użytkowanie oddzielnych narzędzi

do poszczególnych stref, żeby nie nanosić zanieczyszczeń

krzyżowo.

Wnoszenie części zapasowych lub materiałów zapasowych na

produkcję nie powinno się odbywać w opakowaniach

transportowych (zszywki lub inne elementy mogące

zanieczyszczać ciałami obcymi.)

WADY URZĄDZENIA

- nie zapewnia higieny obuwia i rąk. Brak

dostosowania szczotek do różnych rodzajów

obuwia,

- trwałe nagromadzenie zanieczyszczeń na

szczotkach obrotowych do obuwia, usuwane

dopiero po zakończeniu pracy,

- często spotykane przypadki zanieczyszczeń

komór na dłonie,

- głowice natryskowe bywają brudne,

dotykane dłońmi,

- zbyt mała ilość dozowanego środka

dezynfekcyjnego,

- przypadki utraty równowagi, poślizgnięć

pracowników.

MIKROFLORA SKÓRY RĄK

Dwie kategorie mikroflory skóry rąk :

Przejściowa, zawierająca drobnoustroje nie występujące

zwyczajowo na powierzchni skóry, mająca z nią luźny

i przejściowy kontakt. Pochodzi ze środowiska pracy, zazwyczaj na

skórze się nie rozmnaża, jest możliwa do usunięcia za pomocą

środków zmywających i antyseptycznych. Mikroflora ta jest obca

dla rąk i odgrywa istotną rolę w higienie. Najczęściej – pałeczki

z grupy coli, paciorkowce kałowe i gronkowce koagulazoujemne.

Stała, bytująca i rozmnażająca się w skórze, tworząca mikrokolonie

w szczelinach skóry, w mieszkach włosowych, w gruczołach

łojowych i potowych. Ma charakter osobniczy. Wykazuje zazwyczaj

różny poziom patogenności i jest trudna do usunięcia nawet przy

zastosowaniu środków mechanicznych i antyseptycznych.

Zazwyczaj nie należy jej usuwać, gdyż niezbędna do prawidłowego

funkcjonowania skóry rąk. Eliminować należy ją po zabiegach

chirurgicznych, kosmetycznych.

SKŁAD MIKROFLORY STAŁEJ RĄK :

Ziarenkowce G+ Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus

aureus, S. epidermidis, S. hominis, S. haemolyticus i inne

gronkowce koagulazo-ujemne, Streptococcus (paciorkowce jamy

ustnej), Enterococcus faecalis, Micrococcus spp. ;

Pałeczki G+ Corynebacterium spp., Propionibacterium spp.

(wywołujące trądzik w wyniku kolonizacji gruczołów łojowych

i potowych), Bacillus acnes;

Pałeczki G- głównie Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter,

Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae;

Prątki - Mycobacterium smegmatis (sporadycznie zasiedlające

okolice narządów płciowych);

Grzyby drożdżopodobne Candida albicans i inne oraz

Pityrosporum spp.

Najwięcej bakterii zagnieżdża się w wilgotnych regionach skóry :

w obrębie fałdów skórnych,

w okolicy odbytniczej,

w przestrzeniach międzypalcowych,

w pachach

na głowie.

Dominującym drobnoustrojem skóry jest Staphylococcus

epidermidis (90% całej populacji), beztlenowce Propionibacterium

acnes oraz Staphylococcus aureus. Nosicielstwo tego ostatniego

w zdrowej populacji sięga 10-20%. Znaczna liczba drożdżaków

może być obecnych na skórze głowy oraz w okolicach wałów

paznokciowych.

Na dłoniach mężczyzn jest mniej mikroorganizmów, gdyż odczyn

skóry dłoni mężczyzn jest bardziej kwaśny niż dłoni kobiet,

mikroorganizmy zaś nie lubią środowiska kwaśnego.

Pracownicy biurowi czy umysłowi mają mikrobiologicznie bardziej

brudne ręce niż pracownicy wykonujący prace fizyczne. Praca

fizyczna jest związana z widocznymi gołym okiem zabrudzeniami,

w związku z tym osoby te myją ręce częściej.

OBOWIĄZUJĄCE NORMY ZWIĄZANE

Z DEZYNFEKCJĄ RĄK

PN-EN 13727:2012 - wersja polska

Norma wycofana i zastąpiona przez PN-EN 13727+A1:2014-02

- wersja angielska Chemiczne środki dezynfekcyjne

i antyseptyczne -- Ilościowa zawiesinowa metoda określania

bakteriobójczego działania w obszarze medycznym -- Metoda badania

i wymagania (faza 2, etap 1)

PN-EN 1500:2002 - wersja polska

Norma wycofana i zastąpiona przez PN-EN 1500:2013-07 - wersja

angielska Chemiczne środki dezynfekcyjne i antyseptyczne

-- Higieniczna dezynfekcja rąk metodą wcierania – Wymagania

i metoda badania (faza 2/etap 2)

PN-EN 12791:2016-04 - wersja angielska

Chemiczne środki dezynfekcyjne i antyseptyczne -- Chirurgiczna

dezynfekcja rąk -- Metoda badania i wymagania (faza 2/etap 2)

HIGIENA RĄK

– podstawowa czynność w redukcji zanieczyszczeń

krzyżowych.

Na efektywność higieny rąk mają wpływ :

przygotowanie rąk do pracy,

metody dekontaminacji rąk,

wskazania do stosowania odpowiedniego środka,

zasady doboru środka,

dostępność preparatów,

stosowanie rękawiczek,

nadzór nad higieną,

edukacja.

Samo mycie rąk uznawane jest za mniej skuteczne działanie

niż odpowiednia ich dezynfekcja.

CZĘSTE PROBLEMY

Wskazania do dezynfekcji nie są respektowane lub dezynfekcja

była mało skuteczna.

Przeważa mycie po zabrudzeniu rąk, zamiast mycia przed

przystąpieniem do produkcji.

Mydła w piance są mniej skuteczne niż w płynie.

Nieprawidłowe usytuowanie wylewki względem umywalki.

Najczęściej zbyt duża odległość, co powoduje rozchlapywanie

popłuczyn na odzież ochronną i przedramiona. Możliwość

zanieczyszczeń krzyżowych dozowników.

W większości zakładów brak jest osoby merytorycznie

przygotowanej do monitorowania higieny.

Barierą dla mycia mogą być :

- podrażnienia skóry wodą lub mydłem,

- dostęp do umywalek i dozowników.

Błędy popełniane podczas mycia rąk :

niedokładne mycie rąk (pomijanie przestrzeni między

palcami, niedokładne czyszczenie paznokci,

pozostawienie długich paznokci),

krótki czas mycia,

używanie „wspólnego” mydła w kostce lub mydła w płynie

zanieczyszczonego mikrobiologicznie,

osuszanie rąk „wspólnym” ręcznikiem tekstylnym,

używanie zbyt gorącej wody i zbyt częste mycie rąk, zaraz

po przeprowadzonej dezynfekcji rąk alkoholowym

środkiem antyseptycznym, co obniża poziom wrażliwości

skóry na środki myjące, powoduje jej wysuszanie

i uszkodzenia,

stosowanie suszarek do rąk.

Błędy popełniane podczas dezynfekcji rąk :

zbyt mała ilość środka z dozownika,

zbyt krótko przeprowadzona dezynfekcja,

stosowanie alkoholowych środków antyseptycznych na

mokrą skórę,

stosowanie alkoholowych środków antyseptycznych na

skórę zanieczyszczoną (szczególnie materiałem

organicznym,

nieprawidłowy dobór środka dezynfekcyjnego,

nieprawidłowe stężenie substancji czynnej dezynfektanta,

wady mechaniczne i konstrukcyjne dozowników,

stosowanie preparatów myjąco-dezynfekujących ,

brak wykonywania czynności higienicznych dozowników.

SUSZENIE RĄK

suszarki na ciepłe powietrze;

suszarki na strumień sprężonego powietrza („Jet”);

jednorazowe ręczniki papierowe;

jednorazowe ręczniki bawełniane.

Przy używaniu suszarek typu „Jet” liczba bakterii w powietrzu

pomieszczenia jest 4,5 razy większa niż przy suszarkach

tradycyjnych. Podczas suszenia rąk następuje rozsiewanie do

otoczenia własnych bakterii z rąk oraz zanieczyszczenia

mikroflorą od innych osób. Dominują E. coli.

W bezpośredniej bliskości suszarek „Jet” liczba bakterii jest 27

razy większa niż przy używaniu ręczników papierowych.

Suszarki na sprężone powietrze nie spełniają minimalnych

wymagań normy PL-EN 14000 : Chemiczne środki dezynfekcyjne

i antyseptyczne. Higiena mycia rąk. Metoda badania

i wymagania.

Ręczniki jednorazowe zapewniają lepszą jakość

mikrobiologiczną powietrza w pomieszczeniu. Bez

zieleni brylantowej.

Działanie mechaniczne podczas wycierania rąk

ręcznikami jednorazowymi przyczynia się do

skuteczniejszego usuwania bakterii z rąk.

Niedozwolone jest używanie zielonych ręczników

papierowych, które są barwione zielenią brylantową lub

malachitową. Barwniki te bardzo łatwo przenikają do

tkanek ludzi i mięsa.

MONITORING HIGIENY RĄK :

poprzez określenie zużycia preparatu na podstawie jego

zużycia. Przeliczenie na osobodzień, biorąc pod uwagę

objętość zużytego preparatu (2 – 3ml lub więcej, aż do

napełnienia dłoni). Nie da się jednak określić, czy technika

dezynfekcji jest prawidłowa. Wada metody

– trudność określenia optymalnego zużycia środka na

jedną osobę,

poprzez bezpośrednią obserwację wykonywania dezynfekcji

rąk przez pracownika. Możliwy podgląd z kamer.

Bezpośrednia obserwacja działa stresująco, może

powodować zmianę zachowań pracowników. Metoda dość

czasochłonna i kosztowna.

Kontrola mikrobiologiczna czystości rąk pracowników poprzez :

badanie posiewu z popłuczyn lub metody odciskowe.

Pobranie wymazu :

jałowym tamponem z wewnętrznej powierzchni dłoni (między

palcami także) - osobno z każdej ręki pracownika,

wypłukanie obydwu tamponów w 25 cm 3 rozcieńczalnika

mikrobiologicznego (np. płynu Ringera)

posiew popłuczyn do pożywek dla drobnoustrojów ogółem

i Enterobacteriaceae,

po inkubacji płytek, liczbę mikroflory przeliczyć na 25 cm3

rozcieńczalnika.

Ręce są dostatecznie czyste, jeżeli na obydwu dłoniach ogólna

liczba drobnoustrojów wynosi nie więcej niż 1000, brak jest

pałeczek grupy coli i gronkowców chorobotwórczych.

Zakład może ustanowić bardziej restrykcyjne kryteria

Do oceny higieny rąk nie można stosować metody

luminometrycznej.

ALKOHOLE DO DEZYNFEKCJI RĄK

Powszechnie używane – etanol, izopropanol, n-propanol.

Alkohol metylowy (metanol) ma najsłabsze działanie biobójcze,

z tego powodu rzadko jest stosowany.

Skuteczność etanolu jest gwarantowana w stężeniu 76 – 82%.

Spadek miana infekcyjnego o 3,55 log w 30 sekund oraz o 4,4 log

w ciągu 5 minut.

1. Mają szeroki zakres aktywności wobec form wegetatywnych

bakterii, grzybów.

2. Nieskuteczne wobec przetrwalników.

3. Różne efekty wobec wirusów :

skuteczne wobec osłonkowych, czyli lipofilnych;

słaba skuteczność lub brak wobec bezosłonkowych.

Alkohol izopropylowy nie jest skuteczny wobec wirusów

hydrofilowych, ale wykazuje działanie na wirusy lipofilne. Alkohole szybko odparowują, co sprawia że przedłużony czas

ekspozycji jest trudny do osiągnięcia, chyba że przez zanurzenie.

Rozcieńczenie alkoholu o połowę powoduje spadek

skuteczności biobójczej o 1024 razy !!!

Alkohol izopropylowy i n-propanol nie inaktywują wirusów

zgodnie z normą EN – 14476.

Od 2002 r. FDA nie akceptuje n-propanolu do higienicznej

i chirurgicznej dezynfekcji rąk.

FDA nie dopuścił żadnego środka dezynfekcyjnego, którego

głównym składnikiem aktywnym jest alkohol do dezynfekcji

wysokiego poziomu lub sterylizacji przez zanurzenie.

Alkohole powodują puchnięcie i twardnienie gumy i elementów

plastikowych po wielokrotnie powtarzanej dezynfekcji.

IPA w mieszaninie z kwasem mlekowym jest stosowany do

dezynfekcji elementów zawierających elektronikę. Jest

neutralny chemicznie wobec większości materiałów, szybko

odparowuje i nie pozostawia smug.

SPRZĘT PRODUKCYJNY

Źródłem zanieczyszczeń mikrobiologicznych może być m. in.

nieprawidłowo zaprojektowana lub wykonana linia technologiczna

(nieprzystosowana do czyszczenia) oraz sprzęt.

Wraz ze wzrostem chropowatości, rozmiarów uszkodzeń

powierzchni oraz ziarnistości powierzchni stalowych rośnie ilość

zanieczyszczeń mikrobiologicznych i mechanicznych osadzonych

na powierzchni.

Na sprzęcie produkcyjnym wyróżniamy powierzchnię :

bezpośredniego kontaktu z żywnością,

pośrednio kontaktująca się z żywnością,

niekontaktująca się z żywnością.

Dla każdej z ww. stref należy ustanowić inne kryteria

mikrobiologiczne do oceny higieny.

Zmiany na powierzchni stali szlachetnych

1. Naloty – wskutek wadliwego czyszczenia, zanieczyszczeń środków

do mycia i dezynfekcji, użycia niewłaściwych środków

dezynfekcyjnych, niedokładnego płukania, użycia wody o zbyt

wysokiej temperaturze (> 45°C), braku przepływu cieczy lub

omywania sprzętu.

2. Korozje – od jonów chloru od zawartych w środkach

dezynfekcyjnych, w wodzie, we krwi, od pozostałości NaCl na

sprzęcie. Jony Cl przenikają przez warstwę pasywną stali i inicjują

proces tworzenia się ubytku korozyjnego.

Korozja cierna – wskutek braku smarowania i uszkodzenia

warstwy pasywnej poprzez tarcie,

korozja naprężeniowa – prowadzi do powstania rys, pęknięć,

złamań na sprzęcie, Skutek nieprawidłowych napraw sprzętu,

uprzednich ognisk korozji,

korozja stykowa – na połączeniach stali szlachetnej z innymi

metalami, w tym stalą węglową.

3. Zaplamienia – pochodzące od soli wapnia zawartych

w wodzie. Zbyt duża ich zawartość powoduje zaplamienia na

etapie mycia lub płukania końcowego.

Odporność stali na korozję zależy od :

Składu chemicznego. Najważniejsza jest zwartość chromu

(>13 - 20%), niklu, węgla (< jakość), molibdenu, manganu,

tytanu, azotu, niobu i tantalu.

Struktury stali - najwyższą odporność na korozję wykazują

stale austenityczne potem ferrytyczne, a najniższą

martenzytyczne.

Stanu powierzchni. Stale o powierzchni gładkiej są bardziej

odporne na korozję.

Stal szlachetna odporna jest na korozję dzięki warstwie

pasywnej (tlenki chromu), występującej na jej powierzchni.

Wytworzenie trwałego stanu pasywnego powierzchni można

przyspieszyć przez zastosowanie pasywacji powierzchni

za pomocą odpowiednich związków chemicznych.

Warstwa pasywna odpowiedzialna za odporność korozyjną

stali jest złożona głównie z tlenków chromu, ale tworzą ją

także inne pierwiastki wchodzące w skład stali zwłaszcza

molibden, który zwiększa odporność na korozję wżerową

w środowisku jonów chlorkowych.

DO CZYSZCZENIA MECHANICZNEGO SPRZĘTU

MOŻNA STOSOWAĆ :

szczotki z włosiem naturalnym i z włosiem sztucznym

ściereczki z mikrowłókien, włókien chemicznych

i naturalnych

włókniny z tworzyw sztucznych

ścierki gąbczaste, gąbki,

myjki ciśnieniowe i parowe.

Do czyszczenia stali można używać:

środków przeznaczonych do stali kwasoodpornych;

środków naturalnych, jak np. roztwór octu (w stosunku

20% octu, 80% wody) lub sodę oczyszczoną (2 łyżki na litr

ciepłej wody);

wody z dodatkiem mydła w płynie;

płynów do mycia szyb;

preparatów do mycia i nabłyszczania stali.

DO CZYSZCZENIA STALI SZLACHETNEJ NIE

NALEŻY STOSOWAĆ :

agresywnych środków myjących i preparatów, które

w składzie mają chlor lub wybielacze;

materiałów, które mogą zarysować powierzchnię,

wełny stalowej,

szorstkich czyścików.

Główną przyczyną uszkodzeń antykorozyjnej warstwy

tlenków jest działanie wysokiej temperatury, w tym

spawania.

W wyniku działania > temperatury, dochodzi do lokalnego

obniżenia zawartości chromu poniżej wymaganej

wartości 11%, co powoduje utratę własności

antykorozyjnych.

PRACE WYKOŃCZENIOWE PO SPAWANIU

OBEJMUJĄ :

czyszczenie,

trawienie,

pasywację,

neutralizację odpadów produkcyjnych.

CZYSZCZENIE usuwające zanieczyszczenia z powierzchni.

Może być mechaniczne lub chemicznie. Metody mechaniczne

(szczotki wirujące, obróbka strumieniowo-ścierna) nie

zapewniają dokładnego i całkowitego usunięcia

zanieczyszczeń.

TRAWIENIE jest jedną z najczęściej stosowanych metod

usuwania tlenków wysokotemperaturowych i zanieczyszczeń.

Do trawienia stosuje się materiały produkowane głównie na

bazie kwasu azotowego (HNO3) i fluorowodorowego (HF),

mieszanych w różnych proporcjach.

PASYWACJA polega na sztucznym (wymuszonym)

wytworzeniu na powierzchni metalu warstwy

tlenków bogatych w chrom. Produkowane

są również preparaty, które w trakcie jednej

operacji trawią (usuwają tlenki

wysokotemperaturowe) i pasywują powierzchnie

metalu.

NEUTRALIZACJA polega na usunięciu

z powierzchni obrabianych stali stosowanych

preparatów chemicznych. Usunięte preparaty przed

odprowadzeniem do sieci kanalizacyjnej należy

zneutralizować.

Podstawowe miejsca zanieczyszczeń na sprzęcie

1. Połączenia spawane, należące do tzw. połączeń

nierozłącznych musza być dokładnie wyrównane. Spoiwem

może być wyłącznie materiał tego samego rodzaju, co

spawany. Chropowatość miejsca spawania nie może być

większa od chropowatości powierzchni łączonych.

Niedopuszczalne są zagłębienia, szpary, miejsca korozji

– mogące być miejscem gromadzenia się brudu, osadów,

surowca.

2. Połączenia zgrzewane powstają w wyniku łączenia

materiałów przez docisk. W przypadku metali następuje

zrastanie kryształków metali na styku łączonych

powierzchni. Pomiędzy kryształkami są przestrzenie, w które

mogą wnikać drobnoustroje.

3. Pokrywy i dna aparatów – odejmowane lub uchylane części

urządzeń lub ich obudowy. Pokrywy powinny być odkręcane,

w celu opróżnienia i umycia urządzenia. W przetwórstwie

żywności nie powinny być stosowane dna i pokrywy płaskie.

4. Uszczelki, stanowiące zasadniczy element połączeń

rozłącznych. Materiał, z którego są wykonane nie może

być źródłem zanieczyszczeń mikrobiologicznych.

Najpopularniejsze uszczelki :

z Aramidu – włókna są odporne na ścieranie,

temperaturę do 500C, wysokie ciśnienie, niepalne,

odporne na większość związków,

z Gore Texu, odporne na pH od 0 do 14, temperaturę

- 240 + 280C, promienie UV, samosmarowalne, nie

starzeją się,

grafitowe, z grafitu elastycznego. Są miękkie, gazo

i cieczo szczelne, do 550C, nie starzeją się.

5. Zawory kulowe – trudno jest w nich utrzymać czystość

mikrobiologiczną ze względu na zakola i miejsca zastoju.

6. Przenośniki, transportery powinny być osłonięte przed

zanieczyszczeniem produktu. Osłony powinny być łatwe

do demontażu, w celu czyszczenia.

TRANSPORT

Ustawa z 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego

(Dz U z 2017 r., poz. 242, 471 – tekst jednolity)

Art. 5. Użyte w ustawie określenia oznaczają:

1) produkcja – co najmniej jedną z następujących czynności:

pozyskiwanie, chów, wytwarzanie, oczyszczanie, rozbiór,

przetwarzanie, pakowanie, przepakowywanie, przechowywanie

lub transport.

Podstawowe, choć ogólne, regulacje odnośnie transportu zawarte

są w rozporządzeniu (WE) 852/2004, załącznik II, rozdział IV. Rozporządzenie 178/2002 – żywność = środek spożywczy

- jakiekolwiek substancje lub produkty, przetworzone, częściowo

przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do spożycia przez

ludzi lub, których spożycia przez ludzi można się spodziewać.

Definicja dotyczy zatem m. in. cebuli, ziemniaków, kalafiorów,

kapusty itp. Są przewoźnicy, którzy zajmują się przewozem

wszelkiej żywności. Zarejestrowani są przez organ Inspekcji

Weterynaryjnej oraz Sanitarnej.

Nie obowiązuje książka kontroli sanitarnej samochodu.

TRANSPORT ŻYWNOŚCI OBEJMUJE :

przemieszczanie tusz, półtusz na torach podwieszania;

przemieszczanie elementów mięsa na wieszakach (choinkach),

przemieszczanie żywności nieopakowanej i opakowanej na

różnego rodzaju wózkach – w pojemnikach, bez pojemników;

przemieszczanie żywności na taśmociągach, tacach;

ześlizgi;

wywóz samochodami żywności do obrotu.

Zagrożenia związane z transportem w zakładzie

na torach podwieszania :

korozja elementów konstrukcyjnych, zanieczyszczenia smarem,

tłuszczem, szczeciną;

haki brudne, skorodowane. Wielokrotne używanie haków bez ich

mycia i dezynfekcji;

używanie smarów niedopuszczonych do kontaktu z żywnością;

skropliny spadające z sufitów i torów podwieszania,

ocieranie się transportowanych elementów o podesty, drzwi,

kurtyny foliowe, osłony myjek;

nakładanie się półtusz na siebie, w szczególności w miejscach

krzyżowania się torów podwieszania,

przepychanie półtusz lub ćwierci rękoma,

upadki elementów z toru podwieszania na posadzkę,

wykonywanie w pobliżu zawieszonych tusz lub półtusz czynności

z wodą przy użyciu wysokiego ciśnienia.

Zagrożenia związane z transportem na wózkach :

używanie tych samych wózków w różnych strefach ryzyka

mikrobiologicznego zakładu, w tym do przewożenia u. p. p. z.;

brak wykonywania czynności higienicznych wózków, m. in.

z powodu braku myjni drobnego sprzętu;

bezpośredni kontakt nieopakowanej żywności z elementami

wózka;

przewożenie mrożonych półtusz bezpośrednio na widłach wózka;

brak wydzielonych pomieszczeń do ładowanie akumulatorów dla

wózków widłowych. Wykonywanie czynności związanych

z obsługą techniczną wózków w pomieszczeniach

technologicznych.

PROBLEMY DOTYCZĄCE

TRANSPORTU ŻYWNOŚCI

Brak szczelność skrzyni załadunkowej. Uszkodzenia uszczelek, drzwi

- powodujące nieszczelność.

Materiały konstrukcyjne wnętrza niedopuszczone do kontaktu

z żywnością, utrudniające utrzymanie higieny. Przeróbki

z wykorzystaniem zastępczych materiałów konstrukcyjnych.

Niekorzystanie z myjni, wykonywanie czynności wyłącznie z użyciem

wody.

Brak wydzielonej myjni do mycia samochodów. Brak przystosowania

myjni do mycia samochodów (np. różnica wysokości – przód, tył

samochodu).

Wożenie tym samym samochodem, oprócz żywności pochodzenia

zwierzęcego - warzyw, ziemniaków, kapusty. Zagrożenia mikroflorą

z gleby.

Brak przystosowania konstrukcyjnego wnętrza samochodu do

przewożenia danego ładunku. Przypadki przewożenia mrożonych półtusz

wieprzowych „na stos”, np. z chłodni;

Brak możliwości zabezpieczenie ładunku na czas transportu przed

przemieszczaniem się i mechanicznymi uszkodzeniami. Możliwość

uszkodzenia opakowań i zanieczyszczenia żywności.

Używanie wózków spalinowych wewnątrz pomieszczeń

Zanieczyszczenia wózków paletowych, m. in. drewnem z palet,

pozostałościami u.p.p.z.

ZANIECZYSZCZENIA SMAREM

Mogą pochodzić z podestów, łożysk, prowadnic,

łańcuchów, przenośników, zaworów.

Mogą być przypadkowe lub systematyczne, wynikające

z wad konstrukcyjnych sprzętu oraz używania

niewłaściwego smaru.

Składniki środków smarnych musza znajdować się na

liście substancji dozwolonych, nie stwarzających

zagrożenia dla żywności.

Ilość stosowanych środków samrnych musi stanowić

niezbędne minimum, aby uzyskać oczekiwany efekt

techniczny.

Środki smarne dla przemysłu spożywczego składają się z :

oleju bazowego (naftowego, głęboko rafinowanego oleju białego,

odpowiedniego rodzaju oleju syntetycznego lub ciekłego

tłuszczu naturalnego);

dodatków uszlachetniających ( inhibitory utleniania i korozji,

dodatki smarnościowe, emulgatory, środki antyadhezyjne);

zagęszczaczy i wypełniaczy. Tylko środki dozwolone przez

Komisję Europejską lub FDA. Dozwolone są proste mydła

wapniowe, mydła kompleksowe (Al., Ca. Li) nieorganiczne

zagęszczacze krzemionkowe i bentonity oraz sulfoniany wapnia.

Zabroniony grafit, zagęszczacze nieorganiczne, poliuretany,

wypełniacze metaliczne.

Jako oleje bazowe wykluczone są zwykłe oleje mineralne oraz

substancje zawierające związki halogenowe. W skład środków

smarnych nie mogą wchodzić metale ciężkie.

Wybrane zalecenia dla transportu

na liniach technologicznych :

nie umieszczać przekładni powyżej przenośnika żywności,

montaż urządzeń osłaniających smarowane urządzenia

(obudowy, rynny),

zapewnić szczelności układów hydraulicznych lub innych

układów podlegających okresowemu smarowaniu

Dokonywać dokładnych przeglądów serwisowych

z użyciem właściwych środków smarnych.

Umowa o międzynarodowych przewozach szybko psującej

się żywności i artykułów żywnościowych w specjalnych

środkach transportu przeznaczonych do przewozów

żywności (ATP). Genewa 1 IX 1970 r.

Przewiduje m. in. :

świadectwo dla środków transportu izolowanych termicznie

– izotermicznych, środków transportu z układem chłodniczym

– lodowni, środków transportu z mechanicznym układem

chłodzącym – chłodni oraz ogrzewanych środków transportu

przeznaczonych do międzynarodowych przewozów lądowych

szybko psujących się artykułów żywnościowych.

umieszczenie na ścianie środka transportu tabliczki z kodem

atestu, trwale przymocowanej i dobrze widocznej oraz daty

(miesiąc, rok) wygaśnięcia ważności dopuszczenia wydanego

dla środka transportu.

Oznaczenia literowe na specjalistycznych środkach

transportu

IN – izoterma z normalną izolacją,

IR – izoterma ze wzmocnioną izolacją,

RRA – lodownia z normalna izolacją klasy A,

RRB – lodownia ze wzmocnioną izolacją klasy B,

RRC – lodownia ze wzmocnioną izolacją klasy C,

FNA – chłodnia z normalna izolacją klasy A,

FRA – chłodnia ze wzmocnioną izolacją klasy A,

FNB - chłodnia z normalną izolacją klasy B,

FRB – chłodnia ze wzmocnioną izolacją klasy B,

FNC – chłodnia z normalna izolacja klasy C,

FRC – chłodnia ze wzmocnioną izolacją klasy C,

FND – chłodnia z normalna izolacją klasy D.

POMIESZCZENIA ZAKŁADU

Wydzielone wejścia do strefy technologicznej wyłącznie przez

śluzę dla :

pracowników produkcyjnych,

pracowników decyzyjnych zakładu,

osób kontrolujących i tzw. gości.

Odbiorcy produktów nie powinni mieć wstępu do pomieszczeń

technologicznych.

W różnych strefach ryzyka mikrobiologicznego pracownicy

powinni używać odzieży ochronnej w innym kolorze. Do

poszczególnych stref ryzyka powinien być również dedykowany

ruchomy sprzęt oraz sprzęt do wykonywania czynności

higienicznych.

Należy zapewnić wydzielone pomieszczenia do przechowywania

drobnego sprzętu do pracy - noże, stalki, rękawice stalowe. Nie

wnosić żadnego sprzętu do szatni.

Ostrzenie noży tylko poza strefą produkcyjną.

Po zakończeniu pracy nie należy myć butów, fartuchów itp.

w pomieszczeniach produkcyjnych.

Przy doborze środków do dezynfekcji należy brać pod uwagę

fakt, że poszczególne pomieszczenia i strefy ryzyka

mikrobiologicznego mogą mieć zróżnicowaną mikroflorę.

Należy pamiętać o zróżnicowaniu kryteriów

mikrobiologicznych do oceny skuteczności wykonywania

czynności higienicznych w poszczególnych strefach zakładu.

Dotyczy to również jakości powietrza w pomieszczeniach.

Przed sporządzeniem harmonogramu mycia i dezynfekcji

niezbędne jest dokonanie spisu sprzętu znajdującego się

w poszczególnych pomieszczeniach oraz powierzchni, które

mają być poddawane czynnościom higienicznym.

Jeśli jest to możliwe, wykonywanie czyszczenia, mycia

i dezynfekcji należy rozpoczynać od pomieszczeń najmniej

zanieczyszczonych i stref wysokiego ryzyka

mikrobiologicznego. Jest to szczególnie ważne przy używaniu

tzw. sprzętu mobilnego.

Starać się aby czynności higieniczne w tych samych strefach

(pomieszczeniach) wykonywały te same osoby.

Rozpoczęcie czynności higienicznych powinno być poprzedzone

demontażem i wyniesieniem wszystkiego, co niezbędne, w tym

folii i materiałów opakowaniowych.

Pracownicy prowadzący procesy mycia dezynfekcji powinni :

być gruntownie przeszkoleni w sposobie wykonywania

czynności, zgodnie z przepisami bhp,

wyposażeni w niezbędny sprzęt i środki ochrony

indywidualnej zgodnie z przepisami bhp,

zaopatrzeni w komplet odzieży ochronnej do wykonywania

czynności higienicznych, zawierający obuwie gumowe, długi

fartuch, półmaskę lub maskę na twarz, przylegające okrycie

głowy, rękawice poza nadgarstek.

Zwijacze węży do dezynfekcji muszą również być poddawane

czynnościom higienicznym. Węże powinny być czyste

i niepopękane. Nie są wykazywane jako sprzęt do monitorowania

czystości. Nagminnie nie stosuje się zabezpieczania dysz lanc

przed wtórnymi zanieczyszczeniami.

WYKONYWANIE CZYNNOŚCI HIGIENICZNYCH

Częste są przypadki pomijania czyszczenia przed myciem. Czyszczenie

„zastępowane” jest płukaniem. Wykonanie czyszczenia sprzyja większej

efektywności mycia, w szczególności w tzw. miejscach krytycznych.

Podstawowe czynniki wpływające na efektywność mycia

mechanika (skrobanie, szczotkowanie),

czas trwania czynności,

temperatura roztworu myjącego,

chemia (hydroliza, peptyzacja zanieczyszczeń).

Preparaty do mycia alkaliczne

dobrze usuwają zanieczyszczenia z tłuszczy i substancji

estrowych (tworzą dobrze rozpuszczalne w wodzie mydła),

powodują silne pęcznienie i peptyzację białek.

Preparaty do mycia kwaśne

dobrze usuwają zanieczyszczenia mineralne, rdzę, kamień wodny

i mleczny,

są agresywne w stosunku do mytych powierzchni (stosować

z dodatkami obniżającymi właściwości korozyjne krzemiany,

fosforany, chromiany, azotyny, benzoesany).

Woda o temperaturze poniżej 45°C nie rozpuszcza

lipidów.

Woda o temperaturze 60°C denaturuje białka, co

znacznie utrudnia proces mycia.

Warstwy zdenaturowanego białka działają

ochronie na mikroorganizmy.

Ze względu na odczyn pH środki czystości dzielimy na :

kwaśne, odczyn pH 1-5

obojętne, odczyn pH 6-7

zasadowe, odczyn pH 8-14.

Środki kwaśne przeznaczone są głównie do czyszczenia

zabrudzeń pochodzenia nieorganicznego tj. rdza, osad z twardej

wody, naloty kamienne. Zawierają kwasy mineralne lub

organiczne, jak octowy, cytrynowy lub fosforowy. Dodawane są

do nich inhibitory korozji – krzemiany, fosforany, chromiany,

azotyny.

Środki o odczynie zasadowym zawierają sodę kaustyczną lub

węglan sodowy, potasowy albo amoniak. Są powszechnie

stosowane w doczyszczaniu przemysłowym do usuwania

osadów tłuszczowych. Stężone do czyszczenia piekarników.

Środki o odczynie obojętnym używane są głównie do mycia

powierzchni wrażliwych takich jak dozowniki mydła, urządzenia

ze stali nierdzewnej, posadzek zabezpieczonych wcześniej

woskami lub polimerami.

ZWIĄZKI POWIERZCHNIOWO CZYNNE

SURFAKTANTY

TENZYDY

JONOWE NIEJONOWE

ANIONOWE

KATIONOWE

AMFOTERYCZNE

Właściwości niejonowych z. p. c. :

umiarkowanie pianotwórcze,

umiarkowane zwilżanie,

dobre właściwości emulgujące,

większe rozmiary miceli niż jonowych z. p. c.,

bardziej efektywna solubizacja, czyli zwiększanie

rozpuszczalności substancji.

Anionowe z. p. c. (naładowane ujemnie) mało skuteczne przy

usuwaniu oleju i tłuszczu. Są wrażliwe na twardą wodę i mogą,

w połączeniu z niejonowymi środkami powierzchniowo

czynnymi, zakłócić i osłabić efektywność środka

powierzchniowo czynnego.

Kationowe z. p. c. (naładowane dodatnio) maja pozytywny

wpływ na niejonowe środki powierzchniowo czynne. Posiadają

działanie antykorozyjne i sprawiają, że powierzchnia jest

antystatyczna. Potencjał czyszczący nie jest wysoki.

Najbardziej toksyczne spośród z. p. c., w szczególności

czwartorzędowe sole amoniowe.

Amfoteryczne z. p. c. reagują, jak naładowane ujemnie jony

w środowisku kwaśnym i jak jony naładowane dodatnio w

środowisku zasadowym, gdyż zawierają w cząsteczce

zarówno grupy hydrofilowe (kwaśne) i kationowe (zasadowe).

Są niewrażliwe na twardą wodę.

Zaliczamy do nich m. in. betainy, glicyniany, aminopropioniany.

Niebezpiecznym dla środowiska składnikiem detergentow,

szczególnie w środkach piorących, jest tripolifosforan sodu (STPP).

STPP jest wypełniaczem zwiększającym alkaliczność roztworów

czyszczących i piorących, zmniejszającym twardość wody.

Uwolnienie tego związku do środowiska wiąże się m. in.

z wprowadzeniem do środowiska fosforu. Powoduje to

eutrofizację, czyli zwiększenie ilości wartości odżywczych

w wodzie, co jest przyczyną wzrostu glonów.

Eutrofizacja (wzmożone "kwitnienie„) skutkuje niedotlenieniem

głębszych warstw wody, czego efektem z kolei jest śmierć ryb

głębinowych i wodnych bezkręgowców. W końcu obumierają też

przybrzeżne rośliny, głównie trzciny, co stanowi zagrożenie dla

roślinożernych gatunków ptaków. Zostaje zaburzony system

filtracji wody, część powstających glonów jest silnie toksyczna.

W przypadku rozwoju na terenie zaopatrywania się w wodę pitną

może stanowić bardzo poważne zagrożenie dla zdrowia człowieka.

Z. P. C.

Część hydrofilowa (polarna), rozpuszczalna w wodzie lub

cieczach polarnych, ma powinowactwo do wody.

Części hydrofobowa, rozpuszczalna w olejach i cieczach

niepolarnych, otacza się cząsteczkami niepolarnymi

rozpuszczalnika np. cząsteczkami substancji oleistych,

unika natomiast cząsteczek polarnych np. wody.

Właściwości z. p. c. :

zwilżające,

pianotwórcze,

piorące,

emulgujące,

zmiękczające,

solubilizujące.

Solubilizacja jest procesem umożliwiającym rozpuszczenie

związków o charakterze hydrofobowym w wodnym roztworze

surfaktantu.

Przy braku ZPC proces zwilżania byłby znacznie utrudniony,

gdyż tłuszcz i woda wzajemnie nie mieszają się. Konieczne

byłoby mechaniczne usuwanie zanieczyszczeń przez

intensywne szorowanie.

W procesie mycia, w kontakcie związków powierzchniowo

czynnych z tłuszczem/brudem formują się kropelki.

W wyniku takich procesów mechanicznych jak: tarcie,

mieszanie, itp., stosowanych w czasie czyszczenia

zabrudzonej powierzchni następuje oderwanie się

wspomnianych kropelek od czyszczonej powierzchni i

rozproszenie ich w wodzie. Uzyskuje się emulsje brudu

oraz wody.

Do czyszczenia szkła i luster :

wodny roztwór amoniaku,

etanol,

kwas octowy.

Środki do zmywarek produkowane są na bazie soli sodu, które w

środowisku wodnym ulegają hydrolizie anionowej, a produktem

reakcji jest wodorotlenek sodu o właściwościach żrących. Produkty

zmydlania są rozpuszczalne w wodzie i są usuwane strumieniem

wody.

Środki do udrożniania rur

Jedną z przyczyn niedrożności rur jest osadzający się tłuszcz,

powodujący zmniejszenie ich średnicy.

Do udrożniania wykorzystuje się reakcję zmydlania tłuszczów.

Składnikiem środków jest wodorotlenek sodu, wodorotlenek

potasu lub ich wodne roztwory.

Produkty zmydlania: mydła sodowe i glicerol są rozpuszczalne

w wodzie.

NAJWAŻNIEJSZE REGULACJE PRAWNE

DOTYCZĄCE BIOCYDÓW

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady

nr 528/2012 w sprawie udostępniania na rynku

i stosowania produktów biobójczych.

Ustawa z 9 października 2015 r. o produktach

biobójczych.

Wykaz biocydów dopuszczonych do obrotu znajduje się na

stronie Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych,

Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.

Kategorie produktów biobójczych

I – produkty dezynfekujące i produkty biobójcze o ogólnym

zastosowaniu,

II – produkty konserwujące,

III - produkty biobójcze do zwalczania szkodników,

IV – inne produkty biobójcze.

W kategorii I :

Grupa 1 – produkty biobójcze do higieny człowieka,

Grupa 2 - Produkty dezynfekujące do użytku prywatnego

i publicznego oraz inne produkty biobójcze,

Grupa 3 – produkty biobójcze stosowane w higienie weterynaryjnej,

Grupa 4 - produkty stosowane do dezynfekcji powierzchni mających

kontakt z żywnością i środkami żywienia zwierząt,

Grupa 5 – produkty stosowane do dezynfekcji wody przeznaczonej

do spożycia.

Substancje czynne w kategorii I :

Związki fenolowe (triclosan, chloroksyfenol, dichlorofen);

Związki halogenowe (chlor, jod, podchloryn sodu,

ditlenek chloru, kwas trichloroizocyjanurowy);

Związki utleniające (nadtlenek wodoru, kwas nadoctowy;

Alkohole (propanol, izopropanol, alkohol etylowy);

Aldehydy (mrówkowy, glutarowy, ftalowy);

Kwasy organiczne i ich pochodne (mrówkowy, mlekowy,

glikolowy, nadoctowy);

Związki azotu i fosforu (poliaminy, CSA);

Związki nieorganiczne i metaloorganiczne (pochodne Ag,

Cu, ZnS;

Związki niesklasyfikowane (D-limonen ze zmielonych

skórek grejpfrutów).

Cel dezynfekcji – likwidacja lub ograniczenie liczby

drobnoustrojów na powierzchniach produkcyjnych,

narzędziach pracy, opakowaniach, skórze rąk, odzieży

ochronnej.

Prawidłowo wykonana dezynfekcja powoduje redukcję

liczby drobnoustrojów o 5 cykli logarytmicznych,

Dla porównania - prawidłowy proces mycia zmniejsza

liczbę drobnoustrojów o ok. 3 cykle logarytmiczne,

W oparciu o poziom redukcji mikroorganizmów ocenia się

skuteczność dezynfekcji oraz skuteczność używanych

preparatów. W tym celu próbki należy pobrać z badanych

powierzchni przed rozpoczęciem wykonywania czynności

higienicznych i po ich zakończeniu.

Linie technologiczne i sprzęt powinny być tak

zaprojektowane i skonstruowane aby :

przepływ czynnika myjącego był burzliwy (liczba

Reynoldsa >80.000), co ułatwia dotarcie do

zanieczyszczeń i oderwanie ich od powierzchni

sprzętu,

była możliwość mycia elementów zamkniętych

instalacji,

powierzchnie wewnętrzne i zewnętrzne

ułatwiały mycie.

BIOFILM

Czynniki wpływające na tworzenie się biofilmu :

chropowatość powierzchni,

rysy, pęknięcia, miejsca spawane,

ładunek elektryczny powierzchni,

skład chemiczny środowiska zewnętrznego,

hydrofobowość i hydrofilowość powierzchni,

wpływ czynników myjących, obecność innych

mikroorganizmów.

Biofilmy często powstają w systemach zamkniętych.

Najczęściej przy dezynfekcji zostaje usunięta jedynie

wierzchnia warstwa biofilmu.

Należy pamiętać, że :

powierzchnia bakterii jest hydrofobowa,

powierzchnie hydrofobowe dążą do siebie, łącząc się,

charakter powierzchni zmienia się w zależności od

używanych środków i środowiska zewnętrznego.

Podczas mycia i dezynfekcji istotne jest oderwanie cząstek

zanieczyszczeń od mytych powierzchni, w tym warstw biofilmów,

powstających wskutek adhezji. Drobnoustroje będące w biofilmie

są mniej wrażliwe lub niewrażliwe na stosowane środki.

Biofilm po osiągnięciu krytycznej grubości może samoistnie

oddzielić się od powierzchni i zanieczyścić środowisko produkcyjne

lub żywność.

Pozostawianie nieumytego sprzętu i urządzeń sprzyja powstawaniu

biofilmu, przyczyniając się do zmniejszonej skuteczności

dezynfekcji. Tworzeniu się biofilmu sprzyjają zanieczyszczenia

zawierające białka, kationy Ca, które sieciują polisacharydy oraz

pH zbliżone do 7.

Główne patogeny tworzące bioifilmy to m. in. – Listeria, Legionella,

Escherichia coli, Salmonella, Pseudomonas, Bacillus,

Streptococcus.

Wielowarstwowość biofilmów utrudnia skuteczną ich eliminację. Są

trudne do usunięcia, pomimo skrobania, szorowania, mycia

wysokim ciśnieniem.

Oporność bakterii na biocydy powstaje wskutek

następujących zmian :

fenotypowych. Odporność wykształcona w warunkach

ograniczonego dostępu do składników odżywczych i tlenu,

skutkuje > oporności na związki przeciwdrobnoustrojowe;

indukowanych, pojawiających się w odpowiedzi na stres

selekcyjny;

chromosomalnych, związanych z mutacją genów

kodujących miejsca docelowego działania biocydów

w komórkach bakteryjnych;

plazmidowych. Bakterie mogą nabywać ruchome elementy

genetyczne – plazmidy, które zawierają geny oporności na

związki przeciwdrobnoustrojowe.

Oporność w szczególności wykazują – E. coli, Listeria

monocytogenes, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas

aeruginosae.

U bakterii G – narastanie oporności następuje szybciej niż

u G+.

W każdej populacji bakterii występują oporne mutanty

z częstotliwością 10-5

– 10-10

.

Biocydy niszczą formy wrażliwe, oporne pozostają

i rozwijają się, tworząc populację niewrażliwą na środki

dezynfekcyjne.

Oporność krzyżowa na preparaty dezynfekcyjne

i antybiotyki, może być częściowa lub całkowita. Dotyczy

preparatów danej grupy.

Oporność na antybiotyki w Polsce, wg danych Narodowego

Programu Ochrony Antybiotyków, na rok 2012.

Staphylococcus aureus na metycylinę 30% szczepów;

Enterococcus faecalis na aminiglikozydy 39 % szczepów;

Enterococcu faecium na wankomycynę 8 % szczepów;

E. coli na cefalosporyny III generacji 13 % szczepów;

E. coli na amino glikozydy 13 % szczepów;

E. coli na fluorochinolony 29 % szczepów;

Klebsiella pneumoniae na cefalosporyny III generacji 60% szczepów;

Klebsiella pneumoniae na aminoglikozydy 52% szczepów;

Klebsiella pneumoniae na fluorochinolony 60% szczepów;

Pseudomonas aeuroginosae na aminoglikozydy 24 % szczepów;

Pseudomonas aeuroginosae na ceftazydym 24 % szczepów;

Pseudomonas aeuroginosae na piperacylinę/tzobactam 30%

szczepów;

Pseudomonas aeuroginosaena na karbapenemy 23 % szczepów;

Pseudomonas aeuroginosae na fluorochinolony 27 % szczepów,

Acinetobacter na karbapemy 38 % szczepów.

Czynniki wpływające na skuteczność dezynfekcji.

1) Poprawność wykonania mycia przed dezynfekcją.

2) Rodzaj i wielkość skażenia mikrobiologicznego, liczba

i rozmieszczenie drobnoustrojów.

3) Geometria dezynfekowanej powierzchni (szczeliny,

nierówności, kanaliki) mogąca powodować utrudniony

dostęp do skażonych powierzchni.

4) Rodzaj drobnoustrojów. Pseudomonas, Staphylococcus

niewrażliwe na CSA. Bakterie G+ są mniej wrażliwe na

związki chloru. G – mniej wrażliwe na CSA (QAC).

5) Stadium rozwoju komórek, np. przetrwalniki, czy grzybnia,

6) Genetyczna oporność drobnoustrojów. Spory bakteryjne

posiadają największą wrodzoną odporność na działanie

biocydów, następnie kokcydia, prątki, grzyby (np.

Aspergillusi Candida), bakterie wegetatywne (np.

Staphylococcus i Pseudomonas).

7) Stężenie i siła działania środków dezynfekcyjnych.

Na przykład CSA i fenol mają wykładnik stężenia

odpowiednio 1 i 6, tym samym zmniejszenie stężenia CSA

o połowę wymaga podwojenia czasu dezynfekcji,

a zmniejszenie o połowę stężenia fenolu wymaga

64-krotnego wydłużenia czasu dezynfekcji.

Nie należy zwiększać stężenia używanego roztworu.

8) Czynniki fizyczne i chemiczne - temperatura, pH,

względna wilgotność oraz twardość wody.

Aktywność większości środków dezynfekcyjnych rośnie

wraz ze wzrostem temperatury. Zbyt wysoka

temperatura powoduje, że środek dezynfekcyjny rozkłada

się i słabnie jego aktywność biobójcza.

Wzrost pH poprawia aktywność mikrobójczą niektórych

środków dezynfekcyjnych (CSA) ale zmniejsza aktywność

u innych (podchlorynów).

Twardość wody (np. wysokie stężenie kationów

dwuwartościowych magnezu i wapnia znajdujących się

w wodzie) obniża skuteczność niektórych środków

dezynfekcyjnych poprzez interakcję ze środkiem

dezynfekcyjnym i utworzenie nierozpuszczalnych osadów.

9) Substancje organiczne i nieorganiczne mogą zakłócać

aktywność mikrobójczą środka dezynfekcyjnego na dwa

sposoby:

przez reakcję chemiczną między środkiem biobójczym,

a materią organiczną. Powstały kompleks ma mniejszą

skuteczność lub nie posiada działania biobójczego.

Najbardziej podatne na takie działanie są środki

dezynfekcyjne oparte na chlorze i jodzie.

zanieczyszczenie organiczne może być przyczyną

wytworzenia bariery fizycznej (osłony), chroniącej

mikroorganizmy przed wpływem środka dezynfekcyjnego.

10) Czas trwania ekspozycji. Powierzchnie muszą być

poddane działaniu środka biobójczego przez

odpowiedni minimalny czas kontaktu.

11) Istnienie biofilmów. Drobnoustroje w biofilnie są

odporne na dezynfekcję z powodu takich

mechanizmów jak :

cechy fizyczne,

obecność starszych biofilmów,

zmiany genotypowe bakterii, produkcję enzymów

neutralizujących,

stężenie fizjologiczne w obrębie warstwy

biologicznej (np. pH).

Bakterie wewnątrz biofilmu są do 1000 razy bardziej

odporne na substancje mikrobójcze niż te same bakterie w

zawiesinie.

PODCZAS STOSOWANIA PREPARATÓW DEZYNFEKCYJNYCH

MOGĄ WYSTĄPIĆ TRZY RODZAJE BŁĘDÓW :

białkowy, wynikający z obniżenia skuteczności działania

preparatu dezynfekcyjnego na skutek obecności

substancji organicznych na dezynfekowanych

powierzchniach. W szczególności dotyczy preparatów

z grupy aktywnego chloru, gdyż mają one również dobre

właściwości myjące;

mydlany, polegający na obniżeniu skuteczności działania

preparatu wskutek obecności substancji powierzchniowo

czynnych dodanych do preparatu. CSA są mniej skuteczne

po dodaniu anionowych związków powierzchniowo

czynnych;

temperaturowy, związany z obniżeniem skuteczności

działania preparatu wskutek zbyt niskiej lub wysokiej

temperatury roztworu lub otoczenia.

Miejsca działania niektórych środków dezynfekcyjnych :

ściana komórkowa - fenole, podchloryny, alkohole, jod –

błona komórkowa – fenole, chlorowce, alkohole, CSA,

nukleoid DNA – podchloryny, jod, aldehydy, sole metali,

cytoplazma – fenole, aldehydy, CSA (QAC), sole metali,

rybosomy – aldehydy, chlorowce, tlenek etylenu.

MIC – najmniejsze stężenie środka bójczego hamujące

wzrost drobnoustrojów. Działanie statyczne, które

ustępuje po usunięciu kontaktu z dezynfektantem.

MBC – najmniejsze stężenie środka bójczego zmniejszające

populację drobnoustrojów o 5 log.

Metody dezynfekcji

1) fizyczna :

gorącą woda,

parą wodną,

opalaniem,

promieniami UV.

2) chemiczna – związkami chemicznymi.

PROMIENIE UV

Efektywna długość fali 240 – 280 nm,

Działają bójczo na formy wegetatywne, przetrwalniki,

bakterie, wirusy,

Wykorzystywane do dezynfekcji powierzchni urządzeń

produkcyjnych (taśmociągi), narzędzi, opakowań, ścian,

sufitów, powietrza.

Optymalna wilgotność w pomieszczeniu 37-40%,

temperatura 27-40°C,

Działanie bójcze do 3m,

Indywidualna wrażliwość drobnoustrojów, zużycie

promiennika,

Są szkodliwe dla człowieka. Przy stosowaniu lamp

przepływowych mogą przebywać ludzie, gdyż szkodliwe

promieniowanie nie wydostaje się na zewnątrz lamp.

ETAPY MYCIA I DEZYNFEKCJI

czyszczenie mechaniczne,

płukanie wstępne, 20-40*C, w celu usunięcia luźnych

cząstek brudu, rozmiękczenia przyschniętych

zanieczyszczeń, stworzenia właściwych warunków do

mycia,

mycie właściwe – emulgowanie cząstek brudu, usunięcie

wytworzonego osadu wraz z nośnikiem,

płukanie pośrednie – usuwanie rozpuszczonego brudu

z większością drobnoustrojów. Uniknięcie efektu zmydlania

– reakcji między środkiem dezynfekcyjnym, a użytym

wcześniej środkiem czyszczącym,

suszenie,

dezynfekcja,

płukanie końcowe,

suszenie końcowe.

Przygotowanie roztworów użytkowych :

przygotować zgodnie z zaleceniami producenta,

bezpośrednio przed użyciem,

gdy brak jest szczegółów, stosować wodę 20 – 30C,

w przeznaczonych do tego pomieszczeniach, ze sprawną

wentylacją,

nie łączyć różnych środków dezynfekcyjnych,

nie dodawać preparatów myjących,

sprawdzić dokładność dozowania,

dłuższe użytkowanie preparatu niż jeden dzień jest możliwe, gdy

można kontrolować jego stężenie,

roztworów nietrwałych nie przechowywać po użyciu,

osoby przygotowujące roztwory i wykonujące dezynfekcję

powinny stosować środki ochrony indywidualnej (rękawice

winylowe lub butadienowo-styrenowe, fartuch, okulary, ochronę

dróg oddechowych.).

naczynia z roztworami użytkowymi oznakować nazwą, stężeniem

datą (godziną) przyrządzenia, danymi osoby sporządzającej.

DOKUMENTACJA MYCIA I DEZYNFEKCJI

1) Procedura powinna zwierać opis sposobu postępowania

- cel działań higienicznych, wskazanie co należy myć

i dezynfekować, kiedy należy wykonywać czynności, przy

użyciu jakiego sprzętu, kolejność wykonywania czynności w

pomieszczeniach/strefach zakładu, wskazanie osób

odpowiedzialnych, opis kryteriów wizualnych

i mikrobiologicznych, z uwzględnieniem stref ryzyka.

2) Harmonogram wykonywania czynności.

3) Instrukcja zawierająca szczegółowy opis wykonania czynności

– krok po kroku. M. in. nazwę stosowanego preparatu, zasady

BHP przy jego przygotowaniu i stosowaniu, jego stężenie, czas

i temperaturę stosowania na powierzchnię. Sposób suszenia

danych powierzchni, postępowanie ze sprzętem do dezynfekcji

i jego przechowywanie po wykonaniu czynności. Ponadto

Wskazanie osób odpowiedzialnych za nadzorowanie

i kontrolowanie prawidłowego wykonania czynności.

4) Dokumenty zawierające zapisy wykonanych czynności.

Wskazane pomieszczenie, czas wykonywania, użyty

środek, stężenie, osoby wykonujące, sprawdzające.

5) Dokumenty z kontroli oraz z weryfikacji wykonywania

czynności.

6) Sprawozdania z badań mikrobiologicznych lub za

pomocą szybkich testów, dotyczące oceny stanu

higienicznego dezynfekowanych powierzchni.

7) Wskazane jest prowadzenie analizy tendencji.

ZWIĄZKI CHLORU

Podchloryny w postaci płynnej - podchloryn sodu.

Stosowane do dezynfekcji wody i instalacji wodnych.

Dichloroizocyjanurian sodu – wolniejsze działanie, dłuższa

aktywność.

Dwutlenek chloru – tlenowa pochodna o kilkudniowej

stabilności. Właściwości utleniające.

Stosowanie preparatów z aktywnym chlorem wymaga

stosowania środków ochrony indywidualnej.

Ciągłe wystawienie na działanie niskich stężeń chloru

osłabia płuca i zwiększa podatność na choroby płuc. -

działanie drażniące skórę, ręce, oczy, błony śluzowe

(układ oddechowy).

Niszczące działanie na gumę, tworzywa sztuczne,

odbarwiają tkaniny i powodują korozję.

Niestabilne w roztworach użytkowych, a ich rozkład

przyspieszany przez światło, ciepło i metale ciężkie.

W środowisku kwaśnym, z kationowymi detergentami

uwalniają toksyczny Cl gazowy (antagonizm). Nie mieszać

ich z kationowymi detergentami.

Przy dezynfekcji wykonywanej związkami z aktywnym

chlorem, nawet w niewielkich stężeniach, powstają THM

(trihalometany), trudne do biodegradacji, karcynogenne,

mutagenne i teratogenne.

Najczęściej stosowany jest podchloryn sodowy (NaOCl),

kwas podchlorawy.

Najsilniejsze działanie wykazują w pH 5.0-6.0. Działa

biobójczo w stosunku do bakterii, drożdży, grzybów

i wirusów.

Podchloryn sodu

posiada właściwości myjące,

koncentraty posiadają ograniczoną trwałość,

skuteczność dezynfekcji chlorem spada wraz ze wzrostem pH.

tani,

optymalna temperatura stosowania nieorganicznych związków

chloru ok. 20°C. Wyższe temperatury zwiększają skuteczność

ich działania, ale powodują szybszy ich rozkład i zwiększają

niebezpieczeństwo korozji. Przy kontakcie z wodą podchloryny

rozkładają się i w pierwszym etapie powstaje kwas podchlorawy

(HOCl), któremu przypisywana jest najwyższa aktywność bójcza.

rozpuszcza zanieczyszczenia,

dziesięciominutowa ekspozycja nie jest wystarczająca do

dezynfekcji wielu powierzchni, szczególnie trudnych do mycia,

w których może znajdować się materiał organiczny i bakterie.

Im dłuższa ekspozycja na środek dezynfekcyjny, tym większe

jest prawdopodobieństwo, że wszystkie drobnoustroje zostały

wyeliminowane,

twardość wody nie wywiera negatywnego wpływu na działanie,

B, F, V; w wyższych stężeniach Tbc.

Dwutlenek chloru

Gaz dobrze rozpuszczalny w wodzie o silnych właściwościach

utleniających.

Możliwe stosowanie :

w miejscu jego wytworzenia z generatora,

jako roztwór stabilizowany (pojemniki, torebki), wymagający

przed użyciem aktywacji kwasem cytrynowym.

Nie wymaga długiego czasu kontaktu,

Skuteczny wobec bakterii, grzybów, prątków, spór, wirusów

w zakresie pH 4 – 10,

Dobrze rozpuszczalny w wodzie

Niski poziom korozyjności w porównaniu z chlorem

Nie powstają toksyczne chloraminy lub związki THM

(trihalomentany),

Nie reaguje z NH3 lub NH

4+.

Nie ma wyraźnego i drażniącego zapachu.

Wada - nietrwałość i niebezpieczeństwo użytkowania

w podwyższonej temperaturze, ponieważ w ok. 50°C i stężeniu

ok. 10% może nastąpić jego samozapłon.

DICHLOROIZOCYJANURAN SODU

Bardziej aktywny niż podchloryn sodu,

Mniej wrażliwy na obecność substancji organicznych,

Wykazuje słabe właściwości myjące, po dodaniu

środków myjących.

Aktywność bójcza roztworów użytkowych jest większa

niż roztworów podchlorynu sodu zawierających taką

samą ilość dostępnego chloru, gdyż :

w dichloroizocyjanuranie sodu tylko 50% całkowitego

chloru jest wolne, podczas gdy reszta jest związana,

a kiedy wolny dostępny chlor się zużyje, uwalnia się

chlor związany, żeby przywrócić równowagę roztworu;

roztwory dichloroizocyjanouranu są kwaśne

i zawierają więcej kwasu podchlorawego (HOCl)

decydującego o skuteczności mikrobójczej, podczas

gdy roztwory podchlorynu sodu są alkaliczne,

a wzrost pH wpływa niekorzystnie na skuteczność.

CZWARTORZĘDOWE SOLE AMONIOWE

CSA ze względu na budowę dzielimy na pochodne :

alifatyczne (np. glicynobetaina, charanina,

antopleuryna);

pirydyny (np. homaryna, trigonellina);

pyrolidynowe (np. faskoplazyna, stachydryna);

indolu (np. bromgramina);

imidazolu (np. zooanemonina);

puryny (np. herbipolina);

benzenu (np. kandycyna).

Wskutek długotrwałego ich stosowania wytworzyły się

szczepy oporne bakterii i grzybów.

Po zastosowaniu wymagają bardzo dokładnego

wypłukania wodą.

CSA występują w stanie naturalnym w przyrodzie i tworzą klasę

ponad 100 poznanych metabolitów.

Są syntetyzowane przez organizmy żywe w celu lepszego

przystosowania się do warunków środowiska (zasolenie, nagłe

zmiany temperatury).

Działają bakteriobójcze i grzybobójcze, są od dawna stosowane.

Wchodzą w reakcje z lipidową częścią błony komórkowej,

zakłócając jej funkcje.

CSA stosowane są w rolnictwie jako fungicydy, pestycydy,

insektycydy, jako substancje antykorozyjne. Wobec różnych

tkanin jako antystatyki, w szamponach i odżywkach do włosów,

do wyrobu laminatów poliestrowo-szklanych (kadłuby łodzi,

jachtów, przenośne kabiny, umywalki, wanny itp.).

W anestezjologii jako leki zwiotczające mięśnie szkieletowe

(D-tubokuraryna, toksyferyna).

CSA są sporostatyczne, hamują rozwój komórki wegetatywnej

ze spory.

Największą aktywność wykazują związki mające 10–12 atomów

węgla w łańcuchu alkilowym. Powyżej 14 atomów węgla –

płyny zmiękczające.

Często dodaje się do nich chlor lub brom, ponieważ wzmaga on

czynność bakteriobójczą.

Grupa kationowa nadaje tym związkom dużą aktywność

powierzchniową (zdolność obniżania napięcia

powierzchniowego). Mechanizm takiego oddziaływania ułatwia

adsorpcję kationu na powierzchni komórki i

wnikanie do błony drobnoustrojów. Stąd związki te mają szerokie

zastosowanie, jako środki bakteriobójcze i grzybobójcze.

Znanym środkiem do zwalczania drobnoustrojów jest chlorek

benzalkoniowy.

Zalety :

mała toksyczność,

dużą aktywność antybakteryjna,

dobra rozpuszczalność w wodzie,

niska toksyczność,

działają w szerokim zakresie pH (4–10),

nie powodują korozji czyszczonych powierzchni

Wady :

oporność u Staphylococcus aureus, Pseudomonas

aeuraginosa, drożdży Saccharomyces cerevisiae,

szkodliwe działanie na nabłonek oddechowy. Możliwe

odczyny alergiczne.

KWAS NADOCTOWY (CAS),

PEROKSYOCTOWY

ciecz i pary łatwopalne,

substancja żrąca, powodująca oparzenia skóry, uszkodzenia oczu,

aerozole i pary drażnią drogi oddechowe i oczy.

Najczęściej występuje w postaci mieszaniny, w której pozostaje

w stanie równowagi chemicznej z nadtlenkiem wodoru, kwasem

octowym i wodą.

Roztwory o zawartości kwasu nadoctowego > 15% mogą

wytwarzać łatwopalne pary. Ze względu na właściwości

wybuchowe nie otrzymano czystego kwasu nadoctowego

W roztworach wodnych nietrwały. W środowisku kwaśnym okres

półtrwania wynosi około 7 ÷ 12 dni, natomiast przy pH obojętnym

lub zasadowym wynosi ≤ dzień.

W handlu kwas nadoctowy występuje w roztworach wodnych

(o stężeniu < 15%), które są klarownymi, bezbarwnymi cieczami

o ostrym zapachu octu.

Stosowany w przemyśle spożywczym, nawet w warunkach, gdy

płukanie po dezynfekcji jest uniemożliwione. Działa m. in. na

przetrwalniki. Roztwory użytkowe wysychają bez pozostałości.

Zalety :

całkowita biodegradowalność, brak zagrożenia dla

żywności

dobra aktywność w niskich temperaturach,

wysoka skuteczność biobójcza, w tym wobec

przetrwalników i opornych wirusów,

brak powstawania oporności, bobra skuteczność

w biofilmach,

możliwość stosowania w niskich temperaturach

krótki czas działania.

Wady :

powodowanie korozji metalowych elementów,

nieprzyjemny zapach

ALKOHOLE

Praktyczne zastosowanie ma alkohol etylowy

i izopropylowy.

Działają bakteriobójczo i bakteriostatycznie na

wegetatywne formy bakterii. Są również bójcze dla

prątków, grzybów i wirusów, nie niszczą sporów

bakteryjnych.

Optymalne stężenie 76 – 82%. Aktywność spada

gwałtownie przy stężeniach poniżej 50%.

Alkohole szybko odparowują, co sprawia że przedłużony

czas ekspozycji jest trudny do osiągnięcia, chyba że

poprzez zanurzenie w alkoholu.

Metanol ma najsłabsze działanie bakteriobójcze spośród

alkoholi.

Powodują puchnięcie i twardnienie gumy oraz niektórych

elementów plastikowych po wielokrotnie powtarzanej

dezynfekcji.

Mieszanina alkoholu izopropylowego z kwasem mlekowym

stosowana do dezynfekcji elektroniki.

OPTYMALNY CZAS DZIAŁANIA

BAKTERIOBÓJCZEGO

1. Związki aktywnego chloru 15 – 30 minut.

2. Nadtlenki 10 – 15 minut.

3. Alkohole 5 – 15 minut.

4. CSA 15 minut.

OCENA POPRAWNOŚCI WYKONANIA MYCIA

I DEZYNFEKCJI POMIESZCZEŃ

1.Wizualna

2.Metodami

pośrednimi

3. Metodami

bezpośrednimi

w oparciu o ustanowione

kryteria

OCENA WIZUALNA

Powinna zawierać kryteria zapewniające

powtarzalność jej dokonywania, w tym przez

różne osoby. Kryteria muszą się odnosić do

materiału, z którego wykonana jest oceniana

powierzchnia i stopnia jej kontaktu z żywnością.

Szczególną uwagę należy zwrócić na

powierzchnie bezpośredniego kontaktu

z żywnością. Na wielu sprzętach, urządzeniach są

miejsca predylekcyjne, tzw. miejsca krytyczne do

osadzania się zanieczyszczeń. Należy je wskazać

je w instrukcji do oceny wizualnej.

Przykładowe kryteria oceny wizualnej :

brak pozostałości resztek organicznych,

brak pleśni, w tym na silikonach, materiałach

z miękkich tworzyw, gumach,

brak osadów, biofilmów,

suchość powierzchni ,

brak śladów zacieków,

ubytki powierzchni, pęknięcia,

zanieczyszczenia smarem,

ślady korozji,

brak gładkości powierzchni (po spawaniu,

ze zużycia).

OCENA METODAMI POŚREDNIMI Metoda luminometryczna.

Podczas hydrolizy ATP do ADP i ortofosforanu lub do AMP

i pirofosforanu, uwalniana jest energia, którą można

zmierzyć jako emisję światła. Obecność ATP wskazuje na

istnienie zanieczyszczeń organicznych na badanej

powierzchni.

Pomiar ATP informuje o ilości obecnego materiału

biologicznego poprzez liczbową wartość tzw. umownych

jednostek luminescencyjnych (RLU). Należy ustalić „tło

oznaczenia” – dopuszczalny poziom RLU oraz wartość

„pass” – dopuszczalna. Trzykrotna wartość „pass”

- poziom niedopuszczalny.

Wady metody:

1. Jest testem niespecyficznym, nie rozróżnia rodzajów

materiału biologicznego. Przetrwalniki Bacillus nie mają

ATP.

2. Wykorzystanie metody wymaga przygotowania próbki, tzn.

usunięcia z niej ATP komórek eukariotycznych, które

zawierają nawet do tysiąca razy więcej ATP niż komórki

prokariotyczne.

Nie stosować do oceny higieny rąk.

INNE MATODY POŚREDNIE – BARWNE TESTY

Obecność białka

Pathchek Hygiene Monitoring Test. Natychmiastowy

wynik.

Obecność cukru

VERIcleen (Bentley Polska) - Szybki test do oceny mycia,

czuły na pozostałości żywności. Zanieczyszczona

powierzchnia powoduje zabarwienie paska na różowo po

10-60 s.

Obecność NAD, NADH, NADP, NADPH

HY-RiSE Colour Hygiene Test Strip - na obecność NAD,

NADH, NADP, NADPH.

M. in. do oceny higieny rąk.

Obecność środków dezynfekujących

Merckoquant, Reflectoquant, Rqflex. Do oznaczania m. in.

czwartorzędowych soli amoniowych, kwasu

nadoctowego, formaldehydu, Cl-, NO2

NO3

NH3

Papierki lakmusowe nie nadają się do oceny skuteczności

wykonania czynności higienicznych.

METODY MIKROBIOLOGICZNE METODY MIKROBIOLOGICZNE

tamponowa (wymazu) - do kontroli dezynfekcji płaskich lub

wypukłych powierzchni, zewnętrznych powierzchni

urządzeń, rąk pracowników.

wypłukiwania (popłuczyn) - do oceny czystości butelek

i słoików, puszek do konserw, urządzeń o zamkniętym obiegu

(rurociągi, przewody).

Przy stosowaniu ww. metod upewnić się, że do podłoża został

dodany bufor neutralizujący, np. 0.05 % tiosiarczan sodowy.

odciskowa (kontaktowa) - do oznaczania czystości

powierzchni małych, gładkich powierzchni – wieczka, korki,

folie opakowaniowe, pergamin. Za pomocą testów

łopatkowych i gotowych podłoży.

Metoda wymazowa i odciskowa są metodami referencyjnymi,

opisanymi w PN-ISO 18593.

Mikrobiologiczna ocena stanu higienicznego

powierzchni obejmuje :

oznaczenie ogólnej liczby drobnoustrojów,

oznaczenie ilości Enterobacteriaceae lub

bakterii z grupy coli.

W razie potrzeby wykrywanie :

obecności Salmonella,

obecności Listeria monocytogenes,

innych drobnoustrojów.

KONTROLA MIKROBIOLOGICZNA POWIETRZA

W POMIESZCZENIACH ZAKŁADU

Powietrze atmosferyczne zawiera około 102

komórek w m3.

W miejscach przebywania ludzi może zawierać 107

komórek.

Powietrze nie jest środowiskiem sprzyjającym

rozwojowi mikroorganizmów. Zawarte w nim

zanieczyszczenia przenoszą się z prądami

powietrza powodując m. in. zanieczyszczenia

żywności.

W składzie bioaerozoli, zanieczyszczających

powietrze pomieszczeń znajdują się :

pyłki roślin,

zarodniki grzybów,

komórki bakterii saprofitycznych

i patogennych,

wirusy,

endotoksyny,

enterotoksyny,

enzymy,

mykotoksyny.

1 g kurzu zawiera :

104 - 2 x 10

7 bakterii,

6 x 103

– 3,2 x 106

grzybów.

PATOGENY POWIETRZA

Penicillium 45 – 90%

Staphylococcus 38% Cladosporium 22 – 73%

Bacillus 10 % Aspergillus 17 -52%

Aeromonas Alternaria 3 – 5%

Pseudomonas Aspergillus versicolor

Corynebacterium Aspergillus flavus

Clostridium Stachybotrys atra

BAKTERIE GRZYBY

Micrococcus 30 – 70%

toksynotwórcze

Czynniki zanieczyszczenia mikrobiologicznego

powietrza

Pierwotne

Stosowany surowiec

Proces

technologiczny

Ilość pracowników

i ich przemieszczanie

się

Wyposażenie

i narzędzia

Powietrze

atmosferyczne

Wtórne

Zwierzęta

Opakowania

kartonowe

Systemy

wentylacyjne,

Systemy

klimatyzacyjne,

Nieprawidłowości

mycia i dezynfekcji,

Przegrody

budowlane

Kontrola powietrza :

1. analiza jakościowa – określany jest rodzaj

drobnoustroju,

2. analiza ilościowa – określana jest liczba

drobnoustrojów w m3 powietrza.

Metody pobierania próbek powietrza :

sedymentacyjna – niedokładna, błąd do 49.9%

filtracji – przepuszczenie określonej objętości

powietrza przez filtr membranowy lub inny.

Wysoki koszt analizy. Dla każdej próbki oddzielny

filtr.

zderzeniowa (aparaty szczelinowe, aparaty

wirówkowe). Drobnoustroje zostają wbite

w podłoże. Zalecana dla przemysłu spożywczego.

Zasady pobierania próbek powietrza :

w różnych momentach procesu technologicznego,

w regularnych odstępach,

częstość pobierania zależna od miejsca, rodzaju

produkcji, wyników kontroli powietrza,

próbki powinny być reprezentatywne tj. pobierane

na różnych poziomach wysokości, zależne od

kubatury powietrza, od długości linii produkcyjnej.

Oznaczanie jtk/m3 powietrza obejmuje :

ogólną liczbę mikroorganizmów,

ogólną liczbę bakterii,

ogólną liczbę grzybów,

liczbę bakterii wskaźnikowych (np. gronkowce

i paciorkowce hemolizujące).

Metody badania powietrza :

1. hodowlane – na podłożach,

2. chemiczne, polegające na oznaczaniu

składników drobnoustrojów i ich metabolitów

np. oznaczanie ATP, związków lotnych,

ergosterolu, glukanu, mikotoksyn.

Do oceny mikrobiolgicznej powietrza używać podłoży

wybiórczych, a nie np. dla ogólnej liczby drobnoustrojów.

Zwyczajowo wykrywa się około 20% drobnoustrojów

bytujących w powietrzu.

Oznaczanie ergosterolu :

Próba ergosterolowa

Ergosterol występuje u wszystkich grzybów, drożdży

i pleśni. W komórkach zwierzęcych brak. Wczesny

wskaźnik zapleśnienia, wysoka czułość, oznaczanie trwa

3 godziny.

W Polsce nie ma obowiązujących norma zanieczyszczenia

powietrza. Propozycja Krzysztofika z 1992 r. dla

przemysłu mięsnego, w 1 m3 powietrza :

Ogólna liczba drobnoustrojów 500,

Liczba bakterii hemolizujących 0,

Liczba drożdży i pleśni 50.

ZABEZPIECZENIE OBIEKTÓW PRZED

SZKODNIKAMI

Przed przystąpieniem do deratyzacji należy zidentyfikować

gryzonie i określić miejsca ich aktywności.

Rozmieszczenie trutek lub łapek bez znajomości miejsc,

w których występują myszy lub szczury jest stratą czasu

i pieniędzy. – profesor Stanisław Ignatowicz.

Firma świadcząca usługi, po zapoznaniu się ze stanem

faktycznym otoczenia zakładu oraz szacunkowego określenia

zagrożenia szkodnikami, powinna opracować pisemny

program zabezpieczenia obiektu przed szkodnikami.

Z programu powinno m. in. wynikać, czy :

zakład jest położony w pobliżu miejsc wysokiego ryzyka,

w pobliżu są zbiorniki wodne, restauracje, wysypisko

śmieci, nieużytkowane obiekty budowlane, gospodarstwa

rolne,

w pobliżu znajdują się magazyny, nieużytkowane budynki,

działalność pobliskich zakładów może być czynnikiem

wabiącym gryzonie.

Zakład zlecający usługi DDD, na podstawie przedłożonych

do akceptacji dokumentów, powinien odpowiedzieć sobie

na pytanie, czy :

działania firmy mają polegać na zwalczaniu szkodników

poprzez monitorowanie pobierania trutek,

opisane zostały różne formy zabezpieczeniu obiektu przed

szkodnikami, polegające m. in. na monitorowaniu

pobierania substancji wabiących szkodniki, wyznaczeniu

limitów krytycznych pobierania, opisaniu metod

zwalczania szkodników po przekroczeniu limitu

krytycznego.

Występowanie szkodników w otoczeniu zakładu nie jest

równoznaczne z ich obecnością w zakładzie, jeśli obiekt

ma zapewnioną szczelność techniczną. Obiekt szczelny

jest zabezpieczony.

Obiekt pozbawiony szczelności technicznej, z kilkoma

pierścieniami karmików na zewnątrz, należy uznać za

niezabezpieczony przed dostępem szkodników.

Dokonując analizy programu zabezpieczenia zakładu przed

szkodnikami należy pamiętać, że :

Dla szczura "każdy wdech nosem jest pełną fotografią

zapachową otoczenia, włącznie z identyfikacją rodzaju

i lokacji woni". Upinder Bhalla – Bangalore.

Szczur ma wyjątkowo rozwinięty zmysł węchu, dzięki

któremu uzyskuje szczegółowe informacje o otoczeniu.

Rozpoznaje nie tylko rodzaje pożywienia, ale również inne

osobniki ze swojego stada, ich pozycję w hierarchii

społecznej.

Szczur słyszy dźwięki, które są poza zakresem słyszalności

człowieka.

Szczególnie polecana jest metoda IPM,

polegająca na wykorzystaniu wszystkich

dostępnych sposobów i metod zapobiegania

i zwalczania szkodników, obejmująca :

uwarunkowania wynikające z konstrukcji

obiektów budowlanych i użytych materiałów

(tzw. szczelność techniczna),

konserwację budynków i szybką eliminację

usterek,

inspekcję i monitoring otoczenia obiektów,

fizyczne metody kontroli szkodników,

chemiczne metody kontroli szkodników,

zarządzanie otoczeniem/środowiskiem.

Bez względu na stosowaną metodę należy pamiętać, że :

sposób działań firmy musi być zawsze opisany, wraz

z wykazaniem zastosowanych metod,

występowanie szkodników w otoczeniu zakładu nie jest

równoznaczne z ich obecnością w pomieszczeniach zakładu.

Szczelność techniczna.,

obiekt nieposiadający szczelności technicznej, pomimo kilku

pierścieni stacji jest niezabezpieczony przed dostępem

szkodników,

szczególny nacisk powinien być położony na właściwe

zarządzanie higieną, magazynowanie produktów

i odpadów, wykluczenie złych nawyków,

realizowany program powinien ograniczać do maksimum

użycie pestycydów. Systematyczne stosowanie toksycznych

przynęt, jako sposobu kontroli szczurów nie powinno być

akceptowane. Znajomość terenu, jego historii i potencjalnego

ryzyka występowania szczurów, regularne i dokładne

inspekcje zastępują stosowanie trutek na pierwszej linii

ochrony.

Najważniejsze uwarunkowania zabezpieczenia

obiektu przed szkodnikami :

zapewnienie szczelności technicznej całego

obiektu,

brak możliwości pobierania pokarmu i picia na

terenie otoczenia zakładu,

brak możliwości zagnieżdżenia się,

stałe monitorowanie obecności,

uwzględnienie uwarunkowań istniejących na

terenie okolicznych posesji.

Wykaz alternatywnych niechemicznych metod

eliminacji gryzoni zawarty jest

w Decyzji Komisji (WE) 2017/1532.

NIEPRAWIDŁOWOŚCI W OTOCZENIU ZAKŁADU

Nieuporządkowany teren, budynki pomocnicze, bujna

roślinność,

U.p.p.z. przechowywane na zewnątrz, w przerwanym ciągu

technologicznym. Brak szczelności pomieszczenia,

Brak kratek ściekowych w miejscach przeładunku,

załadunku odpadów,

Zbiorniki wody przeciwpożarowej, oczka wodne, fontanny,

Studzienki kanalizacyjne i odwadniające bez

zabezpieczenia metalową siatką,

Szamba, zbiorniki z krwią,

Magazyny opału i kotłownie,

Ocieplenia budynków styropianem, wełną mineralną,

Zastoiny wody na terenie – po opadach, z myjni,

Wycieki z pomieszczeń technologicznych na zewnątrz,

Możliwość pobierania pokarmu na sąsiednich posesjach,

Brak szczelności naziemnych stacji transformatorowych.

NIEPRAWIDŁOWOŚCI OBIEKTU

Brak szczelności technicznej,

Brak działań korygujących w sposobie zabezpieczenia

zakładu wynikający z realizowanego remontu zakładu,

Otwarte pomieszczenia magazynu żywca, możliwość

wnikania gryzoni w głąb zakładu,

Brak zabezpieczenia przeciw insektom biura

i pomieszczeń pracowników,

Brak samozamykaczy w drzwiach,

Odprowadzanie na zewnątrz skroplin z parowników

urządzeń chłodniczych.

Lampy owadobójcze w przeszklonych pomieszczeniach.

Stosowanie trucizn i żywołapek w pomieszczeniach.

NIEPRAWIDŁOWOŚCI DOKUMENTACJI

Dokumentacja niedostosowana do specyfiki obiektu.

Nieprawidłowość dominująca. Brak opisania sposobu

zabezpieczenia obiektu przed występowaniem szkodników.

Brak wykazu stosowanych środków.

Stosowanie trucizn w ramach monitorowania szkodników,

od początku podjęcia działań w obiekcie.

Brak dowodów potwierdzających monitorowanie otoczenia

obiektu, szczelności technicznej.

Monitorowanie żywołapek 1, 2 razy w miesiącu.

Działania wobec szkodników niewystępujących

w pomieszczeniach obiektu – mkliki, mrówki, ślimaki.

W działaniach zapobiegawczych wobec insektów

stosowanie tego samego preparatu w ciągu sezonu.

DZIĘKUJĘ ZA PRZYBYCIE

I WYSŁUCHANIE