PLAN HIGIENY ZAKŁADU
MIĘSNEGO
KRZYSZTOF MISIAK ŁOMŻA, 21 CZERWCA 2018 R.
Higiena – pojęcie o wielu znaczeniach, w zależności
od kontekstu.
Wielowątkowość kontekstów wyrazu „higiena” łatwo jest
zauważyć na podstawie treści rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady nr 852 w sprawie higieny środków
spożywczych. Większość wymagań rozporządzenia ma
odniesienia do dobrych praktyk produkcyjnych mających
zapewnić tzw. higienę procesu produkcji.
Różne publikacje i szkolenia dotyczą HACCP,
z uwzględnieniem dobrych praktyk produkcyjnych.
Zauważa się brak osób do zarządzania higieną, w aspekcie
zapewnienia w zakładzie niezbędnej czystości.
Zapisy z warunków panujących w zakładzie,
uwzględniające treści niniejszego planu higieny, powinny
być poddawane okresowej ocenie pod względem ich wagi
i znaczenia, w celu właściwego zarządzania higieną
w zakładzie.
W tym celu należy opracować metodologię kontroli oceny
higieny i poddać ją weryfikacji pod względem
skuteczności. Kontrole mogą być codzienne
i okresowe.
Dane uzyskane z kontroli powinny posłużyć do oceny
trendów w zakładzie. Na podstawie zebranych danych
należy określić, czy :
zakład utrzymuje warunki higieniczne,
warunki w zakładzie pogarszają się,
problemy są stałe, czy okresowe,
podejmowane działania są skuteczne i długofalowe.
Zakład może zatrudniać konsultantów do spraw higieny.
Zbiór wytycznych w zakresie wdrażania procedur opartych na
zasadach HACCP oraz ułatwień we wdrażaniu zasad HACCP w
niektórych przedsiębiorstwach sektora spożywczego. Wytyczne SANCO
z 16 XI 2005 r.
PLAN HIGIENY ZAKŁADU
OTOCZENIE
ZAKŁADU
TRANSPORT
PRACOWNICY
POMIESZCZENIA
SPRZĘT
OTOCZENIE ZAKŁADU
Należy brać pod uwagę możliwość wytworzenia się niehigienicznych
warunków, mogących mieć niekorzystny wpływ na bezpieczeństwo
produkowanej w zakładzie żywności.
W związku z tym :
na terenie otoczenia zakładu należy wydzielić strefy różnego
ryzyka mikrobiologicznego. Każdy zakład zbywa u.p.p.z. oraz
posiada separatory tłuszczu,
place manewrowe i drogi wewnętrzne powinny być utwardzone
i odpowiednio wyprofilowane, bez ubytków powierzchni mogących
być przyczyną zastoin wody, wyposażone we wpusty ściekowe do
odbioru wód opadowych,
miejsca przyjęcia zwierząt do uboju powinny posiadać spadki
nawierzchni w stronę wpustów ściekowych. We wpustach nie
powinna zalegać woda, gdyż pozostałości organiczne (azot)
sprzyjają rozwojowi much. Niedopuszczalne jest pozostawianie na
placu nieczystości po dokonanym rozładunku, w szczególności w
okresie letnim,
najważniejszym miejscem wylęgu much jest gnojowica.
Pożywką są również odpady i odchody zwierząt,
w ciepłej porze stosować okresowo środki larwobójcze do
wpustów ściekowych oraz środki zwalczania much lub
zapobiegające ich występowaniu,
magazyny u.p.p.z. powinny być zlokalizowane w strefie brudnej,
na zewnątrz powinny znajdować się wpusty ściekowe
ułatwiające utrzymanie higieny po każdym odbiorze,
strefa gromadzenia obornika, ściółki - najbliższe otoczenie
skanalizowane,
separatory tłuszczy, szamba - zlokalizowane w strefie brudnej.
Obok również wpusty ściekowe do utrzymania higieny,
skropliny z parowników urządzeń chłodniczych nie powinny być
odprowadzane na zewnątrz pomieszczeń,
składowiska opału, drewna do wędzenia – potencjalne miejsce
do bytowania gryzoni,
gromadzenie brudnych pojemników, mogących zawierać resztki
surowców lub żywności wyłącznie w miejscach zadaszonych
i zamkniętych,
konstrukcja i usytuowanie myjni środków transportu powinna
wykluczać spływanie popłuczyn poza jej obręb.
Zapewnienie higieny otoczenia zakładu powinno obejmować :
1) W ramach procedury utrzymania higieny na trenie otoczenia
zakładu sporządzić instrukcje postępowania na okoliczność
odbioru u.p.p.z., nieczystości płynnych, zawartości separatorów
tłuszczy, obornika i ściółki itp. Z instrukcji powinno m. in.
wynikać, że miejsce po odbiorze ww. nieczystości nie będzie
zawierało żadnych pozostałości organicznych. Należy wskazać
parametry do oceny wizualnej.
2) Z procedury powinno m. in. również wynikać, że :
będą przeprowadzane udokumentowane kontrole higieny
otoczenia zakładu w ramach tzw. programów wstępnych;
częstotliwość poszczególnych kontroli jest dopasowana do
sytuacji w zakładzie, np. częstotliwości odbioru uppz,
nieczystości płynnych;
w przypadkach stwierdzenia nieprawidłowości,
w udokumentowany sposób poinformowano właściwą do
podjęcia działań osobę. Dokumenty operacyjne powinny
zawierać dane o sposobie i terminie usunięcia
nieprawidłowości.
STREFY RYZYKA MIKROBIOLOGICZNEGO
W celu zmniejszenia ryzyka zanieczyszczenia żywności podczas
procesu produkcji niezbędne jest ustanowienie w zakładzie różnych
stref ryzyka mikrobiologicznego.
Źródłem zanieczyszczeń żywności są m. in. :
układ powłokowy zwierząt poddawanych ubojowi i obróbce
poubojowej,
sprzęt technologiczny wykorzystywany podczas produkcji,
niehigieniczne zachowania personelu,
powietrze pomieszczeń produkcyjnych,
stosowane przyprawy,
niektóre czynności technologiczne (np. zdejmowanie skóry,
obróbka przewodów pokarmowych).
Strefy ryzyka mikrobiologicznego nazywane są różnie :
czysta lub brudna,
prac czystych lub brudnych,
wysokiego lub niskiego ryzyka mikrobiologicznego.
Samo ustanowienie stref różnego ryzyka mikrobiologicznego
nic nie wnosi. Niezbędne jest egzekwowanie w nich stosownych
zasad higieny.
WSPÓLNE WYMAGANIA DLA WSZYSTKICH STREF
1. Wykluczyć cofanie się dróg technologicznych.
2. Zakaz przemieszczania się pracowników do innych stref.
3. Zróżnicowanie odzieży ochronnej pracowników oraz
sprzętu w poszczególnych strefach.
4. Dozowniki mydła, płynów dezynfekcyjnych, ręczników
wyposażone w okienka do kontroli zawartości. Zapewnić
długie wylewki w dozownikach płynów.
5. Używać oddzielnie środka do mycia oraz do dezynfekcji
rąk.
6. Osoby wykonujące cykliczne czynności higieniczne
w trakcie produkcji wyposażyć w odzież ochronną o innym
kolorze niż pracowników produkcyjnych.
7. Pracownicy produkcyjni nie mogą niczego podnosić
z podłogi. Serwis sprzątający.
8. Ograniczyć do niezbędnego minimum wstęp osób z kadry
zakładu do poszczególnych stref.
9. Dokonywać kontroli stanu higieny przed rozpoczęciem
produkcji oraz w trakcie produkcji, w tym weryfikacji przez
Inspekcję Weterynaryjną.
Rozporządzenie (WE) 854/2004
Art. 4
ust. 2. Właściwy organ przeprowadza urzędowe kontrole w celu
weryfikacji przestrzegania przez podmioty działające na
rynku spożywczym, wymogów określonych w:
a) rozporządzeniu (WE) nr 852/2004;
b) rozporządzeniu (WE) nr 853/2004;
c) rozporządzeniu (WE) nr 1774/2002 1069/2009.
ust. 4. Audyty w zakresie dobrej praktyki higienicznej sprawdzają
nieprzerwane i właściwe stosowanie przez podmioty
działające na rynku spożywczym, procedur dotyczących co
najmniej:
b) projektowania i utrzymania obiektów i wyposażenia;
c) higieny na etapie przygotowania czynności operacyjnych,
wykonywania tych czynności oraz po ich zakończeniu;
d) higieny osobistej;
e) szkoleń w zakresie higieny i procedur roboczych;
f) zwalczania szkodników;
g) jakości wody;
h) kontroli temperatury.
10. Przepływ powietrza powinien następować do obszarów
niższego ryzyka (np. z obszaru produkcyjnego do
obszaru obsługi).
11. Należy zidentyfikować obszary, w których może dojść do
zanieczyszczenia krzyżowego (poprzez powietrze lub
organizację ruchu). Zanieczyszczenia powietrza mogą
wynikać z różnicy ciśnień pomiędzy pomieszczeniami,
nasycenia powietrza parą wodną.
12. Zapobiegać wytworzeniu się wilgotnych warunków
środowiska produkcyjnego. Zapewnić suchość posadzek.
Obszary wykonywania prac mokrych powinny być
oddzielone od obszarów prac suchych.
13. Zapewnić jednokierunkowy przepływ materiałów do
produkcji, surowców, opakowań i produktów.
14. Obszary, w których stosuje się parę lub tworzą się
aerozole powinny być oddzielone od obszarów, w których
produkty są poddane działaniu otoczenia.
STREFA PRAC BRUDNYCH
przyjęcie i magazynowanie zwierząt,
pomieszczenia obróbki przewodów pokarmowych,
magazynowanie u.p.p.z.,
przygotowanie osłonek naturalnych do nadziewania,
mycie pojemników.
Zabezpieczenia :
stanowiska pracy wyposażone w udogodnienia higieniczne,
wydzielony węzeł sanitarny i szatnia,
wydzielone pomieszczenie socjalne,
przed przenikaniem zanieczyszczonego powietrza do strefy prac
czystych,
częste szkolenia z podstawowych zasad higieny (rotacje
pracowników).
Dla ww. strefy należy ustanowić bardziej liberalne kryteria
mikrobiologiczne do oceny stanu higienicznego niż w pozostałych.
Maski na twarze niezasadne. Tzw. myjki obuwia pomiędzy strefami
nie są właściwą formą zabezpieczenia higienicznego.
STREFA PRAC CZYSTYCH
obróbka poubojowa tusz zwierząt w strefie czystej,
przyjęcie i magazynowanie mięsa,
rozbiór magazynowanie elementów mięsa,
peklowanie, masowanie,
produkcja wyrobów i produktów
magazyn opakowanego wyrobu gotowego,
ekspedycja.
Zabezpieczenia :
podobnie jak w strefie prac brudnych,
kontrole mikrobiologiczne powietrza,
kryteria mikrobiologiczne do oceny higieny bardziej rygorystyczne
niż w strefie prac brudnych,
udokumentowane wejścia obsługi serwisowej,
kontrolowane warunki termiczne dla poszczególnych
pomieszczeń, w oparciu o analizę zagrożeń.
filtracja powietrza
dodatkowa zmiana odzieży
za wyjątkiem prac z osłonkami naturalnymi
STREFA PRAC PO PASTERYZACJI PRODUKTÓW
Wszystkie czynności muszą być dokładnie przemyślane, opisane
w instrukcjach stanowiskowych, w celu wykluczenia kontaminacji
produktów po obróbce termicznej.
chłodzenie i magazynowanie produktów po pasteryzacji,
umieszczanie produktów w opakowania jednostkowe,
plasterkowanie.
Zabezpieczenia :
najbardziej restrykcyjne kryteria mikrobiologiczne dla
powierzchni bezpośredniego kontaktu z żywnością oraz
pozostałych powierzchni,
mikrobiologiczna kontrola powietrza,
w zależności od potrzeb – maski ochronne na twarz (analiza
zagrożeń),
w niektórych pomieszczeniach utrzymywanie nadciśnienia
badanie pracowników na nosicielstwo Listeria monocytogenes,
Salmonella, WZW, (typ B nosicielstwo 10-90 %, typ C nosicielstwo
40-75%, typ D nosicielstwo 70-90%),
odzież ochronna dezynfekowana,
pobieranie wymazów z rąk pracowników,
używanie rękawiczek ochronnych,
zakaz używania tuszu do brwi i rzęs,
udokumentowane wejścia obsługi serwisowej.
udokumentowane kontrole materiałów opakowaniowych,
butle z gazami poza pomieszczeniem pakowania,
zakaz używania opakowań kartonowych w pomieszczeniu,
podwójna dezynfekcja z doborem preparatów do wybranych
powierzchni (instrukcje), możliwe promienniki UV,
zwiększona częstotliwość pobierania próbek właścicielskich
do badań mikrobiologicznych (powierzchnie oraz produkt),
ustalona i kontrolowana wartość temperatury i wilgotności
pomieszczenia, gwarantująca m. in. wydłużenie trwałości
produktów,
instrukcje wykonywania czynności higienicznych w pomieszczeniu,
zawierające m. in. wyszczególnienie niezbędnego demontażu
elementów urządzeń,
stała ekipa do wykonywania czynności higienicznych, wydzielony
sprzęt.
HIGIENA PRACOWNIKÓW
1. Stan zdrowia udokumentowany Orzeczeniem lekarskim do celów
sanitarno-epidemiologicznych, wydawanym na podstawie ustawy
z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób
zakaźnych u ludzi (t. j. Dz U z 2016 r., poz. 1886).
2. Wymagania higieny dla pracowników obowiązują nie tylko przed
przystąpieniem do pracy, ale również w trakcie jej wykonywania.
Obowiązuje odpowiednia ilość kompletów odzieży ochronnej na
zmianę.
3. Odzież ochronna z fizeliny nie może być używana
– rozporządzenie (WE) 2016/425. PN EN : 14126,
4. Skóra pod pierścionkami, obrączkami jest bardziej skolonizowana
przez bakterie niż skóra bez biżuterii. Podobnie w miejscu
noszenia bransoletek, zegarków.
5. Praca w rękawiczkach, czy bez ? Uzasadnić w analizie zagrożeń.
Rękawiczki należy zakładać bezpośrednio przy stanowisku pracy.
W instrukcji higieny określić należy częstotliwość ich zmiany.
Rękawiczki należy traktować jako „dodatek” do higieny. Nie
należy zastępować higieny używaniem rękawiczek.
6. Instrukcje mycia i dezynfekcji rąk powinny dotyczyć środków
stosowanych w zakładzie. W ich treści należy określić minimalny
czas mycia rąk oraz rozprowadzania płynu dezynfekcyjnego.
7. Środki myjąco dezynfekujące nie powinny być stosowane do
higieny rąk, z powodu znacznie mniejszej ich skuteczności
biobójczej. Mydło i preparaty na bazie alkoholu nie mogą być
stosowane jednocześnie.
8. Przy doborze środków do dezynfekcji rąk należy uwzględniać
możliwe nosicielstwo wirusów.
9. Wycieranie rąk w wilgotne lub mokre ręczniki jednorazowe nie
powinno mieć miejsca. Podobnie osuszanie rąk suszarkami
z nadmuchem powietrza.
10. Przed założeniem rękawiczek jednorazowych również obowiązuje
mycie i dezynfekcja rąk. Rękawiczki należy zakładać na
dokładnie wysuszone dłonie, chwytając za ich krawędź od strony
nadgarstka.
11. Nieszczelność rękawiczek wzrasta po 20 min. ich użytkowania
(14 -24% przypadków wg badań w szpitalach USA). M. in. z tego
powodu dokonywać częstych zmian rękawiczek.
12. Mycie i dezynfekcja rąk oraz zmiana rękawiczek powinny być
dokonywane zawsze po powrocie do stanowiska pracy.
13. Dozowniki do higieny rąk powinny być zdejmowane podczas
wykonywania mycia i dezynfekcji pomieszczeń. Preferowane
dozowniki łokciowe. Zwracać uwagę na odpowiednią długość
wylewek w dozownikach.
14. Myjki obuwia często są niepodłączone do ciepłej wody
i środków do mycia oraz dezynfekcji. Częste są przypadki
odprowadzania popłuczyn na posadzkę.
15. Dość często spotykaną nieprawidłowością jest zamontowanie
przy wyjściu ze śluzy drzwi otwieranych za pomocą klamki. Po
dezynfekcji rąk pracownik nie powinien już nimi niczego nie
dotykać. Tylko drzwi wahadłowe, otwierane łokciem lub
krawędzią buta.
16. Nie wszyscy pracownicy zdejmują ubranie robocze przed
wejściem do toalety. Wieszaki w przedsionkach.
17. Rękawice i fartuchy metalowe powinny być okresowo
zmieniane w trakcie pracy.
18. Należy zapewnić adekwatność odzieży ochronnej do zagrożeń
na stanowisku pracy, m. in. wodoodporne rękawy, fartuchy. 19. Poważnym problemem jest zatrudnianie pracowników
niewykwalifikowanych, nieprzyuczonych do wykonywania prac
w przemyśle mięsnym. Osoby te nie posiadają podstawowej
wiedzy z zasad higieny.
20. Przy doborze pracowników do niektórych stanowisk zasadnym
jest dokonanie analizy ryzyka uwzględniającej potencjalne
zagrożenia z gospodarstwa domowego pracownika, w tym
wykonywanie czynności przy własnych zwierzętach.
21. Odzież ochronna bez guzików. Kontrole stanu odzieży
ochronnej. Buty bez sznurowadeł.
22. Przypadki pracy w makijażu, w dziale konfekcjonowania.
23. Odkładanie noży, stalek na blat stołu, do pojemników.
24. Niekorzystanie z natrysków przed rozpoczęciem pracy lub po
jej zakończeniu. Brak zapewnienia stosownego wyposażenia
i komfortu cieplnego.
25. Praca w brudnej odzieży ochronnej.
26. Nie zlecać prania odzieży ochronnej w domu pracowników.
27. Brak wizualnego zróżnicowania odzieży dla stref różnego
ryzyka mikrobiologicznego.
28. Logo na odzieży powinno być przymocowane w trwały sposób
(naszyte na odzieży), aby mogło bezpiecznie przetrwać cały
cykl użytkowania odzieży. Naszycie logo na odzieży.
29. Odzieży wizualnie czystej nie należy utożsamiać z jej
czystością mikrobiologiczną.
Wymóg złożenia oświadczenia o stanu zdrowia przez
pracowników IW, przed wejściem do pomieszczeń zakładu,
jest sprzeczny z art. 76, ust. 1 ustawy o Bezpieczeństwie
żywności i żywienia (tekst jednolity Dz U z 2017 r. , poz.
149, 60). Przepis ten nie zawiera żadnych uwarunkowań
(ograniczeń) dla osób dokonujących kontroli urzędowych,
w związku z wejściem na teren zakładu.
Procedury zakładowe nie mogą być sprzeczne z prawem
powszechnym.
PRACOWNICY SERWISU TECHNICZNEGO
Odzież robocza powinna być dodatkową odzieżą higieniczną,
z materiałów niepozostawiających włókien. Bez kieszeni
zewnętrznych powyżej talii i bez przyszywanych guzików, prana
w warunkach kontrolowanych.
Wejście/wyjście pracowników serwisu z pomieszczenia
technicznego wyłącznie przez śluzę.
Pracownikom technicznym należy regularnie sprawdzać
obuwie (czy nie jest zniszczone, nie ma „wbitych”
zanieczyszczeń w podeszwę i czy jest czyste).
Regularne konserwacje i przeglądy - powinny być prowadzone
poza czasem pracy produkcji danego działu.
Po pracach konserwacyjnych – udokumentowane czyszczenie
zawierające opis sposobu usunięcia zagrożeń skażeniem
pochodzących z urządzeń i wyposażenia.
Niezbędne jest posiadanie i użytkowanie oddzielnych narzędzi
do poszczególnych stref, żeby nie nanosić zanieczyszczeń
krzyżowo.
Wnoszenie części zapasowych lub materiałów zapasowych na
produkcję nie powinno się odbywać w opakowaniach
transportowych (zszywki lub inne elementy mogące
zanieczyszczać ciałami obcymi.)
WADY URZĄDZENIA
- nie zapewnia higieny obuwia i rąk. Brak
dostosowania szczotek do różnych rodzajów
obuwia,
- trwałe nagromadzenie zanieczyszczeń na
szczotkach obrotowych do obuwia, usuwane
dopiero po zakończeniu pracy,
- często spotykane przypadki zanieczyszczeń
komór na dłonie,
- głowice natryskowe bywają brudne,
dotykane dłońmi,
- zbyt mała ilość dozowanego środka
dezynfekcyjnego,
- przypadki utraty równowagi, poślizgnięć
pracowników.
MIKROFLORA SKÓRY RĄK
Dwie kategorie mikroflory skóry rąk :
Przejściowa, zawierająca drobnoustroje nie występujące
zwyczajowo na powierzchni skóry, mająca z nią luźny
i przejściowy kontakt. Pochodzi ze środowiska pracy, zazwyczaj na
skórze się nie rozmnaża, jest możliwa do usunięcia za pomocą
środków zmywających i antyseptycznych. Mikroflora ta jest obca
dla rąk i odgrywa istotną rolę w higienie. Najczęściej – pałeczki
z grupy coli, paciorkowce kałowe i gronkowce koagulazoujemne.
Stała, bytująca i rozmnażająca się w skórze, tworząca mikrokolonie
w szczelinach skóry, w mieszkach włosowych, w gruczołach
łojowych i potowych. Ma charakter osobniczy. Wykazuje zazwyczaj
różny poziom patogenności i jest trudna do usunięcia nawet przy
zastosowaniu środków mechanicznych i antyseptycznych.
Zazwyczaj nie należy jej usuwać, gdyż niezbędna do prawidłowego
funkcjonowania skóry rąk. Eliminować należy ją po zabiegach
chirurgicznych, kosmetycznych.
SKŁAD MIKROFLORY STAŁEJ RĄK :
Ziarenkowce G+ Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus
aureus, S. epidermidis, S. hominis, S. haemolyticus i inne
gronkowce koagulazo-ujemne, Streptococcus (paciorkowce jamy
ustnej), Enterococcus faecalis, Micrococcus spp. ;
Pałeczki G+ Corynebacterium spp., Propionibacterium spp.
(wywołujące trądzik w wyniku kolonizacji gruczołów łojowych
i potowych), Bacillus acnes;
Pałeczki G- głównie Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter,
Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae;
Prątki - Mycobacterium smegmatis (sporadycznie zasiedlające
okolice narządów płciowych);
Grzyby drożdżopodobne Candida albicans i inne oraz
Pityrosporum spp.
Najwięcej bakterii zagnieżdża się w wilgotnych regionach skóry :
w obrębie fałdów skórnych,
w okolicy odbytniczej,
w przestrzeniach międzypalcowych,
w pachach
na głowie.
Dominującym drobnoustrojem skóry jest Staphylococcus
epidermidis (90% całej populacji), beztlenowce Propionibacterium
acnes oraz Staphylococcus aureus. Nosicielstwo tego ostatniego
w zdrowej populacji sięga 10-20%. Znaczna liczba drożdżaków
może być obecnych na skórze głowy oraz w okolicach wałów
paznokciowych.
Na dłoniach mężczyzn jest mniej mikroorganizmów, gdyż odczyn
skóry dłoni mężczyzn jest bardziej kwaśny niż dłoni kobiet,
mikroorganizmy zaś nie lubią środowiska kwaśnego.
Pracownicy biurowi czy umysłowi mają mikrobiologicznie bardziej
brudne ręce niż pracownicy wykonujący prace fizyczne. Praca
fizyczna jest związana z widocznymi gołym okiem zabrudzeniami,
w związku z tym osoby te myją ręce częściej.
OBOWIĄZUJĄCE NORMY ZWIĄZANE
Z DEZYNFEKCJĄ RĄK
PN-EN 13727:2012 - wersja polska
Norma wycofana i zastąpiona przez PN-EN 13727+A1:2014-02
- wersja angielska Chemiczne środki dezynfekcyjne
i antyseptyczne -- Ilościowa zawiesinowa metoda określania
bakteriobójczego działania w obszarze medycznym -- Metoda badania
i wymagania (faza 2, etap 1)
PN-EN 1500:2002 - wersja polska
Norma wycofana i zastąpiona przez PN-EN 1500:2013-07 - wersja
angielska Chemiczne środki dezynfekcyjne i antyseptyczne
-- Higieniczna dezynfekcja rąk metodą wcierania – Wymagania
i metoda badania (faza 2/etap 2)
PN-EN 12791:2016-04 - wersja angielska
Chemiczne środki dezynfekcyjne i antyseptyczne -- Chirurgiczna
dezynfekcja rąk -- Metoda badania i wymagania (faza 2/etap 2)
HIGIENA RĄK
– podstawowa czynność w redukcji zanieczyszczeń
krzyżowych.
Na efektywność higieny rąk mają wpływ :
przygotowanie rąk do pracy,
metody dekontaminacji rąk,
wskazania do stosowania odpowiedniego środka,
zasady doboru środka,
dostępność preparatów,
stosowanie rękawiczek,
nadzór nad higieną,
edukacja.
Samo mycie rąk uznawane jest za mniej skuteczne działanie
niż odpowiednia ich dezynfekcja.
CZĘSTE PROBLEMY
Wskazania do dezynfekcji nie są respektowane lub dezynfekcja
była mało skuteczna.
Przeważa mycie po zabrudzeniu rąk, zamiast mycia przed
przystąpieniem do produkcji.
Mydła w piance są mniej skuteczne niż w płynie.
Nieprawidłowe usytuowanie wylewki względem umywalki.
Najczęściej zbyt duża odległość, co powoduje rozchlapywanie
popłuczyn na odzież ochronną i przedramiona. Możliwość
zanieczyszczeń krzyżowych dozowników.
W większości zakładów brak jest osoby merytorycznie
przygotowanej do monitorowania higieny.
Barierą dla mycia mogą być :
- podrażnienia skóry wodą lub mydłem,
- dostęp do umywalek i dozowników.
Błędy popełniane podczas mycia rąk :
niedokładne mycie rąk (pomijanie przestrzeni między
palcami, niedokładne czyszczenie paznokci,
pozostawienie długich paznokci),
krótki czas mycia,
używanie „wspólnego” mydła w kostce lub mydła w płynie
zanieczyszczonego mikrobiologicznie,
osuszanie rąk „wspólnym” ręcznikiem tekstylnym,
używanie zbyt gorącej wody i zbyt częste mycie rąk, zaraz
po przeprowadzonej dezynfekcji rąk alkoholowym
środkiem antyseptycznym, co obniża poziom wrażliwości
skóry na środki myjące, powoduje jej wysuszanie
i uszkodzenia,
stosowanie suszarek do rąk.
Błędy popełniane podczas dezynfekcji rąk :
zbyt mała ilość środka z dozownika,
zbyt krótko przeprowadzona dezynfekcja,
stosowanie alkoholowych środków antyseptycznych na
mokrą skórę,
stosowanie alkoholowych środków antyseptycznych na
skórę zanieczyszczoną (szczególnie materiałem
organicznym,
nieprawidłowy dobór środka dezynfekcyjnego,
nieprawidłowe stężenie substancji czynnej dezynfektanta,
wady mechaniczne i konstrukcyjne dozowników,
stosowanie preparatów myjąco-dezynfekujących ,
brak wykonywania czynności higienicznych dozowników.
SUSZENIE RĄK
suszarki na ciepłe powietrze;
suszarki na strumień sprężonego powietrza („Jet”);
jednorazowe ręczniki papierowe;
jednorazowe ręczniki bawełniane.
Przy używaniu suszarek typu „Jet” liczba bakterii w powietrzu
pomieszczenia jest 4,5 razy większa niż przy suszarkach
tradycyjnych. Podczas suszenia rąk następuje rozsiewanie do
otoczenia własnych bakterii z rąk oraz zanieczyszczenia
mikroflorą od innych osób. Dominują E. coli.
W bezpośredniej bliskości suszarek „Jet” liczba bakterii jest 27
razy większa niż przy używaniu ręczników papierowych.
Suszarki na sprężone powietrze nie spełniają minimalnych
wymagań normy PL-EN 14000 : Chemiczne środki dezynfekcyjne
i antyseptyczne. Higiena mycia rąk. Metoda badania
i wymagania.
Ręczniki jednorazowe zapewniają lepszą jakość
mikrobiologiczną powietrza w pomieszczeniu. Bez
zieleni brylantowej.
Działanie mechaniczne podczas wycierania rąk
ręcznikami jednorazowymi przyczynia się do
skuteczniejszego usuwania bakterii z rąk.
Niedozwolone jest używanie zielonych ręczników
papierowych, które są barwione zielenią brylantową lub
malachitową. Barwniki te bardzo łatwo przenikają do
tkanek ludzi i mięsa.
MONITORING HIGIENY RĄK :
poprzez określenie zużycia preparatu na podstawie jego
zużycia. Przeliczenie na osobodzień, biorąc pod uwagę
objętość zużytego preparatu (2 – 3ml lub więcej, aż do
napełnienia dłoni). Nie da się jednak określić, czy technika
dezynfekcji jest prawidłowa. Wada metody
– trudność określenia optymalnego zużycia środka na
jedną osobę,
poprzez bezpośrednią obserwację wykonywania dezynfekcji
rąk przez pracownika. Możliwy podgląd z kamer.
Bezpośrednia obserwacja działa stresująco, może
powodować zmianę zachowań pracowników. Metoda dość
czasochłonna i kosztowna.
Kontrola mikrobiologiczna czystości rąk pracowników poprzez :
badanie posiewu z popłuczyn lub metody odciskowe.
Pobranie wymazu :
jałowym tamponem z wewnętrznej powierzchni dłoni (między
palcami także) - osobno z każdej ręki pracownika,
wypłukanie obydwu tamponów w 25 cm 3 rozcieńczalnika
mikrobiologicznego (np. płynu Ringera)
posiew popłuczyn do pożywek dla drobnoustrojów ogółem
i Enterobacteriaceae,
po inkubacji płytek, liczbę mikroflory przeliczyć na 25 cm3
rozcieńczalnika.
Ręce są dostatecznie czyste, jeżeli na obydwu dłoniach ogólna
liczba drobnoustrojów wynosi nie więcej niż 1000, brak jest
pałeczek grupy coli i gronkowców chorobotwórczych.
Zakład może ustanowić bardziej restrykcyjne kryteria
Do oceny higieny rąk nie można stosować metody
luminometrycznej.
ALKOHOLE DO DEZYNFEKCJI RĄK
Powszechnie używane – etanol, izopropanol, n-propanol.
Alkohol metylowy (metanol) ma najsłabsze działanie biobójcze,
z tego powodu rzadko jest stosowany.
Skuteczność etanolu jest gwarantowana w stężeniu 76 – 82%.
Spadek miana infekcyjnego o 3,55 log w 30 sekund oraz o 4,4 log
w ciągu 5 minut.
1. Mają szeroki zakres aktywności wobec form wegetatywnych
bakterii, grzybów.
2. Nieskuteczne wobec przetrwalników.
3. Różne efekty wobec wirusów :
skuteczne wobec osłonkowych, czyli lipofilnych;
słaba skuteczność lub brak wobec bezosłonkowych.
Alkohol izopropylowy nie jest skuteczny wobec wirusów
hydrofilowych, ale wykazuje działanie na wirusy lipofilne. Alkohole szybko odparowują, co sprawia że przedłużony czas
ekspozycji jest trudny do osiągnięcia, chyba że przez zanurzenie.
Rozcieńczenie alkoholu o połowę powoduje spadek
skuteczności biobójczej o 1024 razy !!!
Alkohol izopropylowy i n-propanol nie inaktywują wirusów
zgodnie z normą EN – 14476.
Od 2002 r. FDA nie akceptuje n-propanolu do higienicznej
i chirurgicznej dezynfekcji rąk.
FDA nie dopuścił żadnego środka dezynfekcyjnego, którego
głównym składnikiem aktywnym jest alkohol do dezynfekcji
wysokiego poziomu lub sterylizacji przez zanurzenie.
Alkohole powodują puchnięcie i twardnienie gumy i elementów
plastikowych po wielokrotnie powtarzanej dezynfekcji.
IPA w mieszaninie z kwasem mlekowym jest stosowany do
dezynfekcji elementów zawierających elektronikę. Jest
neutralny chemicznie wobec większości materiałów, szybko
odparowuje i nie pozostawia smug.
SPRZĘT PRODUKCYJNY
Źródłem zanieczyszczeń mikrobiologicznych może być m. in.
nieprawidłowo zaprojektowana lub wykonana linia technologiczna
(nieprzystosowana do czyszczenia) oraz sprzęt.
Wraz ze wzrostem chropowatości, rozmiarów uszkodzeń
powierzchni oraz ziarnistości powierzchni stalowych rośnie ilość
zanieczyszczeń mikrobiologicznych i mechanicznych osadzonych
na powierzchni.
Na sprzęcie produkcyjnym wyróżniamy powierzchnię :
bezpośredniego kontaktu z żywnością,
pośrednio kontaktująca się z żywnością,
niekontaktująca się z żywnością.
Dla każdej z ww. stref należy ustanowić inne kryteria
mikrobiologiczne do oceny higieny.
Zmiany na powierzchni stali szlachetnych
1. Naloty – wskutek wadliwego czyszczenia, zanieczyszczeń środków
do mycia i dezynfekcji, użycia niewłaściwych środków
dezynfekcyjnych, niedokładnego płukania, użycia wody o zbyt
wysokiej temperaturze (> 45°C), braku przepływu cieczy lub
omywania sprzętu.
2. Korozje – od jonów chloru od zawartych w środkach
dezynfekcyjnych, w wodzie, we krwi, od pozostałości NaCl na
sprzęcie. Jony Cl przenikają przez warstwę pasywną stali i inicjują
proces tworzenia się ubytku korozyjnego.
Korozja cierna – wskutek braku smarowania i uszkodzenia
warstwy pasywnej poprzez tarcie,
korozja naprężeniowa – prowadzi do powstania rys, pęknięć,
złamań na sprzęcie, Skutek nieprawidłowych napraw sprzętu,
uprzednich ognisk korozji,
korozja stykowa – na połączeniach stali szlachetnej z innymi
metalami, w tym stalą węglową.
3. Zaplamienia – pochodzące od soli wapnia zawartych
w wodzie. Zbyt duża ich zawartość powoduje zaplamienia na
etapie mycia lub płukania końcowego.
Odporność stali na korozję zależy od :
Składu chemicznego. Najważniejsza jest zwartość chromu
(>13 - 20%), niklu, węgla (< jakość), molibdenu, manganu,
tytanu, azotu, niobu i tantalu.
Struktury stali - najwyższą odporność na korozję wykazują
stale austenityczne potem ferrytyczne, a najniższą
martenzytyczne.
Stanu powierzchni. Stale o powierzchni gładkiej są bardziej
odporne na korozję.
Stal szlachetna odporna jest na korozję dzięki warstwie
pasywnej (tlenki chromu), występującej na jej powierzchni.
Wytworzenie trwałego stanu pasywnego powierzchni można
przyspieszyć przez zastosowanie pasywacji powierzchni
za pomocą odpowiednich związków chemicznych.
Warstwa pasywna odpowiedzialna za odporność korozyjną
stali jest złożona głównie z tlenków chromu, ale tworzą ją
także inne pierwiastki wchodzące w skład stali zwłaszcza
molibden, który zwiększa odporność na korozję wżerową
w środowisku jonów chlorkowych.
DO CZYSZCZENIA MECHANICZNEGO SPRZĘTU
MOŻNA STOSOWAĆ :
szczotki z włosiem naturalnym i z włosiem sztucznym
ściereczki z mikrowłókien, włókien chemicznych
i naturalnych
włókniny z tworzyw sztucznych
ścierki gąbczaste, gąbki,
myjki ciśnieniowe i parowe.
Do czyszczenia stali można używać:
środków przeznaczonych do stali kwasoodpornych;
środków naturalnych, jak np. roztwór octu (w stosunku
20% octu, 80% wody) lub sodę oczyszczoną (2 łyżki na litr
ciepłej wody);
wody z dodatkiem mydła w płynie;
płynów do mycia szyb;
preparatów do mycia i nabłyszczania stali.
DO CZYSZCZENIA STALI SZLACHETNEJ NIE
NALEŻY STOSOWAĆ :
agresywnych środków myjących i preparatów, które
w składzie mają chlor lub wybielacze;
materiałów, które mogą zarysować powierzchnię,
wełny stalowej,
szorstkich czyścików.
Główną przyczyną uszkodzeń antykorozyjnej warstwy
tlenków jest działanie wysokiej temperatury, w tym
spawania.
W wyniku działania > temperatury, dochodzi do lokalnego
obniżenia zawartości chromu poniżej wymaganej
wartości 11%, co powoduje utratę własności
antykorozyjnych.
PRACE WYKOŃCZENIOWE PO SPAWANIU
OBEJMUJĄ :
czyszczenie,
trawienie,
pasywację,
neutralizację odpadów produkcyjnych.
CZYSZCZENIE usuwające zanieczyszczenia z powierzchni.
Może być mechaniczne lub chemicznie. Metody mechaniczne
(szczotki wirujące, obróbka strumieniowo-ścierna) nie
zapewniają dokładnego i całkowitego usunięcia
zanieczyszczeń.
TRAWIENIE jest jedną z najczęściej stosowanych metod
usuwania tlenków wysokotemperaturowych i zanieczyszczeń.
Do trawienia stosuje się materiały produkowane głównie na
bazie kwasu azotowego (HNO3) i fluorowodorowego (HF),
mieszanych w różnych proporcjach.
PASYWACJA polega na sztucznym (wymuszonym)
wytworzeniu na powierzchni metalu warstwy
tlenków bogatych w chrom. Produkowane
są również preparaty, które w trakcie jednej
operacji trawią (usuwają tlenki
wysokotemperaturowe) i pasywują powierzchnie
metalu.
NEUTRALIZACJA polega na usunięciu
z powierzchni obrabianych stali stosowanych
preparatów chemicznych. Usunięte preparaty przed
odprowadzeniem do sieci kanalizacyjnej należy
zneutralizować.
Podstawowe miejsca zanieczyszczeń na sprzęcie
1. Połączenia spawane, należące do tzw. połączeń
nierozłącznych musza być dokładnie wyrównane. Spoiwem
może być wyłącznie materiał tego samego rodzaju, co
spawany. Chropowatość miejsca spawania nie może być
większa od chropowatości powierzchni łączonych.
Niedopuszczalne są zagłębienia, szpary, miejsca korozji
– mogące być miejscem gromadzenia się brudu, osadów,
surowca.
2. Połączenia zgrzewane powstają w wyniku łączenia
materiałów przez docisk. W przypadku metali następuje
zrastanie kryształków metali na styku łączonych
powierzchni. Pomiędzy kryształkami są przestrzenie, w które
mogą wnikać drobnoustroje.
3. Pokrywy i dna aparatów – odejmowane lub uchylane części
urządzeń lub ich obudowy. Pokrywy powinny być odkręcane,
w celu opróżnienia i umycia urządzenia. W przetwórstwie
żywności nie powinny być stosowane dna i pokrywy płaskie.
4. Uszczelki, stanowiące zasadniczy element połączeń
rozłącznych. Materiał, z którego są wykonane nie może
być źródłem zanieczyszczeń mikrobiologicznych.
Najpopularniejsze uszczelki :
z Aramidu – włókna są odporne na ścieranie,
temperaturę do 500C, wysokie ciśnienie, niepalne,
odporne na większość związków,
z Gore Texu, odporne na pH od 0 do 14, temperaturę
- 240 + 280C, promienie UV, samosmarowalne, nie
starzeją się,
grafitowe, z grafitu elastycznego. Są miękkie, gazo
i cieczo szczelne, do 550C, nie starzeją się.
5. Zawory kulowe – trudno jest w nich utrzymać czystość
mikrobiologiczną ze względu na zakola i miejsca zastoju.
6. Przenośniki, transportery powinny być osłonięte przed
zanieczyszczeniem produktu. Osłony powinny być łatwe
do demontażu, w celu czyszczenia.
TRANSPORT
Ustawa z 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego
(Dz U z 2017 r., poz. 242, 471 – tekst jednolity)
Art. 5. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) produkcja – co najmniej jedną z następujących czynności:
pozyskiwanie, chów, wytwarzanie, oczyszczanie, rozbiór,
przetwarzanie, pakowanie, przepakowywanie, przechowywanie
lub transport.
Podstawowe, choć ogólne, regulacje odnośnie transportu zawarte
są w rozporządzeniu (WE) 852/2004, załącznik II, rozdział IV. Rozporządzenie 178/2002 – żywność = środek spożywczy
- jakiekolwiek substancje lub produkty, przetworzone, częściowo
przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do spożycia przez
ludzi lub, których spożycia przez ludzi można się spodziewać.
Definicja dotyczy zatem m. in. cebuli, ziemniaków, kalafiorów,
kapusty itp. Są przewoźnicy, którzy zajmują się przewozem
wszelkiej żywności. Zarejestrowani są przez organ Inspekcji
Weterynaryjnej oraz Sanitarnej.
Nie obowiązuje książka kontroli sanitarnej samochodu.
TRANSPORT ŻYWNOŚCI OBEJMUJE :
przemieszczanie tusz, półtusz na torach podwieszania;
przemieszczanie elementów mięsa na wieszakach (choinkach),
przemieszczanie żywności nieopakowanej i opakowanej na
różnego rodzaju wózkach – w pojemnikach, bez pojemników;
przemieszczanie żywności na taśmociągach, tacach;
ześlizgi;
wywóz samochodami żywności do obrotu.
Zagrożenia związane z transportem w zakładzie
na torach podwieszania :
korozja elementów konstrukcyjnych, zanieczyszczenia smarem,
tłuszczem, szczeciną;
haki brudne, skorodowane. Wielokrotne używanie haków bez ich
mycia i dezynfekcji;
używanie smarów niedopuszczonych do kontaktu z żywnością;
skropliny spadające z sufitów i torów podwieszania,
ocieranie się transportowanych elementów o podesty, drzwi,
kurtyny foliowe, osłony myjek;
nakładanie się półtusz na siebie, w szczególności w miejscach
krzyżowania się torów podwieszania,
przepychanie półtusz lub ćwierci rękoma,
upadki elementów z toru podwieszania na posadzkę,
wykonywanie w pobliżu zawieszonych tusz lub półtusz czynności
z wodą przy użyciu wysokiego ciśnienia.
Zagrożenia związane z transportem na wózkach :
używanie tych samych wózków w różnych strefach ryzyka
mikrobiologicznego zakładu, w tym do przewożenia u. p. p. z.;
brak wykonywania czynności higienicznych wózków, m. in.
z powodu braku myjni drobnego sprzętu;
bezpośredni kontakt nieopakowanej żywności z elementami
wózka;
przewożenie mrożonych półtusz bezpośrednio na widłach wózka;
brak wydzielonych pomieszczeń do ładowanie akumulatorów dla
wózków widłowych. Wykonywanie czynności związanych
z obsługą techniczną wózków w pomieszczeniach
technologicznych.
PROBLEMY DOTYCZĄCE
TRANSPORTU ŻYWNOŚCI
Brak szczelność skrzyni załadunkowej. Uszkodzenia uszczelek, drzwi
- powodujące nieszczelność.
Materiały konstrukcyjne wnętrza niedopuszczone do kontaktu
z żywnością, utrudniające utrzymanie higieny. Przeróbki
z wykorzystaniem zastępczych materiałów konstrukcyjnych.
Niekorzystanie z myjni, wykonywanie czynności wyłącznie z użyciem
wody.
Brak wydzielonej myjni do mycia samochodów. Brak przystosowania
myjni do mycia samochodów (np. różnica wysokości – przód, tył
samochodu).
Wożenie tym samym samochodem, oprócz żywności pochodzenia
zwierzęcego - warzyw, ziemniaków, kapusty. Zagrożenia mikroflorą
z gleby.
Brak przystosowania konstrukcyjnego wnętrza samochodu do
przewożenia danego ładunku. Przypadki przewożenia mrożonych półtusz
wieprzowych „na stos”, np. z chłodni;
Brak możliwości zabezpieczenie ładunku na czas transportu przed
przemieszczaniem się i mechanicznymi uszkodzeniami. Możliwość
uszkodzenia opakowań i zanieczyszczenia żywności.
Używanie wózków spalinowych wewnątrz pomieszczeń
Zanieczyszczenia wózków paletowych, m. in. drewnem z palet,
pozostałościami u.p.p.z.
ZANIECZYSZCZENIA SMAREM
Mogą pochodzić z podestów, łożysk, prowadnic,
łańcuchów, przenośników, zaworów.
Mogą być przypadkowe lub systematyczne, wynikające
z wad konstrukcyjnych sprzętu oraz używania
niewłaściwego smaru.
Składniki środków smarnych musza znajdować się na
liście substancji dozwolonych, nie stwarzających
zagrożenia dla żywności.
Ilość stosowanych środków samrnych musi stanowić
niezbędne minimum, aby uzyskać oczekiwany efekt
techniczny.
Środki smarne dla przemysłu spożywczego składają się z :
oleju bazowego (naftowego, głęboko rafinowanego oleju białego,
odpowiedniego rodzaju oleju syntetycznego lub ciekłego
tłuszczu naturalnego);
dodatków uszlachetniających ( inhibitory utleniania i korozji,
dodatki smarnościowe, emulgatory, środki antyadhezyjne);
zagęszczaczy i wypełniaczy. Tylko środki dozwolone przez
Komisję Europejską lub FDA. Dozwolone są proste mydła
wapniowe, mydła kompleksowe (Al., Ca. Li) nieorganiczne
zagęszczacze krzemionkowe i bentonity oraz sulfoniany wapnia.
Zabroniony grafit, zagęszczacze nieorganiczne, poliuretany,
wypełniacze metaliczne.
Jako oleje bazowe wykluczone są zwykłe oleje mineralne oraz
substancje zawierające związki halogenowe. W skład środków
smarnych nie mogą wchodzić metale ciężkie.
Wybrane zalecenia dla transportu
na liniach technologicznych :
nie umieszczać przekładni powyżej przenośnika żywności,
montaż urządzeń osłaniających smarowane urządzenia
(obudowy, rynny),
zapewnić szczelności układów hydraulicznych lub innych
układów podlegających okresowemu smarowaniu
Dokonywać dokładnych przeglądów serwisowych
z użyciem właściwych środków smarnych.
Umowa o międzynarodowych przewozach szybko psującej
się żywności i artykułów żywnościowych w specjalnych
środkach transportu przeznaczonych do przewozów
żywności (ATP). Genewa 1 IX 1970 r.
Przewiduje m. in. :
świadectwo dla środków transportu izolowanych termicznie
– izotermicznych, środków transportu z układem chłodniczym
– lodowni, środków transportu z mechanicznym układem
chłodzącym – chłodni oraz ogrzewanych środków transportu
przeznaczonych do międzynarodowych przewozów lądowych
szybko psujących się artykułów żywnościowych.
umieszczenie na ścianie środka transportu tabliczki z kodem
atestu, trwale przymocowanej i dobrze widocznej oraz daty
(miesiąc, rok) wygaśnięcia ważności dopuszczenia wydanego
dla środka transportu.
Oznaczenia literowe na specjalistycznych środkach
transportu
IN – izoterma z normalną izolacją,
IR – izoterma ze wzmocnioną izolacją,
RRA – lodownia z normalna izolacją klasy A,
RRB – lodownia ze wzmocnioną izolacją klasy B,
RRC – lodownia ze wzmocnioną izolacją klasy C,
FNA – chłodnia z normalna izolacją klasy A,
FRA – chłodnia ze wzmocnioną izolacją klasy A,
FNB - chłodnia z normalną izolacją klasy B,
FRB – chłodnia ze wzmocnioną izolacją klasy B,
FNC – chłodnia z normalna izolacja klasy C,
FRC – chłodnia ze wzmocnioną izolacją klasy C,
FND – chłodnia z normalna izolacją klasy D.
POMIESZCZENIA ZAKŁADU
Wydzielone wejścia do strefy technologicznej wyłącznie przez
śluzę dla :
pracowników produkcyjnych,
pracowników decyzyjnych zakładu,
osób kontrolujących i tzw. gości.
Odbiorcy produktów nie powinni mieć wstępu do pomieszczeń
technologicznych.
W różnych strefach ryzyka mikrobiologicznego pracownicy
powinni używać odzieży ochronnej w innym kolorze. Do
poszczególnych stref ryzyka powinien być również dedykowany
ruchomy sprzęt oraz sprzęt do wykonywania czynności
higienicznych.
Należy zapewnić wydzielone pomieszczenia do przechowywania
drobnego sprzętu do pracy - noże, stalki, rękawice stalowe. Nie
wnosić żadnego sprzętu do szatni.
Ostrzenie noży tylko poza strefą produkcyjną.
Po zakończeniu pracy nie należy myć butów, fartuchów itp.
w pomieszczeniach produkcyjnych.
Przy doborze środków do dezynfekcji należy brać pod uwagę
fakt, że poszczególne pomieszczenia i strefy ryzyka
mikrobiologicznego mogą mieć zróżnicowaną mikroflorę.
Należy pamiętać o zróżnicowaniu kryteriów
mikrobiologicznych do oceny skuteczności wykonywania
czynności higienicznych w poszczególnych strefach zakładu.
Dotyczy to również jakości powietrza w pomieszczeniach.
Przed sporządzeniem harmonogramu mycia i dezynfekcji
niezbędne jest dokonanie spisu sprzętu znajdującego się
w poszczególnych pomieszczeniach oraz powierzchni, które
mają być poddawane czynnościom higienicznym.
Jeśli jest to możliwe, wykonywanie czyszczenia, mycia
i dezynfekcji należy rozpoczynać od pomieszczeń najmniej
zanieczyszczonych i stref wysokiego ryzyka
mikrobiologicznego. Jest to szczególnie ważne przy używaniu
tzw. sprzętu mobilnego.
Starać się aby czynności higieniczne w tych samych strefach
(pomieszczeniach) wykonywały te same osoby.
Rozpoczęcie czynności higienicznych powinno być poprzedzone
demontażem i wyniesieniem wszystkiego, co niezbędne, w tym
folii i materiałów opakowaniowych.
Pracownicy prowadzący procesy mycia dezynfekcji powinni :
być gruntownie przeszkoleni w sposobie wykonywania
czynności, zgodnie z przepisami bhp,
wyposażeni w niezbędny sprzęt i środki ochrony
indywidualnej zgodnie z przepisami bhp,
zaopatrzeni w komplet odzieży ochronnej do wykonywania
czynności higienicznych, zawierający obuwie gumowe, długi
fartuch, półmaskę lub maskę na twarz, przylegające okrycie
głowy, rękawice poza nadgarstek.
Zwijacze węży do dezynfekcji muszą również być poddawane
czynnościom higienicznym. Węże powinny być czyste
i niepopękane. Nie są wykazywane jako sprzęt do monitorowania
czystości. Nagminnie nie stosuje się zabezpieczania dysz lanc
przed wtórnymi zanieczyszczeniami.
WYKONYWANIE CZYNNOŚCI HIGIENICZNYCH
Częste są przypadki pomijania czyszczenia przed myciem. Czyszczenie
„zastępowane” jest płukaniem. Wykonanie czyszczenia sprzyja większej
efektywności mycia, w szczególności w tzw. miejscach krytycznych.
Podstawowe czynniki wpływające na efektywność mycia
mechanika (skrobanie, szczotkowanie),
czas trwania czynności,
temperatura roztworu myjącego,
chemia (hydroliza, peptyzacja zanieczyszczeń).
Preparaty do mycia alkaliczne
dobrze usuwają zanieczyszczenia z tłuszczy i substancji
estrowych (tworzą dobrze rozpuszczalne w wodzie mydła),
powodują silne pęcznienie i peptyzację białek.
Preparaty do mycia kwaśne
dobrze usuwają zanieczyszczenia mineralne, rdzę, kamień wodny
i mleczny,
są agresywne w stosunku do mytych powierzchni (stosować
z dodatkami obniżającymi właściwości korozyjne krzemiany,
fosforany, chromiany, azotyny, benzoesany).
Woda o temperaturze poniżej 45°C nie rozpuszcza
lipidów.
Woda o temperaturze 60°C denaturuje białka, co
znacznie utrudnia proces mycia.
Warstwy zdenaturowanego białka działają
ochronie na mikroorganizmy.
Ze względu na odczyn pH środki czystości dzielimy na :
kwaśne, odczyn pH 1-5
obojętne, odczyn pH 6-7
zasadowe, odczyn pH 8-14.
Środki kwaśne przeznaczone są głównie do czyszczenia
zabrudzeń pochodzenia nieorganicznego tj. rdza, osad z twardej
wody, naloty kamienne. Zawierają kwasy mineralne lub
organiczne, jak octowy, cytrynowy lub fosforowy. Dodawane są
do nich inhibitory korozji – krzemiany, fosforany, chromiany,
azotyny.
Środki o odczynie zasadowym zawierają sodę kaustyczną lub
węglan sodowy, potasowy albo amoniak. Są powszechnie
stosowane w doczyszczaniu przemysłowym do usuwania
osadów tłuszczowych. Stężone do czyszczenia piekarników.
Środki o odczynie obojętnym używane są głównie do mycia
powierzchni wrażliwych takich jak dozowniki mydła, urządzenia
ze stali nierdzewnej, posadzek zabezpieczonych wcześniej
woskami lub polimerami.
ZWIĄZKI POWIERZCHNIOWO CZYNNE
SURFAKTANTY
TENZYDY
JONOWE NIEJONOWE
ANIONOWE
KATIONOWE
AMFOTERYCZNE
Właściwości niejonowych z. p. c. :
umiarkowanie pianotwórcze,
umiarkowane zwilżanie,
dobre właściwości emulgujące,
większe rozmiary miceli niż jonowych z. p. c.,
bardziej efektywna solubizacja, czyli zwiększanie
rozpuszczalności substancji.
Anionowe z. p. c. (naładowane ujemnie) mało skuteczne przy
usuwaniu oleju i tłuszczu. Są wrażliwe na twardą wodę i mogą,
w połączeniu z niejonowymi środkami powierzchniowo
czynnymi, zakłócić i osłabić efektywność środka
powierzchniowo czynnego.
Kationowe z. p. c. (naładowane dodatnio) maja pozytywny
wpływ na niejonowe środki powierzchniowo czynne. Posiadają
działanie antykorozyjne i sprawiają, że powierzchnia jest
antystatyczna. Potencjał czyszczący nie jest wysoki.
Najbardziej toksyczne spośród z. p. c., w szczególności
czwartorzędowe sole amoniowe.
Amfoteryczne z. p. c. reagują, jak naładowane ujemnie jony
w środowisku kwaśnym i jak jony naładowane dodatnio w
środowisku zasadowym, gdyż zawierają w cząsteczce
zarówno grupy hydrofilowe (kwaśne) i kationowe (zasadowe).
Są niewrażliwe na twardą wodę.
Zaliczamy do nich m. in. betainy, glicyniany, aminopropioniany.
Niebezpiecznym dla środowiska składnikiem detergentow,
szczególnie w środkach piorących, jest tripolifosforan sodu (STPP).
STPP jest wypełniaczem zwiększającym alkaliczność roztworów
czyszczących i piorących, zmniejszającym twardość wody.
Uwolnienie tego związku do środowiska wiąże się m. in.
z wprowadzeniem do środowiska fosforu. Powoduje to
eutrofizację, czyli zwiększenie ilości wartości odżywczych
w wodzie, co jest przyczyną wzrostu glonów.
Eutrofizacja (wzmożone "kwitnienie„) skutkuje niedotlenieniem
głębszych warstw wody, czego efektem z kolei jest śmierć ryb
głębinowych i wodnych bezkręgowców. W końcu obumierają też
przybrzeżne rośliny, głównie trzciny, co stanowi zagrożenie dla
roślinożernych gatunków ptaków. Zostaje zaburzony system
filtracji wody, część powstających glonów jest silnie toksyczna.
W przypadku rozwoju na terenie zaopatrywania się w wodę pitną
może stanowić bardzo poważne zagrożenie dla zdrowia człowieka.
Z. P. C.
Część hydrofilowa (polarna), rozpuszczalna w wodzie lub
cieczach polarnych, ma powinowactwo do wody.
Części hydrofobowa, rozpuszczalna w olejach i cieczach
niepolarnych, otacza się cząsteczkami niepolarnymi
rozpuszczalnika np. cząsteczkami substancji oleistych,
unika natomiast cząsteczek polarnych np. wody.
Właściwości z. p. c. :
zwilżające,
pianotwórcze,
piorące,
emulgujące,
zmiękczające,
solubilizujące.
Solubilizacja jest procesem umożliwiającym rozpuszczenie
związków o charakterze hydrofobowym w wodnym roztworze
surfaktantu.
Przy braku ZPC proces zwilżania byłby znacznie utrudniony,
gdyż tłuszcz i woda wzajemnie nie mieszają się. Konieczne
byłoby mechaniczne usuwanie zanieczyszczeń przez
intensywne szorowanie.
W procesie mycia, w kontakcie związków powierzchniowo
czynnych z tłuszczem/brudem formują się kropelki.
W wyniku takich procesów mechanicznych jak: tarcie,
mieszanie, itp., stosowanych w czasie czyszczenia
zabrudzonej powierzchni następuje oderwanie się
wspomnianych kropelek od czyszczonej powierzchni i
rozproszenie ich w wodzie. Uzyskuje się emulsje brudu
oraz wody.
Do czyszczenia szkła i luster :
wodny roztwór amoniaku,
etanol,
kwas octowy.
Środki do zmywarek produkowane są na bazie soli sodu, które w
środowisku wodnym ulegają hydrolizie anionowej, a produktem
reakcji jest wodorotlenek sodu o właściwościach żrących. Produkty
zmydlania są rozpuszczalne w wodzie i są usuwane strumieniem
wody.
Środki do udrożniania rur
Jedną z przyczyn niedrożności rur jest osadzający się tłuszcz,
powodujący zmniejszenie ich średnicy.
Do udrożniania wykorzystuje się reakcję zmydlania tłuszczów.
Składnikiem środków jest wodorotlenek sodu, wodorotlenek
potasu lub ich wodne roztwory.
Produkty zmydlania: mydła sodowe i glicerol są rozpuszczalne
w wodzie.
NAJWAŻNIEJSZE REGULACJE PRAWNE
DOTYCZĄCE BIOCYDÓW
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady
nr 528/2012 w sprawie udostępniania na rynku
i stosowania produktów biobójczych.
Ustawa z 9 października 2015 r. o produktach
biobójczych.
Wykaz biocydów dopuszczonych do obrotu znajduje się na
stronie Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych,
Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.
Kategorie produktów biobójczych
I – produkty dezynfekujące i produkty biobójcze o ogólnym
zastosowaniu,
II – produkty konserwujące,
III - produkty biobójcze do zwalczania szkodników,
IV – inne produkty biobójcze.
W kategorii I :
Grupa 1 – produkty biobójcze do higieny człowieka,
Grupa 2 - Produkty dezynfekujące do użytku prywatnego
i publicznego oraz inne produkty biobójcze,
Grupa 3 – produkty biobójcze stosowane w higienie weterynaryjnej,
Grupa 4 - produkty stosowane do dezynfekcji powierzchni mających
kontakt z żywnością i środkami żywienia zwierząt,
Grupa 5 – produkty stosowane do dezynfekcji wody przeznaczonej
do spożycia.
Substancje czynne w kategorii I :
Związki fenolowe (triclosan, chloroksyfenol, dichlorofen);
Związki halogenowe (chlor, jod, podchloryn sodu,
ditlenek chloru, kwas trichloroizocyjanurowy);
Związki utleniające (nadtlenek wodoru, kwas nadoctowy;
Alkohole (propanol, izopropanol, alkohol etylowy);
Aldehydy (mrówkowy, glutarowy, ftalowy);
Kwasy organiczne i ich pochodne (mrówkowy, mlekowy,
glikolowy, nadoctowy);
Związki azotu i fosforu (poliaminy, CSA);
Związki nieorganiczne i metaloorganiczne (pochodne Ag,
Cu, ZnS;
Związki niesklasyfikowane (D-limonen ze zmielonych
skórek grejpfrutów).
Cel dezynfekcji – likwidacja lub ograniczenie liczby
drobnoustrojów na powierzchniach produkcyjnych,
narzędziach pracy, opakowaniach, skórze rąk, odzieży
ochronnej.
Prawidłowo wykonana dezynfekcja powoduje redukcję
liczby drobnoustrojów o 5 cykli logarytmicznych,
Dla porównania - prawidłowy proces mycia zmniejsza
liczbę drobnoustrojów o ok. 3 cykle logarytmiczne,
W oparciu o poziom redukcji mikroorganizmów ocenia się
skuteczność dezynfekcji oraz skuteczność używanych
preparatów. W tym celu próbki należy pobrać z badanych
powierzchni przed rozpoczęciem wykonywania czynności
higienicznych i po ich zakończeniu.
Linie technologiczne i sprzęt powinny być tak
zaprojektowane i skonstruowane aby :
przepływ czynnika myjącego był burzliwy (liczba
Reynoldsa >80.000), co ułatwia dotarcie do
zanieczyszczeń i oderwanie ich od powierzchni
sprzętu,
była możliwość mycia elementów zamkniętych
instalacji,
powierzchnie wewnętrzne i zewnętrzne
ułatwiały mycie.
BIOFILM
Czynniki wpływające na tworzenie się biofilmu :
chropowatość powierzchni,
rysy, pęknięcia, miejsca spawane,
ładunek elektryczny powierzchni,
skład chemiczny środowiska zewnętrznego,
hydrofobowość i hydrofilowość powierzchni,
wpływ czynników myjących, obecność innych
mikroorganizmów.
Biofilmy często powstają w systemach zamkniętych.
Najczęściej przy dezynfekcji zostaje usunięta jedynie
wierzchnia warstwa biofilmu.
Należy pamiętać, że :
powierzchnia bakterii jest hydrofobowa,
powierzchnie hydrofobowe dążą do siebie, łącząc się,
charakter powierzchni zmienia się w zależności od
używanych środków i środowiska zewnętrznego.
Podczas mycia i dezynfekcji istotne jest oderwanie cząstek
zanieczyszczeń od mytych powierzchni, w tym warstw biofilmów,
powstających wskutek adhezji. Drobnoustroje będące w biofilmie
są mniej wrażliwe lub niewrażliwe na stosowane środki.
Biofilm po osiągnięciu krytycznej grubości może samoistnie
oddzielić się od powierzchni i zanieczyścić środowisko produkcyjne
lub żywność.
Pozostawianie nieumytego sprzętu i urządzeń sprzyja powstawaniu
biofilmu, przyczyniając się do zmniejszonej skuteczności
dezynfekcji. Tworzeniu się biofilmu sprzyjają zanieczyszczenia
zawierające białka, kationy Ca, które sieciują polisacharydy oraz
pH zbliżone do 7.
Główne patogeny tworzące bioifilmy to m. in. – Listeria, Legionella,
Escherichia coli, Salmonella, Pseudomonas, Bacillus,
Streptococcus.
Wielowarstwowość biofilmów utrudnia skuteczną ich eliminację. Są
trudne do usunięcia, pomimo skrobania, szorowania, mycia
wysokim ciśnieniem.
Oporność bakterii na biocydy powstaje wskutek
następujących zmian :
fenotypowych. Odporność wykształcona w warunkach
ograniczonego dostępu do składników odżywczych i tlenu,
skutkuje > oporności na związki przeciwdrobnoustrojowe;
indukowanych, pojawiających się w odpowiedzi na stres
selekcyjny;
chromosomalnych, związanych z mutacją genów
kodujących miejsca docelowego działania biocydów
w komórkach bakteryjnych;
plazmidowych. Bakterie mogą nabywać ruchome elementy
genetyczne – plazmidy, które zawierają geny oporności na
związki przeciwdrobnoustrojowe.
Oporność w szczególności wykazują – E. coli, Listeria
monocytogenes, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas
aeruginosae.
U bakterii G – narastanie oporności następuje szybciej niż
u G+.
W każdej populacji bakterii występują oporne mutanty
z częstotliwością 10-5
– 10-10
.
Biocydy niszczą formy wrażliwe, oporne pozostają
i rozwijają się, tworząc populację niewrażliwą na środki
dezynfekcyjne.
Oporność krzyżowa na preparaty dezynfekcyjne
i antybiotyki, może być częściowa lub całkowita. Dotyczy
preparatów danej grupy.
Oporność na antybiotyki w Polsce, wg danych Narodowego
Programu Ochrony Antybiotyków, na rok 2012.
Staphylococcus aureus na metycylinę 30% szczepów;
Enterococcus faecalis na aminiglikozydy 39 % szczepów;
Enterococcu faecium na wankomycynę 8 % szczepów;
E. coli na cefalosporyny III generacji 13 % szczepów;
E. coli na amino glikozydy 13 % szczepów;
E. coli na fluorochinolony 29 % szczepów;
Klebsiella pneumoniae na cefalosporyny III generacji 60% szczepów;
Klebsiella pneumoniae na aminoglikozydy 52% szczepów;
Klebsiella pneumoniae na fluorochinolony 60% szczepów;
Pseudomonas aeuroginosae na aminoglikozydy 24 % szczepów;
Pseudomonas aeuroginosae na ceftazydym 24 % szczepów;
Pseudomonas aeuroginosae na piperacylinę/tzobactam 30%
szczepów;
Pseudomonas aeuroginosaena na karbapenemy 23 % szczepów;
Pseudomonas aeuroginosae na fluorochinolony 27 % szczepów,
Acinetobacter na karbapemy 38 % szczepów.
Czynniki wpływające na skuteczność dezynfekcji.
1) Poprawność wykonania mycia przed dezynfekcją.
2) Rodzaj i wielkość skażenia mikrobiologicznego, liczba
i rozmieszczenie drobnoustrojów.
3) Geometria dezynfekowanej powierzchni (szczeliny,
nierówności, kanaliki) mogąca powodować utrudniony
dostęp do skażonych powierzchni.
4) Rodzaj drobnoustrojów. Pseudomonas, Staphylococcus
niewrażliwe na CSA. Bakterie G+ są mniej wrażliwe na
związki chloru. G – mniej wrażliwe na CSA (QAC).
5) Stadium rozwoju komórek, np. przetrwalniki, czy grzybnia,
6) Genetyczna oporność drobnoustrojów. Spory bakteryjne
posiadają największą wrodzoną odporność na działanie
biocydów, następnie kokcydia, prątki, grzyby (np.
Aspergillusi Candida), bakterie wegetatywne (np.
Staphylococcus i Pseudomonas).
7) Stężenie i siła działania środków dezynfekcyjnych.
Na przykład CSA i fenol mają wykładnik stężenia
odpowiednio 1 i 6, tym samym zmniejszenie stężenia CSA
o połowę wymaga podwojenia czasu dezynfekcji,
a zmniejszenie o połowę stężenia fenolu wymaga
64-krotnego wydłużenia czasu dezynfekcji.
Nie należy zwiększać stężenia używanego roztworu.
8) Czynniki fizyczne i chemiczne - temperatura, pH,
względna wilgotność oraz twardość wody.
Aktywność większości środków dezynfekcyjnych rośnie
wraz ze wzrostem temperatury. Zbyt wysoka
temperatura powoduje, że środek dezynfekcyjny rozkłada
się i słabnie jego aktywność biobójcza.
Wzrost pH poprawia aktywność mikrobójczą niektórych
środków dezynfekcyjnych (CSA) ale zmniejsza aktywność
u innych (podchlorynów).
Twardość wody (np. wysokie stężenie kationów
dwuwartościowych magnezu i wapnia znajdujących się
w wodzie) obniża skuteczność niektórych środków
dezynfekcyjnych poprzez interakcję ze środkiem
dezynfekcyjnym i utworzenie nierozpuszczalnych osadów.
9) Substancje organiczne i nieorganiczne mogą zakłócać
aktywność mikrobójczą środka dezynfekcyjnego na dwa
sposoby:
przez reakcję chemiczną między środkiem biobójczym,
a materią organiczną. Powstały kompleks ma mniejszą
skuteczność lub nie posiada działania biobójczego.
Najbardziej podatne na takie działanie są środki
dezynfekcyjne oparte na chlorze i jodzie.
zanieczyszczenie organiczne może być przyczyną
wytworzenia bariery fizycznej (osłony), chroniącej
mikroorganizmy przed wpływem środka dezynfekcyjnego.
10) Czas trwania ekspozycji. Powierzchnie muszą być
poddane działaniu środka biobójczego przez
odpowiedni minimalny czas kontaktu.
11) Istnienie biofilmów. Drobnoustroje w biofilnie są
odporne na dezynfekcję z powodu takich
mechanizmów jak :
cechy fizyczne,
obecność starszych biofilmów,
zmiany genotypowe bakterii, produkcję enzymów
neutralizujących,
stężenie fizjologiczne w obrębie warstwy
biologicznej (np. pH).
Bakterie wewnątrz biofilmu są do 1000 razy bardziej
odporne na substancje mikrobójcze niż te same bakterie w
zawiesinie.
PODCZAS STOSOWANIA PREPARATÓW DEZYNFEKCYJNYCH
MOGĄ WYSTĄPIĆ TRZY RODZAJE BŁĘDÓW :
białkowy, wynikający z obniżenia skuteczności działania
preparatu dezynfekcyjnego na skutek obecności
substancji organicznych na dezynfekowanych
powierzchniach. W szczególności dotyczy preparatów
z grupy aktywnego chloru, gdyż mają one również dobre
właściwości myjące;
mydlany, polegający na obniżeniu skuteczności działania
preparatu wskutek obecności substancji powierzchniowo
czynnych dodanych do preparatu. CSA są mniej skuteczne
po dodaniu anionowych związków powierzchniowo
czynnych;
temperaturowy, związany z obniżeniem skuteczności
działania preparatu wskutek zbyt niskiej lub wysokiej
temperatury roztworu lub otoczenia.
Miejsca działania niektórych środków dezynfekcyjnych :
ściana komórkowa - fenole, podchloryny, alkohole, jod –
błona komórkowa – fenole, chlorowce, alkohole, CSA,
nukleoid DNA – podchloryny, jod, aldehydy, sole metali,
cytoplazma – fenole, aldehydy, CSA (QAC), sole metali,
rybosomy – aldehydy, chlorowce, tlenek etylenu.
MIC – najmniejsze stężenie środka bójczego hamujące
wzrost drobnoustrojów. Działanie statyczne, które
ustępuje po usunięciu kontaktu z dezynfektantem.
MBC – najmniejsze stężenie środka bójczego zmniejszające
populację drobnoustrojów o 5 log.
Metody dezynfekcji
1) fizyczna :
gorącą woda,
parą wodną,
opalaniem,
promieniami UV.
2) chemiczna – związkami chemicznymi.
PROMIENIE UV
Efektywna długość fali 240 – 280 nm,
Działają bójczo na formy wegetatywne, przetrwalniki,
bakterie, wirusy,
Wykorzystywane do dezynfekcji powierzchni urządzeń
produkcyjnych (taśmociągi), narzędzi, opakowań, ścian,
sufitów, powietrza.
Optymalna wilgotność w pomieszczeniu 37-40%,
temperatura 27-40°C,
Działanie bójcze do 3m,
Indywidualna wrażliwość drobnoustrojów, zużycie
promiennika,
Są szkodliwe dla człowieka. Przy stosowaniu lamp
przepływowych mogą przebywać ludzie, gdyż szkodliwe
promieniowanie nie wydostaje się na zewnątrz lamp.
ETAPY MYCIA I DEZYNFEKCJI
czyszczenie mechaniczne,
płukanie wstępne, 20-40*C, w celu usunięcia luźnych
cząstek brudu, rozmiękczenia przyschniętych
zanieczyszczeń, stworzenia właściwych warunków do
mycia,
mycie właściwe – emulgowanie cząstek brudu, usunięcie
wytworzonego osadu wraz z nośnikiem,
płukanie pośrednie – usuwanie rozpuszczonego brudu
z większością drobnoustrojów. Uniknięcie efektu zmydlania
– reakcji między środkiem dezynfekcyjnym, a użytym
wcześniej środkiem czyszczącym,
suszenie,
dezynfekcja,
płukanie końcowe,
suszenie końcowe.
Przygotowanie roztworów użytkowych :
przygotować zgodnie z zaleceniami producenta,
bezpośrednio przed użyciem,
gdy brak jest szczegółów, stosować wodę 20 – 30C,
w przeznaczonych do tego pomieszczeniach, ze sprawną
wentylacją,
nie łączyć różnych środków dezynfekcyjnych,
nie dodawać preparatów myjących,
sprawdzić dokładność dozowania,
dłuższe użytkowanie preparatu niż jeden dzień jest możliwe, gdy
można kontrolować jego stężenie,
roztworów nietrwałych nie przechowywać po użyciu,
osoby przygotowujące roztwory i wykonujące dezynfekcję
powinny stosować środki ochrony indywidualnej (rękawice
winylowe lub butadienowo-styrenowe, fartuch, okulary, ochronę
dróg oddechowych.).
naczynia z roztworami użytkowymi oznakować nazwą, stężeniem
datą (godziną) przyrządzenia, danymi osoby sporządzającej.
DOKUMENTACJA MYCIA I DEZYNFEKCJI
1) Procedura powinna zwierać opis sposobu postępowania
- cel działań higienicznych, wskazanie co należy myć
i dezynfekować, kiedy należy wykonywać czynności, przy
użyciu jakiego sprzętu, kolejność wykonywania czynności w
pomieszczeniach/strefach zakładu, wskazanie osób
odpowiedzialnych, opis kryteriów wizualnych
i mikrobiologicznych, z uwzględnieniem stref ryzyka.
2) Harmonogram wykonywania czynności.
3) Instrukcja zawierająca szczegółowy opis wykonania czynności
– krok po kroku. M. in. nazwę stosowanego preparatu, zasady
BHP przy jego przygotowaniu i stosowaniu, jego stężenie, czas
i temperaturę stosowania na powierzchnię. Sposób suszenia
danych powierzchni, postępowanie ze sprzętem do dezynfekcji
i jego przechowywanie po wykonaniu czynności. Ponadto
Wskazanie osób odpowiedzialnych za nadzorowanie
i kontrolowanie prawidłowego wykonania czynności.
4) Dokumenty zawierające zapisy wykonanych czynności.
Wskazane pomieszczenie, czas wykonywania, użyty
środek, stężenie, osoby wykonujące, sprawdzające.
5) Dokumenty z kontroli oraz z weryfikacji wykonywania
czynności.
6) Sprawozdania z badań mikrobiologicznych lub za
pomocą szybkich testów, dotyczące oceny stanu
higienicznego dezynfekowanych powierzchni.
7) Wskazane jest prowadzenie analizy tendencji.
ZWIĄZKI CHLORU
Podchloryny w postaci płynnej - podchloryn sodu.
Stosowane do dezynfekcji wody i instalacji wodnych.
Dichloroizocyjanurian sodu – wolniejsze działanie, dłuższa
aktywność.
Dwutlenek chloru – tlenowa pochodna o kilkudniowej
stabilności. Właściwości utleniające.
Stosowanie preparatów z aktywnym chlorem wymaga
stosowania środków ochrony indywidualnej.
Ciągłe wystawienie na działanie niskich stężeń chloru
osłabia płuca i zwiększa podatność na choroby płuc. -
działanie drażniące skórę, ręce, oczy, błony śluzowe
(układ oddechowy).
Niszczące działanie na gumę, tworzywa sztuczne,
odbarwiają tkaniny i powodują korozję.
Niestabilne w roztworach użytkowych, a ich rozkład
przyspieszany przez światło, ciepło i metale ciężkie.
W środowisku kwaśnym, z kationowymi detergentami
uwalniają toksyczny Cl gazowy (antagonizm). Nie mieszać
ich z kationowymi detergentami.
Przy dezynfekcji wykonywanej związkami z aktywnym
chlorem, nawet w niewielkich stężeniach, powstają THM
(trihalometany), trudne do biodegradacji, karcynogenne,
mutagenne i teratogenne.
Najczęściej stosowany jest podchloryn sodowy (NaOCl),
kwas podchlorawy.
Najsilniejsze działanie wykazują w pH 5.0-6.0. Działa
biobójczo w stosunku do bakterii, drożdży, grzybów
i wirusów.
Podchloryn sodu
posiada właściwości myjące,
koncentraty posiadają ograniczoną trwałość,
skuteczność dezynfekcji chlorem spada wraz ze wzrostem pH.
tani,
optymalna temperatura stosowania nieorganicznych związków
chloru ok. 20°C. Wyższe temperatury zwiększają skuteczność
ich działania, ale powodują szybszy ich rozkład i zwiększają
niebezpieczeństwo korozji. Przy kontakcie z wodą podchloryny
rozkładają się i w pierwszym etapie powstaje kwas podchlorawy
(HOCl), któremu przypisywana jest najwyższa aktywność bójcza.
rozpuszcza zanieczyszczenia,
dziesięciominutowa ekspozycja nie jest wystarczająca do
dezynfekcji wielu powierzchni, szczególnie trudnych do mycia,
w których może znajdować się materiał organiczny i bakterie.
Im dłuższa ekspozycja na środek dezynfekcyjny, tym większe
jest prawdopodobieństwo, że wszystkie drobnoustroje zostały
wyeliminowane,
twardość wody nie wywiera negatywnego wpływu na działanie,
B, F, V; w wyższych stężeniach Tbc.
Dwutlenek chloru
Gaz dobrze rozpuszczalny w wodzie o silnych właściwościach
utleniających.
Możliwe stosowanie :
w miejscu jego wytworzenia z generatora,
jako roztwór stabilizowany (pojemniki, torebki), wymagający
przed użyciem aktywacji kwasem cytrynowym.
Nie wymaga długiego czasu kontaktu,
Skuteczny wobec bakterii, grzybów, prątków, spór, wirusów
w zakresie pH 4 – 10,
Dobrze rozpuszczalny w wodzie
Niski poziom korozyjności w porównaniu z chlorem
Nie powstają toksyczne chloraminy lub związki THM
(trihalomentany),
Nie reaguje z NH3 lub NH
4+.
Nie ma wyraźnego i drażniącego zapachu.
Wada - nietrwałość i niebezpieczeństwo użytkowania
w podwyższonej temperaturze, ponieważ w ok. 50°C i stężeniu
ok. 10% może nastąpić jego samozapłon.
DICHLOROIZOCYJANURAN SODU
Bardziej aktywny niż podchloryn sodu,
Mniej wrażliwy na obecność substancji organicznych,
Wykazuje słabe właściwości myjące, po dodaniu
środków myjących.
Aktywność bójcza roztworów użytkowych jest większa
niż roztworów podchlorynu sodu zawierających taką
samą ilość dostępnego chloru, gdyż :
w dichloroizocyjanuranie sodu tylko 50% całkowitego
chloru jest wolne, podczas gdy reszta jest związana,
a kiedy wolny dostępny chlor się zużyje, uwalnia się
chlor związany, żeby przywrócić równowagę roztworu;
roztwory dichloroizocyjanouranu są kwaśne
i zawierają więcej kwasu podchlorawego (HOCl)
decydującego o skuteczności mikrobójczej, podczas
gdy roztwory podchlorynu sodu są alkaliczne,
a wzrost pH wpływa niekorzystnie na skuteczność.
CZWARTORZĘDOWE SOLE AMONIOWE
CSA ze względu na budowę dzielimy na pochodne :
alifatyczne (np. glicynobetaina, charanina,
antopleuryna);
pirydyny (np. homaryna, trigonellina);
pyrolidynowe (np. faskoplazyna, stachydryna);
indolu (np. bromgramina);
imidazolu (np. zooanemonina);
puryny (np. herbipolina);
benzenu (np. kandycyna).
Wskutek długotrwałego ich stosowania wytworzyły się
szczepy oporne bakterii i grzybów.
Po zastosowaniu wymagają bardzo dokładnego
wypłukania wodą.
CSA występują w stanie naturalnym w przyrodzie i tworzą klasę
ponad 100 poznanych metabolitów.
Są syntetyzowane przez organizmy żywe w celu lepszego
przystosowania się do warunków środowiska (zasolenie, nagłe
zmiany temperatury).
Działają bakteriobójcze i grzybobójcze, są od dawna stosowane.
Wchodzą w reakcje z lipidową częścią błony komórkowej,
zakłócając jej funkcje.
CSA stosowane są w rolnictwie jako fungicydy, pestycydy,
insektycydy, jako substancje antykorozyjne. Wobec różnych
tkanin jako antystatyki, w szamponach i odżywkach do włosów,
do wyrobu laminatów poliestrowo-szklanych (kadłuby łodzi,
jachtów, przenośne kabiny, umywalki, wanny itp.).
W anestezjologii jako leki zwiotczające mięśnie szkieletowe
(D-tubokuraryna, toksyferyna).
CSA są sporostatyczne, hamują rozwój komórki wegetatywnej
ze spory.
Największą aktywność wykazują związki mające 10–12 atomów
węgla w łańcuchu alkilowym. Powyżej 14 atomów węgla –
płyny zmiękczające.
Często dodaje się do nich chlor lub brom, ponieważ wzmaga on
czynność bakteriobójczą.
Grupa kationowa nadaje tym związkom dużą aktywność
powierzchniową (zdolność obniżania napięcia
powierzchniowego). Mechanizm takiego oddziaływania ułatwia
adsorpcję kationu na powierzchni komórki i
wnikanie do błony drobnoustrojów. Stąd związki te mają szerokie
zastosowanie, jako środki bakteriobójcze i grzybobójcze.
Znanym środkiem do zwalczania drobnoustrojów jest chlorek
benzalkoniowy.
Zalety :
mała toksyczność,
dużą aktywność antybakteryjna,
dobra rozpuszczalność w wodzie,
niska toksyczność,
działają w szerokim zakresie pH (4–10),
nie powodują korozji czyszczonych powierzchni
Wady :
oporność u Staphylococcus aureus, Pseudomonas
aeuraginosa, drożdży Saccharomyces cerevisiae,
szkodliwe działanie na nabłonek oddechowy. Możliwe
odczyny alergiczne.
KWAS NADOCTOWY (CAS),
PEROKSYOCTOWY
ciecz i pary łatwopalne,
substancja żrąca, powodująca oparzenia skóry, uszkodzenia oczu,
aerozole i pary drażnią drogi oddechowe i oczy.
Najczęściej występuje w postaci mieszaniny, w której pozostaje
w stanie równowagi chemicznej z nadtlenkiem wodoru, kwasem
octowym i wodą.
Roztwory o zawartości kwasu nadoctowego > 15% mogą
wytwarzać łatwopalne pary. Ze względu na właściwości
wybuchowe nie otrzymano czystego kwasu nadoctowego
W roztworach wodnych nietrwały. W środowisku kwaśnym okres
półtrwania wynosi około 7 ÷ 12 dni, natomiast przy pH obojętnym
lub zasadowym wynosi ≤ dzień.
W handlu kwas nadoctowy występuje w roztworach wodnych
(o stężeniu < 15%), które są klarownymi, bezbarwnymi cieczami
o ostrym zapachu octu.
Stosowany w przemyśle spożywczym, nawet w warunkach, gdy
płukanie po dezynfekcji jest uniemożliwione. Działa m. in. na
przetrwalniki. Roztwory użytkowe wysychają bez pozostałości.
Zalety :
całkowita biodegradowalność, brak zagrożenia dla
żywności
dobra aktywność w niskich temperaturach,
wysoka skuteczność biobójcza, w tym wobec
przetrwalników i opornych wirusów,
brak powstawania oporności, bobra skuteczność
w biofilmach,
możliwość stosowania w niskich temperaturach
krótki czas działania.
Wady :
powodowanie korozji metalowych elementów,
nieprzyjemny zapach
ALKOHOLE
Praktyczne zastosowanie ma alkohol etylowy
i izopropylowy.
Działają bakteriobójczo i bakteriostatycznie na
wegetatywne formy bakterii. Są również bójcze dla
prątków, grzybów i wirusów, nie niszczą sporów
bakteryjnych.
Optymalne stężenie 76 – 82%. Aktywność spada
gwałtownie przy stężeniach poniżej 50%.
Alkohole szybko odparowują, co sprawia że przedłużony
czas ekspozycji jest trudny do osiągnięcia, chyba że
poprzez zanurzenie w alkoholu.
Metanol ma najsłabsze działanie bakteriobójcze spośród
alkoholi.
Powodują puchnięcie i twardnienie gumy oraz niektórych
elementów plastikowych po wielokrotnie powtarzanej
dezynfekcji.
Mieszanina alkoholu izopropylowego z kwasem mlekowym
stosowana do dezynfekcji elektroniki.
OPTYMALNY CZAS DZIAŁANIA
BAKTERIOBÓJCZEGO
1. Związki aktywnego chloru 15 – 30 minut.
2. Nadtlenki 10 – 15 minut.
3. Alkohole 5 – 15 minut.
4. CSA 15 minut.
OCENA POPRAWNOŚCI WYKONANIA MYCIA
I DEZYNFEKCJI POMIESZCZEŃ
1.Wizualna
2.Metodami
pośrednimi
3. Metodami
bezpośrednimi
w oparciu o ustanowione
kryteria
OCENA WIZUALNA
Powinna zawierać kryteria zapewniające
powtarzalność jej dokonywania, w tym przez
różne osoby. Kryteria muszą się odnosić do
materiału, z którego wykonana jest oceniana
powierzchnia i stopnia jej kontaktu z żywnością.
Szczególną uwagę należy zwrócić na
powierzchnie bezpośredniego kontaktu
z żywnością. Na wielu sprzętach, urządzeniach są
miejsca predylekcyjne, tzw. miejsca krytyczne do
osadzania się zanieczyszczeń. Należy je wskazać
je w instrukcji do oceny wizualnej.
Przykładowe kryteria oceny wizualnej :
brak pozostałości resztek organicznych,
brak pleśni, w tym na silikonach, materiałach
z miękkich tworzyw, gumach,
brak osadów, biofilmów,
suchość powierzchni ,
brak śladów zacieków,
ubytki powierzchni, pęknięcia,
zanieczyszczenia smarem,
ślady korozji,
brak gładkości powierzchni (po spawaniu,
ze zużycia).
OCENA METODAMI POŚREDNIMI Metoda luminometryczna.
Podczas hydrolizy ATP do ADP i ortofosforanu lub do AMP
i pirofosforanu, uwalniana jest energia, którą można
zmierzyć jako emisję światła. Obecność ATP wskazuje na
istnienie zanieczyszczeń organicznych na badanej
powierzchni.
Pomiar ATP informuje o ilości obecnego materiału
biologicznego poprzez liczbową wartość tzw. umownych
jednostek luminescencyjnych (RLU). Należy ustalić „tło
oznaczenia” – dopuszczalny poziom RLU oraz wartość
„pass” – dopuszczalna. Trzykrotna wartość „pass”
- poziom niedopuszczalny.
Wady metody:
1. Jest testem niespecyficznym, nie rozróżnia rodzajów
materiału biologicznego. Przetrwalniki Bacillus nie mają
ATP.
2. Wykorzystanie metody wymaga przygotowania próbki, tzn.
usunięcia z niej ATP komórek eukariotycznych, które
zawierają nawet do tysiąca razy więcej ATP niż komórki
prokariotyczne.
Nie stosować do oceny higieny rąk.
INNE MATODY POŚREDNIE – BARWNE TESTY
Obecność białka
Pathchek Hygiene Monitoring Test. Natychmiastowy
wynik.
Obecność cukru
VERIcleen (Bentley Polska) - Szybki test do oceny mycia,
czuły na pozostałości żywności. Zanieczyszczona
powierzchnia powoduje zabarwienie paska na różowo po
10-60 s.
Obecność NAD, NADH, NADP, NADPH
HY-RiSE Colour Hygiene Test Strip - na obecność NAD,
NADH, NADP, NADPH.
M. in. do oceny higieny rąk.
Obecność środków dezynfekujących
Merckoquant, Reflectoquant, Rqflex. Do oznaczania m. in.
czwartorzędowych soli amoniowych, kwasu
nadoctowego, formaldehydu, Cl-, NO2
NO3
NH3
Papierki lakmusowe nie nadają się do oceny skuteczności
wykonania czynności higienicznych.
METODY MIKROBIOLOGICZNE METODY MIKROBIOLOGICZNE
tamponowa (wymazu) - do kontroli dezynfekcji płaskich lub
wypukłych powierzchni, zewnętrznych powierzchni
urządzeń, rąk pracowników.
wypłukiwania (popłuczyn) - do oceny czystości butelek
i słoików, puszek do konserw, urządzeń o zamkniętym obiegu
(rurociągi, przewody).
Przy stosowaniu ww. metod upewnić się, że do podłoża został
dodany bufor neutralizujący, np. 0.05 % tiosiarczan sodowy.
odciskowa (kontaktowa) - do oznaczania czystości
powierzchni małych, gładkich powierzchni – wieczka, korki,
folie opakowaniowe, pergamin. Za pomocą testów
łopatkowych i gotowych podłoży.
Metoda wymazowa i odciskowa są metodami referencyjnymi,
opisanymi w PN-ISO 18593.
Mikrobiologiczna ocena stanu higienicznego
powierzchni obejmuje :
oznaczenie ogólnej liczby drobnoustrojów,
oznaczenie ilości Enterobacteriaceae lub
bakterii z grupy coli.
W razie potrzeby wykrywanie :
obecności Salmonella,
obecności Listeria monocytogenes,
innych drobnoustrojów.
KONTROLA MIKROBIOLOGICZNA POWIETRZA
W POMIESZCZENIACH ZAKŁADU
Powietrze atmosferyczne zawiera około 102
komórek w m3.
W miejscach przebywania ludzi może zawierać 107
komórek.
Powietrze nie jest środowiskiem sprzyjającym
rozwojowi mikroorganizmów. Zawarte w nim
zanieczyszczenia przenoszą się z prądami
powietrza powodując m. in. zanieczyszczenia
żywności.
W składzie bioaerozoli, zanieczyszczających
powietrze pomieszczeń znajdują się :
pyłki roślin,
zarodniki grzybów,
komórki bakterii saprofitycznych
i patogennych,
wirusy,
endotoksyny,
enterotoksyny,
enzymy,
mykotoksyny.
1 g kurzu zawiera :
104 - 2 x 10
7 bakterii,
6 x 103
– 3,2 x 106
grzybów.
PATOGENY POWIETRZA
Penicillium 45 – 90%
Staphylococcus 38% Cladosporium 22 – 73%
Bacillus 10 % Aspergillus 17 -52%
Aeromonas Alternaria 3 – 5%
Pseudomonas Aspergillus versicolor
Corynebacterium Aspergillus flavus
Clostridium Stachybotrys atra
BAKTERIE GRZYBY
Micrococcus 30 – 70%
toksynotwórcze
Czynniki zanieczyszczenia mikrobiologicznego
powietrza
Pierwotne
Stosowany surowiec
Proces
technologiczny
Ilość pracowników
i ich przemieszczanie
się
Wyposażenie
i narzędzia
Powietrze
atmosferyczne
Wtórne
Zwierzęta
Opakowania
kartonowe
Systemy
wentylacyjne,
Systemy
klimatyzacyjne,
Nieprawidłowości
mycia i dezynfekcji,
Przegrody
budowlane
Kontrola powietrza :
1. analiza jakościowa – określany jest rodzaj
drobnoustroju,
2. analiza ilościowa – określana jest liczba
drobnoustrojów w m3 powietrza.
Metody pobierania próbek powietrza :
sedymentacyjna – niedokładna, błąd do 49.9%
filtracji – przepuszczenie określonej objętości
powietrza przez filtr membranowy lub inny.
Wysoki koszt analizy. Dla każdej próbki oddzielny
filtr.
zderzeniowa (aparaty szczelinowe, aparaty
wirówkowe). Drobnoustroje zostają wbite
w podłoże. Zalecana dla przemysłu spożywczego.
Zasady pobierania próbek powietrza :
w różnych momentach procesu technologicznego,
w regularnych odstępach,
częstość pobierania zależna od miejsca, rodzaju
produkcji, wyników kontroli powietrza,
próbki powinny być reprezentatywne tj. pobierane
na różnych poziomach wysokości, zależne od
kubatury powietrza, od długości linii produkcyjnej.
Oznaczanie jtk/m3 powietrza obejmuje :
ogólną liczbę mikroorganizmów,
ogólną liczbę bakterii,
ogólną liczbę grzybów,
liczbę bakterii wskaźnikowych (np. gronkowce
i paciorkowce hemolizujące).
Metody badania powietrza :
1. hodowlane – na podłożach,
2. chemiczne, polegające na oznaczaniu
składników drobnoustrojów i ich metabolitów
np. oznaczanie ATP, związków lotnych,
ergosterolu, glukanu, mikotoksyn.
Do oceny mikrobiolgicznej powietrza używać podłoży
wybiórczych, a nie np. dla ogólnej liczby drobnoustrojów.
Zwyczajowo wykrywa się około 20% drobnoustrojów
bytujących w powietrzu.
Oznaczanie ergosterolu :
Próba ergosterolowa
Ergosterol występuje u wszystkich grzybów, drożdży
i pleśni. W komórkach zwierzęcych brak. Wczesny
wskaźnik zapleśnienia, wysoka czułość, oznaczanie trwa
3 godziny.
W Polsce nie ma obowiązujących norma zanieczyszczenia
powietrza. Propozycja Krzysztofika z 1992 r. dla
przemysłu mięsnego, w 1 m3 powietrza :
Ogólna liczba drobnoustrojów 500,
Liczba bakterii hemolizujących 0,
Liczba drożdży i pleśni 50.
ZABEZPIECZENIE OBIEKTÓW PRZED
SZKODNIKAMI
Przed przystąpieniem do deratyzacji należy zidentyfikować
gryzonie i określić miejsca ich aktywności.
Rozmieszczenie trutek lub łapek bez znajomości miejsc,
w których występują myszy lub szczury jest stratą czasu
i pieniędzy. – profesor Stanisław Ignatowicz.
Firma świadcząca usługi, po zapoznaniu się ze stanem
faktycznym otoczenia zakładu oraz szacunkowego określenia
zagrożenia szkodnikami, powinna opracować pisemny
program zabezpieczenia obiektu przed szkodnikami.
Z programu powinno m. in. wynikać, czy :
zakład jest położony w pobliżu miejsc wysokiego ryzyka,
w pobliżu są zbiorniki wodne, restauracje, wysypisko
śmieci, nieużytkowane obiekty budowlane, gospodarstwa
rolne,
w pobliżu znajdują się magazyny, nieużytkowane budynki,
działalność pobliskich zakładów może być czynnikiem
wabiącym gryzonie.
Zakład zlecający usługi DDD, na podstawie przedłożonych
do akceptacji dokumentów, powinien odpowiedzieć sobie
na pytanie, czy :
działania firmy mają polegać na zwalczaniu szkodników
poprzez monitorowanie pobierania trutek,
opisane zostały różne formy zabezpieczeniu obiektu przed
szkodnikami, polegające m. in. na monitorowaniu
pobierania substancji wabiących szkodniki, wyznaczeniu
limitów krytycznych pobierania, opisaniu metod
zwalczania szkodników po przekroczeniu limitu
krytycznego.
Występowanie szkodników w otoczeniu zakładu nie jest
równoznaczne z ich obecnością w zakładzie, jeśli obiekt
ma zapewnioną szczelność techniczną. Obiekt szczelny
jest zabezpieczony.
Obiekt pozbawiony szczelności technicznej, z kilkoma
pierścieniami karmików na zewnątrz, należy uznać za
niezabezpieczony przed dostępem szkodników.
Dokonując analizy programu zabezpieczenia zakładu przed
szkodnikami należy pamiętać, że :
Dla szczura "każdy wdech nosem jest pełną fotografią
zapachową otoczenia, włącznie z identyfikacją rodzaju
i lokacji woni". Upinder Bhalla – Bangalore.
Szczur ma wyjątkowo rozwinięty zmysł węchu, dzięki
któremu uzyskuje szczegółowe informacje o otoczeniu.
Rozpoznaje nie tylko rodzaje pożywienia, ale również inne
osobniki ze swojego stada, ich pozycję w hierarchii
społecznej.
Szczur słyszy dźwięki, które są poza zakresem słyszalności
człowieka.
Szczególnie polecana jest metoda IPM,
polegająca na wykorzystaniu wszystkich
dostępnych sposobów i metod zapobiegania
i zwalczania szkodników, obejmująca :
uwarunkowania wynikające z konstrukcji
obiektów budowlanych i użytych materiałów
(tzw. szczelność techniczna),
konserwację budynków i szybką eliminację
usterek,
inspekcję i monitoring otoczenia obiektów,
fizyczne metody kontroli szkodników,
chemiczne metody kontroli szkodników,
zarządzanie otoczeniem/środowiskiem.
Bez względu na stosowaną metodę należy pamiętać, że :
sposób działań firmy musi być zawsze opisany, wraz
z wykazaniem zastosowanych metod,
występowanie szkodników w otoczeniu zakładu nie jest
równoznaczne z ich obecnością w pomieszczeniach zakładu.
Szczelność techniczna.,
obiekt nieposiadający szczelności technicznej, pomimo kilku
pierścieni stacji jest niezabezpieczony przed dostępem
szkodników,
szczególny nacisk powinien być położony na właściwe
zarządzanie higieną, magazynowanie produktów
i odpadów, wykluczenie złych nawyków,
realizowany program powinien ograniczać do maksimum
użycie pestycydów. Systematyczne stosowanie toksycznych
przynęt, jako sposobu kontroli szczurów nie powinno być
akceptowane. Znajomość terenu, jego historii i potencjalnego
ryzyka występowania szczurów, regularne i dokładne
inspekcje zastępują stosowanie trutek na pierwszej linii
ochrony.
Najważniejsze uwarunkowania zabezpieczenia
obiektu przed szkodnikami :
zapewnienie szczelności technicznej całego
obiektu,
brak możliwości pobierania pokarmu i picia na
terenie otoczenia zakładu,
brak możliwości zagnieżdżenia się,
stałe monitorowanie obecności,
uwzględnienie uwarunkowań istniejących na
terenie okolicznych posesji.
Wykaz alternatywnych niechemicznych metod
eliminacji gryzoni zawarty jest
w Decyzji Komisji (WE) 2017/1532.
NIEPRAWIDŁOWOŚCI W OTOCZENIU ZAKŁADU
Nieuporządkowany teren, budynki pomocnicze, bujna
roślinność,
U.p.p.z. przechowywane na zewnątrz, w przerwanym ciągu
technologicznym. Brak szczelności pomieszczenia,
Brak kratek ściekowych w miejscach przeładunku,
załadunku odpadów,
Zbiorniki wody przeciwpożarowej, oczka wodne, fontanny,
Studzienki kanalizacyjne i odwadniające bez
zabezpieczenia metalową siatką,
Szamba, zbiorniki z krwią,
Magazyny opału i kotłownie,
Ocieplenia budynków styropianem, wełną mineralną,
Zastoiny wody na terenie – po opadach, z myjni,
Wycieki z pomieszczeń technologicznych na zewnątrz,
Możliwość pobierania pokarmu na sąsiednich posesjach,
Brak szczelności naziemnych stacji transformatorowych.
NIEPRAWIDŁOWOŚCI OBIEKTU
Brak szczelności technicznej,
Brak działań korygujących w sposobie zabezpieczenia
zakładu wynikający z realizowanego remontu zakładu,
Otwarte pomieszczenia magazynu żywca, możliwość
wnikania gryzoni w głąb zakładu,
Brak zabezpieczenia przeciw insektom biura
i pomieszczeń pracowników,
Brak samozamykaczy w drzwiach,
Odprowadzanie na zewnątrz skroplin z parowników
urządzeń chłodniczych.
Lampy owadobójcze w przeszklonych pomieszczeniach.
Stosowanie trucizn i żywołapek w pomieszczeniach.
NIEPRAWIDŁOWOŚCI DOKUMENTACJI
Dokumentacja niedostosowana do specyfiki obiektu.
Nieprawidłowość dominująca. Brak opisania sposobu
zabezpieczenia obiektu przed występowaniem szkodników.
Brak wykazu stosowanych środków.
Stosowanie trucizn w ramach monitorowania szkodników,
od początku podjęcia działań w obiekcie.
Brak dowodów potwierdzających monitorowanie otoczenia
obiektu, szczelności technicznej.
Monitorowanie żywołapek 1, 2 razy w miesiącu.
Działania wobec szkodników niewystępujących
w pomieszczeniach obiektu – mkliki, mrówki, ślimaki.
W działaniach zapobiegawczych wobec insektów
stosowanie tego samego preparatu w ciągu sezonu.
DZIĘKUJĘ ZA PRZYBYCIE
I WYSŁUCHANIE
Top Related