PL PL

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 7.6.2011

SEK(2011) 729 wersja ostateczna

WEWNĘTRZNY DOKUMENT ROBOCZY KOMISJI

Ocena krajowego programu reform i programu konwergencji przedstawionych w 2011 r. przez POLSKĘ

Towarzyszący dokumentowi:

Zalecenie dotyczące

ZALECENIA RADY w sprawie Krajowego Programu Reform przedstawionego w 2011 r. przez Polskę oraz w sprawie wydania opinii Rady dotyczącej

zaktualizowanego programu konwergencji Polski na lata 2011-2014

{SEK(2011) 824 wersja ostateczna}

1

1. WPROWADZENIE

Polska była jedynym państwem członkowskim UE, któremu udało się uniknąć recesji podczas

kryzysu. Dokonała tego jednak kosztem szybkiego pogorszenia sytuacji budżetowej. W

odpowiedzi rząd rozpoczął program konsolidacji budżetowej i wprowadził reformy

strukturalne w celu rozwiązania problemów utrzymujących się od długiego czasu na rynku

pracy oraz na rynku produktowym. Plany reform rządu zostały potwierdzone w krajowym

programie reform (dalej „KPR”) oraz w programie konwergencji („PK”) przedłożonych

Komisji w dniach 29 i 27 kwietnia 2011 r. Dokumenty te uwzględniają również krótkookresowe zobowiązania przedstawione przez polski rząd w dniu 28 kwietnia 2011 r. w

ramach paktu euro plus.

2. SYTUACJA GOSPODARCZA

2.1. ROZWÓJ SYTUACJI GOSPODARCZEJ W OSTATNIM OKRESIE

W okresie poprzedzającym kryzys w Polsce odnotowano wysoki wzrost gospodarczy. Wzrost

realnego PKB, napędzany popytem wewnętrznym, zacieśniającymi się powiązaniami z

sieciami globalnego handlu, napływem kapitału zagranicznego i wzrostem akcji kredytowej,

wynosił w latach 2003-2008 średnio 5,2 % rocznie. Popyt wewnętrzny rósł dynamicznie

dzięki szybko powstającym nowym miejscom pracy, wzrostowi akcji kredytowej i napływowi

funduszy UE, przyczyniając się w ten sposób do zwiększenia inwestycji i spożycia

prywatnego. Odwrócenie tendencji na rynku pracy (stopa bezrobocia spadła o 12,8 pp w

latach 2002-2008) spowodowane było szybszym napływem bezpośrednich inwestycji

zagranicznych i bardzo dobrymi wynikami eksportu polskiego przemysłu, który pobudziły

przystąpienie do UE oraz poprawa konkurencyjności cenowej i pozacenowej.

Po okresie zakończonego powodzeniem zmniejszania inflacji w połowie dekady lat 2000-

2010, inflacja w Polsce ustabilizowała się w latach 2005-2007 na bardzo umiarkowanym

poziomie. Przez większość okresu pozostającego do końca dekady do inflacji przyczyniały się w największym stopniu ceny energii i żywności, podczas gdy wzrost cen usług był mocno

ograniczony. W latach 2008-2009 inflacja cen konsumpcyjnych przekroczyła 4 % w związku

z pojawieniem się ograniczeń zdolności produkcyjnych, zwyżkującymi cenami surowców i

wzrostem cen importowych (co znalazło także odzwierciedlenie w deprecjacji złotego wobec

euro o niemal 35 % w okresie od lipca 2008 r. do lutego 2009 r.). W 2010 r. inflacja spadała

ze względu na słabszy popyt do poziomu, osiągając do połowy 2010 r. poziom około 2 %, po

czym ponownie wzrosła w związku z wyższymi cenami surowców – do niespełna 3 % PKB

na koniec roku.

Światowy kryzys finansowy doprowadził do spowolnienia tempa wzrostu realnego PKB,

jednak Polska uniknęła recesji. Realny PKB wzrósł o 1,7 % w 2009 r., co oznacza spadek z

poziomu 5,1 % w 2008 r. Odporność polskiej gospodarki w czasie kryzysu wynikła ze splotu

szeregu czynników, w tym braku znacznych zaburzeń równowagi makroekonomicznej,

stosunkowo niskiej otwartości handlowej, korzystnej struktury eksportu i wczesnej reakcji na

kryzys w ramach polityki monetarnej i polityki budżetowej. Gwałtowna deprecjacja waluty

pomogła złagodzić skutki załamania rynków eksportowych i słabego popytu wewnętrznego

na wyroby krajowe. W rezultacie deficyt obrotów bieżących zmniejszył się w 2009 r. do

około 2 % PKB.

Na rynku pracy doszło do dostosowań płacowych i przesunięć sektorowej struktury

zatrudnienia z sektora przemysłowego do usługowego. Stopa bezrobocia wzrosła do 9,6 % w

2

2010 r., w porównaniu z 7,1 % w 2008 r., pomimo wzrostu zatrudnienia (o 0,7 % w latach

2009-2010). W latach 2009-2010 tempo wzrostu płac nominalnych spowolniło się, a

wysokość płac realnych utrzymała się zasadniczo na niezmienionym poziomie.

Również sektor bankowy dobrze zniósł kryzys finansowy. System wsparcia instytucji

finansowych obejmował głównie gwarancje rządowe. System ten służył jako „siatka

bezpieczeństwa”, ale nie został wykorzystany przez żadnego pośrednika finansowego.

Również Narodowy Bank Polski podjął pewne niekonwencjonalne działania w celu wsparcia

sektora finansowego i gospodarki realnej.

Szacuje się, że w 2010 r. realny PKB wzrósł o 3,8 %. Ożywienie popytu zewnętrznego

napędziło krajowy sektor wytwórczy i zmniejszyło stan zapasów. Ponownie zwiększyła się skala napływu kapitału ponieważ dostateczny poziom globalnej płynności, mniejsza awersja

do ryzyka oraz coraz większe różnice w wysokości stóp procentowych przywróciły

zainteresowanie inwestorów polskimi aktywami portfelowymi. W rezultacie w 2010 r.

nastąpił znaczący wzrost inwestycji zagranicznych w obligacje skarbowe, podczas gdy ich

rentowność utrzymała się na tym samym poziomie. Wobec ponownego pojawienia się presji

inflacyjnej bank centralny rozpoczął w styczniu 2011 r. serię podwyżek stóp procentowych.

2.2. PERSPEKTYWY

Przewiduje się, że aktywność gospodarcza wzrośnie o 4 % w 2011 r. i o 3,7 % w 2012 r. w

związku ze wzrostem popytu wewnętrznego. Poprawa sytuacji na rynku pracy i dynamiczny

wzrost płac będą prawdopodobnie stymulować popyt ze strony gospodarstw domowych, do

czego przyczyni się także dodatkowy bodziec w postaci organizowanych przez Polskę w 2012

r. mistrzostw Europy w piłce nożnej1. Oczekuje się, że sektor wytwórczy skorzysta na

rosnącym popycie zewnętrznym, podczas gdy sektor usługowy będzie beneficjentem

zwiększonych wydatków wewnętrznych. Sektor działalności budowlanej, który rósł w czasie

kryzysu dzięki dużym inwestycjom w infrastrukturę, będzie prawdopodobnie dalej zwiększał

się, ponieważ ograniczenie inwestycji publicznych będzie stopniowo kompensowane

rosnącym popytem na nieruchomości mieszkalne. Sytuacja finansów publicznych, która

uległa znacznemu pogorszeniu w ciągu ostatnich lat, ma się poprawić w nadchodzących

latach dzięki ambitnemu pakietowi środków konsolidacyjnych mających na celu zmniejszenie

deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych do poziomu poniżej 3 % PKB do

2012 r.

Przewiduje się, że stopa potencjalnego wzrostu gospodarczego będzie niższa niż przed

kryzysem, chociaż spadek ten wydaje się być stosunkowo niewielki w porównaniu z

państwami o porównywalnej gospodarce. Straty stanu kapitału okazały się mniejsze niż w

innych państwach, czego dowodzi niewielka liczba upadłości; jedną z przyczyn tego stanu

rzeczy była ograniczona ekspansja sektora budowlanego i sektora finansowego w okresie

poprzedzającym kryzys. Rynek pracy wykazuje większą elastyczność niż podczas

wcześniejszego spowolnienia gospodarczego, co ogranicza zjawisko histerezy, a podaż siły

roboczej wzrosła dzięki niedawnym reformom (mającym na celu zmniejszenie klina

podatkowego, zniesienie przywilejów wcześniejszego przechodzenia na emeryturę oraz

1 Przewiduje się, że mistrzostwa Europy w piłce nożnej (Euro 2012) zwiększą wzrost realnego PKB w 2012 r.

o ok. 0,2 pp.

3

reformę emerytalną). Większe inwestycje publiczne w słabo rozwiniętą sieć infrastruktury

powinny zwiększyć korzyści dla ludności i ogólną produktywność czynników produkcji.

Jeżeli nie wystąpią niekorzystne zmiany sytuacji finansowej i zewnętrznej, wzrost PKB może

wynieść średnio ok. 3,5 % w latach 2013-2015. Stopa bezrobocia może dalej obniżać się i

osiągnąć poziom ok. 8,25 % na koniec tego okresu. Jednakże po 2015 r. zaczną być odczuwalne skutki niekorzystnej sytuacji demograficznej i przewiduje się, że stopa wzrostu

PKB będzie ponownie spadać, osiągając poziom poniżej 3 % w 2020 r.

3. MONITOROWANIE, KWESTIE PROCEDURALNE I ZARZĄDZANIE

Polska zapewniła spójność swojego krajowego programu reform i programu konwergencji. Te

dwa dokumenty opisują w spójny sposób działania na rzecz konsolidacji budżetowej oraz

najważniejsze reformy strukturalne, a także reformy stanowiące fundamenty stabilizacji

makroekonomicznej. Krajowy program reform został przyjęty przez Radę Ministrów w dniu

26 kwietnia 2011 r., po konsultacji z partnerami społecznymi. Program konwergencji,

przyjęty w tym samym dniu przez rząd, ma następnie zostać przedyskutowany w komisji

sejmowej.

W krajowym programie reform Polska wyznaczyła również swoje krajowe cele w dziedzinie

zatrudnienia, działalności badawczej i rozwojowej, edukacji, energii oraz zmiany klimatu i

ograniczania ubóstwa do roku 2020. Cele te wyznaczają długoterminowy kurs zmian

mających na celu unowocześnienie polskiej gospodarki i umieszczają w szerszym kontekście

priorytety nadchodzących reform . W krajowym programie reform opisano ponadto środki

proponowane przez Polskę w kontekście paktu euro plus.

Tabela 1: Krajowe cele Polski na 2020 r.

Cele w ramach strategii „Europa 2020”

Obecna sytuacja w Polsce2 Polski cel w ramach strategii „Europa 2020” wyznaczony w KPR

Inwestycje badawczo-

rozwojowe (% PKB) 0,68 % 1,7 %

Stopa zatrudnienia (%) 64,6 % (2010) 71 % Wskaźnik przedwczesnego

zakończenia nauki (%) 5,3 % 4,5 %

Poziom szkolnictwa wyższego

(%) 32,8 % 45 %

Zmniejszenie liczby osób

dotkniętych lub zagrożonych

ubóstwem albo wykluczeniem

10,4 mln - 1,5 mln

Efektywność energetyczna –

ograniczenie zużycia energii (w

Mtoe)3

Ograniczenie zużycia energii

pierwotnej: 14 Mtoe (16 %

zużycia energii pierwotnej z

2005 r.)

Ograniczenie emisji gazów +4 %4 +14 %

5

2 Źródło: Eurostat 2009, o ile nie wskazano inaczej.

3 Zgodnie z szacunkami Komisji. Mtoe = milion ton oleju umownego.

4 Odpowiada to panującemu w latach 2005-2008 trendowi emisji nieobjętych unijnym systemem handlu

uprawnieniami do emisji. Ponieważ zakres systemu handlu uprawnieniami do emisji uległ zmianom w

latach 2005-2008, emisje te zostały oszacowane na podstawie głównych odpowiednich kategorii źródeł

4

cieplarnianych (ze źródeł

nieobjętych systemem handlu

emisjami

Energia odnawialna (% łącznego

zużycia energii) 9,60 % 15,48 %

* Źródło: Eurostat

4. WYZWANIA POLITYCZNE, STRATEGIA I OCENA

4.1. Wyzwania

Konsolidacja finansów publicznych ma kluczowe znaczenie dla utrzymania zaufania rynków

finansowych i ograniczenia nadmiernego zadłużenia. Wiąże się ona z szeregiem wyzwań. Wysoki deficyt nominalny i strukturalny wynikają ze słabości strukturalnych po stronie

wydatków oraz ekspansywnej polityki budżetowej podczas fazy wysokiej koniunktury. Mimo

że dług Polski nie przekracza progu 60 %, to jednak jego relacja do PKB wzrosła o 7,9 pp w

latach 2008-2010. Polskie ramy budżetowe zostały niedawno wzmocnione, ale pewne

problemy nie zostały jeszcze uwzględnione. Wiążący charakter reguły dotyczącej zadłużenia

zależy od utrzymania niezmienionej definicji długu publicznego, ale ta może zostać zmieniona w drodze zmiany ustawy o finansach publicznych. Istnieją problemy z

monitorowaniem wykonania budżetu sektora instytucji rządowych i samorządowych w ciągu

roku, co prowadzi do częstych przekroczeń wydatków; przewiduje się jednak, że nowa reguła

wydatkowa poprawi w pewnym stopniu wykonanie budżetu. Ostatnim wyzwaniem jest brak

koordynacji pomiędzy różnymi szczeblami administracji państwowej podczas planowania

budżetów rocznych i wielorocznych, co zmniejsza efektywność tego procesu. I tak coroczne

ustawy budżetowe i wieloletnie plany finansowe przyjmowane przez podsektor centralny nie

obejmują budżetów jednostek podsektora lokalnego, które ustanawiają odrębne, w dużej

mierze niezależne plany finansowe.

Zwiększony napływ zagranicznego kapitału portfelowego do Polski musi być ściśle

monitorowany, zwłaszcza w warunkach rosnących różnic w poziomie stóp procentowych i

dużej globalnej płynności. Dalsza konsolidacja budżetowa wsparłaby działanie polityki

pieniężnej mające na celu utrzymanie stabilności cen, a tym samym przyczyniłaby się do

ograniczenia krótkoterminowych napływów kapitału przyciąganego różnicami w stopach

procentowych, które mogą potencjalnie okazać się zbyt duże i mieć niekorzystny wpływ.

Tendencja wzrostu zatrudnienia ogółem odwróciła się, a stopa zatrudnienia młodych i

starszych pracowników jest nadal niższa niż średnia dla UE. Pełne zatrudnienie tych grup

uniemożliwiają bariery strukturalne. Niedopasowanie umiejętności i kwalifikacji

zapewnianych przez system kształcenia średniego i wyższego do rzeczywistych potrzeb rynku

pracy ogranicza szanse młodych ludzi na zatrudnienie, a system kształcenia zawodowego

cechują nadal poważne słabości. Szereg możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę, które stoją do dyspozycji starszych pracowników, znaczenie obniża rzeczywisty wiek

emisji zgodnie z UNFCCC (w odróżnieniu od różnicy między łączną wielkością emisji a zweryfikowanymi

emisjami w ramach systemu EU ETS).

5 Określony w decyzji 2009/406/WE cel w zakresie ograniczania emisji krajowych dotyczą emisji nieobjętych

unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji. Jest ona wyrażony jako minimalny względny spadek

(w przypadku wartości ujemnej) lub maksymalne względne zwiększenie (w przypadku wartości dodatniej)

w porównaniu z poziomem z 2005 r.

5

przejścia na emeryturę i stopę zatrudnienia tej grupy. Ponadto wskaźnik uczestnictwa

starszych pracowników w szkoleniach pozostaje na bardzo niskim poziomie (0,7 % w

2009 r.). Stopa zatrudnienia kobiet rośnie, ale pozostaje znacznie poniżej średniej dla UE.

Częstą przyczyną tego, że kobiety nie pracują lub pracują w niepełnym wymiarze pracy, jest

brak odpowiednich usług opieki nad dziećmi i osobami pozostającymi na utrzymaniu.

Regionalna mobilność pracowników jest niska. Wynika to z braku przystępnych cenowo

mieszkań w szybko rozwijających się obszarach miejskich, niedostatecznej infrastruktury

transportowej i stosunkowo korzystniejszego systemu zabezpieczenia społecznego dla

rolników, co zniechęca do migracji z obszarów wiejskich do miejskich. Niska wydajność pracy w polskim rolnictwie wynika z nieukończonej restrukturyzacji sektora rolniczego oraz

dużej roli, którą odgrywa produkcja rolna całkowicie na własne potrzeby. Kolejnymi

przyczynami, które tłumaczą niewielką skalę przejść z sektora rolniczego do sektorów

nierolniczych, są niski poziom edukacji i niskie inwestycje w kapitał ludzki, a także

ograniczone możliwości zatrudnienia na obszarach wiejskich.

W ostatnich latach Polska doprowadziła do znacznego obniżenia wszystkich wskaźników

szacujących liczbę osób dotkniętych ubóstwem i wykluczeniem społecznym, z wyjątkiem

wskaźnika zagrożenia ubóstwem. Szczególnie narażone na ryzyko wykluczenia są dzieci,

ponieważ wskaźnik ubóstwa tej grupy ponownie wzrósł, osiągając w 2009 r. poziom 23 %.

W latach 2007-2009 nastąpił ponadto gwałtowny wzrost ubóstwa osób starszych. Dostęp do

rynku pracy stanowi tylko częściowe rozwiązanie, gdyż poziom ubóstwa pracujących jest

wysoki.

Polska stoi przed szeregiem wyzwań dotyczących rozwoju infrastruktury, wytwarzania

energii oraz oddziaływania na środowisko tych dwóch rodzajów działalności. Pomimo

kryzysu gospodarczego nie nastąpiło ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w stopniu,

który byłby zgodny z krajowym celem na rok 2020. Konkurencja pomiędzy obecnymi

dostawcami energii elektrycznej jest ograniczona i istnieją tylko nieliczne linie

międzysystemowe pomiędzy Polską a innymi państwami członkowskimi, co sprawia, że

koszty energii elektrycznej są wyższe. Oprócz tego moce produkcyjne w sektorze

energetycznym starzeją się (45 % elektrowni ma ponad 30 lat, a 77 % – ponad 20 lat) i

zbliżają się do granic eksploatacji. Także słabo rozwinięta infrastruktura transportowa stanowi

w dalszym ciągu poważną barierę dla wzrostu gospodarczego. Głównym motorem inwestycji

wydaje się być krótkoterminowa dostępność funduszy strukturalnych, a polityka inwestycyjna

koncentruje się głównie na budowie dróg. Zaniedbywanie innych rodzajów transportu, w tym

kolei, wskazuje ponadto na fakt, że zrównoważenie środowiskowe nie znajduje się w centrum

uwagi.

Niski poziom publicznego finansowania działalności badawczo-rozwojowej, na którą w

2009 r. przeznaczono tylko 0,48 % PKB, wynika z niedostatecznego charakteru

długoterminowego zobowiązania finansowego do zwiększenia publicznego finansowania

badań i innowacji. Powiązania między nauką a przemysłem są bardzo słabe, głównie ze

względu na stosunkowo niską zdolność absorpcyjną polskich przedsiębiorstw oraz

prowadzenie badań publicznych w oderwaniu od potrzeb technologicznych sektora

prywatnego. Innym poważnym wyzwaniem jest znaczne niedoinwestowanie działalności

badawczej i innowacyjnej w sektorze prywatnym, co prowadzi do słabych zdolności

innowacyjnych.

Jakość otoczenia biznesu i wydajność administracji publicznej w Polsce jest niska. Według

przygotowanych przez Bank Światowy zestawień na tle innych krajów Polska osiąga bardzo

słabe wyniki w następujących dziedzinach: płacenie podatków, rozpoczynanie i zamykanie

6

działalności gospodarczej, egzekwowanie umów i rejestrowanie praw własności. Przeszkodą dla przedsiębiorstw jest przewlekłość procedur dotyczących wydawania licencji i pozwoleń (np. średni czas uzyskania pozwolenia na budowę to 311 dni, podczas gdy w krajach OECD

zajmuje to średnio 166 dni). W przypadku postępowań sądowych i innych procedur prawnych

takich jak egzekwowanie umów i rejestrowanie praw własności ich czas trwania jest

stosunkowo długi (sądowe wyegzekwowanie umowy zajmuje w Polsce średnio 830 dni, a w

krajach OECD – 517 dni), a liczba wymaganych procedur jest stosunkowo duża. Oprócz tego

polskie małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) prowadzą obrót handlowy z państwami spoza

UE na znacznie mniejszą skalę niż MŚP w innych państwach UE ze względu na czasochłonne

procedury wwozowe i wywozowe.

Ramka 1. Pakt euro plus

W dniach 24/25 marca 2011 r. Polska zdecydowała się przystąpić do paktu euro plus. Krajowe

zobowiązania i działania zostały przekazane w piśmie premiera Donalda Tuska do przewodniczącego

Rady Europejskiej, Hermana Van Rompuya, dnia 28 kwietnia 2011 r. Środki przedstawione przez

polski rząd w ramach paktu euro plus przyczyniają się do realizacji czterech celów paktu i stanowią część programu reform zaprezentowanego w krajowym programie reform oraz programie

konwergencji.

Przedstawione przez rząd środki mające na celu poprawę konkurencyjności koncentrują się na

następujących obszarach: edukacja i nauka (tj. wdrożenie reformy systemu funkcjonowania nauki;

wsparcie dla młodych naukowców; transfer wiedzy do gospodarki oraz wdrożenie reformy systemu

szkolnictwa wyższego), rozwój infrastruktury (tj. tworzenie nowoczesnych sieci drogowych,

kolejowych, energetycznych i cyfrowych) oraz otoczenie biznesu (tj. zmniejszenie biurokracji,

łatwiejszy dostęp do pożyczek bankowych, zamrożenie płac w sektorze publicznym). Środki mające

na celu zwiększenie zatrudnienia skupiają się na uczestnictwie w rynku pracy (zapewnieniu ośrodków

opieki nad dziećmi poniżej lat 3, utrzymaniu niższych składek rentowych) i na edukacji

(doprowadzenie do zaangażowania środowisk biznesu w system edukacji). Środki mające na celu

dalszą poprawę stabilności finansów publicznych obejmują: egzekwowanie obecnej reguły dotyczącej

zadłużenia i „doraźnej” reguły wydatkowej (wskaźnik cen konsumpcyjnych + 1 %), nowe przepisy

ograniczające wskaźniki deficytu samorządów lokalnych oraz trwale obowiązującą regułę wydatkową. Środki mające na celu zwiększenie stabilności finansowej mają na celu skuteczniejszą regulację sektora bankowego i nadzór nad nim (tj. nowe przepisy dotyczące bankowych funduszy naprawczych

oraz wsparcie działalności Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego.

Środki wymienione we wspomnianym powyżej piśmie odpowiadają w dużej mierze programowi

reform przedstawionemu w krajowym programie reform, ale nie wykraczają znacznie poza jego

zakres. Kilka ważnych wyzwań politycznych nie zostało podjętych (np. niski współczynnik

aktywności zawodowej starszych pracowników) lub zostały jedynie poruszone (np. lepsza

administracyjna obsługa przedsiębiorstw). Ze względu na poważny charakter stojących przed Polską wyzwań, wymagane będą dalsze działania w celu zwiększenia wewnętrznych źródeł wzrostu

gospodarczego.

4.2. OCENA STRATEGII POLITYCZNEJ

4.2.1. Polityki makroekonomiczne

4.2.1.1 Finanse publiczne

7

Zgodnie z perspektywami makroekonomicznymi leżącymi u podstaw programu konwergencji

— które są takie same jak perspektywy stanowiące podstawę krajowego programu reform —

wzrost realnego PKB ustabilizuje się na poziomie 4 % w latach 2011 i 2012 dzięki ożywieniu

inwestycji prywatnych i stabilnemu spożyciu prywatnemu. Oczekuje się, że tempo wzrost

realnego PKB zmniejszy się nieco i w latach 2013 i 2014 wyniesie niespełna 4 %. Zgodnie z

programem główną siłą napędową gospodarki w latach 2011-2014 powinien być głównie

popyt wewnętrzny. Przewiduje się, że wpływ handlu zagranicznego na gospodarkę zmieni się w pewnym stopniu na niekorzyść w związku ze wzrostem importu pobudzanym przez

ożywienie inwestycji.

Założenia dotyczące wzrostu realnego PKB zawarte w programie na lata 2011-2012 są zgodne z prognozą służb Komisji z wiosny 2011: 4 % w 2011 r. i 3,7 % w 2012 r. W

programie założono, że spożycie prywatne wzrośnie o ok. 3,2 % w 2011 r., a następnie

przyspieszy do nieco poniżej 4 % w roku 2012 i w kolejnych latach. Scenariusz ten jest

zgodny z prognozą służb Komisji, w której przewidziano wzrost spożycia prywatnego o

3,3 % i 3,7 % odpowiednio w latach 2011 i 2012. Przedstawione w programie prognozy

dotyczące wzrostu realnego PKB w latach 2013 i 2014 są zasadniczo zgodne z założeniami

służb Komisji na temat potencjalnego wzrostu gospodarczego.

Chociaż przewidywany spadek stopy bezrobocia z 9,7 % w 2010 r. do 8,8 % w 2012 r.

odpowiada prognozie służb Komisji, to prognozowany w programie wzrost zatrudnienia w

latach 2011 i 2012 jest jednak nieco bardziej optymistyczny niż w prognozach służb Komisji.

W programie założono ponadto nieco szybsze niż w prognozie służb Komisji tempo wzrostu

wynagrodzeń pracowników oraz tempo wzrostu wynagrodzeń pracowników w skali całej

gospodarki.

Zawarte w programie przewidywania dotyczące inflacji cen konsumpcyjnych, zakładające jej

wzrost do 3,5 % w 2011 r. w związku z rosnącymi cenami surowców, a następnie stopniowy

spadek do 2,8 % w 2012 r., są nieznacznie niższe niż w prognozie z wiosny 2011 r. (3,8 % w

2011 r. i 3,2 % w 2012 r.). Ten scenariusz makroekonomiczny jest zasadniczo zgodny z

założeniami dotyczącymi polityki pieniężnej i kursu walutowego.

Luka produktowa, przeliczona przez Komisję zgodnie ze wspólnie przyjętą metodyką w

oparciu o informacje zawarte w programie, utrzyma się w latach 2010-2012 na

niezmienionym poziomie -1 %, po czym zmniejszy się przejściowo do -1,1 % w 2013 r., a w

2014 r. ponownie wzrośnie do 1 %6. Przeliczona ujemna luka produktowa wskazana w

programie jest nieco mniejsza niż szacunki z prognozy służb Komisji z wiosny 2011 r. (-1,1

%, -1,2 % i -1,4 % produktu potencjalnego w latach, odpowiednio, 2010, 2011 i 2012).

W sumie program oparty jest na realistycznych założeniach dotyczących wzrostu w okresie

objętym programem, ale założenia dotyczące wzrostu zatrudnienia i płac można uznać za

optymistyczne.

Kryzys gospodarczy odbił się bardzo niekorzystnie na sytuacji finansów publicznych. Deficyt

sektora instytucji rządowych i samorządowych wzrastał nieprzerwanie z 3,7 % PKB w 2008 r.

do 7,3 % PKB w 2009 r. i 7,9 % PKB w 2010 r., pomimo przyjętego w 2010 r. niewielkiego

pakietu konsolidacyjnego. Wynik budżetowy w 2010 r. znacznie przekroczył docelowy

poziom deficytu wynoszący 6,9 %, który wskazano w poprzedniej aktualizacji programu (z

lutego 2010 r.). Odchylenie w realizacji budżetu wynikało głownie z niższych niż oczekiwano

dochodów z podatków od dochodów i majątku (-0,8 pp różnicy), podatków od produkcji i

6 Luki produktowe przedstawione w programie są znacznie wyższe niż przeliczone luki produktowe z

programu i wynoszą: -0,2 %, -0,1 %, -0,2 % i -0,2 % produktu potencjalnego w latach, odpowiednio, 2011,

2012, 2013 i 2014.

8

importu (-0,3 pp) i dochodów z tytułu własności (-0,2 pp). Wydatki okazały się tymczasem

nieco niższe od przewidywanych, głównie za sprawą niższych wydatków inwestycyjnych (-

0,8 pp różnicy), i to pomimo jednorazowych wydatków związanych z dwiema poważnymi

powodziami w pierwszym półroczu 2010 r.

W odniesieniu do 2011 r. różnica między deficytem przewidzianym w aktualizacji programu

z lutego 2010 r. i w prognozie z wiosny 2011 r. wynosi 0,1 pp. Zbliżony wynik w ujęciu

zbiorczym kryje większą liczbę rozbieżnych opinii dotyczących kształtowania się dochodów i

wydatków. W poprzednim programie przewidywano wprawdzie niewielki wzrost (0,7 pp)

wskaźnika dochodów i powolny spadek (0,3 pp) wskaźnika wydatków w porównaniu z

2010 r., ale w prognozie z wiosny 2011 r. przewidziano już znacznie szybsze tempo wzrostu

dochodów, wynoszące 2,1 % PKB, przy jednoczesnym, chociaż tylko nieznacznym, wzroście

wydatków – o 0,1% PKB. Po stronie dochodów różnica wynika głównie z wyższych składek

na ubezpieczenie społeczne i wyższych dochodów z podatków od produkcji i importu

przewidywanych przez Komisję, i niweluje ją częściowo niższy poziom wyjściowy

odnotowany w 2010 r. Komisja prognozuje jednocześnie nieco wolniejsze tempo wzrostu

wydatków niż władze krajowe, co jest kompensowane z nadwyżką przez duży efekt bazy.

Głównym celem zawartej w programie średniookresowej strategii budżetowej jest

zmniejszenie deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych do poziomu poniżej 3 %

PKB do 2012 r., co stanowi potwierdzenie zobowiązania do dotrzymania terminu

wyznaczonego przez Radę zgodnie z procedurą nadmiernego deficytu. Począwszy od 2013 r.,

głównym celem jest osiągnięcie stabilności finansów publicznych w długim okresie. W

programie nie przewidziano osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego (-1 % PKB) w

okresie objętym programem. Prognozy dotyczące wydatków wydają się jednak zapewniać odpowiednią ścieżkę korekty budżetowej prowadzącą do osiągnięcia średniookresowego celu

budżetowego, gdy dokona się ich analizy w zestawieniu z przewidywanym tempem wzrostu

produktu potencjalnego w średnim okresie.

Ścieżka korekty budżetowej pozostała zasadniczo zbliżona do ścieżki przedstawionej w

poprzedniej aktualizacji programu, ale poważnej zmianie uległy elementy składowe

planowanej konsolidacji. Obecnie zakładane tempo wzrostu przychodów jest bardziej

dynamiczne niż przewidywano wcześniej, a prognozowane wydatki bieżące są wyższe niż w

poprzedniej aktualizacji programu, natomiast plany dotyczące inwestycji publicznych zostały

skorygowane w dół. Planowaną konsolidację cechuje ponadto nieznaczne skoncentrowanie

działań pod koniec okresu objętego programem.

Ramka 2. Główne działania

Na planowaną konsolidację składa się szereg środków politycznych, które zostały wprowadzone w

2011 r. i zgodnie z planem mają być przyjęte w 2012 r.; pozytywnie przyczynią się do nich ożywienie

gospodarcze i jego silne oddziaływanie na dochody podatkowe. Działania dyskrecjonalne, głównie o

charakterze strukturalnym, są ukierunkowane zarówno na wydatki, jak i na dochody. Przewiduje się, że po stronie dochodów największy wpływ na budżet w latach 2011 i 2012 będą miały: modyfikacja

reformy systemu emerytalnego, w wyniku której składki zostaną ponownie skierowane do publicznego

filaru systemu emerytalnego, zwiększenie stawek podatku VAT i akcyzy oraz zniesienie niektórych

zwolnień podatkowych. W odniesieniu do wydatków wprowadzona zostanie nowa reguła, która

powinna ograniczyć nominalny wzrost wydatków uznaniowych i wszystkich nowych pozycji

wydatków do 1 % powyżej stopy inflacji, zniesione zostaną programy wcześniejszego przechodzenia

na emeryturę i dokonane zostaną cięcia wydatków socjalnych. Na 2012 r. planowane jest ponadto

wprowadzenie reguły budżetowej ograniczającej deficyt jednostek samorządu lokalnego.

9

Główne środki budżetowe (% PKB)

Dochody Wydatki

2011 r.

• Modyfikacja reformy emerytalnej (0,64 %)

• Podwyższenie stawek podatku VAT o 1 pp

(0,41 %)

• Nominalne zamrożenie skali PIT (0,09 %)

• Reguła wydatkowa (w tym nominalne

zamrożenie funduszu płac) (0,46 % PKB)

• Cięcia wydatków na aktywną politykę rynku pracy (0,28 %)

• Zastąpienie wcześniejszych emerytur

emeryturami pomostowymi (0,36 %)

2012 r.

• Modyfikacja reformy emerytalnej (0,53 %

PKB)

• Nominalne zamrożenie skali PIT (0,1 %)

• Reguła wydatkowa (w tym nominalne

zamrożenie funduszu płac) (0,60%)

• Reguła dotycząca deficytu samorządów

lokalnych (0,40 %)

• Zastąpienie wcześniejszych emerytur

emeryturami „pomostowymi” (0,39 %)

Uwaga: Przedstawiony w tabeli wpływ na budżet jest wpływem zgłoszonym w programie, tj. przez władze

krajowe. Wielkość dodatnia oznacza, że w wyniku tego środka dochody/wydatki wzrastają/zmniejszają się .

Przewidywana konsolidacja podlega szeregowi ryzyk, które mogą zagrozić osiągnięciu

docelowego poziomu deficytu, tj. 3 % PKB. Po pierwsze, elastyczność dochodów

podatkowych względem bazy podatkowej może okazać się mniejsza niż przewidziano w

optymistycznych założeniach leżących u podstaw prognoz rządu, prowadząc do niższych

dochodów. Po drugie, zmiany planów dotyczących wydatków bieżących, które również pozostają poza bezpośrednią kontrolą rządu, oraz potencjalne opóźnienia w realizacji środków

zmniejszających deficyt mogą spowodować odchylenie od zakładanego wyniku budżetowego.

W szczególności cięcia wydatków dokonywane w oparciu o nowo uchwaloną regułę wydatkową i jeszcze niewprowadzoną regułę dotyczącą deficytu samorządów lokalnych i

regionalnych mogą okazać się mniejsze niż założono w ambitnych planach leżących u

podstaw prognoz zawartych w programie, ze względu na brak przejrzystości i wynikającą stąd

potencjalną swobodę uznaniową w zakresie ich realizacji. Po trzecie, transfery kapitału do

Polski mogą być niższe od prognozowanych ze względu na niedostateczną zdolność podsektorów centralnego i lokalnego do współfinansowania projektów inwestycyjnych

finansowanych z funduszy UE. Z drugiej strony, stopa inflacji i wzrost PKB mogą okazać się wyższe niż zakładano, prowadząc do szybszego wzrostu dochodów.

Komisja uwzględniła potencjalne zagrożenia dla procesu konsolidacji budżetowej w swojej

prognozie z wiosny 2011 r. W związku ze znacznie niższym wzrostem dochodów i

nieznacznymi różnicami w szacunkach dotyczących wpływu, jaki będą miały na budżet

reformy ograniczające wydatki (w szczególności nowo przyjęte reguły budżetowe), pojawia

się luka w stosunku do przewidywanego wskaźnika deficytu sektora instytucji rządowych i

samorządowych, wynosząca 0,2 pp w 2011 r. i 0,7 pp w 2012 r.

Mając na uwadze, że przewidywany wzrost gospodarczy w okresie objętym programem jest

zbliżony do wzrostu potencjalnego, a konsolidacja budżetowa jest osiągana głównie za

pomocą środków strukturalnych, planowany wysiłek fiskalny jest odpowiedni do celów

obniżenia deficytu nominalnego. W latach 2011-2012 średni roczny wysiłek fiskalny

przewidziany w programie – w obecnej formie – odpowiada 2,4 % PKB. Wiążą się z nim

jednak pewne zagrożenia dotyczące wdrażania uchwalonych środków, głównie po stronie

10

wydatków, ponieważ nowe reguły budżetowe mogą uniemożliwić osiągnięcie spodziewanej

skali konsolidacji. Należy jednak zauważyć, że modyfikacja reformy emerytalnej, która

zmniejsza deficyt strukturalny o 0,7 % w roku 2011 i o kolejne 0,5 % PKB w 2012 r., nie

poprawia wyjściowej sytuacji budżetowej, ponieważ zwiększa ona w takim samym stopniu

zobowiązania długoterminowe.

Chociaż w programie nie przewidziano osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego w

okresie objętym programem, prognozy dotyczące wydatków wydają się jednak wyznaczać odpowiednią ścieżkę korekty budżetowej prowadzącą do tego celu, gdy dokona się ich

analizy w zestawieniu z przewidywanym tempem wzrostu produktu potencjalnego w średnim

okresie.

Dług brutto sektora instytucji rządowych i samorządowych stale rośnie od 2005 r., z

wyjątkiem 2007 r., kiedy to gwałtowny spadek deficytu umożliwił okresowe obniżenie się długu do poziomu 45 % PKB. Od tego czasu dług stopniowo wzrastał i w 2010 r. osiągnął poziom 55 % PKB. Zgodnie z przewidywaniami zawartymi w programie tendencja ta

zostanie odwrócona, a relacja długu do PKB będzie stopniowo spadać podczas okresu

objętego programem do poziomu 50,8 % PKB w 2014 r. Wskaźnik zadłużenia będzie zatem

zdecydowanie niższy od progu określonego w traktacie. Tendencja spadkowa przewidziana w

programie wynika z łącznego oddziaływania następujących czynników: szybko spadający

deficyt, nowo wdrożona reforma zarządzania płynnością i optymistyczne założenia dotyczące

wartości rezydualnej zmiany długu, w tym wpływów z prywatyzacji, oraz optymistyczne

założenia dotyczące kształtowania się kursu walutowego. Przedstawiona w programie ścieżka

różni się nieco od tej zaprezentowanej w prognozie służb Komisji z wiosny 2011 r., zgodnie z

którą dług wzrośnie w 2011 r. o 0,4 pp, a w 2012 r. powróci do poziomu z roku 2010.

Różnica ta wynika z mniejszej redukcji deficytu i mniej optymistycznych założeń dotyczących wartości rezydualnej zmiany długu.

Polska jest średnio zagrożona pod względem stabilności finansów publicznych w długim

okresie. Długookresowe koszty wynikające ze starzenia się społeczeństwa są znacznie

mniejsze od unijnej średniej. Obecna sytuacja budżetowa jest jednak źródłem znacznej luki w

długookresowej stabilności finansów publicznych. Wnioskując na podstawie aktualnej

sytuacji budżetowej, poziom zadłużenia wzrósłby do 82 % PKB w 2020 r. Pełne wdrożenie

programu powinno jednak wystarczyć do przywrócenia tendencji spadkowej zadłużenia i

sprowadzenia go poniżej 60 % PKB do 2020 r. Do zmniejszenia zagrożeń dla długookresowej

stabilności finansów publicznych, które obecnie ocenia się jako średnie, przyczyniłoby się zapewnienie wysokich nadwyżek pierwotnych w średnim okresie.

W ciągu kilku ostatnich lat Polska znacznie wzmocniła swoje ramy budżetowe. Nie wydaje

się jednak, aby istniejące reguły budżetowe i procedury programowania średniookresowego

zapewniały dostateczną przejrzystość i elastyczność na wypadek pojawienia się wstrząsu

makroekonomicznego, co umożliwiłoby zapewnienie stabilności finansów publicznych w

perspektywie średnio– i długookresowej oraz zachętę do koordynacji pomiędzy

poszczególnymi szczeblami administracji.

4.2.1.2. Sektor finansowy

W wartościach bezwzględnych polski sektor bankowy jest największy w Europie Środkowej i

Wschodniej – w 2010 r. jego suma bilansowa sięgnęła 80 % PKB. Polskie banki znajdują się głównie w rękach podmiotów zagranicznych (70 % aktywów polskich banków jest

kontrolowanych przez właścicieli zagranicznych), chociaż największy polski bank, PKO BP,

jest kontrolowany przez państwo.

11

Podobnie jak pozostałe sektory polskiej gospodarki, sektor bankowy dobrze zniósł kryzys.

Dzięki dosyć ostrożnemu, zorientowanemu na rynek krajowy modelowi działalności

przyjętemu przez instytucje finansowe w Polsce oraz obowiązującym je regulacjom

ostrożnościowym, sektor ten nie był narażony na toksyczne aktywa ani na złożone transakcje

na instrumentach pochodnych. Od 2008 r. zaczęła się jednak stale pogarszać jakość portfeli

kredytowych wszystkich segmentów klientów. Uważnie monitorować należy w szczególności

kredyty konsumenckie, w przypadku których wskaźnik kredytów zagrożonych przekroczył

17 %.

Bezpośrednie zagrożenia dla stabilności polskiego systemu finansowego ograniczają się do

praktyki udzielania kredytów w walutach obcych, ponieważ ryzyko „bańki” na rynku

mieszkaniowym jest stosunkowe ograniczone dzięki regulacjom ostrożnościowym

obowiązującym sektor finansowy oraz obecnym znacznym niedoborom podaży mieszkań. Kredyty walutowe niezabezpieczone przed wzrostem kursu walutowego stanowią jedną trzecią portfela kredytowego banków, z czego około trzy czwarte wszystkich kredytów

walutowych stanowią kredyty hipoteczne. Dwie najczęściej stosowane w Polsce waluty

kredytów hipotecznych to frank szwajcarski (88 %) i euro (11 %). Problemem ryzyka

związanego z udzielaniem kredytów walutowych niezabezpieczonych przed wzrostem kursu

walutowego zajęła się Komisja Nadzoru Finansowego, wydając zalecenia mające na celu

poprawę jakości zarządzania ryzykiem w bankach i zwiększenie powszechnej świadomości

na temat zagrożeń związanych z kredytami walutowymi. W dwóch ostatnich zaleceniach

określono rygorystyczne limity dotyczące relacji zadłużenia do zabezpieczenia i relacji

obsługi zadłużenia do dochodów, nałożono na banki wymogi rozdzielenia procedur

związanych ze sprzedażą kredytów i procedur związanych z oceną ryzyka oraz umożliwienia

klientom spłaty kredytów bezpośrednio w walucie obcej. Oczekuje się, że liczba dotychczas

udzielonych kredytów walutowych będzie stopniowo zmniejszać się w ciągu najbliższych 10-

15 lat w wyniku ich spłaty lub przewalutowania na walutę krajową. Podsumowując, wydaje

się, że na obecnym etapie Polska podejmuje odpowiednie działania w celu reagowania na to

zagrożenie, jednak służby Komisji będą w dalszym ciągu monitorować sytuację.

4.2.2. Polityki rynku pracy

Polska jest świadoma problemów strukturalnych związanych z reformą rynku pracy. W

listopadzie 2010 r. rząd przyjął „Strategię rozwoju kapitału ludzkiego”, stanowiącą element

„Planu uporządkowania strategii rozwoju”. W Strategii rozwoju kapitału ludzkiego określono

szereg celów strategicznych (np. większy poziom aktywności zawodowej, większa mobilność i adaptacyjność, poprawa jakości życia zawodowego oraz podniesienie poziomu kompetencji

i umiejętności obywateli).

Uczestnictwo w rynku pracy

W związku z niską stopą zatrudnienia starszych pracowników rząd zastąpił w 2009 r.

dotychczasowe programy wcześniejszego przechodzenia na wcześniejszą emeryturę emeryturami pomostowymi. Są one dostępne dla znacznie mniejszej liczby osób (tzn.

pracujących w szczególnie trudnych warunkach) i są częściowo finansowane z dodatkowych

składek opłacanych przez pracodawców. Ponadto w 2010 r. rząd rozpoczął konsultacje ze

związkami zawodowymi w sprawie potencjalnych zmian w systemie emerytalnym dla służb

mundurowych (funkcjonariuszy policji, wojska i służb penitencjarnych) w celu wydłużenia

okresu ich aktywności zawodowej. W krajowym programie reform nie są jednak wspomniane

dalsze zmiany systemu emerytalnego, z wyjątkiem ogólnej deklaracji dotyczącej

podwyższenia do 2015 r. rzeczywistego wieku przejścia na emeryturę.

12

Wprowadzenie w 2009 r. „emerytur pomostowych” oraz kontynuowanie prac nad

wydłużeniem okresu aktywności zawodowej służb mundurowych powinno doprowadzić do

podwyższenia rzeczywistego wieku przejścia na emeryturę i zmniejszyć koszty budżetowe.

Proponowane zmiany dotyczące służb mundurowych nie będą miały jednak zastosowania do

obecnych pracowników, a tym samym ich pełne skutki będą widoczne dopiero w dłuższej

perspektywie. Oprócz tego wnioski dotyczące zmian szczególnych zasad dotyczących

emerytur i podwyższenia ustawowego wieku emerytalnego są opóźnione.

Dostęp do usług opieki nad dziećmi w wieku 3-5 lat zwiększył się w ostatnich latach, w czym

dużą rolę odegrały środki unijne. Niemniej jednak potrzebne są konkretne środki

gwarantujące trwałe świadczenie usług tego typu w przyszłości i ich przystępność cenową. KPR zawiera plany, zgodnie z którymi gminy otrzymywałyby dofinansowanie na cele

tworzenia przedszkoli. Niedawno wprowadzono bardziej elastyczne formy opieki nad

młodszymi dziećmi. Rząd planuje także wdrożenie Programu „Maluch”, którego celem jest

rozwój instytucji opieki nad dziećmi i rozszerzenie obecnych form tej opieki. Konieczne

może być podjęcie dodatkowych działań w celu zapewnienia zrównoważonego charakteru

obecnie opracowywanych rozwiązań w zakresie wychowania przedszkolnego, zwiększenie

wskaźnika przyjmowania do tych placówek dzieci poniżej trzech lat oraz ułatwiania dostępu

do usług opieki dla osób starszych i innych osób pozostających na utrzymaniu.

Jeżeli chodzi o niską stopę zatrudnienia osób niepełnosprawnych, niedawne zmiany

przepisów zawierają propozycje wprowadzenia nowych środków finansowych wspierających

zatrudnienie osób niepełnosprawnych i mają one na celu zmniejszenie współfinansowania

miejsc pracy dla osób o lekkim i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, przy

jednoczesnym zwiększeniu współfinansowania miejsc pracy dla osób o znacznym stopniu

niepełnosprawności. Propozycje te mają pomóc osobom o znacznym stopniu

niepełnosprawności (stanowiącym 4 % wszystkich pracujących niepełnosprawnych i niemal

19 % wszystkich osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym), zachęcając jednocześnie

pozostałe grupy, zwłaszcza osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności, do poszukiwania

zatrudnienia na otwartym rynku pracy.

Inwestycje w infrastrukturę transportową, jak również łatwiej dostępna infrastruktura socjalna

i przystępne cenowo mieszkania, przyczyniają się w bardzo dużym stopniu do zwiększania

mobilności pracowników i ułatwiają dojazdy do pracy. W związku z tym w KPR

przewidziano rozbudowę rynku najmu, na którym byłyby dostępne przystępne cenowo

mieszkania, a także zwiększenie elastyczności przepisów dotyczących wynajmu mieszkań i

inwestycje w sieci transportowe, aby ułatwić dojazdy do pracy z obszarów wiejskich do

miast. Zapowiedziane środki mogą jednak nie doprowadzić do znaczącego wzrostu

mobilności pracowników i uczestnictwa w rynku pracy, ponieważ w niedostatecznym stopniu

odpowiadają na braki w podaży mieszkań (barierą jest tutaj brak planów zagospodarowania

przestrzennego) oraz skupiają się nadmiernie na głównych sieciach transportowych,

zaniedbując lokalną infrastrukturę kolejową ułatwiającą dojazdy do pracy.

Obecnie nie są planowane znaczące inicjatywy prawodawcze dotyczące problemu

nieukończonej restrukturyzacji sektora rolnictwa. W debacie na temat systemu ubezpieczeń społecznych rolników (KRUS) nie odnotowuje się postępów. Jednakże w świetle niedawnej

decyzji Trybunału Konstytucyjnego (z października 2010 r.) zasady obliczania wysokości

składek na ubezpieczenie zdrowotne w KRUS muszą zostać zmienione. Wysokość składek

osób fizycznych będzie musiała zostać dostosowana do ich przychodów (obecnie obowiązują one w takiej samej wysokości dla wszystkich rolników). Może to zmniejszyć jeden z

przywilejów zachęcających do pozostawania w systemie KRUS, tj. niższe składki na

ubezpieczenie zdrowotne. Podsumowując, należy dokonać przeglądu obecnego systemu

13

zachęt do pozostawania w sektorze rolniczym i podjąć konkretne środki umożliwiające byłym

rolnikom nabywanie nowych umiejętności.

Edukacja i umiejętności

Polska prowadziła szeroko zakrojone reformy w celu unowocześnienia wszystkich szczebli

systemu edukacji i udało się jej poprawić wyniki osiągane w badaniach prowadzonych przez

OECD w ramach programu PISA. Polskie wskaźniki dotyczące przedwczesnego zakończenia

nauki są znacznie poniżej średniej w UE, a liczba osób, które mają wyższe wykształcenie, jest

nieco wyższa niż średnia w UE.

System edukacji ma jednak poważne trudności z przekazywaniem odpowiednich umiejętności

wymaganych przez rynek pracy. Problem niedopasowania umiejętności do potrzeb

związanych z miejscami pracy oferowanymi na rynku pracy, zwłaszcza w przypadku

młodych ludzi, wymaga wdrożenia proponowanej skutecznej strategii uczenia się przez całe

życie, reformy systemu szkolnictwa wyższego i jego lepszego powiązania z potrzebami rynku

pracy, a także dalszych inwestycji w programy kształcenia zawodowego, adresowane w

szczególności do pracowników o niskich kwalifikacjach i w starszym wieku. Rozpoczęto już prace nad wdrażaniem krajowych ram kwalifikacji, dodatkowo do krajowego rejestru

kwalifikacji (zaplanowanego na 2012 r.). W najbliższym czasie ma zostać przyjęty dokument

strategiczny „Perspektywa uczenia się przez całe życie”. W KPR wyznaczono plany

dotyczące zmian prawodawstwa w celu lepszego powiązania edukacji z potrzebami rynku

pracy np. poprzez umożliwienie szkołom wprowadzania szkoleń przygotowujących do

potwierdzenia kwalifikacji zawodowych. W KPR przewidziano także środki mające na celu

ułatwienie przejścia z systemu edukacji do pierwszego zatrudnienia oraz tworzenie nowych

miejsc pracy w nowych, mniej podatnych na kryzys sektorach gospodarki.

Problemom w tym obszarze ma ponadto zaradzić reforma szkolnictwa wyższego, której

wdrożenie jest planowane na drugie półrocze 2011 r. Celem tej reformy jest zachęcenie

uniwersytetów do wprowadzenia elastyczniejszych i gwarantujących wyższą jakość programów nauczania, które zmniejszyłyby niedopasowanie umiejętności do potrzeb rynku

pracy dzięki zaangażowaniu pracodawców w proces kształcenia oraz przez wzmocnienie

powiązań pomiędzy uniwersytetami a biznesem w celu zapewnienia odpowiedniego zakresu

obszarów studiów, które spełniałyby potrzeby rynku pracy.

Niska jest dostępność programów wsparcia, które byłyby dostosowane do indywidualnych

potrzeb, w tym specjalnych szkoleń i programów przyuczeń do zawodu, dzięki którym

uczestnicy mogliby zdobyć pierwsze doświadczenia zawodowe. Organizowanie w

przedsiębiorstwach praktycznych szkoleń dla młodych ludzi w ramach kształcenia i szkolenia

zawodowego nie jest skutecznym rozwiązaniem, podobnie jak system, mający zachęcić przedsiębiorstwa do oferowania praktyk. Uchwalona w grudniu 2010 r. zmiana ustawy o

promocji zatrudnienia stanowi jednak krok we właściwym kierunku. Wprowadza ona

obowiązek przygotowania indywidualnych planów działania przez bezrobotnych do 25. roku

życia, bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych lub bez doświadczenia zawodowego,

którzy pozostają bezrobotni od ponad 6 miesięcy.

Ograniczanie ubóstwa

Poprawa szans na zatrudnienie w przypadku głównych grup zagrożonych wykluczeniem

przyczyni się do ograniczenia ubóstwa w Polsce. W związku z tym należy podjąć wysiłki w

celu wspierania rodzin z dziećmi, ponieważ obowiązki opieki nad dziećmi są jedną z

głównych przyczyn braku aktywności zawodowej i bezrobocia (kobiety, które niedawno

zostały matkami, i osoby samotnie wychowujące dzieci stanowią znaczny odsetek osób

bezrobotnych). Kolejne wyzwanie wiąże się z obecną krótką aktywnością zawodową kobiet,

14

wynikającą między innymi z ich niskiego ustawowego wieku przejścia na emeryturę, w

związku z czym istnieje realna groźba, że ich przyszłe emerytury będą zbyt niskie. Oprócz

tego należy zająć się także problemem dużego ubóstwa pracujących, szczególnie wśród

pracowników o niskim poziomie wykształcenia. Dalszym wyzwaniem, które stoi przed

Polską, jest zwalczanie ubóstwa pracujących i wykluczenia społecznego osób

niepełnosprawnych (zwłaszcza na obszarach wiejskich).

4.2.3. Środki strukturalne zwiększające wzrost gospodarczy

Otoczenie biznesu

Uciążliwe administracyjne procedury podatkowe, często zmieniające się przepisy podatkowe,

sztywne procedury dotyczące rozpoczynania i kończenia działalności przez przedsiębiorstwa

oraz uciążliwe wymogi dotyczące wydawania licencji i pozwoleń, w tym długotrwałe

procedury wydawania pozwolenia na budowę mają niekorzystny wpływ na klimat dla

przedsiębiorczości. Niedawne zmiany systemu podatkowego, które weszły w życie w 2011 r.,

w tym wprowadzenie ewidencji obrotu i kwot podatku VAT dla prawników i lekarzy,

zniesienie zwolnień podatkowych z tytułu samochodów służbowych oraz umiarkowane

zmiany administracji podatkowej (wprowadzenie w 2009 r. krótszego terminu zwrotu podatku

VAT i możliwości rozliczeń PIT drogą elektroniczną) zwiększyły w pewnym stopniu

przejrzystość systemu podatkowego i jego „przyjazność” dla podatnika. Oprócz tego rząd

pracuje nad zmianą przepisów wykonawczych wprowadzających punkty kompleksowej

obsługi dla przedsiębiorców rozpoczynających działalność (w ramach wdrożenia programu

Small Business Act), aby umożliwić w 2011 r. rejestrowanie działalności gospodarczej przez

internet w całym kraju. W ramach nowej reformy otoczenia biznesowego, która powinna

zostać przyjęta w 2011 r., władze planują ponadto zniesienie szeregu licencji i zezwoleń, wprowadzenie instytucji podpisanych oświadczeń w miejsce obowiązku przedkładania

urzędowych zaświadczeń, jak również umożliwienie dostępu elektronicznego do krajowego

rejestru sądowego i dopuszczenie faktur elektronicznych. Wprowadzenie w 2010 r.

elektronicznego postępowania sądowego w nieskomplikowanych sprawach nieznacznie

zmniejszyło liczbę spraw sądowych czekających na rozstrzygnięcie.

Wspomniane reformy administracji podatkowej i obsługi administracyjnej przedsiębiorstw są ważne, nawet jeżeli wnoszą tylko niewielkie usprawnienia. Głównymi wyzwaniami pozostają tworzenie korzystnych warunków rozpoczynania i kończenia działalności przez

przedsiębiorstwa oraz ograniczenie liczby licencji i zezwoleń. Pomimo stworzenia

elektronicznych postępowań sądowych, postępowania sądowe trwają nadal bardzo długo, ale

ich koszt jest znacznie niższy niż średnia w UE. Rząd nie uprościł jeszcze procedury

dotyczącej pozwoleń na budowę, mimo szeregu deklaracji, a samorządy lokalne bardzo

powoli ustalają plany zagospodarowania przestrzennego, które uprościłyby procedury

związane z inwestycjami. W celu zwiększenia konkurencyjności polskich MŚP na rynkach

państw nienależących do UE, rząd mógłby również rozważyć przyspieszenie procedur

wwozowych i wywozowych.

Jeżeli chodzi o proces legislacyjny, w niedostatecznym stopniu wdrażane są wytyczne

dotyczące oceny skutków oraz konsultacji społecznych.

W szerszym aspekcie istnieje potrzeba zmiany kultury legislacyjnej poprzez pełne i

skuteczne wdrożenie wytycznych dotyczących oceny skutków oraz konsultacji społecznych.

Przyjęto akty prawne wdrażające dyrektywę usługową; Komisja prowadzi obecnie analizę jakości. Polska stworzyła także elektroniczny Pojedynczy Punkt Kontaktowy, ale mogłaby

dołożyć większych starań, aby poprawić realizację procedur online. W ciągu ostatnich

czterech lat Polska nie osiągnęła uzgodnionego docelowego poziomu deficytu transpozycji

dorobku prawnego w dziedzinie rynku wewnętrznego. Transpozycja dyrektyw do prawa

15

krajowego nie jest traktowana odpowiednio priorytetowo w polskiej polityce. Istniejące

mechanizmy kontrolne nie są skuteczne, ponieważ nie istnieje żaden wewnętrzny system

sankcji w przypadku niedotrzymania terminu transpozycji. W większości przypadków

transpozycja wymaga zmian ustaw sejmowych, co wiąże się z długimi procedurami.

Energia i zmiana klimatu

Cele polityczne w dziedzinie energii zostały ustalone w strategii ramowej zatytułowanej

„Polityka energetyczna Polski do 2030 roku”. Rząd zamierza ponadto przyjąć w 2011 r. drugi

krajowy plan działania na rzecz racjonalizacji zużycia energii (NEEAP2), w którym zostaną wyraźnie określone obowiązki, terminy i budżety. Rozpoczęto także projekty demonstracyjne

poświęcone technologiom wychwytywania i składowania dwutlenku węgla w celu zbadania

możliwości pogodzenia celów polityki przeciwdziałania zmianie klimatu z dużym

uzależnieniem polskiej gospodarki od węgla. Sejm uchwalił niedawno nową ustawę wprowadzającą system białych certyfikatów dla dostawców energii; termomodernizacja

budynków jest wspierana finansowo ze specjalnego funduszu. Polska przedstawiła swój

krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, ukierunkowany na

osiągnięcie celów Polski w zakresie energii odnawialnej na 2020 r. Plan ten ma zostać w pełni

zrealizowany i określa środki, które należy podjąć w celu wypełnienia zobowiązań wynikających z dyrektywy 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł

odnawialnych. W KPR przewidziano oprócz tego, że w 2011 r. przygotowana zostanie ustawa

o korytarzach przesyłowych mająca ułatwić inwestycje w sieć elektroenergetyczną.

Utrzymująca się w niedawnym czasie (pomimo skutków kryzysu gospodarczego) tendencja

dotycząca emisji gazów cieplarnianych nie wydaje się być zgodna z krajowym celem na rok

2020 (+14 % w porównaniu z poziomem emisji z 2005 r.). Oznacza to, że do osiągnięcia tego

celu potrzebne będą dodatkowe działania ograniczające emisje lub wykorzystanie

mechanizmów elastyczności, zwłaszcza jeżeli chodzi o sektory transportu drogowego,

budowlany i rolniczy.

Starzenie się mocy produkcyjnych i sieci przesyłowych może doprowadzić do

niedostatecznego poziomu dostaw energii i silnego wzrostu kosztów energii dla jej odbiorców

końcowych i dla przemysłu. Przekazanie sektorowi energetycznemu dużej ilości zezwoleń na

emisję emisji dostarczyło mu pośrednio bodźców do powrotu do wytwarzania energii w

oparciu o wykorzystanie węgla. Ponieważ planowane nowe elektrownie będą wykorzystywały jako paliwo głównie węgiel, w przypadku wysokich cen jednostek emisji

może dojść do ich transmisji na poziom cen energii elektrycznej, zwłaszcza w świetle

ograniczonej konkurencji na polskim rynku i powolnych postępów w rozwoju

międzysystemowych połączeń elektroenergetycznych sieci przesyłowych. Zmiana struktury

mechanizmów zachęcających do inwestycji w niskoemisyjne źródła energii, w tym

odnawialne źródła energii, byłaby pomocna w osiągnięciu przez Polskę jej celów redukcji

emisji. W bliższej perspektywie, przyspieszenie budowy połączeń międzysystemowych z

resztą europejskiego rynku energii, w szczególności w ramach planu działań w zakresie

połączeń międzysystemowych na rynku energii państw bałtyckich, mogłoby zapobiec

gwałtownym wzrostom cen energii elektrycznej. Polska mogłaby także ograniczyć emisje

dzięki zwiększeniu efektywności energetycznej i oszczędniejszemu wykorzystaniu zasobów,

na przykład poprzez racjonalniejsze wykorzystanie biomasy. Przy wytwarzaniu energii można

także częściej korzystać ze skojarzonej gospodarki cieplno-elektrycznej (kogeneracji), którą cechuje wysoka efektywność energetyczna. Jaśniejsze i bardziej korzystne ramy prawne

regulujące umowy o poprawę efektywności energetycznej przyczyniłyby się ponadto do

ograniczenia potrzeby korzystania ze środków publicznych na potrzeby inwestycji

przynoszących oszczędność energii w budynkach użyteczności publicznej. Kolejnym

16

środkiem zwiększającym efektywność energetyczną byłoby określenie celów dotyczących

efektywności energetycznej w odniesieniu do mocy produkcyjnych w sektorze

elektroenergetycznym w celu zapobiegania marnotrawstwu zasobów paliw.

Jeżeli chodzi o rynek gazu, nadal nierozwiązanym problemem jest niewprowadzenie zasady

dostępu stron trzecich. Aby móc sprostać wyzwaniom dotyczącym bezpieczeństwa

energetycznego i liberalizacji rynku, Polska może ponadto dokonać dalszych inwestycji w

gazociągi międzysystemowe i rurociągi krajowe.

Infrastruktura transportowa i szerokopasmowa

Nakłady na nową sieć transportową, współfinansowane z funduszy UE, zintensyfikowały się w 2010 r. i mają się zwiększyć w latach 2011-2012. Elektroniczny system poboru opłat, który

ma być wprowadzony od 2011 r. w odniesieniu do autobusów i innych pojazdów ciężkich

może pomóc w przejściu na system opłat za korzystanie infrastruktury zgodny z zasadami

„zanieczyszczający płaci” i „użytkownik płaci”, stanowiący jednocześnie źródło dochodów i

prowadzący do bardziej zrównoważonego podziału zadań przewozowych, co poprawiłoby

efektywność całego systemu transportu. Jednakże utrzymujące się wąskie gardła w

administracji transportu, ograniczenia budżetowe utrudniające rozwój infrastruktury

transportowej oraz koncentrowanie większości działań na sieci drogowej doprowadziło do

zaniedbania sektora kolejowego. Korzystne dla Polski byłoby zatem włączenie do planowania

aspektów dotyczących zrównoważenia, ponieważ zmieniłaby się w ten sposób struktura

inwestycji, jeżeli chodzi o poszczególne rodzaje transportu, i w efekcie więcej środków

byłoby przeznaczanych na kolejnictwo. Wdrożenie przyjętego już centralnego planu

poprawiłoby atrakcyjność transportu kolejowego i przyczyniłoby się do modernizacji taboru

kolejowego, który jest w dużej mierze przestarzały (dzięki czemu będzie można znacznie

podwyższyć dopuszczalne prędkości – w obecnej chwili prędkość maksymalna obowiązująca

na 40 % obszaru sieci operacyjnej jest mniejsza niż 80 km/h). Ponadto Polska zamierza

przyjąć w tym roku nową zintegrowaną strategię w dziedzinie transportu. Oczekuje się, że

strategia ta doprowadzi do lepszego wyważenia priorytetów inwestycyjnych w

poszczególnych rodzajach transportu (kolejowego, lotniczego i drogowego), uwzględniając

zrównoważenie w długim horyzoncie czasowym, w tym główne koncepcje polityczne zawarte

w planie działania „Transport w roku 2050”. Kolejną ważną kwestią jest zapewnienie

zgodności inwestycji transportowych z unijnymi dyrektywami i rozporządzeniami

dotyczącymi ochrony środowiska i transportu. Oprócz tego można poddać przeglądowi

ekonomiczne uzasadnienie, zgodnie z którym określane są priorytety dotyczące rozwoju

infrastruktury transportowej, aby ograniczyć skutki cięć budżetowych na sieć infrastruktury.

W odpowiednich i uzasadnionych przypadkach można rozważyć partnerstwa publiczno-

prywatne w celu zmniejszenia presji budżetowej, zapewniając jednocześnie odpowiednią infrastrukturę na potrzeby gospodarki.

Polska ma bardzo niski wskaźnik penetracji stacjonarnych usług szerokopasmowych,

szczególnie na obszarach wiejskich. Mobilne usługi szerokopasmowe oferują dalszą możliwość dostępu do Internetu, ale Polska ma opóźnienia w procesie wyłączania

naziemnego sygnału telewizyjnego nadawanego w systemie analogowym, co zwolniłoby

znaczną część widma radiowego. Opóźnienia te grożą wolniejszym rozpowszechnianiem

mobilnych usług szerokopasmowych.

Badania naukowe, innowacje i szkolnictwo wyższe

W ciągu ostatnich kilku lat Polska uchwaliła wiele reform mających na celu zwiększenie

wysokości i skuteczności wydatków publicznych na działalność naukową i innowacje. W

październiku 2010 r. wszedł w życie program „Budujemy na wiedzy”. Dzięki temu

17

programowi reform Polska Akademia Nauk będzie w większym stopniu dążyć w swojej

działalności do pełnienia roli „centrum doskonałości”, wprowadzony zostanie konkurencyjny

system finansowania w ramach przydziału środków publicznych, a proces wdrażania polityki

naukowej zostanie zdecentralizowany poprzez ustanowienie dwóch nowych agencji

wykonawczych: Narodowego Centrum Nauki, zajmującego się badaniami podstawowymi,

oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, zajmującego się badaniami stosowanymi i

badaniami realizowanych w ramach współpracy między instytucjami badawczymi a

przemysłem.

Reforma szkolnictwa wyższego zapewni instytucjom szkolnictwa wyższego większą swobodę w określaniu programów nauczania. Najlepsze publiczne i prywatne szkoły wyższe otrzymają dodatkowe dotacje publiczne, a poziom kształcenia doktorantów i finansowanie ich studiów

ulegnie poprawie dzięki przesunięciu nacisku na ich publikacje naukowe i za sprawą bardziej

konkurencyjnych procedur kwalifikacyjnych. Wprowadzone zostaną ponadto ograniczenia

dotyczące liczby stanowisk zajmowanych jednocześnie przez nauczycieli akademickich, a

procedury dotyczące ich zatrudnienia, awansu i oceny staną się bardziej przejrzyste i

konkurencyjne (będą one także obejmować okresowe oceny pracowników akademickich).

Istnieją dalsze plany mające zachęcić sektor prywatny do finansowania działalności

badawczej i rozwojowej, w szczególności poprzez wspólne projekty publiczno-prywatne i

opracowanie systemu poważnych zachęt podatkowych. Opracowane zostaną także strategie

„inteligentnej specjalizacji” na poziomie krajowym i regionalnym, aby stworzyć ramy

pozwalające ulepszyć regionalne systemy innowacyjne.

Reforma systemu funkcjonowania nauki powinna doprowadzić do powstania bardziej

konkurencyjnych warunków ramowych, lepiej reagujących na potrzeby rynku oraz

promujących doskonałość w obszarze badań dzięki wzajemnej międzynarodowej ocenie.

Reforma ta powinna ponadto przyczynić się do zmiany motywacji i mentalności polskich

naukowców. Osiągnięcie krajowego celu dotyczącego nakładów na działalność badawczo-

rozwojową będzie jednak wymagać wydatkowania znacznych funduszy przez sektor

prywatny i poważnych zachęt ze strony sektora publicznego (opierających się na obecnych

inicjatywach finansowanych ze środków UE); konieczne będą także dalsze reformy

prowadzące do umiędzynarodowienia ram funkcjonowania nauki i lepszego dostosowania do

potrzeb biznesu. Reforma szkolnictwa wyższego powinna być skutecznym sposobem

umożliwiającym wprowadzenie konkurencji do tego systemu. W średniej perspektywie

czasowej (kiedy to Polska przestanie być objęta procedurą nadmiernego deficytu) można

jednak przewidzieć zaplanowanie i wprowadzenie systemu podatkowego sprzyjającego

prywatnym badaniom naukowym i innowacjom, a także włączenie wielorocznych ram

finansowania do najbliższej strategii dotyczącej innowacyjnej gospodarki.

5. STRESZCZENIE

W aktualizacji programu konwergencji z 2011 r. wyznaczono ambitny program konsolidacji

budżetowej, który zostanie wdrożony w latach 2011 i 2012 w oparciu o realistyczny

scenariusz makroekonomiczny. Za pomocą pakietu obejmującego głównie środki

strukturalne, wzmocnionego znacznym ożywieniem koniunktury gospodarczej, Polska dąży

do zmniejszenia deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych do poziomu poniżej

3 % PKB do 2012 r., czyli w terminie wyznaczonym przez Radę w ramach procedury

nadmiernego deficytu. Istnienie szeregu ryzyk zagrażających wdrożeniu pakietu

konsolidacyjnego oznacza, że aby móc skorygować nadmierny deficyt do 2012 r., może być wymagane wprowadzenie dodatkowych środków. Skuteczne, przejrzyste i elastyczne ramy

budżetowe wydają się być konieczne w celu zapewnienia stabilności finansów publicznych w

długim okresie.

18

Polityczny program reform przedstawiony w krajowym programie reform obejmuje szeroki

zakres środków mających na celu przezwyciężenie najważniejszych problemów

strukturalnych istniejących w Polsce. Oczekuje się, że już przyjęte oraz dopiero proponowane

reformy rynku pracy zwiększą stopę zatrudnienia, zwłaszcza poprzez zwiększenie

zatrudnienia kobiet i lepsze powiązanie edukacji z potrzebami rynku pracy. Reformy te będą musiały zostać skutecznie wdrożone oraz poparte dodatkowymi działaniami w zakresie opieki

nad dziećmi i szkolenia zawodowego, w tym szkolenie w miejscu pracy. Ponadto szczególną uwagę należy zwrócić na specjalne środki ukierunkowane na zwiększenie stopy zatrudnienia

pracowników starszych, podwyższenie ich wieku emerytalnego oraz poprawę wewnętrznej

mobilności siły roboczej. W celu zwiększenia wydajności pracy, poprawy otoczenia biznesu i

zwiększenia innowacji niezbędne jest skuteczne wdrożenie przyjętych i zapowiedzianych

reform sektora badawczo-rozwojowego i systemu edukacji, a także administracyjnej obsługi

przedsiębiorstw oraz zwiększenie nakładów na infrastrukturę. Można przewidzieć dodatkowe

środki, aby dodatkowo wzmocnić powiązania między szkolnictwem wyższym, działalnością naukową a przemysłem, zachęcić do inwestowania w niskoemisyjne źródła energii i

infrastrukturę, oraz poprawić prawne egzekwowanie umów, uprościć procedury wydawania

pozwoleń budowlanych oraz przyspieszyć tworzenie lokalnych planów zagospodarowania

przestrzennego.

19

ZAŁĄCZNIK

Tabela I. Wskaźniki makroekonomiczne

1995-1999 2000-2004 2005-2008 2009 2010 2011 2012

Wskaźniki podstawoweStopa wzrostu PKB 6,0 3,2 5,4 1,7 3,8 4,0 3,7

Luka produktowa 1 -0,3 -0,3 1,4 -0,7 -1,1 -1,2 -1,4

Inflacja HICP (roczna zmiana w %) 11,3 4,3 2,6 4,0 2,7 3,8 3,2

Popyt wewnętrzny (roczna zmiana w %) 2 7,5 2,4 6,0 -1,0 4,0 4,4 3,7

Stopa bezrobocia (% siły roboczej) 3 12,0 18,6 12,1 8,2 9,6 9,3 8,8

Nakłady brutto na środki trwałe (w % PKB) 21,7 19,9 20,4 21,2 19,5 20,8 21,3

Stopa oszczędności krajowych brutto (w % PKB) 20,3 17,5 18,6 18,2 17,5 17,7 18,1

Sektor instytucji rządowych i samorządowych (w % PKB)Wierzytelności netto (+) lub zadłużenie netto (-) -4,1 -5,0 -3,3 -7,3 -7,9 -5,8 -3,6Dług brutto 42,8 41,8 46,7 50,9 55,0 55,4 55,1Aktywa finansowe netto 0,1 -19,9 -20,0 -22,7 nd. nd. nd.Dochody ogółem 42,3 38,3 39,9 37,2 37,8 40,0 40,1

Wydatki ogółem 46,4 43,3 43,2 44,5 45,7 45,8 43,7w tym: odsetki 4,4 3,0 2,5 2,6 2,7 2,8 2,7

Przedsiębiorstwa i instytucje finansowe (w % PKB)Wierzytelności netto (+) lub zadłużenie netto (-) -4,5 -1,8 0,0 3,7 4,0 3,9 1,9Aktywa finansowe netto; przedsiębiorstwa niefinansowe -74,7 -69,4 -72,2 -80,6 nd. nd. nd.Aktywa finansowe netto; instytucje finansowe 10,3 11,6 -8,3 -3,2 nd. nd. nd.Nakłady brutto na środki trwałe 14,7 12,4 13,0 10,5 9,8 10,2 11,4Nadwyżka operacyjna brutto 14,7 18,0 22,0 23,6 22,8 22,4 22,2

Gospodarstwa domowe i INKgd (w % PKB)Wierzytelności netto (+) lub zadłużenie netto (-) 6,3 3,6 0,5 2,5 2,6 0,8 0,3Aktywa finansowe netto 37,1 39,8 47,3 42,9 nd. nd. nd.Wynagrodzenia brutto 35,1 34,2 32,4 32,8 32,8 32,7 32,8

Dochody z tytułu własności netto 5,6 5,4 3,5 3,0 2,8 2,5 2,2

Transfery bieżące otrzymane 20,4 20,8 20,3 21,2 21,7 21,0 20,7Oszczędności brutto 10,5 8,3 5,4 6,7 7,4 5,5 5,0

Zagranica (w % PKB)Wierzytelności netto (+) lub zadłużenie netto (-) -2,3 -3,1 -2,8 -1,0 -1,1 -1,0 -1,3Aktywa finansowe netto 27,5 38,4 53,9 64,8 nd. nd. nd.Eksport towarów i usług netto -2,8 -3,7 -2,3 0,1 -0,8 -1,7 -1,5

Dochody pierwotne netto z zagranicy -0,8 -0,9 -2,5 -3,5 -3,7 -3,8 -4,0

Transakcje kapitałowe netto 0,1 0,0 0,7 1,2 2,0 3,0 2,8

Sektor towarów i usług wymiennych 52,4 49,8 48,8 48,8 49,0 nd. nd.

Sektor towarów i usług niewymiennych 35,9 38,9 38,9 40,0 39,2 nd. nd. w tym: Sektor budowlany 6,5 5,8 5,9 6,5 6,1 nd. nd.

Realny efektywny kurs walutowy

(wskaźnik, 2000=100) 93,8 98,4 99,6 89,2 96,6 99,5 101,7

„Terms of trade” towarów i usług

(wskaźnik, 2000=100) 106,9 100,1 103,7 106,7 105,1 103,7 104,3Wyniki eksportu (wskaźnik, 2000=100) 92,7 107,5 127,6 144,5 143,3 145,0 146,8

3 Osoby bezrobotne to wszystkie osoby, które nie są zatrudnione, aktywnie szukają pracy i są gotowe do podjęcia zatrudnienia natychmiast lub najdalej w

ciągu dwóch tygodni. Siła robocza to łączna liczba osób zatrudnionych i osób niezatrudnionych. Stopa bezrobocia obejmuje grupę wiekową od 15 do 74 lat.

Źródło:

Prognoza służb Komisji z wiosny 2011 r.

Uwagi:1 Luka produktowa to luka pomiędzy faktycznym a potencjalnym produktem krajowym brutto w cenach z 2000 r.

2 Wskaźnik dotyczący popytu wewnętrznego obejmuje zapasy.

20

Tabela II. Scenariusze makroekonomiczne stanowiące podstawę prognoz budżetowych 2013 2014

KOM PK KOM PK KOM PK PK PKRealny PKB (zmiana w %) 3,8 3,8 4,0 4,0 3,7 4,0 3,7 3,9

Spożycie prywatne (zmiana w %) 3,2 3,2 3,3 3,2 3,7 3,9 3,6 3,8

Nakłady brutto na środki trwałe

(zmiana w %)

-2,0 -2,0 9,7 9,9 7,0 7,1 4,5 5,1

Eksport towarów i usług

(zmiana w %)

10,2 10,2 7,7 8,5 7,6 8,5 8,0 7,1

Import towarów i usług (zmiana w %) 10,7 10,7 8,5 9,5 7,5 8,5 7,4 6,7

Wkład we wzrost realnego PKB:

- Finalny popyt krajowy 2,2 4,0 4,2 4,6 3,8 4,1 3,6 3,8

- Zmiana stanu zapasów 1,8 1,9 0,2 0,2 0,0 0,1 0,0 0,0

- Eksport netto -0,2 -0,3 -0,4 -0,6 -0,1 -0,2 0,1 0,0

Luka produktowa 1 -1,1 -1,0 -1,2 -1,0 -1,4 -1,0 -1,1 -1,0

Zatrudnienie (zmiana w %) 0,4 0,6 1,1 1,6 1,0 1,2 0,7 0,4

Stopa bezrobocia (%) 9,6 9,7 9,3 9,4 8,8 8,8 8,5 8,4

Wydajność pracy (zmiana w %) 3,4 3,2 2,9 2,3 2,7 2,8 3,0 3,4

Inflacja HICP (%) 2,7 2,7 3,8 3,5 3,2 2,8 2,5 2,5

Deflator PKB (zmiana w %) 1,3 1,3 3,3 3,3 3,3 2,6 2,5 2,5

Koszty pracy (na jednego

zatrudnionego, zmiana w %)

4,7 5,6 5,9 6,8 6,3 5,8 5,7 6,1

Wierzytelności/zadłużenie netto wobec

reszty świata (w % PKB)

-1,1 1,4 -1,0 1,3 -1,3 1,1 1,4 1,8

Uwaga:1 W procentach potencjalnego PKB, gdzie wzrost potencjalnego PKB jest zgodny z programem, po przeliczeniu przez służby Komisji

Źródło:

Prognozy służb Komisji z wiosny 2011 r. (KOM); program konwergencji (PK)

2010 2011 2012

21

Tabela III. Struktura korekty budżetowej 2010 2013 2014 Zmiana:

2010-2014

KOM KOM PK KOM PK PK PK PK

Dochody 37,8 40,0 40,1 40,1 40,7 39,7 39,2 1,4w tym:

- Podatki związane z produkcją i importem 13,5 14,0 13,9 14,0 14,1 13,9 13,4 -0,1

- Podatki od dochodów, majątku itp. 6,9 7,1 7,3 7,4 7,6 8,0 8,3 1,4

- Składki na ubezpieczenia społeczne 11,1 11,8 11,9 12,3 12,5 12,5 12,5 1,4

- Inne (pozostałe) 6,3 7,0 7,0 6,4 6,5 5,3 5,0 -1,3

Wydatki 45,7 45,8 45,7 43,7 43,7 42,2 41,2 -4,5w tym:

- Wydatki pierwotne 43,0 43,0 42,9 41,0 40,9 39,5 38,6 -4,4

w tym:

Koszty pracy 10,1 9,8 9,8 9,4 9,4 9,2 9,0 -1,1

Zużycie pośrednie 6,2 6,1 6,1 5,9 5,9 5,8 5,7 -0,5

Transfery socjalne 17,0 16,5 16,5 16,1 16,2 15,9 15,7 -1,3

Subsydia 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,0

Nakłady brutto na środki trwałe 5,6 6,6 6,6 5,8 5,8 4,9 4,6 -1,0

Inne (pozostałe) 3,7 3,5 3,4 3,3 3,2 3,2 3,1 -0,6

- Wydatki z tytułu odsetek 2,7 2,8 2,8 2,7 2,8 2,7 2,6 -0,1

Saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych -7,9 -5,8 -5,6 -3,6 -2,9 -2,5 -2,0 5,9 Saldo pierwotne -5,2 -3,0 -2,8 -0,9 -0,2 0,3 0,6 5,8Działania jednorazowe i tymczasowe 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

Saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych po skorygowaniu o działania jednorazowe i tymczasowe -7,9 -5,8 -5,6 -3,6 -2,9 -2,5 -2,0 5,9

Luka produktowa2

-1,1 -1,2 -1,0 -1,4 -1,0 -1,1 -1,0 0,1

Saldo w ujęciu uwzględniającym zmiany

cykliczne2

-7,4 -5,3 -5,2 -3,1 -2,5 -2,1 -1,6 5,8

Saldo strukturalne3 -7,4 -5,3 -5,2 -3,1 -2,5 -2,1 -1,6 5,8Zmiana salda strukturalnego 2,1 2,2 2,3 2,7 0,5 0,5

Pierwotne saldo strukturalne3

-4,7 -2,6 -2,4 -0,3 0,3 0,6 1,0 5,7

Zmiana pierwotnego salda

strukturalnego 2,1 2,3 2,2 2,7 0,4 0,4

Źródło:

Program konwergencji (PK); prognozy służb Komisji z wiosny 2011 r. (KOM); obliczenia służb Komisji.

Uwagi:1 Przy założeniu niezmiennego kursu polityki

2 Wartości luki produktowej (w % potencjalnego PKB) oraz salda w ujęciu uwzględniającym zmiany cykliczne zgodnie z programem, po przeliczeniu przez

3 (Pierwotne) saldo strukturalne = saldo (pierwotne) w ujęciu uwzględniającym zmiany cykliczne, po skorygowaniu o działania jednorazowe i tymczasowe.

(% PKB)

2011 2012

22

Tabela IV. Dynamika długu 2013 2014

KOM PK KOM PK PK PKWskaźnik zadłużenia brutto1

47,6 55,0 55,4 54,9 55,1 54,1 52,4 50,8Zmiana wskaźnika 1,0 4,1 0,4 -0,2 -0,3 -0,8 -1,7 -1,6

Czynniki mające wpływ na

zmianę 2:

1. Saldo pierwotne 1,6 5,2 3,0 2,8 0,9 0,2 -0,3 -0,62. Efekt „zwielokrotnionego wpływu”

-0,8 0,1 -0,9 -0,9 -0,9 -0,7 -0,3 -0,5w tym:

Wydatki z tytułu odsetek 2,5 2,7 2,8 2,8 2,7 2,7 2,8 2,6

Wpływ wzrostu gosp. -2,0 -1,8 -2,1 -2,1 -1,9 -2,1 -1,9 -1,9

Wpływ inflacji -1,3 -0,7 -1,6 -1,7 -1,7 -1,3 -1,2 -1,2

3. Wartość rezydualna zmiany długu 0,3 -1,2 -1,7 -2,0 -0,3 -0,3 -1,0 -0,4

w tym

Różnice między

rachunkowością w ujęciu

memoriałowym i kasowym

-0,2 -0,2 -0,2 -0,2 0,2 0,2 0,2 0,0

Akumulacja aktywów

finansowych 0,5 -1,0 -1,5 -1,5 0,3 0,3 -0,8 -0,4

Prywatyzacja -0,3 -1,8 -0,5 -0,5 -0,3 -0,3 -0,1 -0,1

Wycena i inne efekty

rezydualne 0,0 0,0 -4,1 -4,1 -4,3 -4,3 -3,6 -3,3

1 Koniec okresu.

Uwagi:

2 Efekt „zwielokrotnionego wpływu” dotyczy wpływu wydatków z tytułu odsetek na skumulowany dług oraz wpływu wzrostu realnego PKB i

inflacji na wskaźnik zadłużenia (poprzez wpływ na wartość mianownika we wzorze obliczeniowym). Wartość rezydualna zmiany długu

obejmuje różnice między rachunkowością w ujęciu memoriałowym i kasowym, akumulację aktywów finansowych, skutki wyceny oraz inne

efekty rezydualne.

Źródło:

Program konwergencji (PK); prognozy służb Komisji z wiosny 2011 r. (KOM); obliczenia służb Komisji.

(% PKB)średnia 2005-09

20102011 2012

Tabela V. Wskaźniki dotyczące stabilności w długim okresie

Polska

S1 S2 S1 S2

Wartość: 6,1 6,0 -0,1 -0,1

w tym:

Wyjściowa sytuacja budżetowa (IBP) 6,0 5,9 -0,1 -0,2

Wskaźnik zachowania wymaganej relacji długu do

PKB w 2060 r. (DR) 0,1 - -0,1 -

Zmiana salda pierwotnego w długim okresie (LTC) 0,1 0,1 0,1 0,1

2010 2015 2020 2010 2015 2020

Dług jako % PKB 55,1 69,4 81,8 55,1 49,2 41,7

Scenariusz podstawowy

(2010 r.)

Scenariusz przedstawiony w

programie

Uwaga: Scenariusz podstawowy (2010 r.) przedstawia lukę w długookresowej stabilności finansów publicznych

przy założeniu, że sytuacja budżetowa w 2010 r. pozostanie niezmienna w średnim okresie (do końca okresu

objętego programem). Scenariusz „programowy” przedstawia lukę w długookresowej stabilności finansów

publicznych przy założeniu, że plany budżetowe przewidziane w programie zostały w pełni wdrożone.

23

Wykres Średniookresowa prognoza dotycząca długu

Tabela VI. Wskaźniki dotyczące sektora finansowego

2006 2007 2008 2009 2010

Łączne aktywa sektora bankowego (% PKB) 64,1 67,5 74,8 82,9 84,1

Udział pięciu największych banków w aktywach (% łącznych aktywów) 46,1 46,6 44,2 43,9 …

Zagraniczne udziały w systemie bankowym (% łącznych aktywów) 69,0 71,2 71,8 67,6 …

Wskaźniki dotyczące prawidłowej kondycji finansowej:

- kredyty zagrożone (% łącznych kredytów) 7,4 5,2 4,5 8,0 8,8

- wskaźnik adekwatności kapitałowej (%) 1) 13,2 12,0 11,2 13,3 13,8

- rentowność - stopa zwrotu z kapitału własnego (%) 2) 22,2 24,9 20,5 10,4 12,7

Wzrost kredytów dla osób fizycznych (roczna zmiana w %) 19,5 35,3 40,5 0,6 14,2

Ceny nieruchomości mieszkalnych (zmiana w ujęciu rok do roku w %)

Narażenie na ryzyko związane z państwami otrzymującymi/spłacającymi oficjalną

pomoc finansową (% of PKB)3) … … … … …

Zadłużenie osób fizycznych (% PKB) 35,1 43,5 43,7 54,9 54,7

Zadłużenie zagraniczne brutto (% PKB)

- publiczne 19,3 17,6 14,1 19,1 22,9

- prywatne 22,2 23,9 24,4 27,9 26,5

Spread długoterminowej stopy procentowej w stosunku do obligacji niemieckiego

rządu federalnego (w pkt bazowych)*146,9 126,8 208,8 289,8 303,8

Spready swapu ryzyka kredytowego związanego ze skarbowymi papierami

wartościowymi (5-letnimi)*… … 226,0 190,8 129,6

* Mierzone w punktach bazowych.

1) Wskaźnik adekwatności kapitałowej definiuje się jako iloraz łącznego kapitału i aktywów ważonych ryzykiem.2) Stosunek dochodu netto do kapitału własnego. Po uwzględnieniu pozycji nadzwyczajnych i podatków. Zakumulowany dochód z ostatnich

12 miesięcy. Kapitał warstwy 1. Wyłączono oddziały zagranicznych banków.

3) Dotyczy następujących krajów: IE, EL, PT, RO, LV i HU.

Źródło:

Bank Rozrachunków Międzynarodowych i Eurostat (narażenie na ryzyko związane z państwami podatnymi na zagrożenia

makroekonomiczne), MFW (wskaźniki dotyczące prawidłowej kondycji finansowej), służby Komisji (długoterminowe stopy procentowe), Bank

Światowy (zadłużenie zagraniczne brutto) i EBC (wszystkie pozostałe wskaźniki).

Uwagi:

24

Tabela VII. Wskaźniki dotyczące rynku pracy oraz wskaźniki społeczne

Wskaźniki dotyczące rynku pracy 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Stopa zatrudnienia

(% ludności w wieku 20 - 64)58,3 60,1 62,7 65,0 64,9 64,6

Wzrost zatrudnienia

(zmiana w % w stosunku do

poprzedniego roku)

2,2 3,2 4,4 3,8 0,3 0,4

Stopa zatrudnienia kobiet

(% kobiet w wieku 20 - 64)51,7 53,1 55,5 57,3 57,6 57,7

Stopa zatrudnienia mężczyzn

(% mężczyzn w wieku 20 - 64)65,1 67,3 70,2 73,0 72,6 71,6

Stopa zatrudnienia starszych pracowników

(% ludności w wieku 55 - 64)27,2 28,1 29,7 31,6 32,3 34,0

Zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu

pracy (% zatrudnienia ogółem)10,8 9,8 9,2 8,5 8,4 8,3

Zatrudnienie na czas określony

(% zatrudnionych na podstawie umów na

czas określony)

25,7 27,3 28,2 27,0 26,5 27,3

Stopa bezrobocia1 (% siły roboczej) 17,8 13,9 9,6 7,1 8,2 9,6

Bezrobocie długotrwałe2

(% siły roboczej) 10,3 7,8 4,9 2,4 2,5 3,0

Stopa bezrobocia młodych

(% siły roboczej złożonej z osób młodych

w wieku 15-24)

36,9 29,8 21,7 17,3 20,6 23,7

Stopa NEET3 wśród osób młodych

(% ludności w wieku 15-24)13,9 12,6 10,6 9,0 10,1 :

Osoby przedwcześnie kończące kształcenie i

szkolenie (% ludn. w wieku 18-24 z co

najwyżej wykształceniem średnim I stopnia,

które nie uczestniczą w dalszym kształceniu

ani szkoleniu)

5,3 5,4 5,0 5,0 5,3 :

Szkolnictwo wyższe (% ludności w wieku 30-

34 z wykształceniem wyższym)22,7 24,7 27,0 29,7 32,8 :

Wydajność pracy na pracownika

(roczna zmiana w % )1,4 2,9 2,3 1,3 1,3 3,4

Czas pracy na pracownika

(roczna zmiana w %)-0,2 0,0 0,0 -0,4 -2,2 2,1

Wydajność na godzinę pracy

(roczna zmiana w %; w cenach stałych)1,5 2,9 2,3 1,7 3,6 1,3

Wynagrodzenie na pracownika

(roczna zmiana w %; w cenach stałych)-0,9 0,3 0,9 5,7 -0,7 3,4

Wzrost nominalnego jednostkowego kosztu

pracy (roczna zmiana w %)0,3 -1,1 2,6 7,5 1,6 0,6

Wzrost realnego jednostkowego kosztu

pracy (roczna zmiana w %)-2,3 -2,5 -1,3 4,3 -2,0 -0,6

Źródła:

Służby Komisji (unijne badanie aktywności ekonomicznej ludności i europejski system rachunków narodowych)

Uwagi:1 Zgodnie z definicją MOP grupa wiekowa od 15 do 74 lat)

2 Odsetek osób należących do siły roboczej, które były bezrobotne przez co najmniej 12 miesięcy.

3 NEET to osoby, które nie są zatrudnione ani nie uczestniczą w kształceniu lub szkoleniu.

25

Tabela VII. Wskaźniki dotyczące rynku pracy oraz wskaźniki społeczne (c.d.) Wydatki na świadczenia z tytułu

ochrony socjalnej (% PKB)2004 2005 2006 2007 2008

Świadczenia chorobowe /

Opieka zdrowotna3,81 3,81 3,84 3,93 4,45

Świadczenia inwalidzkie 2,25 2,05 1,88 1,70 1,60

Emerytury i renty rodzinne 11,74 11,42 11,52 10,71 10,85

Świadczenia rodzinne /

Świadczenia dla dzieci0,89 0,84 0,82 0,79 0,73

Świadczenia dla bezrobotnych 0,67 0,63 0,57 0,40 0,35

Dodatki mieszkaniowe i świadczenia dla osób

wykluczonych społecznie, gdzie indziej

niesklasyfikowane

0,30 0,48 0,33 0,26 0,22

Ogółem 19,7 19,2 19,0 17,8 18,2

w tym: świadczenia uzależnione od dochodu 1,02 1,23 0,99 0,90 0,78

Wskaźniki dotyczące włączenia społecznego

2005 2006 2007 2008 2009

Zagrożenie ubóstwem lub wykluczeniem

społecznym1 (% ludności ogółem)

45,3 39,5 34,4 30,5 27,8

Zagrożenie ubóstwem lub wykluczeniem

społecznym dzieci (% osób w wieku 0-17)48,0 42,0 37,1 32,9 31,0

Zagrożenie ubóstwem lub wykluczeniem

społecznym osób starszych

(% osób w wieku 65+)

39,3 32,5 27,3 26,9 25,8

Wskaźnik zagrożenia ubóstwem2

(% ludności ogółem)20,5 19,1 17,3 16,9 17,1

Wysokość progu ubóstwa relatywnego

(jednoosobowe gosp. domowe / rok)

- w SSN

2856 3060 3360 4044 4428

Wskaźnik poważnej deprywacji materialnej3

(% ludności ogółem)33,8 27,6 22,3 17,7 15,0

Odsetek osób żyjących w gospodarstwach

domowych o niskiej intensywności pracy4

(%

osób niestudiujących w wieku 0-59)

14,2 12,3 10,0 7,9 6,9

Wskaźnik zagrożenia ubóstwem wśród

zatrudnionych (% zatrudnionych)13,8 12,8 11,7 11,5 11,0

Uwagi:1 Osoby zagrożone ubóstwem lub wykluczeniem społecznym: osoby, które są zagrożone ubóstwem i/lub są

dotknięte poważną deprywacją materialną i/lub żyją w gospodarstwie domowym o zerowej lub bardzo niskiej

intensywności pracy.

2 Wskaźnik zagrożenia ubóstwem: odsetek osób, których zrównoważony dochód rozporządzalny jest na

poziomie niższym niż 60% mediany krajowego zrównoważonego dochodu.

Źródła:

Wydatki na świadczenia z tytułu ochrony socjalnej - europejski system zintegrowanych statystyk na temat

ochrony socjalnej; włączenie społeczne - europejskie badanie warunków życia ludności.

4 Osoby żyjące w gospodarstwach domowych o bardzo niskiej intensywności pracy: odsetek osób w wieku 0-

59 żyjących w gospodarstwach domowych, w których osoby dorosłe w ciągu ostatnich 12 miesięcy pracowały

krócej niż przez 20% ich łącznego potencjalnego czasu pracy.

3 Odsetek osób, które doświadczają co najmniej 4 z 9 deprywacji: nie mają wystarczających środków

finansowych na i) zapłatę czynszu lub rachunków za media, ii) utrzymywanie odpowiedniej temperatury w

domu, iii) pokrycie niespodziewanych wydatków, iv) jedzenie mięsa, ryby lub ekwiwalentnego źródła białka

co drugi dzień, (v) spędzenie tygodniowego urlopu poza miejscem zamieszkania co najmniej raz w roku, (vi)

samochód, (vii) pralkę, (viii) telewizor kolorowy lub (ix) telefon.

26

Tabela VIII. Wyniki rynku produktowego i wskaźniki dotyczące polityki

Wskaźniki dotyczące wydajności2001-2005

2006 2007 2008 2009 2010

Wydajność pracy1 w całej gospodarce (roczny

wzrost w %)3,6 2,6 2,2 1,3 1,5 2,9

Wydajność pracy1

w sektorze produkcyjnym

(roczny wzrost w %)5,3 10,2 7,0 4,0 7,2 14,6

Wydajność pracy1 w sektorach

elektroenergetycznym, gazowym, wodnym (roczny

wzrost w %)

5,1 -7,2 3,2 -8,6 -6,4 nd.

Wydajność pracy1 w sektorze budowlanym

(roczny wzrost w %)-1,0 2,2 -3,2 -9,4 3,7 6,4

Wskaźnik patentowy w sektorze produkcyjnym2

(liczba patentów (EUP) podzielona przez wartość dodaną brutto sektora)

0,2 0,3 0,2 nd. nd. nd.

Wskaźniki dotyczące polityki2001-2005

2006 2007 2008 2009 2010

Egzekwowanie umów3

(w dniach) nd. 980 830 830 830 830

Czas potrzebny na rozpoczęcie działalności

gospodarczej3

(w dniach)nd. 31 31 31 32 32

Wydatki na działalność badawczo-rozwojową (%

PKB)0,6 0,6 0,6 0,6 0,7 nd.

Kształcenie wyższe

(% ludności w wieku 30-34 lat)17,6 24,7 27,0 29,7 32,8 nd.

Wydatki publiczne na edukację ogółem

(% PKB)5,4 5,3 4,9 nd. nd. nd.

2003 2005 2006 2008 2009 2010

Regulacja rynku produktowego4, ogółem

(Wskaźnik; 0=nieregulowany; 6=maksymalnie

regulowany)

3,0 nd. nd. 2,3 nd. nd.

Regulacja rynku produktowego4, rynek detaliczny

(Wskaźnik; 0=nieregulowany; 6=maksymalnie

regulowany)

3,2 nd. nd. 3,2 nd. nd.

Regulacja rynku produktowego4, sektory

sieciowe6

(Wskaźnik; 0=nieregulowany; 6=maksymalnie

regulowany)

3,1 2,4 2,4 2.3* nd. nd.

4 Metodyka dotycząca wskaźników regulacji rynku produktowego została szczegółowo przedstawiona na stronie

http://www.oecd.org/document/1/0,3746,en_2649_34323_2367297_1_1_1_1,00.html. Najnowsze dostępne wskaźniki

regulacji rynku produktowego dotyczą lat 2003 i 2008, z wyjątkiem sektorów sieciowych.

Źródło:

Służby Komisji, publikacja Banku Światowego „Doing Business” (dane dotyczące egzekwowania umów i czasu rozpoczęcia

działalności gospodarczej) i OECD (dane dotyczące wskaźników regulacji rynku produktowego).

6 Zagregowane dane ETCR.

*dane dla 2007 r.

Uwagi:1Wydajność pracy jest zdefiniowana jako iloraz wartości dodanej brutto (w cenach stałych) i liczby zatrudnionych.

2 Dane dotyczące patentów dotyczą wniosków złożonych w Europejskim Urzędzie Patentowym (EUP). Liczba wniosków

jest podawana dla roku, w którym dany wniosek został złożony w EUP. Dane są dzielone wg miejsca zamieszkania

wynalazcy, a w przypadku gdy istnieje większa liczba wynalazców lub klas praw własności intelektualnej, stosowane jest

liczenie ułamkowe, aby zapobiec wielokrotnemu uwzględnieniu.3

Metodyka dotycząca tego wskaźnika, w tym założenia, została przedstawiona szczegółowo na stronie

http://www.doingbusiness.org/methodology.

27