33PRZEGLĄD 4-11.11.2013

Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej

PEWNE JAK W BANKU

Co jakiś czas media donoszą o upadku firmy obiecującej klientom ponadprzeciętne zyski z powierzonych jej pieniędzy. Pierwsza była Bezpieczna Kasa Oszczędności – w 1989 r. Polacy powierzyli jej ok. 30 mld zł (równo-wartość dzisiejszych 3 mln zł). Ostat-ni spektakularny i bardzo bolesny dla klientów upadek to Amber Gold. Od syndyka tej firmy poszkodowani do-magają się 667 mln zł. Co ciekawe, obydwa rzekomo zyskowne przed-sięwzięcia, których aktywność dzieli ponad 20 lat, zainteresowały podobną liczbę oczekujących superzysków: za-równo do BKO, jak i do Amber Gold przyniosło swoje pieniądze ok. 10 tys. osób. Wprawdzie to niewielki odsetek wszystkich klientów banków, ale za każdym razem oznacza to tysiące bo-

lesnych rozczarowań, a nawet drama-tów ludzi, którzy utracili oszczędności całego życia.

Mimo nagłaśniania podobnych spraw i licznych ostrzeżeń powtarzają się oszustwa firm obiecujących zysk większy niż w banku. Oczekujący nad-zwyczajnych profitów klienci nie zasta-nawiają się, jakie jest zabezpieczenie pieniędzy powierzonych przez nich firmie, która najczęściej jest gwiazdą jednego sezonu.

Z NADZOREM KNF BEZPIECZNIE

Nadzór, kontrola, gwarancje i regu-lacje – zewnętrzne i wewnętrzne – to główne elementy systemu bezpieczeń-stwa. Na pierwszym miejscu należy wy-mienić Komisję Nadzoru Finansowego.

Jest to organ administracji państwowej sprawujący niezależny nadzór finanso-wy nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, rynkiem ubezpieczenio-wym, rynkiem emerytalnym, instytu-cjami płatniczymi oraz sektorem kas spółdzielczych.

Celem nadzoru sprawowanego przez KNF jest zapewnienie prawi-dłowego funkcjonowania tych ryn-ków, ich stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania klientów, a także zapewnienie ochrony ich in-teresów.

W skład Komisji Nadzoru Finanso-wego wchodzą: przewodniczący po-woływany przez prezesa Rady Mini-strów na pięcioletnią kadencję, dwóch zastępców przewodniczącego powoły-wanych i odwoływanych przez prezesa

FILARY BEZPIECZEŃSTWANadzór, kontrola, gwarancje i regulacje to główne elementy zabezpieczenia

systemu bankowego

Żaden nadzór nie zastąpi naszego rozsądku przy podpisywaniu jakich-

kolwiek dokumentów bankowych.

34 4-11.11.2013 PRZEGLĄD

Rady Ministrów na wniosek przewod-niczącego, czterech członków – przed-stawicieli ministra finansów, ministra pracy i polityki społecznej, prezesa Narodowego Banku Polskiego (może nim być delegowany przez prezesa wi-ceprezes NBP) i prezydenta RP. Nadzór nad działalnością KNF sprawuje prezes Rady Ministrów.

Komisja i jej przewodniczący wyko-nują zadania z pomocą Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF). Pracami UKNF kieruje przewodniczący Komisji oraz jego dwaj zastępcy. W ramach udzielonego przez Komisję upoważnie-nia przewodniczący, jego zastępcy oraz pracownicy UKNF podejmują działania wynikające z kompetencji KNF (m.in. postanowienia i decyzje administracyj-ne). Ustawa o nadzorze nad rynkiem fi-nansowym wskazuje kategorie spraw, w których rozstrzygnięcia może wy-dawać wyłącznie Komisja. Są to m.in. zezwolenia na prowadzenie działalności na rynku finansowym, sankcje admini-stracyjne i inne kwestie o najistotniej-

szym znaczeniu dla funkcjonowania rynku finansowego.

REJESTRY I LISTY KNFZnajomość kompetencji KNF jest

przydatna klientom instytucji finan-sowych. Na jej stronie internetowej (www.knf.gov.pl) każdy może spraw-dzić, czy instytucja, której zamierza po-wierzyć pieniądze, jest godna zaufania. To znaczy, czy Komisja wyraziła zgodę na jej działanie, wpisała ją do swojego rejestru, sprawdza zgodność działania z prawem, mając na względzie stabil-ność instytucji i bezpieczeństwo pie-niędzy klientów.

Kolejnym ważnym zestawieniem jest lista podmiotów, które nie mają zezwo-lenia KNF na wykonywanie czynności bankowych, szczególnie na przyjmo-wanie wkładów pieniężnych w celu obciążania ich ryzykiem. Weryfikując wiarygodność instytucji, której chcie-libyśmy powierzyć pieniądze, powin-niśmy sprawdzić zarówno właściwy rejestr, jak i listę ostrzeżeń. n

Źródło: ARC Rynek i Opinia, badania wizerunku banków i towarzystw ubezpieczeniowych z lutego i kwietnia 2013

Niechętni Neutralni Przychylni

Towarzystwa ubezpieczeniowe BankiTT BB

44%

32%

23%

30%

38%

32%

NASTAWIENIE KLIENTÓW BANKÓW I TOWARZYSTW

UBEZPIECZENIOWYCH DO INSTYTUCJI

FINANSOWYCH, Z KTÓRYCH USŁUG KORZYSTAJĄ

• Przed wpłaceniem pieniędzy należy sprawdzić, czy ma się do czy-nienia z licencjonowanym bankiem lub firmą inwestycyjną. Lista podmio-tów z licencją KNF jest dostępna na www.knf.gov.pl.• Czynności bankowe (np. groma-

dzenie środków pieniężnych w celu udzielania kredytów lub obciążania ich ryzykiem w inny sposób) mogą być wykonywane tylko przez bank posiadający zezwolenie KNF. Dzia-łalność polegającą na gromadzeniu środków pieniężnych oraz udzielaniu pożyczek i kredytów prowadzą też legalnie spółdzielcze kasy oszczędno-ściowo-kredytowe (SKOK), działające na podstawie odrębnej ustawy. • Zarządzanie aktywami na zlecenie

albo pośrednictwo w obrocie instru-mentami finansowymi (np. akcjami czy kontraktami terminowymi na waluty lub indeksy giełdowe) jest działalnością maklerską zastrzeżoną dla licencjono-wanych firm inwestycyjnych.• Działalność firm bez licencji jest

mniej przejrzysta. Takie firmy nie pod-legają wymogom kapitałowym, które są buforem bezpieczeństwa i gwa-

rantują stabilność podmiotu. KNF nie może monitorować ich kondycji finan-sowej ani ich kontrolować. Nie ma też możliwości żądania od nich wyjaśnień w trybie nadzorczym ani wdrożenia środków zaradczych w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości lub narażenia zgromadzonych środków fi-nansowych na nadmierne ryzyko. Ko-misja nie może również nałożyć na nie kary za naruszenie przepisów ani za-stosować innych sankcji nadzorczych przewidzianych prawem. • Firmy bez licencji Komisji nie

uczestniczą w obowiązkowym dla banków publicznym systemie gwa-rantowania depozytów prowadzonym przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) ani w obowiązkowym dla firm inwestycyjnych publicznym systemie rekompensat prowadzonym przez Kra-jowy Depozyt Papierów Wartościowych

(KDPW), z których są pokrywane straty deponentów lub inwestorów w razie upadłości licencjonowanego podmiotu.• Zgodnie z prawem, prowadze-

nie bez licencji działalności maklerskiej bądź bankowej, w tym polegającej na przyjmowaniu depozytów, jest prze-stępstwem. • Nie ma wysokich zysków bez ryzy-

ka. Trzeba zachować zdrowy rozsądek. Jeżeli ktoś oferuje kilkanaście czy nawet kilkadziesiąt procent gwarantowanego zysku rocznie, czyli dużo więcej niż oprocentowanie lokat bankowych albo obligacji skarbowych, powinno to być sygnałem ostrzegawczym.• Nie należy korzystać z usług finan-

sowych, których się nie rozumie. Jeśli oferujący usługę nie potrafi lub nie chce przystępnie wyjaśnić, jak wygeneru-je obiecywane kilkunastoprocentowe zyski, rozsądnie będzie zrezygnować z takiej oferty. • Przed podpisaniem umowy po-

winno się ją przeczytać. Nie ma obo-wiązku podpisywania od ręki – można zabrać projekt umowy do domu i zasta-nowić się, np. skonsultować się z kimś, kto ma większą wiedzę o finansach.

KNF ostrzega przed powierzaniem środków firmom bez licencji

35 4-11.11.2013 PRZEGLĄD

Depozyty zgromadzone we wszyst-kich bankach krajowych (tj. z siedzibą na terytorium RP), a od 29 listopada 2013 r. także w spółdzielczych kasach oszczęd-nościowo-kredytowych, są chronione przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

Cele BFG to: • gwarantowanie wkładów pienięż-

nych zgromadzonych na rachunkach bankowych osób fizycznych i praw-nych, a od 29 listopada 2013 r. również depozytów zgromadzonych w spół-dzielczych kasach oszczędnościowo--kredytowych (SKOK-ach), • udzielanie pomocy finansowej

bankom i SKOK-om w przypadku po-wstania niebezpieczeństwa ich niewy-płacalności, • wspieranie procesów łączenia się

banków zagrożonych z silnymi jednost-kami bankowymi,

• wspieranie procesów restruktury-zacyjnych SKOK-ów,• gromadzenie informacji o pod-

miotach objętych systemem gwaranto-wania oraz opracowywanie analiz i pro-gnoz dotyczących sektora bankowego i sektora kas.

Finansowanie działalności BFG jest oparte na środkach bądź tworzonych i utrzymywanych przez banki (fundusz ochrony środków gwarantowanych) bądź wnoszonych przez banki (fundusz pomocowy) oraz spółdzielcze kasy

oszczędnościowo-kredytowe (fundusz gwarancyjny kas) bezpośrednio do BFG.

Pomoc finansowa BFG dla banków lub SKOK-ów może być udzielona, gdy istnieje zagrożenie ich niewypłacalno-ści. Jest to zwrotna pomoc finansowa, udzielana na warunkach lepszych niż rynkowe i tylko na usunięcie stanu za-grożenia wypłacalności.

Wypłata gwarantowanych depozy-tów klientom następuje po podjęciu i ogłoszeniu przez KNF decyzji o zawie-szeniu działalności banku lub SKOK-u. Środki (do równowartości w złotych 100 tys. euro) sa wypłacane w ciągu 20 dni roboczych od dnia zawieszenia działalności banku lub kasy.

Od dnia wejścia w życie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, tj. od 17 lutego 1995 r., BFG zrealizował gwarancje depozytów dla deponentów 94 banków postawionych w stan upa-dłości (pięciu banków komercyjnych i 89 spółdzielczych). Wypłaty środków z BFG wyniosły 814,4 mln zł i objęły prawie 319 tys. uprawnionych depo-nentów. Ostatnie upadłości banków nastąpiły w 2000 r. (Bank Staropolski SA) oraz w 2001 r. (Bank Spółdzielczy we Włodowicach).

Planując powierzenie jakiemuś pod-miotowi pieniędzy, warto sprawdzić, czy znajduje się na liście banków i kas, których depozyty są objęte gwarancja-mi BFG. Można to sprawdzić na stronie www.bfg.pl. n

FOT. KRZYSZTOF ŻUCZKOWSKI, FOTOLIA

BANKOWE GWARANCJE WKŁADÓWOchronę

interesów klientów i bezpieczeństwo

depozytów zapewnia

1. Komisja Nadzoru Finanso-wego jest organem:a) Narodowego Banku

Polskiego,b) Związku Banków Polskich,c) administracji państwowej.

2. System gwarantowania depozytów prowadzony

przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny:a) jest dobrowolny,b) jest obowiązkowy dla

banków i kas działających na licencji KNF,

c) jest obowiązkowy tylko dla banków.

3. Listę banków z licencją można znaleźć na stro-nach:a) Narodowego Banku

Polskiego,b) Związku Banków Polskich,c) Komisji Nadzoru Finanso-

wego.

Wśród osób, które udzielą prawidłowych odpowiedzi, rozlosujemy nagrody książkowe. Odpowiedzi prosimy nadsyłać do redakcji do 12 listopada, z dopiskiem: Kwiz bankowy.

ZACHĘCAMY DO WZIĘCIA UDZIAŁU

W SONDZIE INTERNETOWEJwww.przeglad-tygodnik.pl

CZY WIESZ NA BANK?

Odpowiedzi do kwizu z nr. 431. a) Ustalanie wysokości stóp procentowych NBP jest kompetencją Rady Polityki Pieniężnej.2. c) W razie upadłości banku Bankowy Fundusz Gwarancyjny wypłaca deponentowi środki do wyso-

kości równowartości w złotych 100 tys. euro.3. c) Na polskim rynku funkcjonuje ponad 33 mln kart płatniczych.

Nagrody za poprawne rozwiązanie kwizu otrzymują: xxxxxxxxxxx

Zanim powierzymy instytucji finansowej nasze pieniądze, upewnijmy się, że posiada ona gwarancje Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.

36 4-11.11.2013 PRZEGLĄD

Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej

Więcej informacji o finansach i bankowości na portalu www.nbp.pl

Je­że­li­bę­dą­Pań­stwo­mie­li­ja­kieś­py­ta­nia­zwią­za­ne­z­te­ma­ty­ką­wkład­ki,­pro­si­my­prze­słać­je­e-mailem­pod­ad­re­sem­prze­glad@prze­glad­-ty­go­dnik.pl.­Po­sta­ra­my­się­uzy­skać­na­nie­od­po­wiedź­eks­per­tów.

Wkładkę przygotowała Elżbieta Soroczyńska. Współpraca: K. Kęciek, K. Pilawski, W. Raczkowski, B. Tumiłowicz.

18 listopada kolejna wkładka:BANKOWA OFERTA

Jak można ocenić bezpieczeństwo polskiego systemu bankowego w obecnej sytuacji ekonomicznej w Europie?

– Sytuacja sektora bankowego w Polsce pozostaje stabilna, co wska-zujemy w naszych raportach o sytuacji banków. Niemniej jednak, z uwagi na niekorzystne uwarunkowania zewnętrz-ne, które mogą wywierać negatywną presję na działalność banków i ich sy-tuację finansową w kolejnych okresach, uważamy, że ryzyko związane z działal-nością banków nadal jest podwyższone i wymaga zwiększonej uwagi nadzoru. Dlatego zalecamy utrzymanie solidnej bazy kapitałowej i kontynuowanie dzia-łań zmierzających do wzrostu stabilno-ści źródeł finansowania.Duża nerwowość panuje wśród osób, które zaciągnęły kredyty hipoteczne we frankach szwajcarskich i w związ-ku ze wzrostem kursu franka spłata kredytu znacznie obciąża ich budżet. Co na to KNF?

– Polski nadzór od dawna przestrze-gał przed ryzykiem, na jakie narażeni są klienci zaciągajacy kredyty walutowe, czyli udzielane w walucie innej niż ta, w której uzyskują dochody. Prowadzi-liśmy w związku z tym działania mają-ce na celu ograniczenie tego zjawiska, poczynając od pierwszej wersji reko-mendacji S z roku 2006, zgodnie z któ-rą każdy klient ubiegajacy się o kredyt w walucie obcej musiał zapoznać się z informacją o ryzyku kursowym i związanymi z nim zagrożeniami, aż do przyjętej w czerwcu 2013 r. noweli-zacji rekomendacji S, w której Komisja Nadzoru Finansowego wskazuje, że kredyty w walutach obcych powinny być produktem oferowanym wyłącznie klientom uzyskującym stałe dochody w walucie zaciąganego kredytu, zapew-

niające jego regularną obsługę i spła-tę. Dzięki tym działaniom i budowaniu świadomości na temat ryzyka waluto-wego sytuacja kredytobiorców w Pol-sce jest inna niż w krajach, w których zdecydowano się na bezprecedensowe rozwiązania.

Trzeba wiedzieć, że gdyby doszło do wdrożenia propozycji przewalu-towania kredytów we franku szwaj-carskim na złotowe po kursie z dnia udzielenia kredytu, to zgodnie z na-szymi wyliczeniami sektor bankowy wygenerowałby straty na poziomie ok. 40-50 mld zł. Mogłoby to dopro-wadzić do destabilizacji sytuacji sek-tora bankowego.

Należy też pamiętać, że kredyty walutowe były udzielane na podsta-wie umów, które łączą stosunkiem prawnym banki z ich klientami. Strony mogą dochodzić roszczeń wynikają-cych z tych umów na drodze sądowej. Zaostrzenie w 2010 r. rekomendacji T, przede wszystkim wprowadzenie surowych zasad oceny zdolności kre-dytowej, zmusiło wielu Polaków do pożyczania w parabankach i firmach pożyczkowych. W tym roku zalecenia rekomendacji T zostały złagodzone. Banki, które spełaniają określone wymogi ostrożnościowe, mogą do pewnych kwot stosować uproszczone zasady oceny zdolności kredytowej. Czy widać to na rynku?

– Rekomendacje Komisji Nadzo-ru Finansowego mają na celu przede wszystkim zapewnienie stabilności sektora bankowego i bezpieczeństwa gromadzonych w nim depozytów. Kryzys pokazał, że podjęte w ostatnich latach działania polskiego regulato-ra były słuszne, zwłaszcza gdy spoj-rzymy na doświadczenia np. państw strefy euro. Znowelizowana w tym roku rekomendacja T dotycząca do-brych praktyk w zakresie zarządzania ryzykiem detalicznych ekspozycji kre-dytowych ma na celu uelastycznienie podejścia banków do kredytowania detalicznego za cenę pełniejszej oce-ny ryzyka kredytowego i dostosowania do tej oceny polityki kredytowej. Skutki wprowadzenia rekomendacji są na bie-żąco monitorowane pod kątem oceny ich wpływu na sektor bankowy. Należy jednak pamiętać, że na dostosowanie się do postanowień rekomendacji T banki miały czas do końca lipca, zatem na ocenę jej skutków trzeba jeszcze poczekać, choć pewne oznaki ożywie-nia można już zauważyć. n

STABILNY RYNEK

Andrzej Reich– dyrektor Departamentu Regulacji Bankowych, Instytucji Płatniczych i Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego

Zalecamy bankom utrzymanie solidnej bazy kapitałowej i kontynuowanie działań zmierzających do wzrostu stabilności źródeł finansowania