PERSONEL WIĘZIENNY

Służba więzienna- funkcje i zasady organizacyjne

Każda instytucja, aby poprawnie funkcjonować, musi być właściwie

zorganizowana. W ZK strukturze organizacyjnej podlega personel

penitencjarny.

Poddając analizie strukturę organizacyjną więzienia, można wyodrębnić cztery kategorie personelu:

- Personel ochrony- priorytetem jest utrzymania bezpieczeństwa w ZK, czy dwóch subzbiorowości- personelu i skazanych;

- Personel obsługi- odpowiada za przyjęcie i zwolnienie skazanych, troszczenie się o warunki socjalno-bytowe oraz za obsługę sanitarno- medyczną i inną;

.

- Personel resocjalizacyjny- odpowiada za diagnostykę penitencjarną, programowanie oddziaływań resocjalizacyjnych, terapeutycznych, ich organizowanie, realizację i ocenę. Do zadań tego personelu należy również kontakt z rodzinami więźnia oraz z określonymi wolnościowymi instytucjami;

- Personel administracyjny- w jego gestii leży kierowanie zakładem, tak aby polityka kadrowa była właściwa. Zajmuje się również obsługą prawną oraz zatrudnieniem więźniów

Na czele zakładu karnego stoi dyrektor zakładu. Do jego podstawowych uprawnie należy:

ustalanie porządku wewnętrznego zakładu karnego,

podejmowanie decyzji o cenzurowaniu korespondencji skazanych,

wydawanie zezwoleń na podjęcie nauki, pracy poza zakładem karnym

przyznawanie skazanym nagród związanych z opuszczeniem Z.K,

wymierzanie najsurowszych kar dyscyplinarnych,

składanie wniosków o przedterminowe zwolnienie

Wg K. Jędrzejka, dyrektor ZK spełnia następujące funkcje;

Jest menadżerem odpowiadającym za określone mienie ( budynki, zakłady produkcyjne, różnego typu urządzenia itp.);

Zarządza dwiema społecznościami: personelem i skazanymi. Sprawnie nimi kierując oraz stosując mechanizmy kontroli, musi również umieć odczytywać nieformalne uwarunkowania występujące w obu grupach;

Steruje konfliktem; Kieruje rozwojem zawodowych karier swoich

podwładnych; Reprezentuje organizacje na zewnątrz, współpracuje z

mediami; Jest przedstawicielem władzy państwowej poprzez urząd

co powinno go mobilizować do zachowań godnych, etycznych.

Struktura organizacyjna ZK

CZSW

OISW

Dyrektor ZK

Zastępca dyrektora ZK

[1] [2] [3] [4] [5] [6]

Populacja skazanych

LegendaZK- Zakład Karny CZSW - Centralny Zarząd Służby WięziennejOISW- Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej[1] Dział Ochrony[2] Dział Penitencjarny[3] Dział Ewidencji i Zatrudnienia[4] Dział Finansowy[5] Dział Kwatermistrzowski[6] Służba Zdrowia

Służba więzienna jest zorganizowana na wzór wojskowy i ma wyraźnie paramilitarny charakter.

Charakter ten przejawia się w obowiązku:

-umundurowania, -uzbrojeniu -w przepisach określających możliwość zastosowania broni

( paradoksalne, że akurat w obronie funkcji izolacyjnej, a nie wychowawczej),

-w hierarchii stopni służbowych od (szeregowca do generała) -w posłuszeństwie służbowym -nakazie bezzwłocznego wykonywania poleceń i rozkazów

przełożonych

Paramilitarny charakter organizacji służby więziennej pociąga za sobą jakby nieuchronnie autokratyczny styl kierowania instytucją. Funkcjonariusz więzienny jest zobowiązany do bezwzględnego wykonywania poleceń i oczekiwań zwierzchników. Zwykle więc nie może kwestionować bezduszności lub niedorzeczności rozkazu – musi go wykonać. W ten sposób odpowiedzialność służbowa w zakładzie karnym wzrasta wraz z zajmowaniem wyższego stanowiska w hierarchii służbowej. Stąd też interes wielu funkcjonariuszy polega na tym, aby ukrywać zdarzenia, za które trzeba ponosić odpowiedzialność, np. pijaństwo podwładnych na terenie zakładu.

Zwierzchnicy nie lubią więc, gdy otrzymują formalne zgłoszenia o wykroczeniach funkcjonariuszy, głownie dlatego, że rzutuje to negatywnie także na ich pracę. Byłoby najlepiej, gdyby ich w ogóle nie było, ale ponieważ jednak się zdarzają, trzeba przynajmniej cześć przemilczeć lub odwlec ich załatwienie dla wspólnego dobra. Takie przemilczenie jest czasem dla winnych przekroczeń pułapką, bo przełożony żąda często czegoś za wyrządzoną przysługę np. informacji o tym, co się dzieje wśród personelu. Tak powstaje jeden z elementów sieci nieformalnych powiązań wśród pracowników więziennych.

W zakładach karnych i aresztach śledczych funkcjonują następujące

komórki organizacyjne:

dział ochrony i dowodzenia dział penitencjarny dział ewidencji i zatrudnienia dział finansowy dział gospodarczy służba zdrowia szkoła więzienna

Na czele zakładów karnych i aresztów śledczych stoją naczelnicy/dyrektorzy, którzy maja integrować pracę poszczególnych działów. Naczelnik ma liczne uprawnienia w zakresie kontroli, karania i nagradzania, zarówno personelu zakładu jak i osób skazanych. Od poziomu jego kwalifikacji zawodowych, postaw oraz cech osobowości zależy w dużym stopniu powodzenie przedsięwzięć resocjalizacyjnych i atmosfera w zakładzie.

Dla pracowników działu ochrony najważniejszy jest oczywiście ład, dyscyplina, porządek i bezpieczeństwo w zakładzie. Dla pracowników działu gospodarczego najważniejsza jest praca, jej organizacja i bezwzględna kontrola jej wykonania w terminie. Dla pracowników najmniej licznego działu penitencjarnego najważniejsze jest, przynajmniej w deklaracji, wychowanie osób skazanych na karę pozbawienia wolności.

Ośrodkami działalności penitencjarnej w zakładach karnych są działy penitencjarne. Na nich bowiem ciąży odpowiedzialność za przebieg pracy wychowawczej. One decydują o warunkowych przedterminowych zwolnieniach lub o orzeczeniu nadzoru ochronnego po odbyciu kary pozbawienia wolności, zamiast umieszczania skazanego w ośrodku przystosowania społecznego. Organizację i styl funkcjonowania działów penitencjarnych określają zarządzenia Ministra Sprawiedliwości.

Osobowość personelu resocjalizacyjnego

Kwalifikacje zawodowe- zagadnienie kompetencji

Kwalifikacje zawodowe personelu, czyli jego kompetencje zawodowe, stanowią podstawowy warunek podjęcia działań resocjalizacyjnych. Od personelu, w szerokim tego słowa znaczenie, zależy:

Organizacja pracy, Zarządzanie i kierowanie społecznością pracowników, Regulacja stosunków między wychowawcami a wychowankami, Profesjonalizm resocjalizacyjny, tj. umiejętność diagnozowania,

negocjowania, programowania resocjalizującego, oceniania przebiegu procesu korekcyjnego, opiniowania pracy z rodzinami wychowanków.

Adaptacja pracy resocjalizacyjnej i nadanie jej odpowiedniego sensu, Poziom, zakres, formy i intensywność współpracy ze społeczeństwem.

Cechy charakteru i osobowości funkcjonariusza więziennego wg. H. Machela

Odporność na stres Umiejętność opanowania się w sytuacjach konfliktowych Umiejętność nie poddawania się prowokacji Zrównoważenie Umiejętność opanowania się w sytuacjach zagrożenia

osobistego bądź w sytuacjach ekstremalnych Dobry refleks Przystępność i rozwaga w podejmowaniu decyzji Prawdomówność Asertywność Empatia Odporność na prizonizację

Osiągnięcie zamierzonego celu zależy od zdobycia i utrzymania tak ważnego w służbie autorytetu, w czym niewątpliwie jest pomocna zasada równości w traktowaniu osób pozbawionych wolności

Cechy szkodliwe w pracy ze skazanym:

Flegmatyczność Niesprawiedliwość Lekkomyślność Nadpobudliwość Nerwowość Arogancja Egocentryzm Snobizm Dwulicowość Oschłość Wulgarność Agresywność Złośliwość

Funkcje i zasady organizacyjne

Zadania, jakie realizują administracje aresztów śledczych, ośrodków przystosowania

społecznego i zakładów karnych są w istocie podobne. Można je za Porowskim sprowadzić

do 5 następujących funkcji:

Izolacyjnej socjalno – bytowej ekonomicznej gospodarczej resocjalizacyjnej

1. Izolacyjna- jest zorganizowaną w określony sposób izolacją człowieka od jego dotychczasowego środowiska, jest fundamentalną cechą kary pozbawienia wolności. Administracja każdego zakładu karnego i reżim tej instytucji nastawione są więc przede wszystkim na realizację tego celu. Izolacja nie może stanowić głównego, a tym bardziej jedynego zadania administracji penitencjarnej i nie zatracała celów znacznie ważniejszych- resocjalizacji. Organizacja i przebieg resocjalizacji w zakładzie zależy przede wszystkim od funkcjonariuszy, a zwłaszcza wychowawców.

2. Socjalno-bytowa- wiąże się tylko z tymi jej działaniami. Które dotyczą uprawnień osób skazanych w odniesieniu do wyżywienia, pracy, higieny, odzieży, ochrony zdrowia oraz warunków mieszkaniowych i klimatycznych. Uprawnienia te mają charakter praw podmiotowych i w związku z tym powinny być jasno określone w regulaminie, a skazani powinni być wyposażeni w środki prawne służące ich dochodzeniu. Obowiązkiem administracji zakładu jest zapewnienie skazanym minimum świadczeń niezbędnych do normalnego funkcjonowania organizmu.

3. Ekonomiczna- to obowiązek zarządzania materialnym substratem produkcji oraz kierowanie wysiłkiem ludzi wytwarzających dobra materialne w czasie wykonywania pracy.

4.Gospodarcza- wynika z zapewnienia instytucjom penitencjarnym właściwej bazy materiałowej, co wiąże się z polityką finansową, inwestycyjną, remontową i zaopatrzeniową.

5. Resocjalizacyjna- czyli ciąg działań prowadzących do „wzbudzenia” w skazanym współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności.

Wypalenie zawodowe

Jednym z efektów długotrwałego doświadczania stresu zawodowego może być zespół wypalenia zawodowego. Wypaleniu bezdyskusyjnie podlega personel więzienny. Funkcjonariusz przejawiając symptomy wypalenia zawodowego nie jest sprawnym ogniwem w procesie korekty więźnia. Jego efektywność obniża się w miarę wtapiania się w to nieciekawe zjawisko.

Syndrom wypalenia zawodowego jest określany jako:

Stan wyczerpania emocjonalnego, w wyniku którego pomagający traci zdolności skutecznego pomagania innym.

W sukurs owemu zjawisku idą zaburzone relacje i stosunki interpersonalne, zarówno w relacji funkcjonariusz- funkcjonariusz, jak i funkcjonariusz- skazany.

Nieprzerwane podleganie stresowi powoduje mniejsze zaangażowanie zawodowe i identyfikację z własnym zawodem. Wykonywane czynności wydają się rutyną i nie ma w nich pierwiastka samorealizacji, a ciąg zdarzeń przyczynowo skutkowych nie przynosi zadowolenia i satysfakcji.

Ch. Maslach z Uniwersytetu w Berkely powiada, ze na wypalenie zawodowe ma wpływ stresorodny klimat,

którego komponentami są:

Brak umiejętności zdystansowania się od momentów zbytnio emocjonalnych;

Za duża liczba osób, która znajduje się pod opieką jednej osoby, co może powodować przemęczenie i myśl o tym, że nie realizuje się w pełni wszystkich zadań;

Bezsilność wynikająca z braku możliwości zmiany zaistniałej i trwającej sytuacji.

H. Machel uważa, że wśród czynników nadmiernie stresujących, powodujących wypalenie zawodowe personelu znajdują się:

Zbyt duża liczba więźniów przypadających na jednego wychowawcę, co powoduje stałe poczucie nienadążania za zadaniami do wykonania;

Zbyt duża stała lub stale narastająca liczba obowiązków do wykonania w zbyt krótkim czasie;

Świadomość niemożności zmiany uciążliwej, stale powielanej sytuacji; Pozostawanie w stałym poczuciu zagrożenia ze strony więźniów

szczególnie niebezpiecznych i mogących się zachować ekstremalnie.

W jaki sposób możemy zapobiegać sytuacji wypaleniazawodowego? Wg. Ch. Maslacha i H.

Machela , należy stosowaćnastępujące środki:

Dystans do nader emocjonalnych sytuacji; Mniejsza liczba osób przypadających na jednego

pracownika; Stosowanie przerw w pracy na chwilowy relaks; Obniżenie czasu pracy z jednym pacjentem w

czasie dnia; Udział w towarzysko- zawodowych grupach oparcia; Krytyczna analiza własnych uczuć; Trening umiejętności interakcyjnych.

Należy wdrożyć profilaktykę i terapię do rutynowego postępowania z personelem resocjalizacyjnym;

Powinno się wydzielić grupę psychologów specjalnie pracujących z personelem;

Należy opracować system godnościowej i materialnej motywacji pracowniczej;

Należy dostosować system gratyfikacji materialnej do obciążeń pracy personelu

Zachodzi konieczność opracowania systemu okresowych ocen pełnienia roli wychowawcy resocjalizacyjnego i powiązania go z systemem motywowania, karierą zawodową i korekcją zachowań odbiegających od wymaganych standardów.

Maslach wymienia 3 symptomy tego negatywnego zjawiska, tworząc jego syndrom i określane jako zespół wypalenia zawodowego.

Są to:

Wyczerpanie emocjonalne ( zwane też wyczerpaniem emocjonalnym i psychofizycznym)

Depersonalizacja ( określana też jako deprecjonowanie innych)

Obniżenie potrzeby osobistych osiągnięć połączone z poczuciem braku kompetencji

Wyczerpanie emocjonalne objawia się m.in. brakiem satysfakcji z pracy mimo osiągnięć, oraz takim symptomami psychosomatycznymi jak: chroniczne zmęczenie, bóle głowy, bezsenność, zaburzenia gastryczne, zły nastrój, brak energii, brak radości życia i zapału do działania.

Objawami depersonalizacji są: unikanie kontaktów psychicznych z innymi pracownikami i podopiecznymi (wychowankami), demonstracje braku współczucia, obwinianie podopiecznych za ich problemy, niechętne zajmowanie się podopiecznymi.

Obniżenie potrzeby osobistych osiągnięć charakteryzuje się brakiem satysfakcji zawodowej, niechęcią do własnej pracy, brakiem zaangażowania, brakiem postrzegania sensu wykonywanej pracy, rezygnacją.

Zjawisko wypalenia zawodowego personelu więziennego ma swojego sprzymierzeńca w postaci niesprzyjających i wręcz szkodliwych uwarunkowań środowiskowych albo w deficytach osobowościowych, które stoją na przeszkodzie w skutecznym funkcjonowaniu i przeciwstawianiu się stresogennym sytuacjom. Zakłady karne można zatem nazwać kompleksem stresorów, którego destruktywne symptomy są widoczne wśród całej spolaryzowanej zbiorowości więziennej.

Podstawowe problemy pracy w służbie więziennej

Służba więzienna realizuje swoje obowiązki zawodowe w warunkach szczególnych. To fakt bezsporny. Stwierdzenie, że środowisko więzienne jest stresogenne, nie jest sądem szczególnie odkrywczym. Chodzi tu jednak o podkreślenie tego, że na stres w tym środowisku narażeni są nie tylko ludzie uwięzieni ale i ci, którzy powołani są do tego, by ich pilnować i resocjalizować.

Stres wywoływany przez czynniki stresogenne tkwiące w środowisku pracy bądź związane z zawodowo wykonywana pracą określa się jako stres zawodowy.

Stres zawodowy funkcjonariuszy więziennych związany jest przede wszystkim z rola zawodową i charakterem wykonywanej pracy. Pracownicy więzienni nie stanowią, homogenicznej społeczności. W zależności od charakteru wykonywanej pracy są więc narażeni na stres w różnym stopniu. Funkcjonariusze, których praca wymaga stałego i bezpośredniego kontaktu ze skazanym wystawieni są na działanie wielu stresorów najbardziej.

Kłopoty zawodowe funkcjonariuszy zbyt surowych, nadmiernie rygorystycznych i sztywnych świadczą pośrednio o tym, że brak tych nieformalnych sposobów kontroli rzeczywiście utrudnia im pracę zawodową. Pragnienie zapewnienia sobie pewnego poziomu kontroli nad uwięzionymi wprowadza wielu strażników, jak i wychowawców w skomplikowany układ widocznych lub ukrytych „transakcji” ze skazanymi. Owe transakcje polegają np. na okazywaniu milczącej zgody pracownika na to, że jeden więzień ma władzę nad innymi, na przymykaniu oka na drobne naruszenia regulaminu czy ułatwianiu skazanym korzystania z pewnych przywilejów.

Z miejscem i charakterem pracy więzienników związane są kolejne przyczyny ich stresu zawodowego. Fundamentalną cecha pracy jest kontakt ze skazanymi. Mniej lub bardziej ostre konflikty interpersonalne między więźniami a pracownikami różnych działów zakładu. Jedną z przyczyn stanowią bardzo silne, negatywne postawy osób uwięzionych wobec funkcjonariuszy więziennych i administracji zakładów karnych.

Z zawodem funkcjonariusza więziennego związane jest też pewne ryzyko pobicia lub pokaleczenia przez więźniów, zwłaszcza w sytuacjach buntu czy rozruchów. Do wzrostu poczucia zagrożenia własnego bezpieczeństwa przyczyniać się mogą także znacząca liczba osób młodocianych wśród skazanych, duża liczba więźniów grypsujących oraz duża liczba więźniów długoterminowych przebywających w zakładzie.

Reasumując do podstawowych problemów pracy w służbie więziennej

zalicza się:

stopień zabezpieczenia zakładu wskaźnik przeludnienia więziennego sposób pełnienia roli zawodowej zmianowość pracy rozmiar przemocy wewnątrzwięziennej stały i bliski kontakt ze skazanymi zaburzenia snu chroniczne zmęczenie przykre stany emocjonalne

Więźniowie i funkcjonariusze

więzienni

Zasady funkcjonowania całej społeczności więziennej .

Koncepcję funkcjonowania całej społeczności więziennej czyli więźniów ipersonelu przedstawił Kosewski. Dążenia tych grup i cele są częstoSprzeczne ze sobą. Kosewski twierdzi, że powodem takiej sytuacji są tzw. Zasady funkcjonowania społeczności ,obowiązujące zarównowięźniów jak i administracje. Wśród tych zasad autor wyróżnia dwiekategorie :

1) zasady społecznego funkcjonowania jednostki w więzieniu -zasada przemocy -zasada eksploatacji

2) zasady tworzenia się interakcji miedzy nieformalna organizacja więźniów a formalna organizacja personelu

- zasada względnej solidarności - zasada status quo

Dwie pierwsze zasady regulują stosunki interpersonalne miedzy więźniami, natomiast dwie ostatnie określają stosunki miedzy skazanymi a funkcjonariuszami i administracja zakładu.

Zasada przemocy fizycznej- zdaniem Kosowskiego stanowi podstawowy czynnik wyznaczający stosunek dominacji i podporządkowania się między więźniami a funkcjonariuszami. Doświadczeni więźniowie często unikają konfliktów a administracją . Korzystają natomiast ze swojej przewagi i siły w stosunku do innych skazanych.

Zasada eksploatacji – ma zapewnić skazanemu posiadanie pewnych dóbr albo ułatwić mu dostęp do określonych wartości .

Zasada względnej solidarności – nakazuje skazanemu przeciwstawić się administracji , zakazuje mu współpracy z nią , a tym samym służy utrzymaniu odrębności społecznej więźniów w środowisku więziennym

Zasada status quo – obowiązuje całą społeczność więzienną , ponieważ służy ona do interesom obydwu stron. Przestrzeganie granic wzajemnej tolerancji, hamowanie przestępczości więziennej do dopuszczalnej granicy, zachowanie dyscypliny i zakaz bezpośredniej agresji wobec funkcjonariuszy sprzyjają utrzymaniu równowagi między więźniami a administracją zakładu.

Opisane zasady funkcjonowania całej społeczności majaswoje odzwierciedlenie także we wzajemnych postawach isposobach komunikowania się więźniów i funkcjonariuszy,którzy maja ze skazanymi prawie codzienny kontakt.

Na poważne i możliwe wykroczenia funkcjonariuszy wobec więźniów wskazują Moczydłowski i Rzepiński. Bicie więźniów, skłanianie ich do składania fałszywych zeznań , zatrudnianie więźniów na prywatnych budowach to tylko niektóre przykłady takich zachowań.

Między więźniami a funkcjonariuszami przeważają emocje negatywne – od dystansu , antagonizmu (wzajemna wrogość, przeciwstawność sił) i nieufność do tłumionej agresji, wrogości i wzajemnej pogardy.

Zjawisko więzienne , w którym uczestniczą obydwie strony , to donosicielstwo.

Część więźniów- informatorów podejmuje się tego zadania dobrowolnie, inni zaś są przymuszani przez funkcjonariuszy, głównie oddziałowych i wychowawców do podjęcia takiej roli.

W procesach donoszenia jest zaangażowany jak się okazuje, całyzastęp ludzi, najpierw desygnowani przez personel informatorzyodpowiedzialni za cały swój oddział i sprawujący nad nim piecze, dalejagenci szeregowi, agenci pracujący w kuchni, Większość informatorów to więźniowie starsi, doświadczeni przestępcy , bardzo agresywni alenie dewianci. Wśród przekazywanych informacji badacze wyróżnili 5różnych kategorii informacji :

- wiadomości dotyczących planowanych ucieczek z zakładu, - wiadomości dotyczących zachowań homoseksualnych jako tej

formy aktywności więźniów, która sprawia administracji wiele kłopotów ( np. walki więźniów o ofiary , przetargi, handel ),

- wiadomości dotyczące tych więźniów , którzy są zmuszani do kupowania sobie ochrony i protekcji silniejszych przez oddawanie się aktom seksualnym lub przez oddawanie dóbr mantynowych ,

- wiadomości dotyczące przemytu , głównie narkotyków , - wiadomości dotyczące wyrobu przedmiotów potencjalnie

niebezpiecznych

Ten system nieformalnej informacji ma

oczywiście określony cel. Celem tym jest

wgląd personelu w życie wewnątrz

więzienne , jego kontrola, zapobieganie

zjawiskom niepożądanym , a w efekcie

utrzymanie stanu względnej równowagi w

zakładzie.

Resocjalizacja- zadanie całej społeczności więziennej

Organizacja i przebieg resocjalizacji w tym szczególnym miejscu, jakim jest zakład karny – przy założeniu, że przeprowadzenie tego procesu w tym miejscu jest w ogóle możliwe, zależy od kilku czynności.

Przede wszystkim od funkcjonariuszy więziennych, ich cech, wiarygodności i autentyczności, skuteczności przekazu itp. Następnie zaś od właściwości i doświadczenia więźniów, czyli odbiorców przekazywanej wiedzy społecznej oraz sposobów przekazu treści, specjalnych technik jej przekształcania i warunków wspierających.

Ze strony funkcjonariuszy resocjalizacji sprzyjać mogą dwie następujące grupy zmiennych. Najpierw przymioty osobiste, takie jak wysoka inteligencja, wysoka samoocena, empatia, odporność na stres i wiarygodność. Następne to : doświadczenie i umiejętności praktyczne, czyli dobra znajomość rzeczywistości więziennej, życzliwy stosunek do więźniów i umiejętność kontaktu z nimi, a także wiara w sens resocjalizacji i przekonanie, że można ja przeprowadzić w instytucji zamkniętej.

 

Najważniejsze warunki wspierające proces resocjalizacji:

Praca więźniów, która wypełnia czas izolacji więźnia, odrywa go od natrętnych myśli, dostarcza stymulacji, sprzyja nowym kontaktom społecznym, sprzyja wyładowaniu emocji, kształtuje zainteresowania, a ponadto przynosi także pewne wymierne zyski.

Aktywność fizyczna, a zwłaszcza działalność sportowa jest sprawdzonym sposobem redukcji napięć emocjonalnych, szczególnie agresywnych.

Nauczanie więźniów oraz ich samokształcenie, korzyści płynące z tych form aktywności są oczywiste; wzbogacenie wiedzy osobistej, rozwój zainteresowań i stymulacja intelektu, a z drugiej zaś strony kształtowanie cech charakteru: obowiązkowości i systematyczności, poczucia odpowiedzialności i nawyku pracy.

Działalność kulturalno- oświatowa. Sprzyja higienie psychicznej, dostarcza rozrywki, zapełnia czas wolny, a umiejętnie przygotowana kształtować może pożądane postawy społeczne, nawyki językowe i kulturowe oraz codzienny sposób bycia więźniów.

Znaczenie personelu resocjalizacyjnego

Personel resocjalizacyjny odpowiada za diagnostykę resocjalizacyjną, za stawianie prognoz resocjalizacyjnych, za konstruowanie indywidualnych planów resocjalizacji, za ich wykonywanie , monitoring i ocenianie .

W tym sensie bierze odpowiedzialność ze realizowaną pracę korekcyjną , jej poziom merytoryczny i skuteczność oraz losy swoich wychowanków. Odpowiada też za organizację i realizację kontaktów instytucji resocjalizacyjnej z rodzinami swoich wychowanków i ze społeczeństwem .

Chodzi tu przede wszystkim o współdziałanie z tymi instytucjami , które mogą być pomocne w realizacji lub utrwalaniu u wychowanków celów resocjalizacyjnych.

Jeśli chodzi o instytucje, którymi nawiązuje się współdziałanie, a które spełniają warunek pomocniczości w procesie psychokorekcyjnym, to można wymienić m.in. wydziały prewencji dla nieletnich policji, samorządowe i państwowe instytucje i organizacje pomocy społecznej, instytucje zajmujące się readaptacją i reintegracją społeczną, profilaktyką, terapią a także uniwersytety i inne placówki naukowo-badawcze .

Personel resocjalizacyjny powinien aktywnie uczestniczyć ustawicznym dokształcaniu się. Personel resocjalizacyjny pewnie pewnego rodzaju misję, która wymaga określonych cech osobowości. Pozostaje on w stałej i bezpośredniej styczności w wychowankami, bardzo często przez cala dobę .

Personel niejednokrotnie przyjmuje na siebie ciężar interwencji profilaktycznej lub korekcyjnej, np. pedagodzy szkolnej, ponieważ nauczyciele przedmiotów, a nawet wielu nauczycieli wychowawców ,iż poważne trudności wychowawcze uczniów powinien redukować pedagog szkolny.

Konopczyński uważa ,że młodszą młodzież, np. nieletnich należy resocjalizować przez rozwój. Proces ten według niego zachodzi podczas tzw. Twórczej resocjalizacji.

Procesem resocjalizacji mogą zajmować się pedagodzy resocjalizacyjni , psychologowie sądowo-penitencjarni , socjologowie przygotowani odpowiednio do tego, lekarze a zwłaszcza psychiatrzy, oraz osoby o innych profesjach odpowiednio do tego przygotowani.

Skuteczność procesu resocjalizacyjnego należy rozpatrywać w kategoriach wiedzy. To podejście pozwala personelowi resocjalizacyjnemu na bardziej pozytywną i realna ocenę tego, co robi. Personel realizuje zawsze określony, konkretny system resocjalizacyjny. Nie może wiec ponosić odpowiedzialności za wady w jego konstrukcji albo za to, że nie jest on dostosowany do warunków społeczno – ekonomicznych w jakich jest realizowany .

Nie może także ponosić odpowiedzialności za to , że dany system resocjalizacyjny nie uwzględnia tego, iż są ludzie niewychowani, którzy z różnych przyczyn i powodów nie poddają się resocjalizacji.

Niezwykle słuszne stanowisko przedmiocie resocjalizacji i roli personelu resocjalizacyjnego prezentuje Kosyrz., który określa sytuacje wychowawcze , w jakich zostaje postawiony personel resocjalizacyjny , lub w jakich stawia się on sam, jako trudne.

Kosyrz wskazując na niesłychane trudności w pracy reedukacyjnej , pisze, iż „każdy wychowawca powinien czuć się zobowiązany do wychowania podopiecznych w duchu kodeksu wartości morlanych” co oznacza ,że sam powinien być o ich słuszności .

P. Moczydłowski przedstawia warianty stosunków pomiędzy więźniami a personelem:

Wrogość, która z jednej strony bierze się z frustracji powodowanej dolegliwościami więźnia, z drugiej jest wyrazem obrony przed agresją ze strony funkcjonariuszy;

Symbioza, polegająca na tym, że między liderami „drugiego życia” a personelem dochodzi do cichego porozumienia; administracja milcząco popiera przywódcę podkultury, który „utrzymuje” w zamian minimum porządku w więzieniu;

Paralelizm, z którego wynika, iż nieformalna organizacja skazanych realizuje podobne cele jak grupy przestępcze na wolności, z tą tylko różnicą, że w izolacji mają znacznie utrudnione zadania.

Etyka zawodowa

Znaczenie etyki zawodowej w postępowaniu

resocjalizacyjnym jest oczywiste. Pomijanie norm

moralno-etycznych zawsze prowadzi do jakiegoś

rodzaju patologii. Przestrzeganie norm etyczno-

moralnych jest podstawową powinnością personelu

resocjalizacyjnego w realizowaniu procedury

resocjalizacyjnej.

Personel resocjalizacyjny, odwołując się do norm etyki zawodowej, powinien ją uwzględnić szczególnie w następujących sytuacjach pracy z wychowankami:

W każdym kontakcie osobistym z wychowankami, szczególnie zaś w czasie pierwszego kontaktu, od którego zależy jakość dalszych kontaktów opartych na styczności osobistej. Nie należy np. naruszać ich godności osobistej, poniżać, demonstracyjnie lekceważyć, okłamywać, być niesłownym, demonstrować niechęć, odrzucenie.

W procedurze diagnostycznej , która musi ukazać adekwatny o rzeczywistości obraz poszczególnych wychowanków i wiarygodne ich oceny. Szczególnie solidnie musi być opisana droga wykolejenia społecznego i jej uwarunkowania. Od tej diagnozy zależy konstrukcja programu resocjalizacyjnego i dalsze postępowania z wychowankami. Nieuczciwość lub powierzchowność diagnozy zniekształca obraz badanych osób i spowodują wadliwe postępowanie z nimi.

W procesie oceniania wychowanków. Chodzi tu o ocenianie okresowe i końcowe. Dotyczy to również takiej ważnej czynności, jak opiniowanie wychowanków. Oceny i opinie o wychowankach personel wydaje rodzicom wychowanków, kuratorom sądowym, przyszłym pracodawcom. O ocen i opinii zależą często dalsze losy wychowanków.

W sytuacjach konsultowania lub współbudowania indywidualnych programów resocjalizacyjnych, których nie należy za wszelką cenę narzucać, czy też skłaniać wychowanków do akceptacji propozycji w sposób wymuszający np. przez zagrożenie, przez wizję nadzwyczajnych, często mało realnych korzyści.

W procesie realizacji programów indywidualnego oddziaływania, np. przy stawianiu wymagań, dotrzymywaniu terminów rozliczeń ich wykonania. Chodzi tu o kulturalny sposób działania, spokojny, zrównoważony, obiektywny i sprawiedliwy.

W sytuacjach nagradzania i karania, gdzie powinno się przestrzegać znanych zasad, szczególnie zasady adekwatności nagrody i kary do czynu nagrodzonego lub nagannego, zasady sprawiedliwości w ocenie intencji, roli i udziału w zachowaniu wyróżniającym się lub nagannym. Należy też pamiętać, że akt karania dyscyplinarnego nie może być postrzegany przez wychowanków wyłącznie jako odwet.

Nie można uchylać się od odpowiedzialności za wydanie polecenia, szczególnie za wadliwe, za wydane oceny i opinie, gdy są one niekorzystne dla wychowanków albo gdy są błędne. W przypadku oczywistych błędów popełnionych przez personel resocjalizacyjny powinien on zdobyć się na autentyczne przeproszenie wychowanków.

BIBLIOGRAFIA:

1. Stanik J.M., Urban B., Resocjalizacja, T. 1, 2, PWN, Warszawa 2008.

2. Ciosek M., Psychologia sądowa i penitencjarna, PWN, Warszawa 2001.

3. Przybyliński S., Podkultura więzienna, Impuls, Kraków 2005.