Płatności mobilne w Polsce – analiza SWOT · 2016-10-03 · àukasz Zakonnik, Piotr Czerwonka...

P ATNO CI MOBILNE W POLSCE – ANALIZA SWOT

ŁUKASZ ZAKONNIK, PIOTR CZERWONKA

Streszczenie

W artykule autor zajmuje si problematyk dokonywania p atno ci mobilnych

w Polsce. Autor przedstawia analiz rozwa anej klasy p atno ci. Analiza p atno ci,

oprócz podstawowego wyodr bnienia wad i zalet (kszta towanych przez czynniki ze-

wn trzne i wewn trzne), ma na celu ustalenie pozycji p atno ci mobilnych

w kontek cie innych metod dokonywania p atno ci. Ustalenia te s podstaw do wska-

zywania potencjalnego kierunku rozwoju p atno ci mobilnych. Drog do osi gni cia

tak postawionego celu b dzie przeprowadzenie analizy SWOT.

S owa kluczowe: metody p atno ci, p atno ci mobilne, SWOT

1. Wprowadzenie

P atno ci mobilne sta y si w ostatnim okresie czasu tematem bardzo popularnym i skupiaj

zainteresowanie wielu grup podmiotów. W ród grup tych s tak osoby fizyczne, które przy pomocy

rozwa anych p atno ci mog dokonywa szybko i wygodnie codziennych zakupów; firmy, które

zainteresowane s korzystaniem z metody pozwalaj cej obni y op aty zwi zane z rozliczeniem

transakcji (a wi c omija nazbyt wysokie op aty interchange zwi zane z kartami p atniczymi);

w ko cu s tak e operatorzy rozliczaj cy p atno ci, wierz cy e ta nowa metoda pozwoli z zyskiem

zaistnie lub ugruntowa pozycj na rynku. Ka da z wymienionych grup, cho w ró nym stopniu,

jest bez w tpienia zainteresowana przysz o ci i potencja em p atno ci mobilnych – czy odnios

sukces, czy stan si tak powszechne jak p atno ci kartowe? Je li zak adamy, e tak, to pozostaje

kwestia, w jaki sposób powinny rozwija si analizowane p atno ci? Odpowiedzi na te wszystkie

pytania nie s znana i nie jest atwo do nich si zbli y . Nie oznacza to jednak, e próby takie nie s

czynione. Bez w tpienia korzy ci wynoszon z takiego post powania jest odnajdywanie szeroko

rozumianych wad i zalet analizowanej metody p atno ci oraz oczywiste d enie do likwidowania

stron s abych i wzmacniana silnych. Prezentowany artyku wpisuje si w nurt takich rozwa a – nie

stara si jednak w prosty sposób przedstawia wyniki bada , stara si natomiast dokona szerszej

analizy. Analiza ta nie tylko wska e wady i zalety p atno ci mobilnych, lecz tak e da wskazówki,

co do przysz ego planowania rozwoju tej klasy p atno ci. Drog do osi gni cia tak postawionego

celu b dzie przeprowadzenie analizy SWOT. Wybrana metoda, cho do prosta, jest jednak ela-

styczna i przy dobrym zastosowaniu daje pozytywne efekty.

ukasz Zakonnik, Piotr Czerwonka

P atno ci mobilne w Polsce – analiza SWOT

246

2. Poj cie p atno ci mobilnej

W celu dokonania trafniejszej analizy tematu przedstawionego w artykule, niezb dnym wydaje

si zdefiniowanie poj cia „p atno mobilna”. Kwestia ta jest do problematyczna, gdy okazuje

si , e tak naprawd poj cie p atno ci mobilnej jest niezwykle szeroko rozumiane. G ównym pro-

blemem staje si w tym przypadku mnogo technologii, które umo liwiaj dokonanie p atno ci.

Autor przytoczy w tym miejscu par dost pnych propozycji i wska e najlepsz – z punktu widzenia

celu artyku u.

Definicja 1. P atno ci mobilne, to takie p atno ci, w których urz dzenie mobilne (np. telefon

lub osobisty asystent cyfrowy (PDA)) stosuje si co najmniej do rozpocz cia zlecenia p atniczego,

jak równie potencjalnie do transferu rodków [3].

Definicja 2. P atno ci mobilne s transakcjami p atniczymi przeprowadzanymi przy u yciu te-

lefonu komórkowego i instrumentów p atniczych obejmuj cych instrumenty bankowe takie jak:

gotówka, wykorzystanie konta bankowego lub karty debetowej/kredytowej, mobilne portfele, Pay-

Pal. W definicji nie uwzgl dnia si transakcji, które wykorzystuj systemy bilingowe us ugodawców

telekomunikacyjnych bez po redniczenia infrastruktury p atniczej banku oraz telebankingu za po-

moc telefonu komórkowego (je li po czenie odbywa si za po rednictwem systemu interaktywnej

odpowiedzi g osowej IVR (ang. Interactive Voice Response)). Jednak e mechanizm IVR wykorzy-

stywany w po czeniu z innymi kana ami mobilnymi, takimi jak wiadomo ci SMS (ang. Short

Message Service) lub komunikaty USSD (ang. Unstructured supplementary service data) ju s

wliczane [6].

Definicja 3. Instrument p atno ci mobilnych, to narz dzie autoryzacji i zlecania p atno ci, które

jest spersonalizowane i dost pne na urz dzeniach mobilnych (np. telefonach komórkowych) [9].

Definicja 4. P atno mobiln mo na okre li jako proces realizacji p atno ci, bez wzgl du

na typ p atno ci, z wykorzystaniem urz dze mobilnych (…) w przypadku realizacji p atno ci, urz -

dzenie mobilne jako takie nie musi wykorzystywa sieci operatora GSM w celu zainicjowania i/lub

potwierdzenia/autoryzacji p atno ci [7].

Ostania przedstawiona definicja jest bardzo istotna ze wzgl du na dodatkowy podzia p atno ci

mobilnych, który czasami jest wprowadzany z powodu swych aspektów praktycznych. Podzia ten

mówi o p atno ciach mobilnych zdalnych (ang. remote) i zbli eniowych (ang. proximity).

P atno ci mobilne zdalne mog by realizowane wsz dzie i w ka dym czasie. U ytkownik „ko-

jarzy” ród o pieni dza (rachunek bankowy, karta p atnicza) z numerem telefonu komórkowego.

Najcz ciej stosowan technologi jest: SMS, USSD [25].

P atno ci mobilne zbli eniowe charakteryzuj si wykorzystaniem chipa komunikacji radiowej

bliskiego zasi gu NFC (ang. Near Field Communication) zainstalowanego w telefonie komórko-

wym. Informacja o rachunku przechowywana jest na chipie. Niezb dny jest terminal z czytnikiem

kart zbli eniowych. Najcz ciej stosowan technologi jest NFC [25].

Podane powy ej rozró nienie jest o tyle istotne, gdy w ostatnim okresie czasu w Polsce, wielk

popularno ci ciesz si p atno ci zbli eniowe (które oczywi cie, jak wida z powy szych definicji,

mog by realizowane jako p atno mobilna). Niemniej w chwili obecnej p atno ci zbli eniowe

realizowane s najcz ciej przy pomocy klasycznych kart p atniczych, które w wietle przedstawio-

nych definicji nie powinny by brane pod uwag w analizie p atno ci mobilnych [27].

Ko cz c rozwa ania dotycz ce kwestii definiowani p atno ci mobilnych warto jeszcze zauwa-

y , e w literaturze cz sto spotyka si uwagi mówi ce o tym, e analiza samego poj cia p atno ci

247

mobilnej nie powinna funkcjonowa bez podania terminów pokrewnych – takich jak bankowo

mobilna i handel mobilny. Ich krótk definicj przedstawiono poni ej.

Bankowo mobilna pozwala na dost p do konta osobistego, czy karty kredytowej za pomoc

urz dzania mobilnego oraz kontrol aktualnego stanu rachunków oszcz dno ciowych i wykonywa-

nie przelewów [12].

Handel mobilny to wykorzystanie telefonu komórkowego do zakupu i sprzeda y towarów

i us ug, pozwalaj cy jednoczenie na tworzenie platform transakcyjnych i przeprowadzania transak-

cji zakupowych [12].

Oczywi cie mo na przytacza jeszcze wiele innych aspektów dotycz cych natury p atno ci mo-

bilnych ale nie jest to celem artyku u samy w sobie. Przedstawiony krótki przegl d pokazuje

ró norodno podej i ma na celu m.in. lepsze zrozumienia podzia u stosowanego przez autora

w kolejnym punkcie artyku u. W samym artykule b dzie generalnie brana pod uwag definicja nr 4

(z uwzgl dnieniem uwag dotycz cych p atno ci mobilnych zdalnych i zbli eniowych).

3. Podzia p atno ci mobilnych w Polsce

P atno ci mobilne – tak jak ju zosta a na to zwrócona uwaga wcze niej – mog i s realizowane

w do ró ny sposób (zw aszcza od strony technologicznej). Oczywi cie u ycie technologii najcz -

ciej jest podyktowane tym, jakiego rodzaju produkty b d kupowane z wykorzystaniem p atno ci

mobilnej (a o tym decyduj operatorzy tych e p atno ci) [13,16]. W celu lepszego zobrazowania za-

gadnienia poruszanego w artykule, autor postara si teraz w krótki sposób przedstawi podzia

p atno ci mobilnych w Polsce. Dokonuj c wspomnianego podzia u warto zauwa y , jak dyna-

miczny jest rozwój p atno ci mobilnych w Polsce – jeszcze stosunkowo niedawno u ytkownik

p atno ci mobilnej mia do czynienia z dwoma podstawowymi metodami dokonania p atno ci.

Pierwsz z metod by wyspecjalizowany system p atniczy (czyli pewna forma elektronicznej port-

monetki) oferowany przez instytucj quasi finansow (w a ciwie brak by o rozwi za wspieranych

bezpo rednio przez banki). Drug metod by o dokonywanie p atno ci przy pomocy wysy ania wia-

domo ci SMS o podwy szonej warto ci – tzw. Premium SMS [24,28].

Na dany moment, p atno ci mobilne mo na podzieli rozwa aj c dwa g ówne aspekty.

Po pierwsze podzia mo e nast pi z punktu widzenia operatora us ugi – w chwili obecnej mo emy

tu próbowa wyró ni 4 grupy operatorów us ug. Drugi podzia mo na wyprowadzi z punktu wi-

dzenia zastosowanej technologii (3 grupy) [29]. Oczywi cie obydwie grupy podzia ów przenikaj

si w konkretnym rozwi zaniu.

Je li chodzi o operatorów us ugi podzia przedstawia si jak poni ej.

Pierwsz i zarazem jedn z najbardziej istotnych grup operatorów, s banki. Mo na stwierdzi ,

e bankiem, który obecnie najpr niej stara si rozwija p atno ci mobilne jest bank PKO Bank

Polski (ze swoim rozwi zaniem pod nazw IKO [8]). Co istotne PKO B.P. stara si utworzy w Pol-

sce uniwersalny standard dokonywania p atno ci w ramach programu o nazwie Polski Standard

P atno ci. W prace tego programu, zaanga owane s inne banki: Alior Bank, Bank Millennium,

Bank Zachodni WBK, ING Bank l ski oraz mBank [23]. Pewn form konkurencji stanowi roz-

wi zanie banku Pekao S.A. o nazwie PeoPey [22]. W ka dym z omawianych przypadków, p atno

mo e by realizowana w powi zaniu z konkretnym rachunkiem bankowym lub w oparciu o przed-

p at na dedykowany rachunek (mamy tu wi c do czynienia z form elektronicznej portmonetki,

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge ManagementNr 71, 2014



248

gdzie gromadzone s rodki do dokonania pó niejszej p atno ci). W miejscu tym nie jest poruszana

kwestia technicznej realizacji p atno ci jako, e jest to omawiane w dalszej cz ci artyku u.

Drug grup operatorów p atno ci mobilnych stanowi operatorzy sieci telefonii komórkowej.

Rozwi zania takie proponuje np. Orange (pod nazw Orange Cash) [20] oraz T-Mobile (pod nazw

MyWallet) [18]. Pomimo tego, e u ytkownik kupuje us ug u operatora sieci telefonii komórkowej,

to i tak za rozliczenie transakcji odpowiada wspó pracuj cy z operatorem telefonicznym konkretny

bank (np. w przypadku Orange Cash jest to mBank).

Trzeci grup operatorów p atno ci mobilnych stanowi instytucje quasi finansowe (cho

przedrostek qusi, w niektórych przypadkach mo e by niepoprawny). Pionierem w tej grupie w Pol-

sce by a (i nadal zajmuje znacz ce miejsce) firma mPay. Obecnie licz cymi si rozwi zaniami s

tak e us ugi firm SkyCash, czy moBilet. Na przyk adzie tego ostatniego rozwi zania wida mocne

powi zanie z konkretnymi towarami/us ugami, które mo na kupi p ac c mobilnie (bilety komuni-

kacji miejskiej, czy op aty parkingowe). Omawiana grupa wykorzystuje najcz ciej form

elektronicznej portmonetki. Warto zauwa y , e z punktu widzenia regulacji prawnych SkyCash jak

i mPay s agentami rozliczeniowymi, dzia aj cymi zgodnie z ustaw o elektronicznych instrumen-

tach p atniczych [19], podczas gdy moBilet zleca wykonywanie rozlicze firmie payU jako agentowi

rozliczeniowemu [17].

O ile wspomniani operatorzy p atno ci mobilnych traktuj telefon g ównie jako elektroniczn

portmonetk (a w wyniku p atno ci przekazywane s formy not rozliczeniowych mi dzy quasi ra-

chunkami), o tyle inne podej cie proponuje czwarty rodzaj operatora p atno ci mobilnych – w Polsce

reprezentowany w chwili obecnej przez jedn firm . W przypadku rozwi zania wspomnianej firmy,

na telefonie znajduje si konkretny zapis pieni dza (oczywi cie pieni dza cyfrowego), przechowy-

wany w formie plików. Mamy wi c tu do czynienia z tworzeniem pseudo waluty istniej cej obok

waluty kraju. W Polsce takie rozwi zanie proponuje firma Billon w powi zaniu z bankiem Alior-

Bank [2] (do cza mog inne banki). Takie podej cie, w zamierzeniu ma zrówna pieni dz zapisany

na telefonie z gotówk . Implikuje to potrzeb wykorzystywania takich technologii aby p atno ci

by a mo liwa praktycznie zawsze (oczywi cie je li tylko strony transakcji posiadaj telefon) a nie

tylko je li mo liwe jest np. po cznie z Internetem.

Od strony technicznej – jak wspomniano – mo na wyró ni 3 podstawowe sposoby dokonania

p atno ci.

Pierwsz grup stanowi technologie zwi zane z telefoni GSM. Do grupy tej mo na zaliczy

p atno ci, w których informacje pozwalaj ce na dokonanie rozlicze s przesy ane albo w postaci

widomo ci SMS, albo z wykorzystaniem komunikatów USSD. W przypadku korzystania z SMS

mamy najcz ciej do czynienia z SMS-ami o podwy szonej warto ci (tzw. Premium SMS) (ogólna

zasada dokonania p atno ci z u yciem Premium SMS sprowadza si do uniemo liwienia uzyskania

dost pu do danego towaru/us ugi do momentu wys ania SMS-a o podwy szonej warto ci i otrzy-

mania kod dost pu). Wad Premium SMS-ów jest bardzo du a prowizja operatorów telefonii

pobierana za przesy anie tych e wiadomo ci. P atno ci Premium SMS by y faktycznym pionierem

p atno ci mobilnych w Polsce. O wiele ta sz alternatyw jest wykorzystywanie komunikatów

USSD, czyli mechanizmu umo liwiaj cego komunikacj pomi dzy telefonem komórkowym a po-

szczególnymi elementami sieci komórkowej (u ywane np. przez mPay).

Druga grupa to technologie zwi zane z wykorzystaniem sieci Internet. Tak naprawd nie jest

tu konieczne wskazywanie konkretnej technologii (jak np. jedna z pierwszych umo liwiaj cych po-

czenie, w którym op ata pobierana by a za przesy anie danych a nie czas po czenia – czyli GPRS

249

– ang. General Packet Radio Service) a jedynie zwrócenie uwagi na sam fakt umo liwienia zesta-

wienia po czenia z sieci Internet. W tym przypadku najcz ciej wykorzystywane s aplikacje

instalowane na telefony komórkowe (na najcz ciej stosowane w Polsce mobilne systemy opera-

cyjne Android, Windows Phone, czy iOS), które umo liwiaj dokonanie p atno ci. W przypadku

wspomnianych aplikacji, nale y tak e zwróci uwag , e do p atno ci mog s u y generowane off-

line kody jednorazowe, czy kody QR (ang. quick response code).

Trzeci grup stanowi standardy komunikacji radiowej ograniczonego zasi gu. Najcz ciej

bierze si tu pod uwag NFC. W przypadku NFC mamy do czynienia z tzw. p atno ci zbli eniow ,

kiedy w celu dokonania p atno ci zbli amy narz dzie p atnicze (w naszym przypadku telefonu) do

terminala. Nale y tu ponownie zaznaczy , e cho p atno mobiln mo na zrealizowa zbli e-

niowo, to jednak p atno ci zbli eniowe w Polsce wci zapewniaj g ównie karty p atnicze. Dzieje

si tak ze wzgl du na powszechn akceptacj ogólno wiatowych standardów payWave (organizacja

VISA) oraz PayPass (organizacja MasterCard) [27]. Niestety standardy takie w przypadku p atno ci

mobilnych s jeszcze kwesti przysz o ci. Dodatkowo warto wspomnie o mo liwo ci wykorzysta-

nia Bluetooth, czy WiFi (cz sto w formie WiFi Direct). Te dwie ostatnie metody s szczególnie

u yteczne w przypadku p atno ci bezpo rednich mi dzy osobami fizycznymi (np. w przypadku

wspomnianego rozwi zania o nazwie Billon, zw aszcza w sytuacji, kiedy nie ma mo liwo ci sko-

rzystania z Internetu).

4. Przegl d bada dotycz cych u ytkowania p atno ci mobilnych

W zwi zku z du popularno ci tematyki p atno ci mobilnych (popularno ci budowan m.in.

przez szerokie akcje promocyjne w mediach), mo na w chwili obecnej odnale interesuj ce bada-

nia dotycz cych omawianego tematu (autor sam dwukrotnie przeprowadza badania w danym

obszarze [11,29]). Dokonuj c przegl du bada autor wybra te badania, które cechowa charakter

jako ciowy (g ównie ocena p atno ci mobilnych) a nie ilo ciowymi (np. wolumen transakcji itd.)[21].

Pierwszym z bada , które autor chce przytoczy jest badanie firmy First Data Corporation

z roku 2012 [4]. Badanie by y co prawda prowadzone na ca ym wiecie ale przedstawiane tu wnioski

i wyniki dotycz Polski. Przechodz c do najwa niejszych wyników, to by y one nast puj ce [26]:

a) Badani oczekuj , e nowe technologie b d atwe w obs udze (40% respondentów deklaro-

wa o, e przy wyborze nowej technologii kluczowe znaczenie ma dla niego prostota obs ugi).

b) Badani oczekuj , e p atno ci mobilne pozwol na szybsz realizacje operacji i zapewni

wi ksza swobod (75% badanych oczekuje dost pu do swoich kont w czasie rzeczywistym; 34%

badanych chce posiada aplikacj mobiln swojego banku, by móc swobodnie zarz dza finansami

z ka dego miejsca na wiecie i o ka dej porze).

c) Badani troszczyli si o bezpiecze stwo p atno ci mobilnych i cechowali si ograniczonym

zaufaniem w stosunku do konkretnych operatorów p atno ci mobilnych (69% badanych powierzy-

oby obs ug swojego mobilnego portfela w pierwszej kolejno ci swojemu bankowi, a dopiero

w dalszej kolejno ci organizacjom kartowym (44%), czy sieciom komórkowym (33%)).

Kolejnym prezentowanym badaniem jest badanie firmy MasterCard oraz Prime Research z roku

2013 [15]. Badanie by y prowadzone w ród u ytkowników mediów spo eczno ciowych. W tym

przypadku trudno by o wskaza kraj pochodzenia konkretnie badanych osób (a raczej ich wypowie-

dzi umieszczonych na portalach spo eczno ciowych). G ówne wnioski by y nast puj ce:




250

a) Oko o 90% badanych, którzy prowadzili dzia alno gospodarcz , wypowiada o si pozy-

tywnie o p atno ciach mobilnych a wielu z nich zachwala o przyjmowanie p atno ci mobilnych,

jako element przewagi konkurencyjnej.

b) W przypadku odczu konsumentów dotycz cych transakcji mobilnych zadowolonych by o

63% badanych, co sugeruje, e techniczny aspekt dzia ania p atno ci mobilnych powinien zosta

poprawiony.

c) W miar upowszechniania si p atno ci mobilnych w ród konsumentów, akceptanci nie-

ch tni tym p atno ciom mog znale si w niekorzystnej sytuacji wobec konkurentów.

d) W 97% przypadków, badani wskazali na wygod w u ytkowaniu p atno ci mobilnych jako

kluczowy czynnik popularno ci tych e p atno ci.

e) W badaniu wykazano, e akceptanci p atno ci mobilnych okre laj je w wielu przypadkach,

jako wyró nik ich dzia alno ci i wskazuj na potencjalne korzy ci ich wykorzystywania.

d) W roku 2013 dyskusje na portalach spo eczno ciowych sz y prawie najcz ciej w kierunku

jako ci i solidno ci poszczególnych produktów (drugi w kolejno ci poruszany temat).

e) Badanie pokaza o, e wci istotnym aspektem s w tpliwo ci odno nie bezpiecze stwa

transakcji mobilnych (a 66% badanych wskazywa o na problemy w tej dziedzinie). Dostrzec mo na

by o tak e potrzeb obja niania tego aspektu dzia ania p atno ci mobilnych, które pomimo zabez-

piecze nadal budz w tpliwo ci (szczególnie w aspekcie przeprowadzania operacji oszuka czych,

czy niejasnych kwestii pobierania op ata).

Kolejnym badaniem by o badanie z 2013 r „Polak a nowoczesne technologie p atnicze” prowa-

dzone dla MasterCard przez prof. Dominik Maison [14]. W przypadku tego badania nale y doda ,

e badanie nie dotyczy o wy cznie p atno ci mobilnych, cho autor stara si przedstawi te frag-

menty badania, które dotyczy y p atno ci mobilnych. Wyniki by y nast puj ce:

a) Oczekiwania wobec nowych metod p atno ci sprowadzaj si do nast puj cych zagadnie –

bezpiecze stwo (wa ne jest przekonanie, e nie utracimy w asnych pieni dzy), korzy (nowe tech-

nologie p atnicze powinny dawa realne korzy ci), zrozumienie (u ytkownik nie mo e mie

w tpliwo ci jak funkcjonuje nowoczesna p atno ) [1].

b) Osoby p ac ce telefonem zbli eniowo to osoby, które lubi nowoczesno ale tak e pod aj

za „mod ”.

c) Motywacj do dokonywania zbli eniowych p atno ci telefonem stanowi niech do noszenie

przy sobie wielu przedmiotów (telefon jawi si jako integrator wielu funkcjonalno ci).

d) P atno zbli eniowa to szybko i wygoda.

e) Istotnymi barierami, które ograniczaj ch korzystania ze zbli eniowych p atno ci mobil-

nych s bariery techniczne, brak zrozumienia, poczucie, e nauczenie si dokonywania tego typu

p atno ci wymaga du o wysi ku (w zwi zku z tym rodzi si poczucie, e ten nowy rodzaj p atno ci

po prostu jest u ytkownikowi niepotrzebny).

f) P atno zbli eniowa (dokonywana tak telefonem jak i karta p atnicz ) daje poczucie wolno-

ci i niezale no ci (u ytkownik nie czuje stresu zwi zanego z potencjaln sytuacj , kiedy w portfelu

zabraknie pieni dzy).

g) Du e znaczenie dla rozwoju p atno ci mobilnych mo e mie powszechna akceptacja karto-

wych p atno ci zbli eniowych, które w swoisty sposób „przecieraj ” drog nowo ci.

h) U ytkownicy odczuwaj niekiedy l k przed utrat anonimowo ci (czego oczywi cie nie

mo na zauwa y w przypadku p atno ci gotówk ).

251

Ostatnim przedstawianym badaniem jest badanie autora przeprowadzone w ko cu roku 2013

[29]. Badanie zosta o zrealizowane na grupie studentów uczelni ódzkich. G ówne konkluzje s na-

st puj ce:

a) Badani do poprawnie wyró niali grupy towarów i us ug, które mo na kupi przy pomocy

p atno ci mobilnych, jednak e rodzi y si przypuszczenia, e wiedza badanych nie by a bardzo g -

boka.

b) W badaniu mo na by o zauwa y du e zadowolenie z u ytkowania p atno ci mobilnych (de-

klarowa o to a 81% osób korzystaj cych z p atno ci mobilnych).

c) Z po ród zadowolonych u ytkowników, blisko 92% widzi konkretne korzy ci zwi zane z

rozwa an form dokonywania p atno ci W ród tych korzy ci na pierwszym miejscu pojawia a si

kwestia szybko ci dokonywania transakcji (wskazywa o na to blisko 53% badanych). Z kolei zasta-

nawia fakt, e na wygod u ytkowania p atno ci mobilnych zwróci o uwag stosunkowo niedu o

badanych – tylko 26%. Ciekawym wydaje si te to, e p atno ci mobilne jako potencjalny uniwer-

salny rodek p atno ci widzia zaledwie co 14 badany, a tylko co 7 z badanych bierze pod uwag

mo liwo rezygnacji z innych instrumentów p atniczych na rzecz p atno ci mobilnych.

c) Ponad po owa badanych (56 %) widzi konkretne niebezpiecze stwa zwi zane z u ytkowa-

niem p atno ci mobilnych. W ród tych niebezpiecze stw, jako najwa niejsze wymieniano luki

w szeroko rozumianym bezpiecze stwie przeprowadzanych transakcji (obawa o ochron przesy a-

nych danych – wskazywa o na to 50% badanych – i obawa przed kradzie narz dzia p atniczego –

36% badanych).

d) Wydaje si , e rzeczywistym problemem w p atno ciach mobilnych jest kwestia jak zach ci

osoby, które do tej chwili z p atno ci mobilnych nie korzysta y, aby jednak skorzysta y z nich w

przysz o ci. Blisko po owa tych osób (48% badanych) jasno stwierdzi a, e nie zamierza w ogóle

korzysta z p atno ci mobilnych. Jako g ówny powodów podawano subiektywn niech („nie wi-

dz potrzeby korzystania” – wskazywa o na to 43% badanych). Co ciekawe, tylko 13% wskazywa o

na ograniczenia natury technicznej.

5. Analiza SWOT

Bazuj c na informacjach zaprezentowanych w punktach poprzednich obecnie przedstawiona

zostanie analiza SOWT p atno ci mobilnych w Polsce.

Do celów analizy u yta zostanie klasyczna czterodzielna macierz SWOT [5]:

Tablica 1. Macierz SWOT

Mocne strony

(ang. Strengths)

S abe strony

(ang. Weaknesses)

Szanse

(ang. Opportunities)

Zagro enia

(ang. Threats)

ród o: opracowanie w asne na podstawie [5].

Po przedstawieniu wype nionej macierzy, prze ledzone zostan zale no ci mi dzy poszczegól-

nymi polami. Analiza b dzie przeprowadzona tak w formie „od wewn trz do zewn trz” jaki i „od

zewn trz do wewn trz”. Tak wi c, de facto, b dzie to analiza typu SWOT/TOWS. Dla celów analizy

zostanie utworzone osiem macierzy interakcji pomi dzy poszczególnymi sk adowymi pierwotnej




252

macierzy SWOT. W wyniku ko cowym zostanie przedstawiona macierz zbiorcza analizy

SWOT/TOWS – a na jej podstawie sformu owane b d wnioski ko cowe.

Macierz czynników analizy SWOT bazuj ca na informacjach przedstawionych we wcze niej-

szych cz ciach artyku u prezentuje si jak poni ej:

Tablica 2. Macierz czynników analizy SWOT

Mocne strony S abe strony

s1 szybko w przeprowadzeniu transakcji w1 rejestracja w systemie (konieczno za o enia

konta i jego zasilenia, instalacja aplikacji) s2 wygoda u ycia (wykorzystujemy

jedno, znane narz dzie)

w2 konkretne rozwi zanie nie jest standardem

s3 niski koszt (brak lub niskie prowizje od

transakcji)

w3 konieczno spe nienie wymogów technicz-

nych (odpowiedni telefon np. z NFC) s4 swoboda u ycia (u ytkownikowi ma

dost p do swych rodków, brak pro-

blemu z monetami)

w4 nauka obs ugi nowej metody p atno ci

Szanse Zagro enia

o1 p atno ci mobilne postrzegane s obec-

nie jako element przewagi nad

konkurencj i s pewn nobilitacj dla

u ytkownika

t1 obawy u ytkowników w kwestii bezpiecze -

stwa (transakcje oszuka cze, utrata

anonimowo ci)

o2 telefon staje si integratorem wielu

funkcjonalno ci - w tym funkcjonalno-

ci p atniczej

t2 niech cz ci u ytkowników do nowo ci, po-

czucie, e p atno ci mobilne nie s w niczym

potrzebne

o3 telefony komórkowe s popularne i po-

wszechne

t3 obawa przed brakiem dost pu do funkcji p at-

niczej (kradzie telefonu, brak zasi gu sieci

komórkowej w telefonie)

o4 p atno ci zbli eniowe z wykorzysta-

niem karty p atniczej czyni p atno

mobiln atwiejsz w akceptacji

t4 konkurencja innych metod p atniczych (np.

karty p atnicze)

ród o: opracowanie w asne.

Dwie poni sze tablice przedstawiaj analiz „od wewn trz do zewn trz”.

253

Tablica 3. Macierz analizy SWOT – „od wewn trz do zewn trz”– cz I

Czy okre lona mocna strona pozwala

wykorzysta dan szans ?

Czy okre lona mocna strona po-

zwala ograniczy dane

zagro enie?

o1 o2 o3 o4 t1 t2 t3 t4

s1 1 0 1 0 0 1 0 1

s2 1 1 1 0 1 1 0 1

s3 1 0 0 1 0 1 0 2

s4 1 1 1 1 0 1 1 1

ilo interakcji: 11 ilo interakcji: 11


Tablica 4. Macierz analizy SWOT – „od wewn trz do zewn trz”– cz II

Czy okre lona s aba strona ogranicza

mo liwo wykorzystania danej szansy?

Czy okre lona s aba strona pot -

guje dane zagro enie?

o1 o2 o3 o4 t1 t2 t3 t4

w1 1 0 0 1 1 2 0 1

w2 1 1 1 1 0 1 0 1

w3 1 1 1 1 0 1 0 1

w4 1 1 0 1 0 1 1 1



Macierze analizy SWOT „od zewn trz do wewn trz” prezentuj si jak poni ej:

Tablica 5. Macierz analizy SWOT – „od zewn trz do wewn trz”– cz I

Czy okre lona szansa pot guje dan siln

stron ?

Czy okre lone zagro enie ograni-

cza dan siln stron ?

o1 o2 o3 o4 t1 t2 t3 t4

s1 1 0 0 0 0 0 1 0

s2 1 1 1 0 1 0 1 0

s3 1 0 0 1 1 0 0 0

s4 2 1 0 1 1 1 1 1





254

Tablica 6. Macierz analizy SWOT – „od zewn trz do wewn trz”– cz II

Czy okre lona szansa pozwala os abi

dan s ab stron ?

Czy okre lone zagro enie wzmacnia

dan s ab stron ?

o1 o2 o3 o4 t1 t2 t3 t4

w1 1 1 1 0 0 2 0 1

w2 1 1 0 1 0 1 0 1

w3 1 1 1 0 1 0 0 0

w4 1 1 0 1 1 2 1 1



W efekcie ko cowym, cz c otrzymane wyniki w jedn ca o , otrzymujemy macierz zbiorcz

analizy SWOT/TOWS prezentowan poni ej:

Tablica 7. Macierz zbiorcza analizy SWOT/TOWS

Wyniki analizy "od we-

wn trz do zewn trz"

Wynik analizy "od zewn trz

do wewn trz"

Wyniki pe nej analizy

Mocne strony (s)/

Szanse (o)

11 10 21

Mocne strony (s)/ Za-

gro enia (t)

11 8 19

S abe strony (w)/

Szanse (o)

13 12 25

S abe strony (w)/ Za-

gro enia (t)

11 11 22


Na podstawie ostatniej macierzy mo na stwierdzi , e najwi cej interakcji wyst pi o w przy-

padku kombinacji czynników „s abe strony” oraz „szanse”. W klasycznej analizie SWOT wynik ten

oznacza przyj cie strategii nazywanej strategi konkurencyjn . Wnioski jakie mo na st d wysnu

mog by nast puj ce – p atno ci mobilne, jako konkretna klasa p atno ci, posiadaj wiele znacz -

cych s abych stron. Pomimo tego, e obecnie istniej ce otoczenie zewn trzne jest do przyjazne

i wyst puje w nim wiele potencjalnych szans, to jednak lekcewa enie s abych stron i niedostateczna

praca nad ich eliminacj , mog oznacza powa ne problemy w rozwoju i ekspansji p atno ci mo-

bilnych w przysz o ci. Wydaje si , e do najwa niejszych szans nale y zaliczy mo liwo

wykorzystania integracyjnego charakteru telefonu, z którym obecnie ju wiele osób si nie rozstaje,

jak równie d enie do rozbudowywania sieci akceptacji p atno ci mobilnych poprzez pobudzanie

w ród akceptantów wra enia tworzenia przewagi konkurencyjnej. W przypadku s abych stron po-

winno si d y zw aszcza do tworzenia jednolitego standardu p atno ci i upraszcza procedury

zwi zane z rozpocz ciem korzystania z p atno ci mobilnych. Wydaje si tak e, e sama nazwa „stra-

tegia konkurencyjna” wskazuje na realnie istniej ce rozwi zania konkurencyjne, spo ród nich

255

najwi ksze znaczenie maj zapewne p atno zbli eniowe karta p atnicz (cho do stwierdzenia ta-

kiego wymagane jest przeprowadzenie dalszych bada ).

6. Zako czenie

Zaprezentowana w artykule analiza mia a za zadanie pokazanie pozycji p atno ci mobilnych

z uwzgl dnieniem istniej cych konkuruj cych metod dokonywania p atno ci. Przedstawiono zakres

szeroko rozumianych zalet i wad rozwi zania, co powinno by u yteczne dla instytucji wprowadza-

j cych p atno ci mobilne na rynek. Oczywi cie dokonana analiza ma swoje s abe strony – g ównie

to, e jest skonstruowana na pewien konkretny moment czasu i mo e si okaza , e w stosunkowo

krótkim okresie czynniki analizy SWOT b d ulega y gruntownym przeobra eniom. Maj c to na

uwadze artyku stanowi powinien baz dla tworzenia przysz ych analiz p atno ci mobilnych

w okre lonych horyzontach czasowych.

Bibliografia

[1] Baranowska-Skimina A., P atno ci zbli eniowe atrybutem nowoczesno ci, [Online].

Dost pne: http://www.finanse.egospodarka.pl/102973,Platnosci-zblizeniowe-atrybutem-no-

woczesnosci,1,63,1.html. (22.05.2013).

[2] Billon [Online]. Dost pne: http://billon.info (22.05.2013).

[3] Europejski Bank Centralny, [Online}. Dost pne: http://www.ecb.europa.eu/home/glos-

sary/html/glossm.en.html#611.

[4] First Data – Wyniki bada First Data: Czego Polacy oczekuj od p atno ci mobilnych?,

[Online]. Dost pne: http://www.firstdata.pl/100255.xml (22.05.2013).

[5] Gierszewska, G., Romanowska, M., Analiza strategiczna przedsi biorstwa, Wydawnictwo

PWE, Warszawa 2002.

[6] Grupa badawcza Gartner [Online]. Dost pne: http://www.gartner.com/it-glossary/mobile-

payment/ (22.05.2013).

[7] Hassa T., Systemy p atno ci mobilnych – problemy definicyjne, typologia, charakterystyka

wybranych rozwi za , Studia i prace Kolegium Zarz dzania i Finansów, Zeszyt Naukowy

126, Szko a G ówna handlowa Warszawa, Warszawa 2013 str. 31–48.

[8] IKO [Online]. Dost pne: http://www.pkobp.pl/iko-platnosci-mobilne/ (22.05.2013).

[9] International Organization for Standardization, Dokument roboczy ISO 12812, [Online].

Dost pne:http://www.iso.org/iso/home/store/catalogue_tc/catalogue_de-

tail.htm?csnumber=59848 (22.05.2013).

[10] Kalinowski J., Karasek J., Ha ka P., Mobilne p atno ci w Europie Centralnej i Wschodniej,

KPMG Advisory, Warszawa 2009.

[11] Karczmarz P., Zakonnik ., Us ugi w ramach e-bankowo ci jako element u atwiaj cy rozwój

spo ecze stwa informacyjnego, [w:] Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica nr

287, Wydawnictwo Uniwersytetu ódzkiego, ód 2013, str. 55–66.

[12] Koralewski M., P atno ci mobilne – definicja i przegl d rozwi za , Polska Agencja Rozwoju

Przedsi biorczo ci, Warszawa 2012.

[13] ysik ., Kutera R., Technologie mobilne jako determinanta rozwoju innowacyjnego spo e-

cze stwa informacyjnego, [w:] Europejska przestrze komunikacji elektronicznej. Tom II,




256

Zeszyty Naukowe Uniwersytet Szczeci skiego nr 763, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytet

Szczeci skiego, Szczecin 2013, str. 33–44.

[14] Maison D., „Polak a nowoczesne technologie p atnicze”, MasterCard® przedstawia wyniki

raportu z badania „Polak a nowoczesne technologie p atnicze” [Online]. Dost pne:

http://biuro-prasowe.mastercard.pl/informacje-prasowe/nowa-news-page,230/#_ftn1

(22.05.2013).

[15] MasterCard, Badanie MasterCard ukazuje opinie o p atno ciach mobilnych pochodz ce z 13

milionów rozmów przeprowadzonych w Social Media, [Online]. Dost pne: http://biuro-pra-

sowe.mastercard.pl/informacje-prasowe/badanie-mastercard-ukazuje-opinie-o-

platnosciach-mobilnych-pochodzace-z-13-milionow-rozmow-przeprowadzonych-w-social-

media,270/. (22.05.2013).

[16] Miller P., Technologie mobilne usprawniaj ce korzystanie ze rodków komunikacji publicz-

nej na przyk adzie rozwi za stosowanych w Miejskim Przedsi biorstwie Komunikacyjnym

– ód spó ka z o.o., [w:] Studia i materia y Polskiego Stowarzyszenia Zarz dzania Wiedz

nr 62, Bydgoszcz 2012, str. 56–69.

[17] MoBilet [Online]. Dost pne: http://www.mobilet.pl/partnerzy.html (22.05.2013).

[18] MyWallet [Online]. Dost pne: https://www.t-mobile.pl/pl/mywallet (22.05.2013).

[19] NBP, Nadzór System p atniczy, regulacje nadzór, [Online]. Dost pne: http://nbp.pl/system-

platniczy/nadzor_syst_platn/lista_ar.pdf (22.05.2013).

[20] OrangeCash [Online]. Dost pne: http://www.orange.pl/kid,4000377334,id,4002 836765,ti-

tle,Orange-Cash,article.html (22.05.2013).

[21] Papi ska-Kacperek J., Poda i popyt na us ugi cyfrowe w Polsce, [w:] Bytniewski A. (red.)

Systemy informatyczne a rozwój spo ecze stwa informacyjnego, Wydawnictwo Uniwersy-

tetu Ekonomicznego we Wroc awiu, Wroc aw 2013, 119–137.

[22] PeoPay [Online]. Dost pne: http://www.peopay.pl/ (22.05.2013).

[23] Polski Standard P atno ci [Online]. Dost pne: http://www.polskistandardplatnosci.pl/

(22.05.2013).

[24] Pra at E., Dobrowolski W., Mobilne zakupy, [w:] Europejska przestrze komunikacji elek-

tronicznej. Tom I, Zeszyty Naukowe Uniwersytet Szczeci skiego nr 762, Wydawnictwo

Naukowe Uniwersytet Szczeci skiego, Szczecin 2013, str. 239–247.

[25] Pycia K., Perspektywa p atno ci mobilnych w Polsce, Krajowa Izba Rozliczeniowa, War-

szawa 2011.

[26] Tchorek-Helm C., First Data: Czego Polacy oczekuj od p atno ci mobilnych?, [Online].

Dost pne: http://www.polskieradio.pl/111/1894/Artykul/936316,First-Data-Czego-Polacy-

oczekuja-od-platnosci-mobilnych (22.05.2013).

[27] Zakonnik ., Analiza obaw zwi zanych z p atno ciami zbli eniowymi w Polsce na podstawi

bada m odzie y akademickiej, [w:] Gospodarka elektroniczna, wyzwania rozwojowe. Tom

I, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczeci skiego nr 702, Wydawnictwo Naukowe Uniwer-

sytet Szczeci skiego, Szczecin 2012, str. 603–614.

[28] Zakonnik ., P atno ci mobilne w Polsce – stan obecny i perspektywy rozwoju, [w:] E-go-

spodarka w Polsce, stan obecny i perspektyw rozwoju. Tom II, Zeszyty Naukowe

Uniwersytetu Szczeci skiego nr 598, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytet Szczeci skiego,

Szczecin 2010, str. 147–158.

257

[29] Zakonnik ., P atno ci mobilne w Polsce w wietle bada ankietowych u ytkowników, [w:]

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczeci skiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytet

Szczeci skiego, Szczecin 2014 (w druku).

MOBILE PAYMENTS IN POLAND – SWOT ANALYSIS

Summary

In this article the author deals with the problems of making mobile payments in

Poland. The author presents an analysis of the considered class of payment. Analysis

of payments, in addition to the basic separation of the advantages and disadvantages

(shaped by external and internal factors), aims to establish position of mobile pay-

ments in context with other methods of payment. These findings are the basis for

indicating the direction of the potential development of mobile payments. The way to

achieve this objective it will conduct a SWOT analysis.

Keywords: method of payment, mobile payments, swot

ukasz Zakonnik

Katedra Informatyki Ekonomicznej

Wydzia Ekonomiczno-Socjologiczny

Uniwersytet ódzki

ul. P.O.W. 3/5, 90-255 ód

e-mail: [email protected]

Piotr Czerwonka

Katedra Informatyki

Wydzia Zarz dzania

Uniwersytet ódzki

ul. Matejki 22/26, 90-237 ód

e-mail: [email protected]


Płatności mobilne w Polsce – analiza SWOT · 2016-10-03 · àukasz Zakonnik, Piotr Czerwonka...

Documents

Transcript of Płatności mobilne w Polsce – analiza SWOT · 2016-10-03 · àukasz Zakonnik, Piotr Czerwonka...