Uniwersytet Warszawski

Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych

Piotr Krzysztof Michalski

Nr albumu: 327120

Partycypacja polityczna ruchu społecznego

Anonymous w Internecie

Praca licencjacka

na kierunku Politologia

Praca wykonana pod kierunkiem:

Dr Daniel Mider

Instytut Nauk Politycznych

Proszę o niekopiowanie, udostępnianie, czy publikację treści

pracy. Jest ona objęta prawem własności Uniwersytetu

Warszawskiego. Nie wyrażam na to zgody, bez konsultacji ze mną.

Dziękuję

Warszawa, czerwiec 2014 r.

Streszczenie

W pracy podjęto problem partycypacj i politycznej ruchu społecznego

Anonymous w Internecie . W pracy wykorzystano analizę treści oraz

rozumowanie poprzez analogię . W pierwszej części pracy skonstruowano

model partycypacji politycznej ze szczególnym uwzględnieniem form

partycypacji politycznej w Internecie. Struktura pracy wynika ła ze

skonstruowania modelu partycypacji politycznej Anonymous, następnie

wyodrębnienia poszczególnych form partycypacji i egzemplifikacji dwóch z

nich na podstawie studium przypadku Juliana Assange’a i WikiLeaks. Wybór

form pozwolił nie tylko na wyodrębnienie sześciu form partycypacji

politycznej Anonymous w Internecie, ale również na ich porównania oraz

oceny skutków działań. Przypadek ukazanego ruchu społecznego był na tyle

specyficzny, że umożliwiał wskazanie kontekstu społecznego i politycznego.

Abstract

Hereby work undertaken the political part icipation of the Anonymus

social movement in the Internet problem. One of its elements was the

emergence of various forms of political part icipation in the Internet. To

resolve this problem it has been used content analysis and reasoning by the

analogy. The structure of the work resulted from the construction of the

model of poli tical part icipation of the Anonymous, followed by isolation of

the individual forms of participation and exemplify two of them on the basis

of a case study of Julian Assange and WikiLeaks. Forms not only allowed the

isolation of the six forms of political participation of the Anonymous in the

Internet, but also on their comparison and assessment and political effects of

their actions. The analyses showed, that the Anonymous as social movement

are specific, that enables the identification of social and political context.

Słowa kluczowe

ruch społeczny, partycypacja polityczna, ruch społeczny w Internecie, analiza treści

Dziedzina pracy

14.100 Nauki polityczne (politologia)

Tytuł pracy w języku angielskim

The political participation of the Anonymus social movement in the Internet

Spis treści

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

Rozdział I. Model badań partycypacji poli tycznej w Internecie . . Błąd!

Nie zdefiniowano zakładki.

Podrozdział I.1. Internet jako przedmiot badań politologicznych Błąd!

Nie zdefiniowano zakładki.

Podrozdział I.2. Podejście działania poli tycznego (Political Actions

Approach) w badaniach partycypacji po litycznejBłąd! Nie zdefiniowano

zakładki.

Podrozdział I.3. Model partycypacji politycznej ruchu społecznego

Anonymous... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.

I.3.1. Działania mające na celu uderzenie w wizerunek atakowanego

podmiotu .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.

I.3.2. Zakłócanie lub uniemożliwianie działania instytucji lub

procesów społecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.

I.3 .3. Kradzież, rozpowszechnianie i niszczenie informacji . Błąd!

Nie zdefiniowano zakładki.

I.3.4. Wyrażanie poglądów politycznych poprzez eksponowanie

haseł i działania symboliczne . . . . . . . . . . Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.

I.3.5. Działania o charakterze propagandowym i edukacyjnym Błąd!

Nie zdefiniowano zakładki.

I.3.6. Mobilizowanie ludzi do działań poza Internetem Błąd! Nie

zdefiniowano zakładki.

Rozdział II. Formy partycypacji politycznej ruchu społecznego

Anonymous w Internecie .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.

Podrozdział II.1. Działania mające na celu uderzenie w wizerunek

atakowanego podmiotu .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.

Podrozdział II.2. Zakłócanie lub uniemożliwianie działania instytucji

lub procesów społecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.

Podrozdział II.3. Kradzież, rozpowsze chnianie i niszczenie informacji

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.

Podrozdział II.4. Wyrażanie poglądów politycznych poprzez

eksponowanie haseł i działania symboliczne Błąd! Nie zdefiniowano

zakładki.

Podrozdział II.5. Działania o charakterze propagandowym

i edukacyjnym ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.

Podrozdział II.6. Mobilizowanie ludzi do działań poza Internetem

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.

Rozdział III. Studium przypadku (case study) Juliana Assange’a na

podstawie WikiLeaks... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.

Podrozdział III.1. Kalendarium działań Anonymous na rzecz

WikiLeaks .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.

Podrozdział III.2. Kontekst najważniejszych działań politycznych

Anonymous dla WikiLeaks .. . . . . . . . . . . . . . . Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.

Podrozdział III.3. Analiza działań Anonymous w obr onie Juliana

Assange’a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.

III.3.1. Zakłócanie lub uniemożliwiania działania instytucji

lub procesów społecznych w Internecie jako obrona działań politycznych

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.

III.3.2. Kradzież, rozpowszechnianie i niszczenie informacji

w obronie działań politycznych . . . . . . . Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.

Zakończenie. Partycypacja polityczna Anonimowego legionu obrońców

wolności w Internecie nie do ukrycia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Bibliografia .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.

Wstęp

Praca stanowi studium przypadku partycypacji politycznej ruchu

społecznego Anonymous w Internecie . Analizowano problemy badawcze

związane z nowymi formami partycypacji politycznej w Internecie, które

zaczęły odgrywać ważną rolę jako narzędzie wpływu na poli tykę . Jednym z

problemów stało się znaczenie nowych form partycypacji w naukach

politycznych. Przyjęto w pracy model rozumowania poprzez analogię do

innych form partycypacji poli tycznej, z uwzględnieniem tradycyjnych form ,

które pojawiły się w studium politologicznym Daniela Midera1. Wykorzystano

analizę treści . Jest to metoda upowszechniona. Jest ona również przystępna

dla poczatkującego badacza ruchów społecznych w Internecie. W mniejszym

stopniu skorzystano z wtórnej analizy sieciowych odnośników. Umożliwiały

one wskazanie kontekstu społecznego i politycznego. Jest to jeden ze

sposobów analizy sieci społecznych, ponieważ skupia się na związkach

między jednostkami, grupami i instytucjami . Duże znaczenie odegrał Internet,

który stanowi ł zaplecze analiz, a przede wszystkim ogromne źródło

informacji, które za jego pomocą można było ponownie przetwarzać i

wykorzystywać w celach badawczych . W pracy zgromadzono, a następnie

przeanalizowano różne typy źródeł. Należały do nich źródła najnowsze

w postaci książek publicystycznych i naukowych z ostatniego dziesięciolecia

oraz stron internetowych. Zaczerpnięto z haseł internetowych zawartych w

Encyklopedii PWN oraz dedykowanej aktywistom internetowym Encyklopedii

Dramatica , które również definiowały współcześnie rozumiane pojęcia.

Wykorzystano materiały pokonferencyjne w formie opublikow anych

dokumentów w Internec ie i elektronicznych prezentacji naukowych.

Skorzystano również z szeregu prac zbiorowych redaktorów naukowych.

Dostęp do wybranych książek był możliwy dzięki zarejestrowaniu w

bibliotekach cyfrowych, dla przykładu była to biblioteka Projektu

Gutenberga, czy też zbiory publikacji udostępnionych przez Anonimowych .

Przy czym, w większości były to źródła otwarte anglojęzyczne, co wymagało

ich skrupulatnego tłumaczenia, z zawarciem kontekstu kulturowego. Prace

1 D. Mider , Partycypacja pol i tyczna w Internecie , Dom Wydawniczy „Elipsa” ,

Warszawa 2008.

polskojęzyczne dotyczyły doświadczeń w kształtowania się społeczeństwa

informacyjnego i dylematów cywilizacyjno -kulturowych w Polsce. Pracą,

która w sposób niemal wyczerpujący dotyczyła bezpośrednio zagadnienia

partycypacji politycznej, była monografia i studium politologiczne D . Midera

pod tytułem Partycypacja Polityczna w Internecie2. Zaczerpnięto również z

prac naukowych w formie zbiorowej. Wykorzystano wyniki analiz z raportów

firm i instytucji . Raporty i ekspertyzy były oparte na wiodących na świecie

firmach doradczych i ich badań z zakresu technologii informacyjnej . Niektóre

z nich wykonywały badania na zlecenie amerykańskiego rządu. Do

sprawdzenia opinii ze strony mediów, niezbędne okazały się komunikaty

prasowe na stronach internetowych . W większości były to źródła

anglojęzyczne, ale również hiszpańskojęzyczne, azerskojęzyczne, czy

białoruskojęzyczne. Zdecydowano się na użycie źródeł internetowych

w postaci blogów, esejów i prywatnych stron oraz profili portali

społecznościowych, którymi posiadaczami byli nauczyciele akademiccy,

dziennikarze i aktywiści internetowi. Informacje na temat rządów

i organizacji , zaczerpnięto z ich oficjalnych stron internetowych. Na potrzeby

pracy użyto publikacji magazynów, które występują wyłącznie w formie

cyfrowej. W największej mierze uniwersytetów amerykańskich. Były to

również blogi o tematyce Internetu i nowych technologiach. Uzyskano dostęp

do stron internetowych, które zawierały zapiski z rozmów i wywiadów. Był w

nich zawarty dostęp do materiałów graficznych. Ponadto, skorzystano z

narzędzi internetowych, które pozwoliły na dostęp do treści członków

Anonymous na czatach IRC i archiwach aplikacji internetowej Pastebin .

Wsparto się materiałami źródłowymi z serwisu WikiLeaks oraz

Leaksource.info . Zaprojektowano wyniki analiz za pomocą narzędzia Google

Trends . Dodatkowo , poszerzono źródła o linki internetowe z protokołów

wymiany plików sieci Torrent oraz do zasobów sieci anonimowej TOR . Były

to informacje trudne w zdobyciu oraz niemożliwe do dostępu, bez

konieczności zainstalowania dodatkowego oprogramowania . Zasięgnięto

źródeł zawartych na lokalnych stronach internetowych Anonymous , takich jak

Anonymous Brasil , Anonymous Canada , Anonymous Polska , czy World United

2 Tamże.

Anonymous . Źródła internetowe to również autorskie filmy członków

Anonimowych. Na potrzeby pracy obejrzano fi lmy dokumentalne We Are

Legion: The Story of the Hacktivists3 oraz We Steal Secrets: The Story of

WikiLeaks4. Dokonano analizy treści komunikatów z portali Facebook i

Twitter . Dokonano również kontaktu z członkami Anonymous. Rezultatami

były źródła w postaci zaprojektowanych ulotek, treści wymienionej

korespondencji na temat działalności ruchu oraz wspólny udział w akcji

informacyjnej i manifestacji ulicznej . Były to materiały wcześniej

nieopublikowane. Poświęcono środki, aby wziąć udział w czynnej obserwac ji

członka, podczas jego wywiadu w telewizji. Innym typem źródeł były audycje

internetowe oraz przytaczane źródło prawne z artykułu 19 Powszechnej

Deklaracji Praw Człowieka . Ruch Anonymous poprzez połączenie określeń

społecznych i politycznych można byłoby określić jako „zbiorowe i celowe

działanie o określonym zasięgu przestrzennym i czasowym zmierzające do

wprowadzenia zmian o charakterze strukturalnym, które dotyczą

funkcjonowania szeroko rozumianej władzy politycznej i układu powiązań

ukształtowanego w jej ramach”5. Jest to ruch społeczno-polityczny. Te pojęcia

można używać zamiennie. Występuje ono w dwóch znaczeniach. W szerszym

znaczeniu stwierdzono, że jest to „zespół organizacji (czasem grup o różnym

stopniu sformalizowania), działających w różnych k rajach, lecz mających

określone wspólne cechy (zwłaszcza w sferze założeń i celów), ale nie

tylko”6. Przede wszystkim jest to ruch o celach politycznych, ale również

ponadpolitycznych. W bliżej określonym znaczeniu mogą być przykładowo

precyzowane jako pacyfistyczne, antywojenne, feministyczne lub też inne. W

znaczeniu węższym są to „organizacje działające w jednym kraju, z reguły

mające ogólnokrajowe kierownictwo (choć nie zawsze), opartą na określonych

więziach formalnych, których charakter może być różny , mające określone

cele i zasady działania”7. W tym przypadku określenie dotyczyło ruchu

3 We Are Legion: The Story of the Hacktiv ist s , B . Knappenberger ( reż.) , 30

października 2012. 4 We S tea l Secrets: The S tory of WikiLeaks , A. Gibney ( reż. ) , s tyczeń 2013.

5 Leksykon poli tolog ii : praca zb iorowa , A. Antoszewski , R. Herbut ( red. nauk. ) ,

Wrocławskie Wydawnic two Naukowe „Atla”, Wrocław 1995, s . 371. 6 J . Skrzypek, Pojęcie doktryny po li tyczne j , [w]: A. Bodnar ( red. ) , Nauka o

poli tyce: podręcznik akademicki , Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1984, s .

258. 7 Tamże, s . 258 -259.

politycznego jako synonimu parti i poli tycznych, stronnictwa politycznego lub

też działalności grup i organizacji krajowych. Zwrócono również uwagę na to,

że nie jest możliwe wskazanie jednoznacznej granicy, która oddzielałaby

określenie i miała uniwersalne zastosowanie w pracy. Z drugiej strony, nie

jest adekwatne, żeby każdy ruch społeczny uznawać jako polityczny. Element

stronniczości mógłby przechylać charakter dział alności anonimowych na

rzecz wyłącznie politycznej, co byłoby oznaką braku obiektywności. Są to

zatem określenia niejednoznaczne, ale dające możliwość elastycznego

wykorzystania. Na potrzeby przejrzystości pracy, zastosowano określenie

„ruchu społecznego” , którego działania , ich skutki i wywieranie wpływu, są

określane mianem „politycznych” . Jest to określenie w sposób najbardziej

adekwatny oddające całość ruchu Anonymous oraz jego formy partycypacji

politycznej. Partycypacja polityczna została określona na podstawie podejścia

działania politycznego. Kluczową kwestią jest to, że podejście działań

politycznych skupia swoją uwagę na działaniach, które niosą wpływ na

politykę. W tym podejściu James R. Townsend określa partycypacje

polityczną jako „udział, który obejmuje wszystkie te czynności, przez które

dana osoba świadomie się angażuje, próbując jednocześnie dać konkretny

kierunek sprawom publicznym”8. Partycypacje polityczna wraz z podejściem

działania politycznego, została uznana przez D . Midera za jeden z czynników

najobszerniejsze zastosowanie w studium politologicznym o Internecie. Jest

to zatem na tyle obszerne pojęcie, że można je rozpatrywać na wiele różnych

podejść, w zależności od przedmiotu badań. Jest to podejście, które w

najbardziej wyraźny sposób pozwala ukazać skutki, efekty działań ruchu i jej

oddziaływanie na zmiany w polityce. Ponadto, jest w stanie umożliwić

wyeksponowanie nowych form partycypacji politycznej w Internecie, co stało

się jednym z elementów struktury pracy. Pojęcie partycypacji politycznej jest

używane w tym samym znaczeniu co „uczestnictwo polityczne”. Internet od

stron informatycznej bywa określany jako „ ogólnoświatowa sieć

komputerowa, łącząca lokalne sieci, korzystające z pakietowego protokołu

komunikacyjnego TCP/IP, mająca jednolite zasady adresowania i nazywania

węzłów (komputerów włączonych do sieci) oraz protokoły udostępniania

8 J .R. Townsend, Pol i t ical Participa tion in Communis t China , Univers i ty o f

Cali fornia Press, Berkeley, Los Angeles 1968 , s . 4 .

informacji”9. Pojęcie Internetu w tytule zostało użyte na potrzeby wskazania

miejsca działalności ruchu Anonymous. Dla badacza, Internet był narzędziem

zbierania , katalogowania i analizy treści w nim zawartych. Struktura pracy

jest oparta na trzech rozdziałach zatytułowanych kolejno: Model badań

partycypacji politycznej w Internecie , Formy partycypacji politycznej ruchu

społecznego Anonymous w Internecie , Studium przypadku (case study) Juliana

Assange’a na podstawie WikiLeaks. Struktura pracy wynika ze

skonstruowania modelu partycypacji politycznej Anonymous, następnie

wyodrębnienia poszczególnych form partycypacji i studium dwóch z nich na

podstawie studium przypadku Juliana Assange’a i WikiLeaks. Rozdział

pierwszy jest lustracją i zestawieniem dostępnych w li teraturze przedmiotu

modeli badań nad partycypacją poli tyczną. W rozdziale pierwszym został

zawarty przegląd zastosowania koncepcji działania politycznego w nauce o

polityce. W podrozdziale drugim zostały przedstawione trzy różne podejścia

w badaniach uczestnictwa politycznego. Podrozdział trzeci przedstawia

modele partycypacji politycznej ruchu społecznego Anonymous . W rozdziale

drugim skonstruowano model partycypacji politycznej ruchu społecznego

Anonymous za pomocą wyodrębnionych form partycypacji politycznej w

Internecie. Wyodrębniono sześć form uczestnictwa w Internecie, do których

należą: działania mające na celu uderzenie w wizerunek atakow anego

podmiotu, zakłócanie lub uniemożliwiania działania instytucji lub procesów

społecznych, kradzież, rozpowszechniania i niszczenie informacji, wyrażanie

poglądów politycznych poprzez działania symboliczne oraz mobilizowanie

ludzi do działań poza Internetem. Posłużono się modelami partycypacji

politycznej, które zostały przedstawione w rozdziale pierwszym. Rozdział

trzeci to studium przypadku przedsięwzięcia Juliana Assange’a - WikiLeaks,

które dostarcza egzemplifikacji dwóch form partycypacji politycznej

Anonymous w Internecie: zakłócania lub uniemożliwianie działania instytucji

lub procesów społecznych oraz kradzieży, rozpowszechnianiu i niszczeniu

informacji. Podrozdział pierwszy trzeciego rozdziału został zatytułowany jako

Kalendarium działań Anonymou s na rzecz WikiLeaks . Podrozdział drugi jest

9 Hasło : Internet , [w:] Wydawnic two Nauko we PWN ,

w: ht tp : / /encyklopedia.pwn.pl /haslo .php?id=3915155 , dostęp : maj 2014, strony

nienumero wane.

zawiera kontekst najważniejszych działań politycznych Anonymous dla

WikiLeaks. Analizowane w rozdziale trzecim zjawisk , należą do wybranych

spośród wyodrębnionych form partycypacji polit ycznej Anonymous w

Internecie z rozdziału drugiego, które występowały w etapie o największej

skali działalności ruchu społecznego Anonymous oraz te, które w momencie

analizy treści, pojawiały się jako najnowsze. Częścią końcową pracy jest

zakończenie zatytułowane jako Partycypacja poli tyczna Anonimowego legionu

obrońców wolności w Internecie nie do ukrycia . Każda część pracy zależy od

innej i w miarę treści kolejnych rozdziałów, partycypacja polityczna

przyjmuje coraz bardziej szczegółowe znaczenie. Osobiste przesłanki

napisania tej pracy wynikają z zainteresowań nowymi technologiami ,

fascynacją działalności środowiska internetowych aktywistów oraz

obserwowaniem ich inicjatyw na terytorium Polski. Temat podjęty w pracy

jest ważny ze względów społecznych, akademickich i praktycznych. Z

perspektywy społecznej, podjęte zagadnienie dotyczy bezpieczeństwa

informacji, w tym posiadania ich przez poszczególne jednostki i grupy

społeczne. Ponadto, przejawy oddziaływania Anonimowych mogą wywierać

wpływ na funkcjonowanie każdej jednostki, która korzysta z sieci Internet.

Podjęta tematyka mieści się w głównym nurcie nauk politycznych refleksji

nad partycypacją polityczną. Wymiar praktyczny jest istotny z racji swojego

powszechnego wykorzystania za pomocą komputerów z dostępem do

Internetu. Dzięki metodom, które zostały przedstawione w pracy, wzrośnie

nie tylko świadomość czytelnika, ale również możliwości używania narzędzi

komputerowych w zakresie ochrony informacji , sposobów ich przetwarzania,

metod komunikowania w Internecie oraz poszukiwania wiarygodnych i

aktualnych źródeł, czy też mobilizowania ludzi w Internecie do działań poza

nim.

Zakończenie . Partycypacja polityczna Anonimowego

legionu obrońców wolności w Internecie nie do ukrycia

Podejście działania politycznego okazało się modelem badań, który był

najbardziej adekwatny w analizie ich działań politycznych. Przede wszystkim

dało możliwości analizy działań, które mają za zadanie uzyskanie wpływu na

politykę. Wybór podejścia i rozumowania przez analogię, pozwoliły nie tylko

na wyodrębnienie sześciu form partyc ypacji politycznej Anonymous w

Internecie, ale również na ich porównania oraz oceny skutków działań. Nie

bez znaczenia Internet pozwolił naukom społecznym na wprowadzenie

nowych definicji , terminów, pojęć, czy subdyscyplin naukowych.

Współczesna problematyka zagadnień nowych technologii nie niesie ze sobą

pejoratywnego znaczenia, lecz daje naukom społecznym możliwości do

kolejnych badań. Większe wyzwanie dla badaczy stanowi dobór odpowiednich

narzędzi, przy co raz większych zbiorach informacji. Taki stan rz eczy stawia

sobie znacznie szersze cele i jednocześnie zadaje naukowcom kolejne pytania,

które wymagają od nich spojrzenia w przyszłość. Przypadek ukazanego ruchu

społecznego był na tyle specyficzny, że umożliwiał ws kazanie kontekstu

społecznego i politycznego. Nie jest wykluczone, że ten obszar aktywności

działań, będzie wymagał przestrzegania zasad z innych subdziedzin nauki,

jak cybersocjologia, czy cyberpoli tologia, które mogą stać się odrębnymi

dziedzinami. Pewne oznaki funkcjonowania nowych rozwiązań

technologicznych, wskazywać by mogły, że Internet stawałby się dominujący,

a wręcz niezbędny w procesie analizy badawczej. Współcześnie, badacze

partycypacji poli tycznej w Internecie słusznie przyznają, że zjawisko należy

zacząć badać w nawiązaniu do jej t radycyjnych form10

. Tylko z tego

założenia, które zostało w podobny sposób zaczerpnięte ze studium

politologicznego partycypacji politycznej Daniela Midera, możliwe staje się

wskazanie pewnego obiektywnego stanu niewiedzy. Był on trudny do

uchwycenia, z rac ji na globalny charakter działalności Anonimowych oraz

brak spójności w prezentowanych przez nich poglądach politycznych.

Używanie kategoryzacji w zakresie nurtów poglądowych, stałoby się

10

Takiego zdania jest również Daniel Mider , w: D. Mider , Partycypacja poli tyczna

w In ternec ie , Dom Wydawniczy „El ipsa”, Warszawa 2008, s . 101 -102.

niemiarodajne, ponieważ nie są one zgodne z pewnymi zasadami oraz

formami działania ruchu. Dodatkowym utrudnieniem jest duża różnorodność

oraz często zmieniające się role członków, co przy pewnych okolicznościach

może doprowadzić do braku możliwości ich identyfikacji . Pomimo tego, są to

działania racjonalne, wywołujące reakcje społeczne i umotywowane

podstawowymi potrzebami politycznymi jednostek. W takim podejś ciu

analitycznym, skorzystano z postrzegania tych działań, jako odrębnych form

aktywności, które to przełożyły się ad extremum na sześć wyodrębnionych

formy partycypacji politycznej . Pierwszą z nich są działania mające na celu

uderzenie w wizerunek atakowanego podmiotu , do których w największej

mierze można zaliczyć swoisty wandalizm interakcyjny w postaci trollowania.

Stanowił on jedną z pierwszych działań, które wys tępowały w pierwszej fazie

formowania się organizacji ruchu. To pozwoliło na uświadomienie członkom

ruchu, że są liczni, posiadają umiejętność koordynacji działań i poprzez nie

oddziaływać na jednostki i grupy w wirtualnej przestrzeni. Charakteryzuje się

dużym stopniem natężenia występowania, ale nie można go przypisać do form

skutecznego wywierania wpływu na poli tykę. Nie występują w nim działania

przemocy, ale jest to forma, która ma niską tolerancję na oddziaływanie

władzy na obywateli. W największej mie rze może powodować utratę

wiarygodności lub też zaprzestanie aktywności politycznej podmiotu. Uznano

je za jedne z tych, które w największym stopniu scharakteryzowały

postrzeganie Anonymous. Działania mającego na celu uderzenie w wizerunek

atakowanego podm iotu prowadzą w dużej mierze do dyskredytacji jego

wizerunku i zaufania. Drugą formą było zakłócanie lub uniemożliwianie

działania instytucji lub procesów społecznych. Potwierdzono główne

hipotezy. Przede wszystkim jednoznacznie przeanalizowano, że są to

działania krótkotrwałe, które z racji swojego globalnego oddziaływania, mogą

być skuteczne przy wystarczająco dużej liczbie inicjat orów. Są wysoce

zorganizowane w pierwszej fazie przygotowania. Następnie dokon ano analizy

w sposób i lościowy tych przypadków, które były najnowsze oraz tych, które

występowały w etapie o największej ak tywności ruchu. Udowodniono,

że celem ataków w przeważającej liczbie stały się podmioty i instytucje

rządowe, osoby publiczne oraz związane z nimi firmy i korporacj e.

W mniejszym stopniu, nie wykluczało to przypadków ataków na instytucje

finansowe i pozarządowe. W najmniejszym stopniu były to małe organizacje

lub pojedyncze osoby , które nie odgrywają dużego wpływu na kwestie

społeczne. Bierze w nich udział relatywnie mniejsza część c złonków, niż w

innych działaniach. Szereg tych działań należy do tych, które dla członków

Anonymous objęte są największym ryzykiem. Wyodrębniono dwie kategorie

ataków, którymi były ataki reakcyjne i proakcyjne. Reakcyjne były

odpowiedzią na pewne działania innych podmiotów, a inicjatywa działań

proakcyjnych wychodziła od samych członków. Od strony ilościowej,

kategoria ataków reakcyjnych występowała w większych ilościach i w

większym stopniu można było przedstawić wymierne skutki ich działania. W

każdym przypadku był to tymczasowy brak dostępu do strony internetowej ze

strony osób trzecich . Z racji dynamiki działań, jest to to forma pa rtycypacji

politycznej, która w pewnym etapie przeprowadzania, staje się niemożliwa do

kontrolowania przez początkowych prowo dyrów. Następną wyodrębnioną

formą były kradzieże, rozpowszechnianie i niszczenie informacji .

Stwierdzono, że udostępniane przez Anonymous informacje należą do

pozytywnych i negatywnych. Udało się zbadać, że udostępnianie przez

Anonimowych informacje negat ywne, atakują w wizerunek osób i instytucji .

Są to zatem działania prowadzone równolegle, w sto sunku do formy, której

jednym z podstawowych celów, było dezawuowanie tego wizerunku.

Rozpowszechnienie informacji o charakterze pozytywnym służyły za

dodatkowy obieg informacji na alternatywnych stronach internetowych,

forach i czatach oraz w sieci ukrytej . Większość informacji, którymi się

posłużyli, należą do danych objętych klauzura tajności. Niszczenie informacji

przez Anonimowych miało miejsce wtedy, kiedy m ogły one powodować

zagrożenia konfliktów lub ich eskalację, w momencie udostępnienie stałyby

się nieaktualne, albo ich udostepnienie bezpośrednio uderzałoby w podmioty i

powodowało wobec nich nieproporcjonalnie negatywne skutki. W

największym stopniu były to informacje politycznie istotne lub niedostępne

publicznie dla obywateli. W momencie opublikowania informacji, dostęp do

każdej z nich jest powszechny. Forma w yrażania poglądów politycznych

poprzez eksponowanie haseł i działania symboliczne następuje w różnych

kanałach komunikacji w Internecie. Służy ona do identyfikacji i

komunikowania się członków Anonymous. Symbolika odzwierciedla otwarte

przejawy różnych poglądów ruchu. Stwierdzono, że stanowi ona impuls do

działań poli tycznych oraz jest formą reprezentacji. Tematy polityczne na tle

innych tematów wśród Anonimowych, przykuwają największa uwagę. Hasła są

zazwyczaj krótkie, przedstawione w łatwy i zrozumiały spo sób nie tylko dla

członków, ale również dla odbiorców treści Anonimowych. Wyrażanie

poglądów na stronach internetowych nie podlega wewnętrznej cenzurze, lecz

jest oparte na zbiorowej aprobacie, które niesie ze sobą mobilizowanie do

działania i t rafnie zwraca uwagę na problemy społeczne . Najlepsze hasła

muszą wzbudzać duże zainteresowanie i mieć charakter mobilizacyjny danego

projektu. Nie powinno wzbudzać kontrowersji i nieść ze sobą nieprecyzyjn ej

interpretacji . W celach wyrażania poglądów politycznych poprzez

eksponowanie haseł i działania symboliczne , Anonimowi korzystają z różnych

narzędzi komputerowych. Działania o charakterze propagandowym i

edukacyjnym są szeregiem czynności, które powstały w nawiązaniu do

blokady informacji oraz utrudnień działalności ruchu w s ieci Internet. W

największym stopniu zaliczymy do tych czynności tworzenie instrukt aży,

filmów i grafik propagandowych. Treści przekazów propagandowych

zawierają widoczne elementy odnoszące się do ideologii i nurtów

politycznych z zakresu internetowej rewolucji, liberalnych wartości i

anarchizmu. Wielu członków Anonimowych przyjmuje l ibe ralne wizje i

zasady funkcjonowania społeczeństwa11

. Działania edukacyjne Anonimowych

należą do działań oddolnych, gdzie za cel stawiają sobie rozwój umiejętności

technologicznych obywateli, wzrost ich wiedzy na temat działalności

państwa, czy przekazywanie metod obrony własnej tożsamości w Internecie.

Ostatnią formą partycypacji politycznej było mobilizowanie ludzi do działań

poza Internetem. Przeanalizowano ją na podstawie tradycyjnych demonstracji

politycznych. Mobilizowanie członków do działań poza Inter netem odbywa ło

się za pomocą narzędzi internetowych , w tym for i czatów internetowych , czy

wydarzeń na portalach społecznościowych . Były to działania, które w

największym stopniu pozwoliły na wskazanie członków, którzy stawali się

organizatorami lub liderami manifestacji. Studium przypadku Juliana

11

Tak było w przypadku udostępnianych komunika tów na s tronach interne towych ,

zawierających treśc i l iber a lnych zobowiązań i fragmentó w konstytucj i S tanów

Zjednoczonych z 1776 roku (przyp. t łum.) .

Assange’a na podstawie WikiLeaks, dostarczyło egzemplifikacji dwóch form

partycypacji politycznej Anonymous w Internecie: zakłócaniu

lub uniemożliwianiu działania instytucji lub procesów społecznych w obronie

jego działań politycznych oraz kradzieży, rozpowszechnianiu i niszczeniu

informacji. Działania polityczne Anonymous i WikiLeaks wskazały, że

organizacja i ruch podzielają pewne zainteresowania i sympatie ideologiczne.

Zweryfikowano również na czym polegają róż nicę i podobieństwa

działalności podmiotów. Zróżnicowanie polega w dużej części na innych

sposobach inicjowania różnych projektów i nieco innych działaniach

politycznych, w odmiennym czasie i rejonach świata. Działania Anonimowych

w formie kradzieży, niszczenia i ujawniania informacji były zorganizowane i

pomogły wesprzeć wiarygodność źródeł WikiLeaks. Ujawnianie istotnych

dokumentów dla funkcjonowania witryny, pozwoliły na zorganizowanie jej

pewnych taktyk obrony w sferze funkcjonowania . Zakłócanie lub

uniemożliwianie działania instytucji lub procesów społecznych w Internecie

jako obrona działań politycznych , należą do działań raczej skutecznych. Do

zdecydowanie skutecznych w obronie działań politycznych , zaliczyć można

kradzieże , rozpowszechnianie i niszczenie informacji . Najprawdopodobniej,

można by było zawrzeć jeszcze te przypadki, które występowały pojedynczo,

ale były na tyle charakterystyczne, żeby można było dokonać ich p ionowej

kategoryzacji. Pozwoliłoby to rozbudować wyodrębnione formy partycypacji

politycznej w Internecie na rodzaje . Dalsze analizy tematu są zależne od

dynamiki, formy oraz kierunku rozwoju ruchu społecznego. Rozszerzeniem

podejścia byłoby porównanie do innym form partycypacji politycznej poza

Internetem. Można również skierować swo je pole badawcze na inne ruchy

społeczne w Internecie i dokonać analizy emanacji ich powstawania

i rozwoju. Stan wiedzy, która została zawarta w tej pracy, może stać się dla

dalszych badaczy pewnymi wskazaniami, ale również gotowymi

rozwiązaniami problemu. Inne metody oparte być mogą na źródłach ukrytego

Internetu oraz bezpośredniego zaangażowania się w działalność ruchu, a być

może i utworzeniem własnej grupy internetowych aktywistów. W jednej z

opinii stwierdzić można, że jeśli weźmiemy charakter braku to żsamości

członków Anonymous, nie można jeszcze zdefiniować, czym jest, jak ma

wyglądać i co ma reprezentować cyfrowa rewolucja w Internecie. Dodać

można również, że będzie ona dotyczyła grupy uciemiężonej, która mogą stać

się Anonimowi, w znacznie większej formie aktywności partycypacji

politycznej. Inspiracją mogą stać się współcześnie dostępne źródła, w tym

literatura futurologiczna12

, czy też wykorzystanie nowych technologii, które

starają się opisywać i przewidywać przyszłość ruchów społecznych i ich

działań politycznych w Internecie.

12

Przykładowo będą to : zbiory fe l ietonó w Stanis ława Lema, publiko wanych

w Tygodniku Powszechnym w la tach 1994–2004 oraz inne, w: S. Lem, Krótkie zwarc ia ,

Wydawnictwo Li terackie, Krakó w 2004. Zbiory esejów Stanisława Lema, w: S . Lem,

Moloch , Wydawnictwo Literackie, Krakó w 2003. W. Gibson, Spook Country . W kraju

agentów , prze ł . R.J . Szmidt , Wydawnic two Książnica, Poznań 2008. B. Ster l ing, The

Zenith Angle , The Random House Publ ishing Group, Nowy Jork 2004. A. Toffle r ,

Rewolucyjne bogactwo , przeł . P . Kwia tkowski , Wydawnic two Kurp isz, Przeźmierowo

2007.