OŚWIECENIE – EPOKA ROZUMUJessica P. klasa IIIcg

CO TO OŚWIECENIE? Podstawowym założeniem oświecenia

była wiara w ludzki rozum i przekonaniem, że to człowiek panuje nad światem.

Ludzie w oświeceniu skupiali się na badaniach naukowych, życiu społecznym, wychowaniu, szkolnictwie

Bardzo ważne było także przekonanie, że człowiek jest wolną i równą jednostką, pochwalano humanitaryzm, tolerancję, walczono z zacofaniem

GENEZA NAZWY EPOKI

We Francji epokę oświecenia nazywa się wiekiem filozoficznym lub wiekiem oświecenia, w Anglii – wiekiem rozumu; nazywana również wiekiem świateł;

Oświecony oznacza wyzwolony, wolny, pełen jasności, rozumiejący, odrzucający fanatyzm i ciemnotę;

Nazwa epoki odnosi się do rozprawy filozofa Immanuela Kanta pt.: „Co to jest oświecenie”

„CO TO JEST OŚWIECENIE”

Według Kanta oświecenie to wyjście z okresu dzieciństwa. Filozof twierdził, że epoka w której żyje jest epoką oświecenie, ale jeszcze nie oświeconą, brak bowiem "jeszcze wiele do tego, by ludzie, ogólnie biorąc, byli już w stanie albo mogli co najmniej być doprowadzeni do tego, by w sprawach religii kierowali się sami w sposób pewny i słuszny swym rozsądkiem, bez obcego kierownictwa".

CZAS TRWANIA EPOKI

W większości krajów Europy oświecenie narodziło się w XVIII w. chociaż w Anglii zmiany społeczne zaczęły się już pod koniec XVII wieku. W Polsce oświecenie przypada na lata 30. XVIII wieku, a jego rozkwit nastąpił za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. Schyłek epoki trwał do początku XIX w.

1822 – umowna data przełomu romantycznego

OŚWIECENIE W POLSCE W 1740 roku Stanisław Konarski założył

Collegium Nobilium na wzór szkół rycerskich. Uczono tam języków nowożytnych, polskiego, prawa, geografii, historii.

W 1747 powstała pierwsza Biblioteka Publiczna braci Załuskich.

Za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego otworzono Szkołę Rycerską, Teatr Narodowy;

W 1773 roku powołano Komisję Edukacji Narodowej, która zreformowała szkolnictwo.

ZYGMUNT VOGEL (COLLEGIUM NOBILIUM)

FILOZOFIA

Najważniejszymi koncepcjami filzoficznymi w oświeceniu były racjonalizm i empiryzm

Racjonalizm zakłada, że źródłem poznania ludzkiego jest rozum. Za twórcę tego nurtu uznaje się Kartezjusza;

Empiryzm głosił, że źródłem ludzkiego poznania jest doświadczenie. Zwolennikami empiryzmu byli John Locke i David Hume.

LITERATURA

W Anglii popularna była powieść (Daniel Dafoe – „Przypadki Robinsona Cruzoe”, Jonathan Swift „Podróże Guliwera w różne kraje daliekie”);

Popularne były powiastki filozoficzne, które pisali Denis Diderot i Wolter;

Z filozofii Jana Jakuba Roussau narodził się sentymentalizm, który miał na celu wzbudzenie w odbiorcy wzruszeń, eksponowania przeżyć wewnętrznych;

LITERATURA W POLSCE

W Polsce popularny stał się klasycyzm (Ignacy Krasicki, Stanisław Trembecki, Adam Naruszewicz, Franciszek Zabłocki)

Swój rozkwit przeżywała bajka, satyra, oda, poemat heroikomiczny.

W sprawach politycznych wypowiadali się Stanisław Staszic, Hugo Kołłątaj, Stanisław Konarski.

Sentymentalizm był charakterystyczny dla Franciszka Karpińskiego;

ENCYKLOPEDYŚCI

„Wielka encyklopedia francuska” powstała we Francji w latach 1751-1780. Jej twórcami byli Denis Diderot, Jean Jacques Rousseau i Voltaire. W encyklopedia tej zawierano informacje dotyczące rzemiosła, sztuki i różnych dziedzin nauki.

CZASOPISMA

Na początku XVIII w. w Anglii zaczęto wydawać tygodnik „The Spectator”;

W Polsce w latach 1765-1785 wydawano „Monitor”, redagowany przez Ignacego Krasickiego i Franciszka Bohomolca. Krytykowano w nim kulturę sarmacką i propagowano zmianę obyczajów.

W latach 1770-1777 wydawano „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne”, w których można było przeczytać utwory gości obiadów czwartkowych.

SZTUKA

Dominującymi stylami w oświeceniu był klasycyzm i rokoko.

W klasycyzmie nawiązywano do wzorców antycznych, uznawanych za doskonałe. Dzieła klasycystyczne oparte były na symetrii, regularności, harmonii; w malarstwie ukazywano głównie sceny historyczne i mitologiczne, malowano również portrety.

SZTUKA

W architekturze klasycyzm charakteryzował się dużymi, prostokątnymi oknami, małą ilością ozdób, jasnymi wnętrzami, białymi, ze złotymi zdobieniami.

Powstała także nowa forma domu mieszkalnego, nazywana dworkiem.

BELWEDER W WARSZAWIE

ŁUK TRIUMFALNY W PARYŻU

BRAMA BRANDENBURSKA W BERLINIE

„PRZYSIĘGA HORACJUSZY” JACQUES LOUIS DAVID

SZTUKA

Rokoko było stylem charakteryzującym wnętrza, rzemiosło artystyczne i malarstwo;

Odznaczał się dekoracyjnością, asymetrią, lekkością;

Nazwa „rokoko” wywodzi się od francuskiego słowa „rocaille”, które oznacza muszlę.

FRANCOIS BOUCHER „ŚNIADANIE”

ŹRÓDŁA

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego „Słowa na Czasie 2”

Vademecum: Egzamin gimnazjalny 2012 Język Polski

http://germanhistorydocs.ghi-dc.org/ Wikipedia.org Deon.pl Plakaty-i-reprodukcje.pl