OświecenieOświecenie

OświecenieOświecenie, określane często jako , określane często jako wiek rozumuwiek rozumu – prąd kulturalny oraz okres w historii Europy – prąd kulturalny oraz okres w historii Europy przypadający na lata 1688-1789. W przypadający na lata 1688-1789. W rozumieniu szerszym: epoka w dziejach rozumieniu szerszym: epoka w dziejach kultury europejskiej między barokiem a kultury europejskiej między barokiem a romantyzmem.romantyzmem.

Główne pojęcia związane z epokąGłówne pojęcia związane z epokąEmpiryzmEmpiryzmPogląd, zgodnie z którym poznanie świata jest możliwe jedynie za pomocą doświadczenia. Prawdziwe jest tylko to, co można sprawdzić Pogląd, zgodnie z którym poznanie świata jest możliwe jedynie za pomocą doświadczenia. Prawdziwe jest tylko to, co można sprawdzić drogą indukcyjną. Twórcą tego kierunku filozoficznego był Franciszek Bacon.drogą indukcyjną. Twórcą tego kierunku filozoficznego był Franciszek Bacon.

  DeizmDeizmDoktryna filozoficzno-religijna, według której Bóg stworzył świat, ale nie ingeruje w jego funkcjonowanie. Wśród znanych deistów Doktryna filozoficzno-religijna, według której Bóg stworzył świat, ale nie ingeruje w jego funkcjonowanie. Wśród znanych deistów wspomnieć należy Diderota i Woltera.wspomnieć należy Diderota i Woltera.

  AteizmAteizmPogląd filozoficzny negujący istnienie Boga oraz świata pozagrobowego. Przedstawicielem tej filozofii był Paul Holbach (współautor Pogląd filozoficzny negujący istnienie Boga oraz świata pozagrobowego. Przedstawicielem tej filozofii był Paul Holbach (współautor EncyklopediiEncyklopedii).).

  KrytycyzmKrytycyzmPostawa poznawcza, nakazująca kontrolę prawdziwości powszechnie uznanych sformułowań i twierdzeń, a także rozważenie własnych Postawa poznawcza, nakazująca kontrolę prawdziwości powszechnie uznanych sformułowań i twierdzeń, a także rozważenie własnych przekonań w odniesieniu do nowych okoliczności. W oświeceniu została poddana krytycznemu oglądowi tradycja religijna.przekonań w odniesieniu do nowych okoliczności. W oświeceniu została poddana krytycznemu oglądowi tradycja religijna.

  LibertynizmLibertynizmRuch umysłowy, który nawiązywał do renesansowego humanizmu. Opierał się na wolnomyślicielstwie i laickiej postawie. Powstał w XVII Ruch umysłowy, który nawiązywał do renesansowego humanizmu. Opierał się na wolnomyślicielstwie i laickiej postawie. Powstał w XVII stuleciu we Francji i kwestionował autorytet Kościoła, nawołując do swobodnego stosunku wobec zasad etycznych.stuleciu we Francji i kwestionował autorytet Kościoła, nawołując do swobodnego stosunku wobec zasad etycznych.

RacjonalizmRacjonalizmKierunek filozoficzny wskazujący na rozum jako jedyne nadrzędne narzędzie poznania prawdy. Twórcą tego sytemu był Kartezjusz (1596 – Kierunek filozoficzny wskazujący na rozum jako jedyne nadrzędne narzędzie poznania prawdy. Twórcą tego sytemu był Kartezjusz (1596 – 1650), którego sformułowanie „Cogito ergo sum” (Myślę, więc jestem) wykorzystywane było przez ludzi oświecenia i funkcjonowało niemal 1650), którego sformułowanie „Cogito ergo sum” (Myślę, więc jestem) wykorzystywane było przez ludzi oświecenia i funkcjonowało niemal jako naczelne hasło epoki. Założenie, zgodnie z którym jedynie to, co można wyjaśnić za pomocą rozumu, jest prawdziwe, już u podstaw jako naczelne hasło epoki. Założenie, zgodnie z którym jedynie to, co można wyjaśnić za pomocą rozumu, jest prawdziwe, już u podstaw kwestionowało wiarę i dogmaty.kwestionowało wiarę i dogmaty.

  UtylitaryzmUtylitaryzmInaczej użyteczność. Doktryna etyczna, wedle której jednostka powinna być użyteczna, a wówczas jej działania, ukierunkowane na pomoc Inaczej użyteczność. Doktryna etyczna, wedle której jednostka powinna być użyteczna, a wówczas jej działania, ukierunkowane na pomoc innym ludziom, przełożą się na wzrost jej znaczenia w społeczeństwie.innym ludziom, przełożą się na wzrost jej znaczenia w społeczeństwie.

  SensualizmSensualizmPogląd filozoficzny wskazujący na zmysłowe wrażenia, które są odbiciem świata rzeczywistego jako jedyne prawdziwe źródło wiedzy.Pogląd filozoficzny wskazujący na zmysłowe wrażenia, które są odbiciem świata rzeczywistego jako jedyne prawdziwe źródło wiedzy.

Najważniejsze wydarzenia Najważniejsze wydarzenia historycznehistoryczne

EuropaEuropa1715 – zmarł Ludwik XIV (Król Słońce)1715 – zmarł Ludwik XIV (Król Słońce)1789 – początek Wielkiej Rewolucji Francuskiej1789 – początek Wielkiej Rewolucji Francuskiej1793 – ścięcie Ludwika XVI 1793 – ścięcie Ludwika XVI 1799 – Napoleon Bonaparte konsulem Francji1799 – Napoleon Bonaparte konsulem Francji1804 – Napoleon Bonaparte cesarzem Francji1804 – Napoleon Bonaparte cesarzem Francji1812 – Napoleon wyrusza na podbój Rosji1812 – Napoleon wyrusza na podbój Rosji  PolskaPolska1735-1763 – Stanisław Leszczyński królem Polski1735-1763 – Stanisław Leszczyński królem Polski1764-1795 – panowanie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego1764-1795 – panowanie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego1768-1772 – konfederacja barska1768-1772 – konfederacja barska1772 – kasata zakonu jezuitów; I rozbiór Rzeczypospolitej1772 – kasata zakonu jezuitów; I rozbiór Rzeczypospolitej1788-1792 – Sejm Wielki1788-1792 – Sejm Wielki1791 – Konstytucja 3 maja1791 – Konstytucja 3 maja1792 – konfederacja targowicka1792 – konfederacja targowicka1793 – II rozbiór Polski1793 – II rozbiór Polski1794 – insurekcja kościuszkowska1794 – insurekcja kościuszkowska1795 – III rozbiór Polski1795 – III rozbiór Polski1797 – powstanie Legionów we Włoszech1797 – powstanie Legionów we Włoszech1807 – utworzenie Księstwa Warszawskiego1807 – utworzenie Księstwa Warszawskiego

ArchitekturaArchitektura

W XVIII wieku nastąpiła ekspansja budownictwa. W XVIII wieku nastąpiła ekspansja budownictwa. Powstają zarówno kościoły, jak i teatry. Te pierwsze są Powstają zarówno kościoły, jak i teatry. Te pierwsze są najczęściej okrągłe z kopułą znajdującą się w centralnym najczęściej okrągłe z kopułą znajdującą się w centralnym miejscu. Inspiracją dla architektury było budownictwo miejscu. Inspiracją dla architektury było budownictwo antyczne, dlatego też budynki były symetryczne i proste. antyczne, dlatego też budynki były symetryczne i proste. Pomieszczenia przestrzenne, malowane na biało, z dużymi Pomieszczenia przestrzenne, malowane na biało, z dużymi oknami. Na polskim gruncie osobliwością są dworki. Do oknami. Na polskim gruncie osobliwością są dworki. Do najciekawszych architektonicznych konstrukcji zaliczyć najciekawszych architektonicznych konstrukcji zaliczyć możemy budowle takich twórców, jak:możemy budowle takich twórców, jak:

Georg Wenzeslaus von Georg Wenzeslaus von KnobelsdorffKnobelsdorff

Pałac Sanssouci w Poczdamie. Pałac Sanssouci w Poczdamie. (rokoko)(rokoko)

Jakub Kubicki – Belweder w Warszawie Jakub Kubicki – Belweder w Warszawie (klasycyzm).(klasycyzm).

Dominik Merlini – Pałac na Wodzie w Łazienkach – Dominik Merlini – Pałac na Wodzie w Łazienkach – Warszawa Warszawa

(klasycyzm);(klasycyzm);

RzeźbaRzeźba

Inspiracją dla twórców oświecenia były rzeźby Inspiracją dla twórców oświecenia były rzeźby antyczne, dlatego też artyści XVIII stulecia antyczne, dlatego też artyści XVIII stulecia przedstawiali nagą lub tylko lekko przysłoniętą przedstawiali nagą lub tylko lekko przysłoniętą postać ludzką, której twarz wyrażała błogi spokój. postać ludzką, której twarz wyrażała błogi spokój. Najczęściej uwieczniano postaci z mitologii lub Najczęściej uwieczniano postaci z mitologii lub osoby, które ówcześnie pełniły znaczące funkcje w osoby, które ówcześnie pełniły znaczące funkcje w państwie. Najpopularniejszymi twórcami byli:państwie. Najpopularniejszymi twórcami byli:

Psyche budzona przez pocałunek Psyche budzona przez pocałunek KupidynaKupidyna, rzeźba Antonia Canovy z , rzeźba Antonia Canovy z 1793r.1793r.

Bertel Thorvaldsen, pomnik Mikołaja Bertel Thorvaldsen, pomnik Mikołaja Kopernika w WarszawieKopernika w Warszawie

MalarstwoMalarstwo

W przeciwieństwie do tendencji obowiązujących W przeciwieństwie do tendencji obowiązujących w epoce poprzedzającej oświecenie, kiedy to w epoce poprzedzającej oświecenie, kiedy to dominował ruch, w malarstwie klasycyzmu dominował ruch, w malarstwie klasycyzmu dużą popularność zyskały wystudiowane dużą popularność zyskały wystudiowane portrety. Obrazy, wpisujące się w ten nurt, portrety. Obrazy, wpisujące się w ten nurt, charakteryzowała harmonijna kompozycja. charakteryzowała harmonijna kompozycja. Ponadto ich tematyka często nawiązywała do Ponadto ich tematyka często nawiązywała do mitologii. Malarstwo rokokowe mitologii. Malarstwo rokokowe charakteryzowało się zamiłowaniem do charakteryzowało się zamiłowaniem do miniatury i uwiecznianiem miłosnych scenek. miniatury i uwiecznianiem miłosnych scenek. Najwybitniejszymi malarzami Najwybitniejszymi malarzami oświeceniowymi byli: oświeceniowymi byli:

Antonie Watteau

Marcello Bacciarelli

MuzykaMuzyka

Jednym z ważniejszych wydarzeń oświecenia, Jednym z ważniejszych wydarzeń oświecenia,

związanych z tą dziedziną życia artystycznego, związanych z tą dziedziną życia artystycznego, była reforma opery (K.W. Gluck). Ponadto była reforma opery (K.W. Gluck). Ponadto nastąpiła ekspansja muzyki instrumentalnej oraz nastąpiła ekspansja muzyki instrumentalnej oraz operowej. Wśród słuchaczy szerzyła się moda operowej. Wśród słuchaczy szerzyła się moda na koncerty w specjalnie przygotowanych na koncerty w specjalnie przygotowanych salach, a także w domach prywatnych (do tej salach, a także w domach prywatnych (do tej pory grane były w kościele lub na dworach). pory grane były w kościele lub na dworach). Znani kompozytorzy oświecenia to:Znani kompozytorzy oświecenia to:

Ludwig van BeethovenLudwig van Beethoven

Wolfgang Amadeusz MozartWolfgang Amadeusz Mozart

Johann Christian BachJohann Christian Bach

LiteraturaLiteratura

W literaturze oświecenia współwystępowały trzy prądy. W literaturze oświecenia współwystępowały trzy prądy. KlasycyzmKlasycyzm był był dominującym nurtem w ówczesnej literaturze. Odzwierciedlał założenia dominującym nurtem w ówczesnej literaturze. Odzwierciedlał założenia bardzo popularnego w tej epoce filozofa, Kartezjusza, zgodnie z którymi to, co bardzo popularnego w tej epoce filozofa, Kartezjusza, zgodnie z którymi to, co chce uchodzić za prawdziwe, powinno być jasne i proste. Dlatego też dążenia chce uchodzić za prawdziwe, powinno być jasne i proste. Dlatego też dążenia twórców były ukierunkowane na przekazanie uniwersalnych prawd w twórców były ukierunkowane na przekazanie uniwersalnych prawd w nieskomplikowanej formie. Głównym teoretykiem klasycyzmu był Mikołaj nieskomplikowanej formie. Głównym teoretykiem klasycyzmu był Mikołaj Boileau, który w dziele Boileau, który w dziele Sztuka poetyckaSztuka poetycka zamieścił wskazówki, jakimi powinni zamieścił wskazówki, jakimi powinni się kierować poeci. Autor wskazywał na zasługi starożytnych w się kierować poeci. Autor wskazywał na zasługi starożytnych w sklasyfikowaniu pojęcia piękna. Sztuka powinna naśladować rzeczywistość, sklasyfikowaniu pojęcia piękna. Sztuka powinna naśladować rzeczywistość, dlatego twórca musi zrezygnować z wszelkich dziwacznych i niezrozumiałych dlatego twórca musi zrezygnować z wszelkich dziwacznych i niezrozumiałych środków stylistycznych. Kategoria środków stylistycznych. Kategoria mimesismimesis była jednym z podstawowych była jednym z podstawowych wyznaczników literatury. Język miał być z założenia komunikatywny, bowiem wyznaczników literatury. Język miał być z założenia komunikatywny, bowiem literatura miała mieć charakter dydaktyczno-moralizatorski (spełniała funkcje literatura miała mieć charakter dydaktyczno-moralizatorski (spełniała funkcje utylitarne). Na gruncie polskim ten wyznacznik był szczególnie respektowany. utylitarne). Na gruncie polskim ten wyznacznik był szczególnie respektowany. Wśród twórców klasycyzmu należy wymienić:Wśród twórców klasycyzmu należy wymienić:

Ignacego Krasickiego Ignacego Krasickiego BajkiBajki, , SatyrySatyry, , MyszeidaMyszeida;;Franciszek Bohomolec Franciszek Bohomolec Pan dobryPan dobry;;Franciszek Dmochowski Franciszek Dmochowski Sztuka rymotwórczaSztuka rymotwórcza..Jean – Jacques Rousseau Jean – Jacques Rousseau Nowa HeloizaNowa Heloiza; ; Aleksander Pope Aleksander Pope Pukiel włosów ucięty (Pukiel włosów ucięty (inny tytuł:inny tytuł: Lok porwany) Lok porwany). . Franciszek Dionizy Kniaźnin Franciszek Dionizy Kniaźnin Dwie lipyDwie lipy, , Dwie gałązkiDwie gałązki. .

W oświeceniu wyróżniamy trzy główne style epoki : W oświeceniu wyróżniamy trzy główne style epoki :

- klasycyzm- klasycyzm- sentymentalizm- sentymentalizm- rokoko- rokoko

Sztuka oświecenia jest przede wszystkim sztuką Sztuka oświecenia jest przede wszystkim sztuką klasycyzmu. Charakteryzuje się ona spokojem, klasycyzmu. Charakteryzuje się ona spokojem, harmonią i równowagą. Uznaje jeden klasyczny harmonią i równowagą. Uznaje jeden klasyczny (zaczerpnięty ze sztuki antycznej) wzorzec piękna. (zaczerpnięty ze sztuki antycznej) wzorzec piękna. Dzieła oświeceniowe realizują hasło: "uczyć, bawiąc", Dzieła oświeceniowe realizują hasło: "uczyć, bawiąc", czyli spełniają funkcję dydaktyczną czyli spełniają funkcję dydaktyczną

KlasycyzmKlasycyzm (z łac. (z łac. classicusclassicus - doskonały, pierwszorzędny, wzorowy, wyuczony) – styl w muzyce, sztuce, - doskonały, pierwszorzędny, wzorowy, wyuczony) – styl w muzyce, sztuce, literaturze oraz architekturze odwołujący się do osiągnięć starożytnych Greków i Rzymian. W literaturze oraz architekturze odwołujący się do osiągnięć starożytnych Greków i Rzymian. W Europie tzw. "powrót do źródeł" (klasycznych) pojawił się już w renesansie, a następnie wyłonił Europie tzw. "powrót do źródeł" (klasycznych) pojawił się już w renesansie, a następnie wyłonił się w okresie późnego baroku, czyli od końca XVII wieku do końca wieku XVIII, w niektórych się w okresie późnego baroku, czyli od końca XVII wieku do końca wieku XVIII, w niektórych krajach trwał do lat 30. następnego stulecia, a nawet dłużej. Styl ten szczególnie nawiązywał do krajach trwał do lat 30. następnego stulecia, a nawet dłużej. Styl ten szczególnie nawiązywał do antyku. Zmodyfikowany klasycyzm przeradzał się czasem w eklektyzm końca XIX wieku. antyku. Zmodyfikowany klasycyzm przeradzał się czasem w eklektyzm końca XIX wieku. Klasycyzm jako styl panował w epoce oświecenia. Najpełniejszy rozkwit klasycyzmu nastąpił w Klasycyzm jako styl panował w epoce oświecenia. Najpełniejszy rozkwit klasycyzmu nastąpił w II poł. XVIII wieku. W dziedzinie literatury swoisty kres klasycyzmu przyniosła walka klasyków II poł. XVIII wieku. W dziedzinie literatury swoisty kres klasycyzmu przyniosła walka klasyków z romantykami.z romantykami.

Zauroczenie klasyczną harmonią pojawiało się wielokrotnie, także w XX wieku, pod postacią Zauroczenie klasyczną harmonią pojawiało się wielokrotnie, także w XX wieku, pod postacią neoklasycyzmu (w literaturze, w architekturze), a następnie wśród artystów awangardowych, np. neoklasycyzmu (w literaturze, w architekturze), a następnie wśród artystów awangardowych, np. u Picassa.u Picassa.

Cechy klasycyzmu:Cechy klasycyzmu: wzorowanie się na tematyce i architekturze starożytnej Grecji i Rzymu (rzymski Panteon i wzorowanie się na tematyce i architekturze starożytnej Grecji i Rzymu (rzymski Panteon i

Partenon w Atenach) Partenon w Atenach) chęć wiernego odwzorowania elementów dekoracji, stroju czy architektury Antyku chęć wiernego odwzorowania elementów dekoracji, stroju czy architektury Antyku statyka zamiast dynamizmu statyka zamiast dynamizmu oszczędność wyrazu oszczędność wyrazu spokój - przeciwieństwo barokowej ekspresji spokój - przeciwieństwo barokowej ekspresji uwypuklenie cnót obywatelskich w przeciwieństwie do rokokowej frywolności uwypuklenie cnót obywatelskich w przeciwieństwie do rokokowej frywolności obraz idealistyczny obraz idealistyczny kształt ważniejszy niż barwa kształt ważniejszy niż barwa tematyka moralizatorska, często propagandowa (np. Jacques-Louis David tematyka moralizatorska, często propagandowa (np. Jacques-Louis David Śmierć MarataŚmierć Marata) ) ukazywanie momentu przed ważnym wydarzeniem lub akcją (np. Jacques-Louis David ukazywanie momentu przed ważnym wydarzeniem lub akcją (np. Jacques-Louis David

Przysięga HoracjuszyPrzysięga Horacjuszy) ) używanie silnego strumienia, "snopu" światła (np. Jacques-Louis David używanie silnego strumienia, "snopu" światła (np. Jacques-Louis David Śmierć SokratesaŚmierć Sokratesa) )

SentymentalizmSentymentalizm – kierunek umysłowy i literacki w Europie,który trwał od lat 70 XVIII wieku do początku – kierunek umysłowy i literacki w Europie,który trwał od lat 70 XVIII wieku do początku wieku XIX, był okresem pomiędzy oświeceniem a romantyzmem. W różnych krajach trwał w róznym czasie. Np. wieku XIX, był okresem pomiędzy oświeceniem a romantyzmem. W różnych krajach trwał w róznym czasie. Np. w Anglii rozpoczał sie juz w latach 50 XVIII wieku, a w Polsce w latach 80 tegoż wieku. Jego twórcami byli w Anglii rozpoczał sie juz w latach 50 XVIII wieku, a w Polsce w latach 80 tegoż wieku. Jego twórcami byli Jean Jean JacquesJacques Rousseau Rousseau (we Francji) i (we Francji) i LaurenceLaurence SterneSterne (w Anglii). (w Anglii).

Cechy stylu sentymentalistycznegoCechy stylu sentymentalistycznego nasilenie pierwiastka uczuciowego, nasilenie pierwiastka uczuciowego, poszerzenie tematyki literatury i wzbogacenie jej o treści społeczne, poszerzenie tematyki literatury i wzbogacenie jej o treści społeczne, w literaturze podkreślanie indywidualizmu bohaterów, w literaturze podkreślanie indywidualizmu bohaterów, stylowi retoryczno-oratorskiemu przeciwstawienie intymności i czułości, stylowi retoryczno-oratorskiemu przeciwstawienie intymności i czułości, nastroje religijne, smutek i melancholia, nastroje religijne, smutek i melancholia, wprowadzenie uczuć litości i wprowadzenie uczuć litości i empatiiempatii, , wprowadzenie folkloru, wprowadzenie folkloru, naśladowanie natury, ale nie ucywilizowanej, lecz prostej, a nawet dzikiej. naśladowanie natury, ale nie ucywilizowanej, lecz prostej, a nawet dzikiej.

Charakterystyka człowieka sentymentalnego:Charakterystyka człowieka sentymentalnego: czuły czuły patrzy na świat przez pryzmat miłości patrzy na świat przez pryzmat miłości powinien analizować własne przeżycia powinien analizować własne przeżycia powinien bywać na łonie natury powinien bywać na łonie natury nie powinien korzystać ze zdobyczy cywilizacji nie powinien korzystać ze zdobyczy cywilizacji najlepiej żeby był pasterzem lub pasterką (kostium pasterski) najlepiej żeby był pasterzem lub pasterką (kostium pasterski) Poglądy Jeana Jacques'a Rousseau:Poglądy Jeana Jacques'a Rousseau: uczucie jest podstawową cechą kultury ludzkiej uczucie jest podstawową cechą kultury ludzkiej kultura i cywilizacja niszczą w człowieku to co dobre kultura i cywilizacja niszczą w człowieku to co dobre człowiek jest rozdarty między czułością, dobrocią, a wymaganiami jakie stawia mu cywilizacja człowiek jest rozdarty między czułością, dobrocią, a wymaganiami jakie stawia mu cywilizacja człowiekowi dają szczęście uczucia takie jak miłość, przyjaźń, życie w zgodzie z samym sobą, z głosem serca człowiekowi dają szczęście uczucia takie jak miłość, przyjaźń, życie w zgodzie z samym sobą, z głosem serca

RokokoRokoko – nurt stylistyczny, obecny zwłaszcza w architekturz wnętrz, – nurt stylistyczny, obecny zwłaszcza w architekturz wnętrz, ornamentyce, rzemiośle artystycznym i malarstwie, występujący w sztuce ornamentyce, rzemiośle artystycznym i malarstwie, występujący w sztuce europejskiej w latach ok. 1720-1790. Nurt rokokowy wyróżnia się także w europejskiej w latach ok. 1720-1790. Nurt rokokowy wyróżnia się także w dziejach literatury.dziejach literatury.

Uważane czasem za końcową fazę baroku, w rzeczywistości zajęło wobec Uważane czasem za końcową fazę baroku, w rzeczywistości zajęło wobec niego pozycję przeciwstawną. Sprzeciwiło się pompatycznemu ceremoniałowi, niego pozycję przeciwstawną. Sprzeciwiło się pompatycznemu ceremoniałowi, monumentalizmowi i oficjalnemu charakterowi stylu Ludwika XIV, skłaniając monumentalizmowi i oficjalnemu charakterowi stylu Ludwika XIV, skłaniając się ku większej kameralności, zmysłowości, wyrafinowaniu i pewnej się ku większej kameralności, zmysłowości, wyrafinowaniu i pewnej sentymentalności. Odznaczało się lekkością i dekoracyjnością form, swobodną sentymentalności. Odznaczało się lekkością i dekoracyjnością form, swobodną kompozycją, asymetrią i płynnością linii oraz motywami egzotycznymi (np. kompozycją, asymetrią i płynnością linii oraz motywami egzotycznymi (np. chińskimi). Styl rokokowy najsilniej rozwinął się we Francji i związany był chińskimi). Styl rokokowy najsilniej rozwinął się we Francji i związany był głównie z życiem dworskim.głównie z życiem dworskim.

Wstępem do rokoka był okres regencji Filipa Orleańskiego we Francji (1715-Wstępem do rokoka był okres regencji Filipa Orleańskiego we Francji (1715-1723), podczas której powstawały dzieła charakteryzujące się większą swobodą 1723), podczas której powstawały dzieła charakteryzujące się większą swobodą i dekoracyjnością. Jego rozkwit nastąpił za Ludwika XV; wówczas też rokoko i dekoracyjnością. Jego rozkwit nastąpił za Ludwika XV; wówczas też rokoko rozpowszechniło się w Europie, zwłaszcza w Bawarii, Prusach, Austrii, rozpowszechniło się w Europie, zwłaszcza w Bawarii, Prusach, Austrii, Czechach, Saksonii, na Śląsku, w Polsce i w Rosji.Czechach, Saksonii, na Śląsku, w Polsce i w Rosji.

Oświecenie w PolsceOświecenie w PolsceW Polsce idee oświecenia przyjęły się później niż w krajach Europy W Polsce idee oświecenia przyjęły się później niż w krajach Europy Zachodniej, co było związane z tym, że mieszczaństwo zyskało większe Zachodniej, co było związane z tym, że mieszczaństwo zyskało większe znaczenie dopiero w II poł. XVIII w. Przyjmuje się, że ramy czasowe znaczenie dopiero w II poł. XVIII w. Przyjmuje się, że ramy czasowe polskiego oświecenia od lat 40. XVIII wieku do roku 1822, z zastrzeżeniem, polskiego oświecenia od lat 40. XVIII wieku do roku 1822, z zastrzeżeniem, iż niektóre przejawy klasycyzmu przetrwały do połowy XIX w. Specyfiką iż niektóre przejawy klasycyzmu przetrwały do połowy XIX w. Specyfiką polskiego oświecenia był niespotykany gdzie indziej udział kleru polskiego oświecenia był niespotykany gdzie indziej udział kleru katolickiego w tym ruchu. Pierwsze pokolenie ludzi oświecenia stanowili katolickiego w tym ruchu. Pierwsze pokolenie ludzi oświecenia stanowili głównie duchowni, zaś w całokształcie epoki księża stanowili aż 40% głównie duchowni, zaś w całokształcie epoki księża stanowili aż 40% spośród czołowych postaci oświecenia w Polsce. Zjawisko to bywa spośród czołowych postaci oświecenia w Polsce. Zjawisko to bywa nazywane oświeceniem katolickim.nazywane oświeceniem katolickim.Idee oświeceniowe przyświecały wielu wybitnym osiemnastowiecznym Idee oświeceniowe przyświecały wielu wybitnym osiemnastowiecznym prominentom i luminarzom ówczesnej kultury. Dzięki nim nastąpił prominentom i luminarzom ówczesnej kultury. Dzięki nim nastąpił gwałtowny rozwój szkolnictwa, nauk ścisłych, życia politycznego i gwałtowny rozwój szkolnictwa, nauk ścisłych, życia politycznego i kulturalnego. Dzięki działalności m.in. Stanisława Kostki Potockiego i kulturalnego. Dzięki działalności m.in. Stanisława Kostki Potockiego i Ignacego Potockiego Polska jako pierwszy kraj w Europie otrzymała Ignacego Potockiego Polska jako pierwszy kraj w Europie otrzymała nowoczesną konstytucję. Zaistniały wtedy również próby budowania państwa nowoczesną konstytucję. Zaistniały wtedy również próby budowania państwa na zasadach oświeceniowych, które zostały jednak przerwane przez rozbiory.na zasadach oświeceniowych, które zostały jednak przerwane przez rozbiory.

Wydarzenia w epoce OświeceniaWydarzenia w epoce Oświecenia Do najważniejszych wydarzeń związanych z oświeceniem należy rewolucja Do najważniejszych wydarzeń związanych z oświeceniem należy rewolucja

francuska. Idea republiki rządzonej przez wybrany w wolnych wyborach francuska. Idea republiki rządzonej przez wybrany w wolnych wyborach parlament stała się zaczynem zmian zachodzących w Europie. parlament stała się zaczynem zmian zachodzących w Europie.

Nowy ustrój polityczny Amerykanie uczynili podstawą swojej konstytuci. Nowy ustrój polityczny Amerykanie uczynili podstawą swojej konstytuci. Stany Zjednoczone były jednym z doskonalszych przykładów wprowadzenia Stany Zjednoczone były jednym z doskonalszych przykładów wprowadzenia pomysłów wieku rozumu w życie. Jednocześnie idee liberalizmu (pomysłów wieku rozumu w życie. Jednocześnie idee liberalizmu ( łac.łac. liberalis liberalis - dotyczący wolności) stały się podstawą ekonomicznego rozwoju tego kraju. - dotyczący wolności) stały się podstawą ekonomicznego rozwoju tego kraju.

Wielka Brytania mimo zachowania ustroju monarchii podążyła tą samą Wielka Brytania mimo zachowania ustroju monarchii podążyła tą samą drogą, co doprowadziło do rewolucji przemysłowej w następnym stuleciu. drogą, co doprowadziło do rewolucji przemysłowej w następnym stuleciu.

W Prusach i Austrii udało się stworzyć zręby państwa rządzonego według rad W Prusach i Austrii udało się stworzyć zręby państwa rządzonego według rad filozofów zachowując silną władzę monarchy; wprowadzając absolutyzm filozofów zachowując silną władzę monarchy; wprowadzając absolutyzm oświecony, którego symbolem są władca Prus Fryderyk Wielki i Austrii Józef II oświecony, którego symbolem są władca Prus Fryderyk Wielki i Austrii Józef II Habsburg. Habsburg.

W Polsce idee oświecenia doprowadziły do powstania Konstytucji 3 maja oraz W Polsce idee oświecenia doprowadziły do powstania Konstytucji 3 maja oraz do nieudanych prób budowy nowoczesnego państwa. Panował styl określany do nieudanych prób budowy nowoczesnego państwa. Panował styl określany mianem klasycyzmu wszechpolskiego. mianem klasycyzmu wszechpolskiego.

Fazy oświecenia w Polsce Fazy oświecenia w Polsce Oświecenie w Polsce można podzielić na trzy Oświecenie w Polsce można podzielić na trzy fazy:fazy:

wczesna – od lat 40. XVIII w. do 1764 wczesna – od lat 40. XVIII w. do 1764 dojrzała (czasy stanisławowskie) – 1764-1795 dojrzała (czasy stanisławowskie) – 1764-1795 schyłkowa (późne oświecenie lub oświecenie postanisławowskie) – 1795-schyłkowa (późne oświecenie lub oświecenie postanisławowskie) – 1795-

18221822

CytatyCytaty„„Nie zgadzam się z tobą, lecz zawsze będę bronił twego prawa do głoszenia własnych poglądów”Nie zgadzam się z tobą, lecz zawsze będę bronił twego prawa do głoszenia własnych poglądów”„Jeśli nie byłoby Boba, trzeba by go wymyśli攄Jeśli nie byłoby Boba, trzeba by go wymyśli攄Optymizm to obłęd dowodzenia, że wszystko jest dobrze, kiedy nam dzieje się źle”„Optymizm to obłęd dowodzenia, że wszystko jest dobrze, kiedy nam dzieje się źle”– Wolter– Wolter

„Niekiedy człowiek okazuje więcej geniuszu w swym błędzie, niż przy odkrywaniu prawdy”„Niekiedy człowiek okazuje więcej geniuszu w swym błędzie, niż przy odkrywaniu prawdy”„Niczego równie trudno nie przebacza się komuś co jego zalet”„Niczego równie trudno nie przebacza się komuś co jego zalet”- Denis Diderot- Denis Diderot

„Nie pytam jakie są prawa, ale jacy są sędziowie”„Nie pytam jakie są prawa, ale jacy są sędziowie”„Kto biegnie za przyjemnością, chwyta cierpienie”„Kto biegnie za przyjemnością, chwyta cierpienie”- Monteskiusz- Monteskiusz

„Żadna wiedza człowieka nie może wyjść poza jego doświadczenie”„Żadna wiedza człowieka nie może wyjść poza jego doświadczenie”- Jon Locke- Jon Locke

„Podstawą umowy społecznej jest własność, a pierwszym jej warunkiem, że każdy jej obywatel „Podstawą umowy społecznej jest własność, a pierwszym jej warunkiem, że każdy jej obywatel będzie mógł korzystać z tego, co do niego należy”będzie mógł korzystać z tego, co do niego należy”„Ciągłe a sumienne wypełnianie obowiązków wymaga nie mniej wysiłku niż czyny bohaterskie”„Ciągłe a sumienne wypełnianie obowiązków wymaga nie mniej wysiłku niż czyny bohaterskie”- Jan Jakub Rousseau- Jan Jakub Rousseau

„Wszystka wiedza pochodzi z doświadczenia. Doświadczenie jest produktem rozumu”„Wszystka wiedza pochodzi z doświadczenia. Doświadczenie jest produktem rozumu”„Czyń tak, jak gdyby zasada twojego postępowania miała się dzięki twojej woli stać powszechnym „Czyń tak, jak gdyby zasada twojego postępowania miała się dzięki twojej woli stać powszechnym prawem natury”prawem natury”„Niebo gwiaździste nade mną, prawo moralne we mnie”„Niebo gwiaździste nade mną, prawo moralne we mnie”- Immanuel Kant - Immanuel Kant

Najważniejsze postacie OświeceniaNajważniejsze postacie Oświecenia

MonteskiuszMonteskiusz

Jean-Jacques RousseauJean-Jacques Rousseau

David HumeDavid Hume

Fryderyk II WielkiFryderyk II Wielki

Immanuel KantImmanuel Kant

Adam SmithAdam Smith

Józef II HabsburgJózef II Habsburg

KoniecKoniec

OpracowaliOpracowali

Jakub ChęcińskiJakub ChęcińskiAdrian CimekAdrian CimekTomek PietrusTomek Pietrus

Kl. I DKl. I D