Reametr Macewicza. Z dziurą na palec.

Reametr Macewicza Rok produkcji 1894

Konstruktor J. Strmiska

Zastosowanie Badanie szybkości reakcji psychomotorycznej na bodźce proste.

Opis obsługi W dyspozycji eksperymentatora są cztery bodźce: dwa

o charakterze wzrokowym (światło czerwone i żółte), jeden dźwiękowy (dzwonek) i jeden dotykowy. Wybiera on rodzaj bodźcowania w każdej próbie poprzez ustawienie programu pokrętłem znajdującym się w prawym dolnym rogu. Po dokonaniu wyboru programu wyzwala się bodziec, na który badany ma zareagować naciskając przycisk. Czas reakcji ustalany jest wskazówką na zegarze znajdującym się na ścianie przyległej – wskazówka zatrzymuje się w momencie wyłączenia mechanizmu przez badanego.

Ciekawostki Dziś pomiaru czasu reakcji dokonać można na komputerze, używając np. bezpłatnej baterii testów PEBL z dostosowanym do nich oprogramowaniem: http://pebl.sourceforge.net/battery.html

2

Tachistoskop Nieczajewa. A co to takiego?

Tachistoskop Nieczajewa Rok produkcji ? Konstruktor Wytwórnia Przyrządów Inż. R. Calikowski

Kraków, ul. Grodzka 62 Zastosowanie Ekspozycja obrazu w krótkim, kontrolowanym czasie jej trwania Opis obsługi Czas ekspozycji regulować można poprzez manipulowanie

rozstawem dwóch blach, poruszających się w osi pionowej wokół ich umocowania. Na blasze poruszającej się w osi poziomej zamieszcza się rysunek lub taśmę regulowaną przez korbę ze strony eksperymentatora – w ten sposób do ekspozycji można włączyć obraz w ruchu. Badany, widząc jedynie dziurę w desce tachistoskopu, na początku zasłoniętą przez pierwszą z blach poruszających się obrotowo po osi pionowej, po odbezpieczeniu mechanizmu zwalniającego tą blachę percypuje obraz aż do momentu jego zasłonięcia przez drugą z blach.

Ciekawostki Prawdopodobnie ten egzemplarz tachistoskopu został wykorzystany do badań przy pracy nad rozprawą prof. Błachowskiego pt. „Tachistoskopische Untersuchungen uber den elementaren Wahrnehmungsvorgang bei Dunkeladaptation”, opublikowaną w 1914 r. (Hornowski, 1977). Była to druga praca autora z zakresu psychologii wrażeń. Autor badał w niej zjawisko kontrastu w procesie adaptacji wzroku do ciemności. Zjawisko to uzyskał poprzez wykorzystanie tachistoskopu, za pomocą którego rzucane były plamy światła na ciemne tło przez określone ułamki sekundy. W pierwszej pracy z zakresu psychologii wrażeń, pt. „Studien uber den Binnenkontrast”, uzasadnił hipotezę, że „zjawisko kontrastu nie polega na działaniu jednych miejsc siatkówki na drugie, ale że siatkówka w każdym swoim punkcie reaguje w sposób kontrastowy”. Jeszcze wcześniej doszedł do przekonania, iż „siedziba kontrastu znajduje się w torach nerowowych między strefą psychofizyczną a siatkówką, i to przeważnie w częściach nerwowych przynależnych do każdego z osobna”. Współcześnie największe zastosowanie tachistoskop znajduje przy badaniach produktu i w obszarze reklamy. Używa się do tego projektorów lub monitorów komputerowych. Można go już nawet ściągnąć w postaci oprogramowania: http://www.freedownloadscenter.com/Search/tachistoscope.html

Hornowski, B. (1977). Rozwój Psychologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. W:

Twardowska, E. (red.), Rozwój badań naukowych w Instytucie Psychologii UAM, Seria Dzieje UAM nr 12, Poznań, s. 6-7.

3

Zagubione bodźce? Tu chodzi o czas.

Miernik czasu reakcji Rok produkcji ?

Konstruktor Edmund Maćkowiak, Zakład Psychologii UAM, Poznań

Zastosowanie Badanie szybkości reakcji psychomotorycznej na bodźce proste.

Opis obsługi Układ bodźców, na które reagować miał badany, nie zachował

się do dnia dzisiejszego. Z opisu wejść elektrycznych na maszynie wiemy, że eksperymentator dysponował kluczem włączającym bodziec, natomiast badany – konsolą z kluczem wyłączającym, poprzez którą zatrzymywał emisję bodźca. Czas reakcji, upływający od momentu włączenia emisji bodźca do czasu jego wyłączenia, pokazywany jest w ułamkach sekundy – na prawym z punktu widzenia obserwatora zegarze – oraz w sekundach – na lewym zegarze. Dla celów demonstracyjnych odtworzony został bodziec świetlny, zamocowany do konsoli z kluczem wyłączającym.

Ciekawostki Czas nie jest kategorią tylko fizyczną i obiektywną – każdy obiekt żyjący, przynależący czy to do świata roślinnego, czy do zwierzęcego, posiada wewnętrzny zegar odmierzający różnej wielkości cykle. Zegar ten, zbliżony dla przedstawicieli poszczególnego gatunku, różni się jednak w przypadku każdego indywiduum. Zidentyfikowany on został w przypadku ssaków jako sieć neuronów (Ruan, 2006). Dużą rolę w jego przypadku gra dopamina – kontroluje ona zarówno szybkość wewnętrznego zegara, jak i podział zasobów pomiędzy czasomierz i inne procesy kognitywne. Np. metaamfetamina, agonista dopaminy, powoduje wzrost szybkości wewnętrznego zegara, podczas gdy haloperidol, antagonista dopaminy, powoduje zmniejszenie jego szybkości (Buhusi, Meck, 2006).

Buhusi C.V., Meck W.H. (2006). Effect of clozapine on interval timing and working memory

for time in the peak-interval procedure with gaps. Pozyskano dnia: 10.05.2009 z http://www.ncbi.nlm.nih.gov/

Ruan G.-X., Zhang D.-Q., Zhou T., Yamazaki S., McMahon D.G. (2006). Circadian organization of the mammalian retina. Pozyskane dnia 10.05.2009 z http://www.ncbi.nlm.nih.gov/

4

Aparat Piórkowskiego. Szybkie tempo.

Aparat Piórkowskiego Rok produkcji ? Konstruktor Wytwórnia Przyrządów Inż. R. Calikowski

Kraków, ul. Grodzka 62 Zastosowanie Badanie szybkości reakcji psychomotorycznej na proste bodźce

emitowane w tempie narzuconym, koordynacji wzrokowo-ruchowa. Opis obsługi Po ustawieniu docelowego tempa emisji bodźców należy reagować

na bodźce, którymi są pojawiające się w okienkach białe paski, poprzez wciskanie znajdujących się pod nimi przycisków przy wykorzystaniu obu rąk. Do oceny liczy się ilość odebranych impulsów. Opuszczenie impulsu lub naciśnięcie przycisku po czasie emisji bodźca jest rejestrowane jako błąd.

Ciekawostki Aparat znalazł szerokie zastosowanie do badania kandydatów na kierowców i operatorów maszyn. Późniejsze modyfikacje aparatu wprowadziły podświetlenie na przycisku – badany ma wcisnąć przycisk, który właśnie został podświetlony. Takie rozwiązanie prowadzi w stronę większej intuicyjności reakcji badanego (ATB INFO ELEKTRO, bez daty). Możliwe parametry obecnie stosowanych aparatów (Basińska B., bez daty): częstotliwość impulsów – 60; 75; 93; 107; 125; 150 imp/min, czas badania – 0,5; 1; 1.5; 2 min

Oceny wyników dla czasu badania 2 min i tempa 107 imp/min (Basińska B., bez daty):

Suma odebranych impulsów Sten Interpretacja Ponad 203 10

Wyniki wysokie 195-203 9 183-194 8 169-182 7 151-168 6 Wyniki przeciętne 120-150 5 90-119 4

Wyniki niskie 57-89 3 33-56 2 0-32 1

ATB INFO ELEKTRO PIOR (bez daty): http://tb.silesianet.pl/Psychologia/PIORTB20.htm.

Pozyskano dnia: 26.04.2009 r. Basińska, B., Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych Politechniki

Gdańskiej (bez daty): http://www.pg.gda.pl/~bbas/piorko.htm. Pozyskano dnia: 26.04.2009 r.

5

Miernik czasu reakcji Edmunda Maćkowiaka. Bardzo złożona sprawa.

Miernik czasu reakcji Rok produkcji ?

Konstruktor Edmund Maćkowiak, Zakład Psychologii UAM, Poznań

Zastosowanie Badania szybkości reakcji psychomotorycznej na bodźce proste

i złożone.

Opis obsługi W dyspozycji eksperymentatora są cztery bodźce: trzy wzrokowe (światło czerwone, zielone, białe) i jeden słuchowy (dzwonek). Może on zadać pojedynczy bodziec lub łączyć wiele bodźców na raz. Po dokonaniu wyboru rodzaju bodźcowania wzór wyzwalany jest przyciskiem włączającym. Badany widzi zapalające się odpowiednio kolory na konsoli lub słyszy dzwonek. Ma zareagować jednym z dwóch przycisków umieszczonych na konsoli. W momencie jego reakcji wyłącza się mechanizm liczący czas.

Ciekawostki Mierniki czasów reakcji znalazły zastosowanie przy badaniach kandydatów na kierowców i operatorów maszyn. Najnowsza wersja miernika czasu reakcji polskiej produkcji – MCZR/TB 1.0 – daje możliwość wprowadzenia przez użytkownika własnych zestawów bodźców lub układów reakcji na bodźce. Po podłączeniu do komputera istnieje również możliwość kreślenia wykresów (ATB INFO ELEKTRO MCZR , bez daty).

ATB INFO ELEKTRO MCZR (bez daty):

http://tb.silesianet.pl/Psychologia/MCZRTB10.htm. Pozyskano dnia: 26.04.2009 r.

6

Suport krzyżowy. Zakręć na dwie ręce.

Suport krzyżowy Moedego Rok produkcji ?

Konstruktor Moede

Zastosowanie Badanie koordynacji wzrokowo-ruchowej i zdolności psycho-

manualnych.

Opis obsługi Ruch obrotowy dwóch korbek steruje położeniem rysika na dwuwymiarowej płaszczyźnie. Jedna korba powoduje ruch rysika na osi X, a druga – na osi Y. Zadaniem, które ma wykonać badany, jest przeprowadzenie rysika wzdłuż podłużnego wycięcia wijącego się w metalowej blasze tak, by zminimalizować ilość dotknięć rysika o krawędź wycięcia. Każde dotknięcie sygnalizowane jest zapaleniem się lampki. Lampka świeci tak długo, jak długo rysik dotyka krawędzi.

Ciekawostki Suport krzyżowy wykorzystywany jest do dziś do badań kandydatów na operatorów maszyn, którzy mają mieć do czynienia z kilkoma manipulatorami obrotowo-przesuwanymi. Przez swą charakterystykę jest on bardziej diagnostyczny w tym zakresie niż mierniki czasu reakcji. Do najważniejszych psychomotorycznych elementów wielu operatorów można zaliczyć (ELEKTROMET, 1978): - stan fizyczny kończyny; - czas wykonywanych czynności, z uwzględnieniem czasu

reakcji i szybkości ruchu; - precyzję, czyli dokładność ruchu; - wytrzymałość wyrażająca się w długotrwałym

wykonywaniu podobnych ruchów.

Spółdzielnia Inwalidów Metalowo-Elektryczna ELEKTROMET(1978). Suport Krzyżowy

US-5. Aparat do psychologicznych badań diagnostycznych. Wojewódzki Uniwersytet Robotniczy ZSMP w Szczecinie, zam. nr /79, nakład 1000, Warszawa.

7

Lustro. Nie tylko do makijażu. Co ma lustro do badań psychologicznych?

Lustrzana poszlaka

Rok produkcji ?

Konstruktor ?

Zastosowanie Badanie koordynacji wzrokowo-ruchowej

Opis obsługi Na spodzie urządzenia przytwierdzony jest papier, na którym należy narysować zadany wzór. Blacha uniemożliwia bezpośrednią wzrokową korekcję procesu rysowania – można się jednak wspierać odbiciem lustrzanym.

Ciekawostki Dziś urządzenie to podłączane jest do komputera. Ułatwia to przetwarzanie danych o czasie styczności „foto-sensytywnego długopisu” ze wzorem, po którym należy go prowadzić (HASOMED, bez daty).

HASOMED (bez daty): http://www.hasomed.de/index.php?id=268. Pozyskano dnia:

12.05.2009 r.

8

Labirynt. Nie tylko dla szczurów.

Labirynt „dowolnie zmienny” Rok produkcji ?

Konstruktor Edmund Maćkowiak, Zakład Psychologii UAM, Poznań

Zastosowanie Pomiar parametrów procesu uczenia się właściwej drogi.

Opis obsługi Zadaniem badanego jest przeprowadzenie uchwytu przez

labirynt. Pokrywa labiryntu składa się z kwadratów, które z różnych stron mają blokady takie, że przy odpowiednim ich ułożeniu przez niektóre korytarze nie można przeprowadzić uchwytu. Badany nie widzi układu blokad, próbuje przedostać się od wejścia labiryntu do jego wyjścia metodą prób i błędów, zapamiętując „ślepe uliczki”.

Ciekawostki O metodzie labiryntu „dowolnie zmiennego” pisał już do prof. Błachowskiego dr Józef Pieter, dyrektor Instytutu Pedagogicznego w Katowicach, w korespondencji z roku 1948. Od 1939 r. prowadził przy jej wykorzystaniu badania, które kontynuowane były do 1947 r. Były to „badania nad współudziałem czynników intelektualnych w nauce motorycznej” (Archiwum PAN, bez daty).

Archiwum PAN (bez daty) – materiały archiwalne pozostawione po prof. Błachowskim

w Archiwum Polskiej Akademii Nauk, ul. Mielżyńskiego 27/29, Poznań.

9

Labirynt. Nie tylko dla widzących okiem.

Labirynt do uczenia się dla niewidomych Rok produkcji W latach 1959-1962 (Kroniki UAM za lata 1959-1962)

Konstruktor Edmund Maćkowiak, Zakład Psychologii UAM, Poznań.

Zastosowanie Nauka osób niewidomych drogi poprzez umożliwienie

wytworzenia mapy poznawczej zmysłem dotyku w celu zwiększenia ich sprawności poruszania się w przestrzeni.

Opis obsługi Zadaniem badanego jest przeprowadzenie uchwytu przez labirynt.

Ciekawostki Osoby niewidome, mając wyłączoną modalność wzrokową, w większym stopniu opierają się na zmyśle dotyku. Na jego podstawie zdolne są do konstruowania map przestrzennych. Espinosa i Ochaita stwierdzili, że niewidomi sprawniej poruszają się po mieście, gdy mają możliwość korzystania z mapy dotykowej (makiety) miasta, niż gdy takiej możliwości nie mają (Torój M., Trojanowska A., 2007).

Torój, M., Trojanowska, A. (2007). Diagnoza funkcji pozwanczych u osób niewidomych i

słabowidzących. Badanie przeprowadzone w ramach projektu „Per linguas mundi ad laborem (Przez języki świata do pracy)” IW EQUAL. Pozyskane dnia 15.05.2009 r. pod adresem: www.kul.lublin.pl/files/292/files/raport_badania_funkcji_pozn.doc

10

Metronom. Również w psychologii.

Metronom Rok produkcji 1965

Konstruktor Rzem. Spółdz. Zaop. i Zbytu Mechaników i Optyków

Warszawa, ul. Podwale 11

Zastosowanie Dokładne podawanie tempa. Używany głównie podczas ćwiczeń muzycznych oraz komponowania, wchodził też w skład aparatury do pomiarów psychologicznych.

Opis obsługi Tempo ustawia się poprzez przesunięcie ciężarka na wystającym do góry wahadle. Wahadło przechodząc przez środkowe położenie wydaje charakterystyczny, dość głośny stuk.

Ciekawostki Dziś w zastosowaniu jest już metronom on-line: http://www.metronomeonline.com/

11

Początki odkrywania prawdy.

Elektropoligraf Rok produkcji ?

Konstruktor Zimmermann, Leipzig

Zastosowanie Rejestrowanie fizjologicznych reakcji organizmu

człowieka na bodźce z zewnątrz w celu wykrycia emocjonalnego stosunku badanego do zadawanych tematów.

Opis obsługi Badanego podłącza się do aparatury, która rejestruje tętno, ciśnienie krwi, reakcję skórno-galwaniczną. Parametry te są wykreślane przez pisaki na papierowej taśmie. Badanemu zadaje się trzy typy pytań: obojętne, kontrolne i krytyczne. Może na nie odpowiedzieć na dwa sposoby: „tak” lub „nie”.

Ciekawostki Inaczej: wariograf, „wykrywacz kłamstw”. Docelowo miał prowadzić do odróżniania wypowiedzi prawdziwych od fałszywych. Przypadki nie potwierdzające adekwatności przełożenia jego działania na takie zastosowanie ostudziły jednak zapał zwolenników wykrywania kłamstw.

12

Wariograf. Ponoć wykryje każde kłamstwo.

Wariograf Rok produkcji ? Konstruktor Lafayette Instrument Company, Indiana Zastosowanie Rejestrowanie fizjologicznych reakcji organizmu człowieka na

bodźce z zewnątrz w celu wykrycia emocjonalnego stosunku badanego do zadawanych tematów.

Opis obsługi Badanego podłącza się do aparatury, która rejestruje oddech, ciśnienie krwi, reakcję skórno-galwaniczną, tętno. Parametry te są wykreślane przez pisaki na papierowej taśmie. Badanemu zadaje się trzy typy pytań: obojętne, kontrolne i krytyczne. Może na nie odpowiedzieć na dwa sposoby: „tak” lub „nie”.

Ciekawostki Najszersze zastosowanie wariograf znalazł w pracy organów ścigania, choć stosowanie tej metody w praktyce jest kwestią kontrowersyjną. W przepisie art. 171 § 5 pkt. 2 Kodeksu postępowania karnego ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. sformułowano zasadę, zgodnie z którą niedopuszczalne jest stosowanie na osobie środków „mających na celu kontrolę nieświadomych reakcji jej organizmu w związku z przesłuchaniem” – dotyczy to wariografu. Nowelizacja ustawy z dnia 10 stycznia 2003 r. dodała jednak przepis, zgodnie z którym za zgodą osoby badanej, biegły może zastosować środki techniczne mające na celu kontrolę nieświadomych reakcji organizmu tej osoby w celu ograniczenia kręgu osób podejrzanych lub ustalenia wartości dowodowej ujawnionych śladów (Jokiel K., bez daty). Sprecyzowane są warunki do badania wariograficznego (UNIWROC, bez daty) - standaryzuje się warunki lokalowe, czas trwania (od jednej godziny do kilku). Z badania dyskwalifikują: nasilone choroby układu krążenia, padaczka w formie silnych napadów, nasilone choroby układu oddechowego, nerwica w nasilonej formie, przeziębienie, katar, dolegliwości bólowe (np. ząb), grypa, angina, miesiączka i ciąża u kobiet, nietrzeźwość, przemęczenie, głód, brak snu, bardzo niskim poziomie intelektualnym. Przykładowy koszt badania waha się, w zależności od ilości osób badanych, w granicach 400-700 zł/os. (od osób czterech i więcej do jednej osoby). Osoby badane powinny wyrazić zgodę na badanie na piśmie.

Jokiel, K. (bez daty):

http://www.eporady24.pl/stosowanie_wariografu_wykrywacza_klamstw_w_postepowaniu_karnym,artykuly,6,64,347.html. Pozyskano dnia: 21.05.2009 r.

UNIWROC (bez daty): http://prawo.uni.wroc.pl/~rjaworsk/badanie.html. Pozyskano dnia: 21.05.2009

13

Psychologia białego szczura.

Labirynt dla szczura Rok produkcji 2005

Autor Studenci dra A. Pankalli w ramach przedmiotu „Historia myśli

psychologicznej”, na podstawie wzoru labiryntu zastosowanego w eksperymencie przeprowadzonym przez E.L. Hamilton.

Zastosowanie Badania nad warunkowaniem instrumentalnym na szczurach oraz zwrócenie uwagi na ograniczenia i pułapki transplantowania tych badań na wiedzę o człowieku.

Opis obsługi Gdy szczur, wpuszczony do labiryntu, dociera do punktu docelowego – karmi się go bezpośrednio po dotarciu do punktu lub po upływie: jednej, trzech, pięciu i siedmiu minut (Tolman, 1995).

Ciekawostki W wyniku tych eksperymentów Hamilton zauważyła, że grupa szczurów karmiona bez opóźnienia uczyła się szybciej osiągania punktu docelowego niż jakakolwiek z grup otrzymująca pokarm z opóźnieniem. Jest to obserwacja podstawowej zasady warunkowania instrumentalnego (Tavris, Wade, 1995): im wcześniej po reakcji pojawia się czynnik wzmacniający, tym większe prawdopodobieństwo, że reakcja będzie powtórzona.

Tavris, C., Wade, C. (1995). Psychologia. Podejścia oraz koncepcje. Zysk i S-ka

Wydawnictwo, Poznań, s. 194 Tolman, E. (1995). Zachowania celowe u zwierząt i ludzi. Wydawnictwo Naukowe PWN,

Warszawa, s. 70.

14

Kawałek własnej historii.

Zestaw do badania deficytu postawy abstrakcyjnej u chorych z organicznym uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego

Autor Tatiana Martin-Pietrowicz

Zastosowanie Badania z zakresu patopsychologii pojęć w różnych grupach

chorych z organicznym uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego, prowadzone w ramach pracy doktorskiej „Teoria Kurta Goldsteina – próba krytycznej analizy” (1973). Miały na celu określenie deficytu postawy abstrakcyjnej w wyżej wspomnianych grupach.

Opis obsługi Zadanie służące wykryciu deficytu postawy abstrakcyjnej u chorych polegało na sortowaniu konkretnych przedmiotów oraz na demonstrowaniu wykonywania różnych czynności w sytuacjach wyobrażeniowych.

Ciekawostki Wspominana praca jest pierwszą pełną monografią teorii Kurta Goldsteina w języku polskim (Hornowski, 1972). Koncepcja Goldsteina postawy abstrakcyjnej – czyli zdolności do uogólniania aspektów rzeczy – zakładała, że jej deficyt może występować przy różnie zlokalizowanym uszkodzeniu mózgu. Brak postawy abstrakcyjnej miał się przejawiać niezdolnością do formułowania zdań oderwanych od rzeczywistości. Goldstein uważał, że uszkodzeniu ośrodkowego układu nerwowego, niezależnie od jego lokalizacji, towarzyszy zawsze globalny defekt organiczny. Wpisywał się tym w stanowisko holistyczne odnośnie relacji mózg-zachowanie, w przeciwieństwie do stanowiska wąskolokalizacyjnego. Jedną z koncepcji godzących te dwa sprzeczne sobie stanowiska była propozycja Łurii, również przewijająca się w badaniach zespołu A. Lewickiego.

Hornowski, B. (1972). Ocena pracy doktorskiej mgr Tatiany Martin-Pietrowicz pt. „Teoria

Kurta Goldsteina – próba krytycznej analizy”. Pozyskane dnia 20.05.2009r. z Archiwum UAM, akta osobowe Tatiany Martin-Pietrowicz o sygnaturze 825/730.

15

U źródeł pomiaru inteligencji

Stanford – Binet Czyli Skala testu psychologicznego znormalizowana tak, aby średnia

w populacji wynosiła 100, a odchylenie standardowe 16. Do dziś stosowana skala standaryzowana.

Rok produkcji ?

Autor Terman

Zastosowanie Badanie IQ rozwojowego u dzieci

Opis obsługi Test składa się z zadań umysłowych o różnym stopniu trudności. Umiejętność rozwiązania zadania o adekwatnym dla wieku dziecka stopniu trudności wskazuje, że „wiek umysłowy” odpowiada wiekowi biologicznemu dziecka. Wyniki IQ wyrażone zostały na skali, gdzie wartości powyżej 100 oznaczają przyspieszenie, natomiast wyniki niższe od 100 oznaczają opóźnienie rozwoju umysłowego w stosunku do wieku życia.

Ciekawostki Początki skali Stanford-Binet, a wraz z tym – standaryzowanego pomiaru inteligencji – sięgają 1905 r., kiedy to Alfred Binet wraz z Theodore Simon ogłosili prace nad rozwojem obiektywnej miary zdolnej do diagnozowania stopnia niedorozwoju umysłowego. Oryginalna forma testu z 1905 r. była rozwijana, skutkując nowymi wersjami w 1908 i 1911 r., obejmującymi także diagnozę jednostek „normalnych” pod względem stopnia rozwoju umysłowego. W 1916 r. Lewis Terman z Uniwersytetu Stanforda wydał podręcznik adaptujący francuską pozycję Binet-Simona oraz dodający nowe elementy, przetestowane przez Termana w latach 1904-1915. Zaowocowało to sukcesem skali zwanej od tej pory Stanford-Binet. Doczekała się ona kilku późniejszych edycji – drugiej w 1937 r., trzeciej – w 1960/73 r., czwartej – w 1986 r., i w końcu piątej – w 2003 r. Z testu mierzącego inteligencję ogólną rozwinęła się w test, któremu przypisuje się pomiar: wiedzy, przetwarzania wizualno-przestrzennego, pamięci roboczej, werbalnego i niewerbalnego IQ, wnioskowania.

Berker, K.A. (2003). History of the Stanford-Binet Intelligence Scales: Content and

psychometrics. Stanford-Binet Intelligence Scales, Fifht Edition, Assessment Service Bulletin Number 1, Riverside Publishing, A Houghton Mifflin Company. Pozyskano: 25.05.2009 r. z: http://www.assess.nelson.com/pdf/sb5-asb1.pdf

16

WECHSLER

ZÜWIE HAWIE HAWIK

Czyli Skala testu psychologicznego znormalizowana tak, aby

średnia w populacji wynosiła 100, a odchylenie standardowe 15. Do dziś powszechnie stosowana skala standaryzowana.

Rok produkcji ?

Autor ?

Zastosowanie Badanie ilorazu inteligencji u dorosłych – oszacowanie normalnego poziomu rozwojowego

Opis obsługi Test składa się z zadań umysłowych o różnym stopniu trudności. Bateria testowa to 11 podtestów (6 do sprawdzenia stanu werbalnego i 5 do stanu manualnego). Werbalne: - wiedza ogólna; - liczenie; - słownictwo; - wspólne cechy; - liczenie w myślach;

- ogólne znaczenie.

Niewerbalne: - braki w obrazkach; - historyjki obrazkowe; - test mozaiki; - test składania elementów figur w całości figur; - symbole cyfr.

Ciekawostki Pomiędzy testami mierzącymi poziom inteligencji skrystalizowanej takimi jak Wechsler, Hawik i Züwie można postawić znak równości – pod względem mierzonych funkcji oraz składem baterii testowej.

17

Odnaleźć drogę w szumie ponowocznesnego świata.

Neigungs Struktur Test Czyli Test struktury upodobań stosowany w doradztwie

zawodowym. Na podstawie testu możliwe jest określenie indywidualnych czynników upodobań – często są one uzależnione od innych zagadnień np. wpływy społeczne i osobisty rozwój badanego (mogą tworzyć błędny obraz specyficznych upodobań w drodze do kariery zawodowej).

Rok produkcji ? Autor ? Zastosowanie Czynności, które są wybrane do testu są prosto ujęte tak by

uczeń z podstawowym wykształceniem potrafił je zrozumieć i przyporządkować. W taki sam sposób test będzie przeprowadzony u osób, które nie uczęszczały do szkół. Z równym powodzeniem test przeprowadzano u inwalidów. Przeprowadzany był na grupie chłopców, dziewcząt, dorosłych i dzieci. Obserwacje potwierdzały, że dorośli ze względu na swoje doświadczenie zawodowe i wcześniejsze wybory mają więcej trudności w przyporządkowaniu / wyborze czynności.

Opis obsługi Bateria testowa składa się z dwóch odmiennych testów – są one wzajemnie przemieszane. Pierwszy test zawiera 20 obszarów rzeczowych m.in. precyzyjne prace ręczne, obróbka metali, polityka, wytwory plastyczne, odniesienia do natury, zwierząt, roślin etc. Drugi test zawiera 20 obszarów czynnościowych takich jak: zbieractwo (w sensie filatelistyka), praca w zawodzie tzw. „wolnego strzelca”, tendencje w specjalizacjach z wąskiej dziedziny nauki, tendencje do planowych działań itp. Ocena w zakresie każdego z 20 czynników umożliwia głęboka analizę indywidualnych czynników upodobań zawodowych. Oba testy prowadzą do kolejnego bardziej szczegółowego rozbicia preferencji badanego na kolejne trzy czynniki: radość z ruchu, zdrowa równowaga między logiką, manualnością, równowaga miedzy pracą w grupie a indywidualną. Badani powinni siedzieć w cichym pomieszczeniu. Prowadzący podaje formularze z pytaniami i przedstawia instrukcję załączona w podręczniku testowym. Wypełnianie testu trwa od 30 do 45 minut (u niewykształconych uczniów do 1,5 godziny). Czas nie jest kryterium oceny.

Ciekawostki W grupach 10-cio osobowych test daje równie dobre wyniki.

18

Ewolucja techniczna na przestrzeni 15-tu minut.

Hebel test Czyli SYSTEM HEBLA

Konstrukcja testu opiera się na badaniach i praktyczno-diagnostycznym porównaniu testów na inteligencję, które kształtowały się w przeciągu blisko 20 lat. Może być przedstawiony jako rodzaj kombinacji testów Cherkoffa, Hebel-testu, testu J.K. Cox’a oraz znanego w Niemczech Pumpen-testu Schultzego.

Rok produkcji ? Autor Połączenie testów Cherkoffa, Cox`a, Schultzego Zastosowanie Test został zbudowany tak by służyć rozwiązaniu tematyki Hebla i w

ten sam sposób musi zostać przeprowadzony. Prócz podstawowych wymagań, jakie muszą zostać postawione w każdym teście, w celu określenia uzdolnień praktyczno-technicznych test musi się charakteryzować następującymi specjalnymi cechami: w teście należy posługiwać się wybranymi materiałami (w sensie pomocy naukowych, przyrządów), musi zostać coś wyprodukowane (w przeciwieństwie do rozumowania analitycznego), zagadnienia problemowe muszą mieć coś wspólnego z podstawowymi zasadami mechanicznymi, zręczność motoryczna powinna grać rolę podrzędną, wykonanie praktyczne powinno być proste i nie powinno wymagać szczególnych umiejętności technicznych. U każdego z badanych inaczej są rozwinięte cechy o wymiarze technicznym.

Opis obsługi Przy rozwiązywaniu problemów prostych należy opierać się na indywidualnych umiejętnościach badanego. Nie oczekuje się od badanych, że rozwiązania będą dla nich oczywiste, ale ważne by w przebiegu testu potrafili ewoluować technicznie – jak sprostać nowej sytuacji technicznej. By osiągnąć powyższy warunek należy wyjaśnić badanemu te rozwiązania, których on sam nie potrafił osiągnąć. Przy każdym kolejnym zadaniu należy wyjaśnić badanemu rozwiązania poprzednich prób – czyli w teście chodzi o umiejętność ćwiczenia i nie może on (test) zostać przedstawiony osobie niewyuczonej. Przy posiadaniu podstawowych umiejętności test może być rozwiązany w 10 – 15 minut

Ciekawostki Do testu mogą przystąpić jednocześnie dwie osoby badane, lecz muszą siedzieć naprzeciw siebie i być oddzielone specjalnym ekranem w jednolitym kolorze. Przykładowe zadanie. Jednocześnie demonstrując mówi się: jeśli się jedną płytkę popycha do dołu to ta płytka powinna iść do dołu, a kiedy się ponownie ją popycha do góry powinna kierować się ku górze. Musisz obie płytki połączyć w ten sposób, by jedna z nich przesuwając się pociągała drugą za sobą. Do wykonania tego zadania masz wszystko, co leży przed tobą.

19

Hipoteza w procencie.

Stawianie diagnozy statystycznej Rok produkcji ?

Autor Feliks Socha

Zastosowanie Badanie procesu stawianie diagnozy w sytuacji niepewnej

sytuacji decyzyjnej.

Opis obsługi SDS składa się z sześciu pudełek, każdy po 100 kartoników oznaczonych literami: A, B lub C. We wszystkich zestawach jest jednakowa proporcja kartoników, są one jednak ułożone w innej kolejności. Badanie składa się z dwóch etapów: 1. Weryfikowanie kilku wyróżnionych wspólnie przez eksperymentatora i badanego hipotez. Zadaniem badanego jest ustalenie, którego typu kartoników jest najwięcej, którego średnio, a którego najmniej, z pewnością w wysokości ok. 55%. 2. Weryfikacja jednej wybranej hipotezy. Zadaniem badanego jest ponowne przejrzenie kartoników w celu upewnienia się co do prawdziwości postawionej hipotezy (pewność ma osiągnąć ok. 95%). Badany zapoznaje się z kartonikami tak długo, aż jest w stanie sprecyzować hipotezę liczbowo, w procentach.

Ciekawostki Test jest tak opracowany, by można było przy jego pomocy prowadzić badania normatywno-opisowe, co zawdzięcza statystycznej ekspertyzie, której dokonał doc. dr hab. Leon Dziembała.

20

Twarz jak otwarta księga.

Test rozumienia wyrazów twarzy Rok produkcji ?

Autor ?

Zastosowanie Badanie umiejętności odczytywania stanów emocjonalnych

innych ludzi z ich mimicznej ekspresji.

Opis obsługi Badany miał określić, jaką emocję wyraża twarz na rysunku.

Ciekawostki Wg Paula L. Harrisa tym, co pozwala ludziom nie tylko wyrażać emocje, ale również je opisywać, jest mowa. „Opisy te stwarzają możliwość dzielenia się doświadczeniami emocjonalnymi oraz ich wyjaśniania, jakiej nie ma żaden inny gatunek” (Harris, 2005).

Harris, P.L. (2005). Zrozumieć emocje. W: Lewis, M., Haviland-Jones, J.M. (red.)

Psychologia emocji, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005

21

Plama atramentowa. W inkblot test.

Test plam atramentowych Wayne’a H. Holtzmana Rok produkcji 1958

Autor Wayne H. Holtzman

Zastosowanie Całościowa analiza osobowości; potwierdzenie hipotezy dotyczącej

określonego aspektu funkcjonowania psychicznego badanego; bardzo ogólna ocena inteligencji badanego (poniżej przeciętnej, norma, wysoka), związana z jego kreatywnością; uzyskiwane są także informacje na temat ambicji, zdolności do racjonalnego myślenia, zdolności do uogólniania, zdolności do syntezy, rozwiązywania problemów, myślenia abstrakcyjnego, zainteresowania karierą zawodową (Center for Psychological Studies, bez daty).

Opis obsługi Test złożony jest z dwóch alternatywnych zbiorów dla 45-ciu plam atramentowych. Przeprowadzany w czasie 75-ciu minut. Najczęściej stosuje się go dwukrotnie: drugi raz przypada po czasie 3-ech miesięcy od pierwszego zastosowania. Uzyskuje się przez to obraz konsekwencji w reagowaniu poprzez porównanie wyników dla różnych czynników. Zwraca się uwagę na takie czynniki, jak: czas reakcji, reakcja odrzucenia, położenie, przestrzeń, forma, precyzja formy, adekwatność formy, kolor, cień, ruch, werbalizacja, integracja, zawartość, niepokój, wrogość, bariera, penetracja, balans (Center for Psychological Studies, bez daty). Norma ustalana jest na grupach: studentów, przeciętnych dorosłych, dzieci uczęszczających do szkoły podstawowej, pięciolatków, chronicznych schizofreników, opóźnionych umysłowo i pacjentów depresyjnych.

Ciekawostki Wieloczynnikowy projekcyjny test osobowości Wayne’a H. Holtzmana zaprojektowany został w celu wyeliminowania ograniczeń testu Rorschacha (Center for Psychological Studies, bez daty).

Center for Psychological Studies (bez daty): http://www.cps.nova.edu/~cpphelp/HIT.html.

Pozyskano dnia: 15.05.2009 r.

22

Brzydka... ładna?

Test barwnych piramid

Rok produkcji 1964

Autor W. Schaie, R. Heiss

Zastosowanie Analiza afektywnej struktury osobowości

Opis obsługi Badany ma ułożyć piramidę, składającą się z 15-stu pól, wybierając spośród kwadratów dających się posegregować w zbiory 24-ech barw. Najpierw prosi się go o ułożenie „tak ładnej piramidy, jak to tylko możliwe”. Po dwóch dodatkowych próbach prośba dotyczy ułożenia „tak brzydkiej piramidy, jak to tylko możliwe” (Schaie K.W., 1966). W celu dokonania analizy interpretuje się reguły tworzenia piramid, ilość oraz rodzaje użytych barw, różnice między testem pierwotnym i testami dodatkowymi oraz różnice między piramidami ładnymi a brzydkimi.

Ciekawostki Test opiera się na preferencji barw – podstawowym założeniem jest tu związek barw z emocjami. Znaczenie barw nie jest jednak jednoznaczne – dla przykładu czerwień (Schaie K.W., 1966): - wg Hevnera symbolizuje szczęście; - wg Alschulera – miłość, agresję i nienawiść; - wg Bricksa – wrogość i agresję; - Kouwer wiąże czerwień z aktywnością.

Schaie, K.W. (1966). On the relation of colour and personality. W: Journal of projective

techniques & personality assessment, 30(6). Pozyskane dnia 23.05.2009 r. z: http://geron.psu.edu/sls/Relat%20Color%20Personal_65.pdf

23

Dotknąć wargi.

Test „Twarzy” + analiza „Warg”

Rok produkcji ?

Autor Le Groupe de Recherches pour la Psychologie Industrielle (G.E.R.P.I.)- Europejskie Stowarzyszenie Badań na rzecz psychologii Przemysłowej.

Zastosowanie Analiza osobowości; stawianie hipotezy i ogólnej oceny dotyczącej sfer funkcjonowania: psychicznego, społecznego i umysłowego osoby badanej.

Opis obsługi Test złożony z dwóch podtestów, pierwszą jego część stanowi test „Twarzy”, w którym badany ma za zadanie narysować własną twarz zachowując jak najwierniejszy jej obraz. Pierwszą część testu stanowi również rubryka, którą osoba badana zapełnia opisem swojej osoby, zawierając w nim informacje m.in. na temat swojej aparycji, charakteru, swoich słabości, gustów, ulubionych zajęć. Drugą cześć testu stanowi analiza „Warg”, czyli analiza psychologiczna narysowanych przez osobę badaną warg w rysunku twarzy.

Ciekawostki Test zaprojektowany został w celu początkowej selekcji pracowników w największych europejskich przedsiębiorstwach.

24

Współpracownicy, koledzy...

Rysunkowa skala postaw pracowniczych

Rok produkcji 1971

Autor Feliks Socha , rysunki: Gwidon Miklaszewski

Zastosowanie Analiza struktury osobowości i postaw pracowniczych

Opis obsługi Osoba badana udziela odpowiedzi w formie kwestionariuszowej oceniając zgodność postaw pracowniczych przedstawionych na rysunkach z postawami pracowników z najbliższego otoczenia, oraz własnych zachowań jako pracownika. Dane odpowiedzi są wskaźnikami określonych w teście cech osobowości.

Ciekawostki

Ręczna dedykacja na odwrocie strony tytułowej testu sugeruje, że recenzentem jednej z prac Feliksa Sochy był Bolesław Hornowski – temu zawdzięczany jest obecny w Instytucie Psychologii egzemplarz. Dedykacja, kierowana z Łodzi, pochodzi z dnia 20.10.1977 r.

25

„W rodzinie nie ginie.”

Test postaw rodzinnych

Rok produkcji ?

Autor Lydia Jackson

Zastosowanie Test przeznaczony do psychologicznego badania diagnozy i terapii rodzinnej, jego celem jest badanie rodziny z dziećmi normalnymi, neurotycznymi bądź zaniedbanymi w tak mocnym stopniu, w jakim te zachowania ulegają ekspresji spontanicznej w zachowaniach wyzwalanych przez specjalnie narysowane obrazki.

Opis obsługi Badane dziecko opisuje sytuację przedstawioną na rysunku.

Ciekawostki

Zaprezentowany wyżej rysunek zaprojektowany został dla sugerowania ochrony macierzyńskiej i zależności dziecka od matki.