NOWA SERIA PORADNIKÓW DLA AMATORÓW I MIŁOŚNIKÓW OGRODÓW

B a r b a r a M i k a

Posadź zioła w ogrodzie – ciesz się ich smakiem, zapachem i urodą UPR AWA • PIELĘGNACJA • Z ASTOSOWANIE

114 ziół, które można uprawiać w polskich ogrodach

Zioła w ogrodzie

ZIOŁA

W O

GRODZIE

Katalog najpopularniejszych gatunków

Zioła w kuchni oraz w leczeniu

C

Z

nie tylko sam zaprojektujesz ziołową rabatę, ale również dobierzesz

• jak dobierać zioła do ogrodu,• które części roślin są najbardziej wartościowe,

Ogród ziołowy daje dużo frajdy. Warto go założyć, by na wyciągnięcie ręki

Księgarnia internetowa:www.multicobooks.ple-mail: biuro@multicobooks.pl

Księgarnia:ul. Kazimierzowska 14Warszawa-Mokotów

801 70 33 4222 564 08 00

22 564 08 03

Zamówienia telefoniczne:

Zamówienia faksem:

okladka_ziola_ebook.pdf 1 6/8/11 2:44 PM

Zioła w ogrodzie

Tekst: Barbara MikaZdjęcia: Barbara Mika, Fotolia (amaxim, Auguste Lange, Bernard 63, cistull, Elenathewise, Food, Horticulture, Maria Brzostowska, Marek Kosmal, Matthew Cole, Mykola Mazuryk, Roberto Zocchi, robynmac, Shariff Che’Lah, Sophia Winters, Springfield Gallery – okładka, Steve Lovegrove, sylada, Thomas Perkins), Ewa Chojnowska (73), Zbigniew Nawara (64)Rysunki: Anna Pokora

Dyrektor wydawniczy: Marek ZakrzewskiRedakcja: Małgorzata RuszkowskaKorekta: Anna KozłowskaObróbka kolorystyczna zdjęć: Peter ParkerProjekt serii: Monika ŻyłaSkład i łamanie: Elżbieta Pich studio graficzne MULTICO

© Copyright by MULTICO Oficyna WydawniczaWarszawa 2011All right reserved

ISBN 978-83-7763-173-7

MULTICO Oficyna Wydawnicza02-589 Warszawaul. Kazimierzowska 14e-mail: biuro@multicobooks.pl

Zioła w ogrodzieuprawa • p ie lęgnac ja • zastosowanie

Barbara Mika

MULTICO Oficyna Wydawnicza

Dlaczego warto uprawiać zioła 7

Poradnik 8

Miejsce ziół w ogrodzie 10

Wymagania ziół 12

Sadzenie i pielęgnacja ziół 14

Przygotowanie stanowiska 14Gęstość i sposób sadzenia ziół 16Pielęgnacja ziół 18

Rozmnażanie ziół 20

Z nasion 20Przez podział 21

Przez sadzonki 22Odkłady 22

Ochrona ziół przed chorobami i szkodnikami 23

Komponowanie ziół 25

Zioła na rabatach 25Zioła w pojemnikach na tarasach i balkonach 32

Zbiór, suszenie, zamrażanie i prze chowywanie ziół 33Zbiór liści 33Zbiór ziela 34Zbiór kwiatów 34Zbiór nasion i owoców 35Zbiór korzeni i kłączy 35Zamrażanie ziół 35Suszenie ziół 36Suszenie liści 36

Suszenie kwiatów 36Suszenie nasion i owoców 36Suszenie korzeni i kłączy 37Przechowywanie ziół 37Zestawienia 38

Zastosowanie ziół 40Zioła do stosowa nia zewnętrznego 40Zioła w kuchni – garść przepisów 43

Katalog ziół i roślin leczniczych 44

Zioła sałatkowe 46

Bazylia pospolita 46Cykoria endywia 47Cykoria podróżnik 47Gwiazdnica pospolita 48Krwiściąg mniejszy 48Lebiodka pospolita (majeranek dziki, oregano) 49

Spis treści

Łoboda ogrodowa 49Melisa lekarska 50Mięta pieprzowa 51Mniszek lekarski 52Ogórecznik lekarski 52Pieprzyca siewna 53Pietruszka naciowa 53Pokrzywa zwyczajna 54Portulaka siewna 54Rokietta siewna (rukola) 55Rzeżucha łąkowa 55

Sałaty 56

Sałata głowiasta (masłowa, krucha) 56Sałata liściowa (kędzierzawa, rozetowa) 57Sałata rzymska (długolistna) 57Sałata szparagowa (łodygowa, głąbiki krakowskie) 57Seler naciowy 58Szczaw zwyczajny 58Szpinak nowozelandzki (trętwian czterorożny) 59Szpinak zwyczajny 59

Zioła przyprawowe 60

Arcydzięgiel litwor 60Babka lancetowata 60Biedrzeniec anyż 61Bylica boże drzewko 61Bylica estragon 62Bylica pospolita 63Cebula siedmiolatka 63Cebula zwyczajna 64Centuria pospolita (tysięcznik) 64Chaber bławatek 65Chrzan pospolity 65Czarnuszka siewna 66Cząber górski 66

Cząber ogrodowy 67Czosnek pospolity 67Dziurawiec zwyczajny 68Fenkuł zwyczajny 68Gorczyca biała 69Hyzop lekarski 69Kminek zwyczajny 70Kolendra siewna 70Koper ogrodowy 71Koper włoski 71Lubczyk ogrodowy 72Majeranek ogrodowy 72Prawoślaz lekarski 73Rozmaryn lekarski 73Rumianek pospolity 74Szałwia lekarska 74Szczypiorek 75Trybula ogrodowa 75Tymianek pospolity syn. macierzanka 76Wawrzyn szlachetny 76

Zioła ozdobne 77

Aksamitka rozpierzchła 77Bergenia grubolistna 78Bodziszek łąkowy 78Czarnuszka damasceńska 79Dyptam jesionolistny 79Dziewanna wielkokwiatowa 80Farbownik lekarski 80Jeżówka wąskolistna 81Karczoch zwyczajny 81Kocimiętka właściwa 82Krokosz barwierski 82Krwawnik pospolity 83Lawenda wąskolistna 83Len zwyczajny 84Lilia biała 84Marzanka wonna 85Miodunka plamista 85Nagietek lekarski 86Naparstnica purpurowa 86

Nasturcja większa 87Nawłoć pospolita 87Oman wielki 88Ożanka właściwa 88Pelargonia różowa 89Pierwiosnek lekarski 89Poziomka pospolita 90Przytulia właściwa 90Przywrotnik pospolity 91Pysznogłówka dwoista 91Rabarbar (rzewień dłoniasty) 92Rezeda żółtawa 92Ruta zwyczajna 93Świętoziół cyprysowaty 93Tarczyca bocznokwiatowa 94Wiązówka błotna 94Wiesiołek dwuletni 95Wrotycz pospolity 95Złocień maruna 96Żmijowiec zwyczajny 96

Drzewa i krzewy 97

Cytryna zwyczajna 97Cytryniec chiński 98Dziki bez czarny 98Jaśminowiec wonny 99Jeżyna bezkolcowa 99Kalina koralowa 100Malina właściwa 100Miłorząb japoński 101Ostrokrzew kolczasty 101Pigwa 102Pigwowiec japoński 102Pomarańcza gorzka 103Rokitnik zwyczajny 103Róża dzika 104Róża stulistna 104Świdośliwa olcholistna 105Wiciokrzew jadalny (suchodrzew) 105

Indeks polskich i łacińskich nazw roślin 106

6

7

Człowiek od zawsze korzystał z nieprzebrane­go bogactwa natury. Spożywał wszystkie ja­dalne gatunki roślin w różnej postaci – liście,

łodygi, kwiaty, korzenie, kłącza, nasiona i  owoce. Codzienna dieta składała się z  roślin dostarczają­cych kalorii, roślin dietetycznych i leczniczych. Wie­dza o wartościach odżywczych była przekazywana z pokolenia na pokolenie. Obecnie nasze posiłki są mało urozmaicone. Dietetycy informują, że 80% na­szego pożywienia składa się zaledwie z 12 gatun­ków roślin. W codziennym żywieniu brakuje roślin o wartościach dietetycznych i  leczniczych. Te bra­ki można uzupełnić, uprawiając zioła w ogrodzie, a nawet na parapecie okiennym lub balkonie. War­to także wykorzystywać rośliny rosnące w natural­nym stanowisku, jeśli jest ono czyste, znajdujące się z dala od ruchliwej drogi lub zakładów przemy­słowych.Przyznajmy, że mało wiemy o wartościowych rośli­nach nadających się do spożycia, często nie potra­fimy ich rozpoznać lub patrzymy na nie z pogardą. Przechodzimy obojętnie obok biedrzeńca anyżu, ru­kwi wodnej, pieprzycy siewnej, trybuli ogrodowej, portulaki, arcydzięgla, kminku, bylicy pospolitej,

szczawiu, marzanki wonnej i wielu innych gatun­ków, które zebrane w odpowiednim czasie dostar­czają cennych witamin i  uszlachetniają smak po­traw. Niewiele osób wie, że nasturcja jest rośliną jadalną, a jej pąki kwiatowe i owoce mogą zastąpić kapary. Pokrzywę traktujemy na ogół jako wstręt­ną roślinę, która dotkliwie parzy. Tak jest w istocie, lecz jej młode liście, odpowiednio przyrządzone, to remedium na wiosenne zmęczenie po zimie. Poradnik, który trzymają Państwo w rękach, zachę­ca do poznawania pożytecznych roślin, ich uprawy oraz wykorzystania w kuchni. Wśród opisanych tu ziół wiele gatunków można kupić w sklepie w po­staci zasuszonej lub zmielonej. Zioła w torebkach są wygodne w użyciu, jednak są mniej wartościo­we niż rośliny zebrane w ogrodzie. Wiele cennych gatunków roślin nie nadaje się do przerobu prze­mysłowego. Jednak największą stratą dla nas jest brak kontaktu z żywą rośliną, która została pokru­szona i uwięziona w torebce. Nie można jej zoba­czyć kwitnącej, dotknąć, poczuć subtelnego zapa­chu zmieniającego się w ciągu dnia. Uprawa ziół, ich rozpoznawanie w naturze, stosowanie w kuch­ni dostarcza wielu pozytywnych przeżyć.

Dlaczego warto uprawiać zioła

8

Poradnik

10

12 20

14Miejsce ziół w ogrodzie Sadzenie i pielęgnacja ziół

Wymagania ziół Rozmnażanie ziół

9

Zbiór, suszenie, zamrażanie i prze chowywanie ziół

Poradnik

23

25

33

40

Sadzenie i pielęgnacja ziół Ochrona ziół przed chorobami i szkodnikami

Komponowanie ziół Zastosowanie ziół

10 Poradnik

Warto wiedzieć, w  jakim miejscu zioła będą rosły najlepiej i  wyglądały naj-piękniej. Można się wówczas cieszyć nimi od wiosny aż do pierwszych mrozów. Rośliny powinny też zapewnić nam azyl, ale zarazem wkomponować ogród w na-turalny kontekst. Dobrze dobrany zakątek dla nich jest gwarancją tego, że ogród będzie przede wszystkim miejscem relaksu.

Miejsce ziół w ogrodzie

Zioła mogą rosnąć na trawniku, byle miały odpowiednią izolację od trawy. W tym celu po przygo­towaniu rabaty ziołowej i posa­dzeniu roślin trzeba oddzielić je od trawy, pozostawiając między nimi wolny pas. Po posadzeniu sypiemy wokół ziół warstwę roz­drobnionej kory, która zapobieg­nie wyrastaniu trawy.Niekiedy w ogrodzie trzeba wy­dzielić i osłonić część gospodar­czą. Odpowiedni do tego celu jest na przykład rządek malin lub 2–3 sadzonki jeżyny bezkol­cowej rozpiętej na drutach. Taki zielony i  pożyteczny parawan odgradza część mniej estetycz­ną od reszty ogrodu.Do wydzielonych grządek (rabat) z  ziołami leczniczymi, sałatko­wymi, kolekcjami gatunkowymi i  pachnącymi krzewami można poprowadzić ścieżkę obsadzoną z  obu stron niskim żywopłotem utworzonym z lawendy wąskolist­nej. Podobną funkcję może pełnić jednoroczna łoboda ogrodowa, którą można posadzić w  formie szpaleru przy uprawie jednorocz­nych gatunków sałatkowych.

Większość ziół można uprawiać w pojem-nikach ustawionych na tarasie, balkonie, czy przed wejściem do domu

Niedostępne w wersji demonstracyjnej.

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki.