PPłłotyoty

Projekt MIASTOProjekt MIASTORealizowany w ramach zajRealizowany w ramach zajęćęć fakultatywnych prowadzonych przez fakultatywnych prowadzonych przez

mgr Agatmgr Agatęę StaniszStanisz

Iwona SaganIwona Sagan--WalczakWalczakV rok Etnologii Wieczorowej UAMV rok Etnologii Wieczorowej UAMPoznaPoznańń, maj, maj--czerwiec 2006 rokuczerwiec 2006 roku

WstWstęęp 1.p 1.PrzestrzePrzestrzeńń i miejsce to dwa kluczowe poji miejsce to dwa kluczowe pojęęcia opisane przez cia opisane przez YiYi--FuFu TuanaTuana w ksiw książążce ce pod tym samym tytupod tym samym tytułłemem . Przestrze. Przestrzeńń symbolizuje wolnosymbolizuje wolnośćść, miejsce to , miejsce to bezpieczebezpieczeńństwo. Pomistwo. Pomięędzy nimi przebiega jakadzy nimi przebiega jakaśś granica, po przekroczeniu ktgranica, po przekroczeniu któórej rej zmieniajzmieniająą sisięę odczucia i relacje z rzeczywistoodczucia i relacje z rzeczywistośściciąą. Konkretnym, poddaj. Konkretnym, poddająącym sicym sięęobserwacji, a zarazem symbolicznym obrazem takiej granicy jest jobserwacji, a zarazem symbolicznym obrazem takiej granicy jest jakaakaśś postapostaćć„„odgrodzenia siodgrodzenia sięę””-- ogrodzenie, mur, pogrodzenie, mur, płłot, drzwi, brama. Sot, drzwi, brama. Sąą to obiekty wytworzone to obiekty wytworzone przez konkretnych ludzi w okreprzez konkretnych ludzi w okreśślonym celu lonym celu „„ochronyochrony”” i i „„oddzielenieoddzielenie”” tego co tego co zewnzewnęętrzne od tego co wewntrzne od tego co wewnęętrzne. Wprawdzie funkcja trzne. Wprawdzie funkcja „„odgrodzeniaodgrodzenia”” wydaje siwydaje sięęniezmienna, a sposniezmienna, a sposóób budowania podlega tendencjom mody, to jednak kob budowania podlega tendencjom mody, to jednak końńcowa cowa postapostaćć ma charakter wybitne indywidualny, i wydaje sima charakter wybitne indywidualny, i wydaje sięę wprost nacechowana wprost nacechowana osobistym nastawieniem do osobistym nastawieniem do śświata. Z tego punktu widzenia daje siwiata. Z tego punktu widzenia daje sięę wyrwyróóżżniniććokreokreśślonlonąą perspektywperspektywęę badawczbadawcząą: : „„Poznawanie zewnPoznawanie zewnęętrznego w stosunku do nas trznego w stosunku do nas śświata, wiata, śśrodowiska, przestrzeni jest zrodowiska, przestrzeni jest złłoożżonym i wieloczynnikowym procesem, w onym i wieloczynnikowym procesem, w ktktóórym postrzeganie to tylko jedno z ogniw wyprzedzajrym postrzeganie to tylko jedno z ogniw wyprzedzająących rozpoznawanie, cych rozpoznawanie, porporóównywanie, klasyfikowanie, ocenianie i wartownywanie, klasyfikowanie, ocenianie i wartośściowanie. Proces ten wpciowanie. Proces ten wpłływa na ywa na nasze zachowanie, modyfikuje je, a nawet warunkuje. nasze zachowanie, modyfikuje je, a nawet warunkuje.

TuanTuan YiYi--FuFu., Przestrze., Przestrzeńń i miejsce, PIW, Warszawa 1987.i miejsce, PIW, Warszawa 1987.

WstWstęęp 2.p 2.Badanie sposobu percepcji i waloryzacji przestrzeni przez ludzi,Badanie sposobu percepcji i waloryzacji przestrzeni przez ludzi, a taka takżże czynnike czynnikóów go w go warunkujwarunkująących jest wacych jest ważżne, jene, jeżżeli chce sieli chce sięę zrozumiezrozumiećć zachowanie przestrzenne zachowanie przestrzenne jednostek i grup spojednostek i grup społłecznych. ecznych.

Sfera behawioralna stanowi istotne, ale nie jedyne pole badaSfera behawioralna stanowi istotne, ale nie jedyne pole badańń w sferze percepcji i w sferze percepcji i waloryzacji przestrzeniwaloryzacji przestrzeni, ,

Drugim, nie mniej istotnym zagadnieniem jest sfera semiotyczna pDrugim, nie mniej istotnym zagadnieniem jest sfera semiotyczna przestrzeni, rzestrzeni, czyli jej znaczenie dla postrzegajczyli jej znaczenie dla postrzegająącego podmiotu, a wicego podmiotu, a więęc trec treśćść, kt, któórrąą przestrzeprzestrzeńńkomunikuje zarkomunikuje zaróówno w sferze doswno w sferze dosłłownej, denotacyjnej, jak i przenoownej, denotacyjnej, jak i przenośśnej, nej, konotacyjnejkonotacyjnej..

Trzeci wreszcie, najbardziej zTrzeci wreszcie, najbardziej złłoożżony problem dotyczy wpony problem dotyczy wpłływu w okreywu w okreśślony sposlony sposóób b postrzeganej przestrzeni na samopoczucie jednostek i grup spopostrzeganej przestrzeni na samopoczucie jednostek i grup społłecznych. ecznych.

MalikowskiMalikowski U., Solecki S., Socjologia miasta. WybU., Solecki S., Socjologia miasta. Wybóór tekstr tekstóów. Rzeszw. Rzeszóów 2001, s.323 w 2001, s.323 (wyr(wyróóżżnienia moje I Snienia moje I S--W)W)

TezyTezyPostaPostaćć „„odgrodzenia siodgrodzenia sięę”” jest wyrazem preferowanej szczelnojest wyrazem preferowanej szczelnośści wznoszonych ci wznoszonych granic i jest bezpogranic i jest bezpośśrednim rysem indywidualnej potrzeby bezpieczerednim rysem indywidualnej potrzeby bezpieczeńństwa, a wistwa, a więęc c ustanowieniem osobistej (psychologicznej i kulturowej) relacji pustanowieniem osobistej (psychologicznej i kulturowej) relacji pomiomięędzy dzy miejscem a przestrzenimiejscem a przestrzeniąą. .

Granica i jej fizykalny wyraz Granica i jej fizykalny wyraz –– ogrodzenie ogrodzenie –– nie posiada jedynie fizycznego nie posiada jedynie fizycznego przedstawienia, ale takprzedstawienia, ale takżże swoje swojąą tretreśćść zarzaróówno w wymiarze zaistniawno w wymiarze zaistniałłego faktu, jak i ego faktu, jak i w wymiarze symbolicznym. w wymiarze symbolicznym.

Parkan, pParkan, płłot, mur nie tylko ot, mur nie tylko ‘‘ssąą jakiejakieśś’’, one , one ‘‘komunikujkomunikująą okreokreśślone trelone treśścici’’, , funkcjonujfunkcjonująąc w wymiarze temporalnym c w wymiarze temporalnym ‘‘opowiadajopowiadająą o czymo czymśś’’. .

SymbolizowanieSymbolizowanieDla C.G. Junga SYMBOL, to najlepszy moDla C.G. Junga SYMBOL, to najlepszy możżliwy wyraz czegoliwy wyraz czegośś nieznanego. nieznanego.

CzCzłłowiek wplata symbole w opowieowiek wplata symbole w opowieśćść swojego swojego żżycia wyraycia wyrażżajająąc w ten sposc w ten sposóób swoje b swoje niewyraniewyrażżalne dalne dążążenia, tenia, tęęsknoty, pewnosknoty, pewnośści, obawy i lci, obawy i lęęki. Szczegki. Szczegóólnie istotne dla lnie istotne dla ‘‘opowieopowieśścici’’ wydajwydająą sisięę bybyćć materialne materialne ekstensjeekstensje ‘‘jaja’’ –– przedprzedłłuużżenia denia dążążeeńń do do zapewnienia ochrony i bezpieczezapewnienia ochrony i bezpieczeńństwa oraz oznaczenia granic swojego istnienia. stwa oraz oznaczenia granic swojego istnienia. Nawet proste wskazanie obecnoNawet proste wskazanie obecnośści symboli w codziennym ci symboli w codziennym żżyciu, daje wiele do yciu, daje wiele do mymyśślenia o podstawach budowania czyjegolenia o podstawach budowania czyjegośś stylu stylu żżycia. ycia.

SharpSharp D. Leksykon pojD. Leksykon pojęćęć i idei C.G. Junga, Wydawnictwo wroci idei C.G. Junga, Wydawnictwo wrocłławskie, Wrocawskie, Wrocłław aw 1998, s. 105 i 1561998, s. 105 i 156

OdgrodzenieOdgrodzenieOznaczenie granic jest od zarania zwiOznaczenie granic jest od zarania zwiąązane z terytorialnozane z terytorialnośściciąą rozumianrozumianąą jako jako

wskazanie miejsca specjalnego, zwykle zwiwskazanie miejsca specjalnego, zwykle zwiąązanego poczuciem lub prawem zanego poczuciem lub prawem wwłłasnoasnośści. Jest takci. Jest takżże wyrazem indywidualnoe wyrazem indywidualnośści stojci stojąącej za faktem wzniesienia cej za faktem wzniesienia granicy. Niekoniecznie wyrazem osobowym granicy. Niekoniecznie wyrazem osobowym –– taktakżże instytucjonalnym. Dla e instytucjonalnym. Dla niniejszej prezentacji zostaniniejszej prezentacji zostałł wybrany tylko aspekt osobowy wznoszenia wybrany tylko aspekt osobowy wznoszenia specyficznych granic okrespecyficznych granic okreśślanych mianem lanych mianem ‘‘ogrodzeniaogrodzenia’’ i to w przypadku i to w przypadku ogrodzenia domu typu jednorodzinnego. Da siogrodzenia domu typu jednorodzinnego. Da sięę wyrwyróóżżninićć trzy rodzaje ogrodzenia:trzy rodzaje ogrodzenia:

Mur Mur PPłłototŻŻywopywopłłotot

Ogrodzenie terenu przeznaczonego pod budowę domu wydaje się być pierwszym momentem przejścia między „przestrzenią”a „miejscem” – to już jest miejsce.

Ogrodzenie → zagrodzenie → odgrodzenie → wyodrębnienie miejsca z przestrzeni.

Ciekawe, że w perspektywie rzadko ustawione słupy „tworzą” płot...

Ogrodzenie budowlane, nie tylko odgradza. Ono chroni miejsce tworzenia domu.

Wyraźnie odgrodzone to „co wewnątrz”, od tego „co na zewnątrz”. Wydaje się, że szczególnej ochronie podlega „bezbronny” – dom, który nie ma jeszcze swojej tożsamości.

Parkanowa siatka przerośnięta ligusterem. „Żywość” i „Płotowość”.

Mur, jest chyba jednym z tych wyrazów czyjejś tożsamości, które zdają się jednoznacznie komunikować „kto tutaj mieszka” i gdzie zaczyna się „ja”.

Domy i ich ogrodzeniaDomy i ich ogrodzeniaDom nr 1. Zwraca uwagDom nr 1. Zwraca uwagęę kompletnokompletnośćść ogrodzenia i zogrodzenia i złłoożżenie enie drewna z kamieniemdrewna z kamieniem..

Drewno Drewno –– jako jedno z najstarszych i najwajako jedno z najstarszych i najważżniejszych materianiejszych materiałłóów uw użżywanych ywanych przez czprzez człłowieka jest pierwotnie czowieka jest pierwotnie częęsto utosto utożżsamiane z materisamiane z materiąą w ogw ogóóle lub z le lub z prima materiaprima materia. Dlatego te. Dlatego teżż pozostaje w pozostaje w śściscisłłym zwiym zwiąązku symbolicznym z zku symbolicznym z kompleksem znaczekompleksem znaczeńń „„sisiłła a żżyciowayciowa””, , „„macierzymacierzyńńskoskośćść””, , „„nasienie i nasienie i ochronaochrona””..

KamieKamieńń –– ze wzglze wzglęędu na jego twardodu na jego twardośćść i niezmiennoi niezmiennośćść, kamie, kamieńń czczęęsto sto łąłączono czono z boskimi mocami i pojmowano jako wyraz skoncentrowanej siz boskimi mocami i pojmowano jako wyraz skoncentrowanej siłły. Jednaky. Jednakżże e mimo jego twardomimo jego twardośści w kamieniu widziano czci w kamieniu widziano częęsto nie costo nie cośś sztywnego i sztywnego i martwego, lecz comartwego, lecz cośś dajdająącego cego żżycie (patrz mitologia grecka: powstanie ludzi ycie (patrz mitologia grecka: powstanie ludzi po potopie).po potopie).

Domy i ich ogrodzeniaDomy i ich ogrodzeniaDom nr 2. Granica nie jest wyznaczona przez ogrodzenie, lecz Dom nr 2. Granica nie jest wyznaczona przez ogrodzenie, lecz inny kolor kostki brukowej i umiejscowienie inny kolor kostki brukowej i umiejscowienie (wyeksponowanie) skrzynki na listy w kszta(wyeksponowanie) skrzynki na listy w kształłcie puszki. Dom cie puszki. Dom jest dostjest dostęępny, otwarty od strony ulicy. Jest to wyjpny, otwarty od strony ulicy. Jest to wyjąątkowe tkowe rozwirozwiąązanie nie tylko na tej ulicy, lecz w kilku najblizanie nie tylko na tej ulicy, lecz w kilku najbliżższych szych kwartakwartałłach. ach.

Puszka (skrzyneczka) Puszka (skrzyneczka) –– niejednokrotnie symbol opieki (ochrony) kobiecego niejednokrotnie symbol opieki (ochrony) kobiecego łłona lub symbol ukrytej tajemnicy.ona lub symbol ukrytej tajemnicy.

Domy i ich ogrodzeniaDomy i ich ogrodzeniaDom nr 3. kryje siDom nr 3. kryje sięę za ogrodzeniem z cegieza ogrodzeniem z cegiełł (wytworzonego (wytworzonego kamienia) i drewnianych sztachet. Pkamienia) i drewnianych sztachet. Płłot jest szczelny ot jest szczelny –– drewno drewno nie tylko odgradza, ale taknie tylko odgradza, ale takżże zase zasłłania. Ten efekt jest ania. Ten efekt jest spotspotęęgowany wysokogowany wysokośściciąą ppłłotu. Dominuje kolor czerwony i otu. Dominuje kolor czerwony i ceglasto czerwony. Tak czerwony dom jest w caceglasto czerwony. Tak czerwony dom jest w całłej dzielnicy ej dzielnicy tylko jeden.tylko jeden.

CzerwieCzerwieńń –– barwa ognia i krwi i podobnie jak one, jest ambiwalentna pod barwa ognia i krwi i podobnie jak one, jest ambiwalentna pod wzglwzglęędem symbolicznym; pozytywnie: barwa dem symbolicznym; pozytywnie: barwa żżycia, miycia, miłłoośści, ciepci, ciepłła, a, natchnionej naminatchnionej namięętnotnośści, pci, płłodnoodnośści; negatywnie: barwa wojny, niszczci; negatywnie: barwa wojny, niszcząącej cej sisiłły ognia, przelewu krwi, nienawiy ognia, przelewu krwi, nienawiśści.ci.

Domy i ich ogrodzeniaDomy i ich ogrodzeniaDom nr 4. reprezentuje czDom nr 4. reprezentuje częęste zestawienie ste zestawienie ‘‘śścianyciany’’ rorośślin i lin i krzewkrzewóów z siatkw z siatkąą ogrodzeniowogrodzeniowąą, daj, dająąc efekt mniej lub bardziej c efekt mniej lub bardziej uformowanego uformowanego ‘‘żżywopywopłłotuotu’’, kt, któóry faktycznie jest czry faktycznie jest częśęściciąą(przed(przedłłuużżeniem) ogrodu.eniem) ogrodu.

OgrOgróód d –– symbol raju ziemskiego i niebiasymbol raju ziemskiego i niebiańńskiego, symbol skiego, symbol łładu kosmicznego. W adu kosmicznego. W swym odosobnieniu, jako refugium przed swym odosobnieniu, jako refugium przed śświatem, ogrwiatem, ogróód jest symbolicznie d jest symbolicznie bliski oazie i wyspie. Ogrbliski oazie i wyspie. Ogróód otoczony murem, do ktd otoczony murem, do któórego prowadzi tylko rego prowadzi tylko wwąąska brama, sugeruje takska brama, sugeruje takżże trudnoe trudnośści i przeszkody, ktci i przeszkody, któóre trzeba pokonare trzeba pokonaććprzed osiprzed osiąągnignięęciem wyciem wyżższego poziomu rozwoju psychicznego. W podobnym szego poziomu rozwoju psychicznego. W podobnym sensie ogrsensie ogróód otoczony d otoczony żżywopywopłłotem symbolizuje takotem symbolizuje takżże e –– z punktu widzenia z punktu widzenia mmężężczyzny czyzny –– intymne sfery ciaintymne sfery ciałła kobiecego. a kobiecego.

Domy i ich ogrodzeniaDomy i ich ogrodzeniaDom nr 5. posiada ogrodzenie niejednolite. UDom nr 5. posiada ogrodzenie niejednolite. Użżyto ryto róóżżnych nych materiamateriałłóów. Od strony fasady otynkowane sw. Od strony fasady otynkowane słłupy stanowiupy stanowiąąoparcie kutym z oparcie kutym z żżelaza kratom, by przejelaza kratom, by przejśćść ‘‘za rogiemza rogiem’’ w w jednolity jednolity –– taktakżże tynkowany mur. Centralnym elementem jest e tynkowany mur. Centralnym elementem jest furtka furtka –– nie brama.nie brama.

ŻŻelazo elazo –– szeroko rozpowszechniony symbol siszeroko rozpowszechniony symbol siłły, trway, trwałłoośści, nieugici, nieugięętotośści.ci.Mur Mur –– ma rma róóżżne znaczenia w zalene znaczenia w zależżnonośści od branych pod uwagci od branych pod uwagęę cech: cech:

‘‘wyniesienia ponad zwyczajny poziomwyniesienia ponad zwyczajny poziom’’; jako ; jako śściana zamykajciana zamykająąca przestrzeca przestrzeńńjest jest ‘‘śściana pciana płłaczuaczu’’; mur mo; mur możże bye byćć taktakżże symbolem e symbolem śświata jako wiata jako ‘‘jaskinijaskini’’; ; wsobnowsobnośści; niemoci; niemożżliwoliwośści wyjci wyjśścia na zewncia na zewnąątrz; jako ogrodzenie, mur trz; jako ogrodzenie, mur rozpatrywany od rozpatrywany od śśrodka ma rrodka ma róówniewnieżż charakter zalecharakter zależżny od funkcji i ny od funkcji i odczucia odczucia –– ochrony i bezpieczeochrony i bezpieczeńństwa. Z tego punktu widzenia, jest stwa. Z tego punktu widzenia, jest symbolem matki.symbolem matki.

Domy i ich ogrodzeniaDomy i ich ogrodzeniaDom nr 6. posiada ogrodzenie bDom nr 6. posiada ogrodzenie bęęddąące jakby jego ce jakby jego ‘‘zapowiedzizapowiedziąą’’. S. Słłupy upy ‘‘bez kantbez kantóóww’’ sugerujsugerująą mimięękkokkośćść, w , w ktktóórej osadzone srej osadzone sąą ciciężężkie, ozdobne, kie, ozdobne, żżelazne kraty. Zastanawia elazne kraty. Zastanawia żżóółćłć cegcegłły uy użżytej do budowy ogrodzenia.ytej do budowy ogrodzenia.

ŻŻóółćłć –– barwa bliska symbolicznemu znaczeniu zbarwa bliska symbolicznemu znaczeniu złłota, ota, śświatwiatłła i sa i słłoońńca; ca; podobnie jak zpodobnie jak złłoto czoto częęsto symbol wiecznosto symbol wiecznośści i przemienienia. Jako kolor ci i przemienienia. Jako kolor jesieni, czjesieni, częęsto spotykamy sto spotykamy żżóółćłć jako barwjako barwęę dojrzadojrzałłoośści. Znajdujemy takci. Znajdujemy takżże e negatywne znaczenie negatywne znaczenie żżóółłci: jako barwci: jako barwęę zawizawiśści lub haci lub hańńby (ubrania by (ubrania ŻŻydydóów, w, heretykheretykóów, prostytutek). Obok swego znaczenia symbolicznego posiada w, prostytutek). Obok swego znaczenia symbolicznego posiada taktakżże znaczenie imitacyjne e znaczenie imitacyjne –– zzłłota. ota.

Domy i ich ogrodzeniaDomy i ich ogrodzeniaDom nr 7. Ogrodzenie budowane z betonowych Dom nr 7. Ogrodzenie budowane z betonowych prefabrykatprefabrykatóów, cegw, cegłły i poty i potężężnych nych –– zgrubnie obrobionych zgrubnie obrobionych desek. Deski w przeciwiedesek. Deski w przeciwieńństwie do sztachet, sstwie do sztachet, sąą tutaj ututaj ułłoożżone one wzglwzglęędem siebie poziomo (po ddem siebie poziomo (po dłłuużższym boku). Same zaszym boku). Same zaśś (po (po krkróótszym boku) zamontowano pionowo.tszym boku) zamontowano pionowo.

Poziom Poziom –– termin odnosi sitermin odnosi sięę do aspektu symboliki przestrzennej rzdo aspektu symboliki przestrzennej rząądzdząącego cego strukturstrukturąą zwykzwykłłego utoego utożżsamiania ducha z wysokosamiania ducha z wysokośściciąą. I tak hierarchia . I tak hierarchia uułłoożżonych nad sobonych nad sobąą poziompoziomóów odpowiada hierarchii uduchowienia lub w odpowiada hierarchii uduchowienia lub kontaktu z absolutem. We wszystkich epokach obserwujemy symbolickontaktu z absolutem. We wszystkich epokach obserwujemy symboliczne zne uporzuporząądkowanie poziomdkowanie poziomóów na osi pionowej, przy czym kaw na osi pionowej, przy czym każżdy z nich na dy z nich na odpowiedniodpowiedniąą wartowartośćść duchowduchowąą..

Domy i ich ogrodzeniaDomy i ich ogrodzeniaDom nr 8. Tak jak w przypadku domu nr. 1, ogrodzenie Dom nr 8. Tak jak w przypadku domu nr. 1, ogrodzenie zostazostałło zbudowane z kamienia i tak samo nie jest ono zbyt o zbudowane z kamienia i tak samo nie jest ono zbyt wysokie. Natomiast nie wystwysokie. Natomiast nie wystęępujpująą tutaj drewniane sztachety, tutaj drewniane sztachety, lecz stalowe prlecz stalowe pręęty zakoty zakońńczone ostrzem (grotem).czone ostrzem (grotem).

PrPręęt t –– w istocie kaw istocie każżdy prdy pręęt jest wektorem t jest wektorem –– odcinkiem majodcinkiem mająącym kierunek, cym kierunek, ddłługougośćść i sens, kti sens, któóre to elementy sre to elementy sąą dladlańń konstytutywne (pomijajkonstytutywne (pomijająąc c ewentualne symbole dodatkowe na jego zakoewentualne symbole dodatkowe na jego zakońńczeniu, majczeniu, mająące okrece okreśślilićć lub lub wzmocniwzmocnićć jego sens gjego sens głłóówny). Prwny). Pręęt sam w sobie, jako laska czy bert sam w sobie, jako laska czy berłło, jest o, jest symbolem wsymbolem włładzy. Wadzy. Włłóócznia, samo jej drzewce (bez ostrza, dawane jako cznia, samo jej drzewce (bez ostrza, dawane jako nagroda w wojsku rzymskim), nagroda w wojsku rzymskim), signum,signum, kaduceusz, tyrs, trkaduceusz, tyrs, tróójzjząąb, a nawet b, a nawet pochodnia, spochodnia, sąą formami wywodzformami wywodząącymi sicymi sięę z prz pręęta bta bąąddźź z nim zwiz nim zwiąązanymi. zanymi.

Ostrze (grot) Ostrze (grot) –– symbol osisymbol osiąąganego celu, ale takganego celu, ale takżże mocy e mocy –– destrukcji i destrukcji i tworzenia. tworzenia.

Domy i ich ogrodzeniaDomy i ich ogrodzeniaDom nr 9. Jego ogrodzenie jest o tyle charakterystyczne, Dom nr 9. Jego ogrodzenie jest o tyle charakterystyczne, żże zostae zostałło zostao zostałło o zbudowane praktycznie ze szbudowane praktycznie ze słłupupóów o ksztaw o kształłcie walca. Natomiast kraty w nich cie walca. Natomiast kraty w nich osadzone sosadzone sąą prawie niewidoczne. Ogrodzenie to linia sprawie niewidoczne. Ogrodzenie to linia słłupupóów. Nawet furtka jest tak w. Nawet furtka jest tak wkomponowana, wkomponowana, żże niewidoczna na pierwszy rzut oka. Gdyby se niewidoczna na pierwszy rzut oka. Gdyby słłupy byupy byłły w takiej y w takiej samej odlegsamej odległłoośści od siebie, jak jest wyznaczony rytm ogrodzenia, trzeba by ci od siebie, jak jest wyznaczony rytm ogrodzenia, trzeba by

wczewcześśniej wiedzieniej wiedziećć gdzie jest wejgdzie jest wejśście.cie.SSłłup up –– symbol granicy, miejsca przejsymbol granicy, miejsca przejśścia micia mięędzy TU i TAM. Oznaczenie rozrdzy TU i TAM. Oznaczenie rozróóżżnienia tego co nienia tego co

znane i swojskie, od tego co nieznane i obce. Sznane i swojskie, od tego co nieznane i obce. Słłupy Heraklesa wyznaczaupy Heraklesa wyznaczałły granice y granice śświata wiata cywilizacji hellecywilizacji helleńńskiej. skiej.

Domy i ich ogrodzeniaDomy i ich ogrodzeniaDom nr 11. Ogrodzenie zbudowane z licowanej (klinkier) Dom nr 11. Ogrodzenie zbudowane z licowanej (klinkier) cegcegłły ze stalowymi kutymi kratami (przewaga ry ze stalowymi kutymi kratami (przewaga róóżżnej dnej dłługougośści ci prpręęttóów). Zachowana konsekwencja elementw). Zachowana konsekwencja elementóów ogrodzenia w w ogrodzenia w zakomponowaniu wejzakomponowaniu wejśścia (furtki). Natomiast tylko tycia (furtki). Natomiast tylko tyłł domu domu zostazostałł dodatkowo osdodatkowo osłłonionięęty od wewnty od wewnąątrz matami z trzciny. trz matami z trzciny. ŻŻelazne elementy ogrodzenia zostaelazne elementy ogrodzenia zostałły na zewny na zewnąątrz.trz.

Trzcina Trzcina –– poniewaponieważż łłatwo chwieje siatwo chwieje sięę na wietrze, jest symbolem niestana wietrze, jest symbolem niestałłoośści i ci i ssłłaboabośści; jednakci; jednakżże ze wzgle ze wzglęędu na jej elastycznodu na jej elastycznośćść jest takjest takżże symbolem e symbolem gigięętkotkośści (i przetrwania opartego na tej cesze).ci (i przetrwania opartego na tej cesze).

Domy i ich ogrodzeniaDomy i ich ogrodzeniaDom nr 12. Ogrodzenie klinkierowe z drewnianymi Dom nr 12. Ogrodzenie klinkierowe z drewnianymi ––przeprześświtujwitująącoco ustawionymi sztachetami w kolorze zielonym ustawionymi sztachetami w kolorze zielonym od strony frontu domu. Boki ogrodzenia wykonane z siatki od strony frontu domu. Boki ogrodzenia wykonane z siatki ––od wewnod wewnąątrz zastrz zasłłonionięęte drewnianymi (pete drewnianymi (pełłnymi) pergolami nymi) pergolami taktakżże w kolorze zielonym. e w kolorze zielonym.

ZieleZieleńń –– barwa krbarwa króólestwa rolestwa rośślin, przede wszystkim rolin, przede wszystkim rośślin wschodzlin wschodząących na cych na wiosnwiosnęę, barwa wody , barwa wody żżycia, ycia, śświewieżżoośści, barwa poci, barwa pośśrednia mirednia mięędzy czerwienidzy czerwieniąąpiekielnego ognia i bpiekielnego ognia i błęłękitu nieba. Jako barwa dorocznej odnowy natury kitu nieba. Jako barwa dorocznej odnowy natury zielezieleńń jest poza tym barwjest poza tym barwąą nadziei, dnadziei, dłługiego ugiego żżycia i nieycia i nieśśmiertelnomiertelnośści. W ci. W alchemii oznaczenie rozpuszczalnikalchemii oznaczenie rozpuszczalnikóów, ktw, któóre sre sąą w stanie rozpuw stanie rozpuśścicićć nawet nawet zzłłoto. W znaczeniu negatywnym barwa trucizny i grooto. W znaczeniu negatywnym barwa trucizny i groźźnego blasku istot nego blasku istot demonicznych. demonicznych.

Domy i ich ogrodzeniaDomy i ich ogrodzeniaDom nr 13. Mur odgradzajDom nr 13. Mur odgradzająący dom od ulicy cy dom od ulicy –– tynkowany tynkowany ––posiada wyjposiada wyjąątkowe aplikacje w ksztatkowe aplikacje w kształłcie stylizowanego cie stylizowanego wschodzwschodząącego scego słłoońńca. Wszystkie rodzaje poszczegca. Wszystkie rodzaje poszczegóólnych lnych czczęśęści ogrodzenia posiadajci ogrodzenia posiadająą ten element.ten element.

SSłłoońńce ce –– u wszystkich ludu wszystkich ludóów jeden z najwaw jeden z najważżniejszych symboli, czniejszych symboli, częęsto oprsto opróócz cz czci boskiej przedstawia siczci boskiej przedstawia sięę je jako widzialnje jako widzialnąą personifikacjpersonifikacjęę śświatwiatłła i a i zarazem najwyzarazem najwyżższej kosmicznej inteligencji (mszej kosmicznej inteligencji (mąądrodrośści), ciepci), ciepłła, ognia i a, ognia i żżyciodajnej zasady. Poniewayciodajnej zasady. Ponieważż ssłłoońńce wszystkie rzeczy oce wszystkie rzeczy ośświetla tym samym wietla tym samym śświatwiatłłem i przez to dopiero czyni poznawalnymi, jest takem i przez to dopiero czyni poznawalnymi, jest takżże symbolem e symbolem sprawiedliwosprawiedliwośści. Obok innych znaczeci. Obok innych znaczeńń posiada takposiada takżże walor sie walor siłły i py i płłodnoodnośści. ci.

Domy i ich ogrodzeniaDomy i ich ogrodzeniaDom nr 14 posiada ogrodzenie z najbardziej Dom nr 14 posiada ogrodzenie z najbardziej ‘‘mocnymimocnymi’’

atrybutami kamienia, atrybutami kamienia, żżelaza, prelaza, pręęta i ostrza. Jak sita i ostrza. Jak sięę zblizbliżżyyćć do do niego?niego?

KamieKamieńń –– ze wzglze wzglęędu na jego twardodu na jego twardośćść i niezmiennoi niezmiennośćść, kamie, kamieńń czczęęsto sto łąłączono z czono z boskimi mocami i pojmowano jako wyraz skoncentrowanej siboskimi mocami i pojmowano jako wyraz skoncentrowanej siłły. Jednaky. Jednakżże mimo e mimo jego twardojego twardośści w kamieniu widziano czci w kamieniu widziano częęsto nie costo nie cośś sztywnego i martwego, lecz cosztywnego i martwego, lecz cośśdajdająącego cego żżycie (patrz mitologia grecka: powstanie ludzi po potopie).ycie (patrz mitologia grecka: powstanie ludzi po potopie).

ŻŻelazo elazo –– szeroko rozpowszechniony symbol siszeroko rozpowszechniony symbol siłły, trway, trwałłoośści, nieugici, nieugięętotośściciPrPręęt t –– w istocie kaw istocie każżdy prdy pręęt jest wektorem t jest wektorem –– odcinkiem majodcinkiem mająącym kierunek, dcym kierunek, dłługougośćść i i

sens, ktsens, któóre to elementy sre to elementy sąą dladlańń konstytutywne (pomijajkonstytutywne (pomijająąc ewentualne symbole c ewentualne symbole dodatkowe na jego zakododatkowe na jego zakońńczeniu, majczeniu, mająące okrece okreśślilićć lub wzmocnilub wzmocnićć jego sens gjego sens głłóówny). wny). PrPręęt sam w sobie, jako laska czy bert sam w sobie, jako laska czy berłło, jest symbolem wo, jest symbolem włładzy. Wadzy. Włłóócznia, samo jej cznia, samo jej drzewce (bez ostrza, dawane jako nagroda w wojsku rzymskim), drzewce (bez ostrza, dawane jako nagroda w wojsku rzymskim), signum,signum,kaduceusz, tyrs, trkaduceusz, tyrs, tróójzjząąb, a nawet pochodnia, sb, a nawet pochodnia, sąą formami wywodzformami wywodząącymi sicymi sięę z prz pręęta ta bbąąddźź z nim zwiz nim zwiąązanymi. zanymi.

Ostrze (grot) Ostrze (grot) –– symbol osisymbol osiąąganego celu, ale takganego celu, ale takżże mocy e mocy –– destrukcji i tworzenia.destrukcji i tworzenia.

Domy i ich ogrodzeniaDomy i ich ogrodzeniaDom nr 15, podobnie jak dom poprzedni wykorzystuje w Dom nr 15, podobnie jak dom poprzedni wykorzystuje w ogrodzeniu te same atrybuty. Wyjogrodzeniu te same atrybuty. Wyjąątkiem jest zasttkiem jest zastąąpienie pienie kamienia cegkamienia cegłąłą –– rróównie twardwnie twardąą bo klinkierowbo klinkierowąą. Tak. Takżże e żżelazo elazo jest ujest użżyte z wiyte z więększksząą prostotprostotąą i i jednoznaczojednoznaczośściciąą. Og. Ogóólne lne wrawrażżenie enie ‘‘zmizmięękczakcza”” przedogrprzedogróódekdek ze ze śświewieżżo posadzonymi o posadzonymi rorośślinami. Bok stanowi siatka i pergole (najprostsze) linami. Bok stanowi siatka i pergole (najprostsze) sugerujsugerująące tymczasowoce tymczasowośćść tej cztej częśęści ogrodzenia. ci ogrodzenia.

Domy i ich ogrodzenia mDomy i ich ogrodzenia móówiwiąąNie ma w tym przesady. UNie ma w tym przesady. Użżyte materiayte materiałły, konstrukcje, y, konstrukcje, wreszcie elementy decydujwreszcie elementy decydująące o wyglce o wygląądzie dzie –– wykowykońńczenia, nie czenia, nie ssąą przypadkowe. Ostatecznie osiprzypadkowe. Ostatecznie osiąągana forma decyduje o gana forma decyduje o komunikowalnej trekomunikowalnej treśści. Dzieje sici. Dzieje sięę to nawet (a moto nawet (a możże przede e przede wszystkim) wwszystkim) wóówczas, gdy dobwczas, gdy dobóór i projekt nie do kor i projekt nie do końńca sca sąąwynikiem wynikiem śświadomego dziawiadomego działłania w warstwie symbolicznej. ania w warstwie symbolicznej. Ogrodzenie mOgrodzenie móówi wiwi więęcej i znaczeniowo gcej i znaczeniowo głęłębiej, nibiej, niżż ssłłowa. owa.

I. SI. S--W W

Bibliografia:Bibliografia:1.1. CirlotCirlot J.E., SJ.E., Słłownik symboli, Znak, Krakownik symboli, Znak, Krakóów 2000.w 2000.2.2. Kowalski P., Leksykon Znaki Kowalski P., Leksykon Znaki ŚŚwiata, PWN, Warszawa 1998.wiata, PWN, Warszawa 1998.3.3. LurkerLurker M., PrzesM., Przesłłanie symboli, Znak, Krakanie symboli, Znak, Krakóów 1994.w 1994.4.4. MalikowskiMalikowski U., Solecki S., Socjologia miasta. WybU., Solecki S., Socjologia miasta. Wybóór tekstr tekstóów. w.

RzeszRzeszóów 2001w 20015.5. OesterreicherOesterreicher--MalloMallo M., Leksykon symboli, Wyd. ROK Co. SA., M., Leksykon symboli, Wyd. ROK Co. SA.,

Warszawa 1992. Warszawa 1992. 6.6. SharpSharp D., Leksykon pojD., Leksykon pojęćęć i idei C.G. Junga, Wydawnictwo i idei C.G. Junga, Wydawnictwo

wrocwrocłławskie, Wrocawskie, Wrocłław 1998.aw 1998.7.7. TuanTuan YiYi--FuFu., Przestrze., Przestrzeńń i miejsce, PIW, Warszawa 1987.i miejsce, PIW, Warszawa 1987.