Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia OSOZ

TRIUMFBAKTERII

KWESTIA SPORNA

NAPRAWDĘZŁY PACJENT

ANALIZA RYNKU

ŚRODKIPRZECIWBÓLOWE

KONIEC ERY ANTYBIOTYKÓWCo roku 25 000 osób w Unii Europejskiej i 23 000 w USA umiera z powodu rosnącej oporności bakterii na dostępne antybiotyki. Czy medycyna cofnie się o 100 lat?

JUREK OWSIAK

EFEKTCHARYZMY

O G Ó L N O P O L S K I S Y S T E M O C H R O N Y Z D R O W I A

DOBRE STRONY RYNKU OCHRONY ZDROWIA

www.osoz.pl

nr 7

LIP

IEC

7 /

2014

Lipiec 2014

ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

»Health is more than medicine.«

Federal Foreign oFFice | Berlin

World HealtH Summit Berlin, germanYoctoBer 19–22, 2014

Patronageangela merkelcHancellor oF tHe Federal rePuBlic oF germanY

François HollandePreSident oF tHe FrencH rePuBlic

José manuel BarrosoPreSident oF tHe euroPean commiSSion

more information and registration atwww.worldhealthsummit.org

Artur Olesch redakcja czasopisma Ogólnopolski system

Ochrony Zdrowia

[email protected]

Kiedy przed II wojną światową odkryto antybiotyki, lekarze otrzymali broń, o jakiej wcześniej mogli jedynie pomarzyć. Do pokonania infekcji bakteryjnych, zapalenia płuc czy gruźlicy wystarczyło kilka pigułek. Dziś medyczne spektrum stosowania antybio-tyków znacznie się poszerzyło: chronią osłabiony chemioterapią organizm; zapobiega-ją zakażeniom podczas dializ, przeszczepów organów, operacji chirurgicznych. Jednak w tej wojnie zwycięstwo okazało się chwilowe.

W latach 2002-2012 liczba przypadków gruźlicy opornej na dostępne antybiotyki zwięk-szyła się kilkukrotnie, w Azji nawet dziesięciokrotnie. W międzyczasie nie pojawiły się nowe leki, które byłyby odpowiedzią na malejącą skuteczność dotychczas stosowa-nych. I choć trudno dziś sobie wyobrazić świat bez antybiotyków, taki scenariusz jest całkiem realny.

Zagrożenie ma wymiar medyczny i ekonomiczny. Każdego roku antybiotykooporność kosztuje kraje Unii Europejskiej ok. 1,5 miliarda euro liczone jako dodatkowe koszty leczenia i redukcja produktywności. Na proces malejącej skuteczności leków ma wpływ ich nadużywanie w medycynie, ale przede wszystkim masowe wykorzystanie w rolni-ctwie. Choć Unia Europejska zakazała w 2006 roku stosowania antybiotyków jako środ-ka wspomagającego wzrost zwierząt, niewiele to zmieniło.

Eksperci zwracają ponadto uwagę na zbyt pochopne wypisywanie recept na antybioty-ki. Nie bez winy są sami pacjenci, oczekujący od lekarza natychmiastowego efektu le-czenia, także w przypadku grypy czy przeziębienia, kiedy leki antybakteryjne po pro-stu nie działają. Zapominamy o poważnych skutkach ubocznych: obniżeniu odporności, grzybicach, stanach zapalnych jelit. Niektóre antybiotyki wykazują działanie toksyczne, mogące prowadzić do upośledzenia funkcjonowania takich narządów jak słuch, wątro-ba, nerki, układ nerwowy, szpik kostny.

To nie koniec złych wiadomości. Od lat 80-tych przemysł farmaceutyczny nie wprowa-dził na rynek żadnej nowej klasy antybiotyków, pomimo kontynuowania prac badaw-czych i testów klinicznych. Alternatywne metody leczenia (terapie bakteriofagami, na-nocząsteczkami czy pierwiastkami galu) utkwiły na etapie teorii naukowych.

Czy czeka nas era bez antybiotyków?

Więcej informacji w raporcie Triumf bakterii str. 14.

Alert globalnyNOTA BENE

Coraz trudniej zwalczać

infekcje bakteryjne z pomocą

dostępnych antybiotyków.”

Czy jedno z największych odkryć współczesnej medycyny odchodzi do lamusa?

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

�

6 ZdjęcienumeruOperacja zdalna

8 KwestiaspornaNaprawdę zły pacjent

10 AlertepidemiologicznyPrognoza dla alergii, grypy i przeziębienia (wrzesień 2014)

11 AplikacjeFitness & Wellness

12 Leczeniepersonalizowane

14 TRIUMF BAKTERIINieracjonalna konsumpcja leków

Mechanizm nabywania lekooporności

Nowe metody leczenia

Zalecenia dla pacjentów

Przemysł farmaceutyczny

Mapa oporności

19 EfektcharyzmyJurek Owsiak (Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy)

23 MegabajtyprywatnościGiovanni Buttarelli (Zastępca Europejskiego Inspektora Ochrony Danych)

26 InfografikaAlergia

27 PoradaprawnaCicha kradzież

29 Informacjazamiastreklamy 31 Conowego? 32 YourGuidetoHealthinEurope

ENGLISH PAGESImmunization coverage reaches 84%, still short of 90% goal

Buying medicines online?

34 Ebolazbierażniwo

36 FelietonZIT, a nawet przeciw

38 25latwolnościwochroniezdrowiaSzpital Bonifratrów w Krakowie

40 WorldHealthSummitWiedza dla pozytywnych zmian

NAUKA

INNOWACJE

RAPORT

ROZMOWY

PRAKTYKA

OPINIE

CZASOPISMOOGÓLNOPOLSKI SYSTEM

OCHRONY ZDROWIA

LIPIEC 2014

714

23

29

62

�Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

Rada Naukowa oSoZ(kolejność alfabetyczna, stan na lipiec 2014 r., liczba członków rady: 101 osób)

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med. Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. uJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PaN) Marek durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm. Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. danuta karczewicz, 35. prof. dr hab. n. med. andrzej kaszuba, 36. prof. dr hab. n. med. wanda kawalec, 37. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. kiwerski, 38. prof. dr hab. n. med. Marian klinger, 39. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy kołodziej, 40. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. kowalczyk, 41. dr n. med. Robert kowalczyk, 42. dr n. med. Jacek kozakiewicz, 43. lek. Ryszard kozłowski, 44. prof. dr hab. n. med. Leszek królicki, 45. prof. dr hab. Maciej krzakowski, 46. prof. dr hab. Jan krzek, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. andrzej książek, 48. prof. dr hab. Teresa kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. wojciech kustrzycki, 51. dr hab. (prof. uMk) krzysztof kusza, 52. dr n. med. krzysztof kuszewski, 53. dr n. med. aleksandra Lewandowicz-uszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata Małecka-Libera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. krystyna olczyk, 65. prof. dr hab. Tomasz opala, 66. prof. dr hab. n. med. Tadeusz orłowski, 67. dr hab. n. med. krystyna Pawlas, 68. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 69. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 70. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 71. dr n. med. andrzej Rakowski, 72. prof. dr hab. Marian Reinfuss, 73. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 74. prof. dr hab. med. kazimierz Roszkowski-Śliż, 75. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 76. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 77. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 78. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 79. dr hab. med. (prof. uJ) Maciej Siedlar, 80. dr hab. n. med. waldemar Skawiński, 81. lek. Maciej Sokołowski, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 83. prof. dr hab. n. med. krzysztof Strojek, 84. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 85. prof. dr hab. n. med. andrzej Szawłowski, 86. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 87. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 88. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 89. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 90. dr n. med. Jakub Trnka, 91. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 92. prof. dr hab. n. med. krystyna walden-Gałuszko, 93. prof. dr hab. andrzej wall, 94. prof. dr hab. n. med. anna walecka, 95. prof. dr hab. Marek wesołowski, 96. dr hab. n. med. andrzej wojnar, 97. dr n. med. andrzej wojtyła, 98. prof. dr hab. Jacek wysocki, 99. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. wysocki, 100. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PuM), 101. prof. dr hab. Marek Ziętek

42 MonitorzjawiskepidemiologicznychCzerwiec 2014 – mapy zdrowotne kraju

46 StrukturadystrybucjilekówRynek farmaceutyczny w czerwcu 2014

54 AnalizaOSOZLek numer 1 czyli o środkach przeciwbólowych

59 KS-SOMEDZintegrowany System Obsługi Przychodni

61 KS-APTEKA Zintegrowany System Obsługi Apteki

62 NaukawPolsceNiemal każdy Polak powinien zażywać witaminę D

65 Kalendarzwydarzeń 66 Kultura

Nowe książki i płyty

150 mlnNiemal tyle opakowań leków przeciwbólowych sprzeda-no w aptekach w 2013 roku (dokładnie 149 622 693 sztuk). Na ich zakup Polacy wydali niebagatelną sumę 1,83 mi-liarda złotych. A do tego doliczyć jeszcze trzeba obrót po-zaapteczny.

Szczegółowe statystyki na str. 54.

80%O tyle wzrosła wartość sprzedaży leków przeciwbó-lowych w latach 2002-2012. W tym czasie liczba zaku-pionych opakowań cecho-wała się dużą zmiennością.

1% Według obliczonych pro-gnoz, obrót w statystycznej aptece za rok 2014 zwięk-szy się w stosunku do 2013 roku o 1%.

„Polacy w tym nowym, naszym wolnym ćwierćwieczu są ludźmi świadomymi

potęgi wolontariatu.”

Jurek Owsiak, Wielka Orkiestra Świątecznej PomocyWywiad na str. 19.

STATYSTYKI PROGNOZY

SYSTEMY IT

NA CZASIE

54


�

N a u k a

7Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

Operacja zdalnaZespół specjalistów w skupieniu wpatruje się w konsole chirurgiczne. W tym samym czasie nad pacjentem pochyla się robot medyczny, z największą precyzją wykonując polecenia lekarza. Sterylnie, precyzyjnie, zdalnie, bezpiecznie. Robotyka wkracza na salę operacyjną. W 2012 roku przy pomocy systemu chirurgicznego da Vinci wyko-nano 200 000 operacji na całym świecie. Do stycznia 2013 roku sprzedano już ponad 2000 sztuk robota. Urządzenie naszpikowane jest zaawansowanymi technologiami – chirurg dysponuje m.in. zestawem narzędzi naśladujących zręczność ludzkiej dło-ni i nadgarstka oraz trójwymiarowym systemem wizyjnym. Robot potrafi korygować drżenia rąk. System dostosowany jest do wykonywania zabiegów telechirurgicznych.

(zdjęcie: Intuitive Surgical)

N a u k a


8

N a u k a

wydawca:kAMsOFt s.A.40–235 katowice, ul 1 Maja 133tel. +48 32 209-07-05fax +48 32 209-07/-15e-mail: [email protected]

redaktor naczelny:Zygmunt kamiński

Zespół redakcyjny:Aneta krzynówek,Artur Olesch,Paulina skwarek,Joanna stępniak-Pilśniak,Bożena wojnarowicz-Głuszek,Łukasz stopa.

współpracownicy:Giovanni Buttarelli,Marta chalimoniuk-nowak,Patrice Degoulet,Detlev Ganten,krzysztof Macha,Jurek Owsiak,Aleksandra sztaba.

skład i łamanie: Piotr chamera

Druk: inFOMAX, katowice

nakład: 14 000 egzemplarzy

Zdjęcia w spisie treści: www.sxc.hu

Przedruk, kopiowanie, skracanie, wyko-rzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OsOZ bez zgody wydawcy kAMsOFt s.A. jest zabronione.

redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

redakcja zastrzega sobie prawo do skraca-nia zamieszczanych materiałów. niezamó-wionych materiałów nie zwracamy.

Oglądaj relacje wideo na nowym kanale youtube czasopisma Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia.

PRENUMERATA CZASOPISMAco miesiąc dostarczamy naszym czytelni-kom starannie wyselekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, prawa, profi laktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia. Znajdziesz tutaj szczegółowe analizy me-dyczne i farmaceutyczne, bezcenne porady i wskazówki, ciekawe wywiady.

Dołącz do grona czytelników Ogólnopol-skiego systemu Ochrony Zdrowia.

Zamówienia: [email protected]

Zapraszamy na portal www.osoz.pl

Naprawdę zły pacjentZadaje dużo pytań, jest nieufny, potwierdza diagnozę u innych specjalistów, kon-sultuje dolegliwości w Internecie, nie obchodzi go, czy lekarz go lubi, czy nie. Pa-cjenci, również w Polsce, coraz częściej wychodzą z założenia, że w nieprzyjaznym systemie muszą walczyć o swoje. Inaczej nie będą dobrze leczeni.

– Jeżeli jesteś dobrym pacjentem, powinie-neś to szybko zmienić. Inaczej może się to dla ciebie źle skończyć – ostrzega Elizabeth Co-hen, dziennikarka amerykańskiej stacji telewi-zyjnej CNN i autorka bestsellerowej książki „The empowered patient”. Na podstawie oso-bistych przeżyć oraz licznych relacji pacjen-tów radzi, jak zostać adwokatem samego sie-bie w chorobie, poruszać się po skomplikowa-nym systemie ochrony zdrowia i „nie dać się zabić w szpitalu”. Swoim czytelnikom podaje praktyczne rady – w jaki sposób znaleźć do-brego lekarza, który będzie nas słuchał i oto-czy odpowiednią opieką, jakie pytania zada-wać podczas wizyty, aby wykorzystać maksy-malnie czas spędzony w gabinecie lekarskim, sprytnie redukować koszty leczenia, szukać pomocy w Internecie czy rozprawić się z ubez-pieczycielem, który nie chce pokryć kosztów drogiego leczenia. – W USA co roku 99 000 pacjentów umiera z powodu zakażeń szpital-nych, kolejne 98 000 – w wyniku błędów me-dycznych. To więcej niż suma zgonów w wy-niku raka piersi, raka prostaty, wypadków sa-

mochodowych, AIDS i cukrzycy – z perspek-tywy Elizabeth Cohen szpital jest miejscem niebezpiecznym, personel medyczny bywa niekompetentny i nie zawsze musi mieć rację. Aby przeżyć, należy zapomnieć o relacji op-artej na pełnym zaufaniu do lekarza.

Publikacja wzbudziła wiele emocji po stro-nie pacjentów oraz lekarzy. „Przewodnik po tym, jak dać sobie radę z medycyną w dzi-siejszym świecie”, „system jest nieprzyjazny i przytłaczający – dzięki książce w końcu wie-my, jak domagać się tego, co nam się nale-ży” – pacjenci z entuzjazmem odnoszą się do

Foto

: ww

w.r

gbst

ock.

com

KWESTIA SPORNA

Jeżeli jesteś dobrym pacjentem,

powinieneś to szybko zmienić.

Inaczej może się to dla ciebie

źle skończyć.”

�Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

N a u k a

porad. Dla wielu pracowników ochrony zdrowia taka postawa to rzucenie rękawi-cy specjalistom, podważanie ich kompe-tencji i niebezpieczne wchodzenie w rolę lekarza. Autorka rysuje obraz wrogiego systemu, w którym pacjent skazany jest na samego siebie. Czy tak jest napraw-dę? „Pacjent niepokorny” to zjawisko, które od kilku lat narasta także w Polsce. Chcemy być dobrze leczeni, niezależnie od kondycji ochrony zdrowia. Wierzymy coraz bardziej w nieograniczoną moc me-dycyny, oczekując szybkiej i skutecznej pomocy – bez względu na to, czy jest ona możliwa. W czasach powszechnego do-stępu do Internetu lekarz nie ma monopo-lu na wiedzę. Stajemy się odważni w kon-takcie z pracownikami ochrony zdrowia, coraz częściej na własną rękę poszukuje-my informacji i pomocy; wskazówki zna-jomych i innych chorych cenimy bardziej niż zalecenia specjalistów.

Już na samym wstępie książki moż-na przeczytać, jak poruszać się po rynku ochrony zdrowia, aby otrzymać „właś-ciwe” leczenie? Rada podstawowa – nie można być „dobrym pacjentem”. A jest się nim wówczas, kiedy:– przejmujemy się tym, co mówi lekarz;– martwimy się, że swoimi pytaniami

możemy obrazić lekarza;– nie jesteśmy zadowoleni z lekarza, pla-

nujemy zmianę, ale ostatecznie tego nie robimy;

– boimy się powiedzieć lekarzowi, że chcielibyśmy uzyskać drugą opinię na temat diagnozy i leczenia;

– trwamy uparcie przy lekarzu, który od dłuższego czasu nas leczy, mimo że terapia nie przynosi spodziewanych efektów;

– nie otrzymując satysfakcjonujących odpowiedzi na pytania, przestajemy po prostu pytać.

Kiedy „zły pacjent” czegoś nie rozu-mie, pyta o wyjaśnienie. Gdy nadal coś nie jest jasne, żąda wytłumaczenia. Nie liczy się, czy lekarz lub pielęgniarka są zirytowani dociekliwością. Współczesny chory nie powinien też zwracać uwagi na to, czy lekarz go lubi czy nie. Autorka sta-wia bardzo prostą, ale dobitną tezę: „je-żeli kilka razy oddajesz samochód do na-prawy i ciągle jest zepsuty, to czy próbu-jesz dalej w tym samym warsztacie, czy zmieniasz mechanika?” W końcu zdro-wie jest ważniejsze od sympatii persone-lu medycznego, przyzwyczajeń i uprzej-mości. W ostateczności proces leczenia to transakcja biznesowa – lekarz otrzy-

muje za każdą wizytę określone środki fi-nansowe (niezależnie od źródła, prywat-nego czy publicznego), stąd naszym pra-wem jest egzekwowanie dobrej obsługi. W tym modelu określenia typu „zaufanie” czy „opieka” już się nie liczą, a wiedza specjalistów odarta zostaje z pewnej ma-gicznej otoczki.

Punkt widzenia autorki może być atrakcyjny dla chorych, którzy zderzyli się z bezdusznymi zasadami systemu lub stali się ofiarą błędów, niewłaściwej diag-nozy, pomyłek. Z drugiej strony, czy takie podejście – postawienie pacjentów w opo-zycji do lekarzy, burzenie podstaw zaufa-nia i relacji mających znaczenie w proce-sie leczenia – jest sprawiedliwe wobec le-karzy wykonujących swój zawód z po-święceniem i zaangażowaniem, traktują-cych pracę w kategorii misji?

Pacjenci oczekują coraz więcej. W no-woczesnym społeczeństwie rodzi się prze-konanie, że lekarz jest bogiem, musi po-siadać proste recepty na każdą dolegli-wość. A jeżeli takimi nie dysponuje, nie jest dobrym lekarzem i należy poszukać innego (tak samo jak innego warsztatu w podanym przykładzie). Oczekiwania społeczne w stosunku do medycyny za-wsze wykraczały poza jej realne możli-

wości. W czasach nowoczesnych techno-logii proces ten jeszcze bardziej się po-głębił. Dostęp do informacji w Internecie spowodował z kolei, że wiedza stała się łatwo dostępna. Wychodzimy z założenia, że „znamy się lepiej” – kiedy opinia zna-jomego lub wiadomości na stronie inter-netowej są sprzeczne z tym, co mówi le-karz, komu jesteśmy skłonni uwierzyć?

Punkt widzenia przedstawiony w książ-ce „Pacjent wzmocniony” jest efektem tego, jak działa system, odbiciem profi-lu psychologicznego pacjenta XXI wieku. Być może to obraz mocno przerysowany, ale wskazujący kierunki zmian, jakie za-chodzą w ochronie zdrowia. To także do-bre pole do dyskusji, czego oczekuje pa-cjent i jaką postawę wobec tych potrzeb powinien przyjąć lekarz.

– Pacjenci są coraz lepiej wyedukowa-ni i sztuka polega na tym, żeby tego nie niedoceniać. To nie jest łatwe, bo jak ktoś głupoty opowiada, to lekarz w końcu uci-na: proszę nie zawracać mi głowy jakimiś bzdurami! Ale w ten sposób można stracić pacjenta, a on może stracić szansę na swo-je wyleczenie i życie – mówi w wywia-dzie dla Gazety Wyborczej dr n. med. Ja-nusz Meder (kierownik Oddziału Zacho-wawczego Kliniki Nowotworów Układu Chłonnego w Centrum Onkologii w War-szawie, prezes Polskiej Unii Onkologii), dodając: – Jeżeli nie spróbujemy mu wy-tłumaczyć, że jego informacje są błęd-ne, że zioła, cudowne kropelki z Amery-ki Południowej czy z Chin mogą nawet przyspieszyć chorobę, jeżeli go nie wy-słuchamy, to on już nigdy nam nic nie po-wie. Na własną rękę i tak weźmie te zio-ła, a lekarz będzie się dziwił, skąd reakcje na leczenie, które normalnie nie występu-ją. Szczerość jest konieczna do skuteczno-ści leczenia, a pacjent będzie szczery, je-śli lekarz potraktuje go poważnie i przy-jaźnie.

„The empowered patient”Elizabeth Cohen

To właśnie tę książkę uznaje się za po-czątek trendu „empowered patient” (pacjenta wzmocnionego, aktywne-go). Autorka opisuje własne doświad-czenia w kontaktach z lekarzami i ra-dzi, w jaki sposób bezkompromisowo egzekwować swoje prawa w systemie ochrony zdrowia. Opisuje m.in. jak znaleźć dobrego lekarza, szukać po-rad w Internecie, nie dać się „zabić” w szpitalu, walczyć o środki na lecze-nie od ubezpieczyciela, taniej kupo-wać lekarstwa. Elizabeth Cohen wy-chodzi tym samym z założenia, że sy-stem zdrowotny to nieprzyjazne oto-czenie, w którym pacjent może prze-trwać tylko wówczas, jeżeli weźmie sprawy w swoje ręce.

DEBATA CZYTELNIKÓWCzy przedstawiona w artykule posta-wa pacjenta „bezkompromisowego” jest słuszna i niezbędna, aby przetrwać w systemie ochrony zdrowia? Czy cho-ry powinien bezkrytycznie podchodzić do diagnozy lekarza, zaleceń, terapii?Czekamy na Państwa opinie.

Kontakt: [email protected]


10

I N N o w a C J E

ALERT EPIDEMIOLOGICZNY (WRZESIEŃ 2014)

SPRAWDZALNOŚĆPOPRZEDNIEJ

PROGNOZY 92% PONIŻEJ NORMY

NORMA

WYSOKI

BARDZO WYSOKI

WOJEWÓDZTWO PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (WRZESIEŃ)

TREND W STOSUNKU DO SIERPNIA

Dolnośląskie 2 234 Kujawsko-pomorskie 1 640 Łódzkie 1 543 Lubelskie 1 876 Lubuskie 1 954 Małopolskie 1 686 Mazowieckie 2 375 Opolskie 1 602 Podkarpackie 1 905 Podlaskie 1 572 Pomorskie 1 906 Śląskie 1 921 Świętokrzyskie 1 527 Warmińsko-mazurskie 1 132 Wielkopolskie 1 813 Zachodniopomorskie 1 904

WOJEWÓDZTWO PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (WRZESIEŃ)

TREND W STOSUNKU DO SIERPNIA

Dolnośląskie 4 143 Kujawsko-pomorskie 3 175 Łódzkie 2 884 Lubelskie 3 402 Lubuskie 3 389 Małopolskie 3 203 Mazowieckie 4 117 Opolskie 2 570 Podkarpackie 2 936 Podlaskie 3 850 Pomorskie 3 379 Śląskie 2 993 Świętokrzyskie 2 409 Warmińsko-mazurskie 2 658 Wielkopolskie 3 117 Zachodniopomorskie 3 276

ALERGIA

POZIOM NASILENIA ALERGII

GRYPA I PRZEZIĘBIENIEPOZIOM NASILENIA GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

SPRAWDZALNOŚĆPOPRZEDNIEJ

PROGNOZY 86% PONIŻEJ NORMY

NORMA

WYSOKI

BARDZO WYSOKI


I N N o w a C J E

Licznik kaloriiAplikacja do prostego odnajdywania in-formacji o wartościach odżywczych spo-żywanych posiłków, liczenia kalorii, śle-dzenia sposobu odżywiania się, wysiłku fizycznego i wagi.

AndroidBezpłatna

CarrotFitAplikacja kontrolująca wagę i w niety-powy sposób motywująca do zrzucenia zbędnych kilogramów. Wystarczy co-dziennie wpisywać wyniki pomiarów i... przygotować się na czasami sarkastyczne komentarze programu.

iOS2,99 €

Bieg to zdrowie2-tygodniowy program treningowy op-arty na zasadzie „40 minut biegu”. Jeśli chcesz się pozbyć nadmiaru tkanki tłusz-czowej lub podnieść wydolność swojego organizmu to z aplikacją „Bieg to zdro-wie” osiągniesz swoje cele bez narażania się na kontuzje, które tak często się zda-rzają w przypadku osób biegających bez odpowiedniego przygotowania oraz pro-gramu treningowego.

iOS oraz Android0,89 €

Runtastic Road BikeZ pomocą Road Bike zamienisz smart-fona w podręczny komputer pokładowy oraz osobistego trenera podczas prze-jażdżki albo treningu rowerowego. Wśród najważniejszych funkcji m.in. śledzenie trasy GPS, mierzenie podstawowych pa-rametrów (dystans, czas, prędkość, spa-lone kalorie, wysokość), mapy tras, gło-sowe komendy treningowe, informacje pogodowe, pomiar tętna, porównywanie wyników z innymi użytkownikami.

iOS oraz AndroidBezpłatna w wersji LITE

Pokonaj grypęAplikacja pomaga użytkownikowi zrozu-mieć chorobę, bezpiecznie przejść przez wszystkie jej etapy i powrócić do zdro-wia.

Największym atutem są użyteczne po-rady, które zostały opracowane przez ze-spół lekarzy oraz zaaprobowane przez niezależnego eksperta z Centrum Infor-macji o Przeziębieniu i Grypie.

iOS oraz AndroidBezpłatna

CardiooAplikacja pozwala dokonać pomiaru tęt-na poprzez skanowanie twarzy! Kamera obserwuje niedostrzegalne gołym okiem zmiany koloru skóry zgodne z pulsem. Program umożliwia prowadzenie dzien-nika pomiarów, dokonywanie analiz po-równawczych; zaproponuje 7-minuto-wy zestaw ćwiczeń dla poprawy kondy-cji, a nawet określi – na podstawie wyni-ków pomiarów – przewidywaną długość życia.

iOS oraz AndroidBezpłatna

APLIKACJE

1.

2.3.

�.

�.

�.

2.


12

I N N o w a C J E

Aby zrozumieć dokładnie medycynę per-sonalizowaną, należy połączyć ze sobą dwie różne dziedziny: sekwencjonowa-nie genomu oraz gromadzenie zbiorów danych i informacji klinicznych.

Genom każdego człowieka składa się z 23 par chromosomów. Zawierają one ok. 23 000 genów, będących składnicą wiedzy na temat nas samych, funkcjono-wania organizmu, rozwoju chorób, pre-dyspozycji, reakcji na leki. Ustalenie sek-wencji DNA pozwala wykryć zawczasu, czy dana osoba posiada genetyczne uwa-runkowania, które zwiększają prawdopo-dobieństwo wystąpienia choroby (dzie-

dziczenie dolegliwości). Błędów DNA nie da się naprawić, można jednak po-wstrzymać rozwój choroby, stosując się do zaleceń profilaktycznych.

Zakończenie prac nad rozszyfrowa-niem ludzkiego genomu otworzyło dro-gę do zastosowania w praktyce założeń medycyny personalizowanej. Optymizm okazał się przedwczesny – na drodze do upowszechnienia testów genetycznych stanęła ich wysoka cena. Mówi się, że magiczną granicą masowego sekwen-cjonowania genomu jest 1000 $ (obecnie cena ta jest nadal kilkukrotnie wyższa). Warto wspomnieć, że pierwsze sekwen-

Leczenie personalizowane

Foto

: Jan

e A

des,

NH

GR

I

cjonowanie kosztowało 3 miliardy $. Dziś na rynku dostępne są kombajny diagno-styczne, będące w stanie wykonać bada-nie w jeden dzień za cenę około 1000 $. Tanie badanie, urządzenie już nie – przy-kładowo za nowoczesny system firmy Il-lumina trzeba zapłacić niebagatelną sumę 10 mln $. Ale koszt testów systematycz-nie spada i medycyna coraz częściej bę-dzie sięgać do badań genetycznych dla precyzyjniejszego leczenia, dobranego zgodnie z profilem genetycznym pacjen-ta. Dlaczego? Ponieważ informacja za-warta w genach jest odpowiedzią na wie-le kluczowych pytań. Przykładowo – czy konkretny lek będzie skuteczny w lecze-niu danej osoby?

13 lat pracy potrzebowało 20 ośrodków naukowych, aby ustalić kolejność ponad 3 mld nukleotydów składających się na pojedynczą nić DNA (Human Genome Project). Długo oczekiwane odkrycie było zielonym światłem dla medycyny personalizowanej – terapii i profilaktyki „dla odpowiedniej oso-by w odpowiednim czasie”.

Medycyna personalizowana

sięga do nauk genetycznych

i światowych zasobów

wiedzy klinicznej.”


I N N o w a C J E

Medycyna personalizowana wychodzi znacznie dalej niż tylko sekwencjonowa-nie genomu. Nauka ciągle za mało wie o determinantach genetycznych chorób i ich rozwoju. O wiele większe znaczenie odgrywają w chwili obecnej bazy danych i tzw. big data. Ich potencjał rośnie wraz z upowszechnieniem narzędzi e-zdrowia. Rejestrowane w bazach naukowych przy-padki kliniczne poszczególnych pacjen-tów tworzą światową encyklopedię me-dyczną, na podstawie której porównywać można wyniki leczenia i podejmować de-cyzje dotyczące terapii. To tak jakby zna-leźć bardzo podobny przypadek klinicz-

ny choroby pacjenta i wykorzystać posia-daną wiedzę do precyzyjniejszego sto-sowania leków. Do analizy światowych zbiorów informacji wykorzystuje się su-perkomputery, będące w stanie przeszu-kać tetrabajty zasobów wiedzy (również te dostępne w artykułach naukowych) i wyselekcjonować informacje przydat-ne w procesie leczenia.

Leki przyszłości będą komponowa-ne dla coraz węższych grup pacjentów, z przeznaczeniem do leczenia określo-nego, wyselekcjonowanego rodzaju cho-roby. A już dziś wiemy, że np. rak płuc

Egzemplarz niepowtarzalnyProfesor Patrice Degoulet pracuje w Departamencie Informatyki Zdrowia Szpitala Uniwersyteckiego Paris Ouest (Hôpitaux Universitaires Paris Ouest). Pytamy o perspektywy praktycznego zastosowania medycyny per-sonalizowanej.

rapii, reakcje na leki, rodzaje farmaceuty-ków, które w danym przypadku najlepiej się sprawdziły. Mówiąc w skrócie, w tej sztuce chodzi o poszukiwanie osoby, któ-ra jako pacjent jest podobna do ciebie. Wówczas zyskujemy odniesienie klinicz-ne, wiemy, jakie błędy popełniono w prze-szłości, jakie leki były mniej lub bardziej skuteczne.

W medycynie personalizowanej, oprócz leczenia, chodzi także o profilaktykę. Musimy jednak mieć świadomość, że sposób postępowania i zastosowane me-chanizmy będą się różniły w zależności od chorób i ich determinantów. Podam

przykład: choroby kardiologiczne i no-wotwory. W przypadku tych pierwszych czynniki środowiskowe i styl życia od-grywają ogromną rolę. Z kolei mechani-zmy powstawania nowotworu są o wie-le bardziej skomplikowane i niepoznane, a to miejsce dla szerszego zastosowania nauk genetycznych. Ciągle jednak do-piero raczkujemy w profilaktyce perso-nalizowanej, powiedziałbym, że jesteśmy na etapie prewencji grupowej. Możemy podać ogólne zalecenia, np. uprawianie sportu, zdrowe odżywianie, utrzymywa-nie prawidłowej masy ciała, ale tak czy owak są one takie same dla milionów lu-dzi. Jeżeli chcemy zagłębić się dalej – ja-kich dokładnie składników odżywczych potrzebuje organizm, który rodzaj sportu jest optymalny – wówczas mamy niewie-le do powiedzenia.

Rozmawiając na temat medycyny per-sonalizowanej nie można nie wspomnieć o problemach do rozwiązania. Jednym z nich jest obecna struktura przemysłu farmaceutycznego. Zyskowność leku opiera się na masowej sprzedaży lub sprzedaży po wysokiej cenie w przypad-ku mniejszej skali produkcji. O ile stan-dardowy lek na raka, dotowany z budżetu ubezpieczyciela, może kosztować przy-kładowo kilka tysięcy euro rocznie, to lek indywidualizowany, przeznaczony dla wąskiej grupy chorych, osiąga cenę se-tek tysięcy euro. To zagadnienie społecz-ne, z którym musi się zmierzyć współ-czesny świat.

to tak naprawdę kilkadziesiąt jego od-mian, różniących się budową, sposobem wzrostu komórek, wrażliwością na leki itd. Pozostaje pytanie: kto podejmie się produkcji coraz węższych rodzin leków? Małe serie produkcyjne mogą nie zapew-nić dostatecznego zysku pokrywającego koszty badań i wprowadzenia specyfiku na rynek. Nawet jeżeli odpowiedzią jest wysoka cena, to czy płatnik (ubezpieczy-ciel) poniesie koszty refundacji specjali-stycznych leków? Pozostaje mieć nadzie-ję, że na drodze do rozwoju medycyny personalizowanej nie staną twarde pra-wa rynku.

Profesor Patrice Degoulet: Medycynę personalizowaną nazywam często me-dycyną strategiczną. Chcąc uzyskać lep-sze efekty leczenia, dzielimy pacjentów na mniejsze grupy o cechach wspólnych. Medycyna personalizowana to pójście o kolejny krok, skupienie się na indywi-dualnym przypadku, konkretnym pacjen-cie. Nie chodzi tylko i wyłącznie o za-angażowanie genetyki. Do zrozumienia tego, jaki jest dany pacjent i jaka jest dla niego najlepsza ścieżka leczenia, wyko-rzystuje się także ogromne zbiory danych klinicznych, gromadzone i przetwarzane dzięki technologiom IT. Na podstawie tej wiedzy można porównać metody te-


1�

R a P o R T

Oporność najbardziej rozpowszechnionych bakterii na antybiotyki osiąg-nęła poziom alarmujący – ostrzega w najnowszym raporcie Światowa Or-ganizacja Zdrowia. Era poantybiotykowa, gdzie popularne infekcje i błahe zranienia znowu mogą zabijać, stała się realnym zagrożeniem XXI wieku.

Triumf bakterii

W Unii Europejskiej co roku z powodu zakażeń, gdzie lekarze nie mają do wybo-ru żadnego leku, umiera corocznie około

25 000 osób. W USA jest to 23 000 osób, przy czym zarażonych na antybiotykoo-porne szczepy bakterii jest o wiele wię-

cej – ok. 2 mln. Według WHO, z powo-du chorób zakaźnych na świecie rocznie umiera 15 mln ludzi. Liczby te systema-tycznie rosną. Trudno w to uwierzyć, ale jedno z największych odkryć współczes-nej medycyny, dokonane w 1928 roku przez Alexandra Fleminga, może przejść niebawem do historii.

– Jeśli nie zaczniemy prowadzić racjo-nalnej terapii antybiotykami, wejdziemy

1�Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

R a P o R T

w okres ery poantybiotykowej – z po-wodu lekooporności bakterii nie będzie czym leczyć pacjentów – przestrzega kie-rownik Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków prof. Waleria Hryniewicz. Profesor podkreśla, że problem jest nie-zwykle poważny. Antybiotyki są zleca-ne przez lekarzy wszystkich specjalno-ści, a im więcej ich stosujemy, zwłaszcza niewłaściwie, tym szybciej wzrasta pro-cent opornych szczepów. Źródłem lekoo-porności jest dodatkowo masowe używa-nie leków w produkcji rolnej oraz wetery-narii. Ok. 20% zastosowań w rolnictwie jest związane z celami terapeutycznymi,

aż 80% – z profilaktyką, której celem jest m.in. przyspieszenie wzrostu zwierząt. Szacuje się przy tym, że 40%-60% anty-biotyków w produkcji rolnej wykorzysty-wane jest niewłaściwie albo niepotrzeb-nie. Szokować może też kolejna liczba: 80% wszystkich antybiotyków w USA trafia właśnie do rolnictwa.

Nieracjonalna konsumpcjaNarodowy Instytut Leków zlecił w 2010 roku badania, z których wynika, że w tym okresie aż 37% Polaków stosowało anty-biotyki. Badania Europejskiego Progra-mu Monitorowania Konsumpcji Antybio-

tyków ESAC (European Surveillance of Antibiotic Consumption) tylko potwier-dzają te dane. Niestety, na mapie Europy Polska znajduje się w czołówce krajów, gdzie antybiotyki stosuje się zdecydowa-nie zbyt często. Polacy połykają je chętnie w przypadku przeziębienia (38%), grypy (18%), a nawet kaszlu (21%). Z przepro-wadzonych badań ankietowych wynika, że 50% osób twierdzi, że antybiotyki są skuteczne w przypadku leczenia grypy, a 63% jest zdania, że pomagają zwalczać wirusy. Jak przyznają lekarze, niski po-ziom edukacji społecznej powoduje, że medycy niejednokrotnie mają do czynie-

UWAGA NA ANTYBIOTYKI

DAWKOWANIEKiedy przyjmujesz antybiotyk, zawsze przestrzegaj zaleceń lekarza, co do daw-ki, sposobu przyjmowania oraz czasu te-rapii. Nigdy nie przerywaj leczenia tylko dlatego, że czujesz się lepiej.

HIGIENAMyj regularnie ręce i zwracaj uwagę, aby to samo robiły twoje dzieci. Przede wszystkim podczas choroby, kiedy kasz-lesz albo kichasz, a przed dotknięciem in-nej osoby.

UTYLIZACJANiezużyte i przeterminowane leki (w tym antybiotyki) zawsze wyrzucaj do wyzna-czonych do tego pojemników zlokalizo-wanych w aptekach.

ROZWAGAAntybiotyk to nie cudowny lek. Jego sto-sowanie wiąże się z wieloma skutkami ubocznymi. Zapytaj lekarza o alternatyw-ny sposób leczenia, nie nalegaj na prze-pisanie antybiotyków dla siebie lub two-jego dziecka.

SZCZEPIENIAKorzystaj ze szczepień ochronnych, aby ustrzec się przez chorobami, których mo-żesz uniknąć.

LECZENIENigdy nie stosuj antybiotyku, który nie został wykorzystany do końca podczas ostatniej infekcji albo poleconego przez znajomych. Antybiotyk musi przepisać lekarz.


1�

R a P o R T

50% Polaków tkwi

w przekonaniu, że

antybiotyki są skuteczne

w leczeniu grypy.”

nia z presją pacjentów. Chorzy oczeku-ją szybkiego wyleczenia i myślą, że an-tybiotyk im w tym pomoże. Kilka table-tek pozwoli uniknąć leżenia w łóżku, złe-go samopoczucia i nieobecności w pracy. Opisaną postawę reprezentują zwłaszcza rodzice małych dzieci, żądając przepisa-nia antybiotyku, który przyniesie szybką ulgę w cierpieniu. Nie wiedzą, że w ten

sposób wyrządzają swoim pociechom więcej krzywdy niż pożytku.

Aktualnie na rynku dostępnych jest ok. 200 antybiotyków. W początkowym okresie nawet niewielkie dawki przyno-siły wysoką skuteczność. Z czasem trze-ba było je zwiększać i łączyć ze sobą kil-ka różnych odmian leku. Fleming po-wiedział, że to natura wymyśliła peni-cylinę, on tylko ją odkrył. Przemawiając jako laureat nagrody Nobla w dziedzinie medycyny (1945 rok), przestrzegł przed problemem oporności.

Inteligentne bakterieWedług kanadyjskich uczonych, już 30 000 lat temu bakterie wykazywa-ły częściową oporność na antybiotyki.

Dopiero jednak ich masowe stosowanie we współczesnej medycynie i przemy-śle rolniczym przyspieszyło omawiane zjawisko. Doskonałym przykładem jest gronkowiec złocisty. Krótko po odkry-ciu antybiotyków, w walce z Staphylo-coccus aureus stosowano – z dużą sku-tecznością – penicylinę. Ale już 10 lat później połowa szczepów bakterii uod-porniła się na lek. W 1959 wprowadzono matacylinę. Naukowcy niedługo cieszy-li się sukcesem – na początku lat 60-tych zaczął rozprzestrzeniać się metycylino-oporny szczep gronkowca. Dziś znany pod nazwą MRSA (methicyllin-resistant Staphylococcus aureus) jest szczególnym zagrożeniem, zwłaszcza w przypadku za-każeń szpitalnych. Kolejne innowacje le-kowe – wankomycyna i linezolid – oka-

Szwecja < 1%Dania 1,3%Norwegia 1,3%Holandia 1,3%Islandia 1,7%Finlandia 2,1%Austria 8%Estonia 8%Łotwa 9%Litwa 10%Słowenia 10%Czechy 13%Wielka Brytania 14%Luksemburg 15%Niemcy 15%Belgia 17%Francja 19%Bułgaria 20%Chorwacja 21%Słowacja 22%Irlandia 23%Hiszpania 24%Węgry 25%Polska 29%Włochy 35%Cypr 35%Grecja 41%Malta 47%Rumunia 53%Portugalia 54%

Źródło: ECDC (European Centre for Disease Prevention and Control), 2012 r.

MAPA OPORNOŚCIGronkowiec złocisty oporny na metycylinę (MRSA)

SW<1%

NO1,3%

HL1,3%

PL29%

IS1,7%

FI2,1%

UK14%

IR23%

FR19%

SP24%

PT54%

MT47%

IT35%

GE15% CZ

13%

HU25%

BU20%

RO53%

ES8%

CY35%

GR41%


R a P o R T

zały się tylko krótkoterminowym zwycię-stwem nad szybko uodparniającymi się bakteriami. Według danych WHO z 2012 roku, 20,2% poprzednich i 3,6% nowych przypadków gruźlicy w skali globalnej, wykazało oporność na antybiotyki.

Na czym polega przewaga bakterii i w jaki sposób bronią się przed antybio-tykami? Nabywanie oporności odbywa się najczęściej na dwa sposoby: poprzez mutację i tzw. horyzontalny transfer ge-nów. W przypadku mutacji mówimy o lo-sowym przypadku – podczas replikacji kodu DNA w komórkach bakterii zdarza-ją się błędy. Mutacje najczęściej prowa-dzą do wolniejszego rozwoju lub śmier-ci bakterii. Ale zdarzają się też takie, któ-rych efektem jest lepsza adaptacja do wa-runków środowiska i oporność na anty-biotyki. Horyzontalny transfer genów to z kolei proces polegający na „przekazy-waniu pomiędzy bakteriami tego samego lub nawet różnego gatunku, materiału ge-netycznego zawierającego geny oporno-ści na antybiotyk.”

Oporne bakterie rozprzestrzeniają się wyjątkowo szybko. Coraz częściej podró-żujemy, wymiana produktów osiągnęła skalę globalną. Wraz z ludźmi i towarami przemieszczają się bakterie. Wektorami, czyli nosicielami przenoszącymi bakterie, są zwłaszcza osoby niewłaściwie leczone antybiotykiem (przykładowo przerywają-ce leczenie) albo wychodzące ze szpitala, gdzie istnieją idealne warunki do rozwo-ju opornych szczepów. Ale nawet prawid-łowo przeprowadzona terapia jest źród-łem rozprzestrzeniania się opornych od-mian. Zobrazować może to prosty przy-kład. Najbardziej skuteczny antybiotyk nie zabija wszystkich szczepów, lecz je-dynie około 99%. Dla 1% ocalonych mi-krobów powstaje środowisko swobodne-go życia i rozwoju – antybiotyk zabił inne bakterie, które dotąd stanowiły konkuren-cję. Dzięki nosicielom transportowane są dalej i w ten sposób populacja szczepów opornych rośnie w siłę.

Nowe metody leczeniaŚwiat swoi przed ogromnym problemem i wszystko wskazuje na to, że zjawisko oporności bakterii na antybiotyki moż-na już tylko opóźniać, nie da się go jed-nak powstrzymać. Międzynarodowe or-ganizacje zdrowia publicznego, w tym m.in. WHO oraz krajowe ośrodki (jak Narodowy Program Ochrony Antybioty-ków w Polsce) prowadzą na szeroką skalę akcje informacyjne, które mają zwrócić

uwagę na racjonalne i przemyślane sto-sowanie antybiotyków, higienę zapobie-gającą wektorowej transmisji opornych szczepów, szersze wykorzystywanie ba-dań mikrobiologicznych pozwalających precyzyjniej dobrać lek, izolowanie osób z opornym szczepem bakterii, znaczną redukcję zużycia antybiotyków w rolni-ctwie. Jednocześnie trzeba już dziś my-

śleć o przyszłości. Przemysł farmaceu-tyczny powinien zintensyfikować ba-dania nad nowymi lekami a także tera-piami alternatywnymi do antybiotyków. W praktyce nie jest to takie proste.

Według Infectious Disease Society of America, tylko 5 z 13 największych kon-cernów farmaceutycznych nadal poszuku-

BAKTERIOFAGI. NOWA NADZIEJAWobec wyczerpującego się w szybkim tempie potencjału antybiotyków, naukowcy poszukują nowych metod walki z bakteriami. Jedną z nich są bakteriofagi (potocznie: fagi) – wirusy, które posiadają zdolność atakowania bakterii. Występują powszechnie, można je znaleźć m.in. na powierzchni skóry człowieka i w przewodzie pokarmo-wym. Mają kuliste główki, które zawierają kwas nukleinowy (DNA, RNA), pałecz-kowate ogonki i kilka odnóżek. Przyczepiają się do powierzchni o wiele większych od nich bakterii, ogonkiem przebijają powierzchnię bakterii i wstrzykują w nią kwas nukleinowy. Geny bakteriofaga przejmują kontrolę nad funkcjami życiowymi bakte-rii. Rozpoczyna się reakcja łańcuchowa – bakteria zmuszona zostaje do wytwarzania kolejnych kopii bakteriofaga, nowe fagi rozrywają bakterię i zarażają kolejne. Fagi odkryto niemal 100 lat temu – w 1917 roku.

Zaletą fagów jest m.in. to, że atakują tylko jeden rodzaj bakterii, ich szybkość nam-nażania jest wprost proporcjonalna do liczby bakterii, potrafią przełamać tworzącą się z czasem oporność. Mają też wady – nie potrafimy nadal kontrolować procesu ich działania, a układ odpornościowy człowieka może zidentyfikować fagi jako intruzy, niszcząc je albo wywołując stan alergiczny.

NOWE ANTYBIOTYKIDaty odkrycia odrębnych klas leków antybakteryjnych

Źródło: WHO “Antimicrobial Resistance – Global Report on Surveillance 2014”

Brak odkryć


18

R o Z M o w y

je nowych antybiotyków. O wiele bardziej opłacalne są badania i produkacja leków stosowanych w terapiach chorób przewle-kłych, jak cukrzyca, choroby serca, nad-ciśnienie, nowotwory. Kuracja antybio-tykiem trwa bowiem kilka, kilkanaście dni i kosztuje o wiele mniej w porówna-niu z lekami na choroby przewlekłe, któ-re pacjent przyjmuje latami lub do końca życia, a ich cena jest zazwyczaj wyższa. Ale to nie pieniądze są jedyną przeszkodą. Każdy lek, zanim zostanie dopuszczony do obrotu, musi przejść przez skompliko-waną procedurę badań klinicznych. Jeżeli mówimy o nowym środku na raka, łatwo znaleźć tysiące ochotników do testów, dla których to często jedyna nadzieja na wy-leczenie. W przypadku antybiotyków, fir-my farmaceutyczne muszą niejednokrot-nie czekać latami na wzrost liczby przy-padków danej infekcji bakteryjnej. Kiedy pojawi się w końcu epidemia, trzeba rea-gować szybko, a tak czy owak chorzy czę-sto wybierają tradycyjne terapie, stroniąc od ryzyka badań klinicznych. W ten spo-sób badania nad nowymi lekami stoją po prostu w miejscu.

Prace badawcze mogłaby przyspieszyć zmiana modelu biznesowego w przemy-śle farmaceutycznym i dotacje do badań nad niedochodowymi lekami. Stare anty-biotyki nie są chronione patentami, tanie leki generyczne zalały rynek, tnąc aktu-alne zyski firm, które poniosły ogromne koszty prac badawczych. Nowa genera-cja antybiotyków musiałaby być znacz-nie droższa, co jednak ograniczy popyt. Dlatego postuluje się wprowadzenie do-tacji do programu rozwoju farmaceuty-ków strategicznych z punktu widzenia zdrowia publicznego, ale z drugiej stro-ny nierentownych dla producentów. Na-leży też przyspieszyć badania nad nowy-mi sposobami walki z bakteriami. Obie-

cujące są terapie bakteriofagami – wi-rusami, które atakują i niszczą mikro-by. Naukowcy próbują ponadto poznać dokładnie mechanizm komunikacji po-między bakteriami. Wiele z nich opiera swoje strategie walki na działaniu gru-powym, produkując synchronicznie tok-syny na określony sygnał. Jego zakłó-cenie mogłoby sparaliżować zdolności koordynacyjne bakterii. Kolejną meto-dą jest zastosowanie nanocząsteczek, posiadających zdolność przechwytywa-nia niszczycielskich toksyn wytwarza-nych przez bakterie. Pomocne okazać się mogą związki galu. Niektóre bakterie do intensywnego rozwoju potrzebują żela-za. Jednak mylą go łatwo właśnie z pier-wiastkami galu. Kiedy bakteria wchłonie ich za dużo – ginie.

Niezależnie od nowych metod lecze-nia, naukowcy zwracają uwagę, że praw-dopodobnie nigdy nie obejdziemy się bez antybiotyków, dlatego tak ważne dla światowej medycyny są nowe programy badawcze i minimalizacja masowej kon-sumpcji dostępnych leków. A ta zależy od decyzji każdego z nas.

W materiale wykorzystano następujące źródła: European Centre for Disease Preven-tion and Control, raport WHO „Antimicrobial Resistance – Global Report on Surveillance 2014”, „Antybiotykooporność – skutek grze-chów współczesnej cywilizacji?” (Sylwia Wik-tor, Laboratoria.net), PAP, Centres for Disease Control and Prevention, Encyclopedia Britan-nica. Nature, The Lancet., ZEIT Wissen, New-sweek, European Commission. Grafi ka: icon-fi nder.com.

R a P o R T

MEDYCYNA BEZ ANTYBIOTYKÓW

r e k l a m a

Zanim pojawiły się antybiotyki...

Z powodu zakażeń umierało 5na1000 rodzących kobiet.

Wskaźnik śmiertelności dla zapalenia płucwynosił 30%.

Kończynę traciła 1na10 osób,które doznały infekcji skóry na skutek zadrapania, zranienia lub ugryzienia.


R o Z M o w y

Efekt charyzmy

Foto

: Łuk

asz

Wid

zisz

owsk

i


20

R o Z M o w y

Co roku WOŚP przekonuje miliony Po-laków do niesienia pomocy, budzi du-cha dobroczynności. Jak to się udaje?

Polacy w tym nowym, naszym wolnym ćwierćwieczu są ludźmi świadomymi po-tęgi wolontariatu. Ta świadomość jest tym większa, im lepiej wolontariat jest zorga-nizowany i im skuteczniej pokazywane są rzeczywiste efekty społecznych dzia-łań. Kiedyś to było przysłowiowe malo-wanie trawy, a dzisiaj wiele dobrze skon-struowanych akcji pomaga ludziom. Po-maga się im zmieniać i zmieniać ich ży-cie. A jak jest konkret i namacalny dowód takich działań, ludzie chętniej garną się do pomocy. Fundacja WOŚP wspaniale to pokazała – nigdy i w żadnym momen-

cie nasze działania nie osłabły, a wręcz przeciwnie. Rokrocznie udowadniamy, że ludzie bardzo chętnie uczestniczą w na-szych zbiórkach, ponieważ sami także są odbiorcami tego przedsięwzięcia.

Czy popularność i sukces WOŚP była czymś bardzo zaskakującym? Na po-czątku miała to być przecież tylko zbiórka funduszy dla Centrum Zdro-wia Dziecka w Warszawie...

Jak najbardziej tak. Oczywistym jest, że po dzień dzisiejszy potrafimy być ciągle zdziwieni. Ale także bardzo, bardzo pozy-tywnie zaskoczeni witalnością rodaków, ich pomysłowością i na końcu – efektami zbiórki. Nas to cieszy! Cały czas czujemy

to samo napięcie przedfinałowe i te wspa-niałe emocje w czasie finału.

Za tak dużym zaangażowaniem musi kryć się silna motywacja. Jako wolon-tariusz nie czerpiesz przecież żadnych korzyści finansowych z pracy dla Fun-dacji.

Motywacją jest rozmach, efekty, jakie niesie Orkiestra. To nie – jak na począt-ku – pomysł na jedno urządzenie. Po kil-ku latach to patent na tworzenie ogólno-narodowego systemu pomocy czy reali-zowanie programu zdrowotnego. Kiedy do tego jeszcze dołączymy organizowa-ny przez nas festiwal muzyczny, który też nie jest źródłem żadnych dochodów, to całość fundacyjnych działań jawi się jako coś niezwykle ciekawego, koloro-

Na sprzęt dla polskich szpitali Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy wy-dała już ponad 150 mln USD, za co zakupiono 20 tys. nowoczesnych urzą-dzeń medycznych. Dziś Fundacja to wielki ruch społeczny i synonim dobro-czynności. W kwietniu WOŚP otrzymała specjalne wyróżnienie w Konkursie Liderów Ochrony Zdrowia. Sukces nie byłby możliwy bez charyzmy i zaan-gażowania Jurka Owsiaka. Rozmawiamy o Orkiestrze i prywatnym życiu.

Cały czas czujemy to samo

napięcie przedfinałowe

i te wspaniałe emocje

w czasie finału.”

Foto

: Łuk

asz

Wid

zisz

owsk

i


R o Z M o w y

wego, układającego się na nasze życie. A na końcu także na życie ludzi, którzy kochają i są dumni z tego kraju.

Logo w postaci serca WOŚP moż-na znaleźć w każdym szpitalu. Jakie marzenia ma jeszcze Jurek Owsiak i WOŚP posiadając na koncie takie dokonania?

Realnie marzy nam się teraz totalna, ma-sowa poprawa leczenia szpitalnego ludzi w podeszłym wieku. I nie myślę tu o od-działach geriatrycznych, które wyposa-żyliśmy w sposób „kosmiczny”. Mam na myśli setki szpitali różnych specjalności i zakłady opiekuńczo-lecznicze, które są w tej chwili tragicznie niedoinwestowane

i zaniedbane. Żadną miarą fundacja ich nie wyposaży, ale gdyby nastąpiła logicz-na, duża, dobrze wymyślona, systemowa poprawa, wtedy łatwiej byłoby nam zna-leźć wąskie luki do wypełnienia.

Trudno być kapitanem tak wielkiej fun-dacji, a nawet ruchu społecznego? Jak radzisz sobie z krytyką?

Krytyka musi być, bo wyostrza zmysły. I pomaga w osiąganiu coraz to nowszych poziomów profesjonalizmu w pracy.

Czy pośród euforii bicia kolejnych re-kordów zbiórek, były również momen-ty zwątpienia?

Zdarzają się tylko wtedy, kiedy niena-wistna głupota wykracza poza rozum. Mam tu na myśli polską naturę kryty-kowania wszystkiego i wszystkich „na oślep”, a przede wszystkim szukania wszędzie teorii spiskowej dziejów, któ-ra najczęściej tłumaczy własne, prywat-ne frustracje. Chciałbym zaznaczyć, że euforię bicia kolejnych rekordów podej-mują dziennikarze, my nie. Nigdy tak nie było. My wręcz uspokajamy i wyraźnie mówimy, że nie o to w tym chodzi.

Krytyka musi być, bo wy-

ostrza zmysły. I pomaga

w osiąganiu coraz to

nowych poziomów

profesjonalizmu w pracy.”

Symulacja choroby psychicznej po to, aby być zwolnionym z wojska, nieuda-na próba dostania się na studia, pra-ca w Ośrodku Resocjalizacyjnym oraz pracowni witraży. Twój życiorys jest bardzo oryginalny. Który etap ukształ-tował najwyraźniej dzisiejszą osobo-wość Jurka Owsiaka?

Myślę, że ten pierwszy – ucieczka z woj-ska i praca w ośrodku resocjalizacyjnym, a także pracownia witraży. To są niezwy-kle ważne momenty i generalnie niezwy-kle kształtujące dla ludzi, z czym spotka-łem się wielokrotnie w rozmowach.

Sześć razy zdawałeś na ASP. Co robił-byś dziś, gdyby udało się dostać na uczelnię?

No właśnie, tego się boję. Po prostu nie spotkałoby mnie to, co życie mi dało w postaci mojej historii.

Czy jest taki element, który chciałbyś zmienić w historii działalności WOŚP, w swoim życiu?

Nie ma.

Foto

: Łuk

asz

Wid

zisz

owsk

i


22

R o Z M o w y

22 finały Orkiestry już za nami. Jakbyś podsumował ten czas?

Chyba najbardziej miłe jest to, co wią-że się z naszą rozpoznawalnością. To jest niezwykłe, życzliwe, przyjazne. Dzięki temu w spotkaniach poza Polską może-my bardzo mocno kreować krótkie sfor-mułowanie – „Made in Poland”. Kiedy ludzie słuchają, co zrobiliśmy i co robi-my, są pod wielkim wrażeniem. Najczęś-ciej dowiadują się o wszystkim od nas sa-mych i to jeszcze potęguje wrażenie, bo nie jesteśmy oficjalną delegacją, tylko ludźmi, którzy nagle potrafią czymś za-ciekawić. To mnie cieszy.

Jak wyobrażasz sobie WOŚP za 10, 20 lat?

Wiem, że z kilkoma sponsorami mamy podpisane umowy na współpracę na dwa, trzy lata i wtedy jest pewne, co będzie-my robili. Aż tak daleko nie wybiegamy w przyszłość. Jednego możemy być pew-ni – sprzęt, który kupujemy, bardzo często wytrzymuje te 10, 20 lat, więc na pewno fura urządzeń będzie działała dalej.

LIDER OCHRONY ZDROWIA 2014Kapituła Konkursu o WOŚP„Nagroda dla Fundacji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy powinna być przyznawana rok rocznie, a nawet każdego dnia. Jej celem statutowym jest m.in. działalność w zakresie ochrony zdrowia, polegająca na ratowaniu życia chorych osób, zwłaszcza dzieci. Na sprzęt medyczny pracujący w szpitalach w całej Pol-sce WOŚP przeznaczyła dotąd 150 mln dolarów, za co zakupiono ponad 20 ty-sięcy nowoczesnych urządzeń medycznych; na okoliczność wad słuchu funda-cja bada 98% populacji noworodków, a to tylko jeden z sześciu ogólnopolskich programów medycznych, które fundacja prowadzi. Przez lata działalności WOŚP stała się wielkim ruchem społecznym, angażując podczas zbiórek funduszy 120 tys. wolontariuszy. Fundacja jest światłem wszystkich ludzi dobrej woli, którego nie są w stanie przyćmić złe intencje krytyków.”

Jak to robisz, że potrafisz porwać tłu-my, przyciągać i skupić wokół siebie lu-dzi dobrej woli?

Normalny język, niepuszczanie oka do publiczności, także nienaginanie się do ich różnych koncepcji, opowiadanie

o tym, co się zrobiło; jasne mówienie, co aktualnie robimy no i przede wszyst-kim rock’n’roll, który w nas siedzi i któ-ry powinien się znaleźć na początku listy rzeczy nas wyróżniających. To przyciąga tych, którzy chcą z nami być. A innych… prosimy o nieprzeszkadzanie.

Foto

: Łuk

asz

Wid

zisz

owsk

i


R o Z M o w y

Foto

: Eur

opea

n D

ata

Prot

ecti

on S

uper

viso

r

Mega

bajty

pry

watn

ości


2�

R o Z M o w y

Medyczne dane osobowe należą do grupy informacji szczególnie wrażli-wych, a przez to powinny być objęte najwyższymi standardami bezpieczeń-stwa. Jak prawo Unii Europejskiej chro-ni prywatność pacjentów i czy obecne rozwiązania są wystarczające?

Każdy pacjent w Europie ma prawo do ochrony swoich danych personalnych, co jest podstawowym zapisem ujętym w Artykule 8 Karty Fundamentalnych Praw w Unii Europejskiej. Dyrektywa o Ochronie Danych Osobowych (95/46/EC) szczegółowo precyzuje i uzupeł-nia te prawa. Dane pacjentów mogą być przetwarzane tylko i wyłącznie zgodnie z obowiązującą legislacją i dla określo-nych celów, każdy z nas posiada prawo do bycia informowanym o samym fak-cie przetwarzania i jego zakresie. Może-my w każdym czasie uzyskać kopię da-nych medycznych i poprosić o ich korek-tę, gdy uznamy, że nie odpowiadają rze-czywistości, są nieprawdziwe.

W przypadku przetwarzania niezgod-nego z zapisami obowiązujących przepi-sów, możemy zawsze wystąpić na dro-gę prawną. Ponadto, przetwarzanie da-nych związanych ze zdrowiem podle-ga specjalnemu reżimowi, ujętemu we wspomnianym Artykule 8 Dyrektywy o Ochronie Danych Osobowych, a ma-jącemu zapewnić restrykcyjne ich za-bezpieczenie. Warto mieć świadomość, że dane pacjentów mogą podlegać gro-madzeniu i obróbce tylko i wyłącznie za wyraźną zgodą ich właściciela. Od tej reguły istnieją wyjątki: istotny inte-res publiczny oraz dobro osoby – dyspo-nenta danych.

Problematyka bezpieczeństwa danych jest też ujęta w innych aktach prawnych UE w obszarze ochrony zdrowia, przy-kładowo w Dyrektywie o Prawach Pa-cjenta w Transgranicznej Ochronie Zdro-wia czy regulacjach w zakresie badań kli-

nicznych nad produktami medycznymi. Obecne rozwiązania legislacyjne są so-lidne. Problemem pozostaje brak harmo-nizacji pomiędzy poszczególnymi człon-kami UE w zakresie przetwarzania da-nych, zwłaszcza w dziedzinie e-zdrowia. Z tego powodu, w 2012 roku powstała propozycja stworzenia ogólnie obowią-zujących regulacji ochronnych (GDPR – General Data Protection Regulations). Pakiet reform znajduje się obecnie na ścieżce legislacyjnej.

Elektroniczny rekord pacjenta zastę-puje papierowe dokumenty. Czy pra-wo w UE jest przygotowane dobrze na transformację w ochronie zdrowia?

Zasady ujęte w Dyrektywie o Ochro-nie Danych Osobowych, w przypadku e-zdrowia uszczegółowiają przepisy zwią-zane z sektorem komunikacji elektronicz-nej (Dyrektywa 2002/58). Ramy prawne rozwiązań UE są mocnym fundamentem dla ochrony danych pacjenta, niezależ-nie od sposobu przetwarzania informacji. Wspomniany wcześniej pakiet nowych rozwiązań GDPR precyzuje kilka waż-

nych kwestii, przykładowo dotyczących danych genetycznych. W jednym z arty-kułów określone zostały konkretne cele, w przypadku których można przetwarzać dane medyczne: profilaktyka, medycy-na pracy, diagnostyka medyczna, opieka społeczna, zdrowie publiczne itd. Zapro-ponowana regulacja mówi także o tym, że kiedy procesy przetwarzania obejmują dane zdrowotne, operator musi przepro-wadzić ocenę wpływu na bezpieczeństwo danych, gdyż potencjalnie istnieje ryzyko naruszenia wolności jednostki w zakresie rozporządzania danymi.

Jak znaleźć równowagę pomiędzy ochroną danych wrażliwych i szybkim rozwojem nowych technologii w ochro-nie zdrowia?

Ekspansja i rozwój narzędzi społe-czeństwa informacyjnego nie musi odby-wać się kosztem fundamentalnych praw; prawa jednostki nie mogą jednak podle-gać dyskusji. Zgodność ze stanem praw-nym nie jest przecież barierą, ale czyn-nikiem budowy zaufania wśród konsu-mentów. Ekspansja narzędzi e-zdrowia, uwzględniająca zapisy legislacyjne odno-szące się do ochrony danych osobowych, to także gwarancja bezbłędnego i precy-zyjnego ich gromadzenia. Równie istot-na jest świadomość użytkownika końco-wego, który wie dokładnie, co dzieje się z przekazywanymi informacjami. Mowa więc o przejrzystych relacjach na linii operator danych – właściciel.

Z kolei przetwarzanie danych na po-trzeby analiz globalnych w ochronie zdrowia, o ile to możliwe, powinno być

Już nie papierowa kartoteka w segregatorze, ale mega-, giga-, terabajty informacji dostępne on-line. W erze e-zdrowia gromadzimy i przetwarza-my coraz więcej danych medycznych. Technologie informacyjne pociągają za sobą konieczność użycia nowych systemów bezpieczeństwa. O tym, ja-kie standardy ochrony danych obowiązują w Unii Europejskiej i jak prawo chroni konsumentów, opowiada w rozmowie z OSOZ Zastępca Europejskie-go Inspektora Ochrony Danych, Giovanni Buttarelli.

EUROPEJSKI INSPEKTOR OCHRONY DANYCHEDPS (European Data Protection Supervisor) jest niezależnym organem nadzor-czym, którego celem jest ochrona danych prywatnych i prywatności oraz pro-mocja dobrych rozwiązań w kwestii bezpieczeństwa informacji w Unii Euro-pejskiej.


R o Z M o w y

przeprowadzane na bazie danych anoni-mowych.

Dane medyczne coraz częściej udo-stępniane są pacjentom w postaci kont e-zdrowia. Na co powinni zwró-cić uwagę ich użytkownicy w kontek-ście ochrony danych?

Po pierwsze należy upewnić się, czy zostaliśmy w pełni poinformowani o ca-łym procesie przetwarzania. Mamy pra-wo wiedzieć, kto jest odpowiedzialny za gromadzenie i obróbkę danych, ja-kie informacje będą przetwarzane, dla jakich celów, jaki jest okres przechowy-wania informacji, czy zostały spełnio-ne wymagania prawne. Jeżeli mamy ta-kie życzenie, możemy w każdej chwi-li poprawiać oraz usuwać trwale nasze dane. Warto zorientować się, w jaki spo-sób dane medyczne będą zabezpieczone, czy zastosowane mechanizmy gwarantu-

Problemem pozostaje

brak harmonizacji

pomiędzy poszczególnymi

państwami UE w zakresie

przetwarzania danych.”

ją ochronę przed nieautoryzowanym do-stępem. I należy pamiętać o najważniej-szym – prawo ochrony danych osobo-wych jest fundamentalnym prawem każ-dego człowieka i każdy z nas musi mieć zapewnioną kontrolę nad gromadzonymi informacjami.

Z jakimi jeszcze wyzwaniami musi zmierzyć się legislacja dotycząca ochrony danych medycznych?

Dane medyczne są informacjami wraż-liwymi, a sposób, w jaki operatorzy się z nimi obchodzą, powinien być spra-wą najwyższej wagi dla każdego z nas. Nadużycia na tym polu mogą mieć po-ważne konsekwencje. Wyzwaniem, któ-re jeszcze nie zostało dostatecznie uregu-lowane, jest profilowanie leczenia opar-te na automatycznym przetwarzaniu da-nych w kontekście medycyny persona-lizowanej i profilaktyki. Aby osiągnąć taki poziom indywidualizacji w medycy-nie (z zastosowaniem systemów IT), wy-magane będzie tworzenie profili osobo-wych opartych na danych pochodzących z różnych źródeł. Kombinacja różnego rodzaju informacji dla stworzenia profi-lu medycznego budzi pewne wątpliwo-ści. Dlatego tak ważny jest rozwój roz-wiązań prawnych, które będą gwarantem zgodności z przepisami prawa w każdym przypadku.

Administrator danych zobowiązany jest do opracowania w formie pisemnej i wdro-żenia polityki bezpieczeństwa. Pojęcie „polityka bezpieczeństwa” należy rozu-mieć jako zestaw praw, reguł i praktycz-nych doświadczeń dotyczących sposobu zarządzania, ochrony i dystrybucji da-nych osobowych wewnątrz określonej organizacji. Należy zaznaczyć, że polity-ka bezpieczeństwa powinna odnosić się całościowo do problemu zabezpieczenia danych osobowych u administratora da-nych tj. zarówno do zabezpieczenia da-nych przetwarzanych tradycyjnie, jak i danych przetwarzanych w systemach informatycznych. Jej celem jest wskaza-nie działań, jakie należy wykonać oraz ustanowienie zasad i reguł postępowa-nia, które należy stosować, aby właści-wie zabezpieczyć dane osobowe.

PN-ISO/IEC 17799:2005 – Polska Nor-ma określająca praktyczne zasady zarzą-dzania bezpieczeństwem informacji w ob-szarze technik informatycznych, jako cel polityki bezpieczeństwa wskazuje „za-pewnienie kierunków działania i wspar-cie kierownictwa dla bezpieczeństwa in-formacji”. Należy przy tym podkreślić, że dokument polityki bezpieczeństwa powi-

nien deklarować zaangażowanie kierow-nictwa i wyznaczać podejście instytucji do zarządzania bezpieczeństwem infor-macji. Jako minimum w powyższej nor-mie wskazuje się, aby dokument określa-jący politykę bezpieczeństwa zawierał:a) mechanizm umożliwiający współużyt-

kowanie informacji;b) oświadczenie o intencjach kierow-

nictwa, potwierdzające cele i zasady bezpieczeństwa informacji w odnie-sieniu do strategii i wymagań bizne-sowych;

c) strukturę wyznaczania celów stosowa-nia zabezpieczeń, w tym strukturę sza-cowania i zarządzania ryzykiem;

d) krótkie wyjaśnienie polityki bezpie-czeństwa, zasad, norm i wymagań zgodności mających szczególne zna-czenie dla organizacji, zawierające:– zgodność z prawem, regulacjami

wewnętrznymi i wymaganiami wy-nikającymi z umów;

– wymagania dotyczące kształcenia, szkoleń i uświadamiania w dziedzi-nie bezpieczeństwa;

– zarządzanie ciągłością działania bi-znesowego;

– konsekwencje naruszenia polityki bezpieczeństwa;

e) definicje ogólnych i szczególnych obowiązków w odniesieniu do zarzą-dzania bezpieczeństwem informacji, w tym zgłaszania incydentów związa-nych z bezpieczeństwem informacji;

f) odsyłacze do dokumentacji mogą-cej uzupełniać politykę, np. bardziej szczegółowych polityk bezpieczeń-stwa i procedur dotyczących poszcze-gólnych systemów informatycznych lub zalecanych do przestrzegania przez użytkowników zasad bezpie-czeństwa.

Poradnik „ABC bezpieczeństwa danych oso-bowych przetwarzanych przy użyciu systemów informatycznych” można pobrać na stronie Ge-neralnego Inspektora Ochrony Danych Osobo-wych pod adresem: www.giodo.gov.pl

Co powinni wiedzieć administratorzy danych osobowych?


2�

P R a k T y k a

22%11%

NIEŻYTY NOSA ODCZULANIE

Nie istnieje coś takiego jak uczulenie/aler-gianasłońce. Promienie słoneczne nie po-wodują zmian w układzie immunologicz-nym, co jest typowe dla alergii, ale jedynie zmiany na skórze niezwiązane z odpornoś-cią.

CZYNNIKI RYZYKAPredyspozycje genetyczne i rodzinne | Ży-cie w zanieczyszczonymśrodowisku (spa-liny samochodowe, dym papierosowy itd.) | Zbyt duża sterylność otoczenia | Niepra-widłowe odżywianie dzieci | Leczenie an-tybiotykami, zwłaszcza w pierwszych dwóch latach życia.

To najskuteczniejszy sposób lecze-nia alergii, polegający na podskór-nym wstrzykiwaniu wzrastających dawek alergenu, początkowo co 7–14 dni. Dawki podtrzymujące poda-wane są co 4–8 tygodni. Odczulanie trwa zazwyczaj od 3 do 5 lat.

150 mlnLiczba alergików w Europie wynosi obec-nie ok. 150 mln. W następnym dziesięcio-leciu wzrośnie do 250 mln. Alergia jest naj-bardziej rozpowszechnioną chorobąprze-wlekłą.

Astma to już problem 5% Polaków. Jed-ną z przyczyn jest przewlekły, alergicz-ny nieżyt nosa. Choroba częściej występu-je u dzieci (8,6%). Jest przyczyną jednego na 250 przypadków zgonów na całym świe-cie. Śmiertelność w ostatnich latach uległa znacznemu zmniejszeniu dzięki poprawie jakości terapii.

Na początku XX wieku alergia była problemem ok. 1% populacji. Współcześnie dolegliwość doty-ka już 30–40% osób. Obniża jakość życia, ale może

także stanowić dla niego poważne zagrożenie.

W Warszawie częstość wystę-powania alergii jest dwarazywiększa niż na polskiej wsi. Na mapie Europy, Polska należy do krajów najbardziej dotkniętych problemem alergii (obok Wiel-kiej Brytanii i Niemiec).

Odsetek alergików zwiększa się w tempie 3% rocznie.

U 25% mieszkańców Pol-ski występuje katar aler-giczny, z którego może rozwinąć się obturacyjna choroba płuc.

ASTMA

5%

ALERGIA22%

11%

43%

24%

WARSZAWA

POWIAT ZAMOJSKIi KRASNYSTAW

Warszawa ObszaryWiejskie

40% Odsetek osób w Polsce cierpiących na alergię.

+3 % 8 mln

PROFILAKTYKAEksperci przyznają, że ze względu na zanieczyszczenie środowiska trudno zapobiegać aler-giom. Wśród zaleceń podkreśla się m.in. karmienie piersią dzieci do 6 miesiąca życia, ogra-niczenie stosowania antybiotyków i paracetamolu (zwłaszcza w pierwszych latach życia), częsty kontakt z nieskażoną naturą, unikanie sztucznych dodatków do żywności, aktyw-ność fi zyczna na świeżym powietrzu.

Źródło: Współczesna Alergologia, Polskie Towarzystwo Alergologiczne, Światowa Organizacja Alergii, EurActiv, ECAP, mp.pl

Obszary o najczęstszym i najrzadszym wy-stępowaniu alergicznego nieżytu nosa.


P R a k T y k a

PAulinA skwArek Adwokat Dział Prawny, kAMsOFt s.A.

Od kilku lat obserwujemy wzrastającą liczbę przedsiębiorców korzystających z nielegalnie uzyskanego, specjalistycz-nego oprogramowania komputerowe-go. Nieuczciwi kontrahenci nie zdają so-

bie jednak sprawy z konsekwencji takich działań, a duże firmy z branży IT już od dłuższego czasu przygotowują się do pro-cesów sądowych.

Co kilka miesięcy dowiadujemy się o kolejnych przypadkach nielegalnego wykorzystywania oprogramowania. Jako przykład można podać klienta, który ku-pował licencje na oprogramowanie z pra-wem do wykorzystywania software’u wyłącznie w jednej lokalizacji tj. pod konkretnym adresem. Następnie dokonał zmian w oprogramowaniu w taki sposób, aby wykorzystywać je również w innych lokalizacjach. Nie trzeba oczywiście do-dawać, że za każdą lokalizację powinien uiszczać odrębne wynagrodzenie. Proce-der „rozszczepiania licencji” trwał przez

dłuższy czas. Nieuczciwy klient był pe-wien, że nikt mu się nie przygląda. Do czasu…

Co grozi nieuczciwym kontrahentom?Konsekwencje, jakie mogą spotkać nie-uczciwych przedsiębiorców w związku z nielegalnym wykorzystywaniem opro-gramowania, to odpowiedzialność cywil-na i karna.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNAW pierwszej kolejności należy przyjrzeć się przepisom regulującym kwestię od-powiedzialności cywilnej, a więc ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: Ustawa).

Zgodnie z art. 79 Ustawy, uprawnio-ny, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa m.in.:1) zaniechania naruszania;2) usunięcia skutków naruszenia;3) naprawienia wyrządzonej szkody,

w szczególności poprzez zapłatę sumy

Cicha kradzieżFo

to: w

ww

.fre

eim

ages

.com

Nielegalne korzystanie z oprogramowania może nas wiele kosztować.


28

P R a k T y k a

pieniężnej w wysokości odpowiadają-cej dwukrotności, a w przypadku, gdy naruszenie jest zawinione – trzykrot-ności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia by-łoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;

4) wydania uzyskanych korzyści (np. do-chodu ze sprzedaży programu innym osobom);

5) jednokrotnego albo wielokrotnego ogłoszenia w prasie oświadczenia od-powiedniej treści i w odpowiedniej formie lub podania do publicznej wia-domości części albo całości orzecze-nia sądu wydanego w rozpatrywanej sprawie, w sposób i w zakresie okre-ślonym przez sąd, i oczywiście na koszt naruszającego;

6) zapłaty przez osobę, która naruszy-ła autorskie prawa majątkowe, odpo-wiedniej sumy pieniężnej, nie niższej niż dwukrotna wysokość uprawdo-podobnionych korzyści odniesionych przez sprawcę z dokonanego narusze-nia, na rzecz Funduszu Promocji Twór-czości, gdy naruszenie praw autorskich jest zawinione i zostało dokonane w ra-mach działalności gospodarczej wyko-nywanej w cudzym albo we własnym imieniu, choćby na cudzy rachunek.Podmioty, których prawa zostały naru-

szone zawinionym działaniem osób trze-cich, najczęściej żądają na drodze sądo-wej zapłaty kwoty odpowiadającej trzy-krotności stosownego wynagrodzenia, zaniechania naruszeń, bądź usunięcia ich skutków.

W tym miejscu warto zaznaczyć, że osoby prowadzące działalność gospo-darczą nie mogą się uchylać od odpowie-dzialności cywilnej poprzez twierdzenie, iż nie znały postanowień ustawy o ochro-nie praw autorskich i nie zdawały sobie sprawy z wysokości odszkodowań, któ-re będą obowiązane zapłacić uprawnio-nemu.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNAPrzepisy ustawy o prawach autorskich zawierają również regulacje dotyczące odpowiedzialności karnej za naruszenie postanowień Ustawy, niemniej jednak re-gulacje te nie dotykają kwestii kradzieży oprogramowania komputerowego.

Kwestie odpowiedzialności za kra-dzież software’u zostały unormowane w kodeksie karnym. Zgodnie z art. 278 § 2 kk, kto bez zgody osoby uprawnio-nej uzyskuje cudzy program komputero-wy, w celu osiągnięcia korzyści majątko-

wej, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Rozkładając powyższy przepis na czę-ści pierwsze, należy stwierdzić, że spraw-ca ponosi odpowiedzialność na gruncie tego przepisu, jeżeli:– osoba uprawniona nie wyraziła zgody

na uzyskanie przez sprawcę oprogra-mowania,

– sprawca wszedł w posiadanie opro-gramowania w celu uzyskania korzy-ści majątkowej.

Wracając na chwilę do naszego przy-kładu z początku tekstu tj. „rozszczepia-nia licencji”, można stwierdzić, że oko-liczność, iż pokrzywdzony wyraża zgo-dę na używanie oprogramowania w jed-nej lokalizacji nie oznacza, że wyraża on zgodę na użycie go pod innym adresem. Argumentem przemawiającym za taką tezą jest fakt, iż pokrzywdzony nie ze-

Podmioty nielegalnie wykorzystujące

oprogramowanie, muszą najczęściej

zapłacić karę w wysokości

trzykrotnej wartości systemu.”

Foto

: ww

w.f

reei

mag

es.c

om

zwolił sprawcy na wejście w posiadanie oprogramowania w celu udostępniania go w różnych lokalizacjach.

Z kolei wejście w posiadanie opro-gramowania w celu uzyskania korzyści majątkowej polega nie tylko na tym, że sprawca uzyskuje oprogramowanie z my-ślą o tym, że będzie mógł je w przyszłości sprzedać. Za cel uzyskania korzyści ma-jątkowej należy również przyjąć kopio-wanie i korzystanie z oprogramowania bez zamiaru uiszczenia za ten program wynagrodzenia. Korzyścią jest w tym przypadku zysk, jaki przedsiębiorca uzy-skuje w związku z tym, że nie musi pła-cić za dany produkt.

Nielegalne wykorzystywanie opro-gramowania komputerowego wydaje się zyskiem „na krótką metę”. Z analizowa-nych przepisów wynika, że polski usta-wodawca nie zamierza łagodnie trakto-wać tego typu zachowań.


P R a k T y k a

MArtA chAliMOniuk-nOwAk health Brands

Skoro ponad 90% współczesnej komu-nikacji w krajach rozwiniętych to komu-nikacja niewerbalna, a percepcja dzisiej-szego człowieka to odbiór głównie za po-mocą wzroku (70%), jedną z kluczowych kompetencji staje się skuteczne dotarcie z przekazem w formie elektronicznej. Do akcji wkraczają ciekawe, rzetelne, ale i atrakcyjne wizualnie komunikaty, wy-różniające się z chaosu informacyjnego i nadmiaru treści. Nie tradycyjne reklamy czy sponsorowane informacje (branded content), ale merytoryczne publikacje, interesujące odbiorców usług, z których będą mogli skorzystać pacjenci, chcący zadbać o zdrowie. Dobrze zaplanowa-ny marketing treści (content marketing) może okazać się szczególnie pomocny właśnie w sektorze ochrony zdrowia.

Rzetelność certyfikowanaW ogromie treści popularnonaukowych i medycznych nietrudno natrafić w Inter-necie na informacje polemiczne, wyklu-czające się wzajemnie, nie zawsze me-rytoryczne. Sieć zalewają materiały pi-sane na bazie domniemań, nie mające nic wspólnego ze współczesną wiedzą naukową. Jak przekonać czytelnika, że publikowane treści nie tylko są ciekawe i przydatne, ale również rzetelne?

Jedną z możliwości jest dbałość o trans-parentność i certyfikowanie publikacji. Nie jest to trudne. Międzynarodowy znak HONCode wyróżnia serwisy podejmują-ce tematykę zdrowia, szczególnie dbające o wiarygodność. Witryna ubiegająca się o ten znak jakości musi spełnić szereg wa-runków, weryfikowanych rokrocznie.

Pierwszym z nich jest kompetentne źródło – wszelkie porady medyczne/zdrowotne mogą pochodzić wyłącznie od

osób z wykształceniem i uprawnieniami/kwalifikacjami medycznymi, z wyjątkiem porad określonych wyraźnie, jako pocho-dzące od osoby bądź instytucji bez takich kwalifikacji. Drugą zasadą jest komple-mentarność – informacje w serwisie mają uzupełniać, a nie zastępować kontakt po-między pacjentem lub Internautą (korzy-stającym z serwisu) a lekarzem. Do tego dochodzi konieczność ochrony poufno-ści danych osób korzystających z serwi-su, w tym danych osobowych, przestrze-gając przepisów dotyczących tajemnicy lekarskiej. Informacje powinny być opa-trzone źródłem i datą publikacji/aktuali-zacji treści. Tam, gdzie to możliwe, na-leży zamieścić łącza do odpowiednich stron www.

Dużą rolę odgrywa podpieranie dowo-dami prezentowanych korzyści ze stoso-wania danej metody leczenia, skutecz-ności określonej terapii, produktu lub usługi. Kolejna zasada to jawność auto-rów i przejrzystość informacji. Niezbęd-na jest ponadto transparentność finanso-wania czyli informacji o sponsorach wi-tryny.

Powyższe osiem zasad zaprezentowa-no w Polsce po raz pierwszy na 2. Kon-ferencji Internetu Medycznego w 1997

Foto

: ww

w.f

reei

mag

es.c

om

Informacja zamiast reklamy

Kiedy mowa o promocji i marketingu, placówki ochrony zdrowia mają w dużym stopniu związane ręce. Zaufanie pacjentów i wizerunek można jednak z powodzeniem budować z pomocą narzędzi public relations. Wśród nich na uwagę zasługują marketing treści i certyfikowanie publikacji.


30

P R a k T y k a

Merytoryczny i ciekawy tekst jest dobrym

sposobem budowania relacji i zaufania.”

roku. Od tamtej pory są coraz częściej stosowane, choć wciąż certyfikowanie treści nie jest powszechne. HONCode za-kłada obiektywne podejście do przekazu, content marketing jest znacznie bardziej subiektywny, bo nie wyklucza wyrażania własnego zdania. Wręcz przeciwnie. Ale obydwa podejścia mogą się świetnie uzu-pełniać i budować wizerunek ekspercki fachowców.

EDI czyli „entertaining, different, informative”

Skoro mamy gdzie publikować i dzie-lić się wiedzą, dbamy o rzetelność i język, mamy świadomość potrzeb atrakcyjności wizualnej – o czym powinniśmy jeszcze pamiętać? Przede wszystkim o tym, by opracowania tworzone były w oparciu o metodę EDI (entertaining, different, in-formative) – w sposób rozrywkowy, wy-różniający i informacyjny.

Informacyjnie skuteczny tekst to taki, który nie zawiera patetycznego tonu, nie ma wydźwięku pouczającego, tworzące-go dystans między nadawcą a odbiorcą. Zatem – prezentujący nadawcę jako wy-kazującego zrozumienie, empatię, liczą-cego na odpowiedź zwrotną, zachęcają-cego do swobodnego zadawania pytań, sugerowania nurtujących tematów. Tekst pokazujący to, co naprawdę buduje fa-chowość – bez mieszania języka, stylów wypowiedzi, wtrąceń lifestylowych, tak częstych w mediach społecznościowych. Prezentujący jedynie przydatne informa-cje, a nie opisujący ogólniki i informacje powszechnie znane. Content marketing powinien być realizowany przez specja-listów ds. public relations, co pozwoli na zachowanie atrakcyjności formy i języka, dystans do opowiadania o trudnych za-gadnieniach, ale przede wszystkim – wy-pracowanie wizerunku marki przyjaznej pacjentowi, kreowanie tzw. brand sto-ries (tekstów wspierających markę) wo-kół doświadczenia i historii, osób two-rzących placówkę i realizujących usługi, pacjentów, środowiska lokalnego, współ-pracujących interesariuszy (biznesowych, publicznych, NGO i innych). Taki sposób komunikacji prowokuje do myślenia i in-terakcji, inspiruje czytelników do reakcji (wizyty u lekarza, diagnostyki, dbałości o zdrowie, zmiany nawyków i stylu ży-cia). Prezentując praktyczne i cenne tre-ści, wzmacnia jednocześnie pozytywną atmosferę wokół placówki, która jest ich źródłem.

Spełnienie drugiego warunku – czy-li prezentowanie informacji inaczej niż wszyscy – oznacza przede wszystkim

wyróżnienie się formą, pomysłami, nie-typowym zestawieniem wiedzy oraz me-todą przekazu. Czasami wystarczy do tego przygotowanie modnych ostatnio in-fografik zamiast pisanie kolejnego teks-tu w dobrze znanym temacie. Owo „dif-ferent” to także spójne i konsekwentne działanie, by marka placówki odróżnia-ła się od konkurencji charakterem i oso-bowością, miała do przekazania otocze-niu coś więcej.

Wizualne wyróżnienie się nie może jednak iść za daleko, sięgać po narzędzia, które zabiją wartość informacyjną prze-kazu. Przygotowując treści, trzeba pod-pierać się wiarygodnymi źródłami, wie-dzą ekspertów, zweryfikowanymi do-niesieniami naukowymi, unikając gene-ralizowania, nadinterpretacji, używania wyników niereprezentatywnych badań, naginanych prawd. Czytelnicy szybko wykryją fałsz i nie powrócą drugi raz do niskiej jakości treści.

Jakość ta powinna być mierzalna: choćby ilością cytowań, komentarzy – i ich jakością, długością czasu zaintere-sowania informacją itp. Oczywiście nie każda grupa chorych jest równie aktyw-na i liczna – znacznie większe zaintereso-wanie budzi tematyka unikania i leczenia kontuzji, cukrzycy, alergii dziecięcych czy otyłości niż np. urologii. I tu konku-rentami w dziedzinie doradztwa on-line są także koncerny farmaceutyczne, pro-wadzące serwisy tematyczne, np. o ast-mie czy problemach alergicznych.

Nie zaniedbujmy działań off-linePamiętajmy, że poza Internetem, content marketing może posiłkować się m.in. wy-dawnictwami drukowanymi, aplikacja-mi czy e-bookami na czytniki, raporta-mi i opracowaniami tematycznymi, wy-nikami badań, a także szkoleniami, ka-nałami video itd. Działania off-line po-zwalają dotrzeć do grup docelowych innymi kanałami, dopasować przekaz do odbiorcy.

Korzyścią marketingu treści jest ko-munikacja z odbiorcami i nawiązanie re-lacji. Ograniczeniem może być koniecz-ność zaangażowania czasu (w tym leka-rzy specjalistów) do przygotowania opra-cowań, konieczność przełamania bariery wiarygodności treści publikowanych na wirtynach komercyjnych, a więc poten-cjalnie stronnicznych. W sukurs idą ogra-niczenia prawne, dzięki którym przed-stawiciele branży ochrony zdrowia i tak zostali zobligowani do dalece posunię-tej powściągliwości w komunikowaniu własnych usług.

Zadbajmy o to, aby wysokiej jako-ści informacja budowała markę pla-cówki medycznej jako wiarygodne-go i fachowego partnera, któremu moż-na zaufać. Takich ekspertów poszuku-ją pacjenci i potrzebuje rynek. Warto rozwijać kompetencje w tym zakresie i silnie współpracować ze specjalista-mi ds. PR, by przekazy były efektywne i realizowały konkretny, długofalowy cel wizerunkowy.

INFORMACJA RZETELNAMiędzynarodowy znak HONCode (Fundacja Zdrowie w Interne-cie, ang. Health on the Net Foundation) przyznawany jest zdro-wotnym serwisom informacyjnym, szczególnie dbającym o wia-rygodność treści i spełniającym 8 kryteriów: kompetencja (wska-zywać kwalifikacje osób odpowiedzialnych za zawartość meryto-ryczną), komplementarność (uzupełniać, a nie zastępować kontakt pacjent-lekarz), poufność (chronić poufne dane osobowe podawane przez internautów odwiedza-jących stronę), atrybucja (przytaczać źródło i autora opublikowanych informacji oraz datować strony z informacją dotyczącą zdrowia), uzasadnienie (uzasadniać każde twierdzenie dotyczące korzyści lub niedogodności wynikających z korzysta-nia z produktów lub terapii), profesjonalizm (przejrzystość informacji, identyfika-cja webmastera, adres kontaktowy), jawność finansowania, uczciwość w reklamie i polityka redakcyjna (oddzielić reklamę od treści niereklamowych).

Więcej informacji: www.hon.ch


P R a k T y k a

CO NOWEGO?

NAJPIĘKNIEJSZE

9 MIESIĘCYW czasie 40 tygodni ciąży nasuwa się wiele pytań dotyczących zmian w ciele kobiety i rozwoju dziecka. Konieczne staje się regularne wykonywanie szeregu badań i przestrzeganie termi-nów wizyt lekarskich.

Aby świadomie i zdrowo przeżyć ten okres i nie zapomnieć o zalecanych badaniach oraz wizytach lekarskich, można sko-rzystać z PrenatalnegoProgramuZdrowotnego, oferowane-go przez Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia. Program ofe-ruje m.in.:

Indywidualnykalendarzciąży – w którym można znaleźć re-komendowane badania w ciąży, ustawić przypomnienia o zda-rzeniu zdrowotnym oraz zapisywać własne notatki.

Informacjeo rozwojuciąży tydzień po tygodniu.

Interaktywnegoasystenta podpowiadającego, co jest ważne na każdym etapie ciąży, służącego praktycznymi poradami.

Najważniejsze funkcje programu:– Badania i wizyty lekarskie– Własne notatki i objawy– Praktyczne przypomnienia SMS lub e-mail– Interaktywny kalendarz– Asystent programu– Punkty kontrolne– Pełna historia przebiegu ciąży

WIĘCEJ INFORMACJIwww.osoz.pl/PrenatalnyProgramZdrowotny

INTELIGENTNE

SOCZEWKIFirma Novartis zawiązała współpracę z Google w celu zaadap-towania inteligentnych soczewek do celów medycznych. So-czewki mają pomóc w monitorowaniu stanu zdrowia pacjen-tów chorych przewlekle. Jednym z zastosowań jest ułatwienie zarządzania terapią cukrzyków. Soczewka dokonuje pomiarów w oparciu o skład chemiczny łez, a następnie przesyła wyniki do urządzenia mobilnego. Może też dostosować wartość korek-ty wzroku, dzięki czemu nie będzie już trzeba używać osobnych okularów do czytania.

E-DOKUMENTACJA OD SIERPNIA

2017Nowelizacja ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia przewiduje, że szpitale, przychodnie i lekarze muszą zakończyć prowadzenie dokumentacji medycznej w formie papierowej do końca lipca 2017 roku. Od 1 sierpnia 2017 roku obowiązywać będzie tylko i wyłącznie dokumentacja elektroniczna. Noweli-zacja poparta przez Senat ma na celu wydłużenie czasu na prze-prowadzenie przez wszystkie placówki niezbędnych inwesty-cji i przygotowań.

PROGRAM ZDROWOTNYPRENATALNY

Źródło: NOVARTIS, PAP.


32

P R a k T y k a

www.who.int

The estimates tell a success story for the Expanded Programme on Immu-nization, namely that global coverage with vaccines, measured by the pro-portion of kids who received 3 doses of vaccines containing diphtheria teta-nus-pertussis (DTP3), rose from 73% in 2000 to 84% in 2013, a substantial increase.

But the numbers still fall short of the goal set out in the Global Vaccine Action Plan, which was endorsed by the World Health Assembly in 2012. That plan, which aims to prevent millions of deaths through more equitable access to vaccines, has a target of 90% coverage for all vaccines by the year 2020. The

percentage of children who receive vac-cines has been above 80% since 2006.

“We face a challenge in closing the gap between 84% and 90%,” said Michel Zaffran, Coordinator of WHO’s Expan-ded Programme on Immunization. “The countries have succeeded in maintaining a high level of vaccination coverage whi-le, at the same time, introducing new vac-cines and immunizing an increasing num-ber of children born each year. However, it is hard for them to reach all children including those in remote areas or in ur-ban slums.”

Small anti vaccination groups in some countries, Zaffran noted, also sometimes cause difficulties with misinformation about vaccines, presenting added challen-

ges to national immunization programs in some cases.

Three of WHO’s regions reported very high immunization coverage: the Western Pacific with 96%; the European Region with 96%; and the Region of the Ameri-cas with 90%. Coverage was slightly lo-wer in the: Eastern Mediterranean Region at 82%; in the South-East Asia Region at 77%; and in the African Region at 75%.

The data used in these estimates co-mes from official reports by national aut-horities as well as survey data from the published and grey literature. On a coun-try by country basis, about two thirds of WHO’S 194 Member States achieved im-munization coverage of 90% or higher for the commonly used DPT3 vaccine mea-surement, the figures show.

Global coverage with at least one dose of measles containing vaccine was 84% and 128 WHO member states reached at least 90% national coverage. An estimated 52% of children were vaccinated with 2 doses of measles containing vaccine during 2013 through routine immunization services.

Immunization coverage

reaches 84%, still short of 90% goal

More than 111 million infants received vaccines in 2013 to protect them from deadly diseases. These infants account for about 84% of the world’s children, but an estimated 21.8 million infants remained unvaccinated, according to new estimates from WHO and UNICEF.

Foto

: ww

w.r

gbst

ock.

com


P R a k T y k a

Version B (with frame): white background

UNITED KINGDOM (UK), (Version B: “B” in file name)

The version “B” of the logo is to be used on white or very light backgrounds not exceeding 20 % of black. A green frame delimits the “safeguard area”.

When buying

medicines online,

consumers must

be aware that

unless they buy

from legally-operating

online medicine

suppliers, they run

the risk of buying

medicines that are

falsified.”

www.ec.europa.eu

With Europeans increasingly buying medicines online, how can we be sure that an online pharmacy is authentic and safe? The Commission adopts an imple-menting Regulation under the Falsified Medicinal Products Directive (2011/62/EU) which sets out the design for a com-mon logo for online pharmacies, and the technical requirements for ensuring its authenticity. The logo will fully be avail-able in second half of 2015.

Tonio Borg, European Commission-er for Health, says: “When buying med-icines online, consumers must be aware that unless they buy from legally-oper-ating online medicine suppliers, they run the risk of buying medicines that are falsified. Falsified medicines can be in-effective, harmful or even deadly. The Commission has established a common logo for online pharmacies so consum-ers can stay safe.”

This is the logo to look out for on the

homepage of an online pharmacy. The rectangle on the middle left side will have the flag of the EU country where the online pharmacy is established, and the text will be translated into the of-ficial language/s of that country. How does it work?

First, look for the logo on the web-site through which you are considering buying medicines and click on it. You should be taken to the national regula-tory authority website, which lists all le-gally operating online pharmacies and other legally authorised retailers of med-icines. Check that the pharmacy is list-ed. Then continue with your purchase. If not listed, do not buy from that website. Use one of the legitimate medicine re-tailers listed on your national regulatory authority’s website.

When will it start to appear?The Regulation should enter into force in the next four to six weeks. Member States have one year to prepare for its

application. The European Commission is providing national authorities with a Communication Toolkit to support them with the preparation of national aware-ness campaigns which are required by the Falsified Medicines Directive.

Buying medicines online?European Commission introduces logo to make sure consumers are safe.


3�

P R a k T y k a

Artur Olesch czasopismo OsOZ

Obszary epidemiiSierra Leone, Liberia, Nowa Gwinea i Ni-geria to obszary, gdzie zarejestrowano już ponad 1700 przypadków zachorowań. Według danych WHO, pierwszy raz epi-demia przyjmuje tak ogromne rozmiary. W ostatnich 25 latach mieliśmy do czy-nienia z kilkoma okresami dynamiczne-go wzrostu zachorowań, przy czym naj-większe żniwo epidemia zebrała dotych-czas w 2000 roku w Ugandzie (425 zara-żeń i 224 ofiar śmiertelnych) oraz w 1995 roku w Demokratycznej Republice Kon-go (315 zarażeń i 254 zgony).

Objawy i rozwójWskaźnik śmiertelności Eboli na pozio-mie 60–90% stawia ją w pierwszym rzę-dzie najbardziej niebezpiecznych wi-rusów. Po raz pierwszy chorobę zareje-strowano w 1976 roku. Źródłem są praw-dopodobnie zwierzęta – wirusa wykry-to w krwi nietoperzy, ale także goryli, małp, szympansów. Po przeniesieniu się na człowieka, Ebola rozprzestrzenia się w społecznościach ludzkich w wyniku kontaktu bezpośredniego z wydzielina-mi zarażonego, krwią i płynami ustrojo-wymi. Właśnie dlatego częstymi ofiarami są sami lekarze.

Objawy przypominają na początku zwykłą grypę. Pojawia się gorączka, bóle

głowy, brzucha, osłabienie, silny ból gar-dła, a w kolejnej fazie – biegunka, wy-mioty, wysypka oraz dreszcze z krwoto-kami z uszu, jamy ustnej, odbytu, oczu (stąd wzięła się nazwa „gorączka krwo-toczna”). Okres inkubacji, od momen-tu zarażenia do wystąpienia pierwszych objawów, wynosi od 2 do 21 dni. Oso-by, którym uda się pokonać wirusa, sta-ją się jego nosicielami nawet przez kolej-ne 7 tygodni.

Na chwilę obecną nie ma szczepion-ki ani lekarstwa na Ebolę. Kilka środ-ków znajduje się w fazie testów, ale ża-den z nich nie trafił jeszcze do stosowania klinicznego. Można jedynie minimalizo-

Ebola zbiera żniwo

Foto

: EU

Hum

anit

aria

n A

id a

nd C

ivil

Prot

ecti

on

Afryka zachodnia mierzy się z największą w historii epidemią Eboli. Choro-ba, której śmiertelność sięga nawet 90%, zabiła już 832 osoby (dane z po-czątku sierpnia). Czy jeden z najgroźniejszych na świecie wirusów może stać się zagrożeniem globalnym?

Nie istnieje skuteczna

szczepionka ani lekarstwo

na Ebolę.”


P R a k T y k a

wać objawy choroby, uzupełniając pły-ny w związku z silnym odwodnieniem oraz stosując respirację. Dla prawidło-wego zdiagnozowania choroby niezbęd-ne jest przeprowadzenie testów laborato-ryjnych.

Strach i panikaEpidemię stara się opanować Światowa Organizacja Zdrowia, ale nie jest to za-danie łatwe. Rozprzestrzenienie się cho-roby na kilka krajów to efekt emigracji ludzi, uciekających przed widmem zara-żenia. W transmisji dużą rolę odgrywają pochówki rytualne, podczas których do-chodzi do bezpośredniego kontaktu ża-łobników z ciałem. Osobami najbardziej zagrożonymi są najczęściej rodziny cho-rych oraz przedstawiciele służb medycz-nych. Udzielenie pomocy i przeprowa-dzenie kwarantanny okazuje się często niemożliwe – mieszkańcy małych wiosek afrykańskich boją się lekarzy, wierząc, że to właśnie oni są źródłem zakażeń.

Jak zapewniają eksperci, jest mało prawdopodobne, aby epidemia wymknę-ła się spod kontroli i zagroziła innym re-jonom świata. Wirus nie przenosi się ła-two pomiędzy ludźmi (musi dojść do kontaktu z płynami/krwią chorego). Służ-by ochrony zdrowia mają wypracowane sprawdzone procedury epidemiologiczne i nawet, jeżeli doszłoby do przeniesienia choroby na inny kontynent, szybka kwa-rantanna i diagnostyka powinny skutecz-nie zatrzymać ekspansję Eboli.

EBOLA. CO WARTO WIEDZIEĆ?• Występuje bardzo rzadko, najczęściej w środkowym pasie Afryki.• Zakażenie następuje przez kontakt z krwią lub wydzielinami chorego (lub cho-

rym zwierzęciem). Naturalnymi nosicielami wirusa są m.in. nietoperze.• Objawy: osłabienie, gorączka, bóle mięśni, głowy i gardła. W kolejnym etapie:

biegunka, wymioty, wysypka, krwawienia.• Nie istnieje szczepionka lub skuteczne lekarstwo na chorobę.• Umiera od 60% do 90% zarażonych wirusem.• Okres inkubacji wynosi od 2 do 21 dni.• Epidemię uważa się za zakończoną, jeżeli miną 42 dni od ostatnio zarejestrowa-

nego przypadku choroby (dwa cykle inkubacyjne).• Podczas obecnej epidemii w zachodniej Afryce, WHO nie wydała rekomendacji

w zakresie ograniczenia ruchu podróżnych.

LOKALIZACJATegoroczna, największa w historii epidemia Eboli wybuchła w zachodniej Afryce i objęła cztery kraje: Liberię, Nigerię, Sierra Leone oraz Gwineę.

318

1976Kongo

1995Kongo

2000Uganda

2007Uganda

2007Kongo

2014LiberiaNigeria

Sierra LeoneGwinea

(dane do 6 sierpnia)

280

Liczba zakażeń Liczba zgonów

EPIDEMIE WIRUSA EBOLI

315254

425

224149

37

265187

1700

832


3�

o P I N I E

Zintegrowane Inwestycje Terytorialne będą koordynowały pozyskiwanie środków unijnych w latach 2014–2020. Niestety, na dziś w strategiach ZIT wskazanymi beneficjentami są głównie placówki publiczne.

Chazana, ofiary opisywanego przeze mnie wielokrotnie, typowego dla środo-wiska medycznego, konfliktu – zderzenia tożsamości organizacyjnej (zarządca pod-miotu medycznego) i profesjonalnej (le-karz, profesor medycyny). Choć wypo-wiadanie się w tej sprawie przez autoryte-ty kościoła uważam za mocno przesadzo-ne, to medialność sporu ma swoją istotną wartość i niestety – piszę „niestety”, bo nie jestem zwolennikiem „ręcznej” cen-tralizacji systemu ochrony zdrowia – jest argumentem za dziejącym się właśnie nakładaniem ogólnokrajowych lejc me-dycznych. Natomiast cieszę się, że etyk, prof. Jan Hartman, stanął za obowiązują-

cą wersją klauzuli sumienia, stwierdza-jąc, iż jest bardzo dobrym, mądrym prze-pisem, którego nie trzeba zmieniać, a wy-starczy przestrzegać.

Mamy wakacje, koniec Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej. Znów wygrali Niemcy, jak dość wcześnie po raz kolej-ny przewidział Gary Lineker, król strzel-ców z 1986 roku (6 bramek, z czego 3 przeciwko Polsce, wtedy jeszcze niemal zawsze jeździliśmy na Mundiale). Zapo-wiedź przesunięcia kontraktowania na rok 2016 uśpiła zainteresowanie zmiana-mi w systemie ochrony zdrowia. Tymcza-sem jednak sporo się dzieje. Pakiet onko-logiczny jest już na krótkiej ścieżce le-gislacyjnej, a milowymi krokami zbliża się moment finansowego otwarcia nowej perspektywy unijnej, w którym jednym z najmodniejszych skrótów mogą się stać ZIT-y (Zintegrowane Inwestycje Teryto-rialne).

ZIT, a nawet przeciw

krZysZtOF MAchA ekspert Pracodawców rP

Bodaj najgłośniejsza w ostatnim cza-sie w ochronie zdrowia jest sprawa prof.

Foto

: ww

w.f

reei

mag

es.c

om


o P I N I E

Prywatne podmioty

medyczne mogą

zostać pozbawione

możliwości wyko-

rzystania istotnej

części środków

unijnych na lata

2014–2020.”

Kto w medycynie wie dziś, co to ZIT? Pewnie niewiele osób, więc wyjaśnię – Zintegrowane Inwestycje Terytorialne to wspólne przedsięwzięcia, w ramach któ-rych samorządy będą koordynowały po-litykę inwestycyjną i pozyskiwały środ-ki unijne w latach 2014–2020. ZIT-y są nowym organizmem w regionalnych pro-gramach operacyjnych (RPO), choć two-rzone są od około dwóch lat. Przy ich po-mocy możliwe będzie realizowanie (fi-nansowanie) przedsięwzięć z Europej-skiego Funduszu Społecznego i Europej-skiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. ZIT-y będą więc inwestowały w placów-ki medyczne. Niestety, na dziś w strate-giach ZIT wskazanymi beneficjentami są głównie placówki publiczne, które w ten sposób po raz kolejny będą dysponowały dodatkowymi, znaczącymi środkami fi-nansowymi.

I tak oto rodzi się pytanie, czy to właś-ciwe rozwiązanie. Jak dotychczas, świad-czeniodawców prywatnych nie zaproszo-no do udziału w tym projekcie. Z jednej strony budzi to oczywiste wątpliwości konstytucyjne, z drugiej po raz kolejny stawia pytanie o rolę i miejsce przedsię-biorców medycznych w realizacji zadania społecznego, jakim jest ochrona zdrowia. Spór się toczy, pojawia w branżowych

mediach. Niemniej jednak wydaje się, że jeżeli organizacje świadczeniodawców w porę nie zatroszczą się o własne intere-sy i nie zaznaczą swojego miejsca w stra-tegiach ZIT, prywatne podmioty medycz-ne mogą zostać pozbawione możliwości wykorzystania istotnej części środków unijnych na lata 2014–2020. To oczywi-sty błąd zważywszy na fakt, że 93 proc. POZ –ów, 60 proc. AOS –ów i ok. 1200 różnej wielkości szpitali to podmioty pry-watne. Że świadczą one usługi o strate-gicznym znaczeniu, nikogo chyba nie na-leży w tym miejscu przekonywać.

Może się więc okazać, że choć w zało-żeniu ZIT-y miały stać się narzędziem lep-szego wykorzystania lokalnego potencjału, to w obszarze ochrony zdrowia będą spo-sobem na umacnianie politycznych form zarządzania, nieuwzględniających nie tyl-ko Konstytucji, ale i ekonomiki procesów leczniczych. Z analizy RPO wynika bo-wiem, iż projekty realizowane przez ZIT-y będą co do zasady uzyskiwały dofinanso-wanie w trybie pozakonkursowym. Z ko-lei przyglądając się pomysłom MZ moż-na dojść do wniosku, że podmioty je rea-lizujące otrzymają preferencje przy kon-traktowaniu. Nie trudno przewidzieć, ja-kie długofalowe efekty – dla konkurencji, różnorodności, innowacji (ale i roli sekto-

Foto

: ww

w.f

reei

mag

es.c

om

ra prywatnego w realizacji zadań publicz-nych) – może mieć brak partnerstwa pub-liczno – prywatnego w ZIT-ach. Więc tak – jestem za szansą, jaką dają ZIT-y! I nie, jestem przeciw kształtującej się koncepcji ich wykorzystywania!

Na koniec jeszcze słówko o ety-ce w medycynie. Otóż w USA niepokój wśród lekarzy wzbudza niejaki Watson – superkomputer firmy IBM. Watson ma pomóc stworzyć w Centrum Nowotwo-rowym Memorial Sloan-Kettering w No-wym Jorku system automatycznej diag-nostyki medycznej. W dotychczasowej formule lekarze muszą najpierw zlecać badania, by na ich podstawie ocenić stan pacjenta. Robot Watson – wyposażony w odpowiednie algorytmy – będzie mógł, oczywiście na podstawie znacznie więk-szej ilości danych niż wzięte pod uwagę w trakcie zwykłej wizyty u lekarza, okre-ślić aktualną kondycję pacjenta, progno-zować rodzaje ryzyk i proponować tera-pie. Przypadek profesora Chazana wska-zuje jednak na to, że autorzy oprogramo-wania będą się musieli zderzyć z kwestią etyki procesów leczniczych. Kto podej-mie takie decyzje? Rządzący prezydent? Sąd Najwyższy? Głowa największego kościoła? Organizacje lekarskie? Kole-gium etyków? Hmm…


38

o P I N I E

W czerwcu świętowaliśmy 25 lat wolnej Polski. Jak polskie szpitale wyglądały kiedyś, a jak prezentują się dziś.

25 lat wolności w ochronie zdrowia

Szpital Zakonu Bonifratrów św. Jana Grandego powstał w 1609 r. z inicjatywy braci Zakonu Szpitalnego św. Jana Bo-żego i związany jest nierozerwalnie z hi-storią Krakowa. Szpitalowi od ponad 400 lat przyświeca misja niesienia opieki me-dycznej i wsparcia duchowego wszyst-kim chorym i cierpiącym bez względu na wyznanie, status społeczny i pocho-dzenie. W codziennej pracy realizacja tej misji przejawia się w integralnie ze sobą powiązanych świadczeniach medycz-nych oraz opiece nad pacjentem, realizo-waną z poszanowaniem praw, intymności i godności każdego chorego, w oparciu o międzynarodowe standardy medyczne. Szpital modernizuje swoje oddziały, wy-posaża w nowoczesny sprzęt, stwarzając komfortowe warunki powrotu pacjen-ta do zdrowia i stając się jedną z najno-wocześniejszych placówek medycznych w regionie. Rocznie z opieki specjalistów Szpitala korzysta ponad 100 tysięcy Pa-cjentów. Zdjęcia przedstawiają porówna-nie wyposażenia placówki w 1931 roku i współcześnie. Zdjęcia: Szpital Zakonu Bonifratrów w Krakowie

S z p i t a l B o n i f r a t r ó w w k r a k o w i e


o P I N I E


�0

o P I N I E

Zmiany klimatu i ich wpływ na czło-wieka, zdrowe miasta oraz profilaktyka, edukacja, innowacje i badania oraz przy-wództwo w ochronie zdrowia zdominują tematykę tegorocznych wykładów w ra-mach World Health Summit. Kilkanaście sesji tematycznych i warsztatów stwo-rzy pole do nawiązania dyskusji, wymia-ny poglądów, generowania nowych po-mysłów, porównywania polityk zdrowot-nych czy strategii zdrowia publicznego podejmowanych w skali państwa, regio-nu lub placówek ochrony zdrowia. Dla

uczestników to okazja osobistego pozna-nia i współpracy z osobami zaangażowa-nymi w tematykę ochrony zdrowia z całe-go świata, pigułka wiedzy o narzędziach zdrowia publicznego.

– Naszym celem jest poprawa stanu zdrowia ludności w skali globalnej. Za-danie nie jest łatwe i nikt nie może tego dokonać samodzielnie, ponieważ sektor zdrowotny składa się z dużej liczby poje-dynczych graczy, a każdy z nich ma re-alny wpływ na funkcjonowanie systemu

ogółem. Konferencja jest miejscem, gdzie wszyscy spotykają się i poszukują najlep-szych rozwiązań – mówi profesor Detlev Ganten, Prezydent World Health Summit.

Światowy Szczyt Zdrowia organizo-wany jest przez Alians Akademickich Centrów Medycznych, którego członka-mi są instytucje naukowe z całego świa-ta. Misją Aliansu jest dostarczanie wyso-kiej jakości wiedzy naukowej, opartej na dowodach, dla wypracowania rozwiązań polityki zdrowotnej minimalizujących poziom zjawisk chorobowych. W tym roku po raz pierwszy czasopismo Ogól-nopolski System Ochrony Zdrowia dołą-czył do grona patronów medialnych. Pa-tronat honorowy objął m.in. Prezydent Komisji Europejskiej.

Wiedza dla pozytywnych zmian

ZAPROSZENIEMateriał wideo zapowiadający Światowy Szczyt Zdrowia 2014

dostępny jest na kanale YouTube czasopisma OSOZ pod hasłem

„World Health Summit 2014”

Informacje i rejestracja:www.worldhealthsummit.org

Foto

: Wor

ld H

ealt

h Su

mm

it 2

013

To jedna z najważniejszych konferencji zdrowia publicznego. Światowy Szczyt Zdrowia (World Health Summit) w Berlinie zgromadził w zeszłym roku ponad 1000 uczestników z 80 kra-jów. Od 19 do 22 października światowi eksperci ponownie spotkają się, aby dyskutować o strategiach skutecznej ochro-ny zdrowia.

�1Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014

o P I N I E


�2

S T a T y S T y k I I P R o G N o Z yMoNI ToR Z Jaw ISk EP IdEMIoLo GIC Z N yC H

Koszty całkowiteW maju koszty ogólne, w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, wyniosły 59 002 zł i były o 211 zł niższe od danych z maja 2014 oraz o 2 117 zł wyższe od poziomu z czerwca ubiegłego roku.

Według obliczonych na 2014 rok pro-gnoz, koszty ogólne wyniosą 735 359 zł i będą o 8,7 tys. wyższe niż w 2013 roku.

Do najbardziej kosztotwórczych regio-nów w czerwcu zaliczymy województwa: mazowieckie (koszty powyżej 70 tys. zł), dolnośląskie i łódzkie. Najmniejsze kosz-ty ogólne zanotowaliśmy w wojewódz-twie: opolskim (poniżej 50 tys. zł) oraz świętokrzyskim.

Województwo łódzkie i wielkopol-skie to regiony, w których koszty wzro-sły w największym stopniu (w porówna-niu do maja). Największy spadek kosz-tów zanotowaliśmy z kolei w wojewódz-twie lubelskim i opolskim.

Według obliczonych na 2014 rok pro-gnoz, najbardziej kosztotwórczym re-gionem będzie województwo dolnoślą-skie oraz mazowieckie. Najniższe koszty będą domeną województw: lubelskiego, kujawsko-pomorskiego i opolskiego.

Grypa i przeziębienie1790 zł, w przeliczeniu na 1000 miesz-kańców, wyniosły w czerwcu koszty gry-py i przeziębienia. Były one tym samym

w czerwcu koszty alergii (w przeliczeniu na 1000 mieszkańców). W stosunku do danych z ubiegłego roku nastąpił wzrost kosztów o 67 zł.

Według obliczonych prognoz, kosz-ty alergii w 2014 rok wyniosą 22 627 zł i będą o 1 498 zł wyższe w porównaniu do danych z 2013 roku.

Do regionów o najwyższych kosztach alergii w czerwcu należały województwa: mazowieckie, dolnośląskie (koszty prze-kroczyły 2,5 tys. zł). Najmniejsze kosz-ty zanotowaliśmy dla województw: ku-jawsko-pomorskiego, lubelskiego, war-mińsko-mazurskiego, świętokrzyskiego i opolskiego (poniżej 1,7 tys. zł).

W czerwcu aż w sześciu wojewódz-twach koszty alergii wzrosły w stosunku do maja 2014. Największy wzrost cecho-wał województwo łódzkie. Tylko w jed-nym regionie koszty alergii nie zmieni-ły się; w pozostałych – nastąpił spadek. Największy poziom korekty ujemnej do-tyczył województwa kujawsko-pomor-skiego.

W 2014 roku do regionów o najwięk-szych kosztach alergii zaliczać się będzie województwo mazowieckie. Na przeciw-ległym biegunie znajdą się wojewódz-twa: opolskie, świętokrzyskie, warmiń-sko-mazurskie.

* wszystkie dane w tekście i tabeli – w prze-liczeniu na 1000 mieszkańców

o 753 zł niższe w porównaniu do po-przedniego miesiąca oraz o 590 zł wyż-sze w stosunku do czerwca 2013 roku.

Prognozujemy, że w 2014 roku koszty grypy i przeziębienia wyniosą 31 237 zł, co w stosunku do 2013 roku będzie ozna-czało wzrost o 4 348 zł.

Do regionów o najwyższych kosztach grypy i przeziębienia w czerwcu należały województwa: mazowieckie (koszty po-wyżej 2 tys. zł), dolnośląskie, pomorskie i łódzkie. Na przeciwległym biegunie znalazły się województwa: opolskie, pod-karpackie, warmińsko-mazurskie i świę-tokrzyskie (poniżej 1,5 tys. zł).

W stosunku do poprzedniego miesią-ca (maja 2014 roku), we wszystkich ba-danych regionach spadają koszty grypy i przeziębienia. Największy poziom re-dukcji zanotowaliśmy w przypadku wo-jewództwa lubelskiego i opolskiego (spa-dek o ponad 30%); najmniejszy – dla wo-jewództwa mazowieckiego i warmińsko-mazurskiego.

Do regionów o najwyższych kosztach grypy i przeziębienia w 2014 roku zali-czymy województwa: mazowieckie, dol-nośląskie i podlaskie. Najniższe koszty wyróżniać będą województwo warmiń-sko-mazurskie i świętokrzyskie.

AlergiaO 2 zł w stosunku do maja 2014 wzrosły

Monitor zjawisk epidemiologicznychKOSZTY OGÓLNE LECZENIA KOSZTY GRYPY I PRZEZIĘBIENIA KOSZTY ALERGII

ZMIANA MIESIĘCZNA W CZERWCU W STOSUNKU DO MAJA

DANE ZA 2014 ROK ZE ZMIANĄ W STOSUNKU DO 2013 ROKU

MAJ 2014 CZERWIEC 2014

59 213 zł 59 002 zł

WARTOŚĆ ZMIANY

–211 złMAJ 2014 CZERWIEC 2014

2 544 zł1 790 zł

WARTOŚĆ ZMIANY

–754 złMAJ 2014 CZERWIEC 2014

2 059 zł 2 062 zł

WARTOŚĆ ZMIANY

+3 zł

ROK 2013 ROK 2014

21 129 zł 22 627 zł

WARTOŚĆ ZMIANY

+1 498 złROK 2013 ROK 2014

26 890 zł 31 237 zł

WARTOŚĆ ZMIANY

+4 347 złROK 2013 ROK 2014

726 656 zł 735 359 zł

WARTOŚĆ ZMIANY

+8 703 zł

ŁukAsZ stOPA, Zakład Analiz statystycznych, kAMsOFt s.A.



W stosunku do maja,

w czerwcu nastąpiła

nieznaczna zmiana

kosztów.”

dane bieżące prognoza

kosz

ty, t

ys. z

ł

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców

prognoza

prognoza prognoza prognoza


STYCZEŃ LUTY MARZEC

KWIECIEŃ MAJ CZERWIEC

LIPIEC SIERPIEŃ WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK LISTOPAD GRUDZIEŃ


��



kosz

ty, t

ys. z

ł

Latem koszty

grypy i przeziębienia

mocno spadają.”

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców

prognoza







��Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 7/2014



kosz

ty, t

ys. z

ł

Czerwiec jest kolejnym

miesiącem z wysokimi

kosztami alergii.”

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców








��

S T a T y S T y k I I P R o G N o Z yS T Ruk T uR a dy S T Ry BuC J I L Eków

STATYSTYKA MIESIĄCA (CZERWIEC 2014) ORAZ TRENDY W STOSUNKU DO MAJA 2014

ŚREDNIA CENA ZA OPAKOWANIE LEKU ŚREDNI OBRÓT W APTECE ŚREDNIA WARTOŚĆ TRANSAKCJI

1�,�8 zł 1�3,� tys. zł 20,37 zł

ŚREDNIA LICZBA PACJENTÓW W APTECE POZIOM REFUNDACJI WARTOŚĆ SPRZEDAŻY NA PACJENTA

32�0 osób 27,8 % �0,1� zł

DZieŃ/GODZinA O nAJwiĘksZyM OBrOcie TYDZIEŃ Z NAJWIĘKSZĄ LICZBĄ KLIENTÓW NAJWIĘKSZY WZROST SPRZEDAŻY

ŚRODA | 10.00–11.00 8–14 CZERWCA LEKI PRZECIWPASOŻYTNICZE, OWADOBÓJCZE I REPELENTY

ŁukAsZ stOPAZakład Analiz statystycznych, kAMsOFt s.A.

Struktura dystrybucji leków

Omówienie sytuacji bieżącejW czerwcu obrót w statystycznej aptece wyniósł 163,5 tys. zł. Jest to o 1,5 tys. zł mniej w porównaniu do maja 2014 roku, a jednocześnie o 4 tys. zł więcej od wy-niku uzyskanego w czerwcu 2013 roku. Wartość całego rynku farmaceutycznego wyniosła 2,27 mld zł i była o 0,4% niż-sza w zestawieniu z danymi z maja oraz o 4,5% wyższa w stosunku do danych z czerwca ubiegłego roku.

Według prognoz na 2014 rok, obrót w statystycznej aptece wyniesie 2,056 mln zł, co będzie oznaczało wzrost o 1% w sto-sunku do danych z 2013 roku oraz o 6% w stosunku do 2012 roku. Wartość całe-go rynku farmaceutycznego w 2014 roku wyniesie 28,5 mld zł i będzie o 2,6% wyż-sza od danych z 2013 roku. Kwota refun-dacji osiągnie 7,4 mld zł czyli o 4,6% wię-cej od danych z 2013 roku.

W czerwcu, w dwóch z trzech katego-rii sprzedażowych zanotowaliśmy spadek obrotów na poziomie statystycznej apteki. Największy – w przypadku sprzedaży od-ręcznej (1,6%). Nieco mniejszy poziom spadków miał miejsce dla sprzedaży na recepty pełnopłatne (1,1%). W przypad-ku sprzedaży na recepty refundowane, wartość sprzedaży (w stosunku do maja 2014) nie zmieniła się.

Porównując dane z czerwca i analo-gicznego okresu w ubiegłym roku, w każ-dej kategorii obserwujemy wzrost warto-ści sprzedaży. Największy poziom wzro-stu dotyczy sprzedaży odręcznej (o 3,8%); recepty pełnopłatne zanotowały wzrost o 1,8%, a recepty refundowane – o 1,4%.

Najlepszym pod względem obrotu dniem tygodnia w czerwcu była środa. W tym dniu statystyczna apteka zanoto-wała obrót na poziomie 7,5 tys. zł. Z wy-

jątkiem czwartku (gdy obrót był zaniżo-ny przez jeden dzień świąteczny), w po-zostałych dniach tygodnia obrót w staty-stycznej aptece utrzymywał się na pozio-mie powyżej 7 tys. zł w dni powszednie, powyżej 3 tys. zł w soboty oraz poniżej 1 tys. zł w niedziele.

Kategorią o największym procento-wym poziomie wzrostów w czerwcu w stosunku do maja były produkty prze-ciwpasożytnicze, owadobójcze i repelen-ty (wzrost o 25%). Stanowią one jednak zaledwie 0,3% obrotu statystycznej ap-tek stąd wzrost nie ma znaczącego prze-łożenia na obrót całkowity. Oprócz wspo-mnianej kategorii, wzrosty notujemy rów-nież w kategoriach: dermatologia, endo-krynologia, krew, onkologia, oraz układ moczowy. Największy poziom spadku cechował produkty na układ oddecho-wych (o 2,7%).



Największy wzrost udziałów w cał-kowitym obrocie apteki obserwujemy w przypadku produktów dermatologicz-nych (o 0,14 punktu procentowego). Z kolei największy poziom spadków – dla produktów na układ oddechowy (o 0,18 punktu procentowego).

W czerwcu poziom marży w staty-stycznej aptece wyniósł 26,41%. Porów-nując go do danych z maja, obserwujemy spadek o 1,5 punktu procentowego. War-to zwrócić uwagę, że poziom marży jest najniższy od lipca 2012 roku. W przypad-ku sprzedaży odręcznej wyniósł 33,71% czyli o 0,8 punktu procentowego mniej w stosunku do maja 2014. W przypad-ku sprzedaży na recepty refundowane – 18,89%, a dla recept pełnopłatnych – 29,27%.

16,48 zł to średnia cena za pojedyn-cze opakowanie produktu sprzedanego w aptece w czerwcu. Była ona o 1 grosz niższa od ceny za maj. W czerwcu 2013 roku poziom średniej ceny był również wyższy o 1 grosz od aktualnego. Z poda-nej kwoty 11,90 zł zapłacił pacjent, czy-li o 4 grosze mniej w porównaniu do po-przedniego miesiąca oraz o 18 groszy mniej w porównaniu do czerwca 2013 roku. Pozostałą część kwoty (4,58 zł) do-płacił refundator. Jest to o 3 grosze więcej w porównaniu do maja oraz o 18 groszy więcej w porównaniu do czerwca ubie-głego roku.

W przypadku produktów refundowa-nych, średnia cena za pojedyncze opako-wanie wyniosła 26,66 zł i była o 6 gro-szy wyższa od ceny z poprzedniego mie-

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach czerwca (porównanie do ubiegłego roku)

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach czerwca – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku)

czerwiec 2014 czerwiec 2013


Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży


�8


Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2006–2014

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2013–2014

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

1 2 3 4 5 6 7

2013 2014

8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

refundacjazapłata pacjenta

3,76 4,25 4,10 4,37 4,31 4,40 4,39 4,35 4,20 4,35 4,33 4,02 4,13 4,23 4,19 4,41 4,55

12,36 12,39 12,37 12,25 12,21 12,08 12,07 12,02 12,21 12,33 12,20 12,67 12,19 12,16 12,12 12,05 11,94

4,58

11,90

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2013–2014

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

2013 2014

refundacjazapłata pacjenta

18,19 19,01 18,61 18,92 18,61 18,78 18,91 18,87 19,05 18,91 18,89 18,25 18,61 18,83 19,08 19,13 19,37

8,69 8,30 8,42 8,05 8,24 8,37 8,29 8,16 8,15 8,41 8,25 9,39 7,57 7,80 7,62 7,56 7,24

19,39

7,28

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2006–2014



siąca. Porównując jej poziom do danych z ubiegłego roku, obserwujemy spadek średniej ceny o 0,48 zł. Z podanej kwo-ty 7,28 zł zapłacił pacjent, co było kwo-tą wyższą o 4 grosze w porównaniu do maja oraz o 1,09 zł niższą w porównaniu do czerwca 2013. 19,39 zł zapłacił refun-dator tj. o 2 grosze więcej w porównaniu do poprzedniego miesiąca oraz o 0,61 zł mniej w stosunku do analogicznego okre-su ubiegłego roku.

O 130 osób spadła w czerwcu liczba pacjentów w statystycznej aptece (w sto-sunku do maja 2014 roku oraz w stosun-ku do czerwca ubiegłego roku). Najwię-cej pacjentów w aptece zanotowaliśmy pomiędzy godziną 10.00 i 11.00. Wyso-ki poziom liczby klientów utrzymywał się również w kolejnej godzinie, czyli do godziny 12.00. Do godz. 9.00 i od godz. 17.00 w statystycznej aptece, w dniu po-wszednim, było poniżej 10 pacjentów/godz.

Wartość koszyka statystycznego pa-cjenta przekroczyła 50 zł i wyniosła 50,15 zł, co oznacza wzrost w stosunku do danych majowych o 1,48 zł. Wartość ta w stosunku do czerwca ubiegłego roku wzrosła z kolei o 3,10 zł. Z podanej kwo-ty 36,23 zł zapłacił pacjent, a 13,93 zł – refundator. W przypadku zakupów na re-cepty refundowane, wartość koszyka sta-tystycznego pacjenta wyniosła 85,36 zł i była o 2,7% wyższa od danych z po-przedniego miesiąca oraz o 2,8% wyższa od danych z ubiegłego roku. Z podanej kwoty 23,30 zł zapłacił pacjent, a 62,06 zł – refundator. Dla zakupów na recepty pełnopłatne, wartość koszyka wyniosła 46,29 zł i była o 1,19 zł wyższa w stosun-ku do danych z maja oraz o 1,96 wyższa w stosunku do danych z czerwca 2013. Dla sprzedaży odręcznej, wartość koszy-ka wyniosła 24,71 zł i była o 2,2% wyż-sza od danych z poprzedniego miesiąca oraz o 7,8% wyższa od danych z czerwca ubiegłego roku.

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu po-wszednim w czerwcu

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach czerwca (porównanie do ubiegłego roku)

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach czerwca (porównanie do ubiegłego roku)

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu

Wg. statusu leku w bazie BLOZWartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN) Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

czerwiec 2014 czerwiec 2013 czerwiec 2014 czerwiec 2013

Lek - RX 103 317 100 724 63,19% 63,15%

Lek - OTC 31 865 31 446 19,49% 19,72%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy 13 080 12 901 8,00% 8,09%

Pozostałe 15 238 14 429 9,32% 9,05%




�0


Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki

wartości w cenach detalicznych brutto

szacunkowy obrót 2014: 2 056 tys. zł

Zmiana: wzrost 0–1%

prognoza obrotu realizacja obrotu

I 2014 II 2014 III 2014 IV 2014 V 2014 VI 2014 VII 2014 VIII 2014 IX 2014 X 2014 XI 2014 XII 2014

Tysi

ące

zł

realizacja (poprzedni rok)

150

160

170

180

190

200

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za czerwiec 2014

czerwiec 2014

zmiana w stosunku do (%) zmiana w stosunku do (liczbowo)

maja 2014

stycznia 2014

czerwca 2013

maja 2014

stycznia 2014

czerwca 2013

obrót całkowity (w tys. zł)

statystyczna apteka 163,5 -0,9% -6,0% 2,5% -1,5 -10,5 4,0

cały rynek apteczny 2 271 342 -0,4% -4,6% 4,5% -8 133,0 -110 022,0 98 314,0

recepty refundowane (w tys. zł)

statystyczna apteka 61,5 0,0% 1,4% 1,4% 0,0 0,9 0,9

cały rynek apteczny 853 800 0,5% 3,0% 3,4% 4 482,7 24 505,7 28 071,4

recepty pełnopłatne (w tys. zł)


cały rynek apteczny 508 012 -0,6% -2,0% 3,8% -2 834,8 -10 453,0 18 804,9

sprzedaż odręczna (w tys. zł)


cały rynek apteczny 892 592 -1,0% -11,8% 5,9% -9 039,8 -118 954,9 49 510,7

wartość refundacji (w tys. zł)

statystyczna apteka 45,4 -0,2% 3,2% 6,7% -0,1 1,4 2,8

cały rynek apteczny 630 768 0,4% 4,7% 8,8% 2 210,9 28 336,4 50 974,2

udział refundacji

w całkowitym obrocie 27,8% 0,7% 9,8% 4,1% 0,2% 2,5% 1,1%

w sprzedaży refundowanej 72,7% -0,1% 2,3% 5,1% -0,1% 1,6% 3,5%

średnia cena opakowania

ogółem 16,48 zł -0,1% 1,0% 0,0% -0,01 zł 0,16 zł -0,01 zł

dla leków z list refundacyjnych 26,66 zł 0,2% 1,8% -1,8% 0,06 zł 0,48 zł -0,48 zł

dla leków z recept pełnopłatnych 22,00 zł 0,1% 2,7% 0,5% 0,02 zł 0,57 zł 0,12 zł

dla produktów bez recepty (OTC) 11,03 zł -0,7% -4,2% 1,3% -0,07 zł -0,48 zł 0,14 zł

Liczba pacjentów w aptece 3 260 -3,8% -13,3% -3,8% -130 -500 -130

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane) 720 -2,7% -6,5% -1,4% -20 -50 -10

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne) 790 -3,7% -10,2% -2,5% -30 -90 -20

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) 2 600 -3,7% -14,5% -3,7% -100 -440 -100

Średnia marża apteczna

ogółem 26,41% -5,5% -3,1% -2,8% -1,5% -0,9% -0,8%

dla leków z list refundacyjnych 18,89% -0,3% -0,5% 3,2% -0,1% -0,1% 0,6%

dla leków na recepty pełnopłatne 29,27% -0,9% -3,1% -8,5% -0,3% -0,9% -2,7%

dla sprzedaży odręcznej 33,71% 2,4% -2,2% -6,1% 0,8% -0,8% -2,2%

Wartość sprzedaży na pacjenta 50,15 zł 3,0% 8,4% 6,6% 1,48 zł 3,88 zł 3,10 zł

Wartość zapłaty przez pacjenta 36,23 zł 2,8% 4,8% 5,0% 0,97 zł 1,66 zł 1,73 zł

Wartość dopłaty refundatora 13,93 zł 3,8% 19,0% 10,9% 0,51 zł 2,22 zł 1,37 zł

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane) 85,36 zł 2,7% 8,5% 2,8% 2,28 zł 6,67 zł 2,34 zł

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane) 23,30 zł 3,1% 2,4% -9,0% 0,70 zł 0,54 zł -2,30 zł

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane) 62,06 zł 2,6% 11,0% 8,1% 1,59 zł 6,13 zł 4,63 zł

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne) 46,29 zł 2,6% 7,5% 4,4% 1,19 zł 3,24 zł 1,96 zł

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna) 24,71 zł 2,2% 1,6% 7,8% 0,54 zł 0,40 zł 1,79 zł



realizacja refundacji (rok 2013)

I 2014 II 2014 III 2014 IV 2014 V 2014 VI 2014 VII 2014 VIII 2014 IX 2014 X 2014 XI 2014 XII 2014

prognoza obrotu realizacja obrotu (rok 2013)realizacja obrotu

prognoza refundacjirealizacja refundacji

Mili

ony

zł

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto)

szacunkowy obrót 2014: 28,5 mld zł

szacunkowa refundacja: 7,4 mld zł

szacunkowa zmiana obrotu: wzrost 1 do 3% (w stosunku do roku 2013)

szacunkowa zmiana refundacji: wzrost 3 do 5% (w stosunku do roku 2013)

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do czerwca 2014 Dane narastające od początku roku

2014

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo) 2014

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012

2 056,0 0,9% 6,0% 17,5 116,5 1 015,0 0,5% 7,0% 5,0 66,5

28 497 945,6 2,6% 7,4% 732 571,1 1 969 674,6 13 967 706,5 1,9% 7,6% 256 183,5 982 365,5

750,6 0,8% 5,2% 6,1 37,4 368,1 0,7% 4,3% 2,6 15,2

10 404 104,6 2,6% 6,7% 263 963,2 648 748,0 5 066 138,7 2,1% 4,9% 103 194,6 234 890,5

451,8 -0,1% 5,1% -0,5 21,8 224,9 -1,1% 7,1% -2,5 14,9

6 259 380,1 1,6% 6,4% 99 422,2 377 814,7 3 094 696,0 0,2% 7,7% 7 345,4 220 706,7

838,4 1,3% 7,1% 11,1 55,8 414,2 1,0% 9,3% 4,2 35,3

11 622 712,4 3,2% 8,6% 355 034,2 919 523,4 5 698 653,8 2,4% 9,9% 133 888,6 512 463,5

537,2 2,8% 6,0% 14,8 30,4 268,7 4,6% 8,0% 11,9 20,0

7 445 586,7 4,6% 7,4% 330 732,3 513 766,1 3 697 937,0 6,1% 8,6% 212 119,8 293 333,6

26,1% 2,0% 0,0% 0,5% 0,0% 26,47% 4,1% 1,0% 1,1% 0,3%

70,4% 1,9% 0,6% 1,3% 0,4% 71,74% 3,8% 3,5% 2,6% 2,4%

16,47 zł -0,2% 1,9% -0,03 zł 0,30 zł 16,41 zł -0,4% 1,9% -0,06 zł 0,31 zł

27,00 zł -0,6% -0,1% -0,15 zł -0,03 zł 26,58 zł -1,7% -0,4% -0,45 zł -0,10 zł

21,81 zł -0,6% 2,1% -0,13 zł 0,45 zł 21,64 zł -0,9% 2,2% -0,20 zł 0,48 zł

11,22 zł 0,4% 3,0% 0,04 zł 0,33 zł 11,25 zł 0,5% 3,8% 0,06 zł 0,41 zł

42 617 -2,5% -1,6% -1 073 -703 21 190 -2,6% -1,7% -560 -370

9 023 -1,3% -1,0% -117 -87 4 550 -1,3% -2,8% -60 -130

10 040 -2,7% 0,0% -280 0 5 090 -2,7% 2,4% -140 120

34 148 -3,1% -1,1% -1 092 -372 17 020 -3,1% -0,4% -550 -70

27,70% 0,4% 3,8% 0,1% 1,0% 27,26% -0,4% 3,1% -0,1% 0,8%

19,25% 5,4% 5,7% 1,0% 1,0% 18,91% 3,9% 3,9% 0,7% 0,7%

30,26% -4,9% -0,7% -1,6% -0,2% 30,14% -4,3% 0,3% -1,4% 0,1%

34,37% -4,8% -3,3% -1,7% -1,2% 34,06% -4,6% -2,7% -1,6% -0,9%

48,24 zł 3,4% 7,8% 1,58 zł 3,47 zł 47,90 zł 3,2% 8,9% 1,46 zł 3,91 zł

35,64 zł 2,7% 7,8% 0,94 zł 2,57 zł 35,22 zł 1,7% 8,5% 0,59 zł 2,76 zł

12,60 zł 5,4% 7,7% 0,65 zł 0,91 zł 12,68 zł 7,4% 9,9% 0,88 zł 1,15 zł

83,18 zł 2,1% 6,3% 1,74 zł 4,90 zł 80,90 zł 2,0% 7,3% 1,61 zł 5,50 zł

24,64 zł -2,2% 4,7% -0,57 zł 1,10 zł 22,86 zł -6,6% -1,1% -1,62 zł -0,26 zł

58,54 zł 4,1% 6,9% 2,30 zł 3,79 zł 58,04 zł 5,9% 11,0% 3,23 zł 5,76 zł

45,00 zł 2,7% 5,1% 1,17 zł 2,17 zł 44,18 zł 1,6% 4,6% 0,70 zł 1,94 zł

24,55 zł 4,6% 8,3% 1,08 zł 1,88 zł 24,33 zł 4,3% 9,8% 1,00 zł 2,17 zł


�2


Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca

rodzaj sprzedażytransakcje sprzedaż brutto Opłata pacjenta refundacja udział wart. % Opakowania Śr. cena Śr. cena

liczba % wartość % wartość % wartość % Pac. ref. liczba zł/opak. zł/trans.

1. u-r 795,25 9,91 36098,58 22,08 6649,83 5,63 29448,74 64,86 42,74 157,26 1096,47 32,92 45,39

2. u-30 578,49 7,21 16231,38 9,93 6581,85 5,57 9649,53 21,25 78,35 121,65 761,19 21,32 28,06

3. u-50 285,70 3,56 6386,01 3,91 3535,65 2,99 2850,36 6,28 105,01 94,99 320,94 19,90 22,35

4. u-BeZPŁAtny 27,44 0,34 1136,83 0,70 1,65 0,00 1135,17 2,50 0,15 99,85 60,02 18,94 41,44

5. inwAliDA wOJenny 29,45 0,37 949,95 0,58 0,00 0,00 996,16 2,19 0,00 104,86 47,71 19,91 32,26

6. inwAliDA wOJskOwy 0,36 0,00 8,11 0,00 1,19 0,00 6,92 0,02 14,69 85,31 0,46 17,59 22,78

7. Zhk 11,47 0,14 259,68 0,16 31,75 0,03 227,93 0,50 12,23 87,77 14,73 17,63 22,64

8. AZ 0,00 0,00 0,02 0,00 0,00 0,00 0,02 0,00 0,00 107,30 0,00 10,14 12,68

9. nArkOtyki 2,32 0,03 389,26 0,24 17,92 0,02 371,34 0,82 4,60 95,40 3,41 114,26 167,80

10. ŚrODki POMOcnicZe 11,17 0,14 1219,24 0,75 500,31 0,42 718,93 1,58 41,03 58,97 128,53 9,49 109,14

11. PelnOPŁAtne 1413,52 17,61 36568,68 22,37 36568,68 30,95 0,00 0,00 100,00 0,00 1662,49 22,00 25,87

12. ODrĘcZnA 4872,00 60,69 64252,25 39,30 64252,25 54,39 0,00 0,00 100,00 0,00 5827,32 11,03 13,19

13. rAZeM 8027,16 100,00 163500,00 100,00 118141,09 100,00 45405,12 100,00 72,26 27,77 9923,27 16,48 20,37

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku



1. u-r 800,00 9,50 35836,03 21,18 6881,57 5,53 28954,45 64,66 44,58 155,42 1101,93 32,52 44,80

2. u-30 566,89 6,73 15739,00 9,30 6497,65 5,22 9241,35 20,64 79,60 120,40 741,83 21,22 27,76

3. u-50 310,91 3,69 7111,23 4,20 3948,14 3,17 3163,09 7,06 140,88 59,12 348,62 20,40 22,87

4. u-BeZPŁAtny 27,30 0,32 1135,97 0,67 6,80 0,01 1129,37 2,52 0,60 99,42 60,46 18,79 41,61

5. inwAliDA wOJenny 26,29 0,31 888,42 0,53 0,00 0,00 945,15 2,11 0,00 106,39 36,84 24,12 33,79

6. inwAliDA wOJskOwy 0,33 0,00 7,27 0,00 1,21 0,00 6,06 0,01 16,61 83,39 0,42 17,16 21,99

7. Zhk 11,49 0,14 258,70 0,15 33,56 0,03 225,14 0,50 12,97 87,03 14,62 17,70 22,52

8. AZ 0,00 0,00 0,05 0,00 0,00 0,00 0,05 0,00 0,00 106,94 0,00 11,06 13,65

9. nArkOtyki 2,36 0,03 374,76 0,22 23,07 0,02 351,69 0,79 6,16 93,84 3,47 108,15 158,85

10. ŚrODki POMOcnicZe 11,64 0,14 1310,86 0,77 547,68 0,44 763,18 1,70 41,78 58,22 134,75 9,73 112,59

11. PelnOPŁAtne 1480,40 17,58 37479,13 22,16 37479,13 30,12 0,00 0,00 100,00 0,00 1731,84 21,64 25,32

12. ODrĘcZnA 5184,74 61,56 69026,75 40,80 69026,75 55,47 0,00 0,00 100,00 0,00 6136,82 11,25 13,31

13. rAZeM 8422,35 100,00 169166,67 100,00 124444,27 100,00 44779,33 100,00 73,56 26,47 10311,54 16,41 20,09

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca



1. recepty ref. całość 1730 21,56 61460 37,59 16820 14,24 44686 98,42 27,37 72,71 2305 26,66 35,52

2. recepty pełnopłatne 1414 17,61 36569 22,37 36569 30,95 0 0,00 100,00 0,00 1662 22,00 25,87

3. sprzedaż odręczna 4872 60,69 64252 39,30 64252 54,39 0 0,00 100,00 0,00 5827 11,03 13,19

4. inne pozycje (wnioski) 11 0,14 1219 0,75 500 0,42 719 1,58 41,03 58,97 129 9,49 109,14

5. rAZeM 8027 100,00 163500 100,00 118141 100,00 45405 100,00 72,26 27,77 9923 16,48 20,37

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku



1. recepty ref. całość 1745,57 20,73 61351,43 36,27 17392,00 13,98 44016,37 98,30 28,35 71,74 2308,18 26,58 35,15

2. recepty pełnopłatne 1480,40 17,58 37479,13 22,16 37479,13 30,12 0,00 0,00 100,00 0,00 1731,84 21,64 25,32

3. sprzedaż odręczna 5184,74 61,56 69026,75 40,80 69026,75 55,47 0,00 0,00 100,00 0,00 6136,82 11,25 13,31

4. inne pozycje (wnioski) 11,64 0,14 1310,86 0,77 547,68 0,44 763,18 1,70 41,78 58,22 134,75 9,73 112,59

5. rAZeM 8422,35 100,00 169166,67 100,00 124444,27 100,00 44779,33 100,00 73,56 26,47 10311,54 16,41 20,09

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży



1. recepty ref. całość 20773,74 20,40 750564,24 36,51 222314,35 14,64 528249,89 98,34 29,62 70,38 27800,80 27,00 36,13

2. recepty pełnopłatne 17665,26 17,35 451756,37 21,97 451756,37 29,74 0,00 0,00 100,00 0,00 20716,70 21,81 25,57

3. sprzedaż odręczna 63243,97 62,11 838398,16 40,78 838398,16 55,20 0,00 0,00 100,00 0,00 74751,86 11,22 13,26

4. inne pozycje (wnioski) 139,13 0,14 15281,23 0,74 6365,17 0,42 8916,07 1,66 41,65 58,35 1587,17 9,63 109,84

5. rAZeM 101822,10 100,00 2056000,00 100,00 1518834,05 100,00 537165,96 100,00 73,87 26,13 124856,53 16,47 20,19

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynku apteczny



1. recepty ref. całość 287919585 20,40 10404104576 36,51 3081469962 14,64 7322002238 98,34 29,62 70,38 385323136 27,00 36,14

2. recepty pełnopłatne 244763735 17,34 6259380075 21,96 6261735620 29,74 0 0,00 100,00 0,00 287043433 21,81 25,57

3. sprzedaż odręczna 876751062 62,12 11622712449 40,78 11620926611 55,20 0 0,00 100,00 0,00 1036284924 11,22 13,26

4. inne pozycje (wnioski) 1928354 0,14 211748487 0,74 88226784 0,42 123584473 1,66 41,64 58,36 21993045 9,63 109,81

5. rAZeM 1411362736 100,00 28497945587 100,00 21052358977 100,00 7445586712 100,00 73,87 26,13 1730644539 16,47 20,19


S T a T y S T y k I I P R o G N o Z ya N a L I Z a oSoZ

TERMIN18–19 września 2014 r.

MIEJSCEWARSZAWA

Budynek FocusCentrum Konferencyjne Ernst & Young

al. Armii Ludowej 26

ORGANIZATORZYAkademia

„Menedżera Zdrowia”

czasopismo„Menedżer Zdrowia”

wydawnictwo Termedia

PARTNER:Ogólnopolski System

Ochrony Zdrowia

PARTNER MERYTORYCZNY:Porter Novelli Headlines

PARTNER MEDIALNY:PRoto Public Relations

BIURO ORGANIZACYJNE: Termedia sp. z o.o. | ul. Kleeberga 2 | 61-615 Poznań | tel./faks +48 61 656 22 00 | [email protected]

WWW.TERMEDIA.PLWWW.TERMEDIA.PLWWW.TERMEDIA.PLWWW.TERMEDIA.PLWWW.TERMEDIA.PLWWW.TERMEDIA.PLWWW.TERMEDIA.PLWWW.TERMEDIA.PLWWW.TERMEDIA.PLWWW.TERMEDIA.PLWWW.TERMEDIA.PLWWW.TERMEDIA.PLWWW.TERMEDIA.PLWWW.TERMEDIA.PLWWW.TERMEDIA.PLWWW.TERMEDIA.PLWWW.TERMEDIA.PL

WARSZAWA,WARSZAWA,WARSZAWA,WARSZAWA,WARSZAWA,WARSZAWA,WARSZAWA,WARSZAWA,WARSZAWA,WARSZAWA, 18–19 września 2014 r.18–19 września 2014 r.18–19 września 2014 r.18–19 września 2014 r.18–19 września 2014 r.18–19 września 2014 r.18–19 września 2014 r.18–19 września 2014 r.18–19 września 2014 r.18–19 września 2014 r.18–19 września 2014 r.18–19 września 2014 r.18–19 września 2014 r.18–19 września 2014 r.18–19 września 2014 r.18–19 września 2014 r.18–19 września 2014 r.18–19 września 2014 r.18–19 września 2014 r.18–19 września 2014 r.WARSZAWA, 18–19 września 2014 r.

NOWOŚCI PR | Przegląd nowoczesnych metod marketingu i PR medycznego | WIZERUNEK | Tajemnica wzmacniania

dobrej opinii z pomocą social media | WYRÓŻNIJ SIĘ! | Skuteczny oraz dobrze zorganizowany dział marketingu i PR ||

placówki | ZAPREZENTUJ SIĘ! | Tworzenie nowoczesnych materiałów informacyjnych, wizytówek wideo, folderów ||

| REJESTRACJA PACJENTA | |STRATEGIE | Najlepsze praktyki PR i marketingu medycznego stosowane przez liderów rynku ochrony zdrowia. Przegląd case-

studies | | | RZECZNIK PRASOWY|


��


Lek numer jeden

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży produktów przeciwbólowych w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015

RokWartość

sprzedaży (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

Średnia cena za

pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden

produkt (zł)

Liczba sprzedanych

opakowań na jeden produkt

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana wartości

w stosunku do roku

poprzedniego

Procentowa zmiana liczby

w stosunku do roku

poprzedniego

2002 1 043 802 872 163 592 604 6,38 1 472 218 230 737 709

2003 1 089 678 012 163 741 285 6,65 1 431 903 215 166 761 4,40% 0,09%

2004 1 122 030 716 154 763 219 7,25 1 476 356 203 636 760 2,97% -5,48%

2005 1 190 019 951 153 784 943 7,74 1 454 792 188 001 818 6,06% -0,63%

2006 1 287 865 545 166 681 296 7,73 1 304 828 168 877 987 8,22% 8,39%

2007 1 382 437 169 172 231 589 8,03 1 376 929 171 545 1004 7,34% 3,33%

2008 1 524 163 757 177 482 383 8,59 1 458 530 169 840 1045 10,25% 3,05%

2009 1 732 160 771 183 481 631 9,44 1 840 766 194 986 941 13,65% 3,38%

2010 1 629 502 903 163 435 321 9,97 1 652 640 165 756 986 -5,93% -10,93%

2011 1 746 647 365 161 541 868 10,81 1 720 835 159 155 1015 7,19% -1,16%

2012 1 743 752 608 150 436 291 11,59 1 665 475 143 683 1047 -0,17% -6,87%

2013 1 831 574 793 149 622 693 12,24 1 598 233 130 561 1146 5,04% -0,54%

2014 1 865 137 125 145 916 972 12,78 — — — 1,83% -2,48%

2015 1 981 738 090 143 386 799 13,82 — — — 6,25% -1,73%

Foto

: ww

w.f

reei

mag

es.c

om

Ból to jedna z tych dolegliwości, które najczęściej leczymy samodzielnie, sięgając po leki dostępne bez recepty. Pacjenci stosują chętnie środki przeciwbólowe także w przypadku przeziębienia oraz grypy, co zwiększa ich sprzedaż zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Miniony rok 2013 był rekordowym pod względem wartości sprzedaży. Czy w kolejnych latach będzie podobnie?



Rynek w liczbachRynek produktów przeciwbólowych w przedstawionej analizie obejmu-je wszystkie produkty, zarówno Rx jak i OTC, które mają działanie przeciwbó-lowe. Obliczenia uwzględniają leki prze-

pisane na receptę przez lekarza oraz ku-pione bez recepty.

1,83 mld zł osiągnęła wartość ryn-ku leków przeciwbólowych w aptekach otwartych w 2013 roku. Pod względem wartości sprzedaży jest to absolutny re-

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów

Liczba

badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 288 6,31 6,59 7,02 7,36 7,31 7,59 7,86 8,42 8,49 8,91 9,46 9,53

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2013 a nie będące w ofercie w 2002 roku

33 8,07 12,05 11,93 12,00 11,51 12,43 12,94 13,67 14,06 14,02 14,05

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

32 8,82 10,29 9,81 9,78 9,96 9,86 9,68 10,25 11,05 11,44


27 8,55 9,74 7,48 7,15 7,63 7,66 7,64 7,60 7,68


70 7,52 8,04 9,04 9,76 10,23 10,90 11,27 11,55


49 13,23 14,08 15,98 19,45 23,61 21,96 21,03


49 16,55 13,83 13,56 15,08 16,81 17,44


47 22,79 17,16 16,30 15,64 16,34


75 12,22 13,82 14,10 15,20


102 17,36 16,83 17,26


117 13,92 14,67

Produkty będące w ofercie w 2013 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

150 14,13

Liczba

badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 288 6,31 6,59 7,02 7,36 7,31 7,59 7,86 8,42 8,49 8,91 9,46 9,53

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w 2013 roku

21 5,87 6,18 6,66 6,67 6,78 7,45 6,89 6,85 7,41 8,49 10,10


29 8,56 8,49 9,23 9,34 8,92 8,55 7,66 7,85 8,34 6,16


20 5,32 6,20 7,57 7,95 8,28 8,95 10,02 9,49 10,03


19 3,03 3,31 4,64 6,37 6,39 6,13 7,38 5,99


46 5,54 6,16 7,98 8,59 9,43 9,76 9,45


23 9,43 10,52 12,05 14,03 11,08 9,18


17 5,61 5,67 5,46 4,06 3,19


22 15,46 15,68 16,33 17,16


23 9,67 10,00 6,18


29 18,51 19,05

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2013

40 5,90

kord od momentu prowadzenia pomia-rów (czyli od 2002 roku). Po raz pierw-szy została przekroczona bariera 1,8 mld zł. Od 2002 roku możemy wyróżnić tylko dwa lata, gdy wartość sprzedaży notowa-ła spadki (2010 i 2012 rok). Jeszcze 12 lat


��


temu wartość rynku środków przeciwbó-lowych nieznacznie przekraczała 1 mld zł. Dziś obserwujemy 80% wzrost w sto-sunku do 2002 roku.

Jeżeli przyjrzymy się z kolei liczbie sprzedanych opakowań, zauważymy zupełnie inną sytuację. Obecnie sprze-daje się mniej opakowań niż w 2012 roku. Na przestrzeni ostatnich lat ilo-ści sprzedaży notowały raz spadki, raz wzrosty. Trudno wyróżnić tutaj stabilny trend. W ciągu badanego okresu najwię-cej opakowań sprzedało się 2009 roku (183,4 mln szt), najmniej – w 2012 roku (150,4 mln szt.). Analiza liczby sprze-daży bez przyjrzenia się rynkowi może wprowadzać w błąd: dziś leki przeciw-bólowe producenci oferują w większych

opakowaniach niż jeszcze kilka, kilka-naście lat temu. Z tym wiąże się wzrost średniej ceny za opakowanie. Obecnie za jedno opakowanie trzeba zapłacić o 100% więcej niż w 2002 roku. Za tak duży skok odpowiedzialne są dodatko-wo ogólne wzrosty wskaźnika cen towa-rów i usług, które nie omijają produktów farmaceutycznych.

Od września do marca sprzedaż utrzy-muje się na wysokim poziomie. W lipcu i sierpniu Polacy kupują o wiele mniej środków przeciwbólowych. Jak wspo-mnieliśmy na wstępie, przyczyną jest częste ich wykorzystanie w przeziębie-niu albo grypie. Z jednej strony wyni-ka to ze zjawiska błędnego aplikowania, z drugiej – stany grypowe i przeziębie-

nie powiązane są silnie z bólami (głowy, stawów, zatok itd.) oraz podwyższoną temperaturą, w przypadku których chęt-nie sięgamy po leki z omawianej grupy.

Niezakłócony wzrost wartości sprze-daży kontynuowany od 2002 roku suge-ruje, że trend utrzyma się w roku 2014 oraz 2015. Co mówią na ten temat uzy-skane wyniki prognoz?

Założenie do prognozAby obliczyć prognozę ilości, wartości oraz średniej ceny za pojedyncze opako-wanie środka przeciwbólowego sięgnęli-śmy do sezonowej metody prognozowa-nia z zastosowaniem wahań multiplika-tywnych. Metoda ta, na podstawie ostat-nich lat, wyznacza trend sprzedażowy,

Rys. 1. Wartość sprzedaży produktów przeciwbólowych w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015

Rys. 2. Liczba sprzedanych opakowań produktów przeciwbólowych w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015

Liczba sprzedanych opakowań odnotowuje spadkowy trend.

W ostatnich latach dysproporcje pomiędzy okresem zimowym a letnim

są znacznie większe niż wcześniej.



Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015

Rys. 4. Liczba produktów przeciwbólowych sprzedawanych w aptekach w latach 2002–2013

Rys. 5. Średnia miesięczna wartość sprzedaży produktów przeciwbólowych

Obecnie średnia cena za pojedyncze opakowanie jest dwa razy większa

od ceny z 2002 roku.


�8


uwzględniając jednocześnie sezonowe wahania sprzedaży w ciągu roku.

Dodatkowo zakładamy, iż w najbliż-szym czasie nie nastąpią żadne istot-ne zmiany, które mogą w rewolucyjny sposób wpłynąć na wielkość sprzedaży, a kolejne miesiące będą pod względem zachowania rynku podobne do okresów historycznych.

Tendencje w przyszłościObliczenia statystyczne wskazują, że wartość sprzedaży produktów przeciw-bólowych w aptekach otwartych w 2014 roku osiągnie 1,86 mld zł, czyli o 34 mln

zł więcej od danych z 2013 roku. Pacjenci kupią 145,9 mln opakowań tj. o 8,7 mln opakowań mniej niż w 2013 roku. Śred-nia cena za pojedyncze opakowanie wy-niesie 12,78 zł i będzie o 54 grosze wyż-sza od danych z poprzedniego roku.

Prognozujemy, że w 2015 roku war-tość sprzedaży produktów przeciwbó-lowych wyniesie 1,98 mld zł i będzie o 120 mln wyższa od danych z 2014 roku. Za podaną kwotę zakupionych zostanie 143,4 mln opakowań. Wartość sprzeda-ży liczona rok do roku wzrośnie o 6,25%, z kolei liczba sprzedanych opakowań spadnie o 1,73%. W 2015 roku średnia

cena za pojedyncze opakowanie wynie-sie 13,82 zł i będzie o 1,04 zł zł wyższa od średniej ceny za 2014 rok.

PodsumowanieLeki przeciwbólowe to niewątpliwie najpowszechniej stosowane farmaceu-tyki i najważniejszy segment przemy-słu farmaceutycznego. Jego wartość sta-nowi ponad 6% obrotu aptecznego i sy-stematycznie rośnie. W kolejnych latach oczekujemy dalszych wzrostów sprzeda-ży. Należy również pamiętać, że znaczne ilości leków z tej grupy sprzedawane są poza aptekami.

Jak otrzymać prezent?Wystarczy napisać do nas e-mail na adres [email protected] z krótkim uzasadnieniem, dlaczego chcielibyście Państwo otrzymać

wybrany prezent. Te najbardziej przekonujące nagrodzimy. Na e-maile czekamy w terminie do 5 września 2014 r.

„Przysłanie korespondencji e-mail stanowi zgodę na przetwarzanie danych osobowych zawartych w korespondencji do celów związanych z rozstrzygnięciem konkursu i przez czas jego trwania. Administrator Danych Osobowych, to jest KAMSOFT S.A. (wydawca miesięcznika OSOZ) z siedzibą w Katowicach przy ul. 1 Maja 133, wpisa-na przez Sąd Rejonowy Katowice – Wschód w Katowicach Wydział VIII Gospodarczy KRS do Rejestru Przedsiębiorców pod nr KRS 0000345075 informuje, iż przesłanie danych osobowych jest fakultatywne, dane wykorzystane zostaną wyłącznie na potrzeby rozstrzygnięcia konkursu, po zakończeniu konkursu dane zostanę usunięte. Przez czas trwania konkursu osobie, której dane dotyczą przysługuje uprawnienie do dostępu do treści przekazanych w korespondencji e-mail danych oraz ich poprawienia”.

o d r e d a k c j i

PREZENTY DLA CZYTELNIKÓW

„Kraków Street Band”Kraków Street Band

Płyta CD

„Zintegrowana opieka zdrowotna”Iga Rudawska


S y S T E M y I T

KS-SOMEDAnetA krZynówek Zakład systemów Ambulatoryjnych, kAMsOFt s.A.

Termin płatności w postaci opisuFunkcja umożliwia dodanie do dokumentu finansowego opi-

sowego terminu płatności, np. zgodny z umową lub 7 dni od daty doręczenia. Opisowy termin płatności można wprowadzić podczas dodawania lub edycji dokumentu finansowego. W tym celu, podczas wystawiania dokumentu finansowego należy użyć przycisku Informacje specjalne. W oknie Informacje specjal-ne faktury w polu Opis terminu płatności należy wprowadzić właściwy opis.

Rys. 1. Informacje specjalne faktury

Opisowy termin płatności można również ustawić automa-tycznie na podstawie opisu z umowy, jeżeli fakturowane zlece-nia są zleceniami wykonanymi w ramach umowy albo fakturo-wane są umowy abonamentowe. Opis na karcie umowy wpro-wadza się na zakładce Fakturowanie w polu Opis terminu płat-ności (rys. 2).

Raz użyty opis jest zapamiętywany w słowniku, co umożli-wia ponowne jego użycie. Jeżeli dokument finansowy zawiera zlecenia z kilku umów i każda z tych umów ma własny opis ter-minu płatności, wówczas nie jest zdefiniowane, który z opisów trafi domyślnie na dokument. Zawsze można domyślnie wybra-ny opis zmienić na dowolnie inny.

W przypadku, gdy dokument finansowy zawiera opis słowny, pole z dzienną datą płatności wyświetlane jest niebieską czcion-ką, w podpowiedzi do pola pojawi się tekstowy opis terminu płatności (rys. 3).

Zmiany w systemie KS-SOMED (czerwiec 2014)

Rys. 2. Karta umowy

Rys. 3. Karta umowy

Opisowy termin płatności zastępuje dzienny termin płatności na wydrukach dokumentów finansowych. Nie powoduje jednak całkowitego ignorowania terminu płatności w postaci dziennej. Termin ten nadal jest ustawiany i nadal jest wykorzystywany do weryfikacji zaległości jak i jest wysyłany we wszystkich ekspor-tach do systemów finansowo-księgowych.

Blokada zmiany płatnikaFunkcja powoduje, że podczas edycji zlecenia z płatnościa-

mi (wykonanie, rezerwacja, przyjęcie z opłatami), na karcie zlecenia zostanie ustawiony typ płatnika wskazany płatnik. Na zakładce OpłatyEx zostaną wyświetlone dokładne informacje o płatniku.


�0

S y S T E M y I T

Rys. 4. Karta wykonania usługi

Wcześniej w Opcjach modułu Zlecenia, na zakładce Usta-wienia i Umowy, należy włączyć opcję Podczas edycji zlece-nia, które miało już określoną płatność, ustaw płatnika do-myślnego.

Rys. 5. Opcje modułu Zlecenia

Funkcjonalność blokuje zwykłe przeliczenie zlecenia, rów-nież przyciskiem Przelicz nie zostanie zmieniony płatnik zle-cenia nawet, jeżeli dostępne jest rozliczenie plasujące się wy-żej w strategii wyboru umowy. Operator może zmienić typ płatnika i ustawić np. typ automatycznie, co przywróci moż-liwość wyboru rozliczenia spośród wszystkich możliwych. Aby jednak możliwa była zmiana typu płatnika podczas edy-cji zlecenia, konieczne jest posiadanie uprawnienia: Zlece-nia/Modyfikacja/Możliwość zmiany rodzaju płatnika na kar-cie zlecenia.

Podsumowując: mechanizm pozwala na wybór jednej z kilku umów, jeżeli pacjentowi te umowy przysługują i są one związane z tym samym płatnikiem. Mechanizm ten ogra-nicza się do blokady płatnika, nie zaś do blokady wyboru umowy.

IT’S MEDICAKażdego roku w listopadzie MEDICA jest najważniejszym wydarzeniem dla ekspertów z całego świata. Światowe forum medyczne prezentuje szeroką ofertę 4 600 wystawców.

Czy wy też chcecie zdobyć najnowszą fachową wiedzę? Szukacie najnowszych rozwiązań w technice medycznej albo innowacyjnych zastosowań? W Düsseldorfie otrzymacie odpowiedzi na wasze pytania.

Wykorzystaj targi MEDICA i ich szczególną ofertę równieżdla swoich potrzeb.

Be part of the No. 1!

foto

lia.c

om ©

apo

ps

2014

-07-

28 M

EDIC

A 20

14_P

olen

_Allg

emei

n_10

0 x

285

+ 3m

m_O

goln

opos

lki s

ytem

och

rony

zdr

owia

- O

SOZ

(neu

)_4c

_368

6

Przedstawicielstwo targów w Polsce:

A.S. Messe Consulting Sp. z o.o.

ul. Kazachska 1/57 _ 02-999 Warszawa

tel. 22 855 24 90, 22 642 24 99 _ fax: 22 855 47 88

[email protected] _ www.as-messe.pl

12 – 15 Nov 2014

Düsseldorf • Germany

www.medica-tradefair.com

2014-07-28 MEDICA 2014_Polen_Allgemein_100 x 285 + 3mm_Ogolnoposlki sytem ochrony zdrowia - OSOZ_4c_3686.indd 121.07.14 10:32

re

kla

ma


S y S T E M y I T

JOAnnA stĘPniAk – PilŚniAk Zakład systemów Farmacji, kAMsOFt s.A.

W module APW11 SPRZEDAŻ rozbudowano nagłówek faktury VAT sprzedaży o możliwość umieszczenia danych ap-teki, danych właściciela lub danych apteki i właściciela w za-leżności od ustawienia opcji parametru APW11.3.1.6 w mo-dule APW41 ADMINISTRATOR.

W module APW13 ZAKUPY rozbudowano mechanizm obsługi reklamacji o datę wysłania. Dodatkowo w module APW41 ADMINISTRATOR dodano możliwość zmiany nu-meracji reklamacji.

Rys. 1. Zmiana numeracji reklamacji

Funkcję przekazywania raportów do KS-FKW (XML) roz-budowano o obsługę przełącznika APW21.3.23 „Przekazuj w raporcie do FK tylko faktury przelewowe”.

Mechanizmy kontroli poprawności raportów przekazywa-nych do NFZ w module APW21 ZESTAWIENIA rozszerzo-no o obsługę przełącznika „W raporcie do NFZ dla receptury w polu USŁUGA-DATA umieszczaj datę przyjęcia”.

W module APW41 ADMINISTRATOR dodano nowe uprawnienie Korekta sprzedaży odręcznej. Dodatkowo w mo-dule zmieniono uprawnienia „Korekta sprzedaży z otwartego okresu refundacyjnego” oraz „Korekta sprzedaży z zamknię-tego okresu refundacyjnego” na „Korekta recept/wniosków z zamkniętego okresu refundacyjnego”.

KS-APTEKAZmiany w systemie KS-APTEKA Windows (czerwiec 2014)

re

kla

ma


�2

N a C Z a S I E

PAP – nauka w Polsce www.naukawpolsce.pap.pl

„W USA ocenia się, że jedynie 9 proc. mieszkańców ma prawidłowe stężenie witaminy D. W Europie jest podobnie, w przyszłości może być jeszcze gorzej, bo od 10 lat systematycznie spada odsetek osób z prawidłowym stężeniem tej wita-miny” – podkreśla prof. Roman S. Lorenc z Zakładu Biochemii, Radioimmunolo-gii i Medycyny Doświadczalnej Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie.

Kierownik Zakładu Biochemii i Che-mii Klinicznej Warszawskiego Uniwer-sytetu Medycznego prof. Jacek Łukasz-kiewicz powiedział, że niedawno prze-badał studentów warszawskich uczelni. Prawie 80 proc. z nich wykazywało w or-ganizmie zdecydowanie za niski poziom witaminy D. Z innych badań wynika, że niedobory tej witaminy występują u aż 83 proc. Polek.

„Jedynie u dzieci w pierwszym roku życia poziom witaminy D jest w miarę

Niedobory witaminy D są tak powszechne, że niemal każda osoba w na-szym kraju powinna stosować suplementację tego ważnego dla zdrowia składnika.

Niemal każdy Polak powinien zażywać witaminę D

Foto

: ww

w.f

reei

mag

es.c

om

zadowalający, właśnie dzięki odpowied-niej suplementacji. W kolejnych latach jest coraz gorzej, bo nie jest ona już sto-sowana albo dawka jest niewystarczają-ca” – dodaje profesor.

Głównym powodem niedoborów wita-miny D w Polsce w skali całego roku jest zbyt małe nasłonecznienie ze względu na niekorzystne położenie geograficzno-klimatyczne naszego kraju. Witamina D w aż 80 proc. syntetyzowana jest w skó-rze, tymczasem promienie słoneczne na obszarze Polski padają pod odpowiednim kątem jedynie od końca maja do wrześ-nia. W pozostałych miesiącach wytwa-rzanie witaminy D w skórze jest niewy-starczające, konieczna jest jej suplemen-tacja – przekonują eksperci.


N a C Z a S I E

Prof. Lorenc zauważa, że część osób nawet w porze letniej nie w pełni korzy-sta ze słońca. Syntezę witaminy D utrud-nia lub wręcz uniemożliwia stosowanie zbyt silnych kremów chroniących przed promieniowaniem ultrafioletowym. Go-rzej jest ona syntetyzowana u osób oty-łych oraz z ciemną karnacją skóry.

Z badań w Bostonie wynika, że nawet latem u dorosłych, którzy nie stosują kre-mów ochronnych, stężenie witaminy D jest co najmniej o połowę za niskie. Jesienią po-ziom witaminy D spada u nich niemal do zera, a zimą jest już zerowy. Jedynie wios-ną nieco wrasta, ale nadal stanowi zaledwie jedną trzecią zalecanego poziomu.

Prof. Łukaszkiewicz twierdzi, że moż-na z tego wnosić, że w Polsce jest jeszcze

gorzej, ponieważ nasz kraj jest usytuowa-ny nieco bardziej na północ niż Boston, a zatem nasłonecznienie jest u nas mniej-sze. Nawet latem w pochmurne dni nie dochodzi do odpowiedniej syntezy wita-miny D. Organizm nie wytworzy jej rów-nież w dni słoneczne, gdy przebywamy na zewnątrz zbyt krótko i mamy szczel-nie zakryte całe ciało.

Specjalista podaje przykład dzieci, które większość czasu spędzają przed komputerem, a nie na boisku. W Wiel-kiej Brytanii intensywnej suplementacji witaminą D wymagają nawet nastolatki zamieszkujące najbardziej słoneczne re-giony tego kraju.

„Nie ma sensu dyskutowanie o tym, czy suplementacja witaminy D jest uza-

sadniona. To oczywiste. Można jedynie rozważać, kiedy i w jakich dawkach nale-ży ją stosować u poszczególnych osób” – alarmuje prof. Lorenc. Przekonuje jedno-cześnie, że może być ona stosowana na-wet w wysokich dawkach, ponieważ bar-dzo trudno ją przedawkować.

Wszyscy Polacy powinni zażywać wi-taminę D od października do co najmniej marca, a najlepiej do maja – twierdzą eks-perci. Osoby po 60. roku życia powinny przyjmować ją przez cały rok, nawet la-tem, bo znacznie gorsza jest u nich syn-teza witaminy D w skórze.

Prof. Lorenc uważa, że nie wystarczy jedynie zrównoważona dieta, by zapew-nić odpowiedni poziom witaminy D, stąd konieczność suplementacji. „Musieliby-

90%nawet 90% witaminy D

może być wyprodukowane samodzielnie przez organizm

pod wpływem światła słonecznego.

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę D może zapewnić ok. 15-minutowa ekspozycja

twarzy na słońce w godzinach popołudniowych.

Jedz ryby!15 minutBogate w witaminę D są: tran

i oleje rybne, ryby (łosoś, tuńczyk, śledź, makrela, sardynki), wątroba,

białko jaj, mleko i przetwory mleczne, masło.

Osoby po 60 roku życia powinny przez cały rok

stosować suplementację witaminy D.

r e k l a m a

60+


��

N a C Z a S I E

18–19wrześniaV FORUM MARKETINGU,KOMUNIKACJI I PUBLICRELATIONS W OCHRONIE ZDROWIAWARSZAWA | POLSKA

Po raz piąty czasopismo Menedżer Zdro-wia i OSOZ zapraszają na prestiżową konferencję poświęconą budowaniu no-woczesnej placówki medycznej – zinte-growanej z otoczeniem zewnętrznym, cie-szącej się zaufaniem i uznaniem pacjen-tów oraz kontrahentów, cenionej przez pracowników.

7–8październikaEUROPEAN TELEMEDICINECONFERENCERZYM | WŁOCHY

Europejska konferencja poświęcona za-gadnieniom telemedycyny. Wśród tema-tów m.in. przegląd skutecznych rozwiązań telemedycznych, dystrybucja świadczeń medycznych w warunkach e-zdrowia, budowa infrastruktury technologicznej w ochronie zdrowia.

19–22październikaWORLD HEALTH SUMMITBERLIN | NIEMCY

Wydarzenie pod patronatem aliansu naj-większych medycznych ośrodków aka-demickich na świecie. Wielkie wyzwania zdrowia publicznego, strategie profilakty-ki, międzynarodowa perspektywa.

www.termedia.pl www.telemedicineconference.eu www.worldhealthsummit.org

22–24październikaKNOW HEALTHWROCŁAW | POLSKA

Forum omawiające aktualne zagadnie-nia związane z promocją zdrowia i profi-laktyką – programami realizowanymi na szczeblu placówek ochrony zdrowia oraz samorządów lokalnych.

12–15 listopadaMIĘDZYNARODOWE TARGIMEDYCZNE MEDICA 2014DÜSSELDORF | NIEMCY

Największa na świecie wystawa sprzętu i technologii medycznych z 40-letnią tra-dycją. Ponad 4600 wystawców i 132000 odwiedzających w 2013 roku. Trendy, no-wości, premiery medyczne.

21–22 listopadaKARDIOLOGIA PREWENCYJNA 2014KRAKÓW | POLSKA

Najnowsze doniesienia z zakresu kardio-logii prewencyjnej. W programie znajdą się m.in. prezentacje aktualnych wyników dużych polskich projektów badawczych i innych innowacji z krajowych i zagra-nicznych ośrodków naukowych.

www.knowhealth.pl www.medica-tradefair.com www.kardiologiaprewencyjna.eu

śmy zjadać codziennie ponad 30 jajek, żeby zapewnić sobie odpowiedni jej po-ziom” – dodaje.

Najwięcej witaminy D jest w świe-żym węgorzu. W 100 g tej ryby jest 1200 jednostek międzynarodowych witaminy. W 100 g śledzia w oleju jest 880 IU wita-miny D, w 100 g łososia gotowanego lub pieczonego – 550 IU, a w innych rybach – od 50 do 200 IU.

Opublikowane w 2013 r. wytyczne międzynarodowych stowarzyszeń me-dycznych dla Europy zalecają, żeby oso-by dorosłe od października do kwietnia/maja przyjmowały dziennie co najmniej 800–2.000 IU witaminy D. Osoby po 60. roku życia powinny taką suplemen-tację stosować przez cały rok. W przy-padku osób wymagających intensywnej suplementacji ze względów terapeutycz-nych, zalecane dawki witaminy D sięga-ją 5.000–7.000 IU. W wyjątkowych przy-padkach mogą wynosić nawet 50 tys. IU. Ale nie dłużej niż kilka tygodni.

Nie ma sensu dyskutowanie o tym,

czy suplementacja witaminy D jest

uzasadniona. To oczywiste.”

Prof. Roman S. Lorenc

r e k l a m a

18–19wrześniaV FORUM MARKETINGU,KOMUNIKACJI I PUBLICRELATIONS W OCHRONIE ZDROWIAWARSZAWA | POLSKA

Po raz piąty czasopismo Menedżer Zdro-wia i OSOZ zapraszają na prestiżową konferencję poświęconą budowaniu no-woczesnej placówki medycznej – zinte-growanej z otoczeniem zewnętrznym, cie-szącej się zaufaniem i uznaniem pacjen-tów oraz kontrahentów, cenionej przez pracowników.

7–8październikaEUROPEAN TELEMEDICINECONFERENCERZYM | WŁOCHY

Europejska konferencja poświęcona za-gadnieniom telemedycyny. Wśród tema-tów m.in. przegląd skutecznych rozwiązań telemedycznych, dystrybucja świadczeń medycznych w warunkach e-zdrowia, budowa infrastruktury technologicznej w ochronie zdrowia.

19–22październikaWORLD HEALTH SUMMITBERLIN | NIEMCY

Wydarzenie pod patronatem aliansu naj-większych medycznych ośrodków aka-demickich na świecie. Wielkie wyzwania zdrowia publicznego, strategie profilakty-ki, międzynarodowa perspektywa.

www.termedia.pl www.telemedicineconference.eu www.worldhealthsummit.org

22–24październikaKNOW HEALTHWROCŁAW | POLSKA

Forum omawiające aktualne zagadnie-nia związane z promocją zdrowia i profi-laktyką – programami realizowanymi na szczeblu placówek ochrony zdrowia oraz samorządów lokalnych.

12–15 listopadaMIĘDZYNARODOWE TARGIMEDYCZNE MEDICA 2014DÜSSELDORF | NIEMCY

Największa na świecie wystawa sprzętu i technologii medycznych z 40-letnią tra-dycją. Ponad 4600 wystawców i 132000 odwiedzających w 2013 roku. Trendy, no-wości, premiery medyczne.

21–22 listopadaKARDIOLOGIA PREWENCYJNA 2014KRAKÓW | POLSKA

Najnowsze doniesienia z zakresu kardio-logii prewencyjnej. W programie znajdą się m.in. prezentacje aktualnych wyników dużych polskich projektów badawczych i innych innowacji z krajowych i zagra-nicznych ośrodków naukowych.

www.knowhealth.pl www.medica-tradefair.com www.kardiologiaprewencyjna.eu

26 EKSPERTÓW

15 GODZIN SZKOLEŃ

PRAKTYKA PR MEDYCZNEGO

V FORUMMARKETINGUKOMUNIKACJI I PRW OCHRONIE ZDROWIA18-19 września 2014 | Warszawa


��

N a C Z a S I E

NOWOŚCI KSIĄŻKOWE

„Lekarz i przedsiębiorczość. Od teorii do praktyki”

Agnieszka Bukowska-Piestrzyńska

W publikacji zaprezentowano katalog po-zamedycznych ról, jakie lekarz może peł-nić, prowadząc prywatną praktykę lekar-ską. Książka obejmuje zarówno zagadnienia związane z funkcjonowaniem profesjonalne-go gabinetu lekarskiego jako podmiotu ryn-kowego, jak i te związane z kompetencjami emocjonalnymi, będącymi ważnym kompo-nentem w działaniach lekarza występującego w roli przełożonego i usługodawcy.

„Gwiazd naszych wina”John Green

Hazel choruje na raka i mimo cudownej te-rapii dającej perspektywę kilku lat więcej, wydaje się, że ostatni rozdział jej życia zo-stał spisany już podczas stawiania diagnozy. Gdy na spotkaniu grupy wsparcia bohaterka powieści poznaje niezwykłego młodzieńca, następuje nagły zwrot akcji i okazuje się, że jej historia być może zostanie napisana na nowo.

NOWOŚCI MUZYCZNE

„Safari”Pustki

Po trzech latach przerwy Pustki wracają z nową płytą, udowadniając, że nadal nale-żą do elity alternatywnej sceny muzycznej. Wyśmienite teksty opakowane w łagodne brzmienia.

„1000 Forms of Fear”sia

Sia po raz kolejny bawi się konwenansami muzyki pop, proponując zestaw 12 przebo-jowych utworów, do których chętnie będzie-my wracać tego lata. Jest energetycznie, ale nigdy płytko czy banalnie.

„Trouble in Paradise”la roux

Propozycja dla fanów dobrych tanecznych klimatów lat 80-tych i tych, którzy w muzyce poszukują przede wszystkim rozrywki, a nie głębokich kulturalnych przeżyć. Dobry na-strój gwarantowany.

„Dymna”elżbieta Baniewicz

Premiera: maj 2014. Wydawnictwo Marginesy.Cena: ok. 49,90 zł. Liczba stron: 400.

Przejmująca biografia, fascynujący por-tret szlachetnego człowieka, jednej z naj-wybitniejszych polskich aktorek teatral-nych i filmowych, znanej z wielu zna-czących ról, a zarazem osoby wyjątkowo oddanej innym, szczególnie chorym i niepełnosprawnym, dla których zało-żyła Fundację „Mimo Wszystko” i dzia-ła w niej jako pierwsza wolontariuszka.

Była żoną nieżyjącego już Wiesława Dymnego, legendarnego współtwórcy Piwnicy pod Baranami. Życie nie szczę-dziło jej ani wspaniałych chwil i wiel-kich wzruszeń, ani tragicznych doświad-czeń. Jej zmagania zahartowały ją i na-uczyły nie tylko cenić życie, ale i służyć innym, słabszym, bezbronnym.

Niezwykła droga kariery, wielkie po-stacie teatru i filmu, które ją kształtowa-ły; dramatyczne życie i umiejętne dą-żenie do odnalezienia harmonii i sensu w służeniu innym – to Anna Dymna.

Dymna jest legendą,uosobieniem szlachetności.Jej mądrość i wrażliwośćonieśmielają.”

NASZ WYBÓR MIESIĄCA

cz

er

wie

c7

/ 20

14

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia OSOZ

Documents

Transcript of Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia OSOZ