KH-32-10-470-PL-C

Ochrona środowiska przed zrzutami ścieków

© European Union, 2010Reproduction is authorised provided the source is acknowledged.

Printed in Belgium

Printed on recycled paper that has been awarded the EU Ecolabel for graphic paper (http://www.ecolabel.eu/)

Unia Europejska liczy ponad 500 milionów mieszkańców. Ścieki wytwarzane przez tę dużą populację oraz przez przemysł są głównym źródłem zanieczyszczeń. Ścieki mogą wpływać na jakość wody pitnej i wody w kąpieliskach. Mogą także zwiększyć utratę bioróżnorodności i utrudnić realizację celu określonego w ramowej dyrektywie wodnej dotyczącego osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego naszych wód do 2015 r.

Chociaż dyrektywę dotyczącą oczyszczania ścieków komunalnych często uważa się za kosztowną, zajmuje się ona tymi wyzwaniami, przynosząc ogromne korzyści zarówno naszemu zdrowiu, jak i naszemu środowisku.

Podobnie jak inne prawodawstwo Unii Europejskiej w dziedzinie ochrony wód dyrektywa ta ma jasne i wiążące cele. Pozostawia ona jednak pełną swobodę wyboru środków koniecznych do osiągnięcia tych celów. W ten sposób umożliwia stosowanie alternatywnych rozwiązań i zachęca do innowacji w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków.

K a r l F a l k e n b e r g D y r e k t o r g e n e r a l n y

D y r e k c j i G e n e r a l n e j d s . Ś r o d o w i s k a K o m i s j a E u r o p e j s k a

Sprawdzenie, czy dyrektywa jest wdrożona

Przedmiotowa dyrektywa jest kluczowa dla środowiska i jakości naszego życia, ale wymaga znacznych inwestycji. Koszty jej wprowadzenia dla nowych państw członkowskich szacuje się na 35 miliardów EUR. Komisja Europejska nadzoruje wysiłki państw członkowskich mające na celu wykonanie tej dyrektywy. W przypadku zaniedbania ze strony państwa członkowskiego Komisja może wszcząć postępowanie sądowe przeciwko niemu w celu rozwiązania problemu. Na państwo członkowskie naruszające przepisy można nałożyć karę.

Procedurę tę nazywa się „postępowaniem w sprawie naruszenia przepisów prawa”. Postępowanie może być wszczęte w wyniku skargi obywatela lub organizacji pozarządowych (NGO). Komisja może też z własnej inicjatywy zdecydować o wszczęciu postępowania przeciw krajowi niewypełniającemu swoich obowiązków.

W celu uniknięcia takiej przykrej sytuacji Komisja ściśle współpracuje z władzami państw członkowskich, aby wspierać i ułatwiać wprowadzanie niezbędnych środków. Sprawozdania i informacje publiczne udostępnia się szerokiej opinii publicznej, co może działać, jako siła napędowa zmian i jako bodziec do rozwoju.

Dyrektywa wymaga od państw członkowskich składania sprawozdań o stanie gospodarki ściekowej i podjętych działaniach. Najnowsze sprawozdania można znaleźć na stronie internetowej:

http://ec.europa.eu/environment/water/water- urbanwaste/implementation/implementationreports_en.htm

Dodatkowe informacje:

http://ec.europa.eu/environment/water/water-urbanwaste/index_en.html

©H

emer

a

©Co

mst

ock/

Thi

nkst

ock

Imag

es

Dyrektywa dotycząca oczyszczania ścieków komunalnychZaangażowanie Unii Europejskiej w ochronę środowiska przed zrzutami ścieków

Ścieki mogą mieć duży wpływ na jakość naszych zasobów wodnych

Woda jest niezbędna dla naszego społeczeństwa i zdrowia. Czyste rzeki, jeziora i wody przybrzeżne są ważne dla działalności gospodarczej i wypoczynku. Pomagają również w tworzeniu tożsamości obszarów, na których mieszkamy.

Jeżeli nie będą właściwie oczyszczane, ścieki mogą być bardzo szkodliwe dla jakości wody. Ich wpływ jest zróżnicowany: od zwiększonej lokalnie śmiertelności ryb do powszechnych problemów, takich jak rozprzestrzenianie się alg zagrażające całym ekosystemom, co wywołane jest nadmiernym stosowaniem nawozów przez rolników.

UE chroni nasze zasoby wodne

Unia Europejska przyjęła kompleksowe prawodawstwo, którego celem jest zapobieganie tym problemom i ochrona jakości naszych wód.

Ramowa dyrektywa wodna określa ambitne środowiskowe normy jakości dla rzek, jezior, wód gruntowych i przybrzeżnych.

Poszczególne dyrektywy UE zajmują się głównymi źródłami zanieczyszczeń, takimi jak ścieki komunalne i zanieczyszczenie azotanami pochodzenia rolniczego w celu kontroli zanieczyszczenia u źródła.

Normy i podstawowe zasady oczyszczania ścieków

Wody ściekowe obejmują „zużytą” wodę i ścieki z gospodarstw domowych oraz wodę wykorzystywaną przez przemysł. Nieoczyszczenie wody powoduje zanieczyszczanie mórz i rzek, co ma nieuniknione szkodliwe konsekwencje dla dzikich zwierząt, roślin i naszego zdrowia.

Celem dyrektywy 91/271/EWG dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych jest określenie norm oraz podstawowych zasad i metod oczyszczania ścieków. Główne elementy dyrektywy są następujące:

- zagwarantowanie przez państwa członkowskie odprowadzania i oczyszczania ścieków we wszystkich miejscowościach i miastach o populacji powyżej 2000 mieszkańców;

- ustanowienie zasad projektowania, budowy i konserwacji systemów odprowadzania ścieków i oczyszczalni ścieków;

- osiągnięcie minimalnych norm funkcjonowania oczyszczalni ścieków, w tym norm środowiskowych dla oczyszczanej wody.

Ścieki, nawet po oczyszczeniu, mogą zostać wylane na obszary uznane za ważne dla środowiska lub zdrowia lub mogą mieć wpływ na większe populacje (ponad 10000). W takiej sytuacji wymagane jest dokładniejsze oczyszczanie ścieków, należy także przestrzegać bardziej surowych norm.

Przestrzeganie przepisów UEDla każdego celu środowiskowego dyrektywy określono terminy realizacji; dla 15 „starszych” państw członkowskich terminy te już upłynęły. Państwa te muszą obecnie stosować się do przepisów.

12 nowym państwom członkowskim, które przystąpiły do UE w 2004 r., przyznano okresy przejściowe, dzięki którym można przedłużyć terminy do 2018 r. Daje to zainteresowanym krajom czas na wprowadzenie niezbędnej infrastruktury i sprzętu. Ponieważ wdrożenie tej dyrektywy stanowi poważne wyzwanie finansowe, unijny Fundusz Spójności zapewnia znaczne wsparcie na współfinansowanie infrastruktury oczyszczania ścieków.

Komisja jest zadowolona z wysokiego stopnia transpozycji tej dyrektywy i ogółem coraz lepszych wyników jej wdrażania. W sprawozdaniu z realizacji opublikowanym przez Komisję w 2009 r. podano, że 95 % ścieków w UE15 trafia do systemów odprowadzania; bardzo wysoko oceniano również przestrzeganie wymagań dotyczących oczyszczonych ścieków – na poziomie około 85 %. Co się tyczy 12 „nowych” państw członkowskich, jak wyjaśniono powyżej, pełne wdrożenie dyrektywy nadal stanowi wyzwanie, ale czynione są znaczne postępy w celu osiągnięcia podobnych wyników.

Jak oczyszcza się wodę?

• Najpierw ścieki są wstępnie oczyszczane, co obejmuje usunięcie kamieni, piasku i tłuszczów za pomocą procesów mechanicznych, jak np. przesiewanie, osadzanie czy flotacja.

• Następnie dokonuje się oczyszczania pierwotnego, które obejmuje usunięcie zawiesin substancji stałych przez przelanie ścieków (czasami po dodaniu pewnych substancji chemicznych) do zbiorników osadzania lub zbiorników flotacyjnych.

• We wtórnym procesie biologicznego oczyszczania ścieki przelewa się do zbiorników, w których wykorzystuje się niektóre mikroorganizmy do przekształcenia pozostałych zanieczyszczeń w szlam kanalizacyjny. Właściwie zaprojektowana i działająca oczyszczalnia ścieków przeprowadzająca proces wtórnego oczyszczania może ograniczyć ilość materiału organicznego o ponad 90 %, a obecność bakterii kałowych – o 99 %.

• Bardziej zaawansowane procesy oczyszczania są możliwe na kolejnych etapach, np. usuwanie substancji użyźniających lub odkażanie. Substancje użyźniające, takie jak azotany lub fosforany, można usunąć za pośrednictwem procesów biologicznych (np. stosując azot) i dodając produkty chemiczne (np. fosfor). Techniki odkażania mogą obejmować promieniowanie ultrafioletowe lub oczyszczanie ozonem.

©H

emer

a

©Jo

hn F

oxx/

Sto

ckby

te