Ocena stopnia i sposobu wykorzystania C-F w PO KL - raport ... Evaluation... · 8. Ocena poziomu i...

www.psdb.com.pl

Raport końcowy

Ocena stopnia i sposobu wykorzystania cross-financingu w projektach realizowanych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

Warszawa, listopad 2011 r.

Zespół badawczy: Magdalen a Tarczewska-Szymańska (kierownik badania) dr Krzysztof Piróg Marta Bochniewicz dr inŜ. Korneliusz Pylak

Badanie ewaluacyjne współfinansowane przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.


2

Spis treści

Spis skrótów.................................................................................................................4

Streszczenie/Summary ................................................................................................4

1. Wprowadzenie .......................................................................................................9

2. Koncepcja badania...............................................................................................10

2.1. Przedmiot, cel i zakres badania..............................................................................10

2.2. Kryteria ewaluacyjne.............................................................................................11

2.3. Pytania badawcze .................................................................................................12

3. Metodologia badania ...........................................................................................15

3.1. Analiza danych zastanych......................................................................................16

3.1.1. Ekspercka jakościowa analiza dokumentów ........................................................... 16

3.1.2. Standaryzowana analiza danych administracyjnych ................................................ 16

3.2. Badania terenowe.................................................................................................18

3.2.1. Indywidualne wywiady pogłębione........................................................................ 18

3.2.2. Zogniskowany wywiad grupowy ........................................................................... 18

3.2.3. Badanie kwestionariuszowe – wywiady telefoniczne wspomagane komputerowo ..................................................................................................... 19

3.2.4. Panel ekspertów ................................................................................................. 20

3.3. Zestawienie pytań badawczych oraz odpowiadających im metod i technik badawczych..........................................................................................................21

4. Wyniki badania ....................................................................................................23

4.1. Analiza wysokości i rodzajów wydatków kwalifikowalnych, poniesionych w ramach cross-financingu .......................................................................................23

4.2. Analiza czynników wpływających na wysokość wydatków i rodzaj planowanych przez projektodawców wydatków w ramach cross-financingu ..................................43

4.3. Ocena adekwatności katalogu wydatków kwalifikowalnych oraz wysokości limitów procentowych w ramach cross-financingu do typów projektów (realizowanych operacji) oraz potrzeb beneficjentów i grup docelowych projektów.............................................................................................................46

4.4. Analiza wysokości i rodzaju wydatków kwalifikowalnych poniesionych w ramach cross-financingu wobec wydatków poniesionych w związku z dokonywaniem odpisów amortyzacyjnych (w tym jednorazowych odpisów amortyzacyjnych) .................................................................................................52

4.5. Ocena wpływu wydatków kwalifikowalnych, poniesionych w ramach cross-financingu, na skuteczność realizacji projektów ......................................................54

4.6. Analiza skuteczności sposobu planowania, a takŜe wykorzystania wydatków kwalifikowalnych w ramach cross-financingu w projektach PO KL ............................64

4.7. Identyfikacja problemów związanych z właściwym planowaniem oraz rozliczaniem wydatków w ramach cross-financingu oraz określenia moŜliwych sposobów ich rozwiązywania .................................................................................70

4.8. Ocena poziomu i jakości wsparcia dostępnego w ramach cross-financingu dla potrzeb róŜnych grup docelowych, które zostały objęte projektami PO KL ................73


3

4.9. Ocena stopnia realizacji polityk horyzontalnych UE (w szczególności zasady równości szans) dzięki zastosowaniu cross-financingu w PO KL................................76

4.10. Określenie mocnych i słabych stron funkcjonowania cross-financingu w programie jednofunduszowym - na przykładzie PO KL.............................................80

5. Wnioski i rekomendacje.......................................................................................83

6. Aneksy..................................................................................................................85


4

Spis skrótów

CATI Computer Assisted Telephone Interview (wywiad telefoniczny wspomagany

komputerowo)

EFS Europejski Fundusz Społeczny

FGI Focus Group Interview (zogniskowany wywiad grupowy)

IDI In-Depth Interview (indywidualny wywiad pogłębiony)

ITI Individual Telephone Interview (indywidualny wywiad pogłębiony

przeprowadzony za pośrednictwem telefonu)

IP Instytucja Pośrednicząca/e w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki na lata

2007-2013

IP2 Instytucja Pośrednicząca/e 2. stopnia w Programie Operacyjnym Kapitał

Ludzki na lata 2007-2013

IZ Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym Kapitał Ludzki na lata

2007-2013

PO KL Program Operacyjny Kapitał Ludzki na lata 2007-2013

Streszczenie/Summary

Przedmiot, cel i zakres badania Subject, aim and scope of the research

Przedmiotem badania jest cross-financing, jako zasada elastycznego (krzyŜowego) finansowania wydatków w projektach PO KL. Celem badania jest analiza sposobu wykorzystania cross-financingu w projektach realizowanych w ramach PO KL, a takŜe ocena przydatności oraz skuteczności stosowania tego mechanizmu dla właściwej i kompleksowej realizacji projektów, współfinansowanych z EFS.

The subject of the research is cross-financing as the principle of flexible (cross) financing of expenditure in the HC OP projects. The aim of the research is an analysis of the manner of using cross-financing in the projects executed within the HC OP as well as an assessment of the usefulness and effectiveness of applying this mechanism for a correct and comprehensive execution of projects co-financed from the ESF.

Obszary badawcze:

1. Analiza wysokości i rodzajów wydatków kwalifikowalnych, poniesionych w ramach cross-financingu, w podziale co najmniej na poszczególne Priorytety, tryb realizacji projektów (konkursowy/systemowy), formę prawną beneficjenta, typy projektów (realizowanych operacji);

2. Analiza czynników wpływających na wysokość wydatków i rodzaj planowanych przez projektodawców wydatków w ramach cross-financingu;

3. Ocena adekwatności katalogu wydatków kwalifikowalnych oraz wysokości limitów procentowych w ramach cross-financingu do typów projektów (realizowanych operacji) oraz potrzeb beneficjentów i grup docelowych projektów;

4. Analiza wysokości i rodzaju wydatków kwalifikowalnych poniesionych w ramach cross-financingu wobec wydatków poniesionych w związku z dokonywaniem odpisów

Research areas:

1. An analysis of the amount and types of eligible expenditure incurred within cross-financing, broken down into at least individual Priorities, mode of execution of projects (competition/system), legal form of a beneficiary, types of projects (operations executed);

2. An analysis of factors affecting the amount of expenditure and the type of expenditure planned by project initiators within cross-financing;

3. An assessment of the correctness of the catalogue of eligible expenditure and the amount of percentage limits within cross-financing as to the types of projects (operations executed) and the needs of the beneficiaries and project target groups;

4. An analysis of the amount and the type of eligible expenditure incurred within cross-financing as to the


5

amortyzacyjnych (w tym jednorazowych odpisów amortyzacyjnych);

5. Ocena wpływu wydatków kwalifikowalnych, poniesionych w ramach cross-financingu, na skuteczność realizacji projektów - zarówno w wymiarze realizacji załoŜonych celów projektu, jak i sposobu zarządzania projektem;

6. Analiza skuteczności sposobu planowania, a takŜe wykorzystania wydatków kwalifikowalnych w ramach cross-financingu w projektach PO KL, wraz z uwzględnieniem typu finansowanych zadań, w stosunku do innych rozwiązań moŜliwych do zastosowania (np. rozliczania na poziomie Priorytetu) oraz oceny, czy i ewentualnie jakie inne wydatki powinny zostać objęte cross-financingiem;

7. Identyfikacja ewentualnych problemów związanych z właściwym planowaniem oraz rozliczaniem wydatków w ramach cross-financingu oraz określenia moŜliwych sposobów ich rozwiązywania;

8. Ocena poziomu i jakości wsparcia dostępnego w ramach cross-financingu dla potrzeb róŜnych grup docelowych, które zostały objęte projektami PO KL;

9. Ocena stopnia realizacji polityk horyzontalnych UE (w szczególności zasady równości szans), dzięki zastosowaniu cross-financingu w PO KL;

10. Określenie mocnych i słabych stron funkcjonowania cross-financingu w programie jednofunduszowym - na przykładzie PO KL.

expenditure incurred in connection with the depreciation applied (including one-time depreciation);

5. An assessment of the impact of eligible expenditure incurred within cross-financing on the effectiveness of project execution – both in terms of the execution of envisaged aims of a project and the manner of project management;

6. An assessment of the effectiveness of the manner of planning as well as using eligible expenditure within cross-financing in the HC OP projects, taking into account the type of financed tasks, as to other solutions which may be applied (e.g. settlement at the Priority level) and the assessment whether and, if any, what other expenditure should be covered by cross-financing;

7. Identifications of possible problems connected with correct planning and settlement of expenditure within cross-financing and determination of their possible solutions;

8. An assessment of the level and quality of support available within cross-financing for various target groups which were covered by the HC OP projects;

9. An assessment of the extent to which the horizontal policies of the EU are executed (in particular the principle of equality) owing to the application of cross-financing within the HC OP;

10. Determination of strengths and weaknesses of functioning of cross-financing in one-fund programme – on the basis of the HC OP.

Zastosowane metody badawcze Research methods applied

Na etapie gromadzenia danych zostały zastosowane następujące ilościowe oraz jakościowe metody i techniki badawcze:

Ekspercka jakościowa analiza dokumentów Standaryzowana analiza danych administracyjnych Indywidualne wywiady pogłębione Zogniskowany wywiad grupowy (FGI) Wywiady telefoniczne wspomagane komputerowo Panel ekspertów

At the stage of data collection the following quantitative and qualitative methods and research techniques were applied:

Expert quality document analysis Standardised analysis of administrative data Individual in-depth interviews Focus group interview Computer-aided telephone interviews Panel of experts

Wyniki badania i rekomendacje Research results and recommendations

Analiza wysokości i rodzajów wydatków kwalifikowalnych, poniesionych w ramach cross-financingu

Analysis of the amount and the type of eligible expenditure incurred within cross-financing

Cross-financing wystąpił w blisko 2/3 zrealizowanych projektów. Średni poziom wydatków ponoszonych przez beneficjentów w ramach cross-financingu nie jest wysoki. W odniesieniu do wszystkich zrealizowanych projektów wyniósł 3,81% w przypadku cross-financingu planowanego oraz 3,59% w przypadku cross-financingu rozliczonego. Określona na podstawie analizy populacji wartość wydatków poniesionych w ramach cross-financingu stanowi 2,82% całkowitych wydatków rozliczonych w ramach PO KL. W odniesieniu do wszystkich zrealizowanych projektów w ramach PO KL wydatkowano 90% środków w ramach cross-financingu w stosunku do tego, co zostało zaplanowane. Poziom cross-financingu jest najwyŜszy w przypadku szkół i placówek oświatowych, co moŜna zinterpretować tym, Ŝe dla tego typu beneficjentów cross-financing stanowi moŜliwość doposaŜenia instytucji w brakujący sprzęt, w związku z odczuwanymi przez beneficjentów powaŜnymi niedoborami w tym zakresie. MoŜna zatem stwierdzić, Ŝe w przypadku tego typu beneficjenta cross-financing charakteryzuje się wysoką uŜytecznością, poniewaŜ znaczna część środków w przypadku projektów realizowanych przez ten typ beneficjenta jest przeznaczana na wyposaŜenie pracowni

Cross-financing occurred in almost two thirds of executed projects. An average amount of expenditure incurred by the beneficiaries within cross-financing is not high. With regard to all executed projects it amounted to 3,81% in the case of the planned cross-financing and 3,59% in the case of the settled cross-financing. The value of expenditure incurred within cross-selling, determined on the basis of the analysis of the population, constitutes 2,82% of the total expenditure settled within the HC OP. In terms of all projects executed within the HC OP, 90% of means within cross-financing was spent as to the envisaged amounts. The level of cross-financing is the highest in the case of schools and educational facilities, which may stem from the fact that for this type of beneficiaries, cross-financing means equipping institutions with needed equipment due to shortages in that regard perceived by the beneficiaries. Thus, it may be stated that in the case of this type of beneficiary, cross-financing is characterised by high usefulness since a large amount of means in the case of projects executed by this type of beneficiaries is devoted to equipping computer rooms, which is at the same time a prerequisite for project


6

komputerowych, co jest zarazem warunkiem koniecznym realizacji projektów, poniewaŜ bez tego niemoŜliwe byłoby prowadzenie zajęć dla uczniów w ramach tych projektów. W przypadku projektów realizowanych przez szkoły i placówki oświatowe, cross-financing charakteryzuje się równieŜ wysoką wartością dodaną, poniewaŜ sprzęt zakupiony na potrzeby projektów moŜe być wykorzystywany podczas realizacji innych przedsięwzięć wspierających proces nauczania. NajniŜszy poziom cross-financingu odnotowano w przypadku projektów realizowanych przez przedsiębiorstwa, w związku z czym moŜna stwierdzić, Ŝe dla tego typu beneficjentów moŜliwość zakupu środków trwałych w ramach cross-financingu nie stanowi istotnej motywacji w aplikowaniu o środki w ramach PO KL.

execution, as without this it would not be possible to conduct classes for students within those projects. In the case of projects executed by schools and educational facilities, cross-financing is characterised by a great added value, since the equipment purchased for the purpose of the projects may be used for other enterprises supporting the teaching process. The lowest level of cross-financing was noted in the case of projects executed by businesses, and thus it may be stated that for this type of beneficiaries the possibility of purchasing fixed assets within cross-financing does not constitute any significant motivation for applying for means within the HC OP.

NajwyŜszy poziom cross-financingu odnotowano w przypadku Priorytetu IX, co moŜe być spowodowane tym, Ŝe znaczna część wsparcia w ramach tego Priorytetu jest adresowana do szkół i organów je prowadzących. Natomiast najniŜszy poziom cross-financingu odnotowano w przypadku Priorytetu II.

The highest level of cross-financing was noted in the case of Priority IX, which may be caused by the fact that a significant amount of the support within this Priority is addressed to schools and bodies which manage and run them. The lowest level of cross-financing is, however, noted in the case of Priority II.

NajwyŜszy popyt na środki w ramach cross-financingu wystąpił w przypadku projektów o wartości kosztów kwalifikowalnych mieszczących się w przedziale pow. 50 tys. zł do 100 tys. zł. Jest to spowodowane tym, Ŝe zapotrzebowanie na środki trwałe jest do pewnego stopnia niezaleŜne od wielkości projektu, np. koszt zakupu sprzętu na potrzeby zarządzania projektem jest zbliŜony niezaleŜnie od tego, czy wartość kosztów kwalifikowalnych projektu wynosi 100 tys. zł czy 1 mln zł. Przykładowo koszt zakupu sprzętu o wartości 10 tys. w przypadku projektu o wartości kosztów kwalifikowalnych 100 tys. zł wyniesie aŜ 10%, a w przypadku projektu o wartości 1 mln zł z- zaledwie 1%. MoŜna zatem stwierdzić, Ŝe wydatki w ramach cross-financingu są ponoszone znacznie bardziej efektywnie w przypadku projektów o wyŜszej wartości kosztów kwalifikowalnych.

The highest demand for the means within cross-financing occurred in the case of projects of the value of eligible costs in the range of PLN 50,000-100,000. That results from the fact that the demand for fixed assets is to some extent irrespective of project size, e.g. costs of purchasing of equipment for the purposes of project management is similar, regardless of whether the value of eligible costs of the project stands at PLN 100,000 or PLN 1 mln. For instance, the cost of purchase of equipment in the amount of PLN 10,000 in the case of a project whose eligible costs stand at PLN 100,000 will be as much as 10%, and in the case of a project whose value is PLN 1 mln – merely 1%. Thus, it may be stated that expenditure within cross-financing is made much more effectively in the case of projects of a higher value of eligible costs.

Wyniki badania CATI wskazują, Ŝe projekty o najniŜszym poziome cross-financingu były realizowane przez beneficjentów o najwyŜszym doświadczeniu.

The results of the CATI research show that projects of the lowest level of cross-financing were executed by beneficiaries of the greatest experience.

Analiza czynników wpływających na wysokość wydatków i rodzaj planowanych przez projektodawców wydatków w ramach cross-financingu

Analysis of the factors affecting the amount of expenditure and the type of expenditure planned by project initiators within cross-financing

ChociaŜ podczas zogniskowanego wywiadu grupowego przedstawiciele projektodawców wskazywali, Ŝe zakupy środków trwałych w ramach cross-financingu związane z zarządzaniem pełnią drugorzędną rolę w kontekście osiągnięcia celów projektów, a w części przypadków cele projektów zostałyby osiągnięte nawet gdyby nie zostały poniesione wydatki w ramach cross-financingu na zadania związane z zarządzaniem projektem, to na podstawie wyników standaryzowanej analizy danych zastanych moŜna stwierdzić, Ŝe koszty ponoszone na realizację zadań związanych z zarządzaniem projektem stanowią znaczną część kosztów ponoszonych w ramach cross-financingu. Przesłankami, jakimi kierują się wnioskodawcy przy planowaniu kosztów w ramach cross-financingu są zarówno potrzeby grup docelowych jak równieŜ dąŜenie do zapewnienia właściwych środków w ramach wsparcia dla zarządzania projektem. Czterdziestoprocentowy przeciętny poziom środków przeznaczonych na realizację zadań związanych z zarządzaniem projektem moŜna uznać jako wysoki, biorąc pod uwagę to, Ŝe zgodnie z Wytycznymi w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki maksymalny poziom kosztów związanych z zarządzeniem projektem nie moŜe przekroczyć 30% wartości projektu, jeŜeli wartość tego projektu nie przekracza 500 tys. zł, a w przypadku projektów o wyŜszej wartości maksymalne poziomy kosztów związanych z zarządzaniem projektem są jeszcze niŜsze.

Although at the focus group interview representatives of the project applicants and executors pointed out that purchases of fixed assets within the cross-financing related to the management play a secondary role in the context of achieving the projects' objectives, and in some cases, projects' objectives would have been achieved even if there were no expenses incurred within the cross-financing for the tasks related to project management; based on the results of the standardized analysis of desk research one can conclude that the costs incurred in terms of carrying out tasks related to project management constitute a significant part of the costs incurred within cross-financing. Prerequisites considered by the applicants when planning costs to be incurred within cross-financing refer to both needs of target groups as well as seeking to ensure appropriate measures within the framework of project management support. One may regard the average level of 40% of funds allocated to the tasks related to project management as high, given that according to the Guidelines on the eligibility of expenditure under the Human Capital Operational Programme, the maximum level of costs related to the project management may not exceed 30% of the project's value if the project's value does not exceed 500 thousand PLN; in the case of projects of higher value maximum levels of expenses related to project management are even lower.

Ocena adekwatności katalogu wydatków kwalifikowalnych oraz wysokości limitów procentowych w ramach cross-financingu do typów projektów (realizowanych operacji) oraz potrzeb beneficjentów i grup docelowych projektów

Assessment of the correctness of the catalogue of eligible expenditure and the percentage limits within cross-financing as to the project types (executed operations) and the needs of beneficiaries and project target groups

Katalog wydatków jest wystarczający i adekwatny do potrzeb The catalogue of expenditure is sufficient for and adequate to the


7

projektodawców. Nie ma potrzeby dodawania czy teŜ usuwania kategorii wydatków z katalogu.

needs of project initiators. It is not necessary to add to or remove from the catalogue any expenditure categories.

Przekazywanie sprzętu uczestnikom projektów istotnie wpływa na osiągnięcie celów projektów przede wszystkim wtedy, gdy jest to specjalistyczny sprzęt przekazywany osobom niepełnosprawnym, który umoŜliwia im uczestnictwo w projekcie. W zaleŜności od specyfiki realizowanego projektu do osiągnięcia jego celów moŜe się przyczyniać równieŜ przekazywanie sprzętu innym grupom defaworyzowanym.

Providing equipment to project participants significantly affects achieving project aims, particularly when the equipment is specialist and destined for disabled people, as such allowing them to participate in the project. Depending on the specific nature of an executed project, providing equipment to other disadvantaged people may also contribute to achieving project aims.

Znaczna część respondentów badania CATI wskazała potrzebę zwiększenia limitu procentowego wydatków kwalifikowalnych i potrzebę tę wskazywano w szczególności w przypadku projektów, o niewielkiej wartości kosztów kwalifikowalnych. W przypadku tych projektów obecnie obowiązujące limity procentowe pozwalają na dokonywanie jedynie niewielkich zakupów w ramach cross-financingu. Z kolei z przeprowadzonej analizy danych administracyjnych wynika, Ŝe w blisko połowie projektów o całkowitej wartości kosztów kwalifikowalnych mieszczącej się w przedziale powyŜej 50 tys. do 100 tys. zł poziom cross-financingu przekroczył 7% wartości kosztów kwalifikowalnych.

A great number of respondents covered by the CATI research pointed to the need for increasing the percentage limit of eligible expenditure. That need was particularly indicated in the case of projects of insignificant value of eligible costs. In the case of such projects, currently applicable percentage limits allow for making small purchases within cross-financing. However, it transpires from a conducted analysis of desk research that in the case of nearly half of projects of the total value of eligible costs falling in the range of PLN 50,000-100,000 the level of cross-financing exceeded 7% of the value of eligible costs.

Analiza wysokości i rodzaju wydatków kwalifikowalnych poniesionych w ramach cross-financingu wobec wydatków poniesionych w związku z dokonywaniem odpisów amortyzacyjnych (w tym jednorazowych odpisów amortyzacyjnych)

Analysis of the amount and the type of eligible expenditure incurred within cross-financing as to the expenditure incurred in connection with depreciation (including one-time depreciation)

Wydatki ponoszone w ramach odpisów amortyzacyjnych stanowią znikomą wartość kosztów kwalifikowalnych. Jest to spowodowane m.in. przekonaniem beneficjentów, Ŝe odpisy amortyzacyjne są trudniejsze do rozliczenia niŜ cross-financing, a takŜe przekonaniem, Ŝe odpisy amortyzacyjne są mniej korzystne niŜ cross-financing, poniewaŜ pozwalają na sfinansowanie jedynie części a nie całości wartości środków trwałych (z wyjątkiem jednorazowych odpisów amortyzacyjnych, w ramach których moŜliwe jest sfinansowanie całości wartości środków trwałych), jak w przypadku cross-financingu. Dokonując oceny jednorazowych odpisów amortyzacyjnych w stosunku do cross-financingu, moŜna stwierdzić, Ŝe cross-financing jest lepszym rozwiązaniem, poniewaŜ prostszym do rozliczenia. Z kolei w przypadku kosztów odnośnie których nie ma moŜliwości dokonania jednorazowych odpisów amortyzacyjnych (tj. kosztów środków trwałych, których jednostkowa wartość początkowa przekracza 3500 zł) amortyzację moŜna uznać za bardziej efektywne rozwiązanie niŜ cross-financing, poniewaŜ w tym przypadku amortyzacja pozwala na sfinansowanie jedynie tej części kosztu środka trwałego, który jest bezpośrednio związany z realizacją projektu, tj. kosztu, który jest ponoszony w okresie realizacji projektu.

Expenditure incurred within depreciation constitutes an insignificant value of eligible costs. That stems from, among others, the belief of the beneficiaries that depreciations are more difficult to settle than cross-financing, as well as the belief that depreciations are less advantageous than cross-financing, as they allow for financing of only a part of and not the entire value of fixed assets (except one-time depreciation which allow for financing of the entire value of the fixed assets), as in the case of cross-financing. In the assessment of one-time depreciation against cross-financing, it may be stated that cross-financing is a better solution as it is easier to settle. However, in the case of costs for which it is not possible to make one-time depreciation (i.e. costs of fixed assets whose initial unit value exceeds PLN 3,500), depreciation may be deemed a more effective solution than cross-financing since in this case depreciation allows for financing of only the part of the cost of a fixed asset which is directly connected with project execution, i.e. the cost which is incurred in the period of project execution.

Ocena wpływu wydatków kwalifikowalnych, poniesionych w ramach cross-financingu, na skuteczność realizacji projektów

Assessment of the impact of eligible expenditure incurred within cross-financing on the efficiency of project execution

Na podstawie przeprowadzonej analizy danych zastanych moŜna stwierdzić, Ŝe wydatki na adaptację budynków, pomieszczeń oraz miejsc pracy stanowią znikomą część wydatków planowanych i poniesionych w ramach cross-financingu.

Based on the desk research, it may be stated that expenditure on adaptation of buildings, rooms and workstations constitutes an insignificant part of expenditure which is planned and incurred within cross-financing.

Wyniki badania CATI wskazują, Ŝe beneficjenci, którzy wzięli udział w tym badaniu w większości pozytywnie oceniają wpływ cross-financingu na osiąganie celów projektów. NaleŜy jednak zauwaŜyć, Ŝe ocena ta ma charakter umiarkowany. Cross-financing stanowi moŜliwość dopełnienia wsparcia wpisującego się w EFS, dzięki czemu cele realizowanych projektów mogą być w większym stopniu osiągane. Dlatego teŜ ryzyko wystąpienia efektu „jałowej straty” jest niskie. Efekt ten moŜe wystąpić w szczególności w przypadku wydatków związanych z zarządzaniem projektem, poniewaŜ w znacznej części przypadków moŜna załoŜyć, Ŝe gdyby nie było moŜliwości zakupu sprzętu w ramach cross-financingu, to i tak sprzęt ten zostałby zakupiony lub wykorzystano by sprzęt znajdujący się w posiadaniu beneficjenta.

Results of the CATI research show that the beneficiaries that participated in this research in most cases positively assess the impact of cross-financing on achievement of project aims. It needs to be emphasised that that assessment is of moderate nature. Cross-financing is an option of complementing the support under the ESF. That is why, aims of the projects which are executed may be achieved to a greater extent. That is why the risk of occurrence of the effect of no-load loss is low. That effect may occur in particular in the case of expenditure connected with project management as in the majority of cases it may be assumed that had there been no possibility of purchasing the equipment within cross-financing, that equipment would have been purchased anyway or the equipment owned by the beneficiary would have been used.

Analiza skuteczności sposobu planowania i wykorzystania wydatków kwalifikowalnych w ramach cross-financingu w projektach PO KL

Analysis of the effectiveness of the manner of planning and using of eligible expenditure within cross-financing in the HC OP projects


8

Zdecydowanie najczęściej ponoszoną kategorią wydatków jest zakup innych niŜ pojazdy i meble środków trwałych, których wartość początkowa jest wyŜsza od 350 zł. Jest to spowodowane tym, Ŝe zakres tej kategorii jest bardzo szeroki i obejmuje szereg róŜnego rodzaju wydatków, w szczególności wydatki związane z zakupem sprzętu informatycznego.

Purchase of fixed assets other than vehicles and furniture whose initial value exceeds PLN 350 is by far the most popular category of expenditure. That is because the scope of this category is very wide and covers a number of various expenditure, in particular expenditure connected with purchasing IT equipment.

Identyfikacja problemów związanych z właściwym planowaniem oraz rozliczaniem wydatków w ramach cross-financingu oraz określenia moŜliwych sposobów ich rozwiązywania

Identification of problems related to the correct planning and settlement of expenditure within cross-financing and determination of their possible solutions

W ramach badania nie zidentyfikowano istotnych problemów w planowaniu oraz rozliczaniu cross-financingu. Nieznaczne trudności są związane jedynie z tym, Ŝe projektodawcy niekiedy w zakres wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu wpisują oprogramowanie (nawet jeŜeli nie zostało ono zakupione razem ze sprzętem komputerowym) oraz środki trwałe, których wartość początkowa nie przekracza 350 zł. Nie prowadzi to jednak do zaburzeń w funkcjonowaniu mechanizmu.

No material problems in planning and settling of cross-financing were identified within the research. Some difficulties only pertain to the fact that project initiators sometimes include software into the scope of expenditure incurred within cross-financing (even if it was not purchased together with hardware) and fixed assets whose initial value does not exceed PLN 350. That does not lead, however, to disturbances in the mechanism’s functioning.

Ocena poziomu i jakości wsparcia dostępnego w ramach cross-financingu dla potrzeb róŜnych grup docelowych, które zostały objęte projektami PO KL

Assessment of the level and the quality of the support available within cross-financing for the purposes of various target groups which were covered by the HC OP programmes

Za grupę czerpiącą największe korzyści z cross-financingu moŜna uznać uczestników projektów, jednak cross-financing w duŜym stopniu moŜna równieŜ uznać za korzystny dla samych projektodawców, gdyŜ dzięki niemu mają oni moŜliwość poprawy stanu wyposaŜenia, uzupełnienia niedoborów w zakresie środków trwałych a w szczególności sprzętu informatycznego. Na podstawie przeprowadzonych analiz za grupę uczestników projektów w największym stopniu korzystającą z cross-financingu moŜna uznać osoby nieaktywne zawodowo. Jest to spowodowane tym, Ŝe grupa ta stanowi najliczniejszą grupę docelową objętych wsparciem w ramach zrealizowanych projektów, w tym projektów o najwyŜszym poziomie cross-financingu.

The group which has the greatest benefits from cross-financing is project participants, however, cross-financing, to a great extent, could be deemed beneficial also for project initiators themselves, as it is owing to the projects that they may improve the quality of equipment, reduce shortages of fixed assets, in particular IT equipment. Based on the analyses conducted, persons who are not professionally active constitute a group of project participants who benefit from cross-financing most. That is because that group is the most numerous target group covered by the support within the executed projects, including projects of the highest level of cross-financing.

Ocena stopnia realizacji polityk horyzontalnych UE (w szczególności zasady równości szans) dzięki zastosowaniu cross-financingu w PO KL

Assessment of the extent to which horizontal policies of the EU (in particular the principle of equality) are executed owing to the application of cross-financing in the HC OP

Cross-financing odgrywa istotną rolę w wyrównywaniu szans osób niepełnosprawnych. W przypadku wsparcia adresowanego do osób niepełnosprawnych poniesienie wydatków w ramach cross-financingu stanowi nierzadko konieczność, bez której spełnienia osoby niepełnosprawne często w ogóle nie mogłyby uczestniczyć w projektach. Do wydatków szczególnie przyczyniających się do wyrównywania szans osób niepełnosprawnych moŜna zaliczyć adaptację budynków, pomieszczeń i miejsc pracy do ich potrzeb, a takŜe zakup sprzętu specjalistycznego, umoŜliwiającego im dzięki udziałowi w projekcie aktywne uczestnictwo w Ŝyciu społecznym i zawodowym.

Cross-financing has a great role in equalization of opportunities for disabled people. In the case of the support addressed to disabled people, incurring expenditure within cross-financing is often a necessity without which those people would often not be able to participate in projects. Examples of expenditure which particularly impacts equalization of opportunities for disabled people include adaptation of buildings, rooms and workstations to their needs, as well as purchase of specialist equipment allowing them, owing to their participation in the project, to actively participate in social and professional life.

Cross-financing wpływa przede wszystkim w sposób pośredni na wyrównywanie szans kobiet i męŜczyzn, tzn. o tyle, o ile przyczyniają się do tego realizowane projekty, w ramach których jest ponoszony cross-financing.

Cross-financing mainly affects indirectly equalization of opportunities of women and men, that is to the degree to which the projects executed, within which cross-financing is applied, contribute to that.

Spośród polityk horyzontalnych UE cross-financing w ramach PO KL w największym stopniu przyczynia się do realizacji polityki rozwoju społeczeństwa informacyjnego, co jest spowodowane tym, Ŝe sprzęt komputerowy oraz pozostały sprzęt informatyczny stanowi znaczną część wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu. Ze względu na specyfikę wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu nie wpływają one bezpośrednio na politykę zrównowaŜonego rozwoju.

Among horizontal policies of the EU, cross-financing within the HC OP contributes to the execution of the policy of development of information society to the greatest extent. That is due to the fact that computer and other IT equipment constitute a significant amount of expenditure incurred within cross-financing. Due to the specific nature of the expenditure incurred within cross-financing, it does not directly affect the policy of sustainable development.

Określenie mocnych i słabych stron funkcjonowania cross-financingu w programie jednofunduszowym - na przykładzie PO KL

Determination of strengths and weaknesses of functioning of cross-financing within a one-fund programme – on the basis of the HC OP

Za najmocniejszą stronę cross-financingu moŜna uznać to, Ŝe stanowi on uzupełnienie działań „miękkich”, dzięki czemu moŜliwe jest zapewnienie kompleksowości wsparcia oferowanego w ramach PO KL. Bez moŜliwości wydatkowania środków w ramach cross-financingu

The greatest strength of cross-financing may be the fact that it is a complementation of ‘soft’ actions, owing to which it is possible to ensure comprehensiveness of support offered within the HC OP. Without the possibility of spending the means within cross-financing,


9

realizacja niektórych projektów (w szczególności realizowanych przez projektodawców o niŜszym potencjale instytucjonalnym) w ogóle nie byłaby moŜliwa. Wskazując na silne strony cross-financingu, naleŜy równieŜ podkreślić, Ŝe mechanizm ten odgrywa istotną rolę w zapewnianiu trwałości przedsięwzięć realizowanych w ramach PO KL. Dla przykładu zakupiony w ramach cross-financingu sprzęt stanowi często bazę umoŜliwiającą podejmowanie przez projektodawców dalszych przedsięwzięć. Za silną stronę tego mechanizmu moŜna uznać równieŜ to, Ŝe katalog wydatków kwalifikowalnych w ramach cross-financingu został określony w sposób przejrzysty. Nie występują równieŜ istotne trudności w rozliczaniu wydatków kwalifikowalnych w ramach cross-financingu. Nieznaczne trudności są związane jedynie z tym, Ŝe projektodawcy niekiedy w zakres wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu wpisują oprogramowanie (nawet jeŜeli nie zostało ono zakupione razem ze sprzętem komputerowym) oraz środki trwałe, których wartość początkowa nie przekracza 350 zł. Nie prowadzi to jednak do zaburzeń w funkcjonowaniu mechanizmu. Za słabą stronę cross-financingu moŜna uznać to, Ŝe znaczna część wydatków (40%) w ramach tego mechanizmu jest związana z zarządzaniem projektem. Zespół badawczy przychyla się do opinii wyraŜonych podczas wywiadów z przedstawicielami IP/IP2, Ŝe nie naleŜy wprowadzać moŜliwości rozliczania cross-financingu na poziomie Priorytetu. Przyjęcie takiego rozwiązania, przy znacznej liczbie projektów realizowanych w ramach PO KL, jak równieŜ przy duŜej liczbie instytucji zaangaŜowanych we wdraŜanie tego Programu, wiązałoby się z powaŜnymi trudnościami technicznymi związanymi z bieŜących monitorowaniem stopnia wykorzystania cross-financingu na poziomie Priorytetu. Ponadto stosowanie limitów procentowych cross-financingu na poziomie projektu jest uzasadnione tym, Ŝe brak takiego limitu mógłby powodować zaburzenie proporcji ponoszonych wydatków na poziomie poszczególnych projektów, przez co mogłoby wystąpić zagroŜenie, Ŝe w niektórych projektach ponoszenie wydatków stawałoby się głównym celem aplikowania o wsparcie w ramach PO KL. Za mechanizm alternatywny wobec cross-financingu moŜna uznać wynajem środków trwałych oraz stosowanie odpisów amortyzacyjnych. Wynajem moŜe stanowić alternatywę do cross-financingu i charakteryzować się wyŜszą efektywnością w szczególności w przypadku projektów o niŜszej wartości kosztów kwalifikowalnych.

execution of some projects (in particular those executed by project initiators of lower institutional potential) would not have been possible at all. Pointing to the strengths of cross-financing, it also needs to be underlined that that mechanism plays an important role in ensuring durability of enterprises executed within the HC OP. For example, equipment purchased within cross-financing often constitutes a base for project initiators to pursue further enterprises. Another strength of this mechanism is the fact the catalogue of eligible expenditure within cross-financing was clearly defined. There also no material difficulties settling eligible expenditure within cross-financing. The small difficulties are connected only with the fact that project initiators sometimes include software in the expenditure incurred within cross-financing (even if it was not purchased together with hardware) and fixed assets whose initial value does not exceed PLN 350. That, however, does not lead to disturbances in the mechanism’s functioning. A weakness of cross-financing is that a significant part of expenditure (40%) within this mechanism is connected with project management. The research team supports the opinions expressed during interviews with representatives of IB/IB2 that settlement of cross-financing at the Priority level should not be introduced. Adoption of such a solution in the situation when a significant number of projects is executed within the HC OP as well as in the case when a large number of institutions is involved in implementation of this Programme would cause major technical difficulties connected with current monitoring of the degree of using of cross-financing at the Priority level. Moreover, using percentage limits for cross-financing at the Project level is justified by the fact that no such limit would provoke disproportions of incurred expenditure at the level of individual projects, which could pose a threat that in some projects incurring expenditure would be the main reason for applying for the support within the HC OP. Cross-financing alternatives may be lease of fixed assets and application of depreciation. Lease may be an attractive alternative to cross-financing and have higher effectiveness, in particular in the case of projects of lower value of the eligible costs.

1. Wprowadzenie Program Operacyjny Kapitał Ludzki na lata 2007-2013 zgodnie z zasadą monofunduszowości jest współfinansowany tylko z jednego funduszu strukturalnego – Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). Zadania i zakres Europejskiego Funduszu Społecznego zostały określone w Rozporządzeniu nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylającym rozporządzenie (WE) nr 1784/1999 Europejski Fundusz Społeczny. Zgodnie z art. 2 ww. rozporządzenia Europejski Fundusz Społeczny przyczynia się do „wzmacniania spójności gospodarczej i społecznej przez poprawę moŜliwości zatrudnienia i pracy, stymulowanie wysokiego poziomu zatrudnienia oraz tworzenia liczniejszych i lepszych miejsc pracy”. W związku z powyŜszym przyjęcie zasady monofunduszowości oznaczałoby, Ŝe w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki moŜliwe byłoby realizowanie wyłącznie przedsięwzięć o charakterze „miękkim”, tj. nie inwestycyjnym, co z kolei mogłoby rodzić trudności w realizacji projektów i uzyskaniu odpowiedniej ich efektywności. Rozwiązaniem przeciwdziałającym trudnościom w realizacji przedsięwzięć związanych z wprowadzeniem zasady monofunduszowości jest dopuszczenie (zgodnie art. 34 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy


10

ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999) tzw. „finansowania krzyŜowego” (ang. cross-financing). Dzięki temu w ramach PO KL moŜliwe jest objęcie finansowaniem kosztów wpisujących się w zakres Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (np. zakup lub leasing1 sprzętu czy wyposaŜenia informatycznego, zakup materiałów biurowych, doposaŜenie i wyposaŜenie stanowisk pracy, wykonywanie prac dostosowawczych, związanych z realizowanymi projektami, dostosowanie budynków i pomieszczeń do potrzeb osób niepełnosprawnych), jeŜeli nie przekraczają one pułapu 10% wszystkich wydatków kwalifikowalnych, stanowiących budŜet projektu, a w przypadku projektów dotyczących integracji społecznej (tj. realizowanych w ramach Działania 1.3 z Priorytetu I oraz w ramach wszystkich Działań z Priorytetu VII) - 15%. Wydatki w ramach cross-financingu są kwalifikowalne, jeŜeli są konieczne dla odpowiedniej realizacji danego projektu, są bezpośrednio powiązane z jego celami i stanowią uzupełnienie działań współfinansowanych z EFS. Dzięki temu projekty realizowane w ramach PO KL mogą mieć bardziej kompleksowy charakter, co ma z kolei prowadzić do wzmocnienia ich efektów. Wsparcie w ramach cross-financingu nie obejmuje budowy nowych budynków, duŜych prac budowlanych ani remontów budynków, a jedynie wyposaŜenie i niewielkie prace dostosowawcze, związane z realizowanymi projektami EFS.

Z analiz poczynionych przez Zamawiającego2, jak i Wykonawcę niniejszego badania wynika, Ŝe brak jest zweryfikowanej empirycznie wiedzy, dotyczącej sposobu wykorzystania cross-financingu (zarówno planowanych, jak i faktycznie poniesionych wydatków). W związku z tym istnieje potrzeba przeprowadzenia badania ewaluacyjnego, które dostarczy szczegółowych informacji w tym zakresie i pozwoli ocenić skuteczność wykorzystania cross-financingu w całym Programie. Odpowiedzią na powyŜej zidentyfikowaną potrzebę jest badanie, którego wyniki przedstawiono w niniejszym raporcie.

2. Koncepcja badania 2.1. Przedmiot, cel i zakres badania

Przedmiotem badania jest cross-financing, jako zasada elastycznego (krzyŜowego) finansowania wydatków w projektach PO KL.

Celem badania jest analiza sposobu wykorzystania cross-financingu w projektach realizowanych w ramach PO KL, a takŜe ocena przydatności oraz skuteczności stosowania tego mechanizmu dla właściwej i kompleksowej realizacji projektów, współfinansowanych z EFS.

Badanie obejmuje następujące obszary badawcze:

1 Zgodnie z zapisami Wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w ramach cross-financingu kwalifikowalny moŜe być leasing finansowy lub zwrotny. W ww. Wytycznych leasing finansowy został zdefiniowany jako „taką umowę leasingu, w ramach której ryzyko oraz poŜytki z tytułu posiadania przedmiotu leasingu przeniesione są na Beneficjenta. Oznacza to, Ŝe umowa leasingu skutkuje czasowym przekazaniem w uŜytkowanie określonego dobra, przy czym umowa leasingu zawiera ‘opcję nabycia’ lub teŜ przewiduje ‘minimalny okres leasingowy odpowiadający okresowi uŜytkowania’ aktywów będących przedmiotem leasingu”, natomiast leasing zwrotny zdefiniowano jako „powiązanie umowy leasingu z poprzedzającą ją umową sprzedaŜy. Leasingobiorca sprzedaje posiadane aktywa firmie leasingowej (z zastrzeŜeniem, Ŝe nie zostało ono zakupione ze środków publicznych) i równocześnie uzyskuje prawo do jego dalszego uŜytkowania, na warunkach ustalonych w umowie leasingu. Dzięki takiej operacji podmiot, który sprzedał dane aktywa leasingodawcy, nadal z niego korzysta, płacąc raty leasingowe związane z jego uŜytkowaniem”. Źródło: Minister Rozwoju Regionalnego, Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013. Wytyczne w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Warszawa, 22 listopada 2010 r., s. 44. 2 Por. Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia na realizację badania ewaluacyjnego, pn.: „Ocena stopnia i sposobu wykorzystania cross-financingu w projektach realizowanych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki”.


11

1. Analizę wysokości i rodzajów wydatków kwalifikowalnych, poniesionych w ramach cross-financingu, w podziale co najmniej na poszczególne Priorytety, tryb realizacji projektów (konkursowy/systemowy), formę prawną beneficjenta, typy projektów (realizowanych operacji);

2. Analizę czynników wpływających na wysokość wydatków i rodzaj planowanych przez projektodawców wydatków w ramach cross-financingu;

3. Ocenę adekwatności katalogu wydatków kwalifikowalnych oraz wysokości limitów procentowych w ramach cross-financingu do typów projektów (realizowanych operacji) oraz potrzeb beneficjentów i grup docelowych projektów;

4. Analizę wysokości i rodzaju wydatków kwalifikowalnych poniesionych w ramach cross-financingu wobec wydatków poniesionych w związku z dokonywaniem odpisów amortyzacyjnych (w tym jednorazowych odpisów amortyzacyjnych);

5. Ocenę wpływu wydatków kwalifikowalnych, poniesionych w ramach cross-financingu, na skuteczność realizacji projektów - zarówno w wymiarze realizacji załoŜonych celów projektu, jak i sposobu zarządzania projektem;

6. Analizę skuteczności sposobu planowania, a takŜe wykorzystania wydatków kwalifikowalnych w ramach cross-financingu w projektach PO KL, wraz z uwzględnieniem typu finansowanych zadań, w stosunku do innych rozwiązań moŜliwych do zastosowania (np. rozliczania na poziomie Priorytetu) oraz oceny, czy i ewentualnie jakie inne wydatki powinny zostać objęte cross-financingiem;

7. Identyfikację ewentualnych problemów związanych z właściwym planowaniem oraz rozliczaniem wydatków w ramach cross-financingu oraz określenia moŜliwych sposobów ich rozwiązywania;

8. Ocenę poziomu i jakości wsparcia dostępnego w ramach cross-financingu dla potrzeb róŜnych grup docelowych, które zostały objęte projektami PO KL;

9. Ocenę stopnia realizacji polityk horyzontalnych UE (w szczególności zasady równości szans), dzięki zastosowaniu cross-financingu w PO KL;


2.2. Kryteria ewaluacyjne

Badanie zostało wykonane przy zastosowaniu następujących kryteriów ewaluacyjnych:


12

Trafność- rozumiana jako stopień, w jakim mechanizm cross-financingu spełnia oczekiwania projektodawców odnośnie prawidłowej realizacji projektów;

Efektywność- rozumiana jako stopień wydatków faktycznie poniesionych w projektach w ramach cross-financingu, w stosunku do zaplanowanych; kryterium to pozwoliło odpowiedzieć na pytanie, czy porównywalne lub lepsze efekty moŜna byłoby osiągnąć przy mniejszych nakładach finansowych i innym sposobie funkcjonowania mechanizmu cross-financingu w PO KL;

Skuteczność- rozumiana jako stopień, w jakim zadania finansowane w ramach cross-financingu warunkują właściwą realizację projektów PO KL (ocena występowania efektów dodatkowości lub jałowej straty), a takŜe przyczyniają się do realizacji ich celów;

UŜyteczność- rozumiana jako przydatność cross-financingu w kompleksowej realizacji projektów współfinansowanych z EFS oraz uwzględnieniu potrzeb poszczególnych grup docelowych PO KL.

2.3. Pytania badawcze

Osiągnięcie celu badania w odniesieniu do wszystkich obszarów badawczych zostało dokonane poprzez udzielenie odpowiedzi na następujące pytania badawcze:

1. Analiza wysokości i rodzajów wydatków kwalifikowalnych, poniesionych w ramach cross-financingu, w podziale co najmniej na poszczególne Priorytety, tryb realizacji projektów (konkursowy/systemowy), formę prawną beneficjenta, typy projektów (realizowanych operacji)

W jakim stopniu projektodawcy korzystają z moŜliwości zastosowania cross-financingu w projektach? Czy stopień i rodzaj wydatków róŜni się w zaleŜności od: formy prawnej beneficjenta, danego Priorytetu lub Działania, typu projektu (typu realizowanych operacji), trybu realizacji projektów (konkursowy/systemowy), wysokości dofinansowania, liczby realizowanych przez danego beneficjenta projektów?

Jaki jest średni i dominujący poziom planowanych, a takŜe ponoszonych w ramach cross-financingu wydatków, w stosunku do całkowitej wartości projektu (w %), w podziale na Priorytety/Działania?

2. Analiza czynników wpływających na wysokość wydatków i rodzaj planowanych przez projektodawców wydatków w ramach cross-financingu

Jakimi przesłankami kierują się wnioskodawcy przy planowaniu wydatków w ramach

cross-financingu? Czy przy planowaniu wydatków w ramach cross-financingu wnioskodawcy kierują się potrzebami grup docelowych czy raczej zapewnieniem właściwych środków w ramach wsparcia dla zarządzania projektem? Jaki jest najwaŜniejszy cel wykorzystania cross-financingu?

3. Ocena adekwatności katalogu wydatków kwalifikowalnych oraz wysokości limitów procentowych w ramach cross-financingu do typów projektów (realizowanych operacji) oraz potrzeb beneficjentów i grup docelowych projektów

Czy katalog wydatków kwalifikowalnych w ramach cross-financingu jest wystarczający i adekwatny dla potrzeb projektodawców, wynikających z realizacji projektów? Jakich wydatków brakuje w tym katalogu? Jakie wydatki są zbędne? Czy środki trwałe przekazywane uczestnikom projektów powinny zostać wyłączone z zakresu cross-


13

financingu? Czy poziom obowiązujących w ramach cross-financingu limitów procentowych jest odpowiedni w odniesieniu do poszczególnych typów projektu oraz potrzeb beneficjentów i grup docelowych projektów? W jakich ewentualnie przypadkach i dlaczego wskazane byłoby obniŜenie bądź podwyŜszenie poziomu limitów procentowych w ramach cross-financingu?

4. Analiza wysokości i rodzaju wydatków kwalifikowalnych poniesionych w ramach cross-financingu wobec wydatków poniesionych w związku z dokonywaniem odpisów amortyzacyjnych (w tym jednorazowych odpisów amortyzacyjnych)

Jaka była kwota wydatków ponoszonych w związku z dokonywaniem odpisów amortyzacyjnych (z wyodrębnieniem jednorazowych odpisów amortyzacyjnych) w ramach zrealizowanych projektów, w stosunku do wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu? Czy te wydatki róŜnią się pod względem rodzajowym? Z jakiego tytułu są najczęściej dokonywane odpisy amortyzacyjne? Jaki jest średni i dominujący poziom wydatków związanych z dokonywaniem odpisów amortyzacyjnych w stosunku do całkowitej wartości projektu (w %), w podziale na Priorytety/Działania? Jaki jest średni i dominujący poziom łącznych wydatków związanych z dokonywaniem odpisów amortyzacyjnych oraz wydatków w ramach cross-financingu w stosunku do całkowitej wartości projektu (w %), w podziale na Priorytety/Działania?

5. Ocena wpływu wydatków kwalifikowalnych, poniesionych w ramach cross-

financingu, na skuteczność realizacji projektów - zarówno w wymiarze realizacji załoŜonych celów projektu, jak i sposobu zarządzania projektem

Jaka była kwota wydatków ponoszonych przez beneficjentów na dostosowanie i/lub adaptację budynków, pomieszczeń i miejsc pracy? Jakiego rodzaju wydatki były ponoszone w tej kategorii działań? W jakich typach projektów ten rodzaj wydatków był wykorzystywany najczęściej?

W jakim stopniu zadania ujęte w budŜecie projektu w ramach cross-financingu są niezbędne do realizacji celów projektów? Czy wydatki zrealizowane dzięki stosowaniu cross-financingu zostałyby zrealizowane równieŜ bez wsparcia ze środków unijnych (czy istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia efektu deadweight - jałowej straty)?

6. Analiza skuteczności sposobu planowania, a takŜe wykorzystania wydatków kwalifikowalnych w ramach cross-financingu w projektach PO KL, wraz z uwzględnieniem typu finansowanych zadań, w stosunku do innych rozwiązań moŜliwych do zastosowania (np. rozliczania na poziomie Priorytetu) oraz oceny, czy i ewentualnie jakie inne wydatki powinny zostać objęte cross-financingiem

Jakiego rodzaju wydatki są planowane, a jakiego rodzaju rzeczywiście ponoszone w projektach w ramach cross-financingu? Które typy wydatków są najczęściej planowane, a które najczęściej ponoszone? W przypadku jakiego rodzaju wydatków występują największe róŜnice pomiędzy poziomem wydatków planowanych a poziomem wydatków ponoszonych? Jakie są przyczyny ewentualnych róŜnic pomiędzy wydatkami planowanymi a ponoszonymi? Które [typy wydatków] są najbardziej przydatne, uŜyteczne w kontekście realizacji celów projektów? Czy przyczyniają się one do generowania wartości dodanej projektów?

Jaka jest skuteczność wykorzystywania w projektach środków dostępnych w ramach cross-financingu? W jakim stopniu wydatki zaplanowane w ramach cross-financingu są rzeczywiście ponoszone i rozliczane we wnioskach o płatność? Czy załoŜony w ramach


14

PO KL limit finansowania krzyŜowego na poziomie 10-15 % (w zaleŜności od Priorytetu) zapewnienia właściwą (kompleksową, skuteczną) realizację celów projektów?

7. Identyfikacja ewentualnych problemów związanych z właściwym

planowaniem oraz rozliczaniem wydatków w ramach cross-financingu oraz określenia moŜliwych sposobów ich rozwiązywania

Jakiego rodzaju problemów doświadczali beneficjenci przy określaniu kosztów w ramach cross-financingu we wnioskach o dofinansowanie i rozliczaniu wydatków we wnioskach o płatność ? Jakie są moŜliwe sposoby przezwycięŜenia tych problemów?

8. Ocena poziomu i jakości wsparcia dostępnego w ramach cross-financingu dla

potrzeb róŜnych grup docelowych, które zostały objęte projektami PO KL

W jakim stopniu poszczególne grupy docelowe korzystają faktycznie z cross-financingu? Które grupy docelowe projektów najczęściej korzystają (w sposób pośredni lub bezpośredni) ze środków zapewnionych w ramach cross-financingu?

9. Ocena stopnia realizacji polityk horyzontalnych UE (w szczególności zasady

równości szans), dzięki zastosowaniu cross-financingu w PO KL

W jaki sposób cross-financing przyczynia się do uwzględnienia przez projekty zasady równości szans? Czy środki te słuŜą wyrównywaniu szans osób niepełnosprawnych lub innych grup defaworyzowanych? Czy cross-financing przyczynia się do realizacji innych polityk i zasad horyzontalnych UE, takich jak rozwój społeczeństwa informacyjnego, czy zrównowaŜony rozwój?

10. Określenie mocnych i słabych stron funkcjonowania cross-financingu

w programie jednofunduszowym - na przykładzie PO KL

Jakie są mocne i słabe strony cross-financingu, stosowanego w programie monofunduszowym, jakim jest PO KL? Czy naleŜałoby zmodyfikować zasady działania tego mechanizmu finansowego i ewentualnie w jaki sposób? Czy naleŜałoby wprowadzić inny sposób rozliczania cross-financingu (np. na poziomie osi priorytetowej)? Czy moŜna zaproponować jakieś inne rozwiązanie niŜ cross-financing, aby zapewnić skuteczną realizację celów projektów?


15

3. Metodologia badania W celu zgromadzenia danych niezbędnych do prawidłowego przeprowadzenia badania i uzyskania wiarygodnych wyników kierowano się zasadą triangulacji metodologicznej, polegającej na komplementarnym wykorzystaniu róŜnorodnych źródeł danych, zastosowaniu róŜnych metod badawczych oraz uwzględnieniu róŜnych perspektyw badawczych:

triangulacja źródeł danych (1-szy poziom triangulacji): podczas realizacji badania zostały wykorzystane zarówno dokumenty zastane (dokumenty programowe oraz inne obowiązujące dokumenty, tj. wytyczne, zasady, interpretacje, akty prawne, wyniki innych badań ewaluacyjnych, listy projektów, wnioski o dofinansowanie, wnioski o płatność), a takŜe dane wywołane (wyniki wywiadów ITI, CATI, FGI, panelu ekspertów);

triangulacja metod badawczych (2-gi poziom triangulacji): łączenie róŜnych metod badawczych w badaniu tych samych zagadnień, co pozwoliło na uchwycenie róŜnych aspektów badanego przedmiotu (zastosowano szerokie spektrum metod badawczych: analizy dokumentów, a takŜe ITI, CATI, FGI, panel ekspertów); podejście to pozwoliło teŜ wykorzystać mocne strony kaŜdej metody przy wzajemnej neutralizacji ich słabości;

triangulacja perspektyw badawczych (3-ci poziom triangulacji): ewaluacja została przeprowadzona przez multidyscyplinarny zespół badaczy, posiadających róŜnorodne doświadczenia badawcze, jak równieŜ praktyczne, związane z róŜnymi obszarami wdraŜania programów i projektów europejskich.

Podczas realizacji badania zostały zastosowane następujące ilościowe oraz jakościowe metody i techniki badawcze, dostosowane do celu badania i obszarów badawczych:


16

3.1. Analiza danych zastanych

3.1.1. Ekspercka jakościowa analiza dokumentów

Badanie rozpoczęliśmy ekspercką analizą jakościową następujących dokumentów:

Program Operacyjny Kapitał Ludzki - Departament Zarządzania EFS, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, 7 września 2007 r.;

Szczegółowy Opis Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 -Departament Zarządzania EFS, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego; Warszawa, 1 czerwca 2010 r. (oraz wszystkie poprzednie wersje - obowiązujące w czasie realizacji analizowanych projektów);

Wytyczne w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki - Departament Zarządzania EFS, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego; Warszawa, 1 stycznia 2011 r. (oraz wszystkie poprzednie wersje - obowiązujące w czasie realizacji analizowanych projektów);

Zasady finansowania PO KL - Departament Zarządzania EFS, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego; Warszawa, 1 stycznia 2011 r. (oraz wszystkie poprzednie wersje -obowiązujące w czasie realizacji analizowanych projektów);

Interpretacje IZ PO KL dotyczące cross-financingu.

Celem tej analizy było uzyskanie pełnej i aktualnej wiedzy na temat moŜliwości korzystania z cross-financingu, a takŜe zasad, na jakich jego stosowanie jest moŜliwe. Analiza umoŜliwiła zatem członkom zespołu ewaluacyjnego pozyskanie wiedzy bazowej, niezbędnej w kolejnych etapach badania.

3.1.2. Standaryzowana analiza danych administracyjnych

Kolejną z zastosowanych metod badawczych była standaryzowana analiza danych administracyjnych, która polegała na przeanalizowaniu reprezentatywnej (równieŜ na poziomie Priorytetów) próby projektów zrealizowanych w ramach PO KL. Standaryzowana analiza danych administracyjnych była prowadzona w powiązaniu z ekspercką jakościową


17

analizą dokumentów. Badając poszczególne projekty odnoszono się do zapisów właściwych wersji dokumentów objętych ekspercką analizą jakościową. Standaryzowana analiza danych administracyjnych została przeprowadzona z wykorzystaniem narzędzia (bazy danych) utworzonego specjalnie do tego celu w arkuszu kalkulacyjnym. Eksperci wpisywali dane pozyskane z wniosków o dofinansowanie projektów oraz z wniosków o płatność (wraz z załącznikiem nr 1, zawierającym zestawienie dokumentów potwierdzających poniesione wydatki3).

Część analiz została przeprowadzona na całej populacji projektów zakończonych, na podstawie bazy danych przekazanej przez Zamawiającego w arkuszu kalkulacyjnym w formacie .xls. Pozostałe analizy, w celu zapewnienia moŜliwości wnioskowania statystycznego w odniesieniu do poziomu wszystkich Priorytetów, zostały przeprowadzone na reprezentatywnej próbie projektów dobranej za pomocą nieproporcjonalnego waŜonego doboru próby4. Biorąc pod uwagę ograniczenia wynikające z budŜetu i harmonogramu realizacji badania, próba została określona na poziomie 425 projektów, dzięki czemu moŜliwe był uzyskanie reprezentatywnych wyników w odniesieniu zarówno do poziomu wszystkich Priorytetów, jak i do poziomu ogólnego, z zachowaniem maksymalnego błędu pomiaru w wysokości 10%, przy poziomie ufności 90%.

Strukturę próby w odniesieniu do poszczególnych priorytetów zawiera tabela poniŜej. Tabela 1. Struktura próby badawczej Oś Priorytetowa PO KL

Liczba projektów zakończonych (populacja)

Liczebność próby Waga

Priorytet I 38 24 0,003684313 Priorytet II 54 30 0,005235602 Priorytet III 31 21 0,003005623 Priorytet IV 32 22 0,003102579 Priorytet V 105 41 0,010180337 Priorytet VI 1 983 65 0,192262944 Priorytet VII 2 249 66 0,218053132 Priorytet VIII 1 680 65 0,162885398 Priorytet IX 4 104 67 0,397905759 Priorytet X 38 24 0,003684313 Razem 10314 425 1

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych w Szczegółowym opisie przedmiotu zamówienia na realizację badania ewaluacyjnego, pn.: „Ocena stopnia i sposobu wykorzystania cross-financingu w

projektach realizowanych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki”.

W celu uzyskania reprezentatywności na poziomie ogólnym, wyniki uzyskane na poziomie poszczególnych osi priorytetowych zostały poddane waŜeniu, zgodnie z wartościami zawartymi w powyŜszej tabeli w kolumnie „waga”.

Wartości na poziomie ogólnym zostaną obliczone według następującego wzoru:

gdzie „P” oznacza wartość osiągniętą na poziomie ogólnym, natomiast „P1”, …, „P10” oznaczają wartości osiągnięte na w odniesieniu do poszczególnych Priorytetów.

3 W przypadku wylosowanych projektów w ramach Działania 7.1 analizie zostały poddane wszystkie wnioski o dofinansowanie, tj. z całego okresu realizacji projektów systemowych OPS/PCPR. 4 Por. E. Babbie, Podstawy badań społecznych, Warszawa 2009, s. 244-245.


18

Projekty w ramach poszczególnych osi priorytetowych zostały wybrane do analizy drogą losową. W tym celu zwrócono się do Zamawiającego o udostępnienie z bazy danych KSI SIMIK 2007-2013 listy zakończonych projektów, w podziale na poszczególne Priorytety PO KL. Listy te posłuŜyły do utworzenia operatów losowania, z których zostały wylosowane projekty. Następnie zwrócono się bezpośrednio do poszczególnych IP/IP2 z prośbą o udostępnienie dokumentacji (tj. wniosków o dofinansowanie oraz wszystkich wniosków o płatność), dotyczącej wylosowanych projektów.

3.2. Badania terenowe

W ramach badań terenowych zastosowane zostały następujące techniki:

3.2.1. Indywidualne wywiady pogłębione

W ramach badania zostało przeprowadzonych 9 indywidualnych wywiadów pogłębionych z przedstawicielami IZ i IP/IP2 odpowiedzialnymi za rozliczanie wydatków w ramach cross-financingu (5 wywiadów z przedstawicielami instytucji szczebla regionalnego, 3 wywiady z przedstawicielami szczebla centralnego oraz 1 wywiad z przedstawicielem IZ). Indywidualne wywiady pogłębione zostały przeprowadzone za pośrednictwem telefonu (technika ITI – Individual Telephone Interview).

Dobór respondentów do wywiadów miał charakter celowy. Został on przeprowadzony dwustopniowo. Na pierwszym etapie zostały wybrane IP/IP2. Następnie w wybranych instytucjach zwrócono się z prośbą o wskazanie osób odpowiedzialnych za rozliczenie wydatków w ramach cross-financingu. W celu zagwarantowania sprawnej realizacji badania oraz uniknięcia ryzyka ewentualnych odmów została utworzona rezerwowa lista respondentów.

Wywiady były zapisywane na nośniku elektronicznym, za zgodą respondentów. W przypadku braku zgody respondenta, ekspert prowadził notatki. Ze wszystkich zarejestrowanych wywiadów zostały sporządzone transkrypcje (zawarte w aneksie), które były podstawą do przeprowadzenia analizy zgromadzonego materiału.

3.2.2. Zogniskowany wywiad grupowy

W ramach badania przeprowadzono jeden zogniskowany wywiad grupowy (FGI) z przedstawicielami beneficjentów PO KL. Wzięło w nim udział 7 osób. W gronie respondentów znaleźli się przedstawiciele róŜnego typu beneficjentów, w tym przedstawiciele: administracji publicznej szczebla samorządowego i rządowego, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe).


19

Próba do zogniskowanego wywiadu grupowego została w taki sposób dobrana, by zapewnić jak największą róŜnorodność beneficjentów (biorąc pod uwagę m.in. formę prawną beneficjenta, Priorytet, czy teŜ wartość kosztów kwalifikowalnych projektu). W celu konfrontacji spostrzeŜeń beneficjentów o róŜnych podejściach do cross-financingu w grupie uczestników zogniskowanego wywiadu grupowego znaleźli się przedstawiciele beneficjentów realizujących projekty o najwyŜszym, jak równieŜ o najniŜszym udziale cross-financingu w kosztach kwalifikowalnych.

3.2.3. Badanie kwestionariuszowe – wywiady telefoniczne wspomagane komputerowo

Biorąc pod uwagę ograniczenia budŜetowe badania, przeprowadzono 100 telefonicznych wywiadów wspomaganych komputerowo (CATI). W celu uzyskania reprezentatywności badania, dobór próby został przeprowadzony w sposób losowy, co pozwoliło na uzyskanie reprezentatywnych danych z błędem pomiaru nie przekraczającym 10% przy poziomie ufności 95% 5.

W strukturze próby badawczej znalazło się 48 beneficjentów, którzy zrealizowali projekty Priorytetu IX, 22 beneficjentów, którzy zrealizowali projekty w ramach Priorytetu VII, po 14 beneficjentów, którzy zrealizowali projekty w ramach Priorytetów VI oraz VIII oraz po jednym beneficjencie - w ramach Priorytetu IV oraz V. W badanej próbie nie znaleźli się beneficjenci reprezentujący pozostałe priorytety, tj. I, II, III oraz X.

Wykres 1. Struktura próby badania CATI w podziale na Priorytety PO KL

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badania CATI [n=100].

5 Wartości błędu pomiaru odnoszą się wyłącznie do poziomu całej próby, tj. do poziomu Programu. Wskazana wartość błędu pomiaru nie odnosi się do analiz przeprowadzonych na podstawie badania CATI w podziale na Priorytety, typ beneficjenta, czy wielkość projektu. W tych przypadkach uzyskanych wyników nie moŜna uznać za reprezentatywne, a ich prezentacja ma wyłącznie charakter poglądowy.


20

W próbie badania CATI znalazło się 54 przedstawicieli zaliczonych do sektora publicznego (w tym administracji rządowej i samorządowej, a takŜe szkół, szkół wyŜszych i jednostek naukowych oraz zakładów opieki zdrowotnej6), 31 przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz 15 przedstawicieli przedsiębiorstw.

Wykres 2. Struktura próby badania CATI w podziale na typ beneficjenta


Beneficjentów, w przypadku których wysokość wydatków związanych z cross-financingniem w ramach projektów była niŜsza niŜ 3% wydatków kwalifikowalnych, znalazło się 44 w próbie badania CATI. Beneficjenci, którzy w zrealizowanych projektach osiągnęli poziom cross-financingu 3-7% wydatków kwalifikowalnych, w próbie badawczej stanowili grupę 34 podmiotów, a beneficjentów o poziomie cross-financingu w projektach przekraczającym 7% w badanej próbie było 22.

Wykres 3. Struktura próby badania CATI w podziale na wysokość cross-financingu


3.2.4. Panel ekspertów

Do analizy i oceny wykorzystana została równieŜ metoda panelu ekspertów. Panel ekspertów został przeprowadzony w końcowym etapie badania, tj. po zebraniu i analizie wszystkich danych. Panel ekspertów dokonał analizy mocnych i słabych stron stosowania cross-financingu, przeprowadził podsumowanie wyników badania oraz w wyniku oceny zebranych informacji pomógł sformułować (skorygować) najwaŜniejsze wnioski i rekomendacje. W panelu wzięli udział członkowie zespołu ewaluacyjnego posiadający doświadczenie zarówno w obszarze ewaluacji, jak i realizacji programów finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego. W celu obiektywizacji procesu oceny dokonywanej podczas panelu, a zarazem w celu zwiększenia uŜyteczności formułowanych rekomendacji, w panelu wzięli udział równieŜ przedstawiciele 6 IP/IP27.

6 Co prawda w zakres kategorii szkół, szkół wyŜszych i zakładów opieki zdrowotnej mogą równieŜ wchodzić podmioty wpisujące się w sektor przedsiębiorstw czy teŜ organizacji pozarządowych, jednak ze względu z jednej strony na niską liczebność tych kategorii, zdecydowano się ich włączenie do sektora publicznego, jako Ŝe zdecydowana większość z nich wpisuje się w sektor publiczny. 7 W panelu ekspertów wzięli udział przedstawiciele następujących instytucji: Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Mazowieckiej Jednostki WdraŜania Programów Unijnych, Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Warszawie oraz Władzy WdraŜającej Programy Europejskie.


21

3.3. Zestawienie pytań badawczych oraz odpowiadających im metod i technik badawczych

Tabela 2. Zestawienie pytań badawczych oraz odpowiadających im metod i technik badawczych

Pytanie badawcze

Ekspercka analiza dokum

entów

Standaryzowana

analiza dokumentów

Wyw

iady pogłębione

Zogniskowane w

ywiady

grupowe

Wyw

iady kw

estionariuszowe

Panel ekspertów

1. Analiza wysokości i rodzajów wydatków kwalifikowalnych, poniesionych w ramach cross-financingu, w podziale co najmniej na poszczególne Priorytety, tryb realizacji projektów

(konkursowy/systemowy), formę prawną beneficjenta, typy projektów (realizowanych operacji)

W jakim stopniu projektodawcy korzystają z moŜliwości zastosowania cross-financingu w projektach? Czy stopień i rodzaj wydatków róŜni się w zaleŜności od: formy prawnej beneficjenta, danego Priorytetu lub Działania, typu projektu (typu realizowanych operacji), trybu realizacji projektów (konkursowy/systemowy), wysokości dofinansowania, liczby realizowanych przez danego beneficjenta projektów?

X X X X

Jaki jest średni i dominujący poziom planowanych, a takŜe ponoszonych w ramach cross-financingu wydatków, w stosunku do całkowitej wartości projektu (w %), w podziale na Priorytety/Działania?

X

2. Analiza czynników wpływających na wysokość wydatków i rodzaj planowanych przez projektodawców wydatków w ramach cross-financingu

Jakimi przesłankami kierują się wnioskodawcy przy planowaniu wydatków w ramach cross-financingu? Czy przy planowaniu wydatków w ramach cross-financingu wnioskodawcy kierują się potrzebami grup docelowych czy raczej zapewnieniem właściwych środków w ramach wsparcia dla zarządzania projektem? Jaki jest najwaŜniejszy cel wykorzystania cross-financingu?

X X X X

3. Ocena adekwatności katalogu wydatków kwalifikowalnych oraz wysokości limitów procentowych w ramach cross-financingu do typów projektów (realizowanych operacji) oraz potrzeb

beneficjentów i grup docelowych projektów

Czy katalog wydatków kwalifikowalnych w ramach cross-financingu jest wystarczający i adekwatny dla potrzeb projektodawców, wynikających z realizacji projektów? Jakich wydatków brakuje w tym katalogu? Jakie wydatki są zbędne? Czy środki trwałe przekazywane uczestnikom projektów powinny zostać wyłączone z zakresu cross-financingu? Czy poziom obowiązujących w ramach cross-financingu limitów procentowych jest odpowiedni w odniesieniu do poszczególnych typów projektu oraz potrzeb beneficjentów i grup docelowych projektów? W jakich ewentualnie przypadkach i dlaczego wskazane byłoby obniŜenie bądź podwyŜszenie poziomu limitów procentowych w ramach cross-financingu?

X X X X X

4. Analiza wysokości i rodzaju wydatków kwalifikowalnych poniesionych w ramach cross-financingu wobec wydatków poniesionych w związku z dokonywaniem odpisów amortyzacyjnych (w tym

jednorazowych odpisów amortyzacyjnych)


X


22

Pytanie badawcze


entów

Standaryzowana

analiza dokumentów

Wyw

iady pogłębione

Zogniskowane w

ywiady

grupowe

Wyw

iady kw

estionariuszowe

Panel ekspertów

5. Ocena wpływu wydatków kwalifikowalnych, poniesionych w ramach cross-financingu, na skuteczność realizacji projektów - zarówno w wymiarze realizacji załoŜonych celów projektu, jak i sposobu

zarządzania projektem

Jaka była kwota wydatków ponoszonych przez beneficjentów na dostosowanie i/lub adaptację budynków, pomieszczeń i miejsc pracy? Jakiego rodzaju wydatki były ponoszone w tej kategorii działań? W jakich typach projektów ten rodzaj wydatków był wykorzystywany najczęściej?

X

W jakim stopniu zadania ujęte w budŜecie projektu w ramach cross-financingu są niezbędne do realizacji celów projektów? Czy wydatki zrealizowane dzięki stosowaniu cross-financingu zostałyby zrealizowane równieŜ bez wsparcia ze środków unijnych (czy istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia efektu deadweight - jałowej straty)?

X X X X

6. Analiza skuteczności sposobu planowania, a takŜe wykorzystania wydatków kwalifikowalnych w ramach cross-financingu w projektach PO KL, wraz z uwzględnieniem typu finansowanych zadań, w

stosunku do innych rozwiązań moŜliwych do zastosowania (np. rozliczania na poziomie Priorytetu) oraz oceny, czy i ewentualnie jakie inne wydatki powinny zostać objęte cross-financingiem

Jakiego rodzaju wydatki są planowane, a jakiego rodzaju rzeczywiście ponoszone w projektach w ramach cross-financingu? Które typy wydatków są najczęściej planowane, a które najczęściej ponoszone? W przypadku jakiego rodzaju wydatków występują największe róŜnice pomiędzy poziomem wydatków planowanych a poziomem wydatków ponoszonych? Jakie są przyczyny ewentualnych róŜnic pomiędzy wydatkami planowanymi a ponoszonymi? Które [typy wydatków] są najbardziej przydatne, uŜyteczne w kontekście realizacji celów projektów? Czy przyczyniają się one do generowania wartości dodanej projektów?

X X X X

Jaka jest skuteczność wykorzystywania w projektach środków dostępnych w ramach cross-financingu? W jakim stopniu wydatki zaplanowane w ramach cross-financingu są rzeczywiście ponoszone i rozliczane we wnioskach o płatność? Czy załoŜony w ramach PO KL limit finansowania krzyŜowego na poziomie 10-15 % (w zaleŜności od Priorytetu) zapewnienia właściwą (kompleksową, skuteczną) realizację celów projektów?

X X X X

7. Identyfikacja ewentualnych problemów związanych z właściwym planowaniem oraz rozliczaniem wydatków w ramach cross-financingu oraz określenia moŜliwych sposobów ich rozwiązywania

Jakiego rodzaju problemów doświadczali beneficjenci przy określaniu kosztów w ramach cross-financingu we wnioskach o dofinansowanie i rozliczaniu wydatków we wnioskach o płatność? Jakie są moŜliwe sposoby przezwycięŜenia tych problemów?

X X X

8. Ocena poziomu i jakości wsparcia dostępnego w ramach cross-financingu dla potrzeb róŜnych grup docelowych, które zostały objęte projektami PO KL


X X X X

9. Ocena stopnia realizacji polityk horyzontalnych UE (w szczególności zasady równości szans), dzięki zastosowaniu cross-financingu w PO KL


23

Pytanie badawcze


entów

Standaryzowana

analiza dokumentów

Wyw

iady pogłębione

Zogniskowane w

ywiady

grupowe

Wyw

iady kw

estionariuszowe

Panel ekspertów


X X X X X



X X X X X X

4. Wyniki badania

4.1. Analiza wysokości i rodzajów wydatków kwalifikowalnych, poniesionych w ramach cross-financingu

W jakim stopniu projektodawcy korzystają z moŜliwości zastosowania cross-financingu w projektach? Czy stopień i rodzaj wydatków róŜni się w zaleŜności od: formy prawnej beneficjenta, danego Priorytetu lub Działania, typu projektu (typu realizowanych operacji), trybu realizacji projektów (konkursowy/systemowy), wysokości dofinansowania, liczby realizowanych przez danego beneficjenta projektów? Jaki jest średni i dominujący poziom planowanych, a takŜe ponoszonych w ramach cross-financingu wydatków, w stosunku do całkowitej wartości projektu (w %), w podziale na Priorytety/Działania?

Obliczeń stopnia korzystania przez beneficjentów z cross-financingu dokonano m.in. na podstawie bazy danych przekazanej przez Zamawiającego, zawierającej informacje odnośnie wszystkich projektów zrealizowanych w ramach PO KL, według stanu na 30 czerwca 2011 r. Dzięki temu, Ŝe obliczenia te zostały przeprowadzone na populacji a nie na próbie, są one pozbawione błędu pomiaru. Ewentualne błędy zaburzające dokładność pomiaru mogą być jedynie spowodowane błędnymi informacjami zawartymi w bazie danych. ChociaŜ podczas standaryzowanej analizy danych administracyjnych zidentyfikowano przypadki rozbieŜności pomiędzy danymi zawartymi w bazie a danymi zawartymi w dokumentacji projektowej, to przypadki te były na tyle nieliczne, Ŝe nie powinny mieć istotnego wpływu na uzyskane wyniki.

Obliczeń poziomu cross-financingu dokonano na trzy sposoby. Pierwszy sposób odnosi się do cross-financingu planowanego, natomiast drugi i trzeci – do cross-financingu rozliczonego. Za pomocą pierwszego i drugiego sposobu obliczono średni poziom cross-financingu w zrealizowanych projektach, natomiast za pomocą trzeciego obliczono jaką część środków w wydatkowanych w ramach Programu, danego Priorytetu, itp. stanowią środki wydatkowane w ramach cross-financingu.


24

Innymi słowy, w przypadku pierwszego i drugiego wymiaru obliczeń dokonano poprzez wyciągnięcie średniej z odsetka cross-financingu w poszczególnych projektach, natomiast w przypadku wymiaru trzeciego obliczeń dokonano poprzez podzielenie łącznej wartości wydatków poniesionych w ramach cross-financingu we wszystkich projektach danego typu przez łączną wartość wydatków kwalifikowalnych we wszystkich projektach danego typu.

Zatem obliczeń w przypadku pierwszych dwóch wymiarów dokonano według wzoru:

,

Natomiast obliczeń w odniesieniu do trzeciego wymiaru dokonano za pomocą następującego wzoru:

,

gdzie „C” oznacza średni procentowy udział cross-financingu w kosztach kwalifikowalnych ogółem, „U” - udział rozliczonego cross-financingu w kosztach kwalifikowalnych ogółem, „c1”, „c2”, „c3”, „cn” – wartość cross-financingu w poszczególnych projektach, „w1”, „w2”, „w3”, „wn” – wartość kosztów kwalifikowalnych w poszczególnych projektach, a „n” liczbę projektów.

RóŜnice zachodzące w obliczeniach uzyskanych za pomocą drugiego i trzeciego sposobu moŜna ukazać za pomocą następującego przykładu:

Przykład 1: ZałóŜmy, Ŝe analizą obejmujemy dwa projekty. Wartość kosztów kwalifikowalnych w ramach pierwszego projektu wyniosła 1 000 000 zł, w tym wartość kosztów w ramach cross-financingu wyniosła 100 000 zł, co stanowi 10% wartości kosztów kwalifikowalnych. Wartość kosztów kwalifikowalnych w ramach drugiego projektu wyniosła 100 000 zł, w tym wartość kosztów w ramach cross-financingu wyniosła 1 000 zł co stanowi 1% wartości kosztów kwalifikowalnych. JeŜeli obliczymy średnią wartość cross-financingu w projektach za pomocą pierwszego wzoru, to wyniesie ona 5,5%:


25

JeŜeli zastosujemy drugi wzór do obliczenia udziału cross-financingu w wartości kosztów kwalifikowalnych ww. przykładowych projektów, to uzyskamy następujący wynik:

Dla ukazania róŜnic pomiędzy sposobami obliczeń posłuŜmy się jeszcze jednym przykładem:

Przykład 2: ZałóŜmy, Ŝe w projektach wskazanych w poprzednim przykładzie wystąpił odwrotny poziom cross-financingu, tj. w projekcie o wartości kosztów kwalifikowalnych 1 000 000 zł cross-financing wyniósł 1%, czyli jego wartość wyniosła 10 000 zł, natomiast w projekcie o wartości kosztów kwalifikowalnych 100 000 zł cross-financing wyniósł 10%, czyli jego wartość wyniosła równieŜ 10 000 zł. Przy zastosowaniu pierwszego wzoru podobnie jak w pierwszym przykładzie średnią wartość cross-financingu w projektach uzyskamy na poziomie 5,5%, poniewaŜ:

Jednak po dokonaniu obliczeń z zastosowaniem drugiego wzoru udział cross-financingu w wartości kosztów kwalifikowalnych wyniesie:

Widzimy zatem, Ŝe pomiędzy obliczeniami dokonanymi za pomocą ww. sposobów mogą wystąpić znaczne róŜnice. Innymi słowy, średni poziom odsetek cross-financingu w projektach moŜe znacznie róŜnić się od udziału cross-financingu w kosztach kwalifikowalnych, np. na poziomie Priorytetu. RóŜnice w obliczeniach mogą wystąpić szczególnie w przypadku, gdy w projektach o wyŜszej wartości kosztów kwalifikowalnych jest zarazem niŜszy poziom cross-financingu niŜ w projektach o niŜszej wartości.

Cross-financing wystąpił w blisko 2/3 zrealizowanych projektów. Średni poziom cross-financingu w odniesieniu do wszystkich zrealizowanych projektów wyniósł 3,81% w przypadku cross-financingu planowanego oraz 3,59% w przypadku cross-financingu rozliczonego. ZbliŜony poziom cross-financingu uzyskano równieŜ w odniesieniu do projektów objętych badaniem CATI oraz standaryzowaną analizą danych administracyjnych. W obu przypadkach wyniósł on 3,97%. Obliczona na podstawie analizy populacji wartość mediany była niŜsza od wartości średniej i wyniosła w przypadku cross-financingu planowanego 2,61%, a w przypadku cross-financingu rozliczonego - 2,3%. Określona na podstawie analizy populacji wartość wydatków poniesionych w ramach cross-financingu stanowi 2,82% całkowitych wydatków rozliczonych w ramach PO KL. W odniesieniu do wszystkich zrealizowanych projektów w ramach PO KL wydatkowano 90% środków w ramach cross-financingu w stosunku do tego, co zostało zaplanowane.


26

Na podstawie analizy przeprowadzonej na populacji zrealizowanych projektów moŜna stwierdzić, Ŝe w nieco ponad 1/3 projektów (w 3 544 projektach na 10 314 zrealizowanych) cross-financing nie wystąpił. Po dodaniu do projektów o zerowym poziomie cross-financingu projektów, w których poziom cross-financingu nie przekroczył 3%, moŜna stwierdzić, Ŝe projekty o niskim poziomie cross-financingu stanowią ponad połowę wszystkich zrealizowanych projektów. Projekty o poziomie cross-financingu mieszczącym się w przedziale powyŜej 3% do 7% stanowią nieco ponad 1/5 wszystkich zrealizowanych projektów, a projekty, w przypadku których poziom cross-financingu przekroczył 7%, ale nie przekroczył 10% stanowią blisko 1/5. W przypadku 496 projektów (co stanowi blisko 5% wszystkich zrealizowanych projektów) poziom cross-financingu mieścił się w przedziale powyŜej 10% do 15%. W przypadku 31 projektów poziom cross-financingu przekroczył 15%. NajwyŜszy poziom cross-financingu w projekcie wyniósł 23,6% wartości kosztów kwalifikowalnych. Kwotowo najwyŜsza wartość planowanego cross-financingu w projekcie wyniosła 1 839 642,44 zł, a w przypadku cross-financingu rozliczonego - 1 442 253,63 zł. Wartość ta wystąpiła w przypadku projektu realizowanego w ramach Priorytetu I. Wartość kosztów kwalifikowalnych tego projektu wyniosła blisko 19 mln zł.

Wykres 4. Rozkład projektów ze względu na poziom cross-financingu rozliczonego

Źródło: opracowanie własne na podstawie udostępnionej przez Zamawiającego bazy danych zrealizowanych projektów PO KL, według stanu na 30 czerwca 2011 r. [N=10314].

Zatem w przypadku 23% projektów dotychczas zrealizowanych w ramach PO KL poziom cross-financingu przekroczył 7% wartości kosztów kwalifikowalnych, przy czym poziom ten został przekroczony w przypadku 26% projektów o całkowitej wartości kosztów kwalifikowalnych mieszczących się w przedziale powyŜej 100 tys. zł do 200 tys. zł, 30% projektów o wartości kosztów kwalifikowalnych nie przekraczającej 50 tys. zł oraz, aŜ w przypadku 45% projektów mieszczących się w przedziale kosztów kwalifikowalnych powyŜej 50 tys. zł do 100 tys. zł.


27

Wykres 5. Rozkład projektów ze względu na poziom cross-financingu rozliczonego w podziale na

kategorie wielkości projektu


Tabela 3. Rozkład projektów ze względu na poziom cross-financingu rozliczonego w podziale na

kategorie wielkości projektu Poziom cross-financingu w projektach Wartość kosztów

kwalifikowalnych projektu 0% 0,01-

3,00%

3,01-

7,00%

7,01-10,00%

10,01-15,00%

15,00-25,00%

Liczba projektów

do 50 tys. zł 45,32% 6,04% 18,78% 21,63% 7,72% 0,51% 4521 pow. 50 tys. zł do 100 tys. zł

25,35% 6,34% 23,17% 38,61% 6,53% 0,00% 505

pow. 100 tys. zł do 200 tys. zł

34,53% 12,13% 27,23% 23,64% 2,23% 0,25% 808

pow. 200 tys. zł do 500 tys. zł

23,65% 29,66% 29,38% 14,76% 2,45% 0,10% 2080

pow. 500 tys. zł do 1 mln zł

24,60% 44,85% 20,94% 7,78% 1,83% 0,00% 1748

pow. 1 mln zł do 2 mln zł

26,80% 46,62% 16,34% 7,63% 1,96% 0,65% 459

pow. 2 mln zł do 5 mln zł

25,90% 49,64% 13,67% 8,63% 2,16% 0,00% 139

pow. 5 mln zł 12,96% 50,00% 24,07% 9,26% 1,85% 1,85% 54



28

Spośród 496 projektów, w których wartość cross-financingu mieściła się w przedziale powyŜej 10% do 15%, 269 zostało zrealizowanych w ramach Priorytetu VII, 174 – w ramach Priorytetu IX, 26 – w ramach Priorytetu VI, 20 – w ramach Priorytetu VIII, 10 – w ramach Priorytetu X, a 4 – w ramach Priorytetu I (w ramach Działania 1.3). Natomiast spośród 31 projektów, w przypadku których poziom cross-financingu przekroczył 15%, 26 zostało zrealizowanych w ramach Priorytetu VII, po 2 – w ramach Priorytetów IX i X, a 1 – w ramach Priorytetu VI.

Na podstawie analizy przeprowadzonej na populacji projektów zrealizowanych w ramach PO KL moŜna stwierdzić, Ŝe największym udziałem procentowych cross-financingu w kosztach kwalifikowalnych ogółem charakteryzują się projekty zrealizowane przez szkoły lub placówki oświatowe. Średni planowany poziom cross-financingu w przypadku projektów realizowanych przez ten typ beneficjenta wynosi 6,24% a rozliczony - 5,95%. Wydatki poniesione w ramach cross-financingu stanowią 6,26% łącznej wartości wydatków kwalifikowalnych projektów zrealizowanych przez ten typ beneficjenta. Co prawda wyŜsze wartości średnich dla cross-financingu wystąpiły w przypadku projektów realizowanych przez zakłady opieki zdrowotnej (6,99% wydatków planowanych oraz 6,22% wydatków rozliczonych), jednak projektodawcy wpisujący się w ten typ beneficjenta zrealizowali zaledwie 6 projektów, w związku z czym dane odnoszące się do tej grupy beneficjentów trudno uznać za miarodajne. Na duŜe zapotrzebowanie na środki w ramach cross-financingu w przypadku projektów realizowanych przez szkoły lub placówki oświatowe wskazywano równieŜ podczas wywiadów pogłębionych z przedstawicielami IP/IP2 oraz zogniskowanego wywiadu grupowego, a takŜe podczas badania CATI. Wskazywano, Ŝe stan wyposaŜenia szkół jest na tyle niezadowalający, Ŝe cross-financing pozwala uzupełniać braki w tym zakresie. Podczas wywiadów pogłębionych wskazywano, Ŝe w przypadku projektów realizowanych przez ten typ beneficjenta cross-financing charakteryzuje się wysoką uŜytecznością, poniewaŜ znaczna część środków w przypadku projektów realizowanych przez szkoły lub placówki oświatowe jest przeznaczana na wyposaŜenie pracowni komputerowych lub zakup innego sprzętu i materiałów wykorzystanych w dydaktyce, co jest zarazem warunkiem koniecznym realizacji projektów, poniewaŜ bez tego niemoŜliwe byłoby prowadzenie zajęć dla uczniów w ramach tych projektów. W przypadku projektów realizowanych przez szkoły i placówki oświatowe cross-financing charakteryzuje się równieŜ wysoką wartością dodaną, poniewaŜ sprzęt zakupiony na potrzeby projektów moŜe być wykorzystywany podczas realizacji innych przedsięwzięć wspierających proces nauczania.

NajniŜszy poziom cross-financingu wystąpił w przypadku projektów zrealizowanych przez przedsiębiorstwa i wyniósł on zaledwie 2,51% w przypadku wydatków planowanych oraz 2,38% w przypadku wydatków rozliczonych, co stanowi zaledwie 1,79% sumy wydatków kwalifikowalnych projektów zrealizowanych przez przedsiębiorstwa.


29

Wykres 6. Poziom cross-financingu w podziale na typ beneficjenta


Średni poziom wydatków poniesionych w ramach cross-financingu w stosunku do wydatków zaplanowanych w przypadku projektów realizowanych przez poszczególne typy beneficjentów nie odbiega od średniej uzyskanej na poziomie ogólnym. Stosunek cross-financingu rozliczonego do zaplanowanego we wnioskach o dofinansowane wynosi około 90%, co wskazuje, Ŝe wydatki na ten cel w bardzo duŜym stopniu są faktycznie i skutecznie ponoszone. Wyjątek stanowią projekty realizowane przez beneficjentów zaliczonych do administracji państwowej, gdzie poziom środków wydatkowanych w ramach cross-financingu wyniósł niespełna 80% w stosunku do środków zaplanowanych. Jeszcze niŜszy poziom uzyskano w przypadku projektów zrealizowanych przez zakłady opieki zdrowotnej, jednak jak juŜ wspomniano wcześniej, w przypadku tych projektów wartości odbiegające od średniej na poziomie ogólnym mogą być spowodowane tym, Ŝe liczba tych projektów jest niewielka.

Tabela 4. Poziom cross-financingu w podziale na typ beneficjenta Typ beneficjenta Średni poziom

cross-Średni poziom

Udział cross-financingu w

Stosunek cross-financingu

Liczba projektów


30

financingu planowanego

cross-financingu rozliczonego

wartości środków rozliczonych

rozliczonego do planowanego

1. Administracja państwowa

3,46% 3,18% 3,52% 79,43% 143

2. Administracja samorządowa

4,80% 4,44% 3,57% 89,15% 3612

3. Przedsiębiorstwo 2,51% 2,38% 1,79% 91,25% 2707

4. Organizacja pozarządowa

3,66% 3,50% 2,76% 92,31% 3279

5. Zakład opieki zdrowotnej

6,99% 6,22% 4,87% 77,98% 6

6. Jednostka naukowa lub szkoła wyŜsza

3,24% 3,11% 2,71% 90,17% 287

7. Szkoła lub placówka oświatowa

6,24% 5,95% 6,26% 92,97% 280

Ogółem 3,81% 3,59% 2,82% 90,67% 10314


Cross-financing wystąpił w blisko 2/3 zrealizowanych projektów. Średni poziom wydatków ponoszonych przez beneficjentów w ramach cross-financingu nie jest wysoki. W odniesieniu do wszystkich zrealizowanych projektów wyniósł 3,81% w przypadku cross-financingu planowanego oraz 3,59% w przypadku cross-financingu rozliczonego. Określona na podstawie analizy populacji wartość wydatków poniesionych w ramach cross-financingu stanowi 2,82% całkowitych wydatków rozliczonych w ramach PO KL. W odniesieniu do wszystkich zrealizowanych projektów w ramach PO KL wydatkowano 90% środków w ramach cross-financingu w stosunku do tego, co zostało zaplanowane. Poziom cross-financingu jest najwyŜszy w przypadku szkół i placówek oświatowych, co moŜna zinterpretować tym, Ŝe dla tego typu beneficjentów cross-financing stanowi moŜliwość doposaŜenia instytucji w brakujący sprzęt w związku z odczuwanymi przez beneficjentów powaŜnymi niedoborami w tym zakresie. MoŜna zatem stwierdzić, Ŝe w przypadku tego typu beneficjenta cross-financing charakteryzuje się wysoką uŜytecznością, poniewaŜ znaczna część środków w przypadku projektów realizowanych przez ten typ beneficjenta jest przeznaczana na wyposaŜenie pracowni komputerowych, co jest zarazem warunkiem koniecznym realizacji projektów, poniewaŜ bez tego niemoŜliwe byłoby prowadzenie zajęć dla uczniów w ramach tych projektów. W przypadku projektów realizowanych przez szkoły i placówki oświatowe cross-financing charakteryzuje się równieŜ wysoką wartością dodaną, poniewaŜ sprzęt zakupiony na potrzeby projektów moŜe być wykorzystywany podczas realizacji innych przedsięwzięć wspierających proces nauczania.

NajniŜszy poziom cross-financingu odnotowano w przypadku projektów realizowanych przez przedsiębiorstwa, w związku z czym moŜna stwierdzić, Ŝe dla tego typu beneficjentów moŜliwość zakupu środków trwałych w ramach cross-financingu nie stanowi istotnej motywacji w aplikowaniu o środki w ramach PO KL.


31

Analizując poziom cross-financingu w odniesieniu do poszczególnych Priorytetów PO KL moŜna stwierdzić, Ŝe był on najwyŜszy w Priorytecie X – co nie dziwi biorąc pod uwagę cele wyznaczone dla tego Priorytetu (wsparcie techniczne dla procesu wdraŜania). Średnia z odsetek cross-financingu planowanego wyniosła w przypadku tego Priorytetu 5,33%, a rozliczonego – 4,65%. Jednak jeŜeli chodzi o udział łącznych wydatków poniesionych na cross-financing w stosunku do łącznej wartości wydatków kwalifikowalnych, to najwyŜszą wartość wynoszącą 4,72% odnotowano w przypadku Priorytetu IX, a najniŜszą - w Priorytecie II.

Wykres 7. Poziom cross-financingu w podziale na Priorytety PO KL


Projekty realizowane w ramach Priorytetu II charakteryzują się równieŜ najniŜszym poziomem środków rozliczonych w ramach cross-financingu w stosunku do środków planowanych. W przypadku tego Priorytetu w ramach cross-financingu wydatkowano niespełna 70% w stosunku do wartości zaplanowanej.

Tabela 5. Poziom cross-financingu w podziale na Priorytety PO KL Priorytet Średni poziom

cross-financingu planowanego

Średni poziom cross-financingu rozliczonego

Udział cross-financingu w wartości środków rozliczonych

Stosunek cross-financingu rozliczonego do planowanego

Liczba projektów


32

I 3,15% 3,02% 3,93% 85,88% 38

II 0,52% 0,25% 0,21% 69,87% 54

III 1,66% 1,57% 1,13% 87,76% 31

IV 2,90% 2,42% 2,51% 84,45% 32

V 2,62% 2,17% 1,64% 81,39% 105

VI 2,25% 2,19% 1,52% 92,64% 1983

VII 4,33% 4,04% 3,22% 89,52% 2249

VIII 2,46% 2,35% 2,20% 91,82% 1680

IX 4,94% 4,62% 4,72% 90,66% 4104

X 5,33% 4,65% 3,33% 78,39% 38

Ogółem 3,81% 3,59% 2,82% 90,67% 10314


NajwyŜszy poziom cross-financingu odnotowano w przypadku Priorytetu IX, co moŜe być spowodowane tym, Ŝe znaczna część wsparcia w ramach tego Priorytetu jest adresowana do szkół i organów je prowadzących. Natomiast najniŜszy poziom cross-financingu odnotowano w przypadku Priorytetu II.

Analizując poziom cross-financingu w odniesieniu do wielkości projektu, moŜna zauwaŜyć, Ŝe jest on wyŜszy w przypadku projektów o wartości kosztów kwalifikowalnych do 200 tys. niŜ w przypadku projektów przekraczających tę wartość. Interesujące jest jednak to, Ŝe najwyŜszą wartość cross-financingu zidentyfikowano w przypadku projektów o wartości kosztów kwalifikowalnych mieszczących się w przedziale powyŜej 50 tys. zł do 100 tys. zł. W przypadku tych projektów średni odsetek cross-financingu planowanego wyniósł 5,88%, a rozliczonego - 5,55%, przy czym udział całkowitej wartości środków wydatkowanych w ramach cross-financingu w stosunku do całkowitej wartości rozliczonych kosztów kwalifikowalnych w tego typu projektach wynosi 5,67%.


33

Wykres 8. Poziom cross-financingu w odniesieniu do wielkości projektu


Na uwagę zasługuje to, Ŝe poziom cross-financingu w projektach o wartości kosztów kwalifikowalnych mieszczących się w przedziale powyŜej 50 tys. 100 tys. zł jest wyŜszy niŜ w przypadku projektów o wartości kosztów kwalifikowalnych nie przekraczającej 50 tys. zł. Przyczyną tego mogą być ograniczone moŜliwości zakupu środków trwałych w przypadku projektów o tak niskiej wartości. Ponadto w przypadku projektów o tak niskiej wartości, które zarazem charakteryzują się krótkim okresem realizacji i niezbyt szerokim zakresem wsparcia, beneficjenci mogą mieć trudności z wykazaniem zasadności zakupu środków trwałych w ramach cross-financingu. Zostało to równieŜ zauwaŜone podczas jednego z wywiadów pogłębionych, gdzie respondent stwierdził, Ŝe w przypadku projektów o wartości kosztów kwalifikowalnych do 50 tys. zł naleŜałoby zmniejszyć limit cross-financingu do 5%.

„[…] To są projekty do pięćdziesięciu tysięcy, to nie widzę zasadności, Ŝeby dziesięć procent stanowiło cross-financing”.

Biorąc jednak pod uwagę to, Ŝe średni poziom cross-financingu w przypadku projektów o wartości do 50 tys. zł wyniósł ok. 4% zmniejszenie limitu cross-financingu w przypadku tego typu projektów do 5% mogłoby przyczynić się do ograniczenia moŜliwości realizacji tych projektów, poniewaŜ średnia wartość cross-financingu nie wskazuje tego, Ŝe w przypadku aŜ 41% projektów o wartości kosztów kwalifikowalnych do 50 tys. zł cross-financing przekroczył 5%.

NajniŜszy poziom środków wydatkowanych w ramach cross-financingu w stosunku do środków zaplanowanych wystąpił w przypadku projektów o wartości kosztów kwalifikowalnych mieszczących się w przedziale pow. 1 mln zł. do 2 mln zł.


34

Tabela 6. Poziom cross-financingu w odniesieniu do wielkości projektu Kategoria wielkości projektu

Średni poziom cross-financingu planowanego




Liczba projektów

Do 50 tys. zł 4,17% 3,96% 3,98% 91,45% 4521

Pow. 50 tys. zł do 100 tys. zł

5,88% 5,55% 5,67% 91,33% 505


4,25% 3,88% 3,90% 88,91% 808


3,70% 3,48% 3,39% 91,03% 2077

Pow. 500 tys. zł do 1 mln zł

2,72% 2,54% 2,54% 90,93% 1751

Pow. 1 mln zł do 2 mln zł

2,41% 2,27% 2,23% 87,94% 459

Pow. 2 mln zł do 5 mln zł

2,69% 2,30% 2,27% 83,01% 139

Pow. 5 mln zł 3,34% 3,02% 2,89% 81,61% 54

Ogółem 3,81% 3,59% 2,82% 90,67% 10314


ZauwaŜalna jest zatem tendencja, Ŝe wraz ze wzrostem wartości projektu maleje udział cross-financingu w wartości środków rozliczonych. Tendencję tę zaburzają jednak projekty o wartości kosztów kwalifikowalnych do 50 tys. zł (o czym była juŜ wcześniej mowa), jak równieŜ projekty największe, czyli takie, których wartość środków kwalifikowalnych przekracza 5 mln zł. W przypadku tych ostatnich za przyczynę moŜna uznać to, Ŝe ponad połowa (28 spośród 54) projektów o wartości przekraczającej 5 mln zł została zrealizowana w ramach Priorytetu X, a jak juŜ wcześniej ukazano, projekty realizowane w ramach pomocy technicznej charakteryzują się jednym z najwyŜszych udziałem cross-financingu.

W większości kategorii projektów wyróŜnionych ze względu na wysokość kosztów kwalifikowalnych udział cross-financingu w wartości środków rozliczonych jest niemalŜe identyczny jak udział średni poziom cross-financingu rozliczonego. Istotne róŜnice pomiędzy tymi statystykami wystąpiły jedynie na poziomie ogólnym, gdzie udział cross-financingu w wartości środków rozliczonych jest znacznie niŜszy niŜ średni poziom cross-financingu rozliczonego. Jest to spowodowane tym, Ŝe wyŜszy poziom cross-financingu występuje w projektach o niŜszej wartości, co jest konsekwencją zaleŜności ukazanej w przykładach przytoczonych na początku niniejszego podrozdziału.

Po dokonaniu agregacji do trzech kategorii wielkości projektu (tj. do projektów o wartości kosztów kwalifikowalnych do 100 tys. zł, pow. 100 tys. do 500 tys. zł oraz pow. 500 tys. zł.) najwyŜszym poziomem cross-financingu charakteryzują się projekty najmniejsze, a najniŜszym – największe.


35

Wykres 9. Poziom cross-financingu w odniesieniu do zagregowanych kategorii wielkości projektu


ZaleŜność pomiędzy poziomem wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu a wielkością projektu zaobserwowano równieŜ na podstawie wyników badania CATI. NajwyŜszy poziom cross-financingu odnotowano w projektach najmniejszych (tj. o wartości kosztów kwalifikowalnych do 100 tys. zł), w przypadku których wyniósł on 4,79%, a najniŜszy w przypadku projektów największych (tj. o wartości kosztów kwalifikowalnych powyŜej 500 tys. zł), w przypadku których wyniósł 2,56%. Wysokość wydatków związanych z cross-financingiem w przypadku projektów średnich, których wartość kosztów kwalifikowalnych mieściła się w przedziale pow. 100 tys. zł do 500 tys. zł, wyniosła – 4,31%. Przy czym róŜnice pomiędzy wynikami uzyskanymi w ramach badania CATI w stosunku do wyników badania na populacji są spowodowane m.in. tym, Ŝe w przypadku badania CATI dysponowano wartościami cross-financingu zaokrąglonymi do pełnych procent.

Wykres 10. Średnia procentowa wartość wydatków poniesionych w ramach cross-financingu w

odniesieniu do kategorii wartości projektu


Wyniki analizy danych na populacji, standaryzowanej analizy danych administracyjnych oraz badania CATI są zbieŜne z opiniami niektórych przedstawicieli IP/IP2 wyraŜonymi podczas wywiadów pogłębionych.


36

NajwyŜszy popyt na środki w ramach cross-financingu wystąpił w przypadku projektów o wartości kosztów kwalifikowalnych mieszczących się w przedziale pow. 50 tys. zł do 100 tys. zł. Jest to spowodowane tym, Ŝe zapotrzebowanie na środki trwałe jest do pewnego stopnia niezaleŜne od wielkości projektu, np. koszt zakupu sprzętu na potrzeby zarządzania projektem jest zbliŜony niezaleŜnie od tego, czy wartość kosztów kwalifikowalnych projektu wynosi 100 tys. zł czy 1 mln zł. Przykładowo koszt zakupu sprzętu o wartości 10 tys. w przypadku projektu o wartości kosztów kwalifikowalnych 100 tys. zł wyniesie aŜ 10%, a w przypadku projektu o wartości 1 mln zł z- zaledwie 1%. MoŜna zatem stwierdzić, Ŝe wydatki w ramach cross-financingu są ponoszone znacznie bardziej efektywnie w przypadku projektów o wyŜszej wartości kosztów kwalifikowalnych.

Na podstawie analizy bazy danych wszystkich dotychczas zrealizowanych projektów moŜna stwierdzić, Ŝe średni poziom cross-financingu planowanego i rozliczonego jest niŜszy w przypadku komponentu centralnego niŜ regionalnego. NaleŜy jednak zauwaŜyć, Ŝe udział cross-financingu w wartości środków rozliczonych jest zbliŜony w obu komponentach. Oznacza to, Ŝe w przypadku komponentu regionalnego wyŜszy poziom cross-financingu wystąpił w przypadku projektów o niŜszej wartości kosztów kwalifikowalnych.

Wykres 11. Poziom cross-financingu w podziale na komponent centralny i regionalny


Dokonując analizy w podziale na województwa w odniesieniu do projektów zrealizowanych w komponencie regionalnym moŜna stwierdzić, Ŝe najwyŜszy udział cross-financingu w wartości środków rozliczonych wystąpił w przypadku projektów zrealizowanych w województwie kujawsko-pomorskim, a najniŜszy w województwie mazowieckim. Z kolei biorąc pod uwagę średni poziom cross-financingu rozliczonego, to był on najwyŜszy w przypadku województwa podkarpackiego.


37

Wykres 12. Poziom cross-financingu w komponencie regionalnym w podziale na województwa


Tabela 7. Poziom cross-financingu w komponencie regionalnym w podziale na województwa Województwo Średni poziom





Liczba projektów

Mazowieckie 2,89% 2,72% 1,86% 90,30% 935

Wielkopolskie 2,94% 2,75% 2,35% 85,35% 889 Śląskie 3,47% 3,33% 2,46% 90,77% 855 Lubelskie 3,66% 3,53% 2,49% 92,94% 760

Podkarpackie 4,88% 4,64% 2,69% 92,10% 695 Łódzkie 4,60% 4,26% 2,81% 90,46% 937 Dolnośląskie 3,72% 3,47% 2,84% 92,66% 621

Podlaskie 3,74% 3,49% 2,88% 90,99% 452 Warmińsko-mazurskie

4,44% 4,09% 3,05% 89,57% 663


38

Małopolskie 4,39% 3,91% 3,10% 88,22% 543 Opolskie 4,23% 4,06% 3,12% 93,11% 421

Pomorskie 4,12% 3,95% 3,32% 92,95% 509

Zachodniopomorskie

3,45% 3,30% 3,35% 92,63% 505

Świętokrzyskie 4,14% 3,95% 3,49% 92,66% 494

Lubuskie 4,07% 3,95% 3,61% 93,76% 156 Kujawsko-pomorskie

3,96% 3,81% 4,28% 91,99% 537

Ogółem 3,81% 3,59% 2,82% 90,67% 9 972


W ramach analizy bazy danych projektów zrealizowanych dotychczas w ramach PO KL weryfikacji poddano równieŜ to, czy poziom cross-financingu jest zróŜnicowany w zaleŜności od IP/IP2 odpowiedzialnej za jej wdraŜanie. NajwyŜszy średni poziom cross-financingu wystąpił w przypadku projektów, z którymi umowę o dofinansowanie podpisał Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego, a najniŜszy w przypadku projektów, odnośnie których za podpisanie umowy o dofinansowanie odpowiedzialna była Kancelaria Prezesa Rady Ministrów cross-financing nie wystąpił w ogóle (chociaŜ naleŜy jednocześnie podkreślić, Ŝe w przypadku ostatniej instytucji zrealizowano zaledwie 8 projektów). W przypadku Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego odnotowano równieŜ jedną z najwyŜszych wartości udziału cross-financingu w wartości środków rozliczonych, jednak pod tym względem wyŜsza wartość została osiągnięta w odniesieniu do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego.


39

Wykres 13. Poziom cross-financingu w odniesieniu do IP/IP28


8 W analizie nie uwzględniono Ministerstwa Zdrowia oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, poniewaŜ kaŜda z tych instytucji była odpowiedzialna tylko za jeden projekt.


40

W najmniejszym stopniu w stosunku do planowanych zostały wydatkowane środki w ramach cross-financingu w projektach, w przypadku których funkcję IP2 pełniło Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. W przypadku tych projektów poziom wykorzystanych środków w ramach cross-financingu w stosunku do środków zaplanowanych nie przekroczył 70%.

Tabela 8. Poziom cross-financingu w odniesieniu do IP/IP2 IP/IP2 Średni poziom





Liczba projektów

Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich

3,54% 3,20% 4,07% 78,46% 18

Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy w Wałbrzychu

3,27% 3,23% 2,45% 95,02% 389

Kancelaria Prezesa Rady Ministrów

0,00% 0,00% 0,00% nie dotyczy 8

Mazowiecka Jednostka WdraŜania Programów Unijnych

3,16% 2,98% 2,26% 90,52% 786

Ministerstwo Edukacji Narodowej

1,76% 1,64% 1,15% 87,22% 28

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa WyŜszego

3,65% 2,57% 2,64% 81,61% 32

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

2,93% 2,91% 2,81% 87,87% 68

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym

2,42% 2,22% 3,42% 75,89% 77

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji

2,76% 1,77% 1,50% 69,48% 46

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

0,47% 0,25% 0,22% 75,56% 46

Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Toruniu

4,52% 4,25% 3,70% 90,37% 128

Świętokrzyskie Biuro Rozwoju Regionalnego w Kielcach

5,17% 4,88% 4,71% 91,80% 324

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego; UMW Dolnośląskie

4,47% 3,88% 3,71% 88,59% 232

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego

4,73% 4,58% 5,26% 92,04% 265

Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego

3,49% 3,34% 2,80% 92,54% 441

Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego

5,54% 5,36% 5,09% 93,10% 79

Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego

4,93% 4,33% 3,44% 86,69% 366

Urząd Marszałkowski Województwa

2,55% 2,62% 0,84% 89,75% 5


41

Mazowieckiego

Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego

3,45% 3,43% 4,20% 92,83% 15

Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego

4,19% 3,93% 3,98% 91,16% 353

Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego

4,58% 4,37% 3,60% 92,43% 429

Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego

4,02% 3,86% 3,40% 90,23% 520

Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego; UMW Warmińsko-Mazurskie

5,17% 4,70% 4,05% 88,75% 485

Władza WdraŜająca Programy Europejskie

3,25% 3,33% 4,18% 96,37% 17

Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku

2,15% 1,90% 1,62% 90,45% 99

Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku

1,70% 1,71% 1,97% 97,58% 80

Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach

2,62% 2,52% 1,72% 91,54% 335

Wojewódzki Urząd Pracy w Kielcach

2,17% 2,17% 2,72% 94,55% 170

Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie; WUP KRAKÓW

4,39% 3,91% 3,10% 88,22% 543

Wojewódzki Urząd Pracy w Lublinie

3,89% 3,79% 1,97% 93,56% 319

Wojewódzki Urząd Pracy w Łodzi

4,38% 4,21% 2,27% 93,47% 571

Wojewódzki Urząd Pracy w Olsztynie

2,47% 2,44% 1,75% 92,18% 178

Wojewódzki Urząd Pracy w Opolu

4,26% 4,08% 3,05% 93,12% 406

Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu

2,94% 2,75% 2,35% 85,35% 889

Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie

4,88% 4,64% 2,69% 92,10% 695

Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie

3,45% 3,30% 3,35% 92,63% 505

Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu

2,04% 2,00% 2,11% 93,93% 144

Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie

1,43% 1,31% 1,51% 88,88% 144

Wojewódzki Urząd Pracy w Zielonej Górze

2,55% 2,50% 1,64% 94,79% 77

Ogółem 3,81% 3,59% 2,82% 90,67% 2771


Obliczony na podstawie standaryzowanej analizy danych administracyjnych poziom cross-financingu w projektach wybranych w trybie konkursowym jest zbliŜony do wartości średniej obliczonej w odniesieniu do wszystkich projektów i wynosi – 3,93%, natomiast w przypadku projektów systemowych jest on nieco niŜszy i wynosi 3,12%. Ze względu na brak danych niemoŜliwe było dokonanie obliczeń poziom cross-financingu w odniesieniu do typu projektu.


42

ChociaŜ przeprowadzona na podstawie wyników badania CATI analiza stopnia zróŜnicowania w wykorzystaniu cross-financingu ze względu na poziom doświadczenia beneficjentów w realizacji projektów w ramach PO KL moŜe być obarczona wysokim błędem ze względu na niewielką liczbę badanych, to zauwaŜalna jest tendencja, Ŝe im więcej projektów zrealizowali beneficjenci w ramach PO KL, w tym mniejszym stopniu korzystają oni z cross-financingu. W przypadku beneficjentów, którzy zrealizowali 6 projektów i więcej średni poziom cross-financingu jest ponad dwukrotnie niŜszy niŜ w przypadku beneficjentów, którzy zrealizowali tylko jeden projekt.

Wykres 14. Średni poziom cross-financingu w projektach w zaleŜności od liczby projektów

zrealizowanych przez beneficjentów


PowyŜsze wyniki wskazują, Ŝe realizacja kilku projektów w ramach PO KL moŜe powodować „nasycenie’ środkami trwałymi przez co spada na nie zapotrzebowanie. Świadczy o tym równieŜ to, Ŝe respondenci badania CATI w większości (60% udzielonych odpowiedzi) zgodzili się ze stwierdzeniem, Ŝe: „Projektodawcy, którzy zrealizowali juŜ kilka projektów w ramach POKL w mniejszym stopniu potrzebują cross-financingu niŜ projektodawcy, którzy realizują swój pierwszy projekt”. Przeciwnego zdania było 22% respondentów, a zdanie neutralne wyraziło 18% uczestników badania CATI.

Wykres 15. Rozkład opinii beneficjentów wyraŜonych w odniesieniu do stwierdzenia:

„Projektodawcy, którzy zrealizowali juŜ kilka projektów w ramach POKL w mniejszym stopniu potrzebują cross-financingu niŜ projektodawcy, którzy realizują swój pierwszy projekt”



43

RównieŜ beneficjenci uczestniczący w zogniskowanym wywiadzie grupowym wskazywali, Ŝe zapotrzebowanie na środki trwałe maleje wraz z liczbą projektów realizowanych w ramach PO KL. Podobnego zdania byli przedstawiciele IP/IP2, z którymi przeprowadzono indywidualne wywiady telefoniczne. Ilustrują to słowa jednego z przedstawicieli IP:

„[…] JeŜeli są duŜe firmy […], które posiadają bardzo duŜe zaplecze […] techniczne, mają swoje sale, swoje komputery, [np.] zakupione w innych projektach, to oni to wykorzystują i juŜ takiego cross-financingu po raz kolejny nie kupują”.

Wyniki badania CATI wskazują, Ŝe projekty o najniŜszym poziome cross-financingu były realizowane przez beneficjentów o najwyŜszym doświadczeniu, co jest zbieŜne z opiniami wyraŜonymi podczas wywiadów pogłębionych oraz zogniskowanego wywiadu grupowego.

4.2. Analiza czynników wpływających na wysokość wydatków i rodzaj planowanych przez projektodawców wydatków w ramach cross-financingu

Jakimi przesłankami kierują się wnioskodawcy przy planowaniu wydatków w ramach cross-financingu? Czy przy planowaniu wydatków w ramach cross-financingu wnioskodawcy kierują się potrzebami grup docelowych czy raczej zapewnieniem właściwych środków w ramach wsparcia dla zarządzania projektem? Jaki jest najwaŜniejszy cel wykorzystania cross-financingu?

Podczas wywiadów pogłębionych z przedstawicielami IP/IP2 wskazywano, Ŝe głównym celem cross-financingu jest uzupełnienie, wzmocnienie działań podejmowanych w ramach „wsparcia głównego”. Podobne opinie wyraŜali przedstawiciele projektodawców podczas zogniskowanego wywiadu grupowego. Ilustrują to następujące słowa jednego z nich:

„[…] To ma być wsparcie dla osiągnięcia […] celu projektu […]. Cross-financing […] nie moŜe stać się głównym celem projektu, tylko powinien być […] czymś dodatkowym, bez czego nie jest moŜliwe osiągnięcie rezultatów”.

Na podstawie opinii wyraŜonych przez beneficjentów podczas zogniskowanego wywiadu grupowego jak równieŜ przez pracowników IP/IP2 podczas indywidualnych wywiadów telefonicznych moŜna stwierdzić, Ŝe wydatki w ramach cross-financingu związane z zarządzaniem projektem pełnią drugorzędną rolę w kontekście osiągnięcia celów projektu. Zakupy sprzętu związanego z zarządzaniem projektem w przypadku większości projektów nie są równieŜ niezbędne, poniewaŜ najczęściej dysponują oni wyposaŜeniem biurowym potrzebnym do realizacji projektów. Ponadto podczas zogniskowanego wywiadu grupowego przedstawiciele projektodawców podkreślali, Ŝe projektodawcy ograniczają sami ograniczają wydatki w ramach cross-financingu na zadania pozamerytoryczne, poniewaŜ mają świadomość tego, Ŝe wydatki te nie są dobrze postrzegane podczas oceny projektów. Ilustrują to następujące słowa, które padły podczas FGI:

„I widzimy teŜ (nie od początku […] istnienia PO KL, ale powiedzmy od […] roku czy 2 lat) coraz większą tendencję (zwłaszcza w przypadku tych instytucji regionalnych, czyli WUP-ów czy urzędów marszałkowskich, które się zajmują


44

Poddziałaniem 8.1.1) do tego, Ŝeby te właśnie koszty pozamerytoryczne jak najbardziej obcinać”.

Innymi słowy, najwaŜniejszym celem cross-financingu powinno być nie wsparcie dla zarządzania projektem, lecz wsparcie działań bezpośrednio skierowanych do uczestników projektów. Nie oznacza to jednak, Ŝe zakupy sprzętu na potrzeby zarządzania projektem są w ogóle nieuzasadnione, poniewaŜ, jak wskazywali uczestnicy FGI, wydatki te przyczyniają się do usprawnienia realizacji projektu. Ilustrują to słowa jednego z uczestników zogniskowanego wywiadu grupowego:

„[…] Biorąc pod uwagę […] ilość zasobów i jakość sprzętu, który wygląda, jak wygląda, to [zakupienie sprzętu] z realizowanego projektu […] pozwoliło to usprawnić pracę. […] To jest nie bieganie na I piętro do drukarki, tylko to po prostu odejście od biurka i wzięcie dokumentu”.

Podczas jednego z wywiadów pogłębionych z przedstawicielem instytucji systemu wdraŜania PO KL wyraŜono opinię, Ŝe w przypadku części projektodawców cross-financing przyczynia się do osiągnięcia efektu zachęty. Podczas wywiadów pogłębionych z przedstawicielami IP/IP2 pojawiały się opinie, Ŝe wydatki związane z zarządzaniem projektem pojawiają się często. Na podstawie wyników standaryzowanej analizy danych administracyjnych moŜna stwierdzić, Ŝe ogółem w ramach PO KL większość wydatków zaplanowanych w ramach cross-financingu była związana z realizacją zadań merytorycznych. Wydatki związane z zarządzaniem projektem stanowiły równieŜ znaczną część, bo aŜ 41% wszystkich wydatków zaplanowanych w ramach cross-financingu. Proporcje te są zróŜnicowanie w zaleŜności od Priorytetu. W przypadku Priorytetu II, IV oraz IX ok. 70% środków w ramach cross-financingu zaplanowano na zadania o charakterze merytorycznym, natomiast w przypadku Priorytetu III na realizację zadań merytorycznych zaplanowano zaledwie 30% środków w ramach cross-financingu. Ze względu na specyfikę projektów zrealizowanych w ramach Priorytetu X nie objęto ich analizą w podziale na środki przewidziane na realizację zadań merytorycznych oraz na środki związane z zarządzaniem projektem.

Wykres 16. Wydatki planowane w ramach cross-financingu w podziale na związane z zarządzaniem

projektem oraz realizacją zadań merytorycznych

Źródło: opracowanie własne na podstawie standaryzowanej analizy danych administracyjnych [n=425].


45

NaleŜy przy tym podkreślić, Ŝe podział na środki związane z realizacją zadań merytorycznych oraz związane z zarządzaniem projektem ma charakter jedynie orientacyjny, poniewaŜ w niektórych przypadkach zakupiony sprzęt, dla przykładu komputer przenośny, moŜe być wykorzystywany nie tylko przez personel zarządzający projektem, ale takŜe podczas prowadzenia zajęć w projekcie. Na podstawie standaryzowanej analizy danych administracyjnych moŜna zatem stwierdzić, Ŝe planując wydatki w ramach cross-financingu projektodawcy kierują się zarówno potrzebami uczestników projektu, ale takŜe potrzebami związanymi z zarządzaniem projektem.

Na podstawie przeprowadzonych analiz za najwaŜniejszy cel cross-financingu naleŜy uznać to, Ŝe stanowi on uzupełnienie działań „miękkich” podejmowanych w ramach projektów.

ChociaŜ podczas zogniskowanego wywiadu grupowego przedstawiciele projektodawców wskazywali, Ŝe zakupy środków trwałych w ramach cross-financingu związane z zarządzaniem pełnią drugorzędną rolę w kontekście osiągnięcia celów projektów, a w części przypadków cele projektów zostałyby osiągnięte nawet gdyby nie zostały poniesione wydatki w ramach cross-financingu na zadania związane z zarządzaniem projektem, to na podstawie wyników standaryzowanej analizy danych administracyjnych moŜna stwierdzić, Ŝe koszty ponoszone na realizację zadań związanych z zarządzaniem projektem stanowią znaczną część kosztów ponoszonych w ramach cross-financingu.

Podsumowując, przesłankami, jakimi kierują się wnioskodawcy przy planowaniu kosztów w ramach cross-financingu są zarówno potrzeby grup docelowych jak równieŜ dąŜenie do zapewnienia właściwych środków w ramach wsparcia dla zarządzania projektem. Czterdziestoprocentowy przeciętny poziom środków przeznaczonych na realizację zadań związanych z zarządzaniem projektem moŜna uznać jako wysoki, biorąc pod uwagę to, Ŝe zgodnie z Wytycznymi w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki9 maksymalny poziom kosztów związanych z zarządzeniem projektem nie moŜe przekroczyć 30% wartości projektu, jeŜeli wartość tego projektu nie przekracza 500 tys. zł, a w przypadku projektów o wyŜszej wartości maksymalne poziomy kosztów związanych z zarządzaniem projektem są jeszcze niŜsze.

W związku z powyŜszym, analogicznie do określonych w Wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków PO KL limitów procentowych kosztów związanych z zarządzaniem projektem, rekomenduje się wprowadzenie następujących limitów w ramach cross-financingu w odniesieniu do kosztów związanych z zarządzaniem projektem:

- 3% wartości kosztów kwalifikowalnych projektu, jeŜeli wartość ta nie przekracza 500 tys. zł.,

- 2,5% wartości kosztów kwalifikowalnych projektu, jeŜeli wartość ta przekracza 500 tys. zł., ale nie przekracza 1 mln zł.,

9 Por. Minister Rozwoju Regionalnego, Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013. Wytyczne w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Warszawa, 22 listopada 2010 r., s. 26.


46

- 2% wartości kosztów kwalifikowalnych projektu, jeŜeli wartość ta przekracza 1 mln zł., ale nie przekracza 2 mln zł.,

- 1,5% wartości kosztów kwalifikowalnych projektu, jeŜeli wartość ta przekracza 2 mln zł., ale nie przekracza 5 mln zł.,

- 1% wartości kosztów kwalifikowalnych projektu, jeŜeli wartość ta przekracza 5 mln zł.

W związku z tym, Ŝe wprowadzenie tej zmiany istotnie wpłynęłoby na sposób funkcjonowania mechanizmu cross-financingu, naleŜy ją wdroŜyć w kolejnym okresie programowania.

4.3. Ocena adekwatności katalogu wydatków kwalifikowalnych oraz wysokości limitów procentowych w ramach cross-financingu do typów projektów (realizowanych operacji) oraz potrzeb beneficjentów i grup docelowych projektów

Czy katalog wydatków kwalifikowalnych w ramach cross-financingu jest wystarczający i adekwatny dla potrzeb projektodawców, wynikających z realizacji projektów? Jakich wydatków brakuje w tym katalogu? Jakie wydatki są zbędne? Czy środki trwałe przekazywane uczestnikom projektów powinny zostać wyłączone z zakresu cross-financingu? Czy poziom obowiązujących w ramach cross-financingu limitów procentowych jest odpowiedni w odniesieniu do poszczególnych typów projektu oraz potrzeb beneficjentów i grup docelowych projektów? W jakich ewentualnie przypadkach i dlaczego wskazane byłoby obniŜenie bądź podwyŜszenie poziomu limitów procentowych w ramach cross-financingu?

Zdaniem wszystkich przedstawicieli IP/IP2, z którymi przeprowadzono wywiady pogłębione, katalog wydatków w ramach cross-financingu jest wystarczający i adekwatny dla potrzeb projektodawców. RównieŜ przedstawiciele projektodawców, którzy wzięli udział w zogniskowanym wywiadzie grupowych nie zgłaszali zastrzeŜeń odnośnie poprawności i adekwatności katalogu wydatków w ramach cross-financingu. ZastrzeŜenia pojawiające się podczas FGI dotyczyły moŜliwości uzasadnienia konieczności poniesienia niektórych kosztów w ramach cross-financingu, co powaŜnie ogranicza moŜliwości poniesienia wydatków w danej kategorii, mimo Ŝe formalnie taka moŜliwość istnieje. Jako przykład takiego wydatku podawano zakup samochodu przystosowanego do transportu osób niepełnosprawnych. W związku z wysokim kosztem zakupu takiego pojazdu trudne czy wręcz niemoŜliwe jest uzasadnienie konieczności jego zakupu, biorąc pod uwagę zazwyczaj krótkotrwały okres realizacji projektu. W takiej sytuacji za bardziej uzasadnione uznawany jest wynajem. Jednak wynajęcie samochodu spełniającego odpowiednie standardy nie zawsze jest moŜliwe.

W opinii większości badanych katalog wydatków kwalifikowalnych w ramach cross-financingu został określony w sposób właściwy. Jednak ponad ¼ badanych wskazała, Ŝe katalog wydatków jest za wąski i brakuje moŜliwości finansowania kosztów w ramach cross-financingu. Tylko 4 badanych uznało, Ŝe katalog ten jest za szeroki, a 6 nie miało na ten temat wyrobionej opinii.


47

Wykres 17. Ocena prawidłowości określenia katalogu wydatków w ramach cross-financingu


Beneficjenci, których zdaniem katalog wydatków ramach cross-financingu jest za wąski, najczęściej wskazywali, Ŝe powinien on zostać rozszerzony o wydatki na adaptację/przystosowanie pomieszczeń na potrzeby szkoleń nie tylko w związku z dostosowaniem tych pomieszczeń do potrzeb osób niepełnosprawnych. Ponadto wskazywali oni, Ŝe w ramach cross-financingu powinna być moŜliwość ponoszenia następujących wydatków:

pomoce dydaktyczne, sprzęt kucharski dla uczniów, oprogramowanie do sprzętu zakupionego w ramach cross-financingu, zakup pojazdu dla osób niepełnosprawnych.

Warto jednak zauwaŜyć, Ŝe wskazane kategorie wydatków mogą być finansowane w ramach cross-financingu, dlatego teŜ moŜna przypuszczać, ze beneficjenci wskazali na nie w związku z tym, Ŝe w ich przypadku zakwestionowano kwalifikowalność tych wydatków. Zakwestionowanie kwalifikowalności tych wydatków nie musiało być jednak uznaniem, Ŝe wydatki te nie wpisują w zakres cross-financingu, lecz uznaniem, Ŝe wydatki te niewystarczającym stopniu przyczyniają się do osiągnięcia celów konkretnego projektu. Wskazują na to odpowiedzi udzielone przez innych respondentów, którzy zapytani o to, jakie kategorie wydatków powinny zostać dodane do listy wydatków kwalifikowalnych w ramach cross-financingu, wskazywali m.in. na to, Ŝe ze strony IP/IP2 powinno być bardziej liberalne podejście do moŜliwości wykorzystania cross-financingu w konkretnych przypadkach. Innymi słowy, opinie niektórych badanych moŜna uznać nie tyle jako na wskazujące na zbyt wąski katalog wydatków, ale raczej wskazujące na kwestionowanie przez IP/IP2 kwalifikowalności danych wydatków jako niezbędnych dla realizacji danego projektu.

Beneficjenci, których zdaniem katalog wydatków w ramach cross-financingu jest za szeroki, wskazywali, Ŝe naleŜałoby z niego usunąć wydatki związane z zakupem i leasingiem pojazdów (po 2 wskazania), zakupem środków trwałych innych niŜ pojazdy i meble (po 2 wskazania), leasingiem mebli, a takŜe zakupem sprzętu w celu przekazania go beneficjentom oraz dostosowaniem lub adaptacją budynków, pomieszczeń i miejsc pracy (po 1 wskazaniu).

Katalog wydatków jest wystarczający i adekwatny do potrzeb projektodawców. Nie ma potrzeby dodawania czy teŜ usuwania kategorii wydatków z katalogu.


48

Respondentów badania CATI zapytano równieŜ, czy sprzęt przekazywany uczestnikom projektów powinien być wyłączony z zakresu cross-financingu. Nieznaczna większość badanych (53 wskazania) udzieliła odpowiedzi twierdzącej, w tym niemalŜe ¼ udzieliła odpowiedzi zdecydowanej. Przeciwnego zdania była 1/3 badanych.

Wykres 18. Rozkład odpowiedzi na pytanie: „Czy sprzęt przekazywany uczestnikom projektów

powinny być wyłączone z zakresu cross-financingu?”


W przypadku przedstawicieli IP/IP2, z którymi przeprowadzono wywiady pogłębione, pojawiały się zróŜnicowane opinie odnośnie zasadności wyłączenia z zakresu cross-financingu sprzętu przekazywanego uczestnikom projektu. Część z nich nie miała zdania na ten temat. Inni uznawali, Ŝe ta kategoria wydatków powinna zostać wyłączona z zakresu cross-financingu ze względu na niski wpływ na cele projektu oraz ryzyko naduŜywania tej moŜliwości, a jeszcze inni uznawali, Ŝe włączenie tej kategorii wydatków w zakres cross-financingu jest dobrym rozwiązaniem, poniewaŜ moŜliwość ponoszenia wydatków w ramach tej kategorii poza cross-financingiem powodowałaby niezgodności z prawem unijnym. Podczas zogniskowanego wywiadu grupowego wskazywano, Ŝe ta kategoria wydatków w ramach cross-financingu odgrywa bardzo istotną rolę w przypadku wsparcia dla osób niepełnosprawnych. Brak moŜliwości przekazania specjalistycznego sprzętu osobom niepełnosprawnym utrudniałby czy wręcz uniemoŜliwiałby ich uczestnictwo w realizowanych projektach. Innymi słowy przekazywanie sprzętu osobom niepełnosprawnym stanowi istotny czynnik wyrównywania ich szans. Zarówno przedstawiciele projektodawców podczas zogniskowanego wywiadu grupowego, jak i przedstawiciele instytucji systemu wdraŜania PO KL podczas panelu ekspertów podkreślali, Ŝe przekazywanie sprzętu uczestnikom projektów moŜe przyczyniać się do wyrównywania szans równieŜ innych grup defaworyzowanych. Ponadto przedstawiciele IP/IP2 podczas wywiadów pogłębionych, jak i podczas panelu ekspertów podkreślali , Ŝe nie naleŜy zawęŜać kategorii „zakup oraz leasing (finansowy i zwrotny) sprzętu celem przekazania go uczestnikom projektów PO KL” jedynie do sprzętu przekazywanego osobom niepełnosprawnym, poniewaŜ wystarczającym rozwiązaniem jest szczegółowa weryfikacja na etapie oceny, czy w danym przypadku przekazanie sprzętu wpłynie czy teŜ nie na osiągnięcie celów projektu. Ponadto przedstawiciele IP/IP2 podczas wywiadów pogłębionych wskazywali, Ŝe ponoszenie wydatków w ramach tej kategorii zdarza się bardzo rzadko. Potwierdzają to wyniki standaryzowanej analizy danych administracyjnych, na której moŜna stwierdzić, Ŝe wydatki te stanowią zaledwie 1% wszystkich wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu.


49

Przekazywanie sprzętu uczestnikom projektów istotnie wpływa na osiągnięcie celów projektów przede wszystkim wtedy, gdy jest to specjalistyczny sprzęt przekazywany osobom niepełnosprawnym, który umoŜliwia im uczestnictwo w projekcie. W zaleŜności od specyfiki realizowanego projektu do osiągnięcia jego celów moŜe się przyczyniać równieŜ przekazywanie sprzętu innym grupom defaworyzowanym.

W związku z powyŜszym rekomenduje się niezmienianie zakresu kategorii „zakup oraz leasing (finansowy i zwrotny) sprzętu , celem przekazania go uczestnikom projektów PO KL”, jak równieŜ nie wyłączanie tej kategorii wydatków z zakresu cross-financingu.

Zdecydowana większość przedstawicieli IP/IP2, z którymi przeprowadzono telefoniczne wywiady pogłębione, uznała, Ŝe poziom limitów procentowych obowiązujących w ramach cross-financingu jest odpowiedni i nie ma potrzeby jego podwyŜszania bądź obniŜania. Jeden z rozmówców wskazał na zasadność podniesienia limitu procentowego w przypadku projektów o niewielkiej wartości kosztów kwalifikowalnych. RównieŜ wśród przedstawicieli projektodawców, którzy wzięli udział w zogniskowanym wywiadzie grupowym obecne było przekonanie o adekwatności określonych limitów procentowych. Zdaniem niektórych z nich ewentualne podwyŜszenie limitów procentowych mogłoby być zasadne w przypadku wsparcia kierowanego do osób niepełnosprawnych.

Zdaniem nieznacznej większości (51) respondentów badania CATI poziom limitów procentowych określonych w ramach cross-financingu jest odpowiedni, jednak aŜ 41 osób wskazało, Ŝe jest on za niski, a jedynie 3 – Ŝe jest za wysoki. Natomiast 10 badanych nie miało na ten temat zdania.

Wykres 19. Rozkład odpowiedzi na pytanie: „Czy poziom obowiązujących w ramach cross-financingu limitów procentowych jest odpowiedni, za wysoki, czy teŜ za niski?”


Respondenci, których zdaniem limity procentowe w ramach cross-financingu są za niskie wskazywali przede wszystkim na to, Ŝe nie są one wystarczające w kontekście zakupu sprzętu na potrzeby realizacji projektu, argumentując Ŝe przy obecnych limitach procentowych moŜliwy jest zakup jedynie drobnego sprzętu lub sprzętu o niskiej jakości. Zdaniem badanych problem ten dotyczy przede wszystkim projektów małych, w przypadku których moŜliwe jest dokonanie jedynie bardzo drobnych zakupów w ramach cross-financingu. Potwierdzają to wyniki analizy przeprowadzonej w wykorzystaniem udostępnionej przez Zamawiającego bazy zakończonych projektów, zgodnie z którymi w blisko połowie projektów o całkowitej wartości kosztów kwalifikowalnych mieszczącej się w przedziale powyŜej 50 tys. do 100 tys. zł poziom cross-financingu przekroczył 7% wartości kosztów kwalifikowalnych. ChociaŜ z analiz zawartych w podrozdziale 4.1 wynika, Ŝe średni poziom cross-financingu w dotychczas zrealizowanych projektach nie jest wysoki, to nie naleŜy z tego wyciągać wniosku, Ŝe limit środków w ramach cross-financingu powinien zostać obniŜony, poniewaŜ w ten sposób


50

nastąpiłoby ograniczenie moŜliwości realizacji projektów w przypadku których konieczne byłoby poniesienie wyŜszych nakładów na cross-financing. Pozostałe wskazywane przez respondentów czynniki decydujące o tym, Ŝe limit procentowy w ramach cross-financingu jest za niski, są następujące:

określone limity są niewystarczające w związku z tym, Ŝe w wyniku prowadzonych zajęć sprzęt się zuŜywa i konieczne jest jego wymienianie, zuŜywają się równieŜ pomieszczenia (np. w związku z eksploatacją ich podczas prowadzenia szkoleń), ponadto konieczne jest wykonywanie prac adaptacyjnych pomieszczeń wykorzystywanych na potrzeby realizacji projektów, w tym w celu dostosowywania ich do potrzeb osób niepełnosprawnych,

przy przeznaczeniu środków w ramach cross-financingu na zakup sprzętu nie wystarcza juŜ ich np. na prace adaptacyjne,

obecne limity procentowe nie pozwalają na realizację projektu zgodnie z wstępnymi załoŜeniami przyjmowanymi na etapie przygotowania projektu,

jeŜeli jest duŜa grupa uczestników projektu, to określony limit procentowy nie wystarcza na zakup sprzętu dla nich,

określone limity procentowe są zbyt niskie w przypadku projektów dotyczących wsparcia osób niepełnosprawnych, poniewaŜ nie pozwalają na zakup specjalistycznego sprzętu pomocnego podczas realizacji projektu,

do cross-financingu nie powinny się wliczać środki trwałe o cenie jednostkowej przekraczającej 350 zł, ale o cenie jednostkowej przekraczającej 3500 zł.,

określone limity procentowe nie pozwalają na zakup środków o charakterze innowacyjnym,

jest zbyt niski dla szkół, bo szkoły są biedne i chciałyby się doposaŜyć.

Dokonując oceny ww. odpowiedzi udzielonych przez przedstawicieli projektodawców za zasadne moŜna uznać uwagi odnośnie tego, Ŝe limit procentowy w przypadku wsparcia kierowanego do osób niepełnosprawnych jest za niski. RównieŜ z analiz przedstawionych w podrozdziale 4.1 niniejszego raportu wynika, Ŝe wysokie zapotrzebowanie na środki w ramach cross-financingu występuje w przypadku projektów realizowanych przez szkoły i placówki oświatowe. Zaproponowane podniesienie wartości jednostkowej środka trwałego zaliczanego do cross-financingu do 3 500 zł nie jest moŜliwe do przyjęcia, poniewaŜ spowodowałoby, Ŝe z cross-financingu zostałaby wyłączona zdecydowana większość wydatków ponoszonych dotychczas w ramach tego mechanizmu, co z kolei spowodowałoby, Ŝe cross-financing niemalŜe straciłby rację bytu. Jako zasadny nie moŜe zostać równieŜ uznany argument, Ŝe obecne limity procentowe nie pozwalają na realizację projektu zgodnie z wstępnymi załoŜeniami na etapie przygotowania projektu, poniewaŜ w proces aplikowania o środki wpisana jest konieczność dostosowania planów do obowiązujących warunków uzyskania dofinansowania.

Respondenci, których zdaniem limit procentowy cross-financingu jest za niski, najczęściej wskazywali, Ŝe powinien on wynosić 20%, w drugiej kolejności wskazywano, Ŝe wystarczający byłby limit 15%. Ponadto 10 osób wskazało, Ŝe limity powinny być określone na poziomie 25% lub wyŜszym.


51

Wykres 20. Rozkład odpowiedzi na pytanie: „Na jakim poziomie powinien zostać określony limit

procentowy wydatków kwalifikowalnych w ramach cross-financingu?”


ChociaŜ zdecydowana większość przedstawicieli IP/IP2, z którymi przeprowadzono wywiady pogłębione, uznała Ŝe poziom limitów procentowych w ramach cross-financingu jest odpowiedni i chociaŜ zdanie to było dominujące wśród projektodawców zarówno uczestniczących w zogniskowanym wywiadzie grupowym, jak i w badaniu CATI, to z drugiej strony znaczna część respondentów badania CATI wskazała potrzebę zwiększenia limitu procentowego wydatków kwalifikowalnych i potrzebę tę wskazywano w szczególności w przypadku projektów, o niewielkiej wartości kosztów kwalifikowalnych. W przypadku tych projektów obecnie obowiązujące limity procentowe pozwalają na dokonywanie jedynie niewielkich zakupów w ramach cross-financingu. Z kolei z przeprowadzonej analizy danych administracyjnych wynika, Ŝe w blisko połowie projektów o całkowitej wartości kosztów kwalifikowalnych mieszczącej się w przedziale powyŜej 50 tys. do 100 tys. zł poziom cross-financingu przekroczył 7% wartości kosztów kwalifikowalnych.

W związku z powyŜszym w odniesieniu do przyszłego okresu programowania rekomenduje się zwiększenie limitu kosztów kwalifikowalnych w ramach cross-financingu do 15% wartości kosztów kwalifikowalnych w przypadku wszystkich (a nie tylko jak jest obecnie w odniesieniu do projektów wpisujących się w zakres wsparcia Priorytetu VII oraz Działania 1.3) projektów, których wartość kosztów kwalifikowalnych nie przekracza 100 tys. zł.

ChociaŜ z analiz zawartych w podrozdziale 4.1 wynika, Ŝe średni poziom cross-financingu w dotychczas zrealizowanych projektach nie jest wysoki, to nie naleŜy z tego wyciągać wniosku, Ŝe limit środków w ramach cross-financingu powinien zostać obniŜony, poniewaŜ w ten sposób nastąpiłoby ograniczenie moŜliwości realizacji projektów w przypadku których konieczne byłoby poniesienie wyŜszych nakładów na cross-financing.


52

4.4. Analiza wysokości i rodzaju wydatków kwalifikowalnych poniesionych w ramach cross-financingu wobec wydatków poniesionych w związku z dokonywaniem odpisów amortyzacyjnych (w tym jednorazowych odpisów amortyzacyjnych)10


Na podstawie przeprowadzonej standaryzowanej analizy danych administracyjnych moŜna stwierdzić, Ŝe wydatki związane z odpisami amortyzacyjnymi stanowią zaledwie 0,2% wydatków kwalifikowalnych. Potwierdzają to równieŜ wyniki badania CATI, z którego wynika, Ŝe ponad 2/3 badanych wskazało, Ŝe woli ponosić wydatki w ramach cross-financingu niŜ w ramach odpisów amortyzacyjnych, w tym 1/3 badanych udzieliła odpowiedzi zdecydowanej. Dokonywanie wydatków w ramach odpisów amortyzacyjnych preferuje jedynie 6 badanych, z czego tylko jeden wskazał preferencje o charakterze zdecydowanym. Ponadto 8 badanych wskazało na brak korzystania zarówno z cross-financingu jak i z odpisów amortyzacyjnych. Kolejnych 12 stwierdziło, Ŝe w równym stopniu preferują cross-financing i odpisy amortyzacyjne, a 16 nie miało na ten temat wyrobionej opinii.

Wykres 21. Preferencje beneficjentów odnośnie stosowania cross-financingu oraz odpisów

amortyzacyjnych


10 Zasady dotyczące kwalifikowania wydatków w ramach odpisów amortyzacyjnych (w tym jednorazowych odpisów amortyzacyjnych zostały określone w podrozdziale 4.6 Wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (wersja z 22 listopada 2010 r.), s. 36-37. Zgodnie z Zasadami finansowania w ramach PO KL „dopuszczona została moŜliwość kwalifikowania tzw. jednorazowego odpisu amortyzacyjnego, pod warunkiem, iŜ nie wynosi on więcej niŜ 3 500,00 zł.” (źródło: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Zasady finansowania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Warszawa, 21 grudnia 2010 r., s .56).


53

Najczęściej wskazywaną przez respondentów badania CATI przyczyną preferowania cross-financingu od amortyzacji jest to, Ŝe wydatki w ramach cross-financingu łatwiej jest rozliczyć. Na tę przyczynę wskazało 36 badanych. Ponadto 7 respondentów wskazało, Ŝe cross-financing jest bardziej efektywny, poniewaŜ całkowity wydatek jest ponoszony od razu, podczas gdy w przypadku odpisów amortyzacyjnych wydatki są rozłoŜone w czasie często przekraczającym okres realizacji projektu. Zdaniem 6 beneficjentów cross-financing jest bardziej odpowiedni ze względu na specyfikę ich organizacji, a 4 stwierdziło, Ŝe nie stosują odpisów amortyzacyjnych, poniewaŜ nie znają zasad ich rozliczania. Ponadto jeden respondent stwierdził, Ŝe przyczyną stosowania cross-financingu była konieczność wyposaŜenia w nowy sprzęt.

Wskazywane przez beneficjentów przyczyny preferowania odpisów amortyzacyjnych w stosunku do cross-financingu były związane z tym, Ŝe beneficjenci nie potrzebowali zakupu sprzętu, poniewaŜ posiadali swój, który mógł być wykorzystany na potrzeby realizacji projektu, a koszty jego zuŜycia mogły być rozliczone w ramach odpisów amortyzacyjnych. Pojawiła się równieŜ opinia, Ŝe odpisy amortyzacyjne są wygodniejsze do rozliczenia. Wskazano równieŜ na preferowanie odpisów amortyzacyjnych z tego względu, Ŝe zasady ich rozliczania są beneficjentowi znane.

Przedstawiciele instytucji systemu wdraŜania PO KL, z którymi przeprowadzono telefoniczne wywiady pogłębione, w większości przypadków mieli trudności ze stwierdzeniem, czy cross-financing jest lepszy od amortyzacji, poniewaŜ w projektach, z którymi mieli styczność odpisy amortyzacyjne nie wystąpiły lub wystąpiły w sposób incydentalny.

Ze względu na brak wystarczających danych nie jest moŜliwe w sposób wiarygodny określenie kwoty, jaka została wydatkowana w związku z dokonywaniem odpisów amortyzacyjnych (w tym odpisów jednorazowych). Biorąc pod uwagę ograniczenia standaryzowanej analizy danych zastanych wynikające z liczebności próby badawczej oraz ze względu na nieznaczny udział wydatków związanych z dokonywaniem odpisów amortyzacyjnych w wartości kosztów kwalifikowalnych, niemoŜliwe jest przeprowadzenie wystarczająco dokładnych i wiarygodnych analiz, na podstawie których przedstawione zostałoby zróŜnicowanie kategorii wydatków ponoszonych w ramach odpisów amortyzacyjnych.

Wydatki ponoszone w ramach odpisów amortyzacyjnych stanowią znikomą wartość kosztów kwalifikowalnych. Jest to spowodowane m.in. przekonaniem beneficjentów, Ŝe odpisy amortyzacyjne są trudniejsze do rozliczenia niŜ cross-financing, a takŜe przekonaniem, Ŝe odpisy amortyzacyjne są mniej korzystne niŜ cross-financing, poniewaŜ pozwalają na sfinansowanie jedynie części a nie całości wartości środków trwałych (z wyjątkiem jednorazowych odpisów amortyzacyjnych, w ramach których moŜliwe jest sfinansowanie całości wartości środków trwałych), jak w przypadku cross-financingu.

Dokonując oceny jednorazowych odpisów amortyzacyjnych w stosunku do cross-financingu, moŜna stwierdzić, Ŝe cross-financing jest lepszym rozwiązaniem, poniewaŜ prostszym do rozliczenia. Z kolei w przypadku kosztów odnośnie których nie ma moŜliwości dokonania jednorazowych odpisów amortyzacyjnych (tj. kosztów środków trwałych, których jednostkowa wartość początkowa przekracza 3500 zł) amortyzację moŜna uznać za bardziej efektywne rozwiązanie niŜ cross-financing, poniewaŜ w tym przypadku amortyzacja pozwala na sfinansowanie jedynie tej części kosztu środka trwałego, który jest bezpośrednio związany z realizacją projektu, tj. kosztu, który jest ponoszony w okresie realizacji projektu.


54

Biorąc jednak pod uwagę róŜnicę skali w wykorzystaniu cross-financingu i odpisów amortyzacyjnych moŜna jednoznacznie stwierdzić, Ŝe cross-financing jest zdecydowanie korzystniejszym mechanizmem dla beneficjentów od odpisów amortyzacyjnych.

4.5. Ocena wpływu wydatków kwalifikowalnych, poniesionych w ramach cross-financingu, na skuteczność realizacji projektów

Jaka była kwota wydatków ponoszonych przez beneficjentów na dostosowanie i/lub adaptację budynków, pomieszczeń i miejsc pracy? Jakiego rodzaju wydatki były ponoszone w tej kategorii działań? W jakich typach projektów ten rodzaj wydatków był wykorzystywany najczęściej? W jakim stopniu zadania ujęte w budŜecie projektu w ramach cross-financingu są niezbędne do realizacji celów projektów? Czy wydatki zrealizowane dzięki stosowaniu cross-financingu zostałyby zrealizowane równieŜ bez wsparcia ze środków unijnych (czy istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia efektu deadweight - jałowej straty)?

Na podstawie standaryzowanej analizy danych administracyjnych moŜna stwierdzić, Ŝe wydatki związane z adaptacją budynków, pomieszczeń i miejsc pracy stanowiły zaledwie 1% wszystkich wydatków planowanych w ramach cross-financingu oraz zaledwie 0,22% wszystkich wydatków poniesionych w ramach cross-financingu. Wydatki w ramach tej kategorii nie wystąpiły w Priorytecie II, III, VI oraz VII. W największym stopniu wystąpiły one w przypadku projektów realizowanych w ramach Priorytetu V, jednak równieŜ w tym przypadku stanowiły one nieznaczną część wydatków w ramach cross-financingu, bo zaledwie niespełna 3% na poziomie wydatków planowanych oraz ponad 4% na poziomie wydatków rozliczonych. NaleŜy jednak podkreślić, iŜ uzyskane wartości są na tyle znikome, Ŝe nie pozwalają na wyciąganie jednoznacznych wniosków odnośnie zróŜnicowań występujących w odniesieniu do poszczególnych Priorytetów. W ramach tej kategorii działań ponoszono przede wszystkim wydatki na dostosowanie budynków i pomieszczeń do potrzeb osób niepełnosprawnych. Ponoszono równieŜ wydatki w związku z utworzeniem miejsca pracy (niekoniecznie związanego z zatrudnieniem osoby niepełnosprawnej).

W związku z tym, Ŝe dane dotyczące wydatków ponoszonych przez beneficjentów na dostosowanie i/lub adaptację budynków, pomieszczeń i miejsc pracy zostały uzyskane w ramach analiz przeprowadzonych na próbie badawczej, nie jest moŜliwe określenie kwoty, jaka została poniesiona na tę kategorię wydatków.


55

Wykres 22. Wydatki związane z adaptacją budynków, pomieszczeń i miejsc pracy w podziale na

Priorytety PO KL


Ograniczenia wynikające z załoŜonej próby badawczej uniemoŜliwiają równieŜ przeprowadzenie analizy, na podstawie której moŜna byłoby stwierdzić, w jakich typach projektów wydatki związane z adaptacją budynków, pomieszczeń oraz miejsc pracy były ponoszone najczęściej.

Na podstawie przeprowadzonej analizy danych administracyjnych moŜna stwierdzić, Ŝe wydatki na adaptację budynków, pomieszczeń oraz miejsc pracy stanowią znikomą część wydatków planowanych i poniesionych w ramach cross-financingu.

Respondentów badania CATI poproszono o dokonanie oceny wpływu cross-financingu na osiąganie celów projektów. Większość badanych (59 osób) stwierdziła , Ŝe gdyby nie było moŜliwości ponoszenia wydatków w ramach cross-financingu, to w większości przypadków projekty zostałyby zrealizowane, ale ich efekty byłyby mniejsze, 19 osób uznało, Ŝe gdyby nie było moŜliwości ponoszenia wydatków w ramach cross-financingu, to realizacja większości projektów w ramach PO KL w ogóle nie byłaby moŜliwa, a 21 osób uznało, Ŝe nawet gdyby nie było moŜliwości ponoszenia wydatków w ramach cross-financingu, to i tak w większości przypadków nie miałoby to wpływu na osiągane efekty projektów. Jedna osoba nie miała na ten temat wyrobionej opinii.


56

Wykres 23. Ocena wpływu cross-financingu na realizację projektów w ramach PO KL


O wyraŜenie opinii odnośnie wpływu cross-financingu na osiąganie celów projektu poproszono równieŜ przedstawicieli IP/IP2, z którymi przeprowadzono wywiady pogłębione. WyraŜane opinie zawierały poglądy, Ŝe cross-financing wpływa na osiąganie celów projektów, poniewaŜ w innym przypadku nie byłoby uzasadnione ponoszenie kosztów w ramach cross-financingu. Wskazywano takŜe, Ŝe w przypadku części projektów osiągnięcie ich celów nie byłoby moŜliwe bez ponoszenia wydatków w ramach cross-financingu (np. bez adaptacji budynków czy pomieszczeń). Z drugiej strony wyraŜano pogląd, Ŝe w niektórych przypadkach cele projektów zostałyby osiągnięte nawet gdyby nie poniesiono wydatków w ramach cross-financingu. Ilustrują to poniŜsze słowa jednego z przedstawicieli instytucji systemu wdraŜania PO KL:

„JeŜeli mówimy o takim częstym niestety wykorzystaniu cross-financingu jak zakup laptopa dla koordynatora, dla potrzeb zarządzania itp., wydaje mi się, Ŝe projekty mogłyby być realizowane i bez tego”.

Podobne opinie wyraŜali przedstawiciele beneficjentów biorący udział w zogniskowanym wywiadzie grupowym. W ramach FGI wskazywano, Ŝe cross-financing odgrywa szczególnie istotną rolę w przypadku projektów skierowanych do osób niepełnosprawnych. W przypadku tego typu przedsięwzięć bez moŜliwości ponoszenia środków w ramach cross-financingu niepełnosprawne osoby często nie mogłyby wziąć udziału w projekcie. Ilustrują to następujące słowa uczestników FGI, biorących udział w realizacji projektu skierowanego do osób niepełnosprawnych:

„W puli środków [w ramach cross-financingu] był wskazany wszelkiego rodzaju sprzęt pozwalający uaktywnić osobę niepełnosprawną. […] Ten człowiek np. bez jakiegoś specjalnego materaca rehabilitacyjnego, nie był w stanie wstać, wyjść z domu, np. pojechać na rozmowę kwalifikacyjną, nie mógł się rehabilitować i tak dalej. […] Osoby, które mają niewładne ręce mogły, załoŜyć mysz na głowę, nauczyć się posługiwać komputerem. Mogły się dzięki temu uczyć i pracować w przyszłości”.


57

W celu dokonania bardziej kompleksowej oceny wpływu cross-financingu na realizację projektów beneficjentom przedstawiono kilka stwierdzeń dotyczących cross-financingu i poproszono ich o określenie, na ile z tymi opiniami się zgadzają bądź nie zgadzają. Określanie zgody bądź jej braku z danym stwierdzeniem było dokonywane poprzez nadanie odpowiedniej wartości punktowej od 1 w przypadku zdecydowanego braku zgody do 5 w przypadku zdecydowanego zgody.

W odniesieniu do stwierdzenia: „Bez moŜliwości ponoszenia wydatków w ramach cross-financingu niemoŜliwe byłoby zapewnienie odpowiedniej jakości wsparcia oferowanego beneficjentom ostatecznym projektów” nieznaczna większość badanych (53 osoby) zgodziła się z nim, a 1/5 wyraziła opinię „zdecydowanie się zgadzam”. Blisko ¼ (24 osoby) nie zgodziła się z tym stwierdzeniem. ZbliŜona liczba osób (23) nie miała pozytywnego ani negatywnego zdania na ten temat.

Wykres 24. Rozkład opinii beneficjentów wyraŜonych w odniesieniu do stwierdzenia: „Bez

moŜliwości ponoszenia wydatków w ramach cross-financingu niemoŜliwe byłoby zapewnienie odpowiedniej jakości wsparcia oferowanego beneficjentom ostatecznym projektów”


Ponad ¾ respondentów badania CATI zgodziło się ze stwierdzeniem, Ŝe: „Bez moŜliwości ponoszenia wydatków w ramach cross-financingu niemoŜliwe byłoby zapewnienie odpowiedniej jakości zarządzania projektem”. Przeciwnego zdania było 17 badanych. Tyle samo osób wyraziło opinię neutralną.


58

Wykres 25. Rozkład opinii beneficjentów wyraŜonych w odniesieniu do stwierdzenia: „Bez

moŜliwości ponoszenia wydatków w ramach cross-financingu niemoŜliwe byłoby zapewnienie odpowiedniej jakości zarządzania projektem”


AŜ 82 respondentów w odniesieniu do stwierdzenia: „Cross-financing jest okazją do poprawy stanu wyposaŜenia projektodawców” wyraziło opinię pozytywną, a ponad połowa badanych wyraziła opinię zdecydowanie pozytywną. 10 badanych wyraziło opinię neutralną, natomiast 8 – negatywną.

Wykres 26. Rozkład opinii beneficjentów wyraŜonych w odniesieniu do stwierdzenia: „Cross-

financing jest okazją do poprawy stanu wyposaŜenia projektodawców”


AŜ 88 badanych wyraziło opinię pozytywną w odniesieniu do stwierdzenia: „Cross-financing jest szczególnie pomocny dla projektodawców o niŜszym potencjale instytucjonalnym”, z czego w przypadku 62 była to opinia o charakterze zdecydowanym. Opinię negatywną wyraziło jedynie 3 badanych, a opinia 9 osób miała charakter neutralny.


59

Wykres 27. Rozkład opinii beneficjentów wyraŜonych w odniesieniu do stwierdzenia: „Cross-

financing jest szczególnie pomocny dla projektodawców o niŜszym potencjale instytucjonalnym”


Nieznaczna większość badanych (51 osób) wyraziła opinię negatywną, 31 – neutralną, a 18 – pozytywną w odniesieniu do stwierdzenia: „W celu zapewnienia lepszych efektów realizowanych projektów zamiast na cross-financing lepiej jest przeznaczać środki na realizację innych zadań”.

Wykres 28. Rozkład opinii beneficjentów wyraŜonych w odniesieniu do stwierdzenia: „W celu

zapewnienia lepszych efektów realizowanych projektów zamiast na cross-financing lepiej jest przeznaczać środki na realizację innych zadań”


Podsumowując, wyniki badania CATI moŜna stwierdzić, Ŝe respondenci w największym stopniu zgodzili się ze stwierdzeniem, Ŝe cross-financing jest szczególnie pomocny dla projektodawców o niŜszym potencjale instytucjonalnym. W wysokim stopniu zgodzono się równieŜ z tym, Ŝe cross-financing jest okazją do poprawy stanu wyposaŜenia projektodawców, a takŜe z tym, Ŝe cross-financing w znacznym stopniu przyczynia się do realizacji polityki rozwoju społeczeństwa informacyjnego, czy teŜ zrównowaŜonego rozwoju. Z kolei z dezaprobatą spotkało się stwierdzenie, Ŝe lepiej byłoby przeznaczyć środki na inne cele niŜ cross-financing.


60

Respondentów badania CATI poproszono równieŜ o dokonanie oceny stopnia, w jakim cross-financing wpływa na osiągnięcie celów projektów w ramach PO KL. Ocena ta została dokonana z uŜyciem skali punktowej od 1 do 10, gdzie 1 oznaczało brak wpływu, a 10 – wpływ bardzo duŜy. Średnia wartość oceny dokonanej przez beneficjentów wyniosła 7,17. Mediana i dominanta były nieco wyŜsze od średniej i osiągnęły wartość 8.

Wykres 29. Miary tendencji centralnej rozkładu przedstawiającego ocenę beneficjentów dotyczącą

wpływu cross-financingu na osiągnięcie celów projektów w ramach PO KL


MoŜna zatem stwierdzić, Ŝe w ocenie respondentów badania CATI wydatki w ramach cross-financingu w duŜym stopniu wpływają na osiągnięcie celów projektów w ramach PO KL.

Przedstawiciele instytucji systemu wdraŜania PO KL, z którymi przeprowadzono wywiady pogłębione mieli trudności ze stwierdzeniem, które rodzaje wydatków w największym, a które w najmniejszym stopniu przyczyniają się do osiągnięcia celów projektów. Wskazywali oni najczęściej na to, Ŝe takie stwierdzenie nie jest moŜliwe z tego względu, Ŝe jest to uzaleŜnione od specyfiki danego projektu i jego celów.

Bardziej jednoznaczne opinie zostały wyraŜone przez przedstawicieli projektodawców podczas badania CATI. Zdaniem 44 badanych spośród wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu na osiągnięcie celów projektów PO KL w największym stopniu przyczyniają się zakupy innych niŜ pojazdy i meble środków trwałych, których wartość jednostkowa przekracza 350 zł, 24 badanych wskazało na zakup sprzętu przekazywanego uczestnikom projektów, 20 – na dostosowanie budynków, pomieszczeń lub miejsc pracy, a 7 wskazało na inne wydatki. Pozostałe kategorie wydatków zostały wskazane w jednostkowych przypadkach lub nie zostały wskazane w ogóle.


61

Wykres 30. Rozkład odpowiedzi na pytanie: „Jakiego rodzaju wydatki przyczyniają się Pana/Pani

zdaniem w największym stopniu do osiągnięcia celów projektów realizowanych w ramach PO KL?”


Zestawiając powyŜej przedstawione wyniki z wynikami standaryzowanej analizy danych administracyjnych moŜna stwierdzić, Ŝe nie są one zaskakujące, poniewaŜ za kategorię wydatków w ramach cross-financingu w największym stopniu przyczyniającą się do osiągnięcia celów projektów respondenci uznali tę, w ramach której najczęściej ponosili wydatki.

Z kolei uczestnicy FGI wskazywali, Ŝe w największym stopniu do osiągnięcia celów projektów przyczyniają się wydatki związane z zakupem sprzętu na potrzeby osób niepełnosprawnych lub wydatki mające na celu adaptację budynków lub pomieszczeń do potrzeb osób niepełnosprawnych.

Respondenci badania CATI podawali następujące uzasadnienia opinii, Ŝe spośród wydatków, które mogą być ponoszone w ramach cross-financingu, do osiągnięcia celów projektów w największym stopniu przyczynia się zakup innych niŜ pojazdy i meble środków trwałych, których początkowa jest wyŜsza niŜ 350 zł:

dzięki zakupowi środków trwałych w ramach tej kategorii moŜliwe jest zapewnienie odpowiedniej jakości wsparcia uczestnikom projektów, poniewaŜ korzystają oni z tego sprzętu lub dzięki sprzętowi mogą być prowadzone działania bezpośrednio adresowane do beneficjentów, np. szkolenia [23 wskazania];

bez zakupu sprzętu niemoŜliwe byłoby zrealizowanie projektu, w szczególności sytuacji gdy projektodawca nie dysponuje własnym sprzętem [10 wskazań];

to jest okazja do tego, by podmioty realizujące projekty mogły zmienić, unowocześnić sprzęt/dzięki temu moŜliwa jest poprawa wyposaŜenia projektodawcy [4 wskazania];


62

tylko takie wydatki w ramach cross-financingu są ponoszone przez projektodawcę podczas realizacji projektów [3 wskazania];

w ramach tej kategorii moŜna zakupić pomoce dydaktyczne, których wartość jednostkowa przekracza 350 zł [2 wskazania];

urządzenia te mogą być wykorzystywane równieŜ po zakończeniu realizacji projektu, w związku z tym w pewnym sensie przyczyniają się do zapewnienia jego trwałości [2 wskazania];

zakup środków trwałych w ramach tej kategorii przyczynia się do obniŜenia kosztów realizacji projektu [1 wskazanie].

Respondenci, których zdaniem na osiągnięcie celów projektów PO KL w największym stopniu wpływa zakup sprzętu przekazywanego uczestnikom projektu, twierdzili Ŝe:

jest to pomoc bezpośrednio skierowana do beneficjentów/ z tego sprzętu korzystają uczestnicy projektów [3 wskazania],

sprzęt ten pozwala zapewnić odpowiednią jakość prowadzonych zajęć i nadać im wymiar praktyczny [3 wskazania],

jest to sprzęt wykorzystywany nie tylko przez uczestników projektu, ale równieŜ do innych zadań po zakończeniu realizacji projektu [2 wskazania],

beneficjent realizujący projekt nie zawsze dysponuje odpowiednim sprzętem lub wystarczającą ilością sprzętu, Ŝeby zapewnić realizację projektu na odpowiednim poziomie [1 wskazanie],

sprzęt ten słuŜy do zrealizowania projektu [1 wskazanie], poniewaŜ zwiększają efektywność prowadzonych zajęć [1 wskazanie], uczestnicy projektu podnoszą swoje kwalifikacje dzięki temu, Ŝe korzystają ze sprzętu [1

wskazanie], sprzęt moŜe być wykorzystywany podczas zajęć [1 wskazanie], umoŜliwia to beneficjentom korzystanie z projektów [1 wskazanie], sprzęt ten podnosi standardy projektodawcy [1 wskazanie].

Warto zauwaŜyć, Ŝe niemalŜe wszystkie z wymienionych uzasadnień faktycznie nie odnoszą się do środków trwałych przekazywanych uczestnikom projektów, lecz do środków trwałych, z których jedynie oni korzystają podczas realizacji projektów.

Wydatki związane z adaptacją budynków, pomieszczeń i miejsc pracy zostały uznane przez respondentów jako najbardziej przyczyniające się do osiągnięcia celów projektów PO KL, poniewaŜ:

adaptacja budynków jest istotna w przypadku projektów skierowanych do osób niepełnosprawnych [5 odpowiedzi],

wydatki te przyczyniają się do wyrównywania szans osób niepełnosprawnych [5 odpowiedzi],

wydatki te pozwalają na osiągnięcie trwałych efektów znacznie wykraczających poza okres realizacji projektu, budynek dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych będzie im słuŜył równieŜ po zakończeniu realizacji projektu [3 wskazania],

wydatki te pozwalają na zapewnienie odpowiedniej jakości wsparcia uczestnikom projektów [2 odpowiedzi],

wydatki te pozwalają na stworzenie miejsc pracy dla osób, które są szkolone [1 odpowiedź].

Najczęściej wskazywaną przez respondentów badania CATI kategorią wydatków w ramach cross-financingu, która w najmniejszym stopniu przyczynia się do osiągnięcia celów projektów PO KL był zakup lub leasing pojazdów. Kategorię tę wskazało aŜ 44 badanych. W drugiej kolejności wskazano zakup lub leasing mebli (14 udzielonych odpowiedzi), a w trzeciej kolejności – zakup lub leasing środków trwałych w celu przekazania ich uczestnikom projektów (7 wskazań). Ponadto 20 osób wskazało na inne


63

wydatki, a 8 nie miało na ten temat zdania. Przypadki wskazania pozostałych kategorii wydatków miały charakter jednostkowy lub nie zostały wymienione w ogóle.

Wykres 31. Rozkład odpowiedzi na pytanie: „Jakiego rodzaju wydatki przyczyniają się Pana/Pani

zdaniem w najmniejszym stopniu do osiągnięcia celów projektów realizowanych w ramach PO KL?”


Respondenci, których zdaniem do osiągnięcia celów projektów PO KL w najmniejszym stopniu przyczyniają się wydatki na zakup lub leasing pojazdów podawali następujące uzasadnienia:

taki zakup nie jest niezbędny dla realizacji projektów, poniewaŜ PO KL powinien wspierać inwestycje w kapitał ludzki a nie środki trwałe. Pod kątem potrzeb realizacji projektu zazwyczaj bardziej celowe jest wynajęcie pojazdu niŜ jego zakup lub sfinansować koszt dojazdu czy teŜ delegacji [23 wskazań],

w realizowanych projektach nie ma potrzeby zakupu pojazdów [10 wskazań], zakup pojazdu nie przekłada się bezpośrednio na jakość wsparcia adresowanego do

uczestników projektu [5 wskazań], zakup pojazdów moŜe być uzasadniony jedynie w niektórych projektach [2 wskazania], zakup pojazdu generuje koszty związane z jego eksploatacją równieŜ po realizacji

projektu. Po realizacji projektu konieczne byłoby wygenerowanie środków na eksploatację pojazdu [2 wskazania],

zakup pojazdu generuje koszty osobowe w związku z koniecznością zatrudnienia kierowcy [1 wskazanie].

Respondenci kwestionujący wpływ zakupu lub leasingu mebli na cele projektów, wskazywali Ŝe:

zakup mebli nie wpływa na osiągane rezultaty [7 wskazań], zakup mebli wiąŜe się najczęściej z zarządzaniem projektu (tj. najczęściej z

wyposaŜeniem biura projektu) a nie z działaniami skierowanymi bezpośrednio do uczestników projektu [4 wskazania],


64

zakup mebli nie wynika z faktycznego zapotrzebowania, poniewaŜ projektodawcy zazwyczaj posiadają meble [1 wskazanie].

Z kolei w przypadku zakupu środków trwałych w celu przekazania ich beneficjentom projektów wskazywano następujące zastrzeŜenia odnośnie wpływu tej kategorii wydatków na cele projektów PO KL:

tego typu wydatki mogą powodować, Ŝe uczestnicy projektu będą zainteresowani wyłącznie otrzymaniem sprzętu na własność. MoŜe to być główna, czy wręcz jedyna motywacja do uczestnictwa w projekcie [3 wskazania],

tego typu wydatki nie wpływają na rezultaty projektu [3 wskazania], wsparcie w postaci sprzętu przekazanego beneficjentom ma charakter jednorazowy, tzn.

nie moŜna go uŜyć w projektach realizowanych w przyszłości [2 wskazania], tego typu wydatki nie mają wpływu na jakość oferowanego wsparcia [1 wskazanie].

Wyniki badania CATI wskazują, Ŝe beneficjenci, którzy wzięli udział w tym badaniu w większości pozytywnie oceniają wpływ cross-financingu na osiąganie celów projektów. NaleŜy jednak zauwaŜyć, Ŝe ocena ta ma charakter umiarkowany. Z kolei przedstawiciele instytucji systemu wdraŜania PO KL, z którymi przeprowadzono wywiady pogłębione, najczęściej wskazywali, Ŝe wpływ cross-financingu na osiągnięcie celów projektów jest uzaleŜniony od specyfiki projektów.

Cross-financing stanowi moŜliwość dopełnienia wsparcia wpisującego się w EFS, dzięki czemu cele realizowanych projektów mogą być w większym stopniu osiągane. Dlatego teŜ ryzyko wystąpienia efektu „jałowej straty” jest niskie. Efekt ten moŜe wystąpić w szczególności w przypadku wydatków związanych z zarządzaniem projektem, poniewaŜ w znacznej części przypadków moŜna załoŜyć, Ŝe gdyby nie było moŜliwości zakupu sprzętu w ramach cross-financingu, to i tak sprzęt ten zostałby zakupiony lub wykorzystano by sprzęt znajdujący się w posiadaniu beneficjenta.

4.6. Analiza skuteczności sposobu planowania, a takŜe wykorzystania wydatków kwalifikowalnych w ramach cross-financingu w projektach PO KL

Jakiego rodzaju wydatki są planowane, a jakiego rodzaju rzeczywiście ponoszone w projektach w ramach cross-financingu? Które typy wydatków są najczęściej planowane, a które najczęściej ponoszone? W przypadku jakiego rodzaju wydatków występują największe róŜnice pomiędzy poziomem wydatków planowanych a poziomem wydatków ponoszonych? Jakie są przyczyny ewentualnych róŜnic pomiędzy wydatkami planowanymi a ponoszonymi? Które [typy wydatków] są najbardziej przydatne, uŜyteczne w kontekście realizacji celów projektów? Czy przyczyniają się one do generowania wartości dodanej projektów? Jaka jest skuteczność wykorzystywania w projektach środków dostępnych w ramach cross-financingu? W jakim stopniu wydatki zaplanowane w ramach cross-financingu są rzeczywiście ponoszone i rozliczane we wnioskach o płatność? Czy załoŜony w ramach PO KL limit finansowania krzyŜowego na poziomie 10-15 % (w zaleŜności od Priorytetu) zapewnienia właściwą (kompleksową, skuteczną) realizację celów projektów?


65

Na podstawie przeprowadzonej standaryzowanej analizy danych administracyjnych moŜna stwierdzić, Ŝe zdecydowanie najczęściej planowany jak równieŜ ponoszony rodzaj wydatków dotyczył zakupu środków trwałych innych niŜ pojazdy i meble o wartości początkowej przekraczającej 350 zł. Ta kategoria wydatków na etapie planowania wyniosła ponad 83%, a na etapie rozliczenia wyniosła ponad 86%. Zakup mebli stanowił niespełna 14% wydatków zaplanowanych w ramach cross-financingu oraz nieco ponad 12% w przypadku wydatków poniesionych. Ponad 1% środków w ramach cross-financingu zarówno planowanych jak i rozliczonych stanowił leasing pojazdów. Środki przeznaczone na adaptację budynków, pomieszczeń i miejsc pracy stanowiły 1% wszystkich środków planowanych w ramach cross-financingu, a środki rozliczone w tej kategorii stanowiły znikomą wartość. Znikome równieŜ były wydatki zarówno planowane, jak i rozliczone przeznaczone na zakup środków w celu przekazania ich uczestnikom projektów.

Wykres 32. Rodzaje wydatków planowanych w ramach cross-financingu w podziale na Priorytety

PO KL


Tabela 9. Rodzaje wydatków planowanych w ramach cross-financingu w podziale na Priorytety PO KL

Priorytet Zakup pojazdów

Leasing pojazdów

Zakup mebli Leasing mebli Zakup środków trwałych innych niŜ pojazdy i meble

Środki do przekazania uczestnikom

Dostosowanie lub adaptacja…

Koszty niewyszczególnione

I 0,00% 0,00% 6,60% 0,00% 91,30% 0,00% 2,11% 0,00%

II 0,00% 0,00% 2,56% 0,00% 97,44% 0,00% 0,00% 0,00%

III 0,00% 0,00% 3,40% 0,00% 96,60% 0,00% 0,00% 0,00%

IV 0,00% 0,00% 6,57% 0,00% 91,53% 1,90% 0,00% 0,00%

V 0,00% 3,19% 4,91% 0,00% 88,93% 0,00% 2,97% 0,00%

VI 0,00% 0,00% 13,81% 0,00% 86,19% 0,00% 0,00% 0,00%

VII 0,00% 0,00% 19,14% 0,00% 77,13% 0,00% 3,73% 0,00%

VIII 0,00% 6,42% 8,18% 0,00% 85,40% 0,00% 0,00% 0,00%

IX 0,00% 0,00% 13,78% 0,00% 85,04% 0,81% 0,38% 0,00%

X 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 1,67% 0,00% 0,00% 98,33%

Ogółem 0,00% 1,08% 13,76% 0,00% 83,47% 0,33% 1,00% 0,36%



66

Wykres 33. Rodzaje wydatków poniesionych w ramach cross-financingu w podziale na Priorytety

PO KL


Tabela 10. Rodzaje wydatków poniesionych w ramach cross-financingu w podziale na Priorytety PO KL

Priorytet Zakup pojazdów

Leasing pojazdów

Zakup mebli Leasing mebli Zakup środków trwałych innych niŜ pojazdy i meble

Środki do przekazania uczestnikom

Dostosowanie lub adaptacja…

Koszty niewyszczególnione

I 0,00% 0,00% 7,71% 0,00% 76,80% 13,79% 1,71% 0,00%

II 0,00% 0,00% 4,74% 0,00% 95,26% 0,00% 0,00% 0,00%

III 0,00% 0,00% 2,82% 0,00% 97,18% 0,00% 0,00% 0,00%

IV 0,00% 0,00% 6,48% 0,00% 92,75% 0,00% 0,77% 0,00%

V 0,00% 4,58% 5,96% 0,00% 85,18% 0,00% 4,28% 0,00%

VI 0,00% 0,00% 13,75% 0,00% 86,25% 0,00% 0,00% 0,00%

VII 0,00% 0,00% 13,79% 0,00% 85,44% 0,00% 0,77% 0,00%

VIII 0,00% 6,84% 7,26% 0,00% 85,90% 0,00% 0,00% 0,00%

IX 0,00% 0,00% 12,78% 0,40% 86,82% 0,00% 0,00% 0,00%

X 0,00% 0,00% 12,02% 0,00% 59,89% 0,00% 0,55% 27,53%

Ogółem 0,00% 1,16% 12,10% 0,16% 86,20% 0,05% 0,22% 0,10%


Na podstawie powyŜej przedstawionych danych moŜna stwierdzić, Ŝe w przypadku poszczególnych rodzajów wydatków w ramach cross-financingu nie wystąpiły istotne pomiędzy poziomem wydatków ponoszonych w stosunku do wydatków planowanych.

Spośród planowanych wydatków zaliczanych do kategorii „zakup środków trwałych innych niŜ pojazdy i meble o wartości jednostkowej przekraczającej 350 zł” największą część stanowiły wydatki na zestawy komputerowe. Do kategorii tej zaliczono komputery stacjonarne, jak równieŜ przenośne wraz z zakupionym oprogramowaniem. W odniesieniu do poziomu Programu wydatki na zestawy komputerowe stanowiły 38% wszystkich środków w


67

ramach cross-financingu (zarówno zaplanowanych, jak i poniesionych), a w Priorytecie III przekroczył nawet 75% w przypadku wydatków poniesionych.

Na zakup sprzętu skrótowo określonego na zawartym poniŜej wykresie i w tabeli mianem „drukarki” zaplanowano 8% wszystkich wydatków w ramach cross-financingu (zarówno zaplanowanych jak i wydatkowanych). Do kategorii tej oprócz wspomnianych drukarek zaliczono kserokopiarki, urządzenia wielofunkcyjne, skanery, a takŜe tusze i tonery11.

Zakupy sprzętu skrótowo określonego mianem „projektory” stanowiły 14% wszystkich środków zaplanowanych i wydatkowanych w ramach cross-financingu. Do kategorii tej oprócz projektorów multimedialnych zaliczono, ekrany, a takŜe inny sprzęt wykorzystywany podczas przekazu audiowizualnego, taki jak: telewizory, magnetofony, tablice interaktywne.

Środki przeznaczone na zakup „pozostałego sprzętu” stanowiły 17% wszystkich wydatków zaplanowanych oraz 11% wydatków poniesionych w ramach cross-financingu. Do kategorii tej zaliczono pozostały sprzęt elektroniczny nie wpisujący się w zakres wymienionych kategorii, taki jak: sprzęt agd, aparaty telefoniczne, telefony komórkowe, telefaxy, kamery, aparaty fotograficzne, niszczarki, dyski twarde, serwery, tokarki, spawarki etc.

Na zakup „pozostałych środków trwałych” przeznaczono niespełna 7% wszystkich środków zaplanowanych oraz 15% wydatków poniesionych w ramach cross-financingu. Do kategorii tej zaliczono wszystkie środki trwałe nie będące sprzętem elektronicznym, m.in. billboardy, bannery, wyposaŜenie placów zabaw, zabawki, materiały dydaktyczne.

Wykres 34. Rodzaje planowanych wydatków w ramach kategorii „zakup środków trwałych innych

niŜ pojazdy i meble, których wartość jednostkowa przekracza 350 zł” 12


Tabela 11. Rodzaje planowanych wydatków z kategorii „zakup środków trwałych innych niŜ pojazdy i meble, których wartość jednostkowa przekracza 350 zł” w podziale na Priorytety

Priorytet Komputery Drukarki Projektory Pozostały sprzęt Pozostałe środki trwałe

I 43,12% 9,58% 12,39% 26,20% 0,00%

II 61,96% 0,83% 10,56% 24,08% 0,00%

III 69,92% 11,85% 10,92% 3,92% 0,00%

IV 37,01% 5,09% 6,94% 16,75% 25,74%

11 ChociaŜ wydatki związane z zakupem tuszów i tonerów co do zasady nie wpisują się w zakres cross-financingu, to były one niekiedy wskazywane przez projektodawców. 12 Dane zaprezentowane na wykresie nie sumują się do 100%, poniewaŜ punktem odniesienia są wszystkie wydatki zaplanowane w ramach cross-financingu, a nie jedynie wydatki zaplanowane w ramach kategorii "zakup środków trwałych innych niŜ pojazdy i meble, których wartość jednostkowa przekracza 350 zł".


68

V 55,09% 15,64% 10,74% 6,49% 0,96%

VI 52,17% 5,42% 7,60% 20,67% 0,32%

VII 43,47% 7,39% 8,86% 11,78% 5,64%

VIII 50,44% 10,27% 13,41% 6,81% 4,48%

IX 22,49% 8,93% 20,02% 22,12% 11,47%

X 1,67% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%

Ogółem 38,05% 8,13% 13,81% 16,80% 6,67%


Wykres 35. Rodzaje poniesionych wydatków z kategorii „zakup środków trwałych innych niŜ

pojazdy i meble, których wartość jednostkowa przekracza 350 zł” 13


Tabela 12. Rodzaje poniesionych wydatków z kategorii „zakup środków trwałych innych niŜ pojazdy i meble, których wartość jednostkowa przekracza 350 zł” w podziale na Priorytety

Priorytet Komputery Drukarki Projektory Pozostały sprzęt Pozostałe środki trwałe

I 44,59% 7,14% 13,00% 7,08% 4,99%

II 51,03% 3,99% 7,27% 32,97% 0,00%

III 76,77% 10,73% 4,35% 5,32% 0,00%

IV 47,28% 4,76% 8,19% 13,68% 18,85%

V 50,29% 5,07% 8,37% 12,18% 9,26%

VI 48,44% 5,18% 8,16% 24,37% 0,10%

VII 40,68% 10,08% 8,56% 9,82% 16,29%

VIII 51,98% 10,84% 14,82% 2,38% 5,88%

IX 23,68% 7,03% 20,91% 8,97% 26,23%

X 43,00% 8,96% 0,75% 5,96% 1,21%

Ogółem 37,55% 7,94% 14,38% 11,19% 15,14%


Zdecydowanie najczęściej ponoszoną kategorią wydatków w ramach cross-financingu wskazywaną przez respondentów badania CATI był zakup innych niŜ pojazdy i meble środków trwałych, których wartość początkowa jest wyŜsza niŜ 350 zł. Jest to zapewne spowodowane tym, Ŝe jest to najszersza z kategorii w ramach cross-financingu. W 13 Dane zaprezentowane na wykresie nie sumują się do 100%, poniewaŜ punktem odniesienia są wszystkie wydatki poniesione w ramach cross-financingu, a nie jedynie wydatki poniesione w ramach kategorii "zakup środków trwałych innych niŜ pojazdy i meble, których wartość jednostkowa przekracza 350 zł".


69

drugiej kolejności wskazywano na zakup mebli. Stosunkowo często, bo w niemalŜe 1/3 przypadków, wskazywano na zakup środków trwałych w celu przekazania ich uczestnikom projektu. Dziewięciu badanych wskazało na poniesienie wydatków na dostosowanie lub adaptację budynków, pomieszczeń i miejsc pracy. Za jednostkowe moŜna uznać przypadki ponoszenia wydatków na zakup pojazdów czy teŜ leasing.

Wykres 36. Kategorie wydatków w ramach cross-financingu ponoszone przez beneficjentów


Ponadto 4 badanych wskazało na inne wydatki, które były ponoszone w ramach cross-financingu, takie jak:

organizacja dojazdu i doŜywiania, zakup oprogramowania, zakup pomocy dydaktycznych.

NaleŜy jednak zaznaczyć, Ŝe wydatki te nie wpisują się w zakres cross-financingu.

O ile w przypadku dwóch najczęściej wskazywanych kategorii wydatków przez respondentów badania CATI stwierdzono ich częste ponoszenie równieŜ na podstawie standaryzowanej analizy danych zastanych, to wydatki związane z zakupem środków trwałych w celu przekazania ich uczestnikom projektów, czy teŜ wydatki związane z dostosowaniem lub adaptacją budynków pojawiały się rzadko w projektach objętych standaryzowaną analizą danych administracyjnych. RozbieŜności mogą być spowodowane dwoma czynnikami. Po pierwsze, informacje dotyczące planowanych do poniesienia i poniesionych wydatków we wnioskach o dofinansowanie i wnioskach o płatność mogły nie być wystarczająco precyzyjne, by stwierdzić czy dany wydatek na zakup sprzętu został poniesiony w celu przekazania uczestnikom projektu oraz czy dany wydatek został poniesiony na adaptację miejsc pracy. Innymi słowy, występująca rozbieŜność moŜe być konsekwencją problemu nierozłączności zakresów poszczególnych kategorii wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu. W zaleŜności od interpretacji a zarazem celu jego poniesienia dany wydatek moŜe być zaliczony do trzech róŜnych kategorii: zakup innych niŜ pojazdy i meble środków trwałych, których wartość początkowa jest wyŜsza od 350 zł, zakup sprzętu w celu przekazania go uczestnikom projektu, czy teŜ wydatki na dostosowanie miejsc pracy. Podczas standaryzowanej analizy danych zastanych zastosowano podejście zawęŜające w odniesieniu do zaliczania wydatków do kategorii zakup sprzętu w celu przekazania go uczestnikom projektu. Do kategorii tej zaliczano


70

tylko te wydatki, w przypadku których w dokumentacji projektowej jednoznacznie określono, Ŝe zostaną one przekazane uczestnikom projektów. Natomiast do kategorii wydatków na dostosowanie miejsc pracy zaliczano przede wszystkim te wydatki, które wiązały się z dostosowaniem miejsc pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych. MoŜna jednak przypuszczać, Ŝe część beneficjentów podczas badania CATI mogła potraktować wspomniane kategorie wydatków rozszerzająco, np. zaliczając do środków trwałych przekazywanych beneficjentom równieŜ te, których wartość jednostkowa nie przekracza 350 zł, czy tez uznając za wydatki mające na celu dostosowanie miejsc pracy, takie jak zakupy mebli biurowych czy sprzętu komputerowego.

Odpowiedź na pytanie badawcze: „Które [typy wydatków] są najbardziej przydatne, uŜyteczne w kontekście realizacji celów projektów”, w niniejszym raporcie w podrozdziale 4.5.

Na podstawie przeprowadzonych analiz w sposób uogólniony moŜna stwierdzić, Ŝe największą wartością dodaną cross-financingu jest to, Ŝe w duŜym stopniu przyczynia się on do zapewnienia trwałości realizowanych przedsięwzięć. Zakupiony w ramach projektu sprzęt moŜe być wykorzystywany równieŜ po zakończeniu realizacji projektu. Budynek czy pomieszczenie dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych moŜe równieŜ charakteryzować się uŜytecznością przez wiele lat od zakończenia projektu. Z kolei uczestnicy zogniskowanego wywiadu grupowego wskazywali, Ŝe wartością dodaną cross-financingu jest to, iŜ dzięki niemu moŜliwe jest wsparcie grup defaworyzowanych, które nie miałyby moŜliwości uczestniczenia w projektach realizowanych w ramach PO KL, gdyby nie było cross-financingu.

Zdecydowanie najczęściej ponoszoną kategorią wydatków jest zakup innych niŜ pojazdy i meble środków trwałych, których wartość początkowa jest wyŜsza od 350 zł. Jest to spowodowane tym, Ŝe zakres tej kategorii jest bardzo szeroki i obejmuje szereg róŜnego rodzaju wydatków, w szczególności wydatki związane z zakupem sprzętu informatycznego.

4.7. Identyfikacja problemów związanych z właściwym planowaniem oraz rozliczaniem wydatków w ramach cross-financingu oraz określenia moŜliwych sposobów ich rozwiązywania

Jakiego rodzaju problemów doświadczali beneficjenci przy określaniu kosztów w ramach cross-financingu we wnioskach o dofinansowanie i rozliczaniu wydatków we wnioskach o płatność ? Jakie są moŜliwe sposoby przezwycięŜenia tych problemów?

Zdecydowana większość respondentów badania CATI nie napotkała na trudności związane z planowaniem kosztów w ramach cross-financingu. Jedynie 18 badanych wskazało na występowanie problemów w tym zakresie, z czego zaledwie 3 udzieliło odpowiedzi zdecydowanej.


71

Wykres 37. Rozkład odpowiedzi na pytanie: „Czy napotkali Państwo na jakiekolwiek trudności

podczas planowania wydatków w ramach cross-financingu?”


Wskazywano na następujące problemy związane z planowaniem wydatków w ramach cross-financingu:

zbyt niski limit procentowy przez co konieczne było ograniczenie wysokości planowanych wydatków ramach cross-financingu [4 wskazania],

trudności interpretacyjne, co moŜna uznać za wydatek wpisujący się w cross-financing a co nie [4 wskazania],

trudności w dokonaniu zakupu ze względu na zbyt wysokie ceny zawarte w ofertach/trudności w oszacowaniu kosztów zakupu danego sprzętu [2 wskazania],

konieczność dostosowania się do wymagań związanych z cross-financingiem, co utrudniało planowanie wydatków zgodnie z zamierzeniami [1 wskazanie],

trudności związane z tym, Ŝe chociaŜ cross-financing jest kwalifikowalny, to jest niemile widziany przez oceniających projekt, przez co w przypadku projektu zawierającego cross-financing moŜe być trudniej uzyskać dofinansowanie niŜ w przypadku projektu, który cross-financingu nie zawiera [1 wskazanie],

trudności związane ze zmianą stawki podatku VAT [1 wskazanie], trudności w stosowaniu zasad konkurencyjności w związku ze zleceniem zamówienia na

zakup sprzętu w ramach cross-financingu [1 wskazanie], trudności w przeniesieniu środków wygospodarowanych w ramach oszczędności na

wydatki w ramach cross-financingu [1 wskazanie], trudności w przekonaniu IP/IP2, Ŝe dany wydatek ponoszony w ramach cross-financingu

jest niezbędny na potrzeby realizacji projektu [1 wskazanie], błędy w obliczeniach wydatków w ramach cross-financingu przez co został przekroczony

limit procentowy [1 wskazanie].

Z kolei podczas zogniskowanego wywiadu grupowego wskazano na problem podczas planowania wydatków w ramach cross-financingu związany z zakupem sprzętu dla osób niepełnosprawnych. Zakupiony sprzęt moŜe być uŜyteczny tylko wtedy, gdy jest dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych, a potrzeby te są róŜne w zaleŜności od rodzaju i stopnia niepełnosprawności. Innymi słowy, na etapie tworzenia projektu skierowanego do osób niepełnosprawnych często nie jest moŜliwe precyzyjne określenie, jakiego rodzaju sprzęt będzie niezbędny, bo jest to zaleŜne od potrzeb osób, które zgłoszą się do uczestnictwa w projekcie. Dlatego teŜ podczas planowanie wydatków w ramach cross-financingu w przypadku projektów skierowanych do osób niepełnosprawnych musi być dokonywane w sposób elastyczny.


72

Zdecydowana większość respondentów badania CATI nie napotkała równieŜ na problemy podczas rozliczania wydatków w ramach cross-financingu. Na problemy takie napotkał jedynie co 10 badany, a co 20 nie miał na ten temat zdania.

Wykres 38. Rozkład odpowiedzi na pytanie: „Czy napotkali Państwo na trudności podczas

rozliczania wydatków w ramach cross-financingu?”


Beneficjenci wskazywali na następujące problemy związane z ponoszeniem wydatków w ramach cross-financingu:

zbyt późno przekazywane środki przez IP/IP2, brak moŜliwości zwiększenia w trakcie realizacji projektu wydatków związanych z cross-

financingiem, konieczność uzasadniania kwalifikowalności wydatku poniesionego w ramach cross-

financingu mimo Ŝe został on określony w budŜecie projektu i był zgodny z budŜetem projektu,

konieczność dokonania zakupów, które nie zostały przewidziane w budŜecie projektu, nie zaakceptowanie wydatków w ramach cross-financingu z powodu zbyt późnego ich

poniesienia, konieczność poniesienia własnych kosztów w związku z wyŜszą od przewidzianej w

budŜecie kwotą zakupów w ramach cross-financingu, zmiany zasad związanych z ponoszeniem środków w ramach cross-financingu, nieprecyzyjne określenie (zaplanowanie) w budŜecie projektu wydatków związanych z

cross-financingiem, brak wiedzy ze strony opiekuna projektu, czy wydatki poniesione w ramach projektu

naleŜy kwalifikować jako wpisujące się w cross-financing.

Z kolei podczas zogniskowanego wywiadu grupowego za nieznaczny problem uznano kwestię rozstrzygnięcia, w jakim zakresie wykorzystywanie sprzętu przekazanego uczestnikom projektu stanowi pomoc publiczną.

Na brak powaŜnych problemów w planowaniu oraz rozliczaniu wydatków w ramach PO KL wskazywali przedstawiciele IP/IP2, z którymi przeprowadzono telefoniczne wywiady pogłębione. W ramach wywiadów pojawiały się jedynie nieliczne opinie odnośnie tego, Ŝe beneficjenci miewają trudności ze stosowaniem cross-financingu w odniesieniu do kosztów oprogramowania. Problem ten zidentyfikowano równieŜ podczas standaryzowanej analizy danych administracyjnych. Podczas prowadzonej analizy napotykano na przypadki zaliczania przez projektodawców do zakresu cross-financingu wydatków związanych z zakupem oprogramowania, mimo Ŝe zakup ten stanowił odrębną pozycję budŜetową. Podczas wywiadów z przedstawicielami IP/IP2 wskazywano równieŜ, na przypadki błędnego zaliczania przez projektodawców do zakresu cross-financingu wydatków, których wartość jednostkowa jest niŜsza niŜ 350 zł. Występowanie takich przypadków stwierdzono równieŜ podczas standaryzowanej analizy danych zastanych. Podczas wywiadów z przedstawicielami IP/IP2 pojawiła się równieŜ informacja, Ŝe na etapie planowania cross-financingu


73

zdarzają się błędy popełniane przez wnioskodawców polegające na przekraczaniu we wnioskach o dofinansowanie dopuszczalnych limitów w ramach cross-financingu, co powoduje, Ŝe wnioski zawierające taki błąd muszą zostać odrzucone. Wskazywano równieŜ na trudności w określeniu zakresu kategorii adaptacja pomieszczeń, budynków i miejsc pracy. Trudności te były związane z kwestią jednoznacznego stwierdzenia, jakie wydatki naleŜy uznać jeszcze za kwalifikowalną adaptację, a jakie za niekwalifikowalny remont.

W ramach badania nie zidentyfikowano istotnych problemów w planowaniu oraz rozliczaniu cross-financingu. Nieznaczne trudności są związane jedynie z tym, Ŝe projektodawcy niekiedy w zakres wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu wpisują oprogramowanie (nawet jeŜeli nie zostało ono zakupione razem ze sprzętem komputerowym) oraz środki trwałe, których wartość początkowa nie przekracza 350 zł. Trudności występują takŜe w przypadku jednoznacznego określenia, co naleŜy uznać za adaptację budynków i pomieszczeń a co za remont. Opisane powyŜej problemy nie prowadzą jednak do zaburzeń w funkcjonowaniu mechanizmu cross-financingu.

4.8. Ocena poziomu i jakości wsparcia dostępnego w ramach cross-financingu dla potrzeb róŜnych grup docelowych, które zostały objęte projektami PO KL


Interesujące wnioski odnośnie korzyści czerpanych przez poszczególne grupy z cross-financingu moŜna wyciągnąć ba podstawie badania CATI. Respondentom zadano pytanie: „Komu Pana/Pani zdaniem wydatki ponoszone w ramach cross-financingu przynoszą największe korzyści?” Pytanie to mogłoby się wręcz wydawać tendencyjne, a odpowiedź oczywista. Okazuje się jednak, Ŝe co prawda większość badanych wskazała, Ŝe największe korzyści cross-financing przynosi uczestnikom projektów, jednak była to większość nieznaczna (58 udzielonych odpowiedzi). AŜ 30 osób stwierdziło, Ŝe cross-financing największe korzyści przynosi podmiotowi realizującemu projekt, a kolejne 3 wskazały na personel projektu, 4 badanych wskazało na inne grupy docelowe, a 5 nie miało na ten temat zdania.


74

Wykres 39. Rozkład odpowiedzi na pytanie: „Komu Pana/Pani zdaniem wydatki ponoszone w

ramach cross-financingu przynoszą największe korzyści?”


Zdaniem respondentów badania CATI uczestnicy projektów w największym stopniu korzystają z cross-financingu, poniewaŜ:

projekty są właśnie po to realizowane, by stanowiły wsparcie dla ich uczestników [21 wskazań],

to uczestnicy korzystają ze sprzętu zakupionego na potrzeby szkoleń, dzięki zakupionemu sprzętowi uczestnicy projektów mogą podnosić swoje kwalifikacje [14 wskazań]

sprzęt zakupiony wykorzystywany jest przede wszystkim do wdraŜania działań merytorycznych projektu, tj. działań bezpośrednio skierowanych do uczestników projektu [8 wskazań],

cross-financing przyczynia się do wyrównywania szans osób biorących udział w projekcie i ułatwia im aktywne funkcjonowanie, np. dzięki zakupowi specjalistycznego sprzętu dla osób niepełnosprawnych [4 wskazania],

cross-financing pozwala zapewnić odpowiednią jakość wsparcia skierowanego do uczestników projektu [3 wskazania],

bez cross-financingu niemoŜliwa byłaby realizacja projektu, a co za tym idzie, niemoŜliwe byłoby wsparcie uczestników projektów [2 wskazania],

cross-financing pozwala zwiększyć atrakcyjność wsparcia skierowanego do beneficjentów [2 wskazania],

ze sprzętu zakupionego w ramach cross-financingu mogą korzystać równieŜ uczestnicy później realizowanych projektów [2 wskazania],

cross-financing pozwala na zakup nowoczesnego sprzętu [1 wskazanie].

Respondenci, którzy stwierdzili, Ŝe cross-financing przynosi największe korzyści personelowi projektu, wskazywali, Ŝe sprzęt zakupiony w ramach cross-financingu jest wykorzystywany przez personel podczas prowadzenia zajęć.

Respondenci badania, których zdaniem cross-financing największe korzyści przynosi podmiotowi realizującemu projekt, uwaŜali tak, poniewaŜ:

środki trwałe zakupione w ramach cross-financingu zostają u projektodawcy po zakończeniu realizacji projektu i mogą być wykorzystywane przez długi czas [19 wskazań],

środki zakupione w ramach cross-financingu przyczyniają się do rozwoju instytucjonalnego projektodawcy, podnoszą jakość świadczonych usług [2 wskazania],

budynki i pomieszczenia zaadaptowane do potrzeb osób niepełnosprawnych mogą być uŜyteczne przez długi czas [1 wskazanie],


75

cross-financing nie słuŜy uczestnikom projektu, ale doposaŜeniu podmiotu realizującego Projekt [1 wskazanie],

cross-financing ułatwia realizację projektu [1 wskazanie], projekt realizuje się równieŜ po to, by korzyść z jego realizacji odniósł takŜe

projektodawca [1 wskazanie], środki trwałe zakupione w ramach cross-financingu zwiększają potencjał projektodawcy

do realizacji kolejnych projektów i zwiększają jego szanse w aplikowaniu o kolejne środki [1 wskazanie].

Z kolei przedstawiciele instytucji systemu wdraŜania PO KL, którzy wzięli udział w wywiadach pogłębionych najczęściej wskazywali, Ŝe cross-financing największe korzyści przynosi projektodawcom. Podkreślano zarazem, Ŝe nie naleŜy oceniać tego negatywnie, poniewaŜ dzięki zakupionemu sprzętowi projektodawcy mogą podejmować kolejne przedsięwzięcia. Ilustrują to słowa jednego z przedstawicieli instytucji systemu wdraŜania PO KL, którego zdaniem cross-financing przynosi największe korzyści projektodawcom, poniewaŜ:

„JeŜeli kupują sobie jakiś komputer i tak dalej, [to] nie sprzedają go, bo go nie mogą zbyć po zakończeniu projektu, więc on gdzieś tam zostaje dla nich, albo do realizacji kolejnych projektów, no albo po jakimś czasie jest teŜ wykorzystywany na jakieś inne cele”.

Podobne wypowiedzi zostały wyraŜone przez przedstawicieli projektodawców podczas zogniskowanego wywiadu grupowego. Co prawda wskazywali oni, Ŝe grupą korzystającą z cross-financingu są uczestnicy projektu, jednak zauwaŜali oni równieŜ korzyści płynące z tego mechanizmu dla projektodawców, co ukazują poniŜsze słowa:

„[…] Tego sprzętu potem nie zamyka się w szafie na szczęście, tylko się dalej na nim działa. Dla organizacji, które by sobie same nie kupiły, to potem czy mają ten sprzęt 5-letni czy 7-letni to dalej będą na nim pracować i będą mogły coś poŜytecznego robić”.

Za grupę czerpiącą największe korzyści z cross-financingu moŜna uznać uczestników projektów, jednak cross-financing w duŜym stopniu moŜna równieŜ uznać za korzystny dla samych projektodawców, gdyŜ dzięki niemu mają oni moŜliwość poprawy stanu wyposaŜenia, uzupełnienia niedoborów w zakresie środków trwałych a w szczególności sprzętu informatycznego.

Na podstawie standaryzowanej analizy danych, pochodzących z wniosków o dofinansowanie moŜna stwierdzić, Ŝe projekty o najwyŜszym poziomie cross-financingu (tj. przekraczającym 7% kosztów kwalifikowalnych projektu) charakteryzują się równieŜ najwyŜszą średnią liczbą uczestników. We wspomnianych projektach średnia liczba uczestników wyniosła 185 osób, podczas gdy na poziomie wszystkich projektów wyniosła ona -118 osób. Na podstawie przeprowadzonej analizy nie moŜna jednak stwierdzić prostej zaleŜności, Ŝe wraz ze wzrostem poziomu cross-financingu wzrasta liczba uczestników projektu, poniewaŜ najniŜsza średnia liczba uczestników wystąpiła w projektach o poziomie cross-financingu mieszczącym się w przedziale powyŜej 3 do 7%.


76

Wykres 40. Średnia liczba uczestników projektów w odniesieniu do poziomu cross-financingu w

projektach


Najliczniejszą grupą uczestników projektów określoną we wnioskach o dofinansowanie były osoby nieaktywne zawodowo. Stanowiły one blisko połowę wszystkich uczestników (48%). Osoby zatrudnione stanowiły 25% uczestników projektów, a osoby bezrobotne – 11%. Osoby niepełnosprawne stanowiły 1,5% uczestników projektów. Proporcje te są zbliŜone równieŜ w przypadku projektów o najwyŜszym poziomie cross-financingu. Osoby nieaktywne zawodowo stanowiły 46% uczestników projektów, w przypadku których poziom cross-financingu przekroczył 7% kosztów kwalifikowalnych, osoby zatrudnione – 26%, a osoby bezrobotne – 11%. Z kolei podczas zogniskowanego wywiadu grupowego wskazywano, Ŝe za grupę w duŜym stopniu korzystającą z cross-financingu moŜna uznać osoby niepełnosprawne, poniewaŜ sprzęt zakupiony w ramach cross-financingu umoŜliwia im uczestnictwo w projekcie, ale takŜe odgrywa bardzo istotną rolę w aktywizacji osób niepełnosprawnych równieŜ po zakończeniu projektu.

Na podstawie przeprowadzonych analiz za grupę uczestników projektów w największym stopniu korzystającą z cross-financingu moŜna uznać osoby nieaktywne zawodowo. Jest to spowodowane tym, Ŝe grupa ta stanowi najliczniejszą grupę docelową objętych wsparciem w ramach zrealizowanych projektów, w tym projektów o najwyŜszym poziomie cross-financingu. ChociaŜ osoby niepełnosprawne nie stanowiły licznej grupy uczestników projektów zrealizowanych w ramach PO KL, to moŜna stwierdzić, Ŝe w ich przypadku moŜliwość zakupu i przekazania sprzętu w ramach cross-financingu odgrywa bardzo istotną rolę, poniewaŜ sprzęt ten często umoŜliwia im uczestnictwo w projekcie i dalszą aktywizację po jego zakończeniu.

4.9. Ocena stopnia realizacji polityk horyzontalnych UE (w szczególności zasady równości szans) dzięki zastosowaniu cross-financingu w PO KL



77

Respondentów badania CATI poproszono o wyraŜenie opinii, czy zgadzają się ze stwierdzeniem, Ŝe: „Znaczna część wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu słuŜy wyrównywaniu szans osób niepełnosprawnych”. Nieznaczna większość badanych (51 osoby) zgodziła się z tym stwierdzeniem, a nieco ponad 1/4 wyraziła opinię „zdecydowanie się zgadzam”. Opinię negatywną wyraziło 14 osób, a aŜ ponad 1/3 (35 osób) wyraziła opinię neutralną.

Wykres 41. Rozkład opinii beneficjentów wyraŜonych w odniesieniu do stwierdzenia: „Znaczna

część wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu słuŜy wyrównywaniu szans osób niepełnosprawnych”


Respondenci dokonywali zbliŜonej oceny niezaleŜnie od tego, Ŝe w ich projektach wystąpił róŜny poziom udziału cross-financingu w wartości kosztów kwalifikowalnych projektu, były one róŜnej wielkości, czy teŜ zaliczani byli do róŜnych typów beneficjentów.

Na istotny wpływ wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu na wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych wskazywali beneficjenci podczas zogniskowanego wywiadu grupowego, jak równieŜ przedstawiciele IP/IP2 podczas indywidualnych wywiadów telefonicznych. Podczas wywiadów telefonicznych z przedstawicielami instytucji systemu wdraŜania PO KL, a w szczególności podczas zogniskowanego wywiadu grupowego, wskazywano, Ŝe w przypadku wsparcia adresowanego do osób niepełnosprawnych poniesienie wydatków w ramach cross-financingu stanowi nierzadko konieczność bez której spełnienia osoby niepełnosprawne często w ogóle nie mogłyby uczestniczyć w projektach. Sprzęt zakupiony w ramach cross-financingu odgrywa równieŜ istotną rolę w aktywizacji osób niepełnosprawnych po zakończeniu realizacji projektu.

Podczas panelu ekspertów zauwaŜono, w przypadku projektów skierowanych do osób niepełnosprawnych często występuje konieczność ponoszenia znacznych kosztów w ramach cross-financingu, co jest spowodowane koniecznością adaptacji budynków, pomieszczeń i miejsc pracy, czy teŜ koniecznością zakupów kosztownego sprzętu specjalistycznego.

Na podstawie standaryzowanej analizy danych zastanych moŜna stwierdzić, Ŝe osoby niepełnosprawne stanowiły 1,5% wszystkich uczestników projektów określonych we wnioskach o dofinansowanie. Ze względu na to, Ŝe w ramach standaryzowanej analizy danych zastanych znalazło się zaledwie 21 projektów, w których wsparcie było kierowane do osób niepełnosprawnych, niemoŜliwe jest dokonanie miarodajnej analizy zróŜnicowania stopnia wykorzystania cross-financingu w projektach adresowanych do osób niepełnosprawnych w porównaniu do projektów, w których osób niepełnosprawnych wsparciem nie objęto.


78

Osoby niepełnosprawne stanowią nieliczną grupę uczestników projektów w ramach PO KL. Nie zmienia to jednak faktu, Ŝe cross-financing odgrywa istotną rolę w wyrównywaniu szans osób niepełnosprawnych. W przypadku wsparcia adresowanego do osób niepełnosprawnych poniesienie wydatków w ramach cross-financingu stanowi nierzadko konieczność bez której spełnienia osoby niepełnosprawne często w ogóle nie mogłyby uczestniczyć w projektach. Do wydatków szczególnie przyczyniających się do wyrównywania szans osób niepełnosprawnych moŜna zaliczyć adaptację budynków, pomieszczeń i miejsc pracy do ich potrzeb, a takŜe zakup sprzętu specjalistycznego umoŜliwiającego im dzięki udziałowi w projekcie aktywne uczestnictwo w Ŝyciu społecznym i zawodowym.

W przypadku projektów skierowanych do osób niepełnosprawnych często występuje konieczność ponoszenia znacznych kosztów w ramach cross-financingu, co jest spowodowane koniecznością adaptacji budynków, pomieszczeń i miejsc pracy, czy teŜ koniecznością zakupów kosztownego sprzętu specjalistycznego. W związku z powyŜszym rekomenduje się zwiększenie dopuszczalnego limitu cross-financingu w przypadku projektów (niezaleŜnie od Priorytetu i Działania w ramach którego dany projekt jest realizowany), które są skierowane do osób niepełnosprawnych do poziomu 15% wartości kosztów kwalifikowalnych projektu. Skorzystanie z moŜliwości podwyŜszonego limitu byłoby moŜliwe wyłącznie w odniesieniu do kosztów bezpośrednio związanych z umoŜliwieniem niepełnosprawnym uczestniczenie w projekcie lub przyczyniających się do uzyskania większych efektów działań bezpośrednio kierowanych do osób niepełnosprawnych.

W odniesieniu do stwierdzenia: „Znaczna część wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu słuŜy wyrównywaniu szans kobiet i męŜczyzn” nieco ponad 2/5 badanych (41 osób) wyraziło opinię pozytywną. Podobna liczba badanych dokonała opinii neutralnej, a niemalŜe 1/5 dokonała opinii negatywnej.


część wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu słuŜy wyrównywaniu szans kobiet i męŜczyzn”



79

Podczas wywiadów z przedstawicielami IP/IP2, jak równieŜ podczas zogniskowanego wywiadu grupowego pojawiały się opinie, z którymi naleŜy się zgodzić, Ŝe cross-financing nie wpływa na wyrównywanie szans kobiet i męŜczyzn lub Ŝe wpływ ten ma charakter jedynie pośredni, tzn. jeŜeli realizacja danego projektu przyczynia się do wyrównywania szans kobiet i męŜczyzn, to do wyrównywania tych szans pośrednio przyczyniają się równieŜ wydatki ponoszone w ramach cross-financingu.

Cross-financing wpływa przede wszystkim w sposób pośredni na wyrównywanie szans kobiet i męŜczyzn, tzn. o tyle, o ile przyczyniają się do tego realizowane projekty, w ramach których jest ponoszony cross-financing.

W odniesieniu do kwestii „Znaczna część wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu przyczynia się do realizacji takich polityk UE, jak rozwój społeczeństwa informacyjnego czy zrównowaŜony rozwój” blisko 4/5 badanych wyraziło opinię pozytywną, z czego w przypadku aŜ 44 osób opinia ta miała charakter zdecydowany, 15 badanych wyraziło opinię neutralną, a jedynie 6 – negatywną.


część wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu przyczynia się do realizacji takich polityk UE, jak rozwój społeczeństwa informacyjnego czy zrównowaŜony rozwój”


Przyczyną tak wysokiej liczby pozytywnych odpowiedzi w odniesieniu do omawianej kwestii jest zapewne to, Ŝe znaczna część wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu została przeznaczona na zakup sprzętu informatycznego. ChociaŜ odczytane respondentom badania CATI stwierdzenie, dotyczyło nie tylko polityki rozwoju społeczeństwa informacyjnego, ale równieŜ zrównowaŜonego rozwoju, to uwzględniając wyniki standaryzowanej analizy danych administracyjnych, moŜna stwierdzić, Ŝe udzielone przez respondentów badania CATI opinie dotyczyły przede wszystkim polityki rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Pozytywne opinie odnośnie wpływu cross-financingu na politykę rozwoju społeczeństwa informacyjnego pojawiały się takŜe podczas wywiadów pogłębionych przeprowadzonych z przedstawicielami instytucji systemu wdraŜania PO KL. Pozytywny wpływ cross-financingu na politykę rozwoju społeczeństwa informacyjnego zauwaŜono równieŜ podczas zogniskowanego wywiadu grupowego.


80

Spośród polityk horyzontalnych UE cross-financing w ramach PO KL w największym stopniu przyczynia się do realizacji polityki rozwoju społeczeństwa informacyjnego, co jest spowodowane tym, Ŝe sprzęt komputerowy oraz pozostały sprzęt informatyczny stanowi znaczną część wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu. Ze względu na specyfikę wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu nie wpływają one bezpośrednio na politykę zrównowaŜonego rozwoju.

4.10. Określenie mocnych i słabych stron funkcjonowania cross-financingu w programie jednofunduszowym - na przykładzie PO KL


Jedną z metod badawczych, jaka została zastosowana w celu identyfikacji mocnych stron cross-financingu było telefoniczne badanie kwestionariuszowe (CATI), przeprowadzone wśród projektodawców. Na pytanie: „Co Pana/Pani zdaniem jest najmocniejszą stroną cross-financingu”, respondenci badania wskazywali, Ŝe:

cross-financing umoŜliwia zakup środków trwałych [14 wskazań], cross-financing umoŜliwia realizację projektów [11 wskazań], po prostu jest/Ŝe istnieje moŜliwość ponoszenia kosztów w ramach cross-financingu [10

wskazań], cross-financing umoŜliwia doposaŜenie/wzmocnienie projektodawcy [9 wskazań], środki trwałe zakupione w ramach cross-financingu mogą być wykorzystywane równieŜ

przez długi czas po zakończeniu realizacji projektu do kolejnych przedsięwzięć [9 wskazań],

cross-financing stanowi uzupełnienie działań „miękkich” podejmowanych w ramach projektów [6 wskazań],

cross-financing umoŜliwia realizację projektów projektodawcom nie posiadającym wystarczającego wyposaŜenia, o mniejszym potencjale instytucjonalnym i finansowym [6 wskazań],

cross-financing umoŜliwia realizację projektu z wykorzystaniem nowoczesnego sprzętu [4 wskazania],

sprzęt zakupiony w ramach cross-financingu jest wykorzystywany do ponoszenia kwalifikacji uczestników projektu [4 wskazania],

cross-financing umoŜliwia podniesienie jakości projektów [4 wskazania], cross-financing pozwala na dostosowanie budynków i pomieszczeń do potrzeb osób

niepełnosprawnych [4 wskazania], cross-financing umoŜliwia osiągnięcie celów projektów [3 wskazania], to projektodawca decyduje, jaki sprzęt zostanie zakupiony, ma w tym zakresie

moŜliwość dokonywania wyboru, nie jest to narzucone z góry [3 wskazania], cross-financing pozwala zakupić sprzęt umoŜliwiający i ułatwiający pracę, a takŜe

podnoszący jej efektywność [2 wskazania], cross-financing zakłada wystarczająco szeroki i elastyczny katalog wydatków [2

wskazania],


81

cross-financing podnosi atrakcyjność oferowanego wsparcia zarówno z perspektywy projektodawcy, jak i uczestników projektu – beneficjenci ostateczni chętniej uczestniczą w projektach, a projektodawcy chętniej aplikują o wsparcie [1 wskazanie],

cross-financingu podnosi efektywność projektów [1 wskazanie], nie ma mocnych stron cross-financingu, w ogóle nie powinno być moŜliwości ponoszenia

kosztów w ramach cross-financingu [1 wskazanie], nie występują trudności w rozliczeniu cross-financingu [1 wskazanie], cross-financing umoŜliwia wsparcie osób niepełnosprawnych [1 wskazanie], cross-financing umoŜliwia zakup samochodów umoŜliwiających osobom

niepełnosprawnym dotarcie na szkolenia [1 wskazanie], cross-financing umoŜliwia wybór formy zakupu – gotówkową albo leasing [1 wskazanie], w ramach cross-financingu moŜliwe jest dokonywanie tylko uzasadnionych i

przemyślanych zakupów [1 wskazanie].

Przedstawiciele instytucji systemu wdraŜania PO KL, z którymi przeprowadzono telefoniczne wywiady pogłębione jako na najsilniejszą stronę cross-financingu wskazywali to, Ŝe stanowi on wzmocnienie działań podejmowanych w ramach PO KL, czy teŜ wręcz czynnik umoŜliwiający realizację projektów. Z kolei za potencjalnie słabą stronę cross-financingu jeden z przedstawicieli instytucji wdraŜania PO KL uznał to, Ŝe cross-financing moŜe być wykorzystywany na ponoszenie wydatków, które faktycznie moŜna byłoby uniknąć. Z kolei inny przedstawiciel instytucji systemu wdraŜania PO KL wskazywał, Ŝe słabą stroną cross-financingu jest moŜliwość dokonywania jedynie drobnych prac adaptacyjnych. Przedstawiciele IP/IP2, z którymi przeprowadzono telefoniczne wywiady pogłębione w większości opowiadali się przeciwko wprowadzeniu moŜliwości rozliczania cross-financingu na poziomie Priorytetu, argumentując, Ŝe takie rozwiązanie byłoby znacznie bardziej skomplikowane niŜ rozwiązanie stosowane obecnie i wiązałoby się z koniecznością ciągłego monitorowania poziomu wykorzystania cross-financingu. Tylko jeden z przedstawicieli instytucji systemu wdraŜania PO KL uznał, Ŝe takie rozwiązanie byłoby lepsze, poniewaŜ stwarzałoby moŜliwość większej elastyczności w planowaniu wydatków w ramach poszczególnych projektów w zaleŜności od potrzeb.

Przedstawiciele instytucji systemu wdraŜania PO KL, z którymi przeprowadzono wywiady pogłębione, w większości przypadków nie wskazali alternatywy dla cross-financingu. Jeden z rozmówców wskazał, Ŝe taką alternatywą mogłoby być odejście od monofunduszowości. Jednak takie rozwiązanie powodowałoby trudności w planowaniu i rozliczeniu środków w ramach poszczególnych funduszy.

W związku z tym, Ŝe określenie silnych i słabych stron w ramach cross-financingu ma charakter horyzontalny, to ich identyfikację moŜna uznać za podsumowanie rozwaŜań zawartych w niniejszym podrozdziale, jak równieŜ w podrozdziałach wcześniejszych.

Za najmocniejszą stronę cross-financingu moŜna uznać to, Ŝe stanowi on uzupełnienie działań „miękkich”, dzięki czemu moŜliwe jest zapewnienie kompleksowości wsparcia oferowanego w ramach PO KL. Bez moŜliwości wydatkowania środków w ramach cross-financingu realizacja niektórych projektów (w szczególności realizowanych przez projektodawców o niŜszym potencjale instytucjonalnym) w ogóle nie byłaby moŜliwa.

Wskazując na silne strony cross-financingu, naleŜy równieŜ podkreślić, Ŝe mechanizm ten odgrywa istotną rolę w zapewnianiu trwałości przedsięwzięć realizowanych w ramach PO KL. Dla przykładu zakupiony w ramach cross-financingu sprzęt stanowi często


82

bazę umoŜliwiającą podejmowanie przez projektodawców dalszych przedsięwzięć, na co wskazywano zarówno podczas badania CATI, jak i podczas telefonicznych wywiadów pogłębionych i zogniskowanego wywiadu grupowego.

Za silną stronę tego mechanizmu moŜna uznać równieŜ to, Ŝe katalog wydatków kwalifikowalnych w ramach cross-financingu został określony w sposób przejrzysty. Nie występują równieŜ istotne trudności w rozliczaniu wydatków kwalifikowalnych w ramach cross-financingu. Nieznaczne trudności są związane jedynie z tym, Ŝe projektodawcy niekiedy w zakres wydatków ponoszonych w ramach cross-financingu wpisują oprogramowanie (nawet jeŜeli nie zostało ono zakupione razem ze sprzętem komputerowym) oraz środki trwałe, których wartość początkowa nie przekracza 350 zł. Nie prowadzi to jednak do zaburzeń w funkcjonowaniu mechanizmu.

Za słabą stronę cross-financingu moŜna uznać to, Ŝe znaczna część wydatków (40%) w ramach tego mechanizmu jest związana z zarządzaniem projektem.

W związku z powyŜszym rekomenduje się wprowadzenie w ramach cross-financingu limitów kosztów w ramach związanych z zarządzaniem projektem zgodnie z opisem przedstawionym w podrozdziale. 4.2 niniejszego raportu. W związku z tym, Ŝe wprowadzenie tej zmiany istotnie wpłynęłoby na sposób funkcjonowania mechanizmu cross-financingu, naleŜy ją wdroŜyć w kolejnym okresie programowania.

Poza tym nie ma konieczności wprowadzania istotnych modyfikacji w zakresie funkcjonowania cross-financingu.

Zespół badawczy przychyla się do opinii wyraŜonych podczas wywiadów z przedstawicielami IP/IP2, Ŝe nie naleŜy wprowadzać moŜliwości rozliczania cross-financingu na poziomie Priorytetu. Przyjęcie takiego rozwiązania przy znacznej liczbie projektów realizowanych w ramach PO KL, jak równieŜ przy duŜej liczbie instytucji zaangaŜowanych we wdraŜanie tego Programu, wiązałoby się z powaŜnymi trudnościami technicznymi związanymi z bieŜących monitorowaniem stopnia wykorzystania cross-financingu na poziomie Priorytetu. Ponadto stosowanie limitów procentowych cross-financingu na poziomie projektu jest uzasadnione tym, Ŝe brak takiego limitu mógłby powodować zaburzenie proporcji ponoszonych wydatków na poziomie poszczególnych projektów, przez co mogłoby wystąpić zagroŜenie, Ŝe w niektórych projektach ponoszenie wydatków stawałoby się głównym celem aplikowania o wsparcie w ramach PO KL.

Za alternatywny wobec cross-financingu moŜna uznać wynajem środków trwałych oraz stosowanie odpisów amortyzacyjnych. Wynajem moŜe stanowić alternatywę do cross-financingu i charakteryzować się wyŜszą efektywnością w szczególności w przypadku projektów o niŜszej wartości kosztów kwalifikowalnych.

www.psdb.com.pl

5. Wnioski i rekomendacje Tabela 13. Wnioski i rekomendacje

Numer Tytuł raportu

Wniosek Rekomendacja Adresat rekomendacji

Sposób wdroŜenia

Status Termin realizacji

Klasyfikacja

1


Czterdziestoprocentowy przeciętny udział środków, przeznaczonych w ramach cross-financingu w PO KL na realizację zadań związanych z zarządzaniem projektem moŜna uznać jako wysoki, biorąc pod uwagę to, Ŝe zgodnie z Wytycznymi w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki maksymalny poziom kosztów związanych z zarządzeniem projektem nie moŜe przekroczyć 30% wartości projektu, jeŜeli wartość tego projektu nie przekracza 500 tys. zł, a w przypadku projektów o wyŜszej wartości maksymalne poziomy kosztów związanych z zarządzaniem projektem są jeszcze niŜsze. [s. 44-46]

Analogicznie do określonych w Wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach PO KL limitów procentowych kosztów związanych z zarządzaniem projektem rekomenduje się wprowadzenie następujących limitów w ramach cross-financingu w odniesieniu do kosztów związanych z zarządzaniem projektem: - 3% wartości kosztów kwalifikowalnych projektu, jeŜeli wartość ta nie przekracza 500 tys. zł., - 2,5% wartości kosztów kwalifikowalnych projektu, jeŜeli wartość ta przekracza 500 tys. zł., ale nie przekracza 1 mln zł., - 2% wartości kosztów kwalifikowalnych projektu, jeŜeli wartość ta przekracza 1 mln zł., ale nie przekracza 2 mln zł., - 1,5% wartości kosztów kwalifikowalnych projektu, jeŜeli wartość ta przekracza 2 mln zł., ale nie przekracza 5 mln zł., - 1% wartości kosztów kwalifikowalnych projektu, jeŜeli wartość ta przekracza 5 mln zł.

[s. 44-46]

IZ PO KL

Wprowadzenie rekomendowanych zapisów do

dokumentu będącego w

kolejnym okresie programowania odpowiednikiem Wytycznych w

zakresie kwalifikowania wydatków w

ramach PO KL

rekomendacja do wdroŜeni

a w całości

Przyszły okres

programowania

rekomendacja horyzontalna


84

2


Znaczna część respondentów badania CATI wskazała potrzebę zwiększenia limitu procentowego wydatków kwalifikowalnych i potrzebę tę wskazywano w szczególności w przypadku projektów, o niewielkiej wartości kosztów kwalifikowalnych. W przypadku tych projektów obecnie obowiązujące limity procentowe pozwalają na dokonywanie jedynie niewielkich zakupów w ramach cross-financingu. Z kolei z przeprowadzonej analizy danych zastanych wynika, Ŝe w blisko połowie projektów o całkowitej wartości kosztów kwalifikowalnych mieszczącej się w przedziale powyŜej 50 tys. do 100 tys. zł poziom cross-financingu przekroczył 7% wartości kosztów kwalifikowalnych. [s. 51]

Rekomenduje się zwiększenie limitu kosztów kwalifikowalnych w ramach cross-financingu do 15% wartości kosztów kwalifikowalnych w przypadku wszystkich (a nie tylko jak jest obecnie w odniesieniu do projektów wpisujących się w zakres wsparcia Priorytetu VII oraz Działania 1.3) projektów, których wartość kosztów kwalifikowalnych nie przekracza 100 tys. zł. [s. 51]

IZ PO KL





ramach PO KL


a w całości

Przyszły okres

programowania


3


W przypadku projektów skierowanych do osób niepełnosprawnych często występuje konieczność ponoszenia znacznych kosztów w ramach cross-financingu, co jest spowodowane koniecznością adaptacji budynków, pomieszczeń i miejsc pracy, czy teŜ koniecznością zakupów kosztownego sprzętu specjalistycznego. [s. 77-78]

Rekomenduje się zwiększenie dopuszczalnego limitu cross-financingu w przypadku projektów (niezaleŜnie od Priorytetu i Działania w ramach którego dany projekt jest realizowany), które są skierowane do osób niepełnosprawnych do poziomu 15% wartości kosztów kwalifikowalnych projektu. Skorzystanie z moŜliwości podwyŜszonego powinno odnosić się wyłącznie do kosztów bezpośrednio związanych z umoŜliwieniem niepełnosprawnym uczestniczenie w projekcie lub przyczyniających się do uzyskania większych efektów działań bezpośrednio kierowanych do osób niepełnosprawnych. [s. 77-78]

IZ PO KL





ramach PO KL


a w całości

Przyszły okres

programowania


www.psdb.com.pl

6. Aneksy Załącznik nr 1 Lista zmiennych do standaryzowanej analizy danych administracyjnych

Załącznik nr 2 Wyniki badania CATI

Załącznik nr 3 Wyniki standaryzowanej analizy danych administracyjnych

Załącznik nr 4 Wyniki analizy danych z KSI SIMIK 2007-2013

Załącznik nr 5 Transkrypcje wywiadów ITI oraz FGI

Ocena stopnia i sposobu wykorzystania C-F w PO KL - raport ... Evaluation... · 8. Ocena poziomu i...

Documents

Transcript of Ocena stopnia i sposobu wykorzystania C-F w PO KL - raport ... Evaluation... · 8. Ocena poziomu i...