Heterotopie

Typowe współczesne miejsce pracy

Nadmierne poleganie na metodach i technikach zarządzania jako szablon wszystkich działań. Perspektywa odgórna, w której menedżerowie reprezentują całą organizację

Obsesyjne pragnienie uproszczenia i usystematyzowania, które charakteryzuje nasz świat „natychmiastowego wszystkiego”, przejawia się w żądaniu uporządkowanego, precyzyjnego, oszczędnego i uniwersalnego wyjaśnienia od tajemnic przedsiębiorczości po tajemnice wewnętrznego pokoju. Tak bardzo, że w naszym „pośpiechu z chęcią poznania” tracimy bogactwo „pośredniej”, która jest wylęgarnią wyobraźni przedsiębiorczej. Z drugiej strony poezja, literatura i sztuka, jak starałem się to zilustrować, kierują nas w stronę „nie od razu oczywistego”, ale jednak potencjalnie bogatego wglądu w te poważne przedsięwzięcia. (Robert Chia, 1996)

Twórczość wymaga innej przestrzeni

Jeśli kreatywność jest rozumiana jako anarchia, to idealne zarządzanie oznacza być może antytezę porządkową. Są przedstawione jako dwie różne formy wiedzy…. Niektórzy nie używają słowa anarchia do spontanicznego i nieplanowanego twórczego wyrażania. Zamiast tego kreatywność wiąże się z wolnością. Aby stworzyć to, co czujemy, wyrazić swoje pomysły - na tym właśnie polega kreatywność (Ola Alexandersson and Per Trossmark, 1997)

If I knew where the good songs came from, I’d go there more often. It’s a mysterious condition. It’s much like the life of a Catholic nun. You’re married to a mystery. (Leonard Cohen)

Flow = przepływ (Mihaly Csikszentmihalyi)

Stan psychiczny, który występuje, gdy dana osoba jest całkowicie zanurzona w tym, co robi. Przepływ charakteryzuje się energicznym skupieniem, pełnym zaangażowaniem i sukcesem w procesie działania.

By pojawił się przepływ, pracownicy muszą mieć przestrzeń umożliwiającą 1) skupienie, 2) zaangażowanie

Przepływ

•Stan, który określa mianem przepływu (flow), przypomina doświadczenie szczęścia.

•Sprzyja twórczości, ale także zwykłej, codziennej pracy.

•Człowiek w tym stanie jest całkowicie skoncentrowany na tym, co robi i na bieżącej chwili.

•Traci się poczucie czasu i miejsca.

•Pojawia się intensywna świadomość wykonywanej pracy.

•W tym stanie natychmiast reaguje się na popełniane błędy i koryguje je.

Przepływ wymaga przestrzeni

•By osiągnąć stan przepływu, potrzebna jest koncentracja, umiejętności, wystarczające dla wykonania pracy i talent.

•Otoczenie powinno być szczególnie dostosowane, przede wszystkim nie może przeszkadzać; przestrzeń jest kluczowa.

Mitch Epstein, Trees

Przepływ zbiorowy

•Przepływ może być także doświadczeniem zbiorowym, jeśli zostaną zapewnione odpowiednie warunki grupie ludzie, która oddaje się wspólnej twórczości czy pracy.

Nathan Coley

Dobra praca

•„Dobra praca” to taka, której efektów nie da się sprowadzić do dążenia do maksymalizacji zysku. Jej istotnym celem jest też przyczynienie się do zwiększenia szczęścia i dobrobytu ludzi.

•Dobre miejsce pracy daje ludziom serdeczne zadowolenie z pracy, a jednocześnie przyczynia się do społecznego dobrobytu, w sensie materialnym i poza-materialnym.

Dobry szef zapewnia przepływ

•Menedżer, szef, kierownik powinien zaoferować ludziom możliwie najatrakcyjniejsze warunki pracy, zadbać o to, by praca miała sens.

•Dobra strategią rozwoju jest zachęcanie i wynagradzanie osób, które ze swej natury są zdolne do poczucia przepływu i znajdują radość w pracy.

Przepływ a klimat zaufania

•Jednym z najważniejszych zadań kierownictwa jest tworzenie klimatu zaufania. •Przykład idzie z góry – empatyczni, wizjonerscy kierownicy przyciągają ludzi i sprawiają, że inni też rozwijają podobne cechy w pracy. •Hipokryzja i cynizm są zabójcze dla morale. Natomiast szacunek jest kołem zamachowym w tworzeniu zbiorowego przepływu.

Przepływ rodzi przepływ

•Ludzie którzy cieszą się tym co robią często potrafią dzielić się swoją radością pracy, a poza tym w ten sposób daje się przykład pozostałym zatrudnionym. •Pomagają w stworzeniu dobrej firmy również takie działania jak kultywowanie poczucia humoru i dystansu menedżerów do siebie, okazywanie ludziom szacunku, niezależnie od ich pozycji w hierarchii, a także zapewnienie dobrze pracującym ludziom wolności działania i poruszana się. •Przepływ pożyteczny w każdej pracy, ale w pracy twórczej niezbędny

Chinese text the Tao Te Ching (see Watson, 1968) offer some valuable insights into this question:

Najlepszy żołnierz nie jest żołnierski Najlepszy wojownik nie jest okrutny Najlepszy zdobywca nie bierze udziału w wojnie.

Pracownicy twórczy, podobnie jak najlepsi żołnierze, wojownicy i zdobywcy, nie robią rzeczy, które „normalnie” kojarzą z określonym zawodem / profesją. Zamiast tego są to „wyjątkowe” przypadki, które nie do końca pasują do naszych stereotypów pojęciowych, a zatem nie nadają się łatwo do teorii akademickiej. (Robert Chia, 1996)

Inność jest ważna w pracy twórczej

Katarzyna Korzeniecka

Czy można zarządzać twórczością?

Nie! Ale: Zygmunt Bauman, Irena Bauman, Jerzy

Kociatkiewicz i Monika Kostera (2015) piszą o utopii ogrodu arkadyjskiego jako wizji dobrego społeczeństwa przyszłości i postaci arkadyjskiego ogrodnika jako dobrego menedżera w takiej przyszłości. Taki ogrodnik umie pozawalać ogrodowi rosnąc i rozkwitać w swej różnorodności. Nie kosi trawników, nie boi się mroku. Jednak chroni bioróżnorodność, tępi rośliny inwazyjne, nawadnia, kompostuje. Na razie nie mamy takich społeczeństw, ale mamy heterotopie tego typu – (na ogół) małe organizacje poza głównym nurtem większego systemu, w którym funkcjonujemy. To jest zarządzanie poprzez troskę – nie musi być jednoosobowe, zazwyczaj nie jest hierarchiczne.

Jacek Yerka

W.S. Merwin, What is a garden? https://merwinconservancy.org/2020/02/what-is-a-garden-by-w-s-merwin/

Jak to zrobić?

• Jeśli jest się szefem – starać się być ogrodnikiem, nie pułkownikiem i starać się zapewnić ludziom w miejscu pracy realizowanie przepływu

• Jeśli jest się pracownikiem – szukać niewidocznych, niezarządzanych miejsc i przestrzeni

• = heterotopie!! Auguste Rodin

Heterotopia

• Inne przestrzenie, poza hegemonicznymi instytiucjami ale jednocześnie z nimi związane, istniejące między znaczeniami, momentami w czasie i obszarami geograficznymi.(Michel Foucault, 1984)

• Heterotopie są przeznaczone do pewnych działań o szczególnym znaczeniu, takich jak rytuały przejścia, niektórych aktorów społecznych, takich jak chorzy psychicznie, spoza głównego nurtu kultury.

• Funkcja jako miejsca graniczne, nieokreślone i nieokreślone, takie jak muzea, zawierające kilka chwil doczesnych lub egzotyczne ogrody, w których współistnieją rośliny z różnych sfer klimatycznych.

James Turrell’s Roden Crater

https://www.youtube.com/watch?v=g0g6JFYRKxQ

http://rodencrater.com/

James Turrell, Roden Crater

James Turrell, Roden Crater

James Turrell, Roden Crater

James Turrell, Roden Crater

Heterotopia

... nierozpoznana cecha przestrzeni organizacyjnej i jest odpowiedzią na niedoskonały charakter kontroli organizacyjnej(George Cairns, Peter McInnes and Phil Robers, 2003)

Andrei Tarkovsky, Stalker

John Burnside „House” If the house in a dream

Is how I imagine myself: room after room of furniture no one could use; stairs leading upwards to nothing; an empty hall filling with snow where a door has been left ajar; then whatever I make of the one room high in the roof where something alive and frantic is hopelessly trapped, whatever I make of the sweetness it leaves behind on waking, what I know and cannot tell is awkward and dark in my hands while I stop to remember the snare of a heart; the approximate weight of possession.

Twórczość w miejscu pracy

Dzięki wykorzystaniu sztuki, niekoniecznie wysokiej sztuki, ale najlepiej sztuki ulicznej, stworzonej przez robotników, powstają obszary, w których nie obowiązują normalne zasady. Miejsca pracy, zdefiniowane w strategiach, są zatem przekształcane przez materializację przestrzeni do zabawy. Nie są one częścią dominującego miejsca, ale raczej zaprojektowane jako wyraźnie oddzielne, różne - jako heterotopie. (Daniel Hjorth, 2005)

Stockholm School of Economics – Art Initiative

• https://www.hhs.se/en/outreach/sse-initiatives/art-initiative/

• Uczelnia ekonomiczna jako galeria sztuki

• https://www.hhs.se/en/outreach/sse-initiatives/art-initiative/permanent-collection/

Ylva Snöfrid

Niezarządzanie…

Niepisana, niemająca zarządzania, a może nawet przeciwna do kierownictwa strona pracy musi zostać rozpoznana i zrozumiana. Heterotopie oferują przestrzeń (strukturalną i fizyczną).(Daniel Hjorth, 2005)

Alternatywa dla kontroli

Heterotopie są odpowiednie dla wszystkich rodzajów procesów organizacyjnych i należy je postrzegać jako realistyczną i pożądaną alternatywę dla tradycyjnych środków kontroli. Są pełne wiedzy i mocy, zarówno ze względu na swoje cechy fizyczne, jak i przypisane im znaczenia. Ich bogata symbolika jest skarbnicą przywództwa, choć nie hegemonicznego, tradycyjnego, ale szczególnie dobrze przystosowanego do samozarządzania i samoorganizacji.(George Cairns, Peter McInnes and Phil Robers, 2003)

Samokontrola

Heterotopie to repozytoria wiedzy i władzy, zapewniające przestrzeń i kody moralne dla ludzi, którzy się z nimi angażują. Pojawiają się jako spontaniczne efemeryczne dzieła kultury, takie jak na przykład autonomiczne grupy robocze lub zespoły projektowe. Podobnie jak w klasycznym eksperymencie Eltona Mayo (Wright, 1994), kierownictwo może z nimi współpracować, wykorzystując je jako centra samokontroli.(George Cairns, Peter McInnes and Phil Robers, 2003)

Heterotopie jako miejsca pracy i skupienia

Heterotopijne miejsca pracy zarówno sprzyjają twórczości i spontaniczności, ale są także kontrolowane; są otwarte, ale maja wyraźne granice; są stałe i przejściowe; a także ograniczone, ale rozwijają się, aby objąć wszystkie obszary ludzkiej twórczości (George Cairns, Peter McInnes and Phil Robers, 2003)

Lina Selander and Oscar Mangione, Soli Deo Gloria

Paradoks, heterotopia, (nie)zarządzanie

• wolność i kontrola

• rytualne włączenie i ostrożność

• rozszerzenie i zamknięcie

Erik Johansson

Heteroptopie w zarządzanym miejscu pracy

• Zarządzane miejsce pracy – niezarządzana przestrzeń dla twórczości

• Kierownictwo nie powinno dążyć do kontrolowania organizacji odgórnie w tradycyjnym trybie korporacyjnym ani eliminowania przestrzeni, w których nie ma kontroli : https://hbr.org/cover-story/2016/10/let-your-workers-rebel

Heterotopie we współ-zarządzanym miejscu pracy

• https://www.youtube.com/watch?v=sqnLR5TgLPY