OBLIGACJE W SPRAWOZDANIACH JEDNOSTEK...

Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 285 2016

Magdalena Musia Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej w Lublinie Wydzia Prawa i Administracji Katedra Prawa Finansowego [email protected]

OBLIGACJE W SPRAWOZDANIACH JEDNOSTEK SAMORZDU TERYTORIALNEGO

Streszczenie: Jednostki samorzdu terytorialnego oraz ich zwizki zobowizane s do sporzdzania licznych sprawozda dotyczcych gromadzenia i rozdysponowania rod-kw publicznych. Celem artykuu jest przedstawienie sposobu uwzgldniania zaduenia wynikajcego z obligacji w wybranych sprawozdaniach jednostek samorzdu terytorial-nego. W opracowaniu zwrcono uwag na zakres realizacji zasady jawnoci i przejrzy-stoci finansw publicznych w odniesieniu do organw emitenta samorzdowego oraz podmiotw inwestujcych w obligacje komunalne. Sowa kluczowe: obligacje, sprawozdania, jednostki samorzdu terytorialnego. Wprowadzenie

Jednostki samorzdu terytorialnego [dalej: j.s.t.] oraz ich zwizki posiadaj zdolno emisyjn rozumian jako zdolno do zacigania zobowiza w drodze emisji obligacji [art. 2 pkt. 5 ustawy o obligacjach, dalej: u.o.]. Prawo gmin, po-wiatw i wojewdztw samorzdowych do pozyskiwania rodkw pieninych poprzez emisj obligacji wynika z szeregu przepisw ustaw samorzdowych, tj. ustawy o samorzdzie gminnym [dalej: u.s.g.], ustawy o samorzdzie powia-towym [dalej: u.s.p.], ustawy o samorzdzie wojewdztwa [dalej: u.s.w.], a tak-e z ustawy o finansach publicznych [dalej: u.f.p.].

Procesy zwizane z zaduaniem si j.s.t. maj swoje odzwierciedlenie w szeregu rnych sprawozda, ktrych obowizek sporzdzania wynika przede wszystkim z u.f.p. W myl art. 41 ust.1 u.f.p. w zwizku z art. 3 u.f.p. jednostki

Magdalena Musia 70

sektora finansw publicznych obowizane s do sporzdzania sprawozda z wy-konywania procesw dotyczcych: gromadzenia dochodw i przychodw publicznych, wydatkowania rodkw publicznych, finansowania potrzeb poyczkowych budetu pastwa, zaciganie zobowiza angaujcych rodki publiczne, zarzdzanie dugiem publicznym, rozliczania z budetem Unii Europejskiej.

Uzasadnione wydaje si zatem okrelenie j.s.t. i ich zwizkw mianem podmiotw sprawozdawczych. Problematyka sprawozdawczoci jednostek sek-tora finansw publicznych zostaa uregulowana w rozdziale IV u.f.p. zatytuo-wanym Jawno i przejrzysto finansw publicznych, naley wic uzna, e sprawozdawczo j.s.t. jest jednym z instrumentw umoliwiajcych realizacj podstawowej zasady finansw publicznych, jak jest ich jawno i przejrzysto.

Dla obligatariuszy sprawozdania sporzdzane przez emitentw komunal-nych s istotne w celu podjcia konkretnych decyzji inwestycyjnych. Wydaje si, e sprawozdanie finansowe dostarcza najistotniejszych danych o sytuacji majtkowej i finansowej j.s.t. Niemniej jednak ze wzgldu na publiczny charak-ter emitenta samorzdowego podmioty inwestujce w obligacje komunalne po-winny szczegowo zapozna si rwnie ze sprawozdaniami budetowymi, sprawozdaniami z zakresu operacji finansowych oraz sprawozdaniami z wyko-nania budetu. Dostarczaj one bardziej szczegowych i kompletnych informa-cji o ekonomicznej sytuacji emitenta komunalnego, a take danych o jego oto-czeniu gospodarczym.

Sprawozdania sporzdzane przez j.s.t. i ich zwizki stanowi rwnie istot-ne rdo informacji dla organw emitenta tak w zakresie dokonywanej kontroli, jak i planowania przyszych budetw. Sprawozdawczo stwarza zatem moli-wo analizy i kontroli wewntrznej oraz zewntrznej dokonywanych operacji finansowych w rnym przedziale czasu i jest warunkiem niezbdnym w po-dejmowaniu decyzji zarwno przez organy j.s.t., jak i inwestorw [por. Chojna- -Duch, 2007, s. 30; Glumiska-Pawlic, 2010, s. 411]. Dlatego celem niniejszego opracowania jest prezentacja i analiza sposobu uwzgldniania obligacji komu-nalnych w sprawozdaniach finansowych, sprawozdaniach budetowych oraz sprawozdaniach z zakresu operacji finansowych. Ksztatuj one bowiem obraz sytuacji finansowej emitentw komunalnych. Podstawow metod badawcz przyjt w pracy, niezbdn dla realizacji jej celu jest analiza dogmatyczna ma-teriau normatywnego tj. ustaw oraz rozporzdze regulujcych problematyk obligacji w sprawozdaniach sporzdzanych przez jednostki samorzdu teryto-

Obligacje w sprawozdaniach jednostek samorzdu terytorialnego 71

rialnego. W opracowaniu wykorzystano take analiz teoretyczno-prawn odno-szc si do prezentowanych pogldw doktryny wyraonych w publikacjach ksikowych, podrcznikowych oraz czasopismach fachowych. 1. Sprawozdania jednostek samorzdu terytorialnego

a zasada jawnoci i przejrzystoci finansw publicznych

Zasada jawnoci i przejrzystoci finansw publicznych jest uszczegowie-niem konstytucyjnej zasady wynikajcej z art. 61 ust. 1 Konstytucji, czyli prawa obywatela do informacji o dziaalnoci organw wadzy publicznej, a wic take j.s.t. i ich zwizkw. Normatywnym wyrazem zasady jawnoci i przejrzystoci finansw publicznych s przepisy rozdziau IV dziau I ustawy o finansach pu-blicznych zatytuowanego Jawno i przejrzysto finansw publicznych. Za-sada jawnoci ma swoje rdo take w przepisach samorzdowych ustaw ustro-jowych [zob. art. 61, u.s.g., art. 8a i 61, u.s.p., art. 15a i 72 u.s.w.].

W literaturze akcentuje si formalny i materialny wymiar zasady jawnoci. W ujciu formalnym zasada jawnoci jest realizowana przede wszystkim poprzez mechanizmy przewidziane w przepisach art. 33-38 u.f.p. i polega na zapewnieniu dostpu do informacji o procesach zwizanych z gromadzeniem i rozdyspono-waniem rodkw publicznych [zob. Rukowski, 2010, s. 129; Lipiec-Warzecha, 2011, s. 151].

O penym przestrzeganiu zasady jawnoci finansw publicznych w znaczeniu formalnym mona mwi tylko wwczas, gdy realizowana jest zasada przejrzy-stoci finansw publicznych, okrelana rwnie jako zasada jawnoci w aspekcie materialnym. Instrumenty suce realizacji zasady przejrzystoci wprowadzaj przepisy art. 39-41 u.f.p. [zob. Lipiec-Warzecha, 2011, s. 151]. Przejrzysto fi-nansw publicznych jako dopenienie zasady jawnoci w sensie formalnym przesdza o praktycznej uytecznoci udostpnianych informacji. Informacja nieczytelna czy niezrozumiaa jest nie tylko bezuyteczna dla jej adresatw, ale moe wprowadza ich w bd. Naley zatem podzieli pogld, e zasady jawno-ci i przejrzystoci finansw publicznych s wspzalene i musz si wzajemnie uzupenia, aby mg zosta osignity zaoony cel tych regulacji [por. Skica, 2004, s. 6 i n.]. Wydaje si, e zasadniczym celem przytoczonych przepisw jest stworzenie takich warunkw, w ktrych wszyscy zainteresowani obywatele i wszystkie instytucje powoane do kontroli funkcjonowania wadzy publicznej maj swobodny dostp do danych o gospodarce rodkami publicznymi [Mali-nowska, Misig, 2002, s. 40].

Magdalena Musia 72

Sprawozdawczo j.s.t. obejmuje rne formy przekazu informacji odno-szcych si do sytuacji majtkowej, finansowej oraz przebiegu dziaalnoci jed-nostek gospodarujcych. Z uwagi na liczne grono zainteresowanych tymi infor-macjami struktura systemu gromadzenia i prezentacji informacji w j.s.t. musi by dostosowana do brany, wielkoci jednostki, przepisw o rachunkowoci, wymogw podatkowych i statystyki publicznej oraz wszystkich innych maj-cych w tym interes. Sprawozdawczo jest zatem rdem informacji prezen-towanych wedug okrelonych zasad, uwzgldniajcych konkretne oczekiwania adresatw tych sprawozda [Zob. Hellich, 2011, s. 148]. Zasada jawnoci i przej-rzystoci finansw publicznych bdzie zatem realizowana w rny sposb i w r-nym zakresie w zalenoci od rodzaju sporzdzanego sprawozdania i ich adresatw.

Problematyka rodzajw, form, terminw i sposobw sporzdzania poszcze-glnych sprawozda zostaa uregulowana w u.f.p., w ustawie o rachunkowoci oraz w rozporzdzeniach wykonawczych. Naley zatem wskaza na: rozporz-dzenie Ministra Finansw w sprawie sprawozdawczoci budetowej [dalej: r.s.s.b.], rozporzdzenie Ministra Finansw w sprawie sprawozda jednostek sektora finansw publicznych w zakresie operacji finansowych [dalej: r.o.f.] oraz rozporzdzenie Ministra Finansw w sprawie szczeglnych zasad rachun-kowoci oraz planw kont dla budetu pastwa, budetw jednostek samorzdu terytorialnego, jednostek budetowych, samorzdowych zakadw budetowych, pastwowych funduszy celowych oraz pastwowych jednostek budetowych majcych siedzib poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej [dalej r.z.r.]. Korela-tem obowizku sporzdzania sprawozda przez j.s.t. jest bowiem uprawnienie okrelonych adresatw do otrzymania i zapoznania si z treci tych sprawoz-da. Jawno i przejrzysto finansw publicznych naley bowiem uzna za nie-zbywalne prawo obywateli, ktrzy partycypuj w tworzeniu zasobw finanso-wych sektora finansw publicznych [Malinowska-Misig, Misig, 2007, s. 46]. Natomiast niedopenienie obowizku polegajcego na niesporzdzeniu lub nie-przekazaniu we waciwym terminie sprawozda z wykonania procesw groma-dzenia i rozdysponowywania rodkw publicznych albo wykazanie w tych sprawozdaniach danych niezgodnych z danymi wynikajcymi z ewidencji ksi-gowej, kwalifikowane jest jako naruszenie dyscypliny finansw publicznych. [Ustawa o odpowiedzialnoci za naruszenie dyscypliny finansw publicznych, art. 18, pkt 2].

Z zasad jawnoci finansw publicznych cile wie si take sposb udo-stpniania sprawozda. W myl art. 1, ust. 1 ustawy o dostpie do informacji pu-blicznej [dalej: u.d.i.p.] kada informacja o sprawach publicznych stanowi infor-macj publiczn i w zwizku z tym podlega udostpnieniu na zasadach i w trybie


okrelonych w tej ustawie. Z kolei art. 6 u.d.i.p, wskazujc przykadowy katalog informacji publicznych podlegajcych udostpnianiu, wymienia informacje o ma-jtku j.s.t., dugu publicznym. Naley zatem stwierdzi, e sprawozdania doty-czce tych informacji, podlegaj udostpnieniu w Biuletynie Informacji Publicz-nej [por. Bieniaszewska, Woczak, 2015, s. 278-279; Malinowska-Misig, 2015, s. 112-113]. 2. Obligacje w sprawozdaniach jednostek samorzdu terytorialnego

z zakresu operacji finansowych

Sprawozdania w zakresie operacji finansowych sporzdzane przez j.s.t. i ich zwizki mona podzieli na sprawozdania kwartalne, oznaczone symbolami Rb-Z o stanie zobowiza wedug tytuw dunych oraz porcze i gwaran-cji, Rb-N o stanie nalenoci oraz wybranych aktyww finansowych, Rb-ZN o stanie zobowiza oraz nalenoci Skarbu Pastwa z tytuu wykonywania przez jednostki samorzdu terytorialnego zada zleconych oraz sprawozdania roczne, czyli sprawozdanie Rb-UZ uzupeniajce o stanie zobowiza wedug tytuw dunych, Rb-UN uzupeniajce o stanie nalenoci z tytuu papierw wartociowych wedug wartoci ksigowej [zob. 2 ust. 1, pkt 1-5 r.o.f.]. Za-duenie wynikajce z obligacji komunalnych ujmowane jest w sprawozdaniach Rb-Z oraz Rb-UZ. Natomiast nalenoci j.s.t. wynikajce z nabytych obligacji prezentowane s w sprawozdaniach Rb-N oraz Rb-UN.

Jak wynika z treci 2 ust. 2 r.o.f., sprawozdania Rb-Z, Rb-UZ, Rb-N i Rb-UN s sprawozdaniami sporzdzanymi dla celw statystycznych, a ich podstaw jest ewidencja ksigowa jednostki, sprawozdania lub inne wiarygodne dokumenty powiadczajce istnienie danego zobowizania lub nalenoci. Zgodnie z defini-cj sownikow, statystyka to nauka zajmujca si metodami badania podmio-tw i zjawisk w ich masowych przejawach oraz ich ilociow lub jakociow analiz z punktu widzenia nauk i do ktrej zakresu nale [Sownik Wyrazw Obcych, 1972, s. 700]. Statystyka publiczna, o ktrej mowa w r.o.f. obejmuje natomiast szereg procesw zwizanych z pozyskiwaniem, gromadzeniem, prze-chowywaniem i opracowywaniem okrelonych danych, a nastpnie z publiko-waniem i udostpnianiem wynikw przeprowadzonych bada statystycznych. Cele statystyki publicznej realizuje Prezes GUS przy pomocy aparatu urzdni-czego [www1]. Naley zatem przyj, e dane wynikajce ze sprawozda z za-kresu operacji finansowych, zebrane i przetworzone dla celw statystyki pu-blicznej, mog by i s wykorzystywane zarwno przez podmioty publiczne,

Magdalena Musia 74

m.in. przez Ministra Finansw, Prezesa GUS w celu realizacji zada naoonych ustaw o finansach publicznych, jak i przez podmioty prywatne. Z tego punktu widzenia su one urzeczywistnieniu zasady jawnoci i przejrzystoci finansw publicznych.

Wrd sprawozda z zakresu operacji finansowych mona wyodrbni spra-wozdania jednostkowe, sprawozdania czne i sprawozdania zbiorcze. Jednostko-we sprawozdanie j.s.t. obejmuje ich organy oraz urzdy bdce samorzdowymi jednostkami budetowymi [zob. 4, ust. 2 r.o.f.]. Podstaw do ich sporzdzenia s ksigi rachunkowe lub ewidencja ksigowa danej jednostki, a take inne doku-menty dotyczce tej jednostki [ 4 ust. 1, pkt 1 r.o.f.]. Sprawozdania czne s spo-rzdzane i przekazywane przez przewodniczcych zarzdw j.s.t. [zob. 6, ust. 1, pkt 3 i 1, ust. 2, pkt 3 r.o.f]. Regionalne izby obrachunkowe, na podstawie przedkadanych sprawozda cznych, sporzdzaj sprawozdania zbiorcze.

Sprawozdanie zbiorcze przekazywane jest Prezesowi Gwnego Urzdu Statystycznego. Na prezesie GUS spoczywa bowiem obowizek, wynikajcy z art. 38b u.f.p., ogaszania w formie komunikatu wyniku nominalnego zarwno sektora instytucji rzdowych, jak i samorzdowych za ostatnie cztery lata.

Ostatecznie sprawozdania zbiorcze trafiaj do Ministra Finansw, ktry z kolei kontroluje poziom zaduania caego sektora finansw publicznych, aby konstytucyjnie okrelona relacja PDP do PKB nie przekroczya 60%. Relacja, o ktrej mowa, ogaszana jest przez Ministra Finansw w drodze obwieszczenia. Publikacja obwieszczenia nastpuje do 31 maja roku nastpnego w Dzienniku Urzdowym Rzeczpospolitej Polskiej Monitor Polski [zob. art. 38 i art. 38a u.f.p.]. Podobny mechanizm sporzdzania i przekazywania sprawozda dotyczy wszystkich jednostek sektora finansw publicznych objtych obowizkiem sprawozdaw-czym. Naley zatem podkreli, e dane uwzgldniane w sprawozdaniach Rb-Z i Rb-UZ j.s.t. i ich zwizkw su rwnie obliczeniu dugu caego sektora fi-nansw publicznych. [zob. Czopiska, 2012, s. 677]. W zwizku z powyszym sposb ujmowania i prezentowania zobowiza oraz nalenoci w sprawozda-niach z operacji finansowych nawizuje do przyjtej metodologii obliczania pastwowego dugu publicznego. W myl art. 73 ust. 1 u.f.p. pastwowy dug publiczny oblicza si jako warto nominaln zobowiza jednostek sektora fi-nansw publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiza midzy jed-nostkami tego sektora. Ocena, czy powysze regulacje realizuj zasad jawno-ci i przejrzystoci, moe nastpi wycznie poprzez okrelenie celw, jakie maj by osignite. Jeli si uzna, e celem sporzdzania tych sprawozda jest ustalenie wysokoci pastwowego dugu publicznego, to naley potwierdzi, e zasada jawnoci i przejrzystoci finansw publicznych jest w peni realizowana.


Natomiast dane wynikajce z tych sprawozda mog by wykorzystywane jedy-nie pomocniczo przez obligatariuszy. Nie s oni bowiem bezporednimi adresa-tami tych sprawozda. W zwizku z czym, z perspektywy inwestorw, zasada jawnoci i przejrzystoci realizowana jest w ograniczonym zakresie.

Podstawow rnic pomidzy sprawozdaniami uwzgldniajcymi zadu-enie z wyemitowanych obligacji Rb-Z i Rb-UZ, istotn z punktu widzenia obecnych i potencjalnych obligatariuszy jest okres, dla ktrego omawiane spra-wozdania s sporzdzane oraz wartoci, w jakich uwzgldnia si zobowizania z wyemitowanych obligacji. Sprawozdanie Rb-Z sporzdza si na koniec kwar-tau, a wyemitowane obligacje uwzgldnia si w wartoci nominalnej. Natomiast sprawozdania Rb-UZ s sprawozdaniami uzupeniajcymi, sporzdzanymi za rok, a zaduenie z obligacji jest prezentowane w wartoci ksigowej.

W sprawozdaniu Rb-Z ujmowane wielkoci okrelane s w wartoci nomi-nalnej. Ustalenie wartoci nominalnej nastpuje z kolei na podstawie zasad okre-lonych w rozporzdzeniu Ministra Finansw w sprawie szczegowego sposo-bu ustalania wartoci zobowiza do pastwowego dugu publicznego, dugu Skarbu Pastwa, wartoci zobowiza z tytuu porcze i gwarancji. W myl 2 powoanego rozporzdzenia warto nominalna wyemitowanych papierw war-tociowych okrelana jest jako kwota wiadczenia gwnego z tytuu wyemito-wania okrelonych walorw, nalena do zapaty w dniu ich wykupu.

W rocznym sprawozdaniu uzupeniajcym Rb-UZ wskazywane jest zadu-enie z tytuu papierw wartociowych, w tym rwnie z obligacji komunalnych w podziale na poszczeglnych wierzycieli z uwzgldnieniem wartoci ksigowej na koniec danego okresu sprawozdawczego, ale tylko w odniesieniu do tych ob-ligacji, dla ktrych istnieje pynny rynek wtrny. Wartoci ksigow jest war-to wynikajca z ksig rachunkowych. W ewidencji ksigowej warto obliga-cji okrelana jest poprzez jej warto rynkow, czyli cen, jak mona uzyska na rynku finansowym na koniec danego okresu sprawozdawczego. W sytuacji gdy nie mona ustali wartoci rynkowej, podstaw do okrelenia wartoci ksi-gowej obligacji moe by rwnie warto emisyjna tych walorw [zob. Ku-nierz, 2015, s. 228].

W kolejnej czci sprawozdania Rb-UZ prezentowana jest struktura walu-towa tytuw dunych na podstawie wartoci nominalnej zobowiza jednostki na koniec danego okresu sprawozdawczego z wyemitowanych obligacji komu-nalnych. Warto zobowiza z wyemitowanych zobowiza okrelona w walu-tach obcych podlega przeliczeniu na walut polsk. Zasady przeliczania zostay okrelone w rozporzdzeniu Ministra Finansw w sprawie szczegowego spo-sobu ustalania wartoci zobowiza zaliczanych do pastwowego dugu pu-

Magdalena Musia 76

blicznego, dugu Skarbu Pastwa, warto zobowiza z tytuu porcze i gwa-rancji z okrelonymi wyjtkami. Warto nominalna okrelonych zobowiza wyraonych w walutach obcych podlega przeliczeniu na walut polsk na pod-stawie redniego kurs walut obcych, ogaszanego przez Narodowy Bank Polski i obowizujcego w ostatnim dniu roboczym danego okresu sprawozdawczego. Kwoty zawarte w tej czci sprawozdania powinny by zgodne z wartociami wynikajcymi z kwartalnych sprawozda Rb-Z w czci A za IV kwarta roku analogicznego [zob. 17 ust. 3 instrukcji r.o.f.].

Sprawozdanie Rb-UZ dostarcza informacji take o strukturze terminowej zobowiza z tytuu kredytw, poyczek i papierw wartociowych wedug pierwotnego terminu zapadalnoci oraz pozostaego okresu zapadalnoci. W ro-zumieniu instrukcji r.o.f. pierwotnym czasem zapadalnoci jest termin wynikaj-cy z umowy. W przypadku obligacji komunalnych okres ten bdzie wynika tak-e z warunkw emisji, w ktrych dunik zobowiza si spaci zobowizanie z danego tytuu dunego. Zobowizania te klasyfikuje si na podstawie terminu ostatecznej spaty w stosunku do czasu powstania zobowizania. Zasadniczo pierwotny termin zapadalnoci jest niezmienny przez cay okres spaty zobowi-zania. Pozostaym okresem zapadalnoci jest termin, ktry pozosta do spaty danego zobowizania, liczc od ostatniego dnia sprawozdawczego, za ktre jest sporzdzane sprawozdanie. W odrnieniu od pierwotnego terminu zapadalno-ci, pozostay ulega skrceniu wraz ze spat danego zobowizania. Taka struk-tura terminowa sprawozdania pozwala podmiotom zainteresowanym okreli, jaka kwota pozostaa dunikowi do spacenia [zob. Kunierz, 2015, s. 231]. Kwoty zawarte w tej czci sprawozdania Rb-UZ powinny natomiast odpowia-da kwotom wynikajcym z kwartalnych sprawozda Rb-Z w czci A za IV kwarta roku analogicznego [zob. 18 ust. 6 r.o.f.]. W zestawieniu C1 papiery wartociowe oraz w zestawieniu C3 kredyty i poyczki prezentowane s zo-bowizania z wyemitowanych obligacji komunalnych w wartoci nominalnej wedug pierwotnego terminu zapadalnoci wobec poszczeglnych grup wierzy-cieli. Natomiast w zestawieniach C2 papiery wartociowe oraz w zestawieniu C4 kredyty i poyczki obligacje komunalne, uwzgldnia si wedug pozosta-ego terminu zapadalnoci poprzez wskazanie wartoci nominalnej w ukadzie odpowiadajcym grupom wierzycieli.

Na podstawie dotychczasowych rozwaa naley stwierdzi, e z perspek-tywy inwestorw w obligacje komunalne, zasada jawnoci i przejrzystoci fi-nansw publicznych w wikszym stopniu realizowana jest przez sprawozdania Rb-UZ ni Rb-Z. Wynika to po pierwsze z uwzgldnienia duszego okresu sprawozdawczego, dla ktrego s sporzdzane, oraz po drugie z budowy caego


sprawozdania okrelajcego zaduenie w wartoci ksigowej, w strukturze wa-lutowej i terminowej.

Sprawozdania Rb-Z sporzdzane s w ukadzie przedmiotowym, ktry kszta-towany jest z kolei wedug tytuw dunych wynikajcych z rozporzdzenia Ministra Finansw w sprawie szczegowego sposobu klasyfikacji tytuw du-nych zaliczanych do pastwowego dugu publicznego. Zobowizania j.s.t. s za-tem prezentowane w nastpujcym ukadzie przedmiotowym: papiery warto-ciowe, kredyty i poyczki, przyjte depozyty, wymagalne zobowizania.

W wietle prezentowanego ukadu przedmiotowego sprawozda, istotny staje si podzia obligacji komunalnych na takie, ktre s dopuszczone do obrotu zorganizowanego oraz obligacje, ktre nie s dopuszczone do obrotu zorgani-zowanego, a tym samym nie istnieje dla nich pynny rynek wtrny, czyli ich zbywalno jest ograniczona. Podzia ten ma szczeglnie istotne znaczenie dla sposobu uwzgldniania zobowiza wynikajcych z obligacji komunalnych w odpowiednich tytuach dunych zamieszczanych w sprawozdaniach. W lite-raturze pojawiaj si jednak wtpliwoci co do okrelenia zakresu pojcia pynny rynek wtrny. Przyjmuje si zatem, e pynny rynek wtrny jest ryn-kiem, na ktrym jest wielu potencjalnych nabywcw okrelonych walorw, a ich posiadacze mog sprzedawa te papiery wartociowe bez uszczerbku na cenie [zob. Michalski, 2015, s. 288]. Natomiast zgodnie z treci normy definiujcej, zawartej w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi [dalej: u.o.i.f.], obrt zorganizowany jest obrotem papierami wartociowymi lub innymi instrumenta-mi finansowymi dokonywanym na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej na rynku regulowanym albo w alternatywnym systemie obrotu [art. 3 pkt 9 u.o.i.f.]. Ry-nek regulowany obejmuje z kolei zarwno rynek giedowy, jak i pozagiedowy [art. 15 u.o.i.f.]. Natomiast alternatywny system obrotu jest wielostronnym sys-temem kojarzcym oferty kupna i sprzeday instrumentw finansowych w taki sposb, e do zawarcia transakcji dochodzi w ramach tego systemu, zgodnie z okrelonymi zasadami. Alternatywny system obrotu organizowany jest z kolei przez firm inwestycyjn lub podmiot prowadzcy rynek regulowany, ale poza tym rynkiem [art. 3, pkt. 2 u.o.i.f.]. W celu waciwego zakwalifikowania zadu-enia wynikajcego z wyemitowanych obligacji komunalnych, j.s.t. moe uzy-ska informacj o pynnoci rynku wtrnego od banku organizujcego emisj [Bieniaszewska, Woczak, 2015, s. 291; Michalski, 2015, s. 333].

Wyemitowane obligacje komunalne dopuszczone do obrotu zorganizowa-nego s uwzgldniane w sprawozdaniu Rb-Z pod tytuem dunym papiery wartociowe. Natomiast obligacje komunalne, dla ktrych nie istnieje pynny rynek wtrny, czyli nie s dopuszczone do obrotu zorganizowanego, umieszcza-

Magdalena Musia 78

ne s pod tytuem kredyty i poyczki. W literaturze prawnofinansowej poja-wiaj si wtpliwoci co do zasadnoci takiego ujmowania obligacji komunal-nych. Emisja papierw wartociowych, w tym take obligacji komunalnych, jest specyficzn form pozyskiwania kapitau w porwnaniu do kredytw i poy-czek. Ta specyfika nie wynika wycznie ze sposobu obrotu konkretnymi papie-rami wartociowymi. Odmienno w zakresie zacigania zobowiza poprzez emisj obligacji dotyczy przede wszystkim mechanizmw zaduania si u wielu podmiotw oraz sposobu spat tych zobowiza [zob. Czopiska, 2014b, s. 427]. Zwaywszy na wyodrbnienie kategorii kredytw i poyczek oraz papierw wartociowych, tworzenie dodatkowych rozrnie zobowiza musi negatyw-nie wpywa na ocen realizacji zasady jawnoci i przejrzystoci finansw pu-blicznych. Natomiast uzasadnieniem dla takiego ujmowania zaduenia z tytuu obligacji komunalnych czy szerzej z papierw wartociowych jest, jak si wyda-je, denie ustawodawcy do ujednolicenia sposobu ujmowania tych wielkoci ze sposobem klasyfikacji papierw wartociowych przy okrelaniu pastwowego dugu publicznego.

Zobowizania wynikajce z wyemitowanych obligacji komunalnych s w ramach poszczeglnych tytuw dzielone na zobowizania dugoterminowe i krtkoterminowe. Zobowizaniem dugoterminowym (w rozumieniu Instrukcji stanowicej zacznik nr 9 r.o.f.) jest zaduenie, ktrego pierwotny termin wy-kupu jest duszy ni rok. Pierwotnym terminem zapadalnoci jest termin wyni-kajcy z umowy, do koca ktrego dunik zobowiza si spaci dane zobo-wizanie. W przypadku obligacji komunalnych termin ten, jak si wydaje, bdzie wskazany rwnie w warunkach emisji.

Tre sprawozdania Rb-Z uwzgldnia take zaduenie z tytuu zacigni-tych kredytw i poyczek oraz wyemitowanych papierw wartociowych prze-znaczonych na realizacj programw, projektw lub zada z udziaem rodkw pochodzcych z budetu Unii Europejskiej oraz niepodlegajce zwrotowi rodki z pomocy udzielanej przez pastwa czonkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA). Poza wyej wymienionymi zobowizaniami wska-zywane s take zobowizania z tytuu kredytw i poyczek otrzymanych z bu-detu pastwa lub z innych rde oraz zobowizania z tytuu wyemitowanych papierw wartociowych jako zobowizania z innych rde, w tym na wspfi-nansowanie (udzia wasny). W dalszej czci sprawozdania Rb-Z zawiera na-tomiast dane uzupeniajce. Obejmuj one m.in. informacje dotyczce wykupu obligacji komunalnych nominowanych w walutach obcych wyemitowanych na zagranicznych rynkach przed dniem 1 stycznia 2010 r. w okresie sprawozdaw-


czym oraz informacje o zobowizaniach zwizku wsptworzonego przez j.s.t. w okresie sprawozdawczym.

Dane zawarte w zestawieniu C2 dotyczce planu powinny by zgodne z planem uchwalanym przez organ stanowicy j.s.t. na koniec okresu sprawoz-dawczego. Dane po stronie wykonania powinny by zgodne z wykonanymi roz-chodami wynikajcymi z ewidencji ksigowej za dany okres sprawozdawczy.

Nalenoci z tytuu nabywanych obligacji przez j.s.t. prezentowane s w sprawozdaniach Rb-N oraz Rb-UN. W czci A sprawozdania Rb-N wskazuje si warto nominaln nalenoci oraz wybranych aktyww j.s.t. na koniec okre-su sprawozdawczego. Nalenoci j.s.t. prezentowane s w ukadzie przedmioto-wym wedug poszczeglnych tytuw, czciowo odpowiadajcym tytuom ze sprawozdania Rb-Z. Nalenoci prezentowane s zatem wedug nastpujcych tytuw: papiery wartociowe, poyczki, gotwka, depozyty, wymagalne nale-noci, pozostae nalenoci. Obligacje nabywane przez j.s.t. bd ujmowane w sprawozdaniach w tytule papiery wartociowe, jeli zostay dopuszczone do obrotu zorganizowanego, ale mog by prezentowane w tytule poyczki ww-czas, gdy ich zbywalno jest ograniczona. W obrbie poszczeglnych tytuw wyodrbnia si nalenoci krtkoterminowe o pierwotnym terminie wykupu nie duszym ni rok oraz dugoterminowe o pierwotnym terminie wykupu du-szym ni rok. W sprawozdaniu Rb-UN wykazywane s nalenoci wyraone w wartoci ksigowej z tytuu papierw wartociowych, dla ktrych istnieje pynny rynek wtrny, dla danego okresu sprawozdawczego.

Sprawozdania z zakresu operacji finansowych w zaoeniu ustawodawcy sporzdzane s w celach statystycznych. Dane wynikajce z tych sprawozda s nastpnie wykorzystywane do okrelenia wyniku nominalnego sektora instytucji rzdowych i samorzdowych oraz do obliczenia kwoty pastwowego dugu pu-blicznego. Majc powysze na uwadze, naley stwierdzi, e zasada jawnoci i przejrzystoci z punktu widzenia j.s.t. jest realizowana i przestrzegana, bowiem sposb uwzgldniania wielkoci na przykadzie obligacji komunalnych odpo-wiada zasadom okrelania zarwno wyniku nominalnego okrelanego przez Prezesa GUS, jak i kwoty pastwowego dugu publicznego ogaszanej przez Ministra Finansw. Natomiast z punktu widzenia obecnych i potencjalnych obligatariuszy sprawozdania z zakresu operacji finansowych stanowi przede wszystkim rdo informacji o poziomie zaduenie emitenta komunalnego. W zwizku z powy-szym sprawozdania te nie powinny stanowi wycznej podstawy przy podej-mowaniu decyzji inwestycyjnych, dlatego e obrazuj wycznie fragment ich dziaalnoci. Z punktu widzenia obligatariuszy sprawozdania z zakresu operacji finansowych w ograniczonym zakresie realizuj zasad jawnoci i przejrzystoci.

Magdalena Musia 80

3. Obligacje w sprawozdaniu budetowym Rb-NDS

Jednym ze sprawozda budetowych sporzdzanych przez j.s.t. s spra-wozdania oznaczone symbolem Rb-NDS dotyczce nadwyki albo deficytu j.s.t. Problematyka formy, terminw i sposobw sporzdzania sprawozdania Rb-NDS zostaa szczegowo uregulowana w rozporzdzeniu Ministra Finansw w spra-wie sprawozdawczoci budetowej. Zarzdy j.s.t. przekazuj sprawozdania Rb-NDS do waciwych regionalnych izb obrachunkowych, a te z kolei przesy-aj je w formie dokumentu elektronicznego do Ministra Finansw. Szczegy w zakresie sporzdzania i przekazywania sprawozda Rb-NDS j.s.t. znajduj si w zacznikach 22, 39 (rozdz. 6), 44 r.s.s.b., w ktrych przedstawiono wzr oraz instrukcj sporzdzenia dokumentu.

W celu okrelenia poziomu deficytu albo nadwyki budetu j.s.t., niezbdne jest zestawienie ich dochodw i wydatkw. Zgodnie bowiem z treci art. 217, ust. 1 u.f.p. nadwyk albo deficytem j.s.t. jest rnica pomidzy dochodami a wydatkami jej budetu. W sprawozdaniu Rb-NDS musz zatem zosta uwzgld-nione wielkoci dochodw i wydatkw; s one wyszczeglniane w odrbnych wierszach z uwzgldnieniem podziau na dochody albo wydatki biece i majt-kowe. Dane te wynikaj odpowiednio ze sprawozda Rb-27S oraz Rb-28S.

W kolejnych czciach sprawozdania Rb-NDS j.s.t. ujmuje si dane doty-czce jej przychodw i rozchodw, ktre powinny by zgodne z planem budetu uchwalonym na koniec okresu sprawozdawczego. W przypadku gdy wydatki j.s.t. przewyszaj jej dochody powstaje deficyt, ktry musi by pokryty przy-chodami pochodzcymi ze wskazanych w u.f.p. rde [zob. art. 217, ust 2, pkt 1-6 u.f.p.]. W sprawozdaniu Rb-NDS zamieszcza si wartoci wynikajce ze sprzeday obligacji, ktre stanowi jedno ze rde przychodu j.s.t. W odrbnym wierszu wskazuje si z kolei rodki pienine pochodzce z emisji, ktre zostay wykorzystane w celu realizacji programw i projektw realizowanych z udzia-em rodkw europejskich jako przychody z obligacji. Wyemitowane obligacje przez j.s.t. z nadejciem okrelonego w warunkach emisji terminu podlegaj wy-kupowi. Wykup obligacji kwalifikowany jest w u.f.p. jako rozchd, co rwnie ma swoje odzwierciedlenie w sprawozdaniu Rb-NDS. Wielkoci przychodw i rozchodw po stronie wykonania powinny by zgodne z danymi wynikajcymi z dokumentw ksigowych sporzdzanych za dany okres sprawozdawczy. Nale-y zatem stwierdzi, e sprawozdanie Rb-NDS dostarcza informacji o relacji pomidzy przychodami ogem a rozchodami ogem, a rnica pomidzy tymi wielkociami wskazuje na zapotrzebowanie i moliwoci finansowania deficytu przez j.s.t. [zob. Czopiska, 2014a, s. 399]. W zwizku z powyszym dane licz-


bowe zawarte w sprawozdaniu Rb-NDS wydaj si szczeglnie wane przede wszystkim dla organw j.s.t., ktre podejmuj decyzje w sprawie sposobu po-krycia deficytu, ale take dla inwestorw w obligacje komunalne. Sprawozdanie Rb-NDS obrazuje bowiem tendencje spaty zobowiza w sposb narastajcy w okresie sprawozdawczym. Ponadto warto podkreli, e sprawozdania Rb-NDS stanowi rdo niezbdnych danych do opracowania kwartalnej informacji o wykonaniu budetu j.s.t. podawanej do publicznej wiadomoci przez organy wykonawcze j.s.t. [zob. Ciglewicz-Mital, Talik, 2010, s. 30; art. 37, ust 1, pkt 1 u.f.p.]. Zwaywszy na powysze, zasada jawnoci i przejrzystoci finan-sw publicznych jest realizowana zarwno w odniesieniu do organw emitenta, jak i inwestorw, ktrzy poprzez sprawozdanie Rb-NDS mog zapozna si w ten sposb z oglnymi danymi dotyczcymi wysokoci dochodw i wydatkw oraz przychodw i rozchodw.

Sprawozdania Rb-NDS sporzdza si narastajco za kolejne kwartay roku budetowego. Kwartalny okres sprawozdawczy obowizuje rwnie przy spo-rzdzaniu sprawozda Rb-N oraz Rb-Z. Naley jednak zauway, e sprawoz-dania z zakresu operacji finansowych przedstawiaj stan nalenoci i zobowi-za na koniec ustalonego okresu sprawozdawczego. Natomiast sprawozdania budetowe dotyczce nadwyki albo deficytu maj obrazowa przepywy finan-sowe w danym okresie, dlatego te sporzdzane s w sposb narastajcy. [zob. Bieniaszewska, Woczak, 2015, s. 8]. W zwizku z powyszym naley stwier-dzi, e dla obligatariuszy kwartalny okres sprawozdawczy jest zbyt krtki, aby dostarcza wystarczajcych informacji, koniecznych do podejmowania decyzji inwestycyjnych. Zwaywszy jednak, e sprawozdania Rb-NDS sporzdzane s za okresy kwartalne w sposb narastajcy, ich walor informacyjny dla obligata-riuszy jest wikszy.

Co do zasady wielkoci dochodw oraz przychodw wynikajcych z pla-nw, powinny si bilansowa z wydatkami oraz rozchodami. Wyjtek stanowi sytuacja, w ktrej zarzdowi j.s.t. przysuguje prawo zwikszenia planu wycz-nie po stronie dochodw.

Sprawozdania Rb-NDS zawieraj rwnie dane uzupeniajce zawarte w czci E. Finansowanie deficytu, zgodnie z art. 217 ust. 2 ustawy o finansach publicznych oraz w czci F Dane uzupeniajce do wyliczenia relacji, o ktrych mowa w art. 242 i 243 ustawy o finansach publicznych. Sprawozdanie Rb-NDS dostarcza zatem informacji o wartoci przychodw pochodzcych ze sprzeday obligacji j.s.t. sucych pokryciu deficytu. W analizowanej czci sprawozdanie Rb-NDS uwzgldnia dane dotyczce nadwyki rodkw pieninych na rachun-ku biecym budetu j.s.t. wynikajcej m.in. z rozlicze wyemitowanych papie-rw wartociowych.

Magdalena Musia 82

W czci F sprawozdania Rb-NDS wskazuje si wielkoci, ktre nie s uwzgldniane przy obliczaniu poziomu zaduenia wynikajcego z algorytmu art. 243, ust 1 u.f.p. Prezentowane bd zatem wielkoci wynikajce z wykupu obligacji emitowanych w zwizku z zawart umow na realizacj programu, projektu lub zadania finansowego z udziaem rodkw europejskich z nalenymi odsetkami lub dyskontem. W odpowiednich wierszach ujmowane s take wiel-koci wynikajce z wykupu obligacji emitowanych w zwizku z umow zawart na realizacj programu lub zadania finansowego w co najmniej 60% ze rodkw europejskich w czci odpowiadajcej wydatkom na wkad krajowy finansowa-nych tymi zobowizaniami. W analizowanym sprawozdaniu uwzgldniany jest rwnie wykup obligacji wyemitowanych na spat przejtych zobowiza sa-modzielnego publicznego zakadu opieki zdrowotnej. Z kolei dalsze wiersze sprawozdania Rb-NDS wskazuj wielkoci wynikajce z wykupu obligacji no-minowanych w walutach obcych, ktre zostay wyemitowane na rynkach zagra-nicznych przed 1 stycznia 2010 r. Ponadto sprawozdanie Rb-NDS zawiera in-formacje o wysokoci zobowiza wynikajcych z obligacji wyemitowanych przez zwizek tworzony przez jednostk sporzdzajc to sprawozdanie.

Konstrukcja sprawozdania Rb-NDS, ktre uwzgldnia wielkoci planowane po zmianach oraz wielkoci wykonane, jest syntetycznym zestawieniem danych wynikajcych z uchway budetowej j.s.t. Ze wzgldu na ramy sprawozdania Rb-NDS, ktre wymaga prezentowania kwot w wysokociach planu po zmia-nach oraz w kwotach wykonanych, jest ono rdem informacji o zakresie reali-zacji budetu j.s.t. Sprawozdanie Rb-NDS obrazuje moliwoci finansowe j.s.t. w roku budetowym [zob. Czopiska, 2014a, s. 399]. Powizanie sprawozdania z treci uchway budetowej naley oceni pozytywnie z punktu widzenia rea-lizacji zasady jawnoci i przejrzystoci finansw publicznych.

Informacje zawarte w sprawozdaniach budetowych, w tym w sprawozda-niu Rb-NDS, su przede wszystkim badaniu stopnia realizacji zada publicz-nych oraz wskazaniu na rda finansowania tych zada [por. Filipiak, 2008, s. 76]. Sprawozdania budetowe dotyczce deficytu albo nadwyki j.s.t. przeka-zywane s przez przewodniczcych zarzdw do waciwych regionalnych izb obrachunkowych w formie dokumentu elektronicznego. Nastpnie regionalne izby obrachunkowe przekazuj sprawozdanie do Ministerstwa Finansw. Jak si wydaje, dane zawarte w sprawozdaniu Rb-NDS mog take by szczeglnie istotne dla organw wykonawczych j.s.t., ktre przesdzaj o treci uchwa bu-detowych, a nastpnie odpowiadaj za ich wykonanie. Mona zatem stwierdzi, e sprawozdanie budetowe Rb-NDS jest rwnie kierowane do organw j.s.t., mimo e tre rozporzdzenia nie wskazuje tych podmiotw jako adresatw


sprawozda Rb-NDS. Sprawozdanie to stanowi istotne rdo danych, na pod-stawie ktrych organy j.s.t. mog planowa przysze budety take w zakresie form pokrycia wystpujcego zaduenia lub jego restrukturyzacji. Sprawoz-dawczo budetowa powinna zatem uwzgldnia dane konieczne z punktu wi-dzenia zabezpieczenia prawidowoci wykorzystywania rodkw budetowych j.s.t. [zob. Glumiska-Pawlic, 2010, s. 412].

Zwaywszy na powysze, uzasadnione wydaje si stwierdzenie, e zarwno dla obligatariuszy, jak i organw emitenta sposb i zakres prezentowanych in-formacji w sprawozdaniu Rb-NDS realizuje zasad jawnoci i przejrzystoci fi-nansw publicznych w sposb peniejszy w porwnaniu do sprawozda z zakre-su operacji finansowych. 4. Obligacje w sprawozdaniach finansowych

jednostek samorzdu terytorialnego

Zgodnie z treci art. 80 ust. 1 ustawy o rachunkowoci w przypadku j.s.t. i ich zwizkw, nie stosuje si przepisw ustawy o rachunkowoci w zakresie spo-rzdzania sprawozda finansowych. Gminy, powiaty, wojewdztwa i ich zwizki sporzdzaj sprawozdania finansowe zgodnie z zasadami okrelonymi w r.z.r.

Sprawozdania finansowe j.s.t., bdce elementem ich rachunkowoci, ska-daj si z: bilansu z wykonania budetu j.s.t., cznego bilansu obejmujcego dane wynikajce z bilansw samorzdowych

jednostek budetowych i samorzdowych zakadw budetowych, cznego rachunku zyskw i strat obejmujcego dane wynikajce z rachun-

kw zyskw i strat samorzdowych jednostek budetowych i samorzdo-wych zakadw budetowych,

cznego zestawienia zmian w funduszu obejmujcego dane wynikajce z ze-stawie zmian funduszu samorzdowych jednostek budetowych i samorz-dowych zakadw budetowych.

Obligacje komunalne s ujmowane w bilansie z wykonania budetu j.s.t., ktry stanowi integraln cz ich sprawozdania finansowego. Bilans obrazuje kondycj finansow i majtkow j.s.t. na dany dzie bilansowy poprzez zesta-wienie skadnikw majtkowych, czyli aktyww, ze wskazaniem rde ich fi-nansowania, czyli pasyww.

rodki pochodzce z emisji obligacji komunalnych jako przychody j.s.t., uwzgldnia si po lewej stronie bilansu jako aktywa stanowice rodki pieni-

Magdalena Musia 84

ne. Jednoczenie wyemitowanie obligacji komunalnych wykazuje si w pasy-wach po prawej stronie bilansu jako zobowizanie j.s.t. [zob. widerska, 2013, s. 16, 44]. W czci dotyczcej zobowiza finansowych nie uwzgldnia si na-liczonych, lecz niezapaconych odsetek na dzie bilansowy. Wielkoci wynika-jce z niezapaconych odsetek s bowiem zamieszczane w wierszu Pozostae zobowizania.

Zobowizania j.s.t. s w bilansie rozrniane na zobowizania krtkotermi-nowe, czyli takie, ktre s patne w cigu 12 miesicy od dnia bilansowego, ale rwnie te zobowizania dugoterminowe, ktrych termin spat przypada na rok obrotowy nastpujcy po roku, ktrego dotyczy bilans z wykonania budetu [Ja-siska, Kurztkowski, 2015, s. 3]. Zobowizania wynikajce z emisji obligacji, ktrych termin wykupu jest duszy ni 12 miesicy, liczc od dnia bilansowego, s ujmowane w wierszu odpowiadajcym zobowizaniom dugoterminowym. Zaduenie wynikajce z emisji obligacji komunalnych bdzie prezentowane po-dobnie jak w bilansie z wykonania budetu w bilansie skonsolidowanym. Naley jednoczenie podkreli, e podzia na zobowizania dugoterminowe i krtko-terminowe zosta dokonany z uwzgldnieniem okresu wymagalnoci liczonego od dnia bilansowego. Natomiast podzia zobowiza na krtkoterminowe i du-goterminowe, wynikajcy ze sprawozda z zakresu operacji finansowych, zwi-zany jest z pierwotnym terminem wykupu obligacji.

Bilans z wykonania budetu j.s.t. zawiera pozycj Wynik wykonania bu-detu. Rnica pomidzy wykonanymi dochodami budetowymi a wykonany-mi wydatkami cznie z wydatkami niewygasajcymi z upywem roku budeto-wego j.s.t. stanowi wynik wykonania budetu. Naley zatem uzna, e kwota wskazana w pozycji wynik wykonania budetu powinna by taka sama, jak kwota ujta w sprawozdaniu Rb-NDS w wierszu Nadwyka/Deficyt w ko-lumnie wykonanie [zob. M. Jasiska, Kurztkowski, 2015, s. 4].

Sprawozdania finansowe s przekazywane przez jednostki wykonawcze do 31 maja roku nastpujcego po roku budetowym organom stanowicym. Na-stpnie komisja rewizyjna organu stanowicego po rozpatrzeniu m.in. sprawoz-dania finansowego, przedstawia wniosek w sprawie absolutorium dla organw wykonawczych j.s.t. do 15 czerwca roku nastpujcego po roku budetowym. Organ stanowicy rozpatruje i zatwierdza sprawozdanie finansowe j.s.t., a na-stpnie take na jego podstawie podejmuje uchwa w sprawie absolutorium do 30 czerwca po roku budetowym [zob. art. 270-271 u.f.p.]. Naley zatem stwierdzi, e sprawozdania finansowe odgrywaj donios rol take w procesie udzielania absolutorium organom wykonawczym j.s.t. Obowizek sporzdzania sprawozda finansowych przez organy wykonawcze emitenta suy zatem funk-


cji kontrolnej realizowanej przez organy stanowice j.s.t. Dlatego te normy prawne wynikajce z przytoczonych przepisw w pewnym zakresie wpywaj take na przestrzeganie przez organy j.s.t. zasady jawnoci i przejrzystoci fi-nansw publicznych. Podsumowanie

Podsumowujc, naley stwierdzi, e naoenie obowizku sporzdzania sprawozda przez j.s.t. stanowi element pozwalajcy na realizacj zasady jaw-noci i przejrzystoci finansw publicznych. Jednoczenie stopie szczegowo-ci omwionych sprawozda niewtpliwie wpisuje si w urzeczywistnienie omawianej zasady. Zwaywszy jednak na to, e ukad oraz tre poszczeglnych sprawozda dostosowane s do oczekiwa konkretnych adresatw zasada jaw-noci i przejrzystoci bdzie realizowana w rnym stopniu w odniesieniu do poszczeglnych odbiorcw.

Dlatego te dla inwestorw w obligacje komunalne podstawowym rdem informacji o sytuacji finansowej i majtkowej s sprawozdania finansowe j.s.t., a przede wszystkim bilans z wykonania budetu j.s.t., bdcy nieodczn cz-ci tego sprawozdania [zob. Czopiska, 2012, s. 655]. Jednak zwaywszy na ukad oraz tre wzorw sprawozda finansowych, ktre s niedostosowane do potrzeb analitycznych, powstaje konieczno zapoznania si z danymi liczbo-wymi wynikajcymi z innych sprawozda emitenta. Z punktu widzenia inwesto-rw w obligacje komunalne, uzasadniona wydaje si zatem analiza informacji zawartych take w sprawozdaniach budetowych, sprawozdaniach w zakresie operacji finansowych oraz w ewidencji ksigowej. Obrazuj one bowiem cao-ksztat procesw zwizanych z gromadzeniem i rozdysponowaniem rodkw publicznych [por. Rup, 2014, s. 191]. Wydaje si bowiem, e tylko caociowe zapoznanie si z danymi zawartymi w sprawozdaniach finansowych, w spra-wozdaniach budetowych oraz w sprawozdaniach z operacji finansowych j.s.t. umoliwia potencjalnym i obecnym obligatariuszom podjcie optymalnych de-cyzji inwestycyjnych zwizanych z ocen poziomu ryzyka [zob. Kamiski, 2012, s. 203-207], a nastpnie z lokowaniem kapitau w te papiery wartociowe [por. Hellich, s. 3 i n.]. Dopeniajc oceny zakresu realizacji zasady jawnoci i przejrzystoci finansw publicznych z punktu widzenia obligatariuszy naley podkreli, e przepisy regulujce problematyk sprawozdawczoci emitentw komunalnych s rozproszone w rnych aktach prawnych. Taki stan rzeczy ne-gatywnie wpywa na realizacj omawianej zasady.

Magdalena Musia 86

Sprawozdania budetowe oraz sprawozdania z zakresu operacji finanso-wych su przede wszystkim systematycznemu badaniu poziomu dochodw i wydatkw oraz nalenoci i zobowiza. S one wykorzystywane przede wszystkim na potrzeby wewntrzne podmiotw zaliczanych do sektora finansw publicznych [zob. Hass-Symotiuk, 2006, s. 444]. Informacje wynikajce z tych sprawozda s zatem istotne dla organw emitenta komunalnego w kontekcie planowania przyszych budetw oraz dywersyfikacji form pokrycia wystpuj-cego zaduenia lub jego restrukturyzacji. Jak wynika z przeprowadzonej anali-zy, dane wskazywane w tych sprawozdaniach s ze sob powizane. Zwaywszy na powysze, mona stwierdzi, e sprawozdawczo j.s.t. realizuje zasad jaw-noci i przejrzystoci w oczekiwanym zakresie. Jednoczenie dane wynikajce ze sprawozda z operacji finansowych oraz sprawozda budetowych mog by wykorzystywane przez Ministra Finansw w zwizku ze sprawowan kontrol w zakresie przestrzegania konstytucyjnej zasady dotyczcej poziomu relacji pastwowego dugu publicznego do rocznego produktu krajowego brutto.

Ponadto naley podkreli, e omwione sprawozdania su rwnie ce-lom kontrolnym. W przypadku sprawozda finansowych stanowi one jeden z niezbdnych dokumentw, bdcych podstaw do udzielenia absolutorium. Zatem poprawno danych wykazywanych w sprawozdaniu finansowym warun-kuje take otrzymanie autoryzacji od organu stanowicego dla organu wyko-nawczego j.s.t. Literatura Bieniaszewska A., Woczak B. (2015), Sprawozdania budetowe jednostek samorzdo-

wych, C.H. Beck, Warszawa. Chojna-Duch E. (2007), Polskie prawo finansowe. Finanse publiczne, Lexis Nexis, War-

szawa.

Ciglewicz-Mital A., Talik A. (2010), Jawno i przejrzysto finansw publicznych [w:] W. Lachiewicz (red.), Finanse publiczne. Praktyka stosowania nowej ustawy o finansach publicznych i aktw wykonawczych, C.H. Beck, Warszawa.

Czopiska E. (2012), Sprawozdawczo finansowa i budetowa oraz absolutorium bu-detowe w j.s.t. [w:] C. Kosikowski, J.M. Salachna (red.), Finanse samorzdowe. 580 pyta i odpowiedzi, Wolters Kluwer, Warszawa.

Czopiska E. (2014a), Sprawozdawczo budetowa [w:] J.M. Salachna (red.), Budet sa-morzdowy i wieloletnia prognoza finansowa projektowanie, wykonywanie, sprawoz-dawczo, ODDK, Gdask.

Czopiska E. (2014b), Sprawozdania jednostek sektora finansw publicznych w zakresie operacji finansowych [w:] J.M. Salachna (red.), Budet samorzdowy i wieloletnia pro-gnoza finansowa projektowanie, wykonywanie, sprawozdawczo, ODDK, Gdask.


Filipiak B. (2008), Sprawozdawczo budetowa i jej przydatno w ocenie audytowej jst, Kwartalnik Regionalnej Izby Obrachunkowej w Zielonej Grze, nr 1/45.

Glumiska-Pawlic J. (2010), Specyficzne zasady rachunkowoci, sprawozdawczoci, nadzoru, kontroli oraz odpowiedzialnoci w sektorze finansw publicznych, w aspek-cie charakterystyki gospodarki finansowej jednostek sektora finansw publicznych [w:] E. Rukowski (red.), System prawa finansowego. Prawo finansowe sektora fi-nansw publicznych, t. 2, Warszawa.

Hass-Symotiuk M. (2006), Sprawozdawczo budetowa [w:] T. Kiziukiewicz (red.), Rachunkowo w jednostkach sektora finansw publicznych, Difin, Warszawa.

Hellich E.B. (2011), Podstawowe problemy rachunkowoci sektora finansw publicz-nych, Oficyna Wydawnicza Szkoy Gwnej Handlowej w Warszawie.

Hellich E., Skonsolidowany bilans jednostek samorzdu terytorialnego, http://www.finanse publiczne.bdo.pl/component/content/article/456.pdf.

Jasiska M., Kurztkowski G. (2015), Bilas z wykonania budetu jednostki samorzdu terytorialnego, Poradnik Rachunkowoci Budetowej, nr 3.

Kamiski A. (2012), Finansowanie dune w jednostkach samorzdu terytorialnego, Wolters Kluwer, Warszawa.

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. z 1997 r., nr 78, poz. 483.

Kunierz L. (2015), Sprawozdania budetowe jednostek samorzdowych 2015, C.H. Beck, Warszawa.

Lipiec-Warzecha L. (2011), Ustawa o finansach publicznych. Komentarz, Wolters Klu-wer, Warszawa.

Malinowska A., Misig W. (2002), Finanse publiczne w Polsce. Przewodnik 2002, War-szawa.

Malinowska-Misig E., Misig W. (2007), Finanse publiczne w Polsce, Lexis Nexis, Warszawa.

Malinowska-Misig E. (2015), Ustawa o finansach publicznych. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa.

Michalski M. (2015), Sprawozdania budetowe jednostek samorzdowych 2015, C.H. Beck, Warszawa.

Rozporzdzenie Ministra Finansw z dnia 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozda jedno-stek sektora finansw publicznych w zakresie operacji finansowych, Dz.U. z 2014 r., poz. 1773.

Rozporzdzenie Ministra Finansw z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie szczegowego sposobu ustalania wartoci zobowiza zaliczanych do pastwowego dugu pu-blicznego, dugu Skarbu Pastwa, warto zobowiza z tytuu porcze i gwaran-cji z okrelonymi wyjtkami, Dz.U. nr 57, poz. 366.

Rozporzdzenie Ministra Finansw z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczeglnych zasad rachunkowoci oraz planw kont dla budetw pastwa, budetw jednostek samo-rzdu terytorialnego, jednostek budetowych, samorzdowych zakadw budeto-

Magdalena Musia 88

wych, pastwowych funduszy celowych oraz pastwowych jednostek budetowych majcych siedzib poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej, Dz.U. z 2013 r., poz. 289.

Rozporzdzenie Ministra Finansw z dnia 28 grudnia 2011 r. w sprawie szczegowego sposobu klasyfikacji tytuw dunych zaliczanych do pastwowego dugu pu-blicznego, Dz.U. z 2011 r., nr 298, poz. 1767.

Rozporzdzenie Ministra Finansw z dnia 16 stycznia 2014 r. w sprawie sprawozdaw-czoci budetowej, Dz.U. z 2014 r., poz. 119.

Rozporzdzenie Ministra Finansw z dnia 27 marca 2015 r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie sprawozdawczoci budetowej, Dz.U. z 2015 r., poz. 459.

Rup W. (2014), Sprawozdanie finansowe za 2014 rok pastwowych i samorzdowych jednostek budetowych, samorzdowych zakadw budetowych, jednostek samo-rzdu terytorialnego, ODDK, Gdask.

Rukowski E. (2010), Nowa ustawa o finansach publicznych wraz z ustaw wprowadza-jc. Komentarz praktyczny, ODDK, Gdask.

Skica T. (2004), Znaczenie jawnoci i przejrzystoci finansw publicznych dla ksztato-wania dobrych relacji pastwo obywatel, Finanse Komunalne, nr 11.

widerska G.K. (2013), Jak czyta sprawozdanie finansowe, Difin, Warszawa. Tokarski J. (red.) (1972), Sownik wyrazw obcych, PWN, Warszawa. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym, Dz.U. z 2013 r., poz. 594 ze zm.

Ustawa z dnia 29 wrzenia 1994 r. o rachunkowoci, Dz.U. z 2013 r., poz. 330 ze zm.

Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej, Dz.U. z 2012 r., poz. 591 ze zm.

Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie powiatowym, Dz.U. z 2013 r., poz. 595 ze zm.

Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie wojewdztwa, Dz.U. z 2013 r., poz. 596 ze zm.

Ustawa z dnia 6 wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej, Dz.U. z 2014 r., poz. 782 ze zm.

Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialnoci za naruszenie dyscypliny finan-sw publicznych, Dz.U. z 2013 r., poz. 168 ze zm.

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, Dz.U. z 2014 r., poz. 94 ze zm.

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz.U. z 2013 r., poz. 885 ze zm.

Ustawa z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach, Dz.U. z 2015 r., poz. 238.

[www 1] http://stat.gov.pl/portal-edukacyjny/co-to-jest-statystyka-publiczna/#1 (dostp: 11.08.2015).


BONDS IN THE FINANCIAL STATEMENTS OF LOCAL GOVERNMENT Summary: Local government units and their unions are required to prepare a number of reports concerning the collection and distribution of public funds. The aim of this article is to provide a method of taking into account the debt under the bond in selected reports of local government units. The study highlights the scope of the implementation of the principle of openness and transparency of public finances in relation to the issuer of local government bodies and investors in municipal bonds. Keywords: bonds, reports, local government.

OBLIGACJE W SPRAWOZDANIACH JEDNOSTEK...

Documents

Transcript of OBLIGACJE W SPRAWOZDANIACH JEDNOSTEK...