mgr in. ANDRZEJ PAWLAKCentralny Instytut Ochrony Pracy Pastwowy Instytut Badawczy

Nowe wymaganiaw projekcie europejskiej normy o wietleniowejo wietleniowych. Cz 2: Prezentacja danych dla miejsc pracy wewntrz i na zewntrz budynkw. EN 13032-3. wiato i o wietlenie. Pomiar i prezentacja danych fotometrycznych lamp i opraw o wietleniowych. Cz 3: Prezentacja danych dla o wietlenia awaryjnego miejsc pracy. EN 15193. Charakterystyka energetyczna budynkw. Wymagania energetyczne dotyczce o wietlenia. EN 1838. Zastosowania o wietlenia. O wietlenie awaryjne. ISO 3864-1. Symbole graficzne. Barwy bezpieczestwa i znaki bezpieczestwa. Cz 1: Zasady projektowania znakw bezpieczestwa stosowanych w miejscach pracy i w obszarach uyteczno ci publicznej. ISO 9241-307. Ergonomia interakcji czowieka i systemu. Cz 307: Analiza i metody badania spenienia wymaga dotyczcych elektronicznych monitorw ekranowych. CIE 17.4: 1987. Midzynarodowy sownik o wietleniowy. Cz 845: O wietlenie. CIE 97.2: 2005. Przewodnik utrzymania elektrycznych systemw o wietleniowych we wntrzach.

W artykule omwiono nowe wymagania zawarte w projekcie europejskiej normy o wietleniowej EN 12464-1 w stosunku do aktualnej normy o wietleniowej, ktr w jzyku polskim opublikowa PKN w listopadzie 2004 roku. New requirements included in the draft of the European lighting standard The paper describes new requirements included in the draft of European lighting standard FprEN 124641: 2009, compared to the present lighting standard, published in Poland by PKN in November 2004.

Fot. Daniel G/Stock.XCHNG

Terminy i definicje WstpPodczas konferencji Lighting Quality & Energy Efficiency, zorganizowanej przez Midzynarodowy Komitet O wietleniowy (CIE) w marcu 2010 r. w Wiedniu, zaprezentowano referat na temat zmian w aktualnej normie dotyczcej o wietlenia EN 12464-1 wiato i o wietlenie. O wietlenie miejsc pracy. Cz 1: Miejsca pracy we wntrzach. Prelegentem by wspautor tych zmian, Peter Dehoff z Austrii. Aktualna wersja tej normy zostaa opracowana przez Grup Robocz (WG 2) Komitetu Technicznego TC 169 Europejskiej Komisji Normalizacyjnej (CEN), ktra ustanowia j w pa dzierniku 2002 r. Od pa dziernika 2007 r. ta sama Grupa Robocza pracuje nad jej nowelizacj. Do 10 lutego br. zbierano opinie z narodowych komitetw normalizacyjnych, a po ich analizie, ktra bdzie trwaa do koca 2010 r., w lipcu 2011 r. ma ukaza si znowelizowana wersja tej normy. W artykule omwiono najwaniejsze zmiany i uzupenienia, zaproponowane przez Grup Robocz WG 2, ktre wynikaj przede wszystkim z konieczno ci uwzgldnienia postanowie dotyczcych poprawy efektywno ci energetycznej oraz aspektw ekologicznych zawartych w dyrektywie Parlamentu i Rady UE z dnia 6 lipca 2005 r. [1] i rozporzdze Komisji (WE) z marca i wrze nia 2009 r. [2]. W tym rozdziale skrcono definicj pola zadania wzrokowego (p. 3.2.) do nastpujcego zapisu: pole w miejscu pracy, gdzie wykonywane jest zadanie wzrokowe. Rwnomierno o wietlenia zostaa oznaczona symbolem Uo. Wprowadzono nowe pojcia: miejsce pracy (work place), stanowisko pracy (work station), pole dalszego planu ta (background area), o wietlenie wysokich wntrz (high bay lighting) oraz obszar dziaalno ci (activity area), zdefiniowane w nastpujcy sposb: Miejsce pracy miejsce, ktre zawiera stanowisko pracy oraz kade inne miejsce w obrbie przedsibiorstwa i/lub zakadu pracy, do ktrego pracownik ma dostp w zwizku ze swoim zatrudnieniem. Stanowisko pracy zbir i przestrzenne rozmieszczenie w rodowisku pracy wyposaenia niezbdnego do wykonania okre lonego zadania. Pole dalszego planu (ta) hole oraz inne przestronne obszary pomieszczenia w miejscu pracy, w ktrych nie wystpuj pole zadania ani pole bezpo redniego otoczenia.

Zakres normy i powoania normatywneW projekcie nowelizowanej normy EN 12464-1 dodano odwoania do normy EN 12464-2 w zakresie o wietlenia miejsc pracy znajdujcych si na zewntrz budynkw oraz do norm EN 1838 i EN 13032-3 dotyczcych o wietlenia awaryjnego, gdy omawiany projekt normy nie obejmuje tych zagadnie. W rozdziale dotyczcym powoa normatywnych dodano nastpujce pozycje: EN 12464-2. wiato i o wietlenie. O wietlenie miejsc pracy. Cz 2: Miejsca pracy na zewntrz. EN 13032-2. wiato i o wietlenie. Pomiar i prezentacja danych fotometrycznych lamp i opraw

22

10/2010

O wietlenie wysokich wntrz (strefy wysokie) system o wietleniowy, w ktrym wysoko zamontowania opraw przekracza 6 metrw. Obszar dziaalno ci obszar w miejscu pracy, w ktrym wykonywana jest dana dziaalno .

Kryteria projektowania o wietleniaW rozdziale dotyczcym otoczenia wietlnego dodano okre lajcy je nowy, smy parametr zmienno wiata (poziom i barwa wiata) oraz uwag, z ktrej wynika, e oprcz o wietlenia wystpuj czynniki zaliczane do ergonomicznych, wpywajce na wydolno wzrokow pracownika, takie jak: wa ciwo ci wykonywanego zadania (rozmiar, ksztat, umiejscowienie, wspczynniki odbicia detalu i ta) zdolno wzrokowa pracownika (ostro widzenia, zdolno widzenia przestrzennego oraz rozrniania barw) specjalnie udoskonalone i zaprojektowane rodowisko wietlne niepowodujce ol nienia, o dobrym rozrnianiu barw, a take system optycznych i dotykowych wska nikw o wysokim kontra cie, ktre mog wpyn na popraw widoczno ci oraz orientacji przestrzennej. Uwzgldnienie tych czynnikw moe wpyn na popraw wydolno ci wzrokowej bez potrzeby zwikszania poziomu natenia o wietlenia. W rozdziale dotyczcym rozkadu luminancji zmieniono zakresy uytecznych wspczynnikw odbicia podstawowych powierzchni wntrza. Warto ci te wg projektu wynosz dla: sufitu 0,7-0,9 (poprzednio 0,6-0,9), ciany 0,5-0,8 (poprzednio 0,3-0,8) i podogi 0,2-0,4 (poprzednio 0,1-0,5). Usunito natomiast wymaganie dotyczce paszczyzny pracy. Poza tym dodano kilka uwag. Pierwsza dotyczy zalecanego zakresu warto ci wspczynnika odbicia duych przedmiotw (np. meble, maszyny itp.), ktry zawiera si w przedziale 0,2-0,7. Okre lono, e zalecane warto ci wspczynnika odbicia powinny by rozwaane cznie z poziomem natenia o wietlenia na okre lonych powierzchniach pomieszczenia. Eksploatacyjne natenie o wietlenia i rwnomierno o wietlenia powinny przyjmowa nastpujce warto ci na powierzchni: rzeczywistej ciany: 50 lx i Uo t 0,1 sufitu: 30 lx i Uo t 0,1. Pod pojciem rzeczywistej ciany rozumie si wysoko ciany do najwyej zamontowanej oprawy o wietleniowej. Natomiast dla wysokich wntrz (stref) eksploatacyjne natenie o wietlenia na suficie moe przyjmowa nisze warto ci. W biurach, salach wykadowych, szpitalach wymagane s ja niejsze powierzchnie. W zwizku z tym, zalecane warto ci eksploatacyjnego natenia o wietlenia powinny wynosi dla cian 75 lx, a dla sufitw 50 lx. Natenie o wietlenia Zrezygnowano z wymaganej minimalnej warto ci 200 lx w miejscach staego pobytu pracownikw oraz dodano trzy uwagi. Pierwsza z nich dotyczy o wietlenia dla osb w podeszym

Rys. Zadania wzrokowe, obszar bezpo redniego otoczenia i pole dalszego planu (ta) Fig. Visual tasks, immediate surrounding and background areas

wieku oraz upo ledzonych wzrokowo. O wietlenie to powinno spenia specjalne wymagania dotyczce poziomu natenia oraz kontrastu luminancji. Druga uwaga dotyczy rozmiarw i umiejscowienia pola zadania: powinny one by okre lone i udokumentowane. W przypadku miejsc pracy, ktrych rozmiar i/lub pole zadania s nieznane: caa powierzchnia traktowana jest jako pole zdania caa powierzchnia jest rwnomiernie o wietlona (Uo t 0,4), a wystpujcy na niej poziom natenia o wietlenia jest okre lony przez projektanta o wietlenia. Ostatnia uwaga dotyczy sytuacji, kiedy pole zadania jest znane: w projekcie o wietlenia musi ono by wwczas okre lone, a wymagana na nim warto natenia o wietlenia zapewniona. Je li rodzaj zadania nie jest precyzyjnie okre lony przez zleceniodawc, wwczas projektant powinien zaoy, jakie zadania bd wykonywane i ustali odpowiednie dla nich wymagania. Rwnie rozmiar i umiejscowienie pola otaczajcego powinno by okre lone i udokumentowane. Jedn z waniejszych zmian w projekcie normy jest dodanie nowego rodzaju pola pola ta dalszego planu (rys.). W zwizku z tym w tabeli 1. dodano trzeci kolumn, w ktrej podano wymagane warto ci eksploatacyjnego natenia o wietlenia wyznaczone w paszczy nie poziomej na pododze. Zwikszono rwnie liczb poziomw natenia o wietlenia z 4 do 7. W zwizku ze zmianami wprowadzonymi w tabeli 1. ulegy rwnie zmianie wymagania do-

tyczce rwnomierno ci o wietlenia. W projekcie normy wymagane warto ci rwnomierno ci o wietlenia w polu zadania wzrokowego podane s teraz w rozdziale 5. pt. Wykaz wymaga dotyczcych o wietlenia. I tak, w polu tego zadania warto ci rwnomierno ci s zrnicowane w zaleno ci od rodzaju pomieszczenia lub czynno ci i nie mog by mniejsze odpowiednio od: 0,4, 0,6 lub 0,7. Natomiast w polu bezpo redniego otoczenia rwnomierno nie moe by mniejsza od 0,4, a w polu dalszego planu (ta) od 0,1. Przykadowe zestawienie wymaga dotyczcych o wietlenia dla stanowisk pracy obrbki i przetwrstwa drewna przedstawiono w tabeli 2. W tabeli tej doskonale wida, e rwnomierno w polu zadania przyjmuje rne warto ci 0,4, 0,6 i 0,7 w zaleno ci od rodzaju wykonywanych zada lub czynno ci. Natomiast w ostatniej kolumnie, dotyczcej wymaga specjalnych, w przypadkach podawania warto ci temperatury barwowej ograniczono jej zakres do 6500 K, czego nie ma w aktualnej normie. Siatka pomiarowa natenia o wietlenia Kolejn zmian zaproponowan w projekcie normy jest przedstawienie sposobu wyznaczania punktw siatki natenia o wietlenia, w ktrych jest ono obliczane na etapie projektowania, a nastpnie w ktrych wykonywany jest pomiar na etapie weryfikacji projektu. Sposb tworzenia tej siatki dotyczy zarwno pola zadania, jak i pola bezpo redniego otoczenia oraz pola dalszego planu (ta). Przyjto identycznie jak w normie PN-EN 12464-2 [4], e zalecane s siatki o oczkach

Tabela 1. Zaleno ci pomidzy nateniem o wietlenia w polu bezpo redniego otoczenia i polu dalszego planu (ta) w stosunku do natenia o wietlenia w polu zadania wzrokowego [3] Table 1. Relationship of immediate surrounding and background areas illuminations in regard of the lighting intensity [3] Natenie o wietlenia (Em) Natenie o wietlenia (E) w polu Natenie o wietlenia (E) w polu w polu zadania wzrokowego [lx] bezpo redniego otoczenia [lx] dalszego planu (ta) [lx] t 750 500 100 500 300 100 300 200 50 200 E w polu zadania wzrokowego 50 150 E w polu zadania wzrokowego 50 100 E w polu zadania wzrokowego 50 d 50 E w polu zadania wzrokowego E w polu zadania wzrokowego/2

BP 10/2010

23

Tabela 2. Wymagania dotyczce o wietlenia dla stanowisk obrbki i przetwrstwa drewna (tablica 5.25 wg projektu normy [3]) Table 2. Example table with lighting requirements in regard of wood working and processing work places (table 5.25 with standard [3]) Nr 5.25.1 Rodzaj wntrz, zadania lub czynno ci Em [lx] UGRL 28 28 25 25 22 Uo Ra Specjalne wymagania

Procesy automatyczne, np. suszenie, 50 produkcja sklejki 150 300

0,4 40 0,4 40 0,6 60 0,6 80 0,7 80 Zapobieganie efektom stroboskopowym 4000 K d Tc d 6500 K 4000 K d Tc d 6500 K 4000 K d Tc d 6500 K Zapobieganie efektom stroboskopowym

5.25.2 Doy parownicze 5.25.3 Pilarki ramowe (traki)

5.25.4 Praca przy stole stolarskim, klejenie, 300 monta 5.25.5 Polerowanie, malowanie, stolarstwo de- 750 koracyjne 5.25.6 Praca przy maszynach do obrbki drewna, np. toczenie, obienie, struganie, 500 prolowanie, frezowanie wpustw, cicie, piowanie, wiercenie 5.25.7 Dobr drewna na fornir 750 750 5.25.8 Intarsjowanie, inkrustowanie 5.25.9 Kontrola jako ci, sprawdzanie

19 22 22

0,6 80 0,7 0,7 0,7 90 90 90

1000 19

Em [lx] eksploatacyjne natenie o wietlenia, UGRL ujednolicona ocena ol nienia, Ra wska nik oddawania barw Tabela 3. Zaleno pomidzy dugo ci powierzchni, maksymaln odlego ci pomidzy punktami pomiarowymi a minimaln liczb punktw pomiarowych Table 3. Relation of the maximum distance between grid points and the minimum number of grid points and the length of area Dugo powierzchni, d [m] 0,40 0,60 1,00 2,00 5,00 10 25 50 100 Maksymalna odlego pomidzy punktami pomiarowymi, p [m] 0,15 0,20 0,20 0,30 0,60 1,00 2,00 3,00 5,00 Minimalna liczba punktw pomiarowych 3 3 5 6 8 10 12 17 20

Dwa ostatnie parametry byy ju opisane w aktualnej normie [5], natomiast pierwszy rednie cylindryczne natenie o wietlenia (Ez) jest wprowadzony w omawianym projekcie po raz pierwszy. Jest to istotny parametr, wpywajcy na popraw kontaktu wzrokowego i rozpoznawania rnych cia staych szczeglnie ludzkich twarzy. Dlatego te te obszary powinny by o wietlone dostatecznie jasno. W obszarach aktywno ci eksploatacyjne rednie cylindryczne natenie o wietlenia (wyznaczane w paszczy nie pionowej) nie powinno by mniejsze ni 50 lx przy rwnomierno ci o wietlenia Uo > 0,1, ktr wyznacza si na paszczy nie poziomej na wysoko ci 1,2 m nad podog. W celu zapewnienia dobrego kontaktu wzrokowego, szczeglnie w tych obszarach, w ktrych jest to istotne, np. w biurach, salach wykadowych, miejscach spotka itp., cylindryczne natenie o wietlenia nie powinno by mniejsze ni 150 lx przy rwnomierno ci o wietlenia Uo > 0,1. Rwnie w rozdziale dotyczcym modelowania zostay dodane kwestie zwizane z cylindrycznym nateniem o wietlenia. Ot stosunek natenia o wietlenia cylindrycznego do horyzontalnego (poziomego) w danym punkcie przyjto jako wska nik modelowania o wietlenia. Je li przyjmuje on warto ci pomidzy 0,3 a 0,6 oznacza to, e modelowanie o wietlenia jest na dobrym poziomie. W przypadku kierunkowego o wietlenia zada wzrokowych powinno si unika nieprzyjemnych cieni, ktre nakadaj si na zadanie wzrokowe. Jednak naley pamita, e niektre cienie poprawiaj widzialno zadania wzrokowego. Wspczynnik utrzymania W rozdziale tym wprowadzono nowy sposb obliczania cakowitego wspczynnika utrzymania (MF). Wyznacza si go z nastpujcego wzoru: MF = LLMF LSF LMF RSMF gdzie: LLMF wspczynnik utrzymania strumienia wietlnego rda wiata LMF wspczynnik utrzymania sprawno ci oprawy LSF wspczynnik trwao ci rda wiata RSMF wspczynnik utrzymania powierzchni pomieszczenia. Generalnie projektant okre la cakowity wspczynnik utrzymania, uwzgldniajc zastosowane rda wiata, oprawy o wietleniowe oraz wspczynniki odbicia danego wntrza. Dane tych obiektw oraz przyjte zaoenia powinny by zamieszczone w projekcie o wietlenia. Wspczynnik utrzymania ma duy wpyw na wydajno energetyczn. Zaoenia przyjte podczas obliczania wspczynnika utrzymania powinny by zoptymalizowane w sposb, ktry prowadzi do duej warto ci tego wspczynnika. Wskazwki dotyczce obliczania wspczynnika utrzymania zawarte s w publikacji CIE 97.2: 2005 [6].

w postaci czworobokw zblione wymiarami, w jak najwikszym stopniu, do kwadratu. W oczkach tych stosunek dugo ci do szeroko ci powinien mie ci si w przedziale od 0,5 do 2. Maksymaln odlego pomidzy punktami pomiarowymi (p) naley wyznaczy wg wzoru: p = 0,2 5log d [m] gdzie: d duszy wymiar obszaru, gdy stosunek duszego do krtszego boku tego obszaru jest mniejszy od 2, a gdy tak nie jest, d jest krtszym wymiarem [m]. Zaleca si, aby warto p d 10 m. Liczba punktw pomiarowych dla boku obszaru o wikszej dugo ci jest najblisz liczb cakowit otrzyman z podzielenia d przez p. Na podstawie tego wzoru podano przykadowe zaleno ci pomidzy dugo ci powierzchni, maksymaln odlego ci pomidzy punktami pomiarowymi siatki a minimaln liczb punktw pomiarowych. Zestawienie to przedstawiono w tabeli 3. Umiejscowienie punktw pomiarowych nie powinno si pokrywa z rozmieszczeniem opraw o wietleniowych. Pas o szeroko ci 0,5 m

wyznaczony od powierzchni cian jest wyczony z powierzchni uwzgldnianej w obliczeniach, z wyjtkiem sytuacji, gdy pole zadania wzrokowego znajduje si w tym obszarze. Je li pole dalszego planu (ta) odpowiada powierzchni caego pomieszczenia z wyczeniem pasa o szeroko ci 0,5 m wyznaczonego od powierzchni cian, wwczas przyjta siatka pomiarowa powinna odpowiada rozmiarowi pomieszczenia. O wietlenie przestrzeni we wntrzach O wietlenie przestrzeni we wntrzach to nowy punkt w omawianym projekcie normy. Wynika z niego, e oprcz o wietlenia zadania wane jest o wietlenie caej przestrzeni wewntrz obiektu, w ktrej znajduj si ludzie. Jest ono niezbdne do o wietlenia przedmiotw, uwydatnienia struktury materiaw i poprawienia wygldu ludzi. Okre lane jest ono przez nastpujce kryteria: rednie cylindryczne natenie o wietlenia w obszarach aktywno ci modelowanie o wietlenie kierunkowe zada wzrokowych.

24

10/2010

Tabela 4. Graniczne warto ciach luminancji opraw o wietleniowych, ktre mog si odbija na ekranie paskich monitorw [3] Table 4. Border luminance limits of luminaries, which can be reflected in flat screens [3] Polaryzacja Warto luminancji ekranu* Ekran o duej luminancji L > 200 cd/m2 d 3 000 cd/m2 Ekran o redniej luminancji L < 200 cd/m2 d 1 500 cd/m2

Procedury weryfikacyjne Ostatnim rozdziaem omawianego projektu normy s procedury weryfikacyjne. U ci lono tu postanowienia dotyczce projektu o wietlenia, ktry powinien zawiera przyjte zaoenia projektowe, wyniki oblicze oraz stopie ich dokadno ci, a take plan konserwacji, w ktrym uwzgldniono obliczony wspczynnik utrzymania.

Przypadek A Polaryzacja dodatnia oraz typowe wymagania dotyczce barwy i elementw wy wietlanych informacji, np. biura, szkoy itp. Przypadek B Polaryzacja ujemna i/lub wysze wymagania dotyczce barwy i elementw wy wietlanych informacji, np. projektowanie wspomagane komputerowo w kolorze (CAD) itp.

d 1 500 cd/m2

d 1 000 cd/m2

PodsumowaniePrzedstawione zmiany i uzupenienia ujte w omwionym projekcie normy wynikay z konieczno ci uwzgldnienia postanowie dyrektywy Parlamentu i Rady UE z dnia 6 lipca 2005 r. [1]. Realizacja wymaga normy umoliwi projektantom o wietlenia uzyskanie oszczdnoci w zuyciu energii elektrycznej przy jednoczesnym zachowaniu lub poprawie komfortu pracy wzrokowej. W najwikszym stopniu do zmniejszenia zuycia energii elektrycznej przyczyni si wprowadzenie dodatkowych warto ci rwnomierno ci w polu zdania wzrokowego uzalenionych od rodzaju stanowiska pracy. Zmiana granicznych warto ci luminancji, ktre mog odbija si na ekranach paskich monitorw ma na celu popraw kontrastu, co bezpo rednio wpywa na popraw warunkw pracy wzrokowej na stanowiskach wyposaonych w takie monitory. Celowe byo rwnie wprowadzenie pola dalszego planu (ta) do projektu i oceny stanowiska pracy, gdy by to obszar dotychczas zapominany podczas wykonywania pomiarw kontrolnych natenia o wietlenia przez wielu pomiarowcw. Rwnie podana metoda wyznaczania siatki pomiarowej ujednolici sposb jej wyznaczania, co wpynie na wiksz powtarzalno wynikw pomiarw. Problemem wprowadzenia aktualizowanej normy moe by, moim zdaniem, pomiar cylindrycznego natenia o wietlenia w obszarach aktywno ci, ze wzgldu na niedostpno na naszym rynku cylindrycznych sond pomiarowych.

* Warto ci luminancji ekranu s maksymalnymi warto ciami luminancji biaej cz ci ekranu, ktre podaje producent.

O wietlenie stanowisk pracy z urzdzeniami wyposaonymi w monitory ekranowe (DSE) W rozdziale tym dokonano zmian w granicznych warto ciach luminancji, ktre mog si odbija na ekranie paskich monitorw. Zwizane jest to z faktem, e niewa ciwie dobrane o wietlenie moe obniy kontrast na ekranie monitora. Przyczyn tego mog by: odbicia dekontrastujce spowodowane przez zbyt du warto natenia o wietlenia na ekranie monitora jaskrawe powierzchnie powstajce na ekranie monitora, spowodowane odbijajcymi si oprawami o wietleniowymi o zbyt duej luminancji. W tabeli 4. podano graniczne warto ci rednich luminancji opraw o wietleniowych, ktre mog si odbija na ekranie paskich monitorw ustawionych pionowo lub nachylonych pod ktem do 15 o wyznaczonym od pionu, przy typowych kierunkach obserwacji. Stosowanie ekranw o luminancji powyej 200 cd/m 2 umoliwia stosowanie opraw o wietleniowych o luminancjach do 3 000 cd/m2. Niektre rodzaje zadania albo typy ekranw monitorw wymagaj rnego rodzaju o wietlenia, np. niszych granicznych warto ci luminancji, wytworzenia specjalnych cieni, indywidualnego

sterowania o wietleniem itp. W obszarach dziaalno ci przemysowej i rzemie lniczej ekrany monitorw mog by chronione dodatkow szyb ochronn. W przypadku wystpowania niepodanych odbi od tej szyby powinny one by zredukowane np. poprzez: zastosowanie powoki antyodbiciowej, nachylenie tej szyby lub zastosowanie odpowiednich przeson. Rnorodno wiata Jest to nowy rozdzia, w ktrym zwraca si uwag na fakt, e wiato wpywa na zdrowie ludzi, ich nastrj, emocje, psychik i dobre samopoczucie. wiato ma rwnie wpyw na rytm cyrkadialny (okoodobowy) czowieka. Zmiana warunkw o wietleniowych w czasie poprzez zastosowanie o wietlenia dziennego i/lub dedykowanego o wietlenia elektrycznego moe stymulowa ludzi i wpywa na ich stan zdrowia oraz dobre samopoczucie. W przypadku o wietlenia elektrycznego moliwe jest zwikszanie poziomu natenia o wietlenia, stosowanie przedziau rozkadu luminancji i zakresu temperatury barwowej wikszych ni okre lono w projekcie tej normy. Jednak szczegowe zalecenia dotyczce zmian o wietlenia dziennego i elektrycznego w czasie s na etapie opracowywania.

PI MIENNICTWO[1] Dyrektywa 2005/32/WE Parlamentu i Rady z dnia 6 lipca 2005 r. ustanawiajca oglne zasady ustalania wymogw dotyczcych ekoprojektu dla produktw wykorzystujcych energi [2] Rozporzdzenie Komisji (WE) nr 244/2009 z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/ WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogw dotyczcych ekoprojektu dla bezkierunkowych lamp do uytku domowego ze zmianami zawartymi w rozporzdzeniu Komisji (WE) nr 859/2009 z dnia 18 wrze nia 2009 r. oraz rozporzdzenie Komisji (WE) nr 245/2009 z dnia 18 marca 2009 r. [3] FprEN 12464-1: 2009. Light and lighting. Lighting of work places. Part 1: Indoor work places [4] PN-EN12464-2 wiato i o wietlenie. O wietlenie miejsc pracy. Cz 2: Miejsca pracy na zewntrz [5] PN-EN 12464-1:2004. wiato i o wietlenie. O wietlenie miejsc pracy. Cz 1: Miejsca pracy we wntrzach [6] CIE 97.2: 2005 Guide on the Maintenance of Indoor Electric Lighting Systems

Fot. Flavio Vodskaman/Stock.XCHNG

BP 10/2010

25