Wyniki: Porównując dawkę średnią oraz V20 Gy w płucach, wykazano nieznaczną redukcję ich wartości dla planów nagłębokim wdechu w stosunku do planów na swobodnym oddechu: 5 Gy (�1,6) vs 5,43 Gy (�1,6) p 0,96 oraz 7,72% (�2,6) vs8,22 (�3,1) p 0,82, które nie osiągnęły progu istotności statystycznej. Napromienianie na wdechu pozwoliło natomiast naistotną statystycznie redukcję średniej dawki w sercu o 50,07 � 21,9% p 0,00001 z 6,21 � 3,5 Gy do 2,84 � 1,9 Gy orazredukcję obszaru serca objętego dawką V25 Gy średnio o 5,8 � 4,76% z 7,1 � 5,9% do 1,29 � 2,18 p 0,00002.Zaobserwowano również 55 � 31% redukcję dawki obejmującej 10 cm3 serca z 37,85 � 17 Gy do 16,75 � 16 Gyp 0,00001 oraz redukcję dawki średniej w LCA średnio o 17,25 � 11,8 Gy (28,38 Gy vs 11,12 Gy) p 0,000002 dla planów nawdechu.

Wnioski: Napromienianie pacjentek na głębokim wdechu za pomocą RPM pozwala na znaczną redukcję dawki w sercui lewej tętnicy wieńcowej.

http://dx.doi.org/10.1016/j.onko.2013.09.031

[Nr 31] Impact of the intra- and inter-observer variability in the delineation of parotid glands on the dose calculation duringhead and neck helical tomotherapy

Tomasz Piotrowski 1,2, Katarzyna Gintowt 2, Agata Jodda 1, Adam Ryczkowski 1, Weronika Bandyk 1, Bartosz Bąk 3,Marta Adamczyk 1, Małgorzata Skórska 1, Joanna Kaźmierska 2,3, Julian Malicki 1,2

1Department of Medical Physics, Greater Poland Cancer Centre, Poznań, Poland2Department of Electroradiology, University of Medical Sciences, Poznań, Poland3 2nd Radiotherapy Department, Greater Poland Cancer Centre, Poznań, Poland

E-mail address: tomasz.piotrowski@me.com

Introduction: The intra- and inter-observer variability in delineation of the parotids on the kilo-voltage (kV) CT and mega-voltage (MV) CT were examined to establish their impact on the dose calculation during adaptive head and neck helicaltomotherapy (HT).

Material andMethod: Three observers delineated left and right parotids for 10 randomly selected patients with oropharynxcancer treated on HT. The pre-treatment kVCT and the MVCT from the first fraction of irradiation were selected todelineation. The delineation procedure was repeated three times by each observer. The parotids were delineated accordingto the institutional protocol. The analyses included intra-observer reproducibility and inter-structure, -observer and -modalityvariability of the volume and dose.

Results: The differences between the left and right parotid were not significant (p > 0.3). The reproducibility of thedelineation was confirmed for each observer on the kVCT (p > 0.2) and on theMVCT (p > 0.1). The inter-observer variabilityof the outlines was significant (p < 0.001) as well as the inter-modality variability (p < 0.006). The parotids delineated on theMVCT were 10% smaller than on the kVCT. The inter-observer variability of the parotids delineation did not affect theaverage dose (p = 0.096 on the kVCT and p = 0.176 on the MVCT). The dose calculated on the MVCT was higher by 3.3%than dose from the kVCT (p = 0.009).

Conclusion:Usage of the institutional protocols for the parotids delineation reduces intra-observer variability and increasesreproducibility of the outlines. These protocols do not eliminate delineation differences between the observers, but thesedifferences are not clinically significant and do not affect average doses in the parotids. The volumes of the parotids delineatedon the MVCT are smaller than on the kVCT, which affects the differences in the calculated doses.

http://dx.doi.org/10.1016/j.onko.2013.09.032

[Nr 32] Dawki promieniowania jonizującego poza obszarem terapeutycznym w radioterapii

Marta Kruszyna *, Anna Kowalik, Weronika Jackowiak, Sebastian Adamczyk

Wielkopolskie Centrum Onkologii, Poznań

*PrelegentAdres email: marta.kruszyna@wco.pl

Cel: W ostatnich latach nastąpił wzrost liczby pacjentów leczonych z użyciem zaawansowanych technik radioterapii(IMRT, VMAT). Dla nowoczesnych technik dawki w miejscach poza obszarem napromieniania mogą wpływać na ryzykoindukowania nowotworów u pacjentów w późniejszym czasie (efekty stochastyczne). Celem pracy było wyznaczenie rozkładudawki promieniowania jonizującego poza obszarem terapeutycznym.

Materiał i metody: W osi wiązki zadano dawkę 75 Gy na głębokość 8 cm, dla pola 10 � 10 cm, SSD = 92 cm, energia:X6MV, X20MV i moc dawki 300 MU/min. Dodatkowo w osi wiązki (CAXP1) wykonano kontrolny pomiar komorą

Zeszyty Naukowe WCO, Letters in Oncology Science 10S (2013) 1–7916

jonizacyjną typu Farmer (PTW). Pomiar rozkładu dawki promieniowania poza polem terapeutycznymwykonano za pomocąfilmów dozymetrycznych (Gafchromic EBT2) oraz detektorów termoluminescencyjnych (TLD 100, 600 i 700) w specjalnieprzygotowanym fantomie wodnym (40 � 35 � 90 cm). Otrzymane wyniki porównano z dawką wygenerowaną w systemieplanowania leczenia (TPS Eclipse, Varian). Dawki mierzono w odległości od osi wiązki: 10 cm (P2), 15 cm (P3), 20 cm (P4),25 cm (P5), 30 cm (P6), 35 cm (P7).

Wyniki: W obszarach zlokalizowanych w pobliżu obszaru napromienianego (dla CAXP1 = 75 Gy) dawki osiągały 0,5–1,5 Gy. W bardziej odległych miejscach (P4–P7) dawka jest na poziomie kilkunastu cGy. Dawka zmierzona w stosunku dodawki zadanej w osi wiązki terapeutycznej X20MV wynosiła odpowiednio dla punktów P2, P3 i P7: dla TLD 100: 3%; 1,3% i0,7%; dla TLD 700: 1,9%; 0,6% i 0,1%; dla filmów: 1,5%; 0,5% i 0,01%. Rezultaty dla TLD 100 są zawyżone ze względu naistotną komponentę promieniowania neutronowego i właściwości pomiarowe nie powinny być rekomendowane do tegorodzaju pomiarów. Badanie zostanie poszerzone o pomiary promieniowania neutronowego oraz badania radiobiologiczne.

Wnioski: Pomiar dawek w zakresie niskich wartości jest trudny do przeprowadzenia ze względu na nieznajomośćdokładnego składu widmowego promieniowania (promieniowania wielokrotnie rozproszone), co indukuje dodatkowe błędypomiarowe. Wyniki pokazują, że dawki poza polem mogą być istotne radiobiologicznie. Należy zwrócić uwagę na ich wpływna zdrowe tkanki oraz płynące z tego faktu konsekwencje dla pacjentów.

http://dx.doi.org/10.1016/j.onko.2013.09.033

[Nr 33] Przyspieszone napromienianie części piersi: przegląd stosowanych technik, rekomendacje

Brygida Białas *, Barbara Lange, Marta Szlag, Agnieszka Cholewka, Sylwia Kellas-Ślęczka, Piotr Wojcieszek,Marek Fijałkowski

Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddział w Gliwicach

*PrelegentAdres email: brygida@io.gliwice.pl

Cel:Radioterapia jest standardowym postępowaniem u chorych na raka piersi po oszczędzającym leczeniu chirurgicznym.W większości ośrodków onkologicznych radioterapię pooperacyjną stosuje się jako napromienianie obszaru piersi do dawki45–50 Gy, z podwyższeniem dawki w loży pooperacyjnej za pomocą boost-u elektronowego lub brachyterapii. Względniedługi czas takiego leczenia (5–7 tygodni) stanowi istotne ograniczenie dostępności tej metody. Zastosowanie przyspieszonegonapromieniania części piersi (APBI) pozwala na skrócenie czasu trwania radioterapii do 4 lub 5 dni i ogranicza napromienianyblok tkanek piersi. Najistotniejszy problem stanowi odpowiedni dobór chorych, które mogą odnieść największą korzyśćz zastosowania tej metody. Rekomendacje ASBS, ASTRO i GEC-ESTRO definiują grupę kobiet, u których APBI może byćbezpiecznie stosowane.Wzrost zainteresowania APBI spowodował, że zaczęto stosować różne techniki napromieniania, takiejak: śródtkankowa brachyterapia wielodrenowa, brachyterapia z zastosowaniem balonu (Mammosite, Contura),teleradioterapia konformalna, radioterapia śródoperacyjna (IORT). Wyniki przeprowadzonych prospektywnych badańklinicznych III fazy, w których oceniano różne techniki APBI, wykazały porównywalne odsetki niepowodzeń miejscowychoraz porównywalną tolerancję po zastosowaniu napromieniania całej piersi z następowym boost-em oraz APBI. Najlepszyefekt kosmetyczny obserwowano po APBI techniką śródtkankowej brachyterapii wielodrenowej.

Materiał i metody: 253 chore na raka piersi po zabiegu oszczędzającym leczone w I Oddziale w Gliwicach od maja 2006 doczerwca 2013. Chore kwalifikowane do APBI zgodnie z zaleceniami GEC–ESTRO. Brachyterapia HDR Ir 192 technikąwielodrenowego implantu śródtkankowego: dawka całkowita 32 Gy w 8 frakcjach po 4 Gy, frakcjonowanie 2 � dziennie,minimalny odstęp 6 godzin między frakcjami.

Wyniki: Średni okres obserwacji wynosi 36 miesięcy (3–84). Objętość PTV obliczona na podstawie rekonstrukcji 3Dwynosiła 17,4–172,4 cm3. Wartość średnia parametru V100 wynosiła 74,34 cm3, V150 wynosiła 26,36 cm3, a V200 – 10 cm3.WartośćD10 i D2 dla płuca wynosiła średnio 28% i 37% dawki referencyjnej. Powierzchnia skóry otrzymywała średnio 39%dawki referencyjnej (17–67%). PTV 100 wynosiło średnio 95%, DHI 0,75, a COIN 0,75. U jednej chorej stwierdzono wznowępoza pierwotną lokalizacją guza.

Wnioski: Wypracowany algorytm diagnostyczno-terapeutyczny APBI + BT + HDR zapewnia utrzymanie bezpiecznychdawek w narządach krytycznych (płuco, skóra). Uzyskane parametry oceny jakości implantu są zadowalające i przekładająsię na bardzo dobrą tolerancję procedury.

http://dx.doi.org/10.1016/j.onko.2013.09.034

Zeszyty Naukowe WCO, Letters in Oncology Science 10S (2013) 1–79 17