Wpływ promieniowania jonizującego na organizmy żywe
description
Transcript of Wpływ promieniowania jonizującego na organizmy żywe
WPŁYW WPŁYW PROMIENIOWANIA PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO NA JONIZUJĄCEGO NA ORGANIZMY ŻYWEORGANIZMY ŻYWE
Jednostki charakteryzujące stopień Jednostki charakteryzujące stopień napromieniowanianapromieniowania
• 1 Gy (grej)1 Gy (grej) – jednostka dawki pochłoniętej. Dawka pochłonięta wynosi 1 Gy gdy 1kg materii pochłania energię 1 J
• 1 Gy/h 1 Gy/h - moc dawki pochłoniętej – wartość dawki w jednostce czasu
• 1 Sv (siwert) 1 Sv (siwert) – miara (uśredniona) uwzględniająca rodzaj promieniowania oraz rodzaj tkanki – dawka skuteczna
Dawka śmiertelna w przypadku człowieka wynosi ok. 3 Sv.3 Sv.
Wpływ promieniowania Wpływ promieniowania jonizującego na zdrowiejonizującego na zdrowie
Dawka (w Sv)Dawka (w Sv) EfektyEfekty
0,05 do 0,20,05 do 0,2 Możliwe efekty opóźnione (nowotwory ) i zaburzenia chromozomalne
0,25 do 1,00,25 do 1,0 Zmiany we krwi
Ponad 0,5Ponad 0,5 Możliwa chwilowa niepłodność u mężczyzn
1 do 21 do 2 Wymioty, biegunka, zmniejszenie się odporności na infekcje, możliwe zahamowania rozrostu kości u dzieci
2 do 32 do 3 Silna choroba popromienna, mdłości, 25% prawdopodobieństwa zejścia śmiertelnego
Ponad 3Ponad 3 Całkowita niepłodność u kobiet
3 do 43 do 4 Zniszczenie szpiku i miąższu kostnego, 50% zejścia śmiertelnego
4 do 10 4 do 10 Ostra choroba i śmierć (zazwyczaj w ciągu kilku dni) u 80% napromieniowanych
Średnie śmiertelne dawki dla różnych Średnie śmiertelne dawki dla różnych grup taksonomicznychgrup taksonomicznych
Ciekawostką jest, że różne organizmy prezentują odmienną odporność na dawki promieniowania.Bakterie i bezkręgowce są wyjątkowo odporne, natomiast zwierzęta wyższe oraz człowiek prezentują wysoką wrażliwość.
Wrażliwość poszczególnych organów Wrażliwość poszczególnych organów człowieka na promieniowanieczłowieka na promieniowanie
•Tkanka limfatyczna•Nabłonek jąder•Szpik kostny•Nabłonek żołądkowo-jelitowy•Jajniki•Skóra•Mózg•Mięśnie
NarządNarząd Rodzaj zmianRodzaj zmian Skutki kliniczneSkutki kliniczne
SkóraSkóra • Rumień, odczyn pęcherzowy, owrzodzenie, martwica;
• Zmiany linii papilarnych, suchość i ścieńczenie skóry, rozszerzenie naczyń, przebarwienia, zaburzenia rogowacenia;
• Wypadanie włosów
• Ostre popromienne zapalenie skóry;
• Przewlekłe popromienne zapalenie skóry
• Epilacja
Śledziona, węzły chłonne, Śledziona, węzły chłonne, grasicagrasica
Uszkodzenie komórek limfatycznych
Limfopenia, zaburzenia odporności
SzpikSzpik Uszkodzenie komórek krwiotwórczych
Limfopenia, granulocytopenia, niedokrwistość, skaza krwiotoczna
Jądra, jajnikiJądra, jajniki Zaburzenia spermatogenezy, uszkodzenia oocytów i pęcherzyków
Niepłodność (najczęściej przejściowa)
OkoOko Zmętnienie soczewki Zaćma
Skutki promieniowaniaSkutki promieniowania
WczesneWczesne (duża dawka w krótkim czasie):
ostra choroba popromiennaPóźnePóźne (długotrwałe
napromieniowanie małymi dawkami): rak, białaczka
Promieniowanie jonizujące może wywołać w komórce (z lewej strony) tworzenie wolnych rodników, a te mogą uszkadzać DNA komórki (schematycznie z prawej strony rysunku). Uszkodzenie może być także wynikiem bezpośredniego oddziaływania - „uderzenia" jonu lub elektronu w DNA
Mechanizm działania promieniowania na struktury komórek
Uszkodzenia DNA komórki
napromienionej
nie poddanej promieniowaniu
Pozytywny wpływ promieniowania na żywotność
myszy