nr 1/2013

ISSN 1233-2755Vol. XX

Rok za³o¿enia 1992Nr 1 (229)

Styczeñ 2013

www.cza.pl • e-mail: [email protected]

4 punkty naukowe Ministerstwa Nauki

i Szkolnictwa Wy¿szegoza publikacjê

w „Czasopiœmie Aptekarskim”

P a t r o n a t

POLSKIETOWARZYSTWO

LEKARSKIE

POLSKI KOMITET

ZIELARSKI

Informacja o leku na str. 2

Kontynuator tradycji Czasopisma utworzonego w roku 1871 we Lwowie

®

AMBASA

DOR FA

RMACJI

W numerze m.in. mgr Zbigniew Witalis – Aptekarstwo potrzebujerenovatio, czyli „Powrotu do m³odoœci swojej duszy”,

Stanowisko Naczelnej Rady Aptekarskiej w sprawie ograniczenia obrotu pozaaptecznego

PREDUCTAL® MR (Trimetazidini di-hydrochloridum), tabletki o zmodyfi-kowanym uwalnianiu, 35 mg

Sk³adJedna tabletka o zmodyfikowanymuwalnianiu zawiera 35 mg trimetazy-dyny dichlorowodorku (Trimetazidinidihydrochloridum).

Wskazania do stosowania

Trimetazydyna jest wskazana u doro-s³ych w terapii skojarzonej w objawo-wym leczeniu pacjentów ze stabiln¹d³awic¹ piersiow¹, u których leczenieprzeciwd³awicowe pierwszego rzutujest niewystarczaj¹ce lub nie jest tole-rowane

Dawkowanie i sposób podawania

Dawka wynosi jedn¹ tabletkê 35 mgtrimetazydyny (w postaci dichlorowo-dorku) dwa razy na dobê, podczasposi³ków.

Szczególne grupy pacjentów

Pacjenci z zaburzeniem czynnoœci nerekU pacjentów z umiarkowanym zabu-rzeniem czynnoœci nerek (klirens kre-atyniny 30-60 ml/min; patrz punkty4.4 i 5.2), zalecana dawka wynosi1 tabletkê 35 mg rano, podczas œnia-dania.

Pacjenci w podesz³ym wiekuU pacjentów w podesz³ym wieku eks-pozycja na trimetazydynê mo¿e byæzwiêkszona wskutek zwi¹zanegoz wiekiem pogorszenia czynnoœci ne-rek. U pacjentów z umiarkowanym za-burzeniem czynnoœci nerek (klirenskreatyniny 30-60 ml/min) zalecanadawka wynosi 1 tabletkê 35 mg ranopodczas œniadania. Ustalanie dawkiu pacjentów w podesz³ym wieku nale-¿y przeprowadzaæ z zachowaniemostro¿noœci.

Dzieci i m³odzie¿Nie ustalono bezpieczeñstwa stoso-wania ani skutecznoœci trimetazydynyu dzieci w wieku poni¿ej 18 lat. Brakdostêpnych danych.U pacjentów przed zabiegiem chirur-gicznym modyfikacja dawki nie jestkonieczna.

Przeciwwskazania– Nadwra¿liwoœæ na substancjê czyn-

n¹ lub któr¹kolwiek substancjê po-mocnicz¹ wymienion¹ w punkcie6.1.

– Choroba Parkinsona, objawy par-kinsonizmu, dr¿enia, zespó³ niespo-

kojnych nóg oraz inne powi¹zanezaburzenia ruchowe.

– Ciê¿kie zaburzenie czynnoœci nerek(klirens kreatyniny <30 ml/min).

Ostrze¿enia i specjalne œrodki ostro¿-noœci dotycz¹ce stosowania

Preductal MR nie jest produktem doleczenia napadów d³awicy piersiowej,ani te¿ leczenia pocz¹tkowego niesta-bilnej d³awicy piersiowej lub zawa³umiêœnia sercowego. Nie nale¿y stoso-waæ produktu w okresie poprzedzaj¹-cym hospitalizacjê ani te¿ na jej po-cz¹tku. W przypadku napadu d³awicypiersiowej nale¿y ponownie oceniæchorobê wieñcow¹ oraz rozwa¿yæ do-stosowanie sposobu leczenia (lecze-nie farmakologiczne i mo¿liwoœæ wy-konania rewaskularyzacji).

Trimetazydyna mo¿e powodowaæ lubnasilaæ objawy parkinsonizmu (dr¿enie,bezruch, hipertonia), co nale¿y syste-matycznie sprawdzaæ, zw³aszcza u pa-cjentów w podesz³ym wieku. W przy-padkach budz¹cych w¹tpliwoœci pa-cjentów nale¿y skierowaæ do neurologaw celu odpowiedniego zbadania.

Wyst¹pienie zaburzeñ ruchowych, ta-kich jak objawy parkinsonizmu, zespó³niespokojnych nóg, dr¿enia, niestabil-ny chód, powinny prowadziæ do defini-tywnego odstawienia trimetazydyny.

Przypadki te wystêpuj¹ rzadko i s¹zwykle odwracalne po przerwaniu le-czenia. Wiêkszoœæ pacjentów wyzdro-wia³a w ci¹gu 4 miesiêcy po odstawie-niu trimetazydyny. Jeœli objawy parkin-sonizmu utrzymuj¹ siê d³u¿ej ni¿ przez4 miesi¹ce po odstawieniu leku, po-trzebna jest ocena neurologa.

Mo¿e dochodziæ do upadków zwi¹za-nych z niestabilnym chodem lub nie-dociœnieniem, zw³aszcza u pacjentówprzyjmuj¹cych leki przeciwnadciœnie-niowe.

Nale¿y zachowaæ ostro¿noœæ podczasprzepisywania trimetazydyny pacjen-tom, u których mo¿na spodziewaæ siêzwiêkszonej ekspozycji:– z umiarkowanym zaburzeniem czyn-

noœci nerek;– w podesz³ym wieku powy¿ej 75 lat.

Ci¹¿a i laktacja

Z powodu bezpieczeñstwa nie zalecasiê stosowania leku w czasie ci¹¿y. Zewzglêdu na brak odpowiednich badañnie zaleca siê stosowania leku w okre-sie karmienia piersi¹.

Dzia³ania niepo¿¹dane

Trimetazydyna mo¿e powodowaæ na-stêpuj¹ce dzia³ania niepo¿¹dane po-grupowane wed³ug poni¿szych czê-stoœci wystêpowania: bardzo czêste(≥1/10); czêste (≥1/100 do <1/10);niezbyt czêste (≥1/1 000 do <1/100);rzadkie (≥1/10 000 do <1/1 000); bar-dzo rzadkie (<1/10 000), nieznana(czêstoœæ nie mo¿e byæ okreœlona napodstawie dostêpnych danych).

Zaburzenia uk³adu nerwowego: Czêsto:zawroty g³owy, bóle g³owy. Czêstoœænieznana: Objawy parkinsonizmu (dr¿e-nie, bezruch, hipertonia), niestabilnychód, zespól niespokojnych nóg, innepowi¹zane zaburzenia ruchowe, zwykleprzemijaj¹ce po przerwaniu leczenia,Zaburzenia snu (bezsennoœæ, sennoœæ)Zaburzenia serca: Rzadko: Palpitacje,skurcze dodatkowe, tachykardia.Zaburzenia naczyniowe: Rzadko: Nie-dociœnienie têtnicze, niedociœnienie or-tostatyczne, które mo¿e byæ zwi¹zaneze z³ym samopoczuciem, zawrotamig³owy lub upadkami, zw³aszcza u pa-cjentów przyjmuj¹cych leki przeciwnad-ciœnieniowe, zaczerwienienie twarzy.Zaburzenia ¿o³¹dka i jelit: Czêsto: bólbrzucha, biegunka, niestrawnoœæ, nud-noœci i wymioty. Czêstoœæ nieznana: Zaparcia.Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej:Czêsto: Wysypka, œwi¹d, pokrzywka.Czêstoœæ nieznana: Ostra uogólnionaosutka krostkowa (AGEP), obrzêk na-czynioruchowy.Zaburzenia ogólne i stany w miejscupodania: Czêsto: Astenia.Zaburzenia krwi i uk³adu ch³onnego:Czêstoœæ nieznana: Agranulocytoza,Ma³op³ytkowoœæ, Plamica ma³op³ytkowa.Zaburzenia w¹troby i dróg ¿ó³ciowych:Czêstoœæ nieznana: Zapalenie w¹troby.

PODMIOT ODPOWIEDZIALNYANPHARM Przedsiêbiorstwo Farma-ceutyczne S.A.ul. Annopol 6B, 03-236 Warszawa

Wyprodukowano we wspó³pracyz SERVIER.

POZWOLENIE NA DOPUSZCZENIEDO OBROTU WYDANE PRZEZ MINI-STRA ZDROWIA NR 8461

Produkt leczniczy wydawany na re-ceptê.Adres korespondencyjny: Servier Pol-ska Sp. z o.o., 01-248 Warszawa, ul. Ja-na Kazimierza 10, tel. (22) 594 90 00,fax (22) 594 90 10. Internet: www.servier.pl, e-mail: [email protected]. (09.2012)

Niezale¿ny Ogólnopolski Miesiêcznik Farmaceutyczno-Medyczny dla Aptekarzy, Farmaceutów, Lekarzy, Producentów i Dystrybutorów Leków

Wydawca, Redaktor Naczelny: Wiktor Szukiel – tel. kom. 601 282 404

Pe³nomocnik Wydawcy Z-ca Redaktora Naczelnego: Jadwiga Szymañska – tel. kom. 601 986 688, tel. (22) 879-92-62

Honorowy z-ca Redaktora Naczelnego: mgr prawa Barbara JendryczkoHonorowy z-ca Redaktora Naczelnego: dr n. farm. Marek Jêdrzejczak

Sekretarz Redakcji: Bogdan Ostrowski

RADA NAUKOWAprof. dr hab. n. farm. Kazimierz G³owniak

kierownik Katedry i Zak³adu Farmakognozji z Pracowni¹ Roœlin Leczniczych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie – przewodnicz¹cy

prof. dr Benito del Castillo Garciacz³onek Narodowej Akademii Farmaceutycznej w Hiszpanii

prof. dr hab. n. farm. Roman Kaliszan cz³. koresp. PAN i PAUdr h.c. UM w Poznaniu, kierownik Katedry i Zak³adu Biofarmacji

i Farmakodynamiki, Gdañski Uniwersytet Medyczny

prof. dr hab. n. farm. S³awomir LipskiWojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii

prof. dr hab. n. farm. Maciej Paw³owskikierownik Katedry Chemii Farmaceutycznej,

Uniwersytet Jagielloñski, Collegium Medicum

prof. dr n. farm. Eduardas TaraseviciusPrezes Litewskiego Towarzystwa Farmaceutycznego (Litwa)

prof. dr hab. n. med. Jerzy Woy-Wojciechowskiprezes Polskiego Towarzystwa Lekarskiego

dr hab. n. farm. Anita Magowskakierownik Katedry i Zak³adu Historii Nauk Medycznych,

Uniwersytet Medyczny w Poznaniu

dr n. farm. Roman DudaOkrêgowa Izba Aptekarska w Kielcach

dr n. farm. Jerzy Jamborprezes Polskiego Komitetu Zielarskiego w Poznaniu

dr n. farm. Marek Jêdrzejczakwyk³adowca farmakologii na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego

dr n. farm. Jerzy £azowskicz³onek Miêdzynarodowej Federacji Farmaceutycznej (FIP)

Pomys³ artystyczny i koncepcja graficzna – Bogdan Ostrowski

Opracowanie graficzno-techniczne i korekta – Zespó³

Redakcja zastrzega sobie prawo adiustacji i skracania nades³anychtekstów. Publikacje w „Czasopiœmie Aptekarskim” nie mog¹ byæ kopiowanew ¿adnej formie ani ¿adnymi metodami mechanicznymi lub elektronicznymi,³¹cznie z wykorzystaniem systemów przechowywania i odtwarzania informacjibez pisemnej zgody wydawcy, Wydawnictwa Farmapress.

Biuro Wydawcy i Redakcji: Zofia Soborowskaul. Obarowska 23/2, 04-337 Warszawa Box 81

tel. 22 879-98-69, fax 24 h 22 879-92-32e-mail: [email protected]

Kolporta¿ i prenumerata: tel. 22 879-98-69

Prenumerata roczna – 210 z³ (w tym VAT 5%)Prenumerata pó³roczna – 126 z³ (w tym VAT 5%)

Wp³aty nale¿y dokonywaæ na konto: 13 1130 1017 0200 0000 0005 1195

Adres strony WWW „Czasopisma Aptekarskiego”: www.cza.pl

„Czasopismo Aptekarskie” ukazuje siê tylko w prenumeracie. Za treœæ tekstów promocyjnych, reklam, og³oszeñ, insertów

Redakcja nie odpowiada.

Nak³ad nie przekracza 15 000 egz.

Tytu³ i znak s³owno-graficzny prawnie zastrze¿ony. Œwiadectwo ochronne nr 106721 i nr 145359

wydane przez Urz¹d Patentowy RP

© Copyright by FARMAPRESS®

Realizacja Wydania

PunktacjaMinisterstwa Nauki i Szkolnictwa Wy¿szego – 4 pkt

KONTYNUATOR TRADYCJI CZASOPISMA UTWORZONEGO w ROKU 1871 we LWOWIE

VOL XX ● Nr 1 (229) ● ISSN 1233-2755 ● Rok 2013

®

„Niewidzialna rêka rynku”(...) rêk¹ martw¹

Postêpuj¹ca liberalizacja spowodowa³a gwa³townenasycenie i zat³oczenie rynku aptecznego oraz kon-kurencjê bardziej agresywn¹ i bezwzglêdn¹ ni¿ kie-dykolwiek wczeœniej. Otworzy³a drogê nap³ywowi dobran¿y ludzi „odwróconych plecami do œwiata warto-œci”, dla których pieni¹dz sta³ siê bogiem, a rolê „z³o-tego cielca” zaczê³a pe³niæ bezwzglêdna maksymali-zacja zysku.

Zysk jest aptece oczywiœcie niezbêdny, ale w mojejocenie nie jako cel, ale jako wynik tworzenia w niejwartoœci. Oferty wielu aptek w zasadzie przesta³y siêczymkolwiek ró¿niæ od siebie – oprócz adresu aptekii ceny leku, a ta zosta³a uwarunkowana dostêpem do„efektów skali”, zarezerwowanych g³ównie dla wiel-kich sieci.

Zjawisku globalizacji i konsolidacji hurtu farma-ceutycznego towarzyszy³ trend odwrócony, w postacigalopuj¹cej dezintegracji œrodowiska aptekarskiego,rozbijaj¹cej kruch¹ jednoœæ aptek. Aptekarze utraci-li kontrolê nad narzucanymi im regu³ami funkcjono-wania, mo¿liwoœci¹ dokonywania suwerennych wy-borów i podejmowania decyzji okreœlaj¹cych kieru-nek dzia³ania. Ceny leków sta³y siê g³ównym instru-mentem tworzenia przewagi konkurencyjnej, narzê-dziem uzale¿niania aptek prywatnych oraz ewolucjisystemu rynkowego w system korporacyjny. „Niewi-dzialna rêka rynku” dla wielu aptekarzy i aptekw Polsce okaza³a siê rêk¹ martw¹.

Najczêstszym Ÿród³em destrukcji w ka¿dym syste-mie, który dotyka kryzys, a wiêc równie¿ w systemiedystrybucji aptecznej, jest zak³ócenie wczeœniejszejrównowagi. Ka¿dy dzieñ zdaje siê utwierdzaæ nasw przekonaniu, ¿e w przypadku rynku aptecznegorównowaga ta zosta³a mocno zachwiana, bo – jaktwierdzi³ Paracelsus – „czy coœ jest trucizn¹, to tylkokwestia proporcji”...

mgr Zbigniew WitalisSzerzej na str. 11 niniejszego wydania „CzA”

Prostaceum prasa 205x285+4 Czasopismo Aptekarskie.indd 1 12/17/12 11:07:14 AM

T R E Œ Æ

Zbigniew Witalis„Niewidzialna rêka rynku” (...) rêk¹ martw¹ 3

Terminarz imienin 6

Laur Farmacji i Medycyny za innowacyjn¹ formê leku Diaprel® MR 60 mg producentowi Servier Polska 10

Zbigniew WitalisAptekarstwo potrzebuje renovatio, czyli „Powrotu do m³odoœci swojej duszy” 11

Stanowiska Naczelnej Rady Aptekarskiej:

• w sprawie zakazu reklamy aptek i punktów aptecznych oraz ich dzia³alnoœci 16

• w sprawie nowelizacji ustawy – Prawo farmaceutyczne 17

• w sprawie koniecznoœci pilnej zmiany sposobu liczenia oraz wysokoœci urzêdowych mar¿ detalicznych na refundowane leki, œrodki spo¿ywcze specjalnego przeznaczenia ¿ywieniowego oraz wyrobów medycznych 17

• w sprawie ograniczenia obrotu pozaaptecznego 18

• w sprawie tzw. bezpoœredniej sprzeda¿y produktów leczniczych 19

• w sprawie niekontrolowanego wywozu leków z Polski 20

• w sprawie zapewnienia dostêpnoœci do us³ug farmaceutycznych w porze nocnej, w niedzielê, œwiêta i inne dni wolne od pracy, w ramach tzw. dy¿urów aptek ogólnodostêpnych 20

• w sprawie doskonalenia zawodowego (ci¹g³ego szkolenia) farmaceutów 21

W dniu œwiêta Kosmy i Damiana 23

Tomasz Z¹bkowski, Henryk ZieliñskiWierzbownica drobnokwiatowa – ziele wspomagaj¹ce profilaktykê BPH 33

Agata MelewskaRó¿a owocowa – Ÿród³o bioaktywnych sk³adników 38

Jerzy JamborDzika ró¿a – królowa farmacji 43

Bogdan OstrowskiDekada troski Serviera o serca Polaków 47

Katarzyna Paw³owskaOgólnopolski Kongres Studentów Farmacji 52

Regulamin dla Autorów publikacji naukowych w „CzasopiœmieAptekarskim” 54

Nowe zasady oceny publikacji w czasopismach naukowych 55

INFORMACJE

PREZENTACJE

NAUKA I PRAKTYKA

SPRAWY ZAWODU

s. 11

s. 23

s. 32

s. 56

Szan

owni

Czy

teln

icy,

zapr

asza

my

do p

renu

mer

aty

„Cza

sopi

sma

Apt

ekar

skie

go”

na r

ok 2

013

W r

amac

h pr

enum

erat

y ot

rzym

aj¹

Pañs

two

tak¿

eX

Xju

bile

uszo

w¹

edyc

jê k

si¹¿

kow

ego

wyd

ania

„Far

mac

euty

czne

go K

alen

darz

a na

rok

201

3”do

wyc

zerp

ania

nak

³adu

.

Bez

wzg

lêdu

na

wzr

ost c

en p

apie

ru i

druk

u ko

szt c

a³or

oczn

ejpr

enum

erat

y w

ynos

i nie

zmie

nnie

210

z³(

w ty

m V

AT

5%

).

Wpr

owad

zam

y ta

k¿e

mo¿

liwoœ

æ za

pren

umer

owan

ia „

CzA

” na

I p

ó³ro

cze

(od

nr 1

do

6-7)

– k

oszt

126

z³(

w ty

m V

AT

5%

).

Wp³

at n

ale¿

y do

kony

waæ

na

za³¹

czon

ym d

o ni

niej

szeg

o w

ydan

ia„C

zaso

pism

a A

ptek

arsk

iego

” dr

uku

prze

lew

u lu

b po

bier

aj¹c

jego

wzó

r z

ww

w.cz

a.pl

(pr

enum

erat

a)al

bo b

ezpo

œred

nio

na k

onto

13

1130

101

7 02

00 0

000

0005

119

5.

Po d

okon

aniu

wp³

aty

otrz

ymaj

¹ Pa

ñstw

o fa

ktur

ê (p

rzyp

omin

amy,

¿e

mo¿

na j¹

roz

liczy

æ w

kosz

tach

pro

wad

zone

j fir

my)

.

Pros

imy

o cz

ytel

ne w

ype³

nien

ie d

ruku

i zw

róce

nie

uwag

i, ab

y ba

nk P

añst

wa

wpi

sa³

do tr

eœci

prz

elew

u w

szys

tkie

dan

e ni

ezbê

dne

dow

ysta

wie

nia

fakt

ury

VA

T.

Jub

ileu

szo

wa

XX

ed

ycja

Fa

rmac

euty

czn

ego

Kal

end

arza

na

rok

2013

w z

mie

nio

nej

fo

rmie

wyd

awn

icze

j za

wie

rao

bo

kka

len

dar

ium

po

rad

y i

info

rmac

je m

.in. •

Opi

s pr

oced

urip

rzyg

otow

ania

do

bada

ñ ob

razo

wyc

h •

Etio

pato

gene

za i

lecz

enie

zaka

¿eñ

uk³a

du m

oczo

weg

o •

Nor

my

iwsk

aŸni

ki (

war

toœc

ire

fere

ncyj

ne)

zza

kres

u ba

dañ

labo

rato

ryjn

ych

dla

osób

dor

os³y

ch–

pacj

entó

w a

ptek

• L

istê

roœ

lin, z

któr

ych

suro

wce

lub

prze

twor

yz

tych

sur

owcó

w m

og¹

byæ

sk³a

dnik

ami s

uple

men

tów

die

ty•

Inde

ks a

któw

nor

mat

ywny

ch u

¿yte

czny

ch w

prow

adze

niu

apte

kiih

urto

wni

ora

z bo

gat¹

adr

esog

rafiê

.DO W

YCZERPA

NIA N

AK£ADU

CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 1 (229) 20136

IMIENINY NA ROK 2013

TERMINARZ IMIENIN Adalberta – 23.04 • Adama – 6.04,24.12 • Adelajdy – 5.02, 12.12,16.12 • Adeli – 23.11 • Adeliny –28.08 • Adolfiny – 27.09 • Adolfa –19.04, 17.06 • Adriana – 9.01, 5.03,8.11 • Ady – 10.01 • Afanazego –27.02 • Agatona – 7.12 • Agaty –5.02, 14.11 • Agenora – 22.06 •

Agnieszki – 21.01, 28.01, 20.04, 18.11 • Agrypiny – 6.07• Aidy – 28.07 • Alana – 14.10 • Alberta – 15.11 •Albertyny – 21.11 • Albina – 1.03, 22.07, 15.09 • Albiny– 16.12 • Albrechta – 25.06 • Aldony – 10.09, 11.10 •Aleksandra – 26.02, 10.03, 24.04, 24.11, 12.12 •Aleksandry – 18.05 • Aleksego – 17.02, 17.07 • Alfonsa– 2.08, 31.10 • Alfreda – 4.08, 14.08, 14.12 • Alfredy –19.07 • Alicji – 9.01, 18.04, 21.06, 16.12 • Aliny –25.02, 16.06 • Alojzego – 12.03, 21.06 • Amadeusza –30.03, 27.09 • Ambro¿ego – 4.04, 16.08, 16.10, 7.12 •Amalii – 20.04, 7.10 • Amelii – 30.03, 10.07 •Anastazego – 22.01, 5.12 • Anastazji – 27.02, 15.04,25.12 • Anatola – 20.03, 2.05, 3.07, 20.11 • Anatolii –9.07 • Andrzeja – 4.02, 16.05, 21.07, 1.11, 10.11,24.11, 30.11 • Anety – 16.06 • Angeliki – 4.01, 17.08 •Angeliny – 29.04 • Anieli – 27.01, 28.03, 30.03, 31.05,18.11 • Anity – 26.07 • Anny – 26.07 • Antoniego –17.01, 1.03, 3.04, 13.06, 5.07, 24.07, 24.10, 31.10,7.11, 28.12 • Antoniny – 1.03, 3.05, 10.05 • Anzelma –21.04 • Apolinarego – 23.07, 23.08, 5.10 • Apolonii –9.02 • Apoloniusza – 10.04, 18.04 • Ariadny – 17.09 •Ariusza – 19.12 • Arkadego – 13.11 • Arkadiusza –12.01, 4.03 • Arlety – 24.10 • Arletty – 3.01 • Arnolda– 15.01, 19.02, 22.03, 9.10 • Arona – 2.04 • Artura –6.10 • Asteriusza – 20.05 • Atanazego – 2.05 • Augusta– 3.08, 31.10 • Augustyna – 28.05, 28.08 • Aurelego –27.07 • Aureliana – 4.07 • Aurelii – 25.09 • Aureliusza– 13.09

Balbiny – 24.03, 31.03, 2.12, 21.12 • Baltazara – 6.01• Barbary – 4.12 • Barnaby – 11.06 • Bart³omieja – 24.08,11.11 • Bartosza – 21.04, 24.08 • Bazylego – 2.01, 15.04,20.05 • Bazylisa – 14.06 • Beatrycze – 29.07 • Beaty –8.03, 6.09, 22.12 • Benedykta – 12.01, 11.03, 21.03,4.04, 16.04, 11.07, 16.07, 12.11 • Benedykty – 6.05 •Beniamina – 31.03, 19.12 • Benigny – 1.10 • Benity –29.06 • Benona – 16.06 • Bereniki – 14.04 • Bernadetty– 18.02, 16.04 • Bernarda – 12.03, 10.08, 20.08, 14.09,14.10 • Bernardyna – 20.05 • Bertolda – 29.03 •

Bertranda – 29.06 • Berty – 15.05 • Bianki – 1.12 •Blandyny – 5.11 • Blanki – 28.11 • B³a¿eja – 3.02, 29.11• Bogdana – 19.03, 17.07, 9.10, 10.12 • Bogny – 20.06,23.07 • Boguchwa³a – 18.03 • Bogumi³a – 13.01, 18.01,10.06, 3.11 • Bogumi³y – 20.12 • Bogus³awa – 22.03,23.09, 18.12 • Bogus³awy – 18.04, 29.05 • Bogusza –24.02 • Bohdana – 6.02, 31.08, 2.09 • Bohdany – 2.11 •Boles³awa – 28.06, 19.08 • Boles³awy – 22.07 •Bonawentury – 14.07, 26.10 • Bonifacego – 10.01, 14.05,5.06 • Boromeusza – 4.11 • Borysa – 10.08 • Borzys³awa– 19.06 • Bo¿ebora – 27.04 • Bo¿eny – 13.03, 20.06• Bo¿ydara – 9.05, 2.11 • Bo¿ywoja – 5.04 • Bratumi³a –18.10 • Bronimira – 20.05 • Bronis³awa – 18.08 •Bronis³awy – 1.09 • Bronisza – 1.09 • Brunona – 9.03,17.05, 6.10 • Brygidy – 1.02, 8.10 • Budzigniewa – 15.09• Budzis³awa – 1.03

Cecyliana – 16.04 • Cecylii – 22.11, 15.12 • Celestyna– 6.04, 19.05 • Celiny – 21.10 • Cezarego – 25.02,22.08, 27.08, 3.11, 27.12 • Cezaryny – 8.04 •Chrystiana – 4.12 • Chwaliboga – 28.02 • Cypriana –10.03, 8.08, 14.09, 26.09 • Cyryla – 9.02, 14.02, 18.03,29.03, 7.07 • Czcibora – 12.11 • Czes³awa – 12.01,20.04, 20.07

Dagmary – 14.06, 12.12 • Dagny –11.09 • Dagoberta – 23.12 •Damazego – 11.12 • Damiana –12.02, 23.02, 25.02, 12.04, 27.09,26.10 • Daniela – 21.07, 10.12 •Danuty – 3.01, 10.01, 16.02, 24.06,1.10 • Darii – 25.10, 29.10, 29.11 •Dawida – 29.12 • Delfiny – 26.11,

9.12 • Demetriusza – 8.10 • Dezyderii – 8.05 • Diany –13.08 • Dionizego – 26.02, 8.04, 9.09, 2.10, 9.10, 26.12• Dionizji – 6.12 • Dobiegniewa – 20.01 • Dobies³awa –14.05 • Dobrochny – 1.02 • Dobromierza – 31.03 •Dobromi³y – 11.10 • Dobromira – 5.06 • Dobros³awa –10.01, 24.11 • Dobros³awy – 10.01, 9.04 • Domarada –16.08 • Domiceli – 12.05 • Dominika – 9.03, 12.05,4.08, 14.10, 20.12, 29.12 • Dominiki – 6.07, 4.08 •Domos³awa – 15.01 • Donata – 17.02, 7.04, 7.08 •Doris – 7.08 • Doroty – 6.02, 7.08, 5.09 • Dymitra – 9.04• Dyzmy – 25.03 • Dzier¿ys³awa – 16.07

Edgara – 10.06, 8.07 • Edmunda – 30.10, 16.11,20.11, 1.12 • Edwarda – 5.01, 18.03, 13.10 • Edwina –

CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 1 (229) 2013 7


11.03, 4.10 • Edyty – 16.09, 20.10 • Egberta – 24.04 •Egona – 15.07 • Eleonory – 21.02 • Eliasza – 20.07 •Eligiusza – 1.12 • Elizy – 14.06 • Elwiry – 10.02 •El¿biety – 4.01, 18.06, 8.07, 5.11, 17.11, 19.11 •Emanuela – 26.03 • Emila – 11.10, 14.11 • Emiliana –8.08, 6.12 • Emilii – 23.05, 30.06 • Emmy – 28.12 •Erazma – 2.06, 3.09, 25.11 • Erharda – 8.01 • Ernesta –27.03, 13.07, 7.11 • Ernesty – 31.05 • Ernestyny – 31.07• Erwina – 11.03, 18.07 • Erwiny – 19.01 • Eryka – 9.02,18.05 • Estery – 7.07 • Eufemii – 20.03, 3.09 • Eugenii– 13.09, 25.12 • Eugeniusza – 4.01, 8.07, 6.09, 30.12 •Eulalii – 12.02 • Eustachego – 29.03, 16.07, 20.09, 12.10• Euzebii – 29.10 • Euzebiusza – 14.08, 26.09, 16.12 •Ewalda – 3.10 • Ewarysta – 26.10 • Eweliny – 24.12 •Ewy – 24.12

Fabiana – 20.01 • Fabioli – 20.01, 27.12 • Fabrycego– 22.08 • Faustyna – 15.02, 19.11 • Faustyny – 20.09 •Felicjana – 9.06, 11.11 • Felicji – 24.01, 7.03 • Felicyty– 7.03, 23.11 • Feliksa – 11.01, 14.01, 21.02, 23.03,21.04, 18.05, 30.05, 11.06, 6.11, 20.11 • Ferdynanda –30.05 • Fernandy – 23.01 • Filemona – 21.03 • Filipa –11.04, 1.05, 26.05, 10.07, 23.08, 13.09, 22.10 • Filipiny– 21.08, 20.09 • Filomeny – 5.07, 10.08 • Flawii – 5.10• Flawiusza – 22.06 • Florentyna – 23.02, 7.11 •Florentyny – 20.06, 16.10 • Floriana – 4.05, 5.11, 17.12• Flory – 29.08, 24.11 • Fortunata – 21.02 • Fortunaty– 14.10 • Franciszka – 24.01, 29.01, 2.04, 11.05, 4.06,21.08, 17.09, 29.09, 4.10, 10.10, 27.11, 3.12 •Franciszki – 9.03, 22.12 • Fryderyka – 5.03, 29.11 •Fryderyki – 6.10 • Frydy – 18.02

Gabara – 24.03 • Gabriela – 4.02, 27.02, 24.03 •Gabrieli – 19.12 • Gaudentego – 22.01 • Gaw³a – 16.10• Genowefy – 3.01, 9.11 • Georginy – 15.02 • Geralda– 13.10, 5.12 • Gerarda – 24.09, 29.12 • Gerharda –3.10 • Gertrudy – 17.03, 13.08, 16.11 • Gerwazego –19.06 • Gizeli – 7.05 • Glorii – 13.05 • Godzis³awa –28.12 • Goœcimi³a – 4.06 • Goœcis³awa – 18.04 •Goœcis³awy – 15.10 • Gotarda – 6.07 • Gotfryda – 13.01• Gracjana – 18.12 • Gracji – 9.11 • Gra¿yny – 1.04,26.07 • Grety – 12.01 • Grzegorza – 2.01, 11.02, 13.02,12.03, 24.04, 4.05, 9.05, 25.05, 25.08, 17.11, 28.11,19.12 • Grzymis³awa – 12.10 • Gustawa – 2.08 •Gwalberta – 12.07 • Gwidona – 31.03, 12.09

Haliny – 1.07, 2.10 • Halki – 22.10 • Halszki – 2.03 •Hanny – 5.01 • Heleny – 2.03, 23.04, 22.05, 31.07,13.08, 18.08 • Heliodora – 3.10 • Helmuta – 29.03 •Henryka – 19.01, 19.02, 2.03, 12.07, 15.07, 4.11 •Henryki – 17.01, 16.03 • Herberta – 16.03 • Herkulesa –5.09 • Hermana – 7.04 • Hermenegildy – 13.04 •

Hiacynty – 30.01 • Hieronima – 8.02, 20.07, 30.09 •Hilarego – 14.01, 16.03, 21.10 • Hilarii – 12.08 • Hipolita– 3.02, 13.08, 21.09 • Honoraty – 11.01, 22.12 •Honoryny – 27.02 • Horacego – 24.04 • Hortensji – 1.06,24.10 • Huberta – 3.11 • Hugona – 1.04, 29.04, 17.11

Idalii – 15.11 • Idy – 13.04, 4.09 • Idziego – 23.04,1.09 • Igi – 23.10 • Ignacego – 1.02, 31.07 • Igora –1.10, 5.10 • Ildefonsa – 23.01 • Ilony – 27.01, 18.08 •Ilzy – 8.05 • Ingi – 25.10 • Innocentego – 4.07, 28.07 •Ireneusza – 6.04, 28.06, 15.12 • Ireny – 1.04, 3.04, 5.04,5.05, 18.09, 20.10 • Iriny – 18.05 • Irminy – 24.12,30.12 • Irmy – 18.09 • Irwina – 13.07 • Ity – 5.05 •Iwona – 23.12 • Iwony – 23.05, 27.10 • Iwy – 19.05 •Izabeli – 16.03, 3.09 • Izoldy – 6.04 • Izydora – 2.01,15.01, 4.04, 10.05, 27.05, 14.12

Jacka – 10.02, 3.07, 17.08, 11.09,29.10, 6.11 • Jadwigi – 15.10 •Jagody – 2.07 • Jakuba – 14.03,30.04, 1.06, 5.07, 25.07, 6.08,21.10, 28.11 • Jana – 17.01, 23.01,31.01, 8.02, 8.03, 27.03, 28.03,6.05, 15.05, 27.05, 12.06, 24.06,26.06, 12.07, 20.08, 29.08, 20.10,

24.11, 14.12, 21.12, 23.12 • Janiny – 24.06 • Janis³awa– 24.06 • Januarego – 8.04, 19.09 • Januarii – 17.07 •Janusza – 21.11 • Jaremy – 6.12 • Jarogniewa – 6.12 •Jaromira – 11.04, 28.05 • Jaros³awa – 21.01, 25.04, 7.06• Jaœminy – 24.02 • Jazona – 12.05 • Jeremiasza – 1.05,26.06 • Jeremiego – 14.05, 26.06 • Jerzego – 23.04,24.08 • Jêdrzeja – 16.05 • Joachima – 16.08, 22.09,9.12 • Joanny – 31.01, 2.02, 24.05, 21.08, 12.12 •Jolanty – 15.06 • Jonasza – 21.09 • Jonatana – 29.12 •Jordana – 6.03 • Jowity – 15.02 • Jozefata – 25.11 •Józefa – 29.01, 4.02, 15.02, 19.02, 19.03, 1.05, 27.08,18.09 • Józefiny – 12.03, 22.10 • Judyty – 6.05, 2.07,28.10, 14.11, 10.12 • Juliana – 7.01, 9.01, 27.01, 28.01,13.02, 19.08, 2.09, 18.10 • Juliany – 19.06 • Julianny –16.02 • Julietty – 17.07 • Julii – 8.04, 16.04, 22.05,27.07, 10.12 • Julity – 30.07 • Juliusza – 8.01, 12.04,27.05, 19.08, 20.12 • Juranda – 6.05 • Justyna – 17.09• Justyniana – 5.02 • Justyny – 14.04, 16.06, 1.08,26.09, 30.11

Kacpra – 6.01 • Kai – 22.04 • Kajetana – 7.08 •Kajusa – 22.04 • Kalasantego – 27.08 • Kaliksta – 14.08,14.10 • Kaliny – 11.07 • Kamila – 18.07, 25.09 • Kamilii– 16.09 • Kariny – 2.08 • Karola – 28.01, 4.06, 4.11 •Karoliny – 9.05, 5.07, 18.11 • Karpa – 4.06 • Kasjana –3.12 • Kastora – 13.02 • Katarzyny – 13.02, 9.03, 22.03,5.04, 30.04, 25.11, 31.12 • Kazimiery – 21.08 • ➤



➤ Kazimierza – 4.03, 22.03 • Kingi – 24.07 • Klary – 17.04,12.08, 18.08 • Klarysy – 1.07, 9.08 • Klaudii – 20.03 •Klaudiusza – 26.04, 8.11 • Klemensa – 23.01, 15.03,23.11 • Klementa – 8.12 • Klementyny – 8.09, 23.11 •Kleofasa – 25.09 • Kleopatry – 20.10 • Klotyldy – 3.06 •Kolety – 6.03 • Konrada – 19.02, 21.04, 1.06, 21.11,26.11, 12.12 • Konstancji – 29.01, 18.02, 19.09 •Konstantego – 11.03, 26.08, 30.11 • Kordiana – 22.10 •Korduli – 22.10 • Kornela – 16.09 • Kornelii – 31.03 •Kosmy – 27.09 • Kryspina – 21.05, 25.10 • Kryspiny –5.12 • Krystiany – 15.12 • Krystyna – 12.11 • Krystyny– 13.03, 24.07 • Krzysztofa – 25.07 • Ksawerego –31.01, 3.12 • Kseni – 16.04 • Kunegundy – 3.03, 24.07• Kwiryna – 30.03

Larysy – 26.03 • Laurencji – 18.12 •Laurentego – 6.06, 23.08 • Laury –17.06 • Lecha – 12.08 • Lechos³awa– 26.11 • Leokadii – 9.12 • Leona –20.02, 14.03, 11.04, 19.04, 22.04,12.06, 28.06, 10.11, 26.11 •Leonarda – 30.03, 6.11 • Leoncjusza– 13.01 • Leonida – 15.04 • Leonii –

22.04, 12.06 • Leontyny – 19.04 • Leoparda – 30.09 •Leopolda – 15.11 • Leszka – 3.06 • Liberaty – 18.01 •Liberta – 23.09 • Lidii – 27.03, 3.08 • Ligii – 11.08 •Liliany – 14.02 • Lilianny – 4.09 • Lilii – 30.04, 27.07 •Lolity – 15.09 • Longina – 15.03 • Lubomira – 21.03,1.05 • Lubora – 13.09 • Lubos³awa – 12.04 • Luby –28.09 • Lucjana – 7.01, 11.02, 13.06 • Lucjusza – 11.02,3.12, 13.12 • Lucyny – 30.06, 17.10 • Ludmi³y – 20.02,7.05, 30.07, 26.10 • Ludomira – 28.02, 10.11 • Ludwika– 31.01, 25.08, 9.10 • Ludwiki – 15.03 • Ludomira –31.07 • Ludos³awa – 11.03, 30.11 • Luizy – 25.08 •Lukrecji – 7.06 • Lutomira – 10.10 • Lutos³awa – 26.01

£adys³awa – 25.09 • £azarza – 17.12 • £ucjana –26.10 • £ucji – 4.03, 25.06, 6.07, 13.12 • £ukasza –17.02, 22.04, 10.09, 18.10, 17.12

Machabeusza – 14.08 • Macieja – 30.01, 24.02, 11.11• Magdaleny – 27.05, 29.05, 22.07 • Mai – 9.04 •Makarego – 2.01, 28.02, 10.03, 10.04 • Maksyma –8.04, 8.06, 27.12 • Maksymiliana – 29.05, 12.10, 27.11• Maliny – 24.08 • Malwiny – 4.07 • Ma³gorzaty –18.01, 22.02, 10.04, 13.04, 10.06, 13.07, 17.10, 16.11 •Mamerta – 11.05 • Manfreda – 4.10 • Marcelego –16.01, 10.03, 9.04, 30.12 • Marceli – 31.01 • Marcelina– 14.07 • Marceliny – 9.01, 26.04 • Marcina – 13.04,8.10, 24.10, 3.11, 11.11, 7.12 • Marcjala – 30.06 •Marcjana – 17.06 • Marcjanny – 9.01, 2.06 • Mariana –17.01, 30.04, 1.07 • Marianny – 26.05, 2.06 • Marietty

– 31.05 • Marii – 2.02, 25.03, 9.04, 26.04, 28.04, 3.05,24.05, 27.06, 2.07, 5.08, 15.08, 26.08, 8.09, 12.09,7.10, 16.11, 25.11, 8.12 • Marii Magdaleny – 25.05 •Mariny – 18.06 • Marioli – 25.03, 3.05 • Mariusza –19.01, 31.12 • Marka – 24.02, 24.03, 25.04, 18.06,28.09, 7.10, 22.11 • Marleny – 23.10 • Marty – 22.02,29.07 • Martyna – 27.04 • Martyny – 30.01 • Maryli –27.06 • Maryny – 3.03, 30.07 • Marzeny – 26.04 •Mas³awa – 1.01 • Mateusza – 21.09 • Matyldy – 11.01,14.03 • Maura – 22.11 • Maurycego – 20.03, 22.09 •Medarda – 8.06 • Melanii – 31.12 • Melchiora – 6.01,7.09, 7.11 • Metodego – 14.02, 7.07 • Michaliny –29.09 • Micha³a – 26.01, 14.03, 10.04, 4.05, 23.05,25.08, 29.09 • Mieczys³awa – 1.01 • Mieszka – 1.01 •Miko³aja – 21.03, 19.05, 2.06, 10.09, 13.11, 6.12 •Mileny – 24.05 • Mi³os³awa – 2.02 • Mi³osza – 25.01 •Mirelii – 7.10 • Mirona – 17.08 • Miros³awa – 26.02 •Miros³awy – 2.02, 26.07 • Miry – 11.05 • Modesta –12.02 • Modesty – 5.11 • Moniki – 4.05, 27.08 •Mœcis³awa – 8.01, 8.03 • Mœciwoja – 4.11

Nadii – 1.08 • Nadziei – 15.05 • Napoleona – 15.08 •Narcyza – 18.03, 29.10 • Natalii – 27.07, 1.12 • Nelii –10.11, 17.03 • Nestora – 26.02, 8.09 • Nikifora – 1.03 •Nikity – 10.06 • Nikodema – 3.08, 15.09 • Niny – 14.01,15.12 • Norberta – 6.06 • Normy – 26.01 • Nory –21.01, 12.02

Odona – 14.01, 18.11 • Ody – 27.11 • Ofelii – 13.05• Oktawiana – 23.03 • Oktawii – 16.03 • Oktawiusza –20.11 • Olafa – 29.07 • Olecha – 8.08 • Olgi – 11.07 •Olgierda – 10.02, 11.02, 4.11 • Olimpii – 17.12 • Oliwii– 5.03 • Onufrego – 12.06 • Oresta – 9.11 • Oskara –3.02 • Ostapa – 20.02 • Oswalda – 5.08 • Ottona – 3.07• Otylii – 13.12

Pafnucego – 19.04 • Pankracego –3.04, 12.05 • Paschalisa – 17.05 •Patrycji – 13.03, 28.08 • Patrycjusza– 9.07 • Patryka – 17.03 • Paulina –10.10 • Pauliny – 26.01, 26.05, 6.06,22.06, 21.07, 31.08, 2.12 • Paw³a –15.01, 25.01, 6.02, 2.03, 7.03, 28.04,26.06, 29.06, 19.10, 19.11 • Pelagii

– 23.03, 9.06, 11.07, 8.10, 19.10 • Pelagiusza – 9.06 •Petroneli – 31.05 • Piotra – 18.01, 8.02, 21.02, 19.05,29.06, 1.08, 9.09, 11.09, 19.10, 2.12, 4.12, 21.12, 25.12• Piusa – 5.05 • Polikarpa – 26.01, 22.02 • Pompejusza– 14.12 • Praksedy – 21.07 • Prokopa – 8.07 • Prospera– 23.06 • Prota – 11.09, 11.11 • Protazego – 19.06, 4.08• Przemys³awa – 27.01, 13.04, 30.10 • Przybys³awa –27.01 • Pulcherii – 10.09



Racibora – 29.08 • Radomi³a – 11.06 • Radomi³y –13.07 • Radomira – 28.01 • Rados³awa – 12.02, 2.03,8.09 • Rados³awy – 10.12 • Radzimira – 12.09 • Rafaela– 20.06 • Rafa³a – 24.01, 24.10, 20.11, 2.12 • Raissy –28.06 • Rajmunda – 7.01, 23.01, 31.08 • Rebeki – 30.08• Reginy – 7.09, 21.11 • Remigiusza – 1.10 • Renaty –12.11 • Renego – 18.10 • Reny – 7.09 • Rity – 29.04,22.05 • Roberta – 24.01, 21.02, 17.04, 29.04, 13.05,7.06 • Rocha – 16.08 • Rodryga – 13.03 • Rogera –15.11 • Roksany – 14.09 • Rolanda – 9.08 • Romana –28.02, 9.08, 18.11, 24.11 • Romany – 23.02 • Romualda– 7.02, 9.08 • Romy – 23.02 • Roœcis³awa – 17.01 •Rozalii – 4.09, 4.10 • Ró¿y – 6.03, 30.08, 4.09 • Rudolfa– 17.04, 21.06 • Rudolfiny – 21.06 • Rufina – 7.04 •Ruperta – 27.03 • Ruty – 16.07 • Ryszarda – 7.02, 3.04• Ryszardy – 7.09

Sabiny – 29.08, 27.10, 5.12 • Saby –5.12 • Salezego – 29.01 • Salomei –17.11 • Salomona – 28.09 •Samuela – 20.08 • Sandry – 26.08 •Sary – 19.01 • Saturnina – 31.10,29.11 • Sawy – 7.05 • Scholastyki –10.02 • Sebalda – 19.08 •Sebastiana – 20.01, 8.02, 31.12 •

Serafina – 12.10, 14.11 • Sergiusza – 9.09 • Serwacego– 13.05 • Sewera – 15.10, 8.11 • Seweryna – 8.01, 8.04,8.06, 23.10, 1.11, 19.11, 30.12 • Skarbimira – 19.10 •S³awobora – 14.12 • S³awoja – 9.06 • S³awomira –17.05, 5.11 • S³awomiry – 23.12 • S³awy – 24.01, 6.08• Sobies³awa – 20.08, 28.08 • Sobies³awy – 1.12 • Soni– 28.03 • Stanis³awa – 8.05, 13.11 • Stanis³awy – 5.08 •Stefana – 17.04, 2.09, 22.11, 11.12 • Stelli – 15.08 •Strze¿ys³awa – 2.01 • Sulimira – 30.05 • Sulis³awa – 2.12• Sybilii – 19.03, 9.10 • Sydonii – 19.09 • Sykstusa –28.03, 6.08 • Sylwany – 10.07 • Sylwestra – 26.11,31.12 • Sylwii – 3.11 • Sylwina – 12.09 • Sylwiusza –8.08 • Symeona – 10.05, 23.05 • Szczepana – 26.12 •Szczêsnego – 30.08 • Szymona – 5.01, 16.02, 18.02,18.07, 3.09, 28.10

Œcibora – 9.09 • Œwiêtos³awa – 31.08 • Œwiêtos³awy– 3.05

Tadeusza – 28.10 • Tamary – 3.06 • Tatiany – 25.01• Tekli – 30.08, 23.09 • Teodora – 7.02, 26.03, 15.04,4.07, 19.09, 24.09, 23.10, 9.11, 27.12 • Teodory – 1.04• Teodozji – 2.04, 29.05 • Teodozjusza – 25.10 • Teofila– 5.03, 27.04, 2.10, 13.10, 20.12 • Teofili – 28.12 •Teresy – 3.10, 15.10 • Tobiasza – 13.06, 2.11 • Tomasza– 7.03, 22.09, 21.12, 29.12 • Tomila – 10.10 • Tomira –24.09 • Tomis³awa – 21.12 • Tristana – 5.04 • Trofima –

2.10 • Tycjana – 3.03 • Tymona – 19.04 • Tymoteusza –26.01, 21.05, 22.08 • Tytusa – 4.01, 6.02, 18.09

Ubys³awa – 30.07 • Ulryka – 11.04, 14.07 • Urbana –2.04, 25.05, 2.07, 31.10, 19.12 • Ursyna – 9.11 • Urszuli– 21.10, 21.11

Wac³awa – 4.03, 4.04, 15.04, 28.09• Waldemara – 5.05, 11.12 •Walentego – 7.01, 14.02, 2.05 •Walentyny – 25.07 • Walerego –28.01 • Waleriana – 29.01, 14.04,14.06, 27.11, 15.12 • Waleriany –23.08 • Walerii – 16.01, 28.04, 5.06,9.12 • Waleriusza – 16.01 • Waltera

– 5.06, 29.11 • Wandy – 23.06 • Warcis³awa – 1.11 •Wasyla – 25.04 • Wawrzyñca – 22.07, 10.08, 5.09,14.11 • Weroniki – 13.01, 4.02, 17.05, 9.07, 12.07 •Wery – 30.09 • Wespazjana – 18.07 • Wieñczys³awa –25.03, 16.05 • Wiery – 12.07 • Wierzchos³awy – 3.03 •Wies³awa – 7.06, 9.12 • Wies³awy – 22.05 • Wiktora –25.02, 6.03, 12.04, 8.05, 14.05, 21.05, 28.07, 17.10,8.11, 18.12 • Wiktorii – 23.12 • Wiktoriusza – 28.05 •Wiktoryna – 29.03 • Wiktoryny – 10.05, 1.11 • Wilhelma– 10.01, 6.04, 28.05, 8.06, 25.06 • Wilhelminy – 25.10• Wincentego – 22.01, 8.03, 5.04, 19.07, 27.10 •Wioletty – 25.05, 29.10 • Wirgiliusza – 27.11 •Wirginiusza – 8.12 • Wis³awa – 7.06 • Wita – 15.06 •Witalisa – 28.04, 10.07, 20.10, 4.11 • Witolda – 15.06,12.11 • W³adys³awa – 2.04, 27.06 • W³odzimierza –16.01, 15.07, 11.08 • W³odzis³awa – 27.06 •W³odzis³awy – 13.12 • Wodzis³awa – 19.07 • Wojciecha– 23.04 • Wojmira – 11.12 • Wróciwoja – 26.12 •Wszeciecha – 28.10

Zachariasza – 6.09 • Zbigniewa – 17.02, 17.03, 1.04• Zbys³awa – 17.11 • Zdzis³awa – 3.01, 29.01, 28.11• Zdzis³awy – 16.12 • Zefiryna – 20.12 • Zefiryny –26.08 • Zenobii – 30.10 • Zenona – 14.02, 12.04, 23.06,9.07, 22.12 • Ziemowita – 19.10, 6.11 • Zofii – 15.05,30.09 • Zuli – 11.08 • Zuzanny – 24.05, 11.08 •Zygfryda – 16.02, 22.08 • Zygmunta – 2.05 • Zyty –27.04

¯akliny – 8.02 • ¯anety – 27.12 • ¯anny – 17.08 •¯egoty – 23.10 • ¯elis³awa – 23.07

■

W opracowaniu techniczno-graficznym wykorzystanoobraz olejny Maki art. Joanny Kossuth

PRODUCENTOWI SERVIER POLSKA

CERTYFIKATp r z y z n a n i a

przez „Czasopismo Aptekarskie”

LAURU FARMACJI I MEDYCYNYw roku 2012

za innowacyjn¹ formê lekuDIAPREL® MR 60 mg

producentowi Servier Polska

Warszawa, 5 grudnia 2012 r.Wydawca

Redaktor Naczelny

Wiktor Szukiel

© M

a³go

rzat

a Kl

imiu

k

Po wrêczeniu Medalu i Certyfikatu.Na zdj. od lewej: Robert Pociupany– dyrektor Dzia³u InformacjiMedycznej, Marek Jêdrzejczak– honorowy zastêpca redaktoranaczelnego „CzasopismaAptekarskiego”, Mathieu Fitoussi– dyrektor generalny ServierPolska, Blanka Ul¹¿ka – kierownikds. Strategii Farmaceutycznej,red. Wiktor Szukiel, Piotr Gicgier– senior Product Manager

Medal – Laur Farmacji i Medycyny dyrektorowi generalnemuServier Polska – Mathieu Fitoussi wrêcza honorowy zastêpcaredaktora naczelnego „Czasopisma Aptekarskiego” – Marek

Jêdrzejczak. Na zdj. od lewej: Robert Pociupany – dyrektorDzia³u Informacji Medycznej, Marek Jêdrzejczak,

Mathieu Fitoussi i Piotr Gicgier – senior Product Manager

Certyfikat przyznania przez redakcjê „CzasopismaAptekarskiego” Lauru Farmacji i Medycynyza innowacyjn¹ formê leku Diaprel® MR 60 mgwrêczy³ dyrektorowi generalnemu Servier Polska– Mathieu Fitoussi redaktor naczelny Wiktor Szukiel

ISSN 1233-2755Vol. XX

Rok za³o¿enia 1992Nr 1 (229)

Styczeñ 2013

4 punkty naukowe Ministerstwa Nauki

i Szkolnictwa Wy¿szegoza publikacjê

w „Czasopiœmie Aptekarskim”Kontynuator tradycji Czasopisma utworzonego w roku 1871 we Lwowie

®

➤

Od osiemnastu lat wspó³pra-cuje pan z grup¹ niezale¿nychaptek prywatnych na po³udniuPolski w ramach Forum Pol-skiej Farmacji. Jak pan oceniaobecne uwarunkowania, zagro-¿enia i perspektywy przetrwa-nia pojedynczych aptek nazglobalizowanym rynku farma-ceutycznym?

Dzisiaj towarzysz¹ nam zu-pe³nie inne uwarunkowania ni¿przed osiemnastu laty. ¯yjemyw rytmie narzuconym przez ry-nek, biznes i media. Œledz¹cserwisy informacyjne i poziomemocji wokó³ ka¿dorazowejzmiany cen leków, mo¿na od-nieœæ wra¿enie, ¿e stan zdrowianaszego spo³eczeñstwa zale¿yobecnie prawie wy³¹cznie odaptekarzy i mar¿ aptecznych.

Przywo³ywany doœæ po-wszechny, choæ moim zdaniemnieprawdziwy i krzywdz¹cy far-maceutów obraz problemu,niestety, jest odbiciem faktycz-nego stanu wiedzy naszego

spo³eczeñstwa na temat rynkuleków i uwarunkowañ zdrowiaw Polsce. Przyczyn tego zjawi-ska jest oczywiœcie wiele, alew mojej ocenie jedn¹ z istot-nych stanowi problem nad-miernego urynkowienia i tablo-idyzacji aptekarstwa. Aptekêzdegradowano do poziomupunktu sprzeda¿y uzale¿nione-go od marketingowej gry ryn-kowej, w której lek sta³ siê to-warem, który apteka powinnasprzedaæ w jak najwiêkszychiloœciach.

Postêpuj¹ca liberalizacja spo-wodowa³a gwa³towne nasyce-nie i zat³oczenie rynku aptecz-nego oraz konkurencjê bar-dziej agresywn¹ i bezwzglêdn¹ni¿ kiedykolwiek wczeœniej.Otworzy³a drogê nap³ywowi dobran¿y ludzi „odwróconychplecami do œwiata wartoœci”,dla których pieni¹dz sta³ siêbogiem, a rolê „z³otego cielca”zaczê³a pe³niæ bezwzglêdnamaksymalizacja zysku.

Zysk jest aptece oczywiœcieniezbêdny, ale w mojej ocenienie jako cel, ale jako wyniktworzenia w niej wartoœci.Oferty wielu aptek w zasadzieprzesta³y siê czymkolwiek ró¿-niæ od siebie – oprócz adresuapteki i ceny leku, a ta zosta³auwarunkowana dostêpem do„efektów skali”, zarezerwowa-nych g³ównie dla wielkich sieci.

Zjawisku globalizacji i kon-solidacji hurtu farmaceutycz-nego towarzyszy³ trend odwró-cony, w postaci galopuj¹cejdezintegracji œrodowiska apte-karskiego, rozbijaj¹cej kruch¹jednoœæ aptek. Aptekarze utra-cili kontrolê nad narzucanymiim regu³ami funkcjonowania,mo¿liwoœci¹ dokonywania su-werennych wyborów i podej-mowania decyzji okreœlaj¹cychkierunek dzia³ania. Ceny le-ków sta³y siê g³ównym instru-mentem tworzenia przewagikonkurencyjnej, narzêdziemuzale¿niania aptek prywatnych

APTEKARSTWO POTRZEBUJE RENOVATIO,CZYLI „POWROTU DO M£ODOŒCI SWOJEJ DUSZY”

Z mgr. Zbigniewem WITALISEM – prezesem Zarz¹du Forum Polskiej Farmacjirozmawia Bogdan OSTROWSKI

[email protected]


SPRAWY ZAWODU

➤

oraz ewolucji systemu rynko-wego w system korporacyjny.„Niewidzialna rêka rynku” dlawielu aptekarzy i aptek w Pol-sce okaza³a siê rêk¹ martw¹.

Najczêstszym Ÿród³em de-strukcji w ka¿dym systemie,który dotyka kryzys, a wiêc rów-nie¿ w systemie dystrybucji ap-tecznej, jest zak³ócenie wcze-œniejszej równowagi. Ka¿dydzieñ zdaje siê utwierdzaæ nasw przekonaniu, ¿e w przypadkurynku aptecznego równowagata zosta³a mocno zachwiana, bo– jak twierdzi³ Paracelsus – „czycoœ jest trucizn¹, to tylko kwe-stia proporcji”...

Kryzys nie jest jednak zjawi-skiem powszechnym. Czêœæ ap-tek, byæ mo¿e dziêki zwiêkszo-nemu wysi³kowi, mimo wszyst-ko radzi sobie jeszcze doœæ do-brze z jego skutkami...

To prawda, ale ich iloœæ naprzestrzeni ostatnich kilku latgwa³townie maleje. Z³udze-niem wydaje siê oczekiwanie, ¿eprzy istniej¹cych uwarunkowa-

niach i mechanizmach rynko-wych, które faworyzuj¹ du¿e³añcuchy aptek, dzia³aj¹cew pojedynkê apteki niezale¿nebêd¹ w stanie zdobyæ i utrzymaæna trwa³e przewagê konkuren-cyjn¹ w przywództwie ceno-wym. Jest to niemo¿liwe, gdy¿globalizacja rynku, która wyda-je siê procesem nieodwracal-nym, stygmatyzuje pojedynczepodmioty gospodarcze, prefe-ruje zaœ skonsolidowane i przezto u³atwia du¿ym organizacjomsieciowym ekspansjê, rozwóji dominacjê cenow¹ na rynku.Dlatego coraz trudniej jest dzi-siaj wskazaæ aptekê „singlo-w¹”, która w wiêkszym lubmniejszym stopniu nie odczu-wa³aby nastêpstw obowi¹zywa-nia u³omnego prawa farmaceu-tycznego oraz narzuconej jej„wojny cenowej”.

¯adna z nich w pojedynkênie zwiêkszy swojego bezpie-czeñstwa ani nie zmniejszy ry-zyka utraty zysków, je¿eli nieprze³amie w³asnej biernoœci,oczekiwania na samoczynne

rozwi¹zanie problemu i nie za-cznie wspó³dzia³aæ z innymi.

Ka¿de z dotychczasowych za-gro¿eñ powsta³o w wynikubiernego przyzwolenia i brakureakcji na pojawiaj¹ce siêostrze¿enia. Wyzwaniem chwilistaje siê dziœ powszechna mo-bilizacja aptekarzy, aktywnoœæi solidarne wspó³dzia³anie.Nadchodzi w³aœciwy moment,¿eby wreszcie wspólnie i g³oœnopowiedzieæ: doœæ!

Apteki, które czuj¹ w sobiejeszcze doœæ si³y, aby same zasiebie odpowiadaæ, powinnychroniæ w³asn¹ niezale¿noœæ,pamiêtaj¹c, ¿e to, co ma wiêk-sz¹ wartoœæ, zawsze ma wiêksz¹cenê. Nie warto zgadzaæ siê na„zwolnienie z myœlenia” i za-mianê w³asnej wolnoœci na po-czucie chwilowej stabilizacji,bo jedynie te apteki, które do-tychczas nie sprzeda³y w³asnejwolnoœci, zjednoczone, mog¹wspólnie przeciwstawiæ siê za-gro¿eniu. Wierne misji zawoduaptekarza oraz wizji wielkichpoprzedników mog¹ ocaliæ i od-nowiæ polskie aptekarstwo – dlasiebie, dla pacjentów i swoichnastêpców. Od ich œwiadomo-œci, poczucia odpowiedzialnoœcii woli zale¿y dzisiaj, kiedy i w ja-kim stopniu, istniej¹ce zagro¿e-nia przekszta³c¹ siê w realneniebezpieczeñstwo. To ich po-stawa wobec dzisiejszych wy-zwañ bêdzie de facto wyboremstrategicznym, który przes¹dzio przysz³oœci niezale¿nych ap-tek rodzinnych w Polsce.

W logice wyboru: „dziœ – dlajutra”, nawet dzisiejsze „mniej”oznaczaæ bêdzie jutrzejsze „wiê-cej”. J. W.Goethe mia³ racjêtwierdz¹c, ¿e „nie zawsze siêtraci, kiedy siê zostaje pozba-wionym czegoœ”’.

© M

a³go

rzat

a Kl

imiu

k

Prezesa Zbigniewa Witalisa srebrn¹ odznak¹ Medalu AmbasadorFarmacji dekoruje przewodnicz¹cy Rady Naukowej „Czasopisma

Aptekarskiego” – prof. dr hab. Kazimierz G³owniak


SPRAWY ZAWODU

➤

Czy jednak obecnie do sku-tecznego powstrzymania do-tkliwych nastêpstw globalizacjiwystarczy tylko sama dobrawola i wiara aptekarzy w suk-ces w przysz³oœci?

W ka¿dym z nas jest coœz idealisty i marzyciela zara-zem. Trudno spotkaæ cz³owie-ka, który przynajmniej razw ¿yciu nie marzy³ o czymœ, cona pocz¹tku wydawa³o siê nie-realne. Idealiœci wierz¹ w swoj¹si³ê. £¹czy ich entuzjazm, od-waga, wspólne dzia³anie i g³ê-boka wiara w zwyciêstwo swo-ich idei, pogl¹dów i fascynacji.Bo jak twierdzi Paulo Coelho,to w³aœnie idea³y i marzenia

sprawiaj¹, ¿e nasze ¿ycie nabie-ra sensu, staje siê bogatszei bardziej wartoœciowe.

Dzisiejsza medycyna odesz³abardzo daleko od filozofii,z której wyros³a. Dlatego w d¹-¿eniu do pokonywania wyzwañwspó³czesnoœci obecnie jak ni-gdy dot¹d potrzeba nam nowe-go, siêgaj¹cego do Ÿróde³ hu-manizmu spojrzenia na obecnyrynek zdrowia, poprzez symbo-liczny powrót do „m³odoœciludzkiej duszy” – swego rodzajurenovatio (odnowienie, odro-dzenie siê na nowo, odzyskanieniezwyk³ej si³y). Bo m³odoœænie jest jedynie okresem ¿ycia,lecz przede wszystkim stanem

ducha. Ludzie nie starzej¹ siêg³ównie z powodu up³ywu lat,ale przede wszystkim przezporzucenie swoich idea³ów.W istocie jesteœmy tak m³odzi,jak ¿ywe s¹ nasze marzenia,i tak starzy jak nasze zw¹tpie-nia. Utrata nadziei i entuzja-zmu oraz rezygnacja z marzeñ„marszczy nasz¹ duszê” o wielebardziej ni¿ kolejne lata zmie-niaj¹ nasz¹ skórê i ¿aden mar-ketingowy botoks ani lifting te-go faktu nie zmieni¹. Mo¿napowiedzieæ, ¿e w jakimœ stopniupotrzebny jest nam powrót do„m³odoœci swojej duszy”. Nierozwi¹¿emy problemów, którenas osaczy³y, je¿eli we w³asnych

© Z

e zb

ioró

w w

³asn

ych

Car

bo-T

arnó

w©

Ze

zbio

rów

w³a

snyc

h C

arbo

-Tar

nów

© Z

e zb

ioró

w w

³asn

ych

Car

bo-T

arnó

w

Specjalnym goœciem (zdj. górne, pierwszyz prawej) I Forum w 2001 r. by³ dyrektorDepartamentu Nadzoru FarmaceutycznegoGIF, mgr farm. Zbigniew Niewójt, obecniezastêpca g³ównego inspektora farmaceu-tycznego. Na zdj. œrodkowym od lewej:Tomasz Krawczyk – radca podsekretarzastanu Urzêdu Komitetu Integracji Europej-skiej, Zbigniew Zarêbski – pose³ na Sejm RP,Waleria Rosta – prezes Wojewódzkiej IzbyAptekarskiej Okrêgu Yesprem na Wêgrzech,Aniko Adamczyk – t³umacz jêzyka wêgier-skiego, Antal Csaba – naczelny lekarz woje-wódzki Okrêgu Yesprem na Wêgrzech.


SPRAWY ZAWODU

sercach nie o¿ywimy na nowoidei, które wczeœniej doprowa-dzi³y niezale¿ne apteki do suk-cesu. Napoleon Hill, autor filo-zofii sukcesu i doradca prezy-dentów USA, na to pytanieudzieli³by prawdopodobnie od-powiedzi twierdz¹cej, ponie-wa¿ uwa¿a³, ¿e „wszystko, coumys³ ludzki potrafi wymyœleæi w co uwierzyæ, potrafi tak¿edokonaæ”...

Uwa¿am, ¿e polscy aptekarzemog¹ i powinni mieæ swójudzia³ w systemie stanowieniaprawa oraz sprawowania opie-ki nad pacjentem, jak to mamiejsce w pañstwach UEo sprawniejszym ni¿ nasz syste-mie ochrony zdrowia.

„Rzeczy, które przerastaj¹nasze si³y, s¹ pocz¹tkiem drogido radoœci” – twierdzi DjonaBarnes. Aby prze³amaæ obecnyimpas, œrodowisko aptekarskiemusi odzyskaæ zdolnoœæ osi¹-gania wspólnych celów i uznaæje za cel wy¿szy. Poczucie wy¿-szego celu istnieje w ka¿dymz nas, jest wewnêtrznym napê-dem, który zmusza do spojrze-nia poza siebie. Wprowadzaswego rodzaju „dŸwigniê decy-zyjn¹”, któr¹ aptekarz urucha-mia w chwili wyboru pomiêdzysob¹ i owym „wy¿szym celem”.Odwo³uje siê do czegoœ, co jestsk³onny zaakceptowaæ jakowa¿niejsze ni¿ on sam, czyli dozbiorowego poczucia celu. Tojest konieczne i op³aca siê. Kon-sultanci z „Millward Brown”opracowali ranking 50 marek,które stosuj¹c „strategiê wy¿-szego celu”, w ci¹gu dziesiêciulat osi¹gnê³y najwiêkszy, bo400% wzrost sprzeda¿y...

Aby zapewniæ aptekom nie-zale¿nym dostêp do „korzyœciskali”, aby powstrzymaæ i od-

wróciæ niekorzystne trendy,niezbêdne s¹ oddolne inicjaty-wy integracyjne, solidarnewspó³dzia³anie i osobiste anga-¿owanie siê aptekarzy w reali-zacje wspólnych celów na po-ziomie lokalnym.

Zdajê sobie sprawê z tego, ¿eka¿dy z tych celów, jak o¿ywie-nie wspó³dzia³ania aptekarzyczy uzyskanie dostêpu do bez-piecznych Ÿróde³ zaopatrzenia,sam w sobie pozostaje ogrom-nym wyzwaniem. Bardzo wa¿-nym, ambitnym i bez w¹tpieniakoniecznym, choæ w mojej oce-nie niewystarczaj¹cym wysi³-kiem do zdobycia i utrzymaniaprzewagi konkurencyjnej narynku w d³u¿szym okresie czasu.

Zatem co pana zdaniem jestlub mo¿e byæ warunkiem prze-s¹dzaj¹cym o zachowaniuobecnoœci apteki na rynku?

Wspó³czesny œwiat wkroczy³w epokê nowej generacji zarz¹-dzania, opartej na wiedzy,w której sukces apteki w corazwiêkszym stopniu warunkowanybêdzie efektywnym wykorzysta-niem kapita³u intelektualnego,ludzkiego i spo³ecznego, uzna-wanych za unikatowe czynnikikreowania si³y konkurencyjnej,co w istocie oznacza, ¿e przy-sz³oœæ aptek w wiêkszym ni¿ do-tychczas stopniu zale¿eæ bêdzieod ludzi tworz¹cych aptekê.

Pracê aptekarza, która polegana bezpoœrednim kontakciez pacjentem, s³usznie okreœla siêjako jeden z najbardziej stresu-j¹cych zawodów œwiata, a w cza-sie obecnego kryzysu staje siêona dodatkowo surowym te-stem kompetencji. Kompeten-cja to nie tylko wiedza, ale i oso-bowoœæ tworz¹ca sieæ powi¹zañz pacjentem. Wymaga nieustan-

nej ewolucji i rozwoju. W tymkontekœcie niezbêdna staje siênowoczesna wiedza, jakoœæ wy-kszta³cenia i pracy oraz zdol-noœæ myœlenia innowacyjnego.

Jedn¹ z kluczowych kompe-tencji decyduj¹cych o naszejskutecznoœci jest zdolnoœæ iden-tyfikacji najwa¿niejszych zadañ.Platon twierdzi³ nawet, ¿e „naj-wa¿niejszy jest talent prawid³o-wego widzenia ka¿dej rzeczy”.Poszukuj¹c przestrzeni do bu-dowania nowych przewag kon-kurencyjnych, warto pamiêtaæ,¿e przewaga konkurencyjna za-kotwiczona jest w ró¿nicachi opiera siê na „byciu innym”,nie zaœ na naœladownictwie kon-kurencji. Je¿eli apteki zdecydu-j¹ siê budowaæ w³asn¹ przy-sz³oœæ na kluczowych uzdolnie-niach swoich pracowników i naich aktualnej wiedzy (do czegogor¹co je namawiam), to ko-nieczne bêdzie systematyczniepodwy¿szanie i uzupe³nianie ichkompetencji. Nie tylko dla ze-brania limitu punktów eduka-cyjnych, lecz przede wszystkim,by nad¹¿aæ za zmieniaj¹cym siêœwiatem, potrzebami pacjen-tów, konkurencj¹, technologia-mi, warunkami funkcjonowaniaapteki i prowadzenia biznesuaptecznego.

Staramy siê to czyniæ z grup¹aptek wspó³pracuj¹cych z Fo-rum Polskiej Farmacji. Inicjaty-wa ta ma jednak ograniczonywymiar lokalny. Bo – jak piszeAntoine de Saint-Exupery –„Cel ma sens wówczas, gdy po-maga ci rosn¹æ, a wzrastaszprzez zdobywanie go, a nie tyl-ko samo jego osi¹gniêcie”.

W poszukiwaniu systemowe-go modelu rozwi¹zania tegoproblemu w skali kraju wartorozwa¿yæ mo¿liwoœæ przejêcia

➤


SPRAWY ZAWODU

przez „Czasopismo Aptekar-skie” roli integratora œrodowiskwspó³dzia³aj¹cych w interesieniezale¿nych aptek prywatnychoraz animatora rozwoju klu-czowych kompetencji pracow-ników pierwszego sto³u w za-kresie opieki farmaceutycznej.W imieniu Forum Polskiej Far-macji deklarujê gotowoœæ przy-st¹pienia do takiego aliansu.

Standardem przybli¿aj¹cymaptekarzy do oczekiwanych re-zultatów powinna byæ aptekasystematycznie d¹¿¹ca do do-skona³oœci, w której poszczegól-

ni uczestnicy oraz ona sama sta-j¹ siê perfekcjonistami w tym,co robi¹, kieruj¹c siê w dzia³a-niu takimi wartoœciami jak za-ufanie, etyka czy moralnoœæ.

Lojalnoœæ wobec zasad uzna-wana jest za fundamentalnyi niezbêdny warunek sukcesu.Dlatego mo¿liwoœæ zdobyciastabilnej pozycji rynkowej bê-dzie zdeterminowana nie tylkopozyskaniem nowych umiejêt-noœci i kompetencji, ale równie¿osi¹gniêciem wspomnianegowczeœniej renovatio – swoistegoodnowienia charakteryzuj¹cego

siê bezwzglêdnym przestrzega-niem najwy¿szych standardówuczciwoœci, etyki i moralnoœci.Chodzi o uczynienie z etyki biz-nesu aptecznego najwy¿szegostandardu serwisu oraz zasobustrategicznego apteki.

Zawód farmaceuty jest nietylko zawodem zaufania spo-³ecznego, ale równie¿ wyboremokreœlonej postawy moralnej.Jego przedstawiciele tradycyj-nie uwa¿ani byli za stra¿nikówwartoœci, które maj¹ istotneznaczenie dla dobra ludzi. War-toœci buduj¹cych autorytet mo-

ralny farmaceuty oraz reputa-cjê apteki – najbardziej cennykapita³, który tkwi w umys³ach,sercach i emocjach pacjentów.

Empatyczni, ideowi, kompe-tentni i godni zaufania apteka-rze zawsze nale¿eli do elitypresti¿owej spo³ecznoœci ludziwyró¿niaj¹cych siê na tle osób,które nie potrafi¹ przekroczyægranic w³asnego egoizmu,sprowadzaj¹cych swoim postê-powaniem status zawodu far-maceuty do rangi „aptekarskie-go kupiectwa”. Pomimo istnie-j¹cych barier, stresu i codzien-

nych trudnoœci wyzwañ konku-rencji pozostawali wierni w³a-snemu powo³aniu oraz etosowizawodu farmaceuty.

Warto pamiêtaæ, ¿e „marki niema – mark¹ siê jest”. I nie cho-dzi tutaj o abstrakcyjny perfek-cjonizm, lecz o d¹¿enie do do-skona³oœci oraz o wykorzystanieukrytych w ka¿dym z nas mo¿li-woœci. Nikt z nas nie jest w pe³nidoskona³y i nigdy taki nie bê-dzie. Ka¿demu przytrafiaj¹ siêjakieœ nieszczêœcia spowodowa-ne przez przypadek lub w³asneb³êdy. Jednak ludzk¹ si³¹ jestœwiadomoœæ w³asnych s³aboœci.Je¿eli potraktujemy je jak zaso-by (rezerwy), które potrafimyskutecznie pokonaæ i wykorzy-staæ, uzyskamy przyspieszeniedaj¹ce nam szanse uzyskaniapo¿¹danej przewagi na rynku.

Uczestnicy rekomendowane-go systemu wsparcia niezale¿-nych aptek prywatnych „V”’uzyskaj¹ nowe „klucze kompe-tencyjne”’ pracowników pierw-szego sto³u, które stanowiæ po-winny dŸwigniê rozwoju bizne-su apteki, podstawê jej innowa-cji, zwiêkszania przychodówi ponadprzeciêtnych rezulta-tów. Osoby zainteresowaneznajd¹ szczegó³y tego projektuw 2013 roku na ³amach „Cza-sopisma Aptekarskiego”.

Niech point¹ w odpowiedzina ostatnie pytanie bêdzie cy-tat z wypowiedzi Briana Tracy,jednego z najwybitniejszychekspertów w zakresie zarz¹dza-nia, którego osobiœcie niezwy-kle ceniê: „Kiedyœ myœla³em, ¿eludzie s¹ wa¿nym elementembiznesu, potem nauczy³em siêwielkiej prawdy, ¿e to ludzie s¹biznesem”.

Dziêkujê za rozmowê.

© F

oto

P. B

arsz

czow

ski (

z ar

ch. F

PF)

Odnowienie przysiêgi aptekarskiej przez aptekarzy wspó³pracuj¹-cych z Forum Polskiej Farmacji


SPRAWY ZAWODU

STANOWISKO Nr VI/2/2012z dnia 21 listopada 2012 r.

NACZELNEJ RADY APTEKARSKIEJw sprawie zakazu reklamy aptek i punktów

aptecznych oraz ich dzia³alnoœci

Na podstawie art. 1 ust. 1, art. 7 ust. 1 pkt 1, 2,5 i 9, art. 39 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 19kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (tj.Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 856, z póŸn. zm.),Naczelna Rada Aptekarska wyra¿a nastêpuj¹cestanowisko:

Naczelna Rada Aptekarska, jako organ z mo-cy ustawy powo³any do sprawowania pieczyi nadzoru nad wykonywaniem zawodu farma-ceuty, przypomina wszystkim cz³onkom samo-rz¹du aptekarskiego, ¿e obowi¹zuj¹cy od dnia1 stycznia 2012 r. zakaz reklamy aptek i punktówaptecznych oraz ich dzia³alnoœci zobowi¹zujewszystkich farmaceutów do powstrzymania siêod udzia³u lub wspó³uczestnictwa w ka¿dymdzia³aniu naruszaj¹cym obowi¹zuj¹cy zakaz.

Wprowadzony w art. 94a ustawy Prawo farma-ceutyczne zakaz reklamy aptek i punktów ap-tecznych oraz ich dzia³alnoœci wy³¹cza wskazan¹reklamê w jakiejkolwiek formie, w jakikolwieksposób, w jakimkolwiek miejscu oraz przy u¿y-ciu jakichkolwiek narzêdzi.

Zakaz reklamy dotyczy materia³ów reklamo-wych w formie plakatu, gazetki reklamowej,og³oszenia, programu lojalnoœciowego, napisówumieszczanych wewn¹trz lub na zewn¹trz aptekilub punktu aptecznego, w tym napisów wykorzy-stuj¹cych w³asne nazwy apteki, je¿eli posiadaj¹cechy reklamy.

Za przekroczenie prawa uznaæ nale¿y równie¿wykorzystywanie do celów reklamy niektórychform us³ug farmaceutycznych, w szczególnoœci

informacje i porady dotycz¹ce produktów lecz-niczych oraz opiekê farmaceutyczn¹.

Niezgodnym z obowi¹zuj¹cym prawem jestnaliczanie punktów czy te¿ plusów w zamian zadokonywanie zakupów w danej aptece, oferowa-nie jakichkolwiek nagród rzeczowych, wrêczaniegazetek reklamowych lub uczestniczenie w jaki-kolwiek sposób w ich kolporta¿u. Za niedopusz-czalne uznaæ nale¿y równie¿ wynajmowanie czê-œci powierzchni apteki na jak¹kolwiek dzia³al-noœæ, w tym dzia³alnoœæ reklamuj¹c¹ aptekê do-konywan¹ przez podmiot zewnêtrzny.

Pomimo ¿e nie sposób wymieniæ wszystkichform, jakie przybiera obecnie reklama aptek,punktów aptecznych oraz ich dzia³alnoœci, niestanowi ¿adnej trudnoœci jednoznaczne wskaza-nie, jaka dzia³alnoœæ narusza zakaz wynikaj¹cyz art. 94a, a jaka nie.

Naczelna Rada Aptekarska przypomina rów-nie¿ cz³onkom samorz¹du aptekarskiego, ¿eudzia³ w niedozwolonej reklamie jest nagannytak¿e z punktu widzenia przepisów KodeksuEtyki Aptekarza RP, który zawieraj¹c wskazaniapowinnoœci moralnych, obowi¹zków, umiejêtno-œci i kompetencji zawodowych za naganne uzna-je reklamowanie przez aptekarza siebie i swoichus³ug oraz uczestnictwo w reklamie us³ug far-maceutycznych, ich promocji niezgodnej z pra-wem lub dobrym obyczajem.

Zobowi¹zuj¹c cz³onków samorz¹du aptekar-skiego do bezwzglêdnego przestrzegania obo-wi¹zuj¹cego prawa, Naczelna Rada Aptekarskabêdzie:

1) wystêpowaæ do wszystkich organów w³aœci-wych do sprawowania nadzoru nad prze-strzeganiem art. 94a z wnioskami o podjê-cie przez te organy dzia³añ realizuj¹cychich ustawowe obowi¹zki;

Szanowni Czytelnicy

Redakcja przedstawia Pañstwu stanowiska Naczelnej Rady Aptekarskiej w istotnychsprawach okreœlaj¹cych funkcjonowanie aptek w najbli¿szej przysz³oœci. Niestety, do dniaoddania do druku niniejszego wydania „Czasopisma Aptekarskiego”, nie otrzymaliœmyz Naczelnej Rady Aptekarskiej wyk³adni prawnej dotycz¹cej treœci i formy przyjêtychstanowisk NRA. Wiemy na pewno, ¿e nie wszystkie dotycz¹ np. punktów aptecznych, jakte¿ brak okreœlenia czy stanowisko NRA przyjêto np. w formie uchwa³y. Takich w¹tpliwoœcijest znacznie wiêcej i mamy nadziejê, ¿e biuro prawne NRA potrafi je rozwiaæ.

Redacja


SPRAWY ZAWODU

➤

2) wspieraæ okrêgowe izby aptekarskie w ichdzia³alnoœci na rzecz wyeliminowania lubograniczenia niedozwolonej reklamy.

Stanowisko wchodzi w ¿ycie z dniem podjêcia.

Sekretarz NRAdr n. farm. Tadeusz B¥BELEK

Prezes NRAdr Grzegorz KUCHAREWICZ


NACZELNEJ RADY APTEKARSKIEJw sprawie nowelizacji ustawy

– Prawo farmaceutyczne

Na podstawie art. 1 ust. 1, art. 7 ust. 1 pkt 1, 2,5 i 9, art. 39 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 19kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (tj.Dz. U. z 2008 roku Nr 136, poz. 856, z póŸn.zm.), Naczelna Rada Aptekarska wyra¿a nastê-puj¹ce stanowisko:

1. Uwzglêdniaj¹c oraz negatywnie oceniaj¹cistniej¹c¹ sytuacjê na polskim rynku us³ugfarmaceutycznych, Naczelna Rada Apte-karska stwierdza koniecznoœæ pilnegowprowadzenia zmian w ustawie z dnia6 wrzeœnia 2001 r. Prawo farmaceutyczne(tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271,z póŸn. zm.).

2. Uchwalon¹ w 2011 r. ustawê o refundacjileków, œrodków spo¿ywczych specjalnegoprzeznaczenia ¿ywieniowego oraz wyrobówmedycznych Naczelna Rada Aptekarskauznawa³a zawsze za wstêp do komplekso-wej reformy systemu zapatrywania pacjen-tów w leki i wyroby medyczne, w tym do no-welizacji ustawy – Prawo farmaceutyczne.

3. Niezmiennie od wielu lat Naczelna RadaAptekarska uwa¿a, ¿e konieczne jest wpro-wadzenie zmian polegaj¹cych na:1) ustanowieniu ustawowej zasady, ¿e wy-

³¹cznie farmaceuta, ewentualnie spó³kafarmaceutów, mo¿e prowadziæ aptekê(tzw. zasada „apteka dla aptekarza”);

2) ograniczeniu zak³adania nowych aptekpoprzez ustanowienie w ustawie kryte-riów demograficznych i geograficznych

przy wydawaniu zezwoleñ na prowadze-nie apteki;

3) doprecyzowaniu i uszczelnieniu regulacjidotycz¹cych zakazu ³¹czenia obrotu hur-towego z detalicznym w ramach tego sa-mego podmiotu i jednostek powi¹zanych;

4) jasnym i precyzyjnym okreœleniu odno-œnie aptek szpitalnych:a) minimalnych norm zatrudnienia far-

maceutów i techników farmaceutycz-nych w aptekach szpitalnych,

b) delegacji dla Ministra Zdrowia, abyw drodze rozporz¹dzenia okreœli³ wy-mogi lokalowe i organizacyjne, jakiepowinien spe³niaæ dzia³ farmacjiszpitalnej,

c) warunków dla pracowni do sporz¹-dzania leków cytostatycznych w daw-kach indywidualnych oraz dla pracow-ni mieszanin do sporz¹dzania miesza-nin do ¿ywienia pozajelitowego,

d) obowi¹zku obecnoœci farmaceuty w ze-spole badawczym w przypadku prowa-dzenia badañ klinicznych w szpitalu,

e) rodzajów i asortymentu wyrobów me-dycznych przechowywanych w apte-kach szpitalnych.

4. Naczelna Rada Aptekarska apeluje do Mini-stra Zdrowia o podjêcie pilnych prac nadprzygotowaniem nowych regulacji prawnych.





NACZELNEJ RADY APTEKARSKIEJw sprawie koniecznoœci pilnej zmiany sposobu

liczenia oraz wysokoœci urzêdowych mar¿detalicznych na refundowane leki, œrodki

spo¿ywcze specjalnego przeznaczenia¿ywieniowego oraz wyrobów medycznych

Na podstawie art. 1 ust. 1, art. 7 ust. 1 pkt 1, 2,5 i 9, art. 39 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 19


SPRAWY ZAWODU

➤ kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (tj.Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 856, z póŸn. zm.),Naczelna Rada Aptekarska wyra¿a nastêpuj¹cestanowisko:

1. Naczelna Rada Aptekarska stanowczostwierdza, ¿e sposób liczenia oraz wysokoœæurzêdowych mar¿ detalicznych, zastosowa-ne w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o refun-dacji leków, œrodków spo¿ywczych specjal-nego przeznaczenia ¿ywieniowego oraz wy-robów medycznych (Dz. U. Nr 122, poz.696, z póŸn. zm.), powoduj¹ drastycznei szybkie pogarszanie sytuacji ekonomicz-nej polskich aptek ogólnodostêpnych.

2. Negowany przez Naczeln¹ Radê Aptekar-sk¹ sposób liczenia urzêdowej mar¿y deta-licznej (od ceny hurtowej stanowi¹cej pod-stawê limitu w danej grupie limitowej) pro-wadzi do katastrofalnej sytuacji finansowejpolskiego aptekarstwa.

3. Stosowane obecnie zgodnie z ustaw¹ refun-dacyjn¹ urzêdowe mar¿e detaliczne, ode-rwane od ceny hurtowej na dany produkt,nie gwarantuj¹ pokrycia nak³adów i kosz-tów zwi¹zanych z prowadzeniem apteki(np. w przypadku dro¿szych leków nabywa-nych w ramach kredytu mar¿a nie pokrywanawet odsetek kredytowych), co w konse-kwencji prowadzi do likwidowania du¿ejliczby aptek oraz wegetacji pozosta³ych.

4. Naczelna Rada Aptekarska podkreœla, ¿ezdecydowan¹ wiêkszoœæ likwidowanych ap-tek stanowi¹ niezale¿ne apteki rodzinne,po³o¿one na terenach wiejskich oraz w ma-³ych miastach. Apteki niezale¿ne, któreprzed wejœciem w ¿ycie ustawy refundacyj-nej znajdowa³y siê w dobrej kondycji finan-sowej, zosta³y bardzo powa¿nie os³abione.

5. Obowi¹zuj¹ce przepisy dotycz¹ce mar¿ de-talicznych dyskryminuj¹ apteki w stosunkudo hurtowni farmaceutycznych, któreotrzymuj¹ sta³¹ mar¿ê procentow¹. Aptekibêd¹ce placówkami ochrony zdrowia pu-blicznego maj¹ du¿o szerszy zakres zadañni¿ hurtownie farmaceutyczne i musz¹ po-siadaæ œrodki finansowe, aby móc prowa-dziæ swoj¹ dodatkow¹ misjê.

6. Naczelna Rada Aptekarska apeluje do Mi-nistra Zdrowia o podjêcie pilnych prac legi-slacyjnych zmierzaj¹cych do podniesienia

wysokoœci urzêdowych mar¿ detalicznychokreœlanych na podstawie ustawy refunda-cyjnej.

7. Brak pilnej reakcji Ministra Zdrowia spo-woduje, ¿e w nieodleg³ej przysz³oœci ¿adnereformy i nowelizacje nie bêd¹ potrzebne,poniewa¿ nie bêdzie ju¿ niezale¿nych, indy-widualnych aptek.





NACZELNEJ RADY APTEKARSKIEJw sprawie ograniczenia obrotu pozaaptecznego

Na podstawie art. 1 ust. 1, art. 7 ust. 1 pkt 1, 2,5 i 9, art. 39 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 19kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (tj.Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 856, z póŸn. zm.),Naczelna Rada Aptekarska wyra¿a nastêpuj¹cestanowisko:

1. Naczelna Rada Aptekarska uwa¿a, ¿e w ce-lu zabezpieczenia interesu publicznegow zakresie bezpieczeñstwa zdrowia i ¿ycialudzi przy stosowaniu produktów leczni-czych i wyrobów medycznych koniecznejest:1) wy³¹czenie sklepów ogólnodostêpnych

z katalogu „placówek obrotu pozaaptecz-nego”, które na podstawie ustawy – Pra-wo farmaceutyczne mog¹ prowadziæ ob-rót detaliczny produktami leczniczymi;

2) istotne ograniczenie wykazu produktówleczniczych dopuszczonych do obrotuw pozosta³ych placówkach obrotu poza-aptecznego.

2. Obserwowane od dawna zjawisko rozsze-rzania obrotu pozaaptecznego stanowi re-alne zagro¿enie dla zdrowia publicznegoi musi byæ zast¹pione jedynym dozwolo-nym obrotem, tj. obrotem w aptekach.

3. Tolerowanie, a nawet promowanie w nie-których przypadkach, nieprofesjonalnej


SPRAWY ZAWODU

➤

formy wydawania produktów leczniczych,bez odpowiedniej informacji o ich stosowa-niu i dzia³aniu, a wiêc w warunkach poza-aptecznych, stanowi kolejny przejaw bez-myœlnego komercjalizowania sfery, którapowinna byæ zastrze¿ona wy³¹cznie dla pro-fesjonalnych pracowników medycznych,w tym przypadku dla farmaceutów.

4. Liczba sklepów ogólnodostêpnych jest takogromna, ¿e stosowne w³adze nie mog¹z przyczyn obiektywnych sprawowaæ nadnimi jakiejkolwiek kontroli, zarówno w za-kresie przechowywania produktów leczni-czych, jak równie¿ ich wydawania.

5. Niekontrolowane wprowadzanie do obrotupozaaptecznego produktów leczniczychskutkuje zagro¿eniem ¿ycia i zdrowia pa-cjentów, nie tylko z uwagi na zbyt ³atw¹ do-stêpnoœæ do leku, zbyt lekkomyœlne ich sto-sowania, ale wynika równie¿ z braku osobykompetentnej do udzielenia niezbêdnej in-formacji o leku oraz warunkach, w jakichlek powinien byæ przechowywany.

6. Ustalone obecnie liberalne kryteria kwalifi-kacji produktów leczniczych do obrotuw placówkach obrotu pozaaptecznego,a w konsekwencji bardzo obszerne wykazyproduktów dopuszczonych do tego obrotu,oceniane s¹ bardzo negatywnie przez sa-morz¹d aptekarski oraz zrzeszonych w nimfarmaceutów. Na proponowanych listachznajduj¹ siê leki, które nigdy nie powinnybyæ przedmiotem obrotu pozaaptecznego.

7. Os³abianie znaczenia aptek ogólnodostêp-nych i przekazywanie coraz to wiêkszej licz-by produktów leczniczych do niekontrolo-wanego praktycznie obrotu, godzi w bez-pieczeñstwo zdrowotne obywateli.

8. Naczelna Rada Aptekarska apeluje do Mi-nistra Zdrowia o podjêcie pilnych dzia³añlegislacyjnych zmierzaj¹cych do wy³¹czenialub bardzo istotnego ograniczenia pozaap-tecznego obrotu produktami leczniczymi.





NACZELNEJ RADY APTEKARSKIEJw sprawie tzw. bezpoœredniej sprzeda¿y

produktów leczniczych

Na podstawie art. 1 ust. 1, art. 7 ust. 1 pkt 1, 2, 5i 9, art. 39 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 19 kwiet-nia 1991 r. o izbach aptekarskich (t.j. Dz. U.z 2008 r. Nr 136, poz. 856, z póŸn. zm.), NaczelnaRada Aptekarska wyra¿a nastêpuj¹ce stanowisko:

W zwi¹zku z wyrokiem Naczelnego S¹duAdministracyjnego z dnia 19 czerwca 2012r.w sprawie Naczelna Izba Aptekarska przeciw-ko G³ówny Inspektor Farmaceutyczny i Astra-Zeneca UK Limited oraz w zwi¹zku z dalszymd¹¿eniem wytwórców produktów leczniczychdo pozaprawnego, usankcjonowania na tere-nie Polski sprzeda¿y produktów leczniczychw ramach tzw. systemu sprzeda¿y bezpoœred-niej, tj. z pominiêciem wiêkszoœci hurtownifarmaceutycznych, Naczelna Rada Aptekar-ska, przyjmuj¹c, ¿e jedynym zgodnym z obo-wi¹zuj¹cym prawem systemem obrotu produk-tem leczniczym jest wynikaj¹cy wprost z prze-pisów ustawy Prawo farmaceutyczne ³añcuchdystrybucji dokonywany na poziomie hurtu –poprzez wszystkie hurtownie farmaceutyczne,a na poziomie detalu – poprzez wszystkie apte-ki i punkty apteczne, oczekuje od G³ównegoInspektora Farmaceutycznego:

1) ustalenia, czy funkcjonuj¹ce na terenie Pol-ski podmioty zagraniczne, nieposiadaj¹cesiedziby na terenie Polski, prowadz¹ce ob-rót hurtowy produktami leczniczymi, w tymAstraZeneca UK Limited, London – Wiel-ka Brytania, posiadaj¹ zezwolenie na pro-wadzenie takiej dzia³alnoœci;

2) wszczêcia okreœlonych procedur zmierzaj¹-cych do wyegzekwowania od podmiotówkrajowych i podmiotów zagranicznych, nie-posiadaj¹cych siedziby na terenie RP, do-konuj¹cych obrotu produktem leczniczymna terenie Polski za poœrednictwem wybra-nych hurtowni farmaceutycznych, dzia³aniazgodnego z przepisami ustawy Prawo far-maceutyczne, w tym art. 24 ust. 3 pkt 7ustawy Prawo farmaceutyczne;

3) zajêcia jednoznacznego stanowiska odno-œnie kwestii:


SPRAWY ZAWODU

a) prawnych mo¿liwoœci dokonywaniaprzez hurtownie farmaceutyczne obrotuproduktem leczniczym w imieniu i narzecz innego podmiotu ni¿ podmiot ob-jêty zezwoleniem,

b) prawnej dopuszczalnoœci ograniczania:– hurtowniom farmaceutycznym dostê-

pu do produktów leczniczych poprzezich dostarczanie jedynie do wybranychhurtowni farmaceutycznych;

– aptekom i punktom aptecznym dostê-pu do produktów leczniczych poprzezuniemo¿liwienie ich nabywania wewszystkich hurtowniach farmaceutycz-nych;

– aptekom i punktom aptecznym dostê-pu do produktów leczniczych poprzeznarzucanie okreœlonych procedur na-bywania leków w wybranych przez wy-twórcê hurtowniach farmaceutycznych.

Z uwagi na fakt, ¿e zgodnie z przywo³anym nawstêpie wyrokiem, Naczelny S¹d Administracyj-ny uzna³ G³ównego Inspektora Farmaceutycz-nego za jedyny organ w³aœciwy w zakresie nad-zoru nad obrotem produktami leczniczymi naterenie Polski, w tym równie¿ w odniesieniu dopodmiotów maj¹cych siedzibê poza granicamiPolski, Naczelna Rada Aptekarska oczekuje, ¿eG³ówny Inspektor Farmaceutyczny, realizuj¹czadania w zakresie wskazanym stanowiskiemi egzekwuj¹c normy okreœlone przepisami pra-wa, wymusi poprawê dostêpnoœci pacjenta doproduktu leczniczego.





NACZELNEJ RADY APTEKARSKIEJw sprawie niekontrolowanego

wywozu leków z Polski

Na podstawie art. 1 ust. 1, art. 7 ust. 1 pkt 1, 2,5 i 9, art. 39 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 19 kwiet-

nia 1991 r. o izbach aptekarskich (tj. Dz. U.z 2008 r. Nr 136, poz. 856, z póŸn. zm.), NaczelnaRada Aptekarska wyra¿a nastêpuj¹ce stanowisko:

1. Naczelna Rada Aptekarska zwraca siê doMinistra Zdrowia z wnioskiem o podjêciedzia³añ zmierzaj¹cych do wyeliminowaniawywozu z kraju produktów leczniczych,w szczególnoœci objêtych refundacj¹ zeœrodków publicznych. Skala, jak¹ w dniudzisiejszym osi¹gnê³o to zjawisko, powodu-je, ¿e w wielu przypadkach polscy pacjencinie maj¹ dostêpu do leków niezbêdnych dla¿ycia lub zdrowia, czêsto jedynych dostêp-nych z uwagi na cenê.

2. Zdaniem Naczelnej Rady Aptekarskiej ju¿dziœ obowi¹zuj¹ce przepisy nie stoj¹ naprzeszkodzie, aby G³ówny Inspektor Far-maceutyczny, wydaj¹c zezwolenie na obróthurtowy, ograniczy³ mo¿liwoœæ wywozu le-ków z uwagi na koniecznoœæ zagwarantowa-nia dostêpnoœci do leków w obrocie aptecz-nym. Obowi¹zuj¹ce przepisy ustawy Prawofarmaceutyczne, w szczególnoœci art. 78 tejustawy, do obowi¹zków podmiotów prowa-dz¹cych hurtownie zaliczaj¹ obowi¹zek za-pewnienia sta³ych dostaw odpowiedniegoasortymentu. Uwzglêdniaj¹c z kolei przepisart. 76 tej ustawy, okreœlaj¹cy niezbêdneelementy zezwolenia, w tym nakaz ustaleniapodstawowych warunków prowadzenia hur-towni farmaceutycznej oraz obowi¹zkówna³o¿onych na przedsiêbiorcê w zwi¹zkuz prowadzeniem hurtowni farmaceutycznej,nic nie stoi na przeszkodzie, aby organy ad-ministracji pañstwowej ju¿ dziœ zapewnia³ypacjentom pe³ny dostêp do leków.




STANOWISKO Nr VI/8/2012z dnia 21 listopada 2012r.

NACZELNEJ RADY APTEKARSKIEJw sprawie zapewnienia dostêpnoœci do us³ug

farmaceutycznych w porze nocnej, w niedzielê,

➤


SPRAWY ZAWODU

œwiêta i inne dni wolne od pracy, w ramachtzw. dy¿urów aptek ogólnodostêpnych

Na podstawie art. 1 ust. 1, art. 7 ust. 1 pkt 1, 2,5 i 9, art. 39 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 19 kwiet-nia 1991 r. o izbach aptekarskich (t. j. Dz. U.z 2008 r. Nr 136, poz. 856, z póŸn. zm.), NaczelnaRada Aptekarska wyra¿a nastêpuj¹ce stanowisko:

Naczelna Rada Aptekarska stwierdza, ¿e nor-my prawne zawarte w art. 94 ustawy z dnia6 wrzeœnia 2001 r. Prawo farmaceutyczne (t.j.Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271, z póŸn. zm.),a dotycz¹ce zapewnienia przez apteki ogólnodo-stêpne dostêpnoœci do us³ug farmaceutycznychw porze nocnej, w niedzielê, œwiêta i inne dniwolne od pracy (tzw. dy¿ury aptek):

1) budz¹ powa¿ne w¹tpliwoœci co do zgodno-œci z konstytucyjnymi zasadami demokra-tycznego pañstwa prawa;

2) prowadz¹ do merytorycznie nieuzasadnio-nego obci¹¿ania aptek ogólnodostêpnychkosztami, które powinny byæ pokrywaneprzez jednostki i ograny administracji pu-blicznej ustalaj¹ce dy¿ury, a nie przez pry-watnych przedsiêbiorców;

3) dyskryminuj¹ apteki w porównaniu z inny-mi podmiotami œwiadcz¹cymi us³ugi z za-kresu szeroko rozumianej ochrony zdrowiapoprzez zmuszanie aptek do nieodp³atnegowykonywania us³ug, których odpowiednikiw zakresie œwiadczeñ zdrowotnych (nocnapomoc lekarska w poz, izby przyjêæ w szpi-talach) s¹ odrêbnie finansowane przez pu-blicznego p³atnika;

4) wprowadzaj¹ mo¿liwoœæ na³o¿enia na pod-miot prowadz¹cy aptekê przez organ po-wiatu obowi¹zków, które s¹ bardzo czêstoniewykonalne bez naruszenia obowi¹zuj¹-cego prawa, np. prawa pracy.

Obowi¹zuj¹cy system ustalania tzw. dy¿uróww porze nocnej, w niedzielê, œwiêta i inne dniwolne od pracy jest niekonstytucyjny, niespra-wiedliwy, nieadekwatny do potrzeb pacjentóworaz praktycznie niemo¿liwy do prawid³owegorealizowania.

Maj¹c na uwadze powy¿sze, Naczelna RadaAptekarska wnosi o podjêcie przez MinistraZdrowia inicjatywy zmiany ww. przepisu w na-stêpuj¹cy sposób.

W art. 94 Prawa farmaceutycznego:

1) po ust. 2 dodaje siê ust. 2a w brzmieniu:„2a. Podmiotowi prowadz¹cemu aptekêprzys³uguje od powiatu, którego rada na³o-¿y³a obowi¹zek wykonywania pracy w porzenocnej, w niedzielê, œwiêta lub inne dniwolne od pracy, zwrot koniecznych wydat-ków i nak³adów wraz z ustawowymi odset-kami, poniesionych w zwi¹zku z wykona-niem pracy w porze nocnej, w niedzielê,œwiêta lub inne dni wolne od pracy.”,

2) po ust. 3 dodaje siê ust. 3a w brzmieniu:„3a. Minister w³aœciwy do spraw zdrowia pozasiêgniêciu opinii Naczelnej Rady Apte-karskiej okreœla, w drodze rozporz¹dzenia:1) sposób obliczania, korygowania i rozli-

czania koniecznych wydatków i nak³a-dów wraz z ustawowymi odsetkami, po-noszonych przez apteki w zwi¹zku z wy-konaniem obowi¹zku pracy w porzenocnej, w niedzielê, œwiêta lub inne dniwolne od pracy, na³o¿onego w trybieokreœlonym w ust. 2;

2) tryb zwrotu przez powiat koniecznychwydatków i nak³adów wraz z ustawowy-mi odsetkami, o których mowa w pkt 1– uwzglêdniaj¹c rodzaj i zakres wydat-

ków i nak³adów ponoszonych przezapteki w celu wype³nienia obowi¹zkupracy w porze nocnej, w niedzielê,œwiêta lub inne dni wolne od pracy,w tym koszty zapewnienia wykwalifi-kowanego personelu.”.




STANOWISKO Nr VI/..../2012z dnia 18 grudnia 2012 r.

NACZELNEJ RADY APTEKARSKIEJw sprawie doskonalenia zawodowego

(ci¹g³ego szkolenia) farmaceutów

Na podstawie art. 1 ust. 1, art. 7 ust. 1 pkt 1, 2,5 i 9, art. 39 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 19 kwiet-nia 1991 r. o izbach aptekarskich (t. j. Dz. U. ➤

SPRAWY ZAWODU

z 2008 r. Nr 136, poz. 856, z póŸn. zm.), NaczelnaRada Aptekarska wyra¿a nastêpuj¹ce stanowisko:

Naczelna Rada Aptekarska zwraca siê do Mini-stra Zdrowia o pilne podjêcie prac legislacyjnychzmierzaj¹cych do wyraŸnego, ustawowego wska-zania kompetencji samorz¹du aptekarskiego doprowadzenia doskonalenia zawodowego (ci¹g³e-go szkolenia), która obecnie wynika z interpreta-cji przepisów Konstytucji RP, ustawy o izbach ap-tekarskiej i ustawy – Prawo farmaceutyczne.

Zgodnie z Konstytucj¹ RP samorz¹d aptekar-skie sprawuje pieczê nad nale¿ytym wykonywa-niem zawodu farmaceuty w granicach interesupublicznego i dla jego ochrony.

Kompetencja do prowadzenia doskonaleniazawodowego (ci¹g³ego szkolenia) jest charakte-rystyczna dla samorz¹dów zaufania publiczne-go, co powszechnie uznawane jest przez ustawo-dawcê w innych ustawach, np. dotycz¹cych leka-rzy, pielêgniarek i po³o¿nych, adwokatów i rad-ców prawnych.

Naczelna Rada Aptekarska wnosi o piln¹zmianê przepisu art. 89e ustawy – Prawo farma-ceutyczne i nadanie mu brzmienia:

„Art. 89e.1. Farmaceuta oraz technik farmaceutyczny

zobowi¹zany jest do podnoszenia kwalifi-

kacji zawodowych poprzez uczestnictwow doskonaleniu zawodowym (ci¹g³ym szko-leniu).

2. Doskonalenie zawodowe (ci¹g³e szkolenie)farmaceutów prowadz¹:1) okrêgowe izby aptekarskie oraz Naczel-

na Izba Aptekarska;2) akredytowane jednostki szkol¹ce w za-

kresie szkolenia odbywanego w ramachspecjalizacji.

W konsekwencji nale¿y pilnie zmieniæ rozpo-rz¹dzenie w sprawie ci¹g³ych szkoleñ farmaceu-tów zatrudnionych w aptekach i hurtowniachfarmaceutycznych i znieœæ tzw. twarde punkty(punkty edukacyjne uzyskane w ramach zakoñ-czonych testem kursów lub kursów odbywanychw ramach specjalizacji).




Publikacje ksi¹¿kowe Wydawnictwa Farmapress, wydawcy kwartalnika „Technik Farmaceutyczny w Aptece”niezbêdne w dokszta³caniu

dr n. farm., mgr prawa Agnieszka Zimmermann, aptekarz praktyk

„Apteka jako oœrodek œwiadcz¹cy opiekê farmaceutyczn¹”(nak³ad wyczerpany, w sprzeda¿y tylko egzemplarze redakcyjne)

Wydawnictwo Farmapress® Warszawa 2010, s. 224, cena 89,25 z³ (w tym VAT 5%), po rabacie 47,25 z³ (w tym VAT 5%)

dr n. farm. Pawe³ Bodera, prof. dr hab. n. farm. Barbara Filipek, dr n. farm. Marek Jêdrzejczak, dr hab. n. med. Jan Ruxer, dr n. farm. Jacek Sapa, prof. dr hab. med. Barbara Zahorska-Markiewicz

„Profilaktyka oraz leczenie nadwagi i oty³oœci” (nak³ad wyczerpany, w sprzeda¿y tylko egzemplarze redakcyjne)


dr n. med Mariusz Jasik

„Opieka diabetologiczna. Wybrane zagadnienia diabetologii klinicznej dla aptekarzy”(nak³ad wyczerpany, w sprzeda¿y tylko egzemplarze redakcyjne)


Rabaty udzielane s¹ prenumeratorom „Czasopisma Aptekarskiego”.Op³aty za pakowanie i koszt przesy³ki ponosi Wydawca.

➤


SPRAWY ZAWODU

W DNIU ŒWIÊTA KOSMY I DAMIANA

Postanowienie Prezydenta RP z dnia 31 sierp-nia 2011 r. o nadaniu odznaczeñ za zas³ugiw dzia³alnoœci na rzecz rozwoju samorz¹du za-wodowego farmaceutów.

Z£OTY KRZY¯ ZAS£UGI

• mgr farm. Alina Anna Giewartowska z Dolno-œl¹skiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Odzna-czona Z³otym Krzy¿em Zas³ugi po raz drugii Srebrnym Krzy¿em Zas³ugi oraz Medalemim. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Bogumi³a Bereœniewicz-Blanaz Opolskiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Od-znaczona Br¹zowym Krzy¿em Zas³ugi i Meda-lem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Piotr Stanis³aw Bohater – prezesDolnoœl¹skiej Okrêgowej Rady Aptekarskiej.Odznaczony odznak¹ „Za Zas³ugi dla Ochro-ny Zdrowia” i Medalem im. prof. Bronis³awaKoskowskiego.

• mgr farm. Aleksandra Maria Burek z Opol-skiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Odzna-czona Srebrnym Krzy¿em Zas³ugi, odznak¹„Za Zas³ugi dla ochrony Zdrowia” i Medalemim. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Alina Fornal – prezeska OkrêgowejRady Aptekarskiej w Warszawie. Cz³onkini Na-czelnej Rady Aptekarskiej i delegatka na Okrê-gowy i Krajowy Zjazd Aptekarzy. OdznaczonaMedalem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Jadwiga Janocha z Bia³ostockiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej. Odznaczona od-znak¹ „Za zas³ugi dla Ochrony Zdrowia” i Me-dalem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Jerzy Franciszek Ka³aska z Okrê-gowej Izby Aptekarskiej w Warszawie. Dele-

gat na Okrêgowy i Krajowy Zjazd Aptekarzy.Odznaczony Br¹zowym Krzy¿em Zas³ugi.

• mgr farm. Zbigniew Ireneusz Karczewskiz Opolskiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. By³za³o¿ycielem samorz¹du aptekarskiego naOpolszczyŸnie i jego pierwszym prezesem.Odznaczony Medalem im. prof. Bronis³awaKoskowskiego.

W Warszawie z okazji Ogólnopolskiego Dnia Aptekarza organizowanego ka¿dego rokuw dniu œwi¹ta Kosmy i Damiana odby³a siê uroczystoœæ wrêczenia odznaczeñ i wyró¿nieñnajbardziej zas³u¿onym farmaceutom i ich przyjacio³om, sponsorom i mecenasom.Goœciem honorowym by³ minister zdrowia Barosz Ar³ukowicz. Uroczystoœæ poprowadzi³prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej dr Grzegorz Kucharewicz, a narratorem by³a prezeskaOkrêgowej Izby Aptekarskiej w Krakowie mgr farm. Barbara Jêkot.

© W

ikto

r Sz

ukie

l

➤


SPRAWY ZAWODU

• mgr farm. Katarzyna Ma³gorzata Kêdzierskaz Opolskiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Od2008 r. jest cz³onkini¹ Opolskiej OkrêgowejRady Aptekarskiej.

• mgr farm. Ryszard Kiedrowski – prezes Lubu-skiej Okrêgowej Rady Aptekarskiej w ZielonejGórze. Od 36 lat pracuje w zawodzie farmaceu-ty. Odznaczony Br¹zowym Krzy¿em Zas³ugii Medalem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Wac³aw Juliusz Korzeniowski z Bia-³ostockiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. W Vkadencji pe³ni³ funkcjê Prezesa Bia³ostockiejORA. Odznaczony Medalem im. prof. Broni-s³awa Koskowskiego i odznak¹ „Za Zas³ugidla Ochrony Zdrowia”.

• mgr farm. Genowefa Kruszec z Czêstochow-skiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Przezdwie kadencje pe³ni³a funkcjê Prezeski Czê-stochowskiej Okrêgowej Rady Aptekarskiej.Odznaczona Medalem im. prof. Bronis³awaKoskowskiego.

• mgr farm. Danuta Jadwiga Kurasz – wicepre-zeska Wielkopolskiej Okregowej Rady Apte-karskiej. Odznaczona Medalem im. prof. Bro-nis³awa Koskowskiego i odznak¹ „Za Zas³ugidla Ochrony Zdrowia”.

• mgr farm. Irena Maria Litwa-Paru¿yñskaz Dolnoœl¹skiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej.Od wielu lat uczestniczy w pracach legislacyj-nych samorz¹du.

• mgr farm. Pawe³ £ukasiñski z Dolnoœl¹skiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej. Cz³onek Dol-noœl¹skiej Okrêgowej Rady Aptekarskiej. Od-znaczony odznak¹ „Za Zas³ugi dla OchronyZdrowia”.

• mgr farm. Magdalena Agnieszka Majewskaz Okrêgowej Izby Aptekarskiej w Warszawie.Delegatka na Okrêgowy i Krajowy Zjazd Apte-karzy. Odznaczona Srebrnym Krzy¿em Zas³ugii Medalem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• dr n. farm. Roman Plackowski – wiceprezesWielkopolskiej Okrêgowej rady Aptekarskiej.Odznaczony Medalem im. prof. Bronis³awaKoskowskiego.

• mgr farm. Anna Przyby³a – wiceprezeska Bes-kidzkiej Okrêgowej Rady Aptekarskiej. Dele-gatka na wszystkie Krajowe Zjazdy Aptekarskie.

• mgr farm. Wojciech Rutkowski z LubuskiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej. Wysokiej klasymenad¿er i fachowiec w zakresie farmacji szpi-

talnej. Odznaczony Medalem im. prof. Broni-s³awa Koskowskiego.

• mgr farm. W³adys³aw Rybka ze Œl¹skiej IzbyAptekarskiej w Katowicach. Delegat na Kra-jowy Zjazd Aptekarzy. Odznaczony Br¹zo-wym Krzy¿em Zas³ugi i Odznak¹ MinistraObrony Narodowej.

• mgr farm. Edward Stencel z Zachodniopomor-skiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Cz³onekNaczelnego S¹du Aptekarskiego. OdznaczonyMedalem im. prof. Bronis³awa Koskowskiegoi odznak¹ „Za Zas³ugi dla Ochrony Zdrowia”.

• mgr farm. Krystyna Szostak z Dolnoœl¹skiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej. Inicjatorka i or-ganizatorka Klubu Seniora przy Dolnoœl¹skiejIzbie Aptekarskiej. Odznaczona SrebrnymKrzy¿em Zas³ugi.

• mgr farm. Adam Walenty W¹siewicz z Pomor-sko-Kujawskiej Okrêgowej Izby. Cz³onek Na-czelnej Rady Aptekarskiej. Odznaczony Me-dalem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Ryszard Marek Wiœniewski z Opol-skiej Izba Aptekarska. Odznaczony Br¹zowymKrzy¿em Zas³ugi i Medalem im. prof. Broni-s³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Anna Wróblewska z Bia³ostockiejIzby Aptekarskiej. Przewodnicz¹ca Okrêgo-wej Komisji Rewizyjnej. Odznaczona Srebr-nym Krzy¿em Zas³ugi i Medalem im. prof.Bronis³awa Koskowskiego.

SREBRNY KRZY¯ ZAS£UGI

• mgr farm. Barbara PrzewoŸna z KaliskiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej. Srebrnym Krzy-¿em Zas³ugi odznaczona po raz drugi orazMedalem im. prof. Bronis³awa Koskowskiegoi odznak¹ „Za Zas³ugi dla Ochrony Zdrowia”.

• mgr farm. Tomasz Bogus³aw Barszcz – prezesLubelskiej Okrêgowej Rady Aptekarskiej. Po-mys³odawca wielu rozwi¹zañ usprawniaj¹cychprzebieg ci¹g³ych szkoleñ.

• mgr farm. Grzegorz Demczuk z Czêstochow-skiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Wicepre-zes i wspó³za³o¿yciel Stowarzyszenia Prywat-nych W³aœcicieli Aptek w Czêstochowie. Od-znaczony Br¹zowym Krzy¿em Zas³ugi i Meda-lem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Jan Zbigniew Domañski z Lubu-skiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Pe³ni³

➤


SPRAWY ZAWODU

➤

funkcjê wiceprezesa Lubuskiej OkrêgowejRady Aptekarskiej w I kadencji. OdznaczonyMedalem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Teodozja Zofia Holak z OkrêgowejIzby Aptekarskiej w Warszawie. W zawodzie ap-tekarza aktywnie pracuje od 1958 r. OdznaczonaMedalem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Maria Kazimiera Izdebska z Kali-skiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Odzna-czona Medalem im. prof. Bronis³awa Koskow-skiego.

• mgr farm. Maria Alicja Kapica z LubuskiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej. OdznaczonaMedalem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Waldemar KaŸmierczak z KaliskiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej. OdznaczonyBr¹zowym Krzy¿em Zas³ugi.

• mgr farm. Krystyna Marzec z BeskidzkiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej. OdznaczonaMedalem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Barbara Maria Miciu³a z LubuskiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej. OdznaczonaMedalem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Danuta Zofia Napora z OkrêgowejIzby Aptekarskiej w Warszawie. Delegatka na

Okrêgowy Zjazd Aptekarzy. Odznaczona Me-dalem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Janusz Ryszard Nowaczyñskiz Opolskiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. De-legat na Okrêgowy Zjazd Aptekarzy.

• mgr farm. Stanis³awa Ociepa z Czêstochow-ska Okrêgowa Izba Aptekarska. Przewodni-cz¹ca Okrêgowego S¹du Aptekarskiego. Od-znaczona Medalem im. prof. Bronis³awa Kos-kowskiego.

• mgr farm. Zbigniew Patkowski z OpolskiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej. Pe³ni³ licznefunkcje w organach izby. Odznaczony Meda-lem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Ma³gorzata Dorota Pietrzak – wi-ceprezeska Kujawsko-Pomorskiej OkrêgowejRady Aptekarskiej. Cz³onek Naczelnej RadyAptekarskiej. Odznaczona Medalem im. prof.Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Walter Józef Pyka z Opolskiej Okrê-gowej Izby Aptekarskiej. Odznaczony Meda-lem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Zofia Henryka Rogowska-Tylman –wiceprezeska Okrêgowej Rady Aptekarskiejw £odzi na rejon skierniewicki. Cz³onkini

© W

ikto

r Sz

ukie

l


SPRAWY ZAWODU

Naczelnej Rady Aptekarskiej. OdznaczonaBr¹zowym Krzy¿em Zas³ugi i Medalem im.prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Magdalena Teresa Serwatka z Dol-noœl¹skiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Pe³ni-³a funkcjê przewodnicz¹cej Komisji Rewizyj-nej, funkcjê Zastêpcy Okrêgowego RzecznikaOdpowiedzialnoœci Zawodowej. OdznaczonaMedalem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

BR¥ZOWY KRZY¯ ZAS£UGI

• mgr farm. Boles³awa Urszula Florczak z Kali-skiej Izby Aptekarskiej. Odznaczona odznak¹„Za Zas³ugi dla Ochrony Zdrowia”.

• mgr farm. Natalia Alicja Hryciuk z OkrêgowejIzby Aptekarskiej w Warszawie. Od 2009 r.pe³ni funkcjê Aptekarza Powiatowego Powia-tu Siedleckiego. Odznaczona Medalem im.prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Katarzyna Nina Kuliñska z Pomor-sko-Kujawskiej Izby Aptekarskiej. Organiza-torka konferencji i szkoleñ w ramach ci¹g³ychszkoleñ. Odznaczona Medalem im. prof. Bro-nis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Zyta Antonina Malewicz z Lubel-skiej Izby Aptekarskiej. Uczestniczka szkoleñ

z zakresu postêpu nauk farmaceutycznychi nowoczesnych metod zarz¹dzania aptek¹.

• mgr farm. Danuta Barbara Szyd³ak ze Œl¹skiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej. Cz³onkini Komi-sji ds. Wykonywania Zawodu. Odznaczona Me-dalem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Grzegorz Bronis³aw Zagórny zeŒl¹skiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej.

NRA Uchwa³¹ Nr VI/23/2012 z dnia 13 wrzeœnia 2012 r. uhonorowa³anastêpuj¹cych aptekarzy najwy¿szymodznaczeniem samorz¹du aptekarskiego– medalem im prof. BRONIS£AWAKOSKOWSKIEGO

• mgr farm. Janina Miros³awa Aleksandrowicz– cz³onkini zespo³u redakcyjnego BiuletynuOkrêgowej Izby Aptekarskiej w Olsztynie.Przewodnicz¹ca Stowarzyszenia „Rodzina Ka-tyñska” w Olsztynie.

• mgr farm. Magdalena Baœcik – skarbniczkaOkrêgowej Rady Aptekarskiej W Bielsku--Bia³ej.

• mgr farm. Alina Barañska – wspó³za³o¿yciel-ka Œl¹skiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej.

• mgr farm. Iwona Bartnicka – od 2007 redak-torka Biuletynu Zachodniopomorskiej Okrê-gowej Izby Aptekarskiej.

• mgr farm. Tadeusz Biernat zastêpca Okrêgo-wego Rzecznika Odpowiedzialnoœci Zawodo-wej w Rzeszowie.

• mgr farm. Agnieszka Gabriela Bieñkowska zeŒrodkowopomorskiej Okrêgowej Izby Apte-karskiej.

• mgr farm. Jan Bieñkowski – zastêpca prze-wodnicz¹cego Okrêgowego S¹du Aptekar-skiego w Czêstochowie.

• mgr farm. Stanis³aw Bloch – cz³onek Okrêgo-wej Komisji Rewizyjnej w Olsztynie.

• mgr farm. Zofia B³ada z CzêstochowskiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej.

• mgr farm. Ewa Chrzanowska z Dolnoœl¹skiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej.

• mgr farm. Piotr Chwia³kowski – prezes Po-morsko-Kujawskiej Okrêgowej Rady Aptekar-skiej i cz³onek Naczelnej Rady Aptekarskiej.

• mgr farm. Janina Czêpiñska z WielkopolskiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej. Organizatorkapracowni leku cytostatycznego w aptece szpi-©

Wik

tor

Szuk

iel

➤


SPRAWY ZAWODU

tala niepublicznego, który œwiadczy us³ugi far-maceutyczne dla innych szpitali.

• p³k mgr farm. Jan Marian Dziura z Okrêgo-wej Izby Aptekarska w Warszawie. Wieloletnikierownik apteki zak³adowej Wojskowego In-stytutu Medycznego.

• mgr farm. Irena Krystyna Grochalska zGdañskiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Kie-rownik apteki szpitalnej w Szpitalu Specjali-stycznym œw. Wojciecha Alberta w Gdañsku.

• mgr farm. Maria Jankowska (poœmiertnie) –by³a cz³onkini¹ Okrêgowej Izby Aptekarskiejw Krakowie.

• mgr farm. El¿bieta Jankowska-Jurdziak –wspó³za³o¿ycielka Kaliskiej Okrêgowej IzbyAptekarskiej.

• mgr farm. Katarzyna JóŸwiak – od 1999 r. dochwili obecnej cz³onkini Okrêgowego S¹duAptekarskiego w Kielcach.

• mgr farm. Tomasz Kasperkiewicz – w³aœcicieli kierownik apteki w Staszowie.

• mgr farm. Renata Klimaszewska – sekretarzCzêstochowskiej Okrêgowej Rady Aptekar-skiej.

• mgr farm. Artur Komski – skarbnik Podkar-packiej Okrêgowej Rady Aptekarskiej.

• mgr farm. Barbara Ko³akowska – pracuj¹cw Ministerstwie Zdrowia, bra³a czynny udzia³przy tworzeniu przepisów dotycz¹cych prywa-tyzacji aptek. Jej dzia³ania wp³ynê³y na po-wstanie wielu korzystnych zapisów prawnychwykorzystywanych w pracy aptek, w trakcieprywatyzacji i po ich sprywatyzowaniu.

• mgr farm. Dariusz Feliks Kozar – przewodni-cz¹cy delegatury Okrêgowej Izby Aptekarskiejw Ciechanowie, a tak¿e delegat na Krajowyi Okrêgowy Zjazd Aptekarzy.

• mgr farm. Izabela Kromkowska z OkrêgowejIzby Aptekarskiej w £odzi. Od 2003 r. aktyw-na cz³onkini samorz¹du aptekarskiego. Dele-gatka na Okrêgowe i Krajowe Zjazdy Apte-karzy.

• dr Bo¿ena Kwaœniak – wiceprezeska Œl¹skiejRady Aptekarskiej. Od lat czynnie pracuje dlasamorz¹du aptekarskiego.

• mgr farm. Agnieszka Kwolek – inspektorkafarmaceutyczna w Podlaskim WojewódzkimInspektoracie Farmaceutycznym.

© W

ikto

r Sz

ukie

l

➤


SPRAWY ZAWODU

• mgr farm. Hieronima Leszczyñska z Lubel-skiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Aktywniezaanga¿owana w prace samorz¹du.

• mgr farm. Irena Maria Litwa-Paru¿yñska –wiceprezeska Dolnoœl¹skiej Okrêgowej RadyAptekarskiej.

• mgr farm. Leokadia £aszkiewicz z LubelskiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej. ZastêpczyniNaczelnego Rzecznika OdpowiedzialnoœciZawodowej.

• mgr farm. Janusz Ryszard £azarczuk – w IV,V i VI kadencji cz³onek Olsztyñskiej Okrêgo-wej Rady Aptekarskiej.

• mgr farm. Anna Jadwiga £ohynowicz z Wiel-kopolskiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Orga-nizatorka szkoleñ dla farmaceutów szpitalnych.

• mgr farm. Eugenia £otysz ze Œrodkowopo-morskiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej.

• mgr farm. Tamara Makarewicz z Olsztyñ-skiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Kierow-niczka apteki szpitalnej w SamodzielnymPublicznym Zak³adzie Opieki Zdrowotnejw Dzia³dowie.

• mgr farm. Dorota Anna Malska z Wielkopol-skiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Sêdzia s¹-du aptekarskiego.

• mgr farm. Krystyna Maria Malinger z Wiel-kopolskiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Kie-rowniczka apteki szpitalnej w Poznaniu.

• mgr farm. Marek Wojciech Matysik z Opol-skiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. SekretarzOkrêgowej Rady Aptekarskiej.

• mgr farm. Janina Michalska ze Œrodkowopo-morskiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Cz³on-kini Okrêgowej Komisji Rewizyjnej.

• mgr farm. Janusz Mioduszewski z OkrêgowejIzby Aptekarskiej w £odzi. Od dwóch kaden-cji delegat na Okrêgowe i Krajowy Zjazdy Ap-tekarzy.

• mgr farm. Alina Nowaczyk z Kaliskiej Okrê-gowej Izby Aptekarskiej. Cz³onkini Okrêgo-wego S¹du Aptekarskiego.

• mgr farm. Ma³gorzata Olczyk z LubuskiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej. Inicjatorka za-³o¿enia Sekcji Aptek Szpitalnych. Przewodni-cz¹ca Sekcji.

© W

ikto

r Sz

ukie

l

➤


SPRAWY ZAWODU

• mgr farm. Teresa Olszewska z OlsztyñskiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej. W organachIzby pe³ni³a liczne funkcje.

• dr n. farm. Grzegorz Pakulski – prezes Kali-skiej Okrêgowej Rady Aptekarskiej. Cz³onekNaczelnej Rady Aptekarskiej.

• mgr farm. Zbigniew Paw³owski z OkrêgowejIzby Aptekarskiej w £odzi. Cz³onek Komisjids. wykonywania zawodu.

• mgr farm. Ma³gorzata Pi³kowska z Zachod-niopomorskiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej.W III kadencji Rady pe³ni³a funkcjê ZastêpcyOkrêgowego Rzecznika OdpowiedzialnoœciZawodowej.

• mgr farm. Aniela Polc ze Œl¹skiej OkrêgowejIzby Aptekarskiej. Przewodnicz¹ca Komisji Re-wizyjnej Œl¹skiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej.

• mgr farm. Mariusz Politowicz z Kaliskiej Okrê-gowej Izby Aptekarskiej. Bierze aktywnyudzia³ w opiniowaniu aktów prawnych przygo-towywanych przez Ministerstwo Zdrowia.

• mgr farm. El¿bieta Ryñska ze Œrodkowopo-morskiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Kie-rowniczka apteki szpitalnej w Koszalinie.

• mgr farm.Teresa Spaliñska z Gdañskiej Okrê-gowej Izby Aptekarskiej. Wspó³w³aœcicielkai kierowniczka apteki ogólnodostêpnej „Sta-romiejska” w Gdañsku, w której wdra¿a opie-kê farmaceutyczn¹.

• mgr farm. Beata Edyta Siemianowska – wice-prezeska Olsztyñskiej Okrêgowej Rady Apte-karskiej.

• mgr farm. Ewa Jadwiga Stankowska ze Œrod-kowopomorskiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej.

• mgr farm. Pawe³ Stelmach z Okrêgowej IzbyAptekarskiej w £odzi. Przewodnicz¹cy Komi-sji Etyki i Deontologii Zawodowej, cz³onekKomisji ds. Prawa Wykonywania Zawodu.

• mgr farm.Piotr Stojek – prezes Czêstochow-skiej Okrêgowej Rady Aptekarskiej. Cz³onekNaczelnej Rady Aptekarskiej.

• mgr farm. Maria Szaci³³o-Kasprzak z Po-morsko-Kujawskiej Okrêgowej Izby Aptekar-skiej. Przewodnicz¹ca Okrêgowej KomisjiRewizyjnej.

• mgr farm. Maria Szczepañska z Bia³ostockiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej. Od 16 lat kie-rowniczka apteki w £om¿y.

• mgr farm. Bo¿ena Szymañska z KaliskiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej. Zastêpczyni

przewodnicz¹cego Okrêgowej Komisji Rewi-zyjnej.

• mgr farm. Artur Œliwiñski z Kaliskiej Okrêgo-wej Rady Aptekarskiej. Cz³onek OkrêgowejRady Aptekarskiej i jej Prezydium. SkarbnikIzby.

• mgr farm. Krzysztof Œwigoniak z OkrêgowejIzby Aptekarskiej w Warszawie. Delegat naKrajowy i Okrêgowy Zjazd Aptekarzy.

• mgr farm. Alicja El¿bieta Wasiak ze Œrodko-wopomorskiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej.W V kadencji Rady by³a cz³onkiem OkrêgowejRady Aptekarskiej.

• mgr farm. Ewa Wiñska-Jeleniewska z Bia³ostoc-kiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. OkrêgowaRzeczniczka Odpowiedzialnoœci Zawodowej.

• mgr farm. Jerzy Zaczek z Okrêgowej Izby Ap-tekarskiej w Krakowie. Cz³onek OkrêgowejRady Aptekarskiej i przewodnicz¹cy Komisjids. Opiniowania Kierowników Aptek i Hurtow-ni Farmaceutycznych.

• mgr farm. Beata Zarycka z CzêstochowskiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej. W IV kadencjiRady by³a cz³onkiem Komisji Rewizyjnej,a w V kadencji sekretarzem Okrêgowej IzbyAptekarskiej.

• mgr farm. Halina Ziêba ze Œl¹skiej Okrêgo-wej Izby Aptekarskiej. Cz³onkini OkrêgowegoS¹du Aptekarskiego przy Œl¹skiej Izbie Apte-karskiej.

Naczelna Rada Aptekarska uchwa³¹Nr VI/24/2012 z dnia 13 wrzeœnia 2012 r.przyzna³a Tytu³ „Stra¿nika Wielkiej Pie-czêci Aptekarstwa Polskiego”

• mgr farm. Edwarda Kêdzierska z Dolnoœl¹-skiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Pierwszaprezeska Naczelnej Rady Aptekarskiej. Od-znaczona unikatowym Medalem i Tytu³em Li-der Farmacji i Medycyny nadanym przez Re-dakcjê „Czasopisma Aptekarskiego” (2001 r.)oraz Medalem im. prof. Bronis³awa Koskow-skiego i uhonorowana statuetk¹ XX-lecia sa-morz¹du Aptekarskiego.

• mgr farm. Maria Kuciak z Olsztyñskiej Okrê-gowej Izby Aptekarskiej. Odznaczona Meda-lem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Anna Kuliszewska-Krakowiakz Zachodniopomorskiej Okrêgowej Izby Ap- ➤


SPRAWY ZAWODU

tekarskiej. W II i III kadencji prezeska Okrê-gowej Rady Aptekarskiej. Odznaczona Meda-lem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego orazodznak¹ „Za Zas³ugi dla Ochrony Zdrowia”.

• dr n. farm. Kazimierz Radecki z OkrêgowejIzby Aptekarskiej w Warszawie. Ponad 50 latzwi¹zany jest z farmacj¹ polsk¹. Inicjator i fun-dator tablic pami¹tkowych poœwiêconych mgr.farm. Leopoldowi Skulskiemu w £odzi, mgr.farm. Julianowi J. Ró¿yckiemu i mgr. farm.Maurycemu Spokornemu w Warszawie orazmgr. farm. Wac³awowi Kaunowi w Piasecznie.

• mgr farm. Ryszard Seidel z Okrêgowej IzbyAptekarskiej w Warszawie. W czasie swojejczterdziestoletniej farmaceutycznej pracy narzecz samorz¹du aptekarskiego da³ siê po-znaæ jako wspania³y dzia³acz i organizator.Wiceprzewodnicz¹cy Naczelnego S¹du Apte-karskiego.

• mgr farm. Maria Siedlaczek-Skakuj – wice-prezeska Gdañskiej Okrêgowej Rady Apte-

karskiej. W latach 1992-2002 wojewódzka in-spektorka farmaceutyczna w Gdañsku.

• dr Bo¿enna Zasada – lekarka medycyny, spe-cjalistka w zakresie medycyny pracy, organiza-cji ochrony zdrowia i zdrowia publicznego.

• Sanofi-Aventis spó³ka z o.o. – jedna z wiêk-szych firm na rynku farmaceutycznym. Sanofiod kilku lat wspó³uczestniczy w ¿yciu samorz¹-du aptekarskiego. Zarz¹d firmy jest zawszeotwarty na dialog z samorz¹dem. Wprowadzainnowacyjne leki i technologie medyczne. Odkilku lat wspiera organizacje OgólnopolskiegoDnia Aptekarza.

• Teva Pharmaceuticals Polska spó³ka z o.o. jestœwiatowym liderem na rynku farmaceutycz-nym. W Polsce w dwóch zak³adach produkcyj-nych z 80-letni¹ tradycj¹ w Krakowie i Kutnieprodukuje 4 miliardy tabletek rocznie, zapew-niaj¹c najwiêksz¹ w kraju ofertê. Teva od wie-lu lat wspó³pracuje z samorz¹dem aptekar-skim, w tym z Naczeln¹ Izbê Aptekarsk¹.

© W

ikto

r Sz

ukie

l

➤


SPRAWY ZAWODU

Naczelna Rada Aptekarska Uchwa³¹Nr VI/25/2012 z dnia 13 wrzeœnia 2012 r.przyzna³a Mecenasa Samorz¹duAptekarskiego

• dr n. farm. Maciej Bilek z Okrêgowej IzbyAptekarskiej w Krakowie. Historyk z zami³o-wania. Autor wielu publikacji o ¿yciu i pracydawnych aptekarzy.

• dr n. farm. Aleksander Czarniawy z Podkar-packej Okrêgowej Izby Aptekarskiej. Cztero-krotnie by³ prezesem Podkarpackiej Okrêgo-wej Rady Aptekarskiej. Odznaczony Z³otymi Srebrnym Krzy¿em Zas³ugi, odznak¹ „Za za-s³ugi dla ochrony Zdrowia” oraz Medalem im.prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• dr n. przyr. Wojciech Giermaziak – w samo-rz¹dzie aptekarskim pracuje od 1991 r. W IIkadencji samorz¹du wiceprezes a w III i IVprzez dwie kadencje prezes Okrêgowej RadyAptekarskiej w £odzi, wiceprezes NaczelnejRady Aptekarskiej w V kadencji. OdznaczonyZ³otym i Br¹zowym Krzy¿em Zas³ugi, odzna-k¹ „Za zas³ugi dla ochrony zdrowia”, Meda-lem im. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mgr farm. Anna Go³dyn z Kaliskej Izby Apte-karskiej. Przez dwie kadencje pe³ni³a funkcjêprezeski Kaliskiej Okrêgowej Rady Aptekar-skiej. Bra³a czynny udzia³ w pracach Parla-mentu nad ustaw¹ refundacyjn¹. OdznaczonaBr¹zowym Krzy¿em Zas³ugi, odznak¹ „Za Za-s³ugi dla Ochrony Zdrowia” oraz Medalemim. prof. Bronis³awa Koskowskiego.

• mec. Ewa Hrynkiewicz-Kaca³a – radczyni praw-ny Dolnoœl¹skiej Okrêgowej Izby Aptekarskiej.Zaanga¿owana w bie¿¹ce sprawy aptekarzy.Autorka istotnego wk³adu w budowê formalno--prawnych i merytorycznych zasad funkcjono-wania Dolnoœl¹skiej Izby Aptekarskiej.

• dr n. farm. W³odzimierz Hudemowicz – wice-prezes Okrêgowej Izby Aptekarskiej w War-szawie. Przez dwie kadencje pe³ni³ funkcjêprezesa ORA w Warszawie. Cz³onek Kapitu³yMedalu im. prof. Bronis³awa Koskowskiegoi tytu³u Stra¿nika Wielkiej Pieczêci Aptekar-stwa Polskiego.

• mgr farm. Krzysztof Kokot z Okrêgowej IzbyAptekarskiej w Krakowie. Autor wielu znako-mitych utworów poetyckich nawi¹zuj¹cych dopracy aptekarza.

• mgr farm. Marian Mikulski z LubelskiejOkrêgowej Izby Aptekarskiej. By³ prezesemi wiceprezesem Lubelskiej Okrêgowej RadyAptekarskiej, cz³onkiem Naczelnej Rady Ap-tekarskiej. Wchodzi w sk³ad pocztu sztandaro-wego NRA. Cz³onek Kapitu³y Medalu im.prof. Bronis³awa Koskowskiego i cz³onek Ko-misji Egzaminacyjnej przy Naczelnej RadzieAptekarskiej.

• GlaxoSmithKline od lat wspó³pracuje z Naczel-n¹ Izb¹ Aptekarsk¹. Uczestnik akcji podejmo-wanych przez œrodowisko farmaceutyczne. Od-znaczone Medalem Dyptykiem Laur Farmacjii Medycyny „Czasopisma Aptekarskiego”.

• GlaxoSmithKline Consumer Healthcare od latwspó³pracuje z Naczeln¹ Izb¹ Aptekarsk¹. Po-mys³odawca i realizator wieloletniego progra-mu edukacyjnego dla magistrów farmacjii techników faramaceutycznych pn. Pharm-Assist. Odznaczone presti¿owym odznacze-niem miêdzynarodowym Europejski Laur Far-macji „Czasopisma Aptekarskiego”.

• „Aptekarz Polski” – pismo Naczelnej Izby Ap-tekarskiej. Za³o¿one w roku 2005. Od 5 latsystematycznie ukazuje siê on-line.

• „Czasopismo Aptekarskie” – ogólnopolskiniezale¿ny miesiêcznik naukowo-zawodowy,adresowany do aptekarzy, farmaceutów, leka-rzy, producentów i dystrybutorów leków. Jegowydawanie wznowiono w 1993 r. Jako jednoz nielicznych indeksowane jest przez Minister-stwo Nauki i Szkolnictwa Wy¿szego, a przezMinisterstwo Finansów zaliczane jest do pismspecjalistycznych.

• „Farmacja Praktyczna” – praktyczny maga-zyn kierowany do farmaceutów o charakterzeinformacyjno-reklamowym firmy Polpharma.Ukazuje siê od 2007 r.

• „Manager Apteki” – miesiêcznik dla w³aœci-cieli i kierowników aptek, farmaceutów, leka-rzy i studentów farmacji wydawany przez wy-dawnictwo Media TV Plus Sp. z o.o. od 2005 r.

• „Rynek Zdrowia” – miesiêcznik wydawanyprzez Polskie Towarzystwo Wspierania Przed-siêbiorczoœci SA od 2005 r.

Publikowana lista odznaczonych przekazana zosta³a przez biuro Naczelnej Rady Aptekarskiej.

Prostaceum prasa 205x285+4 Czasopismo Aptekarskie.indd 1 12/17/12 11:07:14 AM


NAUKA I PRAKTYKA

➤

WIERZBOWNICA DROBNOKWIATOWA – ZIELE WSPOMAGAJ¥CE PROFILAKTYKÊ BPH

Epilobium parviflorum – a herbal drug assisting prophylaxis of BPH

Streszczenie. W poni¿szym artykule przedstawiono naturalny œrodek leczniczy z rodzajuEpilobium, jakim jest wierzbownica drobnokwiatowa – Epilobium parviflorum, która zewzglêdu na szeroki wachlarz w³aœciwoœci leczniczych wzbudza coraz wiêksze zaintere-sowanie. Stosuje siê j¹ przede wszystkim w profilaktyce i ³agodzeniu symptomów u pa-cjentów chorych na BPH. W pracy zawarto ogólne informacje na jej temat: etymologiêznaczenia, ogóln¹ charakterystykê rodziny Epilobium, analizê fitochemiczn¹ oraz jej sze-rokie spektrum dzia³ania leczniczego, które sprawia, ¿e jest tak wyj¹tkowa.

S³owa kluczowe: dzia³ania farmakologiczne, fitoterapia, lek roœlinny, profilaktyka, wierz-bownica drobnokwiatowa.

Summary. In under article was presented a natural curative from the Epilobium species,it is an Epilobium parviflorum. Considering its broad spectrum of therapeutic action, aninterest in plant is arousing. It is used mostly in prophylaxis and extenuation of symp-toms in patients with BPH. In this research work was contained a general informationson its topic: etymology of means, general profile of Epilobium family, phyto-chemicalanalysis and broad spectrum of therapeutic action which because, that it is exceptional.

Keywords: pharmacological properties, phytotherapy, herbal drug, prophylaxis, Epilo-bium parviflorum.

Etymologia nazwy roœlin z rodzaju Epilo-bium – wierzbownica ma swoje Ÿród³a w jê-zyku greckim: pochodzi od dwóch s³ów: epi(na) i lobos (pod), które wskazuj¹ na po³o-¿enie kwiatów. W nomenklaturze angiel-skiej roœliny te okreœla siê jako willow-herb,poniewa¿ liœcie Epilobium przypominaj¹liœcie wierzby [1].

Ze wzglêdu na ich szeroki wachlarz w³a-œciwoœci leczniczych ciesz¹ siê ogromnym

uznaniem w œrodowisku medycznym, coprzyczyni³o siê do umocnienia ich pozycjiw medycynie tradycyjnej. Stosuje siê jeprzede wszystkim w profilaktyce i ³agodze-niu symptomów u pacjentów chorych naBPH (z ang. Benign Prostatic Hyperplasia –³agodny rozrost stercza). Jednak wyci¹giz wierzbówki kiprzycy (Epilobium angustifo-lium) maj¹ zastosowanie równie¿ w stanachzapalnych b³ony œluzowej ¿o³¹dka i jelit [2].

dr n. med. Tomasz Z¥BKOWSKI, prof. dr hab. n. med. Henryk ZIELIÑSKI

Klinika Urologii Wojskowego Instytutu Medycznego CSK MONe-mail: [email protected]

Roœliny z rodzajuEpilobium stosujesiê przede wszystkimw profilaktycei ³agodzeniu sympto-mów u pacjentówchorych na ³agodnyrozrost stercza.

➤


NAUKA I PRAKTYKA

Przedstawiciele rodzaju wierzbownica(Epilobium sp.) nale¿¹ do rodziny Onagra-ceae (Luss.) (Oenotheraceae), w której wy-stêpuje oko³o 656 gatunków roœlin nale¿¹-cych do 22 rodzajów wystêpuj¹cych na ob-szarze od strefy borealnej a¿ po lasy tropi-kalne, z wy³¹czeniem suchych stref Austra-lii i Afryki [3, 4].

W obrêbie rodzaju Epilobium stwierdzo-no wystêpowanie ponad 200 gatunków,z których 14 wystêpuje na terenie Polski[4, 5] (tabela 1).

Monografia „PDR for Herbal Medici-nes” dowodzi, i¿ czêœæ nadziemna (ziele)oraz korzeñ roœlinny s¹ surowcami zielar-skimi. Natomiast do substancji biologicz-nie czynnych zawartych w surowcach i wy-ci¹gach uzyskanych z poszczególnych ga-tunków Epilobium zalicza siê: flawonoidyi ich pochodne glikozydowe (np. myrycety-nê, izokwercetynê, kwercetynê, guajawery-nê, kwercetyno-3-0-β-D-glukoronid), kwa-sy t³uszczowe i ich sole (np. palmitynian),fitosterole (m.in. β-sitosterol i jego formasprzê¿ona z kwasem kapronowym (z ang.caproate) oraz taniny [6].

EPILOBIUM PARVIFLORUM(WIERZBOWNICA DROBNOKWIATOWA)– ANALIZA FITOCHEMICZNA

Ducrey wraz z zespo³em przeprowadzi³obszerne badanie, skupiaj¹c siê na analiziefotochemicznej. W metanolowym ekstrak-cie z ziela wierzbownicy drobnokwiatowejzidentyfikowano 19 glikozydów flawonolo-wych, które zawiera³y pojedyncze resztyglikozydowe w pozycji C3 (reszty aglikono-we stanowi³y kemferol, kwercetyna i myry-cetyna), w tym kwercetyny, izokwercetyny,guajaweryny, hyperozydu, myrycytrynyi izomyrycytryny. Reszty glikozydowe sta-nowi³y: ramnoza, glukoza, galaktoza, gallo-lylo-6-galaktoza i arabinoza [7].

Hvesi i wsp. przeprowadzili komplekso-w¹ ocenê fitochemiczn¹, poddaj¹c analizieekstrakty metanolowe uzyskane z 5 gatun-ków Epilobium. W jej wyniku stwierdzonozawartoœæ m.in. licznych flawonoidów i ichpochodnych, w tym: myrycetyno-3-0-hek-so-gallusanu, myrycetyno-3-0-heksozydu,kwercetyno-3-0-heksogallusanu, pentozy-du kwasu elaginowego, myrycetyno-3-0--pentozydu, myrycetyno-3-0-ramnozydu,

Tabela 1. Zestawienie nazw ³aciñskich i polskich przedstawicieli Epilobium wystêpuj¹cych na tere-nie Polski z uwzglêdnieniem dzia³ania farmakologicznego w profilaktyce i leczeniu BPH [4, 5]

Do substancjibiologicznie czynnych

zawartychw surowcachi wyci¹gachuzyskanych

z poszczególnychgatunków Epilobium

zalicza siê:flawonoidy

i ich pochodneglikozydowe.


NAUKA I PRAKTYKA

kwercetyno-7-0-glukuronidu, heksozydukwasu elaginowego, kwercetyno-3-0-peno-zydu, kemferolo-3-0-heksozydu, kemfero-lo-7-0-glukuronidu, kwercetyno-3-0-ram-nozydu i kemferolo-3-0-ramnozydu [8].

DZIA£ANIE FARMAKOLOGICZNEWYCI¥GÓW NA BAZIE SUROWCÓWZ EPILOBIUM PARVIFLORUM

Wzrost zainteresowania substancjamileczniczymi pochodzenia roœlinnego otrzy-mywanego z rodzaju Epilobium parviflorumoraz preparatami otrzymywanymi z tego su-rowca zawdziêcza siê ich w³aœciwoœciom far-makologicznym. Nale¿¹ do nich nastêpuj¹-ce w³aœciwoœci: antyproliferacyjne, przeciw-androgenowe, przeciwestrogenowe, prze-ciwzapalne, rozkurczaj¹ce miêœnie g³adkiepêcherza moczowego oraz cewki moczowejoraz antyoksydacyjne [9, 10]. Ponadto wyka-zuj¹ one dzia³anie przeciwbólowe, przeciw-obrzêkowe i przeciwbakteryjne [9, 10].

W³aœciwoœci:– antyproliferacyjne – przeprowadzono

liczne eksperymenty na modelu zwierzê-cym oraz in vitro, które potwierdzi³y têw³aœciwoœæ. Lesuisse i wsp. wykonali po-miar wp³ywu frakcji metanolowychi wodnych ekstraktów, które otrzymanoz suchych nadziemnych czêœci wierzbow-nicy drobnokwiatowej, na zmiany aktyw-noœci 5α-reduktazy steroidowej w homo-genatach tkanek. Tkanki te zosta³y po-brane z materia³u klinicznego w wynikuprzeprowadzonej analizy zmian iloœcio-wych metabolitów enzymu: DHT, 5α-an-drostano-3α, 17β-diolu i 5α-androstano--3β, 17β-diolu. Eksperyment dowiód³, i¿otrzymane frakcje organiczne nie wp³y-wa³y na zmianê aktywnoœci enzymu, jed-nak¿e frakcja wodna przyczyni³a siê dospadku aktywnoœci enzymu o 90% [11];

– przeciwzapalne – Steenkamp i wsp. prze-prowadzili eksperyment, w którym zbada-no w modelu in vitro wp³yw suchych wod-nych i etanolowych ekstraktów z czêœcinadziemnej wierzbownicy drobnokwiato-wej na zmiany aktywnoœci enzymatycznej

© Iz

abel

a Po

lasz

ek

Kwiat wierzbownicy z plantacji w Zak³adzie Zielarskim „Kawon – Hurt” Nowak sp.j. w Gostyniu


NAUKA I PRAKTYKA

➤

enzymów, które wspó³dzia³aj¹ przy po-wstawaniu stanu zapalnego – cyklooksy-genaz [9]. Dowiedziono, i¿ ekstrakty eta-nolowe silniej hamowa³y aktywnoœæ obuenzymów i przyczynia³y siê do spadkubiosyntezy prostaglandyn [9];

– antyoksydacyjne – Arredondo i wsp. do-wiedli, i¿ napar z czêœci nadziemnychwierzbownicy drobnokwiatowej wykaza³wyraŸne dzia³anie antyoksydacyjne, bezznacznego efektu cytoprotekcyjnego.Analiza powy¿szego dzia³ania, uwzglêd-niaj¹ca redukcjê rodnika hydroksylowe-go suchego wodnego i etanolowego wy-ci¹gu z czêœci nadziemnyh, wykaza³a je-go 80% redukcjê [9].

PODSUMOWANIE

Tajemnica szerokiego spektrum dzia³a-nia leczniczego Epilobium tkwi w jej sk³a-dzie. Pe³ni ona równie¿ funkcjê ochronn¹organizmu, surowce roœlinne do niej nale-¿¹ce stosuje siê od wielu lat g³ównie w pro-filaktyce i ³agodzeniu symptomów poja-wiaj¹cych siê u pacjentów z BPH, z zabu-rzonym funkcjonowaniem uk³adu moczo-wo-p³ciowego oraz w stanach zapalnychb³ony œluzowej ¿o³¹dka i jelit.

■

Piœmiennictwo:

1. Botanical.com. A Modern Herbal. http://www. bo-tanical.com/botanical/mgmh/w/wilher23.html [da-ta logowania: 01.04.2010].

2. Mrozikiewicz P.M., Buchwald W., Mscisz A., et al.:Zmiany zawartoœci zwi¹zków farmakologicznychczynnych w zielu Epilobium angustifolium L. w okre-sie wegetacji. Herba Pol 2005;51 (Supl. 1): 103-4.

3. Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website [datalogowania: 09.03.2010].

4. Mirek Z., Piêkoœ-Mirkowa H., Zaj¹c M.: Floweringplants and pteridophytes of Poland – a checklist. Kry-tyczna lista roœlin naczyniowych Polski, Kraków 2002.

5. http://www.atlas-roslin.pl/gatunki/Epilobium.html[data logowania 09.03.2010].

6. PDR for Herbal Medicines (Physician’s Desk Re-ference), 2nded, 2000:818.

7. Ducrey B., Marston A., Göhring S., et al.: Inhibi-tion of 5 alpha-reductase and aromatase by the ella-gitannins oenothein A and oenothein B from Epilo-bium species. Planta Med 1997;63(2): 111-4.

8. Hevesi Tóth B., Blazics B., Kery A.: Polyphenol com-position and antioxidant capacity of Epilobium spe-cies. J. Pharm. Biomed. Anal. 2009;15; 49(1): 26-31.

9. Steenkamp V., Gouws M.C., Gulumian M., et al.:Studies on antbacterial, antiinflammatory and antio-xidant activity of herbal remedies used in the treat-ment of benign prostatic hyperplasia and prostatitis.J. Ethnopharmacol. 2006:3; 103(1): 71-5.

10. Shikov A.N., Poltanov E.A., Dorman H.J., et al.:Chemical composition and in vitro antioxidant eva-luation of commercial water-soluble willow herb(Epilobium angustifolium L.) extracts. J. Agric. Fo-od Chem. 2006:17; 54(10): 3617-24.

11. Lesuisse D., Berjonneau J., Ciot C., et al.: Determi-nation of oenothein B as the active 5-alpha-reducta-se-inhibiting principle of the folk medicine Epilo-bium parviflorum. J. Nat. Prod. 1996; 59(5): 490-2.

© Iz

abel

a Po

lasz

ek

Plantacja wierzbownicy w Zak³adzie Zielarskim „Kawon – Hurt” Nowak sp.j. w Gostyniu


NAUKA I PRAKTYKA

PATRON EDUKACYJNY


NAUKA I PRAKTYKA

RÓ¯A OWOCOWA – �RÓD£OBIOAKTYWNYCH SK£ADNIKÓW

Rose fruit – a source of bioactive components

Streszczenie. Œwiat bogaty jest w ró¿norodne dobra, jakimi obdarzy³a nas natura.Dziêki temu wyspecjalizowa³o siê wiele nauk, które pracuj¹ nad wykorzystaniem dóbrprzyrody. Jedn¹ z nauk specjalizuj¹cych siê w wykorzystaniu w³aœciwoœci roœlin jestfitoterapia. Ró¿a owocowa jest jedn¹ z roœlin, która dziêki zawartoœci ogromnych iloœciwitamin i mikroelementów ma w³aœciwoœci lecznicze. Organizowane konferencje natemat ró¿ owocowych mia³a na celu upowszechnienie wiedzy o dobroczynnych i na-prawczych walorach tych owoców dla naszego zdrowia.

S³owa kluczowe: plantacje, przetwórstwo, ró¿a owocowa, sk³adniki od¿ywcze.

Summary. The world is rich in a variety of good, which gave us life. This allows specia-lize many teachings that are working on the use of natural resources. One of the scien-ces specializing in the use of the properties of plants is phytotherapy. Rose Fruit is oneof the plants, which, due to the huge amount of content, vitamins and minerals havemedicinal properties. Organized conferences on various fruit are intended to dissemina-te knowledge about the beneficial and remedial qualities of these fruits for our health.

Keywords: plantations, processing, rose fruit, nutrients.

Polska posiada ogromny potencja³, któ-rego odpowiednie wykorzystanie mo¿ewp³yn¹æ na rozwój wielu bran¿: rolnictwa,przetwórstwa owocowego oraz rynku ¿yw-noœci prozdrowotnej. Stwarza to potencjal-ne warunki na poprawê zdrowia polskiegospo³eczeñstwa.

Przez lata poszukiwano owoców i prze-tworów, które mog³yby zapewniæ cz³owie-kowi dostatek naturalnych witamin. W Pol-sce w latach 60. i 70. ubieg³ego wiekuw Szkole G³ównej Gospodarstwa Wiejskie-go, a tak¿e w Instytucie Badañ Leœnictwaw Warszawie prowadzone by³y badaniaowoców ró¿ i technologii ich przetwarzania.W konsekwencji tych badañ nasadzono

w tym okresie oko³o 1200 ha plantacji ró¿owocowych, zbierano oko³o 3000 ton owo-ców rocznie. Jednak sprawa rozpowszech-niania ró¿ owocowych upad³a, a plantacjeró¿ w du¿ej czêœci zaorano.

Dla wype³nienia wa¿nej misji, maj¹cej nacelu poprawê odpornoœci zdrowotnej spo-³eczeñstwa oraz utrwalenie prozdrowot-nych nawyków ¿ywieniowych, zosta³ za³o-¿ony Fundacja – Instytut Polska Ró¿a, któ-rej celem jest miêdzy innymi upowszech-nienie wiedzy o naprawczych walorachowoców ró¿y oraz propagowanie uprawykrzewów i szerokiego przetwórstwa tychwyj¹tkowych owoców [1]. Jednym z zadañinstytutu jest równie¿ organizowanie kon-

mgr in¿. Agata MELEWSKA

Fundacja Ernesta Michalskiego, Instytut Polska Ró¿ae-mail: [email protected]


NAUKA I PRAKTYKA

➤

ferencji, prelekcji i dzia³alnoœæ edukacyjn¹na rzecz zdrowia publicznego.

W dniu 6 grudnia 2012 r. ju¿ po raz dru-gi odby³a siê konferencja naukowa podhas³em: „Ró¿e owocowe w uprawie, prze-twórstwie, ¿ywieniu i ochronie zdrowia”.Prelegenci reprezentowali 8 jednostek ba-dawczych: Warszawski Uniwersytet Me-dyczny, Uniwersytet Medyczny w Lubli-nie, Szko³ê G³ówn¹ Gospodarstwa Wiej-skiego w Warszawie, Uniwersytet Przyrod-niczy w Lublinie, Uniwersytet Przyrodni-czy we Wroc³awiu, Politechnik¹ £ódzk¹,Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach,Instytut Polska Ró¿a. Wœród s³uchaczyznaleŸli siê równie¿ przedstawiciele Krajo-wej Rady Suplementów i Od¿ywek, Ogro-du Botanicznego UW, Instytutu Biotech-nologii Przemys³u Rolno-Spo¿ywczegooraz lekarze, farmaceuci, plantatorzyi przetwórcy. Goœæmi honorowymi konfe-rencji byli prof. dr hab. Stanis³aw Berger –organizator i pierwszy dziekan Wydzia³u¯ywienia Cz³owieka i Wiejskiego Gospo-darstwa Domowego SGGW oraz prof. drhab. Adolf Horuba³a – autor i promotor

wielu prac na temat przetwórstwa m.in.owoców ró¿y.

Podczas konferencji wrêczone zosta³yNagrody Instytutu Polska Ró¿a za najlep-sze prace badawcze na temat ró¿ owoco-wych w roku 2011. Otrzymali je dr n. farm.Marta Olech z Uniwersytetu Medycznegow Lublinie za cykl opracowañ, w tym:„Opracowanie efektywnego sposobu pozy-skiwania zwi¹zków o aktywnoœci przeciw-rodnikowej z p³atków ró¿y pomarszczonejRosa rugosa Thunb.”, „Napary i nalewkiz ró¿y omarszczonej jako cenne Ÿród³o sub-stancji o interesuj¹cej aktywnoœci biolo-gicznej” i dr in¿. Jaros³awa Rutkowskaz SGGW w Warszawie za temat: „Porów-nanie sk³adu i w³aœciwoœci owoców dzikiejró¿y Rosa rugosa utrwalanych metodamiliofilizacji i suszenia konwencjonalnego”.W roku 2013 Instytut Polska Ró¿a zamie-rza zorganizowaæ konkurs stypendialny dlanaukowców zajmuj¹cych siê pracami ba-dawczymi na temat ró¿ owocowych.

Na grudniowej konferencjizaprezentowano 23 referatyi postery na temat fitochemii

© W

ikto

r Sz

ukie

l

Pod przewodnictwem dziekana Wydzia³u Nauk o ¯ywnoœci SGGW prof. dr hab. Doroty Witrowej-Rajchert odby³y siê obrady konferencji


NAUKA I PRAKTYKA

➤

ró¿nych czêœci roœlinnych ró¿ owocowychoraz wykorzystania ich jako surowca dlaprzetwórstwa. Przedstawiono w nich, ¿epseudoowocnie ró¿y s¹ najbogatszym Ÿró-d³em witaminy C, znajduj¹ siê tam równie¿w du¿ej iloœci cenne zwi¹zki takie jak jak:flawonoidy, karotenoidy, polifenole, anto-cyjany. Omówiono równie¿ wybrane sposo-by przetwarzania pseudoowocni i p³atkówró¿ oraz problematykê uprawy plantacyjnej.

Dziko rosn¹ce ró¿e s¹ alternatywnymŸród³em surowców dla ró¿nych ga³êziprzemys³u: farmaceutycznego, spo¿ywcze-go i kosmetycznego. Sk³ad chemiczny jestzmienny i zró¿nicowany w porównaniu dogatunków i odmian. Na rynku jest wieleproduktów, które spe³niaj¹ jednoczeœniekryteria ¿ywnoœci jak i leku. Stajemy przedproblemem rozró¿nienia, czy produkt jestlekiem, czy sk³adnikiem diety, poniewa¿obie kategorie wp³ywaj¹ na fizjologiczne

procesy w organizmie cz³owieka. Prof. drhab. n. farm. Iwona Wawer w swoim wyst¹-pieniu na temat: „Bioaktywne sk³adnikiowoców ró¿y a wskazania zdrowotne” po-da³a, i¿ zwi¹zek pomiêdzy ¿ywnoœci¹a zdrowiem musi byæ udowodniony. Udo-wodnienia zwi¹zku podjê³a siê w 2008 ro-ku Europejska Agencja ds. Bezpieczeñ-stwa ¯ywnoœci (EFSA). Dla witaminy Czaakceptowano nastêpuj¹ce wskazaniazdrowotne:

1. Przyczynia siê do utrzymania normal-nej funkcji uk³adu odpornoœciowego,w tym w trakcie i po intensywnych æwi-czeniach fizycznych.

2. Przyczynia siê do tworzenia kolagenu,co zapewnia normaln¹ funkcjê naczyñkrwionoœnych, koœci, chrz¹stki stawo-wej, skóry, zêbów.

3. Wp³ywa na procesy metaboliczne,w których powstaje energia.

© Z

e zb

ioró

w w

³asn

ych

Inst

ytut

u Po

lska

Ró¿

a

Po wrêczeniu nagród za najlepszeprace badawcze w roku 2011. Nazdj. od lewej: prof. dr hab. DorotaWitrowa-Rajchert, dr n. farm. Mar-ta Olech, dr in¿. Jaros³awa Rut-kowska, prof. dr hab. n. farm.Iwona Wawer, prezes Fundacji –Instut Polska Ró¿a – in¿. Ernest Mi-chalski, dr hab. Marta Mitek, prof.SGGW oraz mgr. in¿ Izabela Mi-chalska – przewodnicz¹ca Komite-tu Organizacyjnego Konferencji.


NAUKA I PRAKTYKA

➤

4. Przyczynia siê do zmniejszenia uczu-cia zmêczenia.

5. Wp³ywa na normalne funkcjonowaniesystemu nerwowego.

6. Zwiêksza absorpcjê ¿elaza. 7. Uczestniczy w regeneracji zredukowa-

nej formy witaminy E.8. Wp³ywa na ochronê komórek przed

stresem oksydacyjnym.Model oceny EFSA jest doœæ krytycznie

postrzegany, w doœæ powszechnej oceniejest stosowany w farmacji i medycynie dooceny efektywnoœci leków, który nie nada-je siê do ¿ywnoœci.

Owoce ró¿y to bogate Ÿród³o przedewszystkim witaminy C, ale równie¿ karote-noidów, flawonoidów, katechin, garbni-ków, kwasów fenolowych, cukrów, mikro-i makroelementów. Szczególnie interesuj¹-ca z punktu widzenia walorów leczniczychjest obecnoœæ zwi¹zków flawonoidowychznanych ze swojego wielokierunkowegodzia³ania farmakologicznego. Odpowiada-j¹ one za aktywnoœæ antyoksydacyjn¹, prze-ciwzapaln¹, odtruwaj¹c¹, dzia³aj¹ przeciw-zakrzepowo oraz ochronnie w stosunku dowitaminy C [2]. Dr hab. n. farm. RenataNowak przeanalizowa³a zawartoœæ i sk³adflawonoidów w liœciach oœmiu gatunkówdziko rosn¹cych ró¿. Spoœród flawonoidówwykryto w owocach ró¿y m.in. kwercetynê,kemferol, nicotiflorynê, astragalinê, hype-rozyd, rutynê, kwercytrynê, izokwercetry-nê, afzelinê, glukuronid kwercetyny, tiliro-zyd oraz trzy kwasy fenolowe: protokate-chowy, ferulowy i kawowy.

W lecznictwie znalaz³y zastosowanieg³ównie pseudoowocnie, p³atki ró¿ i owocew³aœciwe. Owoce w³aœciwe (orzeszki) s¹ bo-gate w nienasycone kwasy t³uszczowe, wita-minê E, kwas foliowy, proteiny, sterole, tri-terpeny, glikozydy flawonoidowe i fenolo-kwasy. Dr in¿. Jaros³awa Rutkowska pod-da³a analizie owoc w³aœciwy dzikiej ró¿ygatunku Rosa rugosa. Mniej popularnymisurowcami s¹ liœcie i korzenie ró¿, aczkol-wiek one tak¿e s¹ cenione przez tradycyjn¹medycynê ludow¹ w krajach azjatyckich.Wykorzystuje siê je w lecznictwie ludowymdo leczenia zapalenia stawów, cukrzycy,

zranieñ. Kora pozyskana z korzeni wspo-maga kr¹¿enie krwi, redukuje obrzêki. Ko-rzenie ró¿y pomarszczonej s¹ surowcemo wysokiej aktywnoœci biologicznej.

Ciekawym Ÿród³em cennych sk³adnikóws¹ równie¿ p³atki ró¿. Doniesienia literatu-rowe wskazuj¹ na obecnoœæ w nich licznychflawonoidów (m.in.: kemferolu, mirycety-ny, kwercetyny), antocyjanów, karoteno-idów, glikozydów flawonoidowych, olejkueterycznego, kwasów fenolowych (m.in.:kwasu galusowego) oraz tanin. P³atki ró¿yprzebadano pod wzglêdem: profilu zwi¹z-ków antocyjanowych, zbadano strukturywarunkuj¹ce zapach kwiatów, badano kine-tykê suszenia i poddano analizie jakoœcio-wej. P³atki ró¿y pomarszczonej ze wzglêduna obecnoœæ substancji bioaktywnych m.in.zwi¹zków fenolowych, stanowi¹ suowiec doprzetwórstwa lub wzbogacania wartoœci ¿y-wieniowej innych przetworów. P³atki ró¿yto surowiec wykorzystywany do produkcjikonfitur, herbat, kremów, myde³.

Najbardziej popularne i najczêœciej wyko-rzystywane jako surowiec wielowitamino-wy, immunomoduluj¹cy i ogólnie wzmac-niaj¹cy s¹ pseudoowocnie ró¿. Ze wzglêduna swoje w³aœciwoœci owoce dzikiej ró¿y wy-korzystywane s¹ w fitoterapii oraz stanowi¹cenny surowiec w przemyœle spo¿ywczym.Jednak¿e trwa³oœæ tych owoców jest ograni-czona. Zebrane owoce w odpowiednim dladanych celów stadium dojrza³oœci musz¹byæ w nied³ugim czasie po zbiorze podda-ne zabiegom utrwalaj¹cym. Jednym z pro-cesów pozwalaj¹cym na zachowanie walo-rów od¿ywczych pseudoowocni jest susze-nie sublimacyjne-liofilizacja. Liofilizowaneowoce ró¿y wykazuj¹ wysok¹ aktywnoœæ an-tyrodnikow¹. Badania wykazuj¹, ¿e liofili-zowane pseudoowocnie pozbawione owo-ców w³aœciwych zawieraj¹ wy¿sz¹ zawartoœæwitaminy C ni¿ owoce z nasionami.

Jednym z tematów przedstawionych nakonferencji by³o porównanie zmiennoœcisk³adu chemicznego owoców poddanychsuszeniu i mro¿eniu. Mro¿enie okaza³o siêlepsz¹ metod¹, dziêki której osi¹gniêtowy¿sze wyniki zawartoœci witaminy C, karo-tenoidów i cukrów ogó³em.


NAUKA I PRAKTYKA

➤ Wzrost œwiadomoœci ¿ywieniowej konsu-mentów powoduje wiêksze zainteresowanieproduktami z ró¿ owocowych. W dotychcza-sowych badaniach udowodniono, ¿e ró¿aowocowa posiada oko³o 5 razy wiêcej wita-miny C ni¿ czarna porzeczka i oko³o 50 razywiêcej ni¿ jab³ka. Oprócz witaminy C ró¿aowocowa dostarcza organizmowi szereg in-nych substancji biologicznie czynnych takichjak: witaminy A, B1, B2, E, K, karoteno-idy, kwasy organiczne, pektyny, polifenole

w tym g³ównie flawonoidy. Podczas badañlaboratoryjnych próbek produkcyjnychw Zak³adzie Polska Ró¿a wykazano, ¿e naj-wy¿sz¹ zawartoœci¹ witaminy C charaktery-zowa³ siê 100% sok z owoców Rosa rugosaok. 450-480 mg/100 g. Wartoœciowym pro-duktem jest równie¿ nektar, który obok cen-nej witaminy C zawiera równie¿ pektyny.

Dobrym sposobem na uzyskanie wysoko-witaminowych soków jest tworzenie miesza-nek soków. Mgr in¿. Miros³awa Teleszkoprzedstawi³a pozytywny wp³yw dodatku so-ku z dzikiej ró¿y na walory organoleptycznei zawartoœæ kwasu askorbinowego w pro-duktach sokowniczych typu smoothies.

Podczas konferencji zaprezentowanorównie¿ prace dotycz¹ce badañ na odpa-dach porodukcyjnych – wyt³okach z ró¿y.Corocznie zak³ady produkcyjne wytwarzaj¹ogromne iloœci wyt³oków – ze wzglêdu naich specyficzny sk³ad chemiczny, mog¹ sta-nowiæ Ÿród³o cennych surowców. Dr Gra¿y-

na Soika przedstawi³a problemy, z jakimizmagaj¹ siê plantatorzy ró¿ owocowych.Na atak jakich owadów nara¿one s¹ krzewyró¿ane, wytypowane zosta³y gatunki stwa-rzaj¹ce najwiêksze zagro¿enie dla planta-cji. Podczas dyskusji plantatorzy podzielilisiê informacjami na temat wymagañ i upra-wy plantacji ró¿y owocowej.

W dyskusjach zg³oszono równie¿ potrze-bê wspó³pracy plantatorów i zak³adówprzetwórczych z jednostkami badawczymi.Praktycy oczekuj¹ zarówno wsparcia podwzglêdem opracowania najlepszych sposo-bów uprawy ró¿y, jak i nowych technologiioraz szerokiej wiedzy na temat w³aœciwoœciprozdrowotnych surowców i gotowych pro-duktów. Sprawa ró¿y stanowi wiêc dosko-na³e pole dla wspó³pracy nauki z biznesem.

Konferencjê podsumowano stwierdze-niem, ¿e owocom ró¿y mo¿na nadaæ mianoSUPER OWOCU (super fruit). Rynekmóg³by zostaæ zape³niony przez ró¿aneprzetwory, powa¿nie konkuruj¹ce z popu-larnymi ju¿ u nas sokami ze znanych naœwiecie superowoców egzotycznych. Owo-ce ró¿ to swego rodzaju naturalna multiwi-tamina. Maj¹ 25 razy wiêcej witaminy C ni¿sok z pomarañczy, a witaminy A tyle comarchewka. S¹ niezwykle zasobne w bio-flawonoidy (m.in. witaminê P) i bogatew witaminy z grupy B.

Te bogate w cenne sk³adniki przetworyz owoców ró¿y powinny zagoœciæ na sta³ew ka¿dym polskim domu. Zgodnie z zasad¹naszej fundacji i uczestników konferencji,powinniœmy siê kierowaæ maksym¹ Hipo-kratesa: „Twoje po¿ywienie powinno byælekarstwem, a twoje lekarstwo powinno byæpo¿ywieniem”.

■

Piœmiennictwo:

1. Michalski E.: Ró¿a moje ¿ycie, 2011, 56.2. Robak J., Gryglewski R.J.: Bioactivity of flavono-

ids. Pol. J. Pharmacol. 1996, 48(6), 555-56. 3. Materia³y z I Konferencji Naukowej „Ró¿e owo-

cowe w uprawie, przetwórstwie, ¿ywieniu i ochro-nie zdrowia”, Warszawa 2011.

4. Materia³y z II Konferencji Naukowej „Ró¿e owo-cowe w uprawie, przetwórstwie, ¿ywieniu i ochro-nie zdrowia”, Warszawa 2012.

© Z

e zb

ioró

w w

³asn

ych

Inst

ytut

u Po

lska

Ró¿

a

Goœcie, organizatorzy i wyk³adowcy Konferencji


NAUKA I PRAKTYKA

DZIKA RÓ¯A – KRÓLOWA FARMACJI

Rosehip – the Queen of Pharmacy

Streszczenie. Nale¿¹ca do licz¹cej ponad 3000 gatunków rodziny Rosaceae dzika ró¿ajest najbogatszym wœród ró¿ Ÿród³em witaminy C. W³aœciwym surowcem farmaceutycz-nym i spo¿ywczym jest pseudoowocnia. Pozyskiwany naturalnie kwas askorbowy dzia³askuteczniej i szybciej ni¿ jego syntetyczny odpowiednik i choæ obecnie substancjê têpozyskuje siê chemicznie nie sposób nie doceniaæ w³aœciwoœci i walorów smakowychpreparatów i przetworów z dzikiej ró¿y.

S³owa kluczowe: dzika ró¿a, kwas askorbowy, pseudoowocnia dzikiej ró¿y, ró¿owate.

Summary. Rosehip, belonging to the Rosaceae, a family of over 3000 species, is themost abundant source of vitamin C, amongst roses. The actual pharmaceutical anddietary raw material is the pseudopericarp. Naturally obtained ascorbic acid works moreefficiently and more quickly than its synthetic equivalent, and even if chemical synthesisis nowadays the only way to receive this agent, the properties and gustatory values ofrosehip-based products are invaluable.

Keywords: rosehip, ascorbic acid, rosehip pseudopericarp, rose family.

Wiele wieków temu stwierdzono wystêpo-wanie u jeñców, marynarzy i wiêŸniów scho-rzenia objawiaj¹cego siê wypadaniem zê-bów, stanem zapalnym jamy ustnej, os³abie-niem, krwawymi wybroczynami prowadz¹-cymi do œmierci. Chorobê tê okreœlano jakoszkorbut lub gnilec. Atakowa³a ludzi, którzyprzez kilka miesiêcy nie spo¿ywali jarzyn aniowoców, a wiêc na pocz¹tku XX w. by³ooczywiste, ¿e musi byæ powodowana bra-kiem jakiegoœ sk³adnika w po¿ywieniu. Dotakiej konstatacji doszli w latach 1907-1912Holst i Froelich, a ów tajemniczy sk³adnik,nazwany wczeœniej przez Kazimierza Funkawitamin¹, okreœlono jako witaminê C.

Wkrótce potem, w latach 1927-1928,Szent-Gyorgyi, uczony wêgierski, wyodrêb-ni³ najpierw z kory nadnercza substancjêo dzia³aniu przeciwszkorbutowym, a nastêp-nie odnalaz³ j¹ w soku z kapusty, pomarañ-czy i œwie¿ych owocach papryki. Substancjê

nazwa³ kwasem askorbowym, a za swoje od-krycie otrzyma³ Nagrodê Nobla. Kilka latpóŸniej stwierdzono jej identycznoœæ z czyn-nikiem przeciwszkorbutowym, zwanym wi-tamin¹ C. W 1933 r. Haworth ustali³ wzórwitaminy C, a nieco póŸniej Tadeusz Reich-stein, szwajcarski naukowiec pochodzeniapolsko-¿ydowskiego, urodzony we W³o-c³awku, otrzyma³ j¹ na drodze syntetycznej.

Dzika ró¿a (Rosa canina) nale¿y doogromnej, licz¹cej ponad 3000 gatunków,rodziny ró¿owatych (Rosaceae). W jêzyku³aciñskim canis znaczy pies, a caninus – psialbo dziki. Dzik¹ ró¿ê nazywa siê równie¿ró¿¹ psi¹, poln¹, pospolit¹ lub g³ogow¹. Taostatnia nazwa jest g³ówn¹ przyczyn¹, dlaktórej owoce ró¿y nazywa siê czasem –mylnie – g³ogiem. Z kolei najpopularniej-sza nazwa ludowa dzikiej ró¿y to szypszyna.

Dzika ró¿a jako przedstawiciel rodzinyró¿owatych (Rosaceae) jest blisk¹ krewn¹

dr n. farm. Jerzy JAMBOR

Polski Komitet Zielarskie-mail: [email protected]

➤


NAUKA I PRAKTYKA

maliny, wiœni, jab³oni, gruszy, œliwy, poziom-ki i piêciornika kurze ziele. Rodzina ró¿owa-tych ma swoich przedstawicieli na ca³ej kuliziemskiej, ale jest to typowa rodzina pó³kulipó³nocnej. Do rodziny tej nale¿¹ drzewai krzewy, a tak¿e roœliny zielne. W Polsce ro-œnie prawie 200 gatunków, które pe³ni¹ du-¿¹ rolê w wielu zbiorowiskach roœlinnych.

Rodzaj ró¿a (Rosa) liczy ponad 200 ga-tunków. Najpospolitszy z nich to dzika ró¿a.Jest to gatunek zbiorowy, wielopostaciowy,o licznych podgatunkach. W Polsce dzikaró¿a roœnie na ca³ym obszarze kraju: nabrzegach lasów, w zaroœlach, na przyp³o-ciach, miedzach i nieu¿ytkach. Stosunkowoniedu¿y krzew, o maksymalnej wysokoœcido 2 m, o wieszaj¹cych siê, ³ukowato wygiê-tych ga³¹zkach pokrytych kolcami, kwitniew maju i czerwcu, wykszta³caj¹c piêciop³at-kowe kwiaty œredniej wielkoœci, zwykle ró-¿owe lub bia³e, wspaniale pachn¹ce.

Wszystkie odmiany ozdobne ró¿ pocho-dz¹ jednak nie od dzikiej ró¿y, lecz od wy-wodz¹cej siê z Orientu ró¿y bengalskiej.Da³a ona pocz¹tek tym wszystkim piêknymró¿om, jakie wrêczamy sobie z ró¿nych oka-zji. Ró¿ê jako nieodzown¹ towarzyszkêwszelkich uczt pierwsi spopularyzowaliRzymianie, którzy lubowali siê w jej zapa-

chu. W tamtych czasach ró¿a sta³a siê rów-nie¿ symbolem tajemnicy. Jej ga³¹zki zawie-szano na znak dyskrecji i milczenia. Jeœligospodarz umieszcza³ ten kwiat nad sto³em,goœcie wiedzieli, ¿e treœæ rozmów „pod ró-¿¹” (sub rosa) ma pozostaæ w tajemnicy.W póŸniejszych wiekach w tym w³aœnie celumalowano ró¿e na suficie w konfesjona-³ach, na plafonach w salach obrad, a nawetw winiarniach czy zajazdach. Niewykluczo-ne, ¿e st¹d wziê³a siê zachowana do dziœ na-zwa hotelu „Pod Ró¿¹” w Krakowie. Ró¿anajwyraŸniej ma w sobie coœ tajemniczego,skoro sta³a siê takim symbolem.

Jest ona tak¿e symbolem wszechœwiataz³o¿onego z piêciu ¿ywio³ów: ognia, wody,ziemi, powietrza i eteru. W symbolicechrzeœcijañskiej bia³a ró¿a jest emblema-tem czystoœci, a czerwona – mêczeñstwa.

Mówi siê, ¿e nie ma ró¿y bez kolców, a jed-nak jest – to ró¿a alpejska (Rosa alpina),krzew o nielicznych kolcach, które wystêpu-j¹ tylko w dolnej czêœci starszych pêdów, po-wszechnie nazywana „ró¿¹ bez kolców”.

W czasie podró¿y po Ameryce Pó³nocnejmog¹ nas zaskoczyæ kwiaty ró¿y na tabli-cach rejestracyjnych samochodów, gdy¿dzika ró¿a jest god³em amerykañskich sta-nów Iowa, Pó³nocna Dakota i Nowy Jork

➤

© Z

e zb

ioró

w w

³asn

ych

Phyt

oPha

rm K

lêka

SA


NAUKA I PRAKTYKA

➤

oraz kanadyjskiej prowincji Alberta. I rze-czywiœcie roœnie tam wiele ró¿.

Dla zielarza najwa¿niejszy jest pseudo-owoc dzikiej ró¿y, czyli zmiêœnia³e dnokwiatowe, które jest w³aœciwym surowcemleczniczym i spo¿ywczym, a zarazem Ÿró-d³em witaminy C. Kiedy p³atki opadaj¹,dno kwiatu rozrasta siê i czerwienieje, prze-kszta³caj¹c siê w zmiêœnia³¹ owaln¹ szupin-kê, wewn¹trz której wykszta³caj¹ siê cha-rakterystyczne pestki z ostrymi haczykami,które w botanice nazywa siê orzeszkami.Owocem dzikiej ró¿y s¹ w³aœnie te pestki-orzeszki, z których ka¿da zawiera nasionko.

Na rynku zielarskim spotyka siê dwa ro-dzaje surowca. Podstawowy i najwa¿niejszyto Rosae pseudofructus (pseudoowocnia ró-¿y), czyli dojrza³e, otwarte, pozbawione pe-stek szupinki. Drugi, mniej popularny suro-wiec to Rosae pseudofructus cum fructibus,czyli zgrubia³e dno kwiatowe, okrywaj¹celiczne owoce w³aœciwe. Ten ostatni nie majednak wiêkszego znaczenia dla farmacji.Zawiera wprawdzie trochê witaminy E, alejej obecnoœæ nie ma tu wiêkszego znacze-nia, bo w przypadku dzikiej ró¿y liczy siêprzede wszystkim witamina C.

W Polsce plantacje dzikiej ró¿y mo¿emyspotkaæ g³ównie na terenach zachodnich. Naœwiecie najwiêkszym producentem owocówdzikiej ró¿y jest Chile, które od wielu lat za-

lewa Europê swoim surowcem. Z chilijskie-go surowca coraz czêœciej korzystaj¹ tak¿epolscy producenci herbat owocowych i zio-³owych. Z handlowego punktu widzenia dzi-ka ró¿a nale¿y do trzech najwa¿niejszych naœwiatowym rynku zielarskim roœlin. Poza ni¹tak¹ pozycjê maj¹ jedynie miêta i rumianek.

Surowca dostarczaj¹ te¿ ró¿a girlandowa(Rosa cinnamomea), ró¿a pomarszczona(Rosa rugosa), ró¿a stulistna (Rosa centifo-lia), ró¿a rdzawa (Rosa rubiginosa) i ró¿neinne gatunki mieszane. W krajach EuropyPo³udniowej uprawia siê ró¿e w celu uzy-skania olejków eterycznych. S¹ tam ogrom-ne plantacje, a do najwa¿niejszych gatun-ków nale¿¹ bogate w substancje zapachoweró¿a francuska (Rosa gallica) i ró¿a dama-sceñska (Rosa damascena). Ich p³atki s¹Ÿród³em olejków eterycznych. Za prekurso-rów tych plantacji uchodz¹ Turcy, a dziœ jestto specjalnoœæ Bu³garii.

Kwiat dzikiej ró¿y posiada monografiê Ko-misji E, natomiast owoc dzikiej ró¿y mono-grafiê Farmakopei Europejskiej i Komisji E.

Najbogatszym Ÿród³em witaminy C wœródroœlin europejskich jest dzika ró¿a. Suro-wiec zielarski zawiera jej od 0,3 do 1,8%. Jejzawartoœæ mo¿e siê jednak radykalnie obni-¿yæ wskutek niew³aœciwego suszenia lubprzechowywania. Kwas askorbinowy ³atwosiê utlenia do kwasu dehydroaskorbowego.

© Z

e zb

ioró

w w

³asn

ych

Phyt

oPha

rm K

lêka

SA


NAUKA I PRAKTYKA

➤ Poza witamin¹ C w dzikiej ró¿y s¹ niewiel-kie iloœci innych witamin: A, B1, B2, E, K.Wa¿n¹ frakcjê stanowi¹ karotenoidy, z któ-rych najbardziej znany jest beta-karoten(prowitamina A), pomarañczowy barwnikwystêpuj¹cy tak¿e w marchwi. Poza tym s¹tam równie¿ flawonoidy stabilizuj¹ce wita-minê C, zapobiegaj¹ce jej rozk³adowi i u³a-twiaj¹ce przyswajanie. S¹ te¿ kwasy orga-niczne, g³ównie cytrynowy i jab³kowy, garb-niki nadaj¹ce nalewkom charakterystycznycierpki posmak. Jest spora iloœæ cukrów (do20%) i olejki eteryczne.

Witamina C w naturalnej postaci jest ³a-twiej przyswajalna. Literatura podaje, ¿edzia³a 3-5 razy skuteczniej ni¿ syntetyczna.Gdyby cz³owiek prawid³owo siê od¿ywia³,nie potrzebowa³by ¿adnych sztucznych wita-min. Witamina C jest zwi¹zkiem, któregocz³owiek w ramach swego metabolizmu niepotrafi zsyntetyzowaæ, choæ tê umiejêtnoœæposiada wiêkszoœæ roœlin i wiele zwierz¹t(wyj¹tkiem s¹ ma³py i œwinki morskie).W organizmach ¿ywych witamina C powsta-je drog¹ biosyntezy z cukrów, tj. z glukozylub galaktozy. Dziœ praktycznie nie izolujesiê witaminy C z roœlin, lecz powszechniestosuje siê jej syntetyczny odpowiednik. Dlazdrowia jest jednak lepiej uzupe³niaæ niedo-bór witaminy C w sposób naturalny.

Witamina C pe³ni rolê czynnika utleniaj¹-co-redukcyjnego, oddaje w tkankach dwaatomy wodoru, przechodz¹c w kwas dehy-droaskorbowy, a ten pod wp³ywem glutatio-nu ulega na powrót redukcji do kwasu askor-bowego. W ten sposób witamina C uczestni-czy w procesach oddychania tkankowego.

Ponadto jest ona aktywatorem wielu en-zymów, odgrywaj¹c istotn¹ rolê w proce-sach przemiany materii, np. w metaboli-zmie cukrów, kwasów t³uszczowych, ami-nokwasów aromatycznych. Jest niezbêdnadla syntezy niektórych hormonów, jejobecnoœæ w korze nadnercza jest warun-kiem powstawania hormonów sterydo-wych. Sprzyja tak¿e wytwarzaniu cia³ od-pornoœciowych w organizmie, wzmacniaj¹cjego bariery ochronne przed infekcjami.

Stosuje siê j¹ prewencyjnie w stanachprzeziêbieniowych, które przebiegaj¹ wów-

czas ³agodniej i trwaj¹ krócej. Wysoki po-ziom tej witaminy w organizmie chroni te¿przed zatruciem lekami oraz innymi szko-dliwymi substancjami zawartymi w powie-trzu, wodzie i po¿ywieniu.

Witamina C jest potrzebna równie¿ dotworzenia kolagenu, substancji wystêpuj¹-cej w tkance ³¹cznej i pe³ni¹cej rolê „lepisz-cza” komórek. Brak witaminy C mo¿e byæprzyczyn¹ kruchoœci naczyñ krwionoœnych,gorszego gojenia z³amañ koœci i przed-wczesnego starzenia siê skóry.

Typowym objawem awitaminozy C jest nietylko szkorbut, ale tak¿e zmniejszona od-pornoœæ organizmu na infekcje, poza tymniedokrwistoœæ i pêkanie naczyñ krwiono-œnych. Z tych wzglêdów zaleca siê stosowa-nie witaminy C u dzieci, osób starszych, re-konwalescentów, kobiet w ci¹¿y oraz matekkarmi¹cych. Nie nale¿y przy tym obawiaæ siêhiperwitaminozy, czyli przedawkowania lubnawet zatrucia, gdy¿ nadmiar kwasu askor-bowego wydalany jest z moczem. Dziennezapotrzebowanie zdrowego doros³ego cz³o-wieka oblicza siê na oko³o 1 mg witaminy Cna 1 kg wagi cia³a.

Najlepszymi preparatami witaminowymiz dzikiej ró¿y s¹ soki, syropy, d¿emy, konfi-tury, ale pod warunkiem, ¿e nie s¹ zbyt d³u-go przygotowywane w wysokich tempera-turach, gdy¿ wówczas znaczna czêœæ wita-miny C ginie.

■

Piœmiennictwo:

1. Dingermann T., Loew D.: Phytopharmakologie.Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft mbH,Stuttgart 2003.

2. Encyklopedia zielarstwa i zio³olecznictwa, red. Ha-lina Strzelecka i Józef Kowalski. PWN, Warsza-wa 2000.

3. Frohne D.: Heilpflanzenlexikon. Wissenschaftli-che Verlagsgesellschaft mbH, Stuttgart 2002.

4. Raetsch Ch.: Roœliny mi³oœci. WydawnictwoGamma, Warszawa 1992.

5. Samochowiec L.: Kompendium zio³olecznictwa.Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wro-c³aw 2002.

6. S³ownik botaniczny. red. Alicja i Jerzy Szweykow-scy. Wiedza Powszechna, Warszawa 1993.

7. Swerdlow J.L.: Medycyna naturalna. Roœliny, którelecz¹. Wydawnictwo G+J RBA, Warszawa 2001.


PREZENTACJE

➤

Bogdan OSTROWSKI

Redakcja „Czasopisma Aptekarskiego” w Warszawiee-mail: [email protected]

DEKADA TROSKI SERVIERA O SERCA POLAKÓW

Grupa Servier – niezale¿nafrancuska firma farmaceutycznauznawana za najwiêksz¹ w œwie-cie i drug¹ co do wielkoœci firmêtej bran¿y na œwiecie, obecnaw Polsce od dwudziestu lat, tj.od 1992 roku, kiedy to powsta³aspó³ka Servier Polska – od po-cz¹tku swojej dzia³alnoœciwspiera i podejmuje liczne ini-cjatywy o charakterze informa-cyjno-edukacyjnym. Do œrodo-wiska medycznego kieruje orga-nizowane lub wspó³organizowa-ne przez siebie konferencje,sympozja, warsztaty, stara siêwspieraæ m³odych naukowców,funduj¹c co roku granty nauko-we (w latach 2003-2012 firmaServier przeznaczy³a blisko1,5 mln z³otych na ufundowaniepolskich grantów naukowych)lub uczestnicz¹c w inicjatywach,które maj¹ na celu finansow¹pomoc jednostkom wybitnymi przekonanie ich do rozwijaniakariery zawodowej w kraju.

Do wszystkich Polaków odroku 2003 Servier kieruje bez-p³atne akcje profilaktyczno--edukacyjne pod wspólnym ha-s³em „Servier w trosce o Twojezdrowie”, którch celem jestszerzenie wiedzy na temat pro-filaktyki przewlek³ych choróbcywilizacyjnych, a tak¿e zachê-canie pacjentów do wykonywa-nia systematycznych badañ dia-

gnostycznych pozwalaj¹cych nawykrycie schorzeñ w ich po-cz¹tkowym stadium.

S¹ to: organizowana od 10 latakcja „Servier dla Serca” po-œwiêcona profilaktyce i eduka-cji kardiologicznej, powadzonaod 4 lat kampania „Servier –przyjaciel w cukrzycy” maj¹cana celu edukacjê spo³eczeñstwao czynnikach ryzyka cukrzycytypu 2, zagro¿eniach i proble-mach zwi¹zanych z póŸno zdia-gnozowan¹ chorob¹, kampania„Servier w trosce o ¿y³y” oraz„Forum przeciw depresji” –inicjatywa podjêta we wspó³-pracy z fundacj¹ „Itaka”, którama przekonaæ Polaków, ¿e de-presja to powa¿ne schorzenie,z którym mo¿na skuteczniewalczyæ.

W ramach akcji profilaktycz-nych, organizowanych przezfirmê Servier pod patronatemi przy wsparciu takich towa-rzystw naukowych jak PolskieTowarzystwo Kardiologiczne,Polskie Towarzystwo Nadci-œnienia Têtniczego, Polskie Fo-rum Profilaktyki Chorób Uk³a-du Kr¹¿enia, Polskie Towarzy-stwo Diabetologiczne, PolskieTowarzystwo Flebologicznei Polskie Towarzystwo Chirur-gii Naczyniowej, badaniamidiagnostycznymi objêto ³¹cznieponad 70 tys. pacjentów.

Najd³u¿sz¹ tradycjê ma orga-nizowana w Polsce od 10 latogólnopolska akcja spo³eczno--edukacyjna „Servier dla Ser-ca”, której g³ównym celem jestpodniesienie œwiadomoœci spo-³ecznej o czynnikach ryzykachorób uk³adu sercowo-naczy-niowego i wynikaj¹cych z nichzagro¿eniach, co ma ograni-czyæ zapadalnoœæ na chorobyserca i redukowaæ ich spo³ecz-ne nastêpstwa. Podczas minio-nej dekady firma Servier trosz-czy³a siê o serca mê¿czyzn, ko-biet, dzieci oraz ca³ych rodzin.Przestrzega³a pacjentów przedchorob¹ wieñcow¹ (2003, 2004i 2005 rok), nadciœnieniem têt-niczym (2005 i 2007 rok), zawa-³em (2008 i 2009 rok) oraz nie-wydolnoœci¹ serca (2011 rok).Mówi³a o sercu kobiety (2006rok) oraz o tym, jak wa¿ne jestrodzinne zadbanie o serce(2010 rok).

Akcji patronowa³y wymienio-ne wy¿ej towarzystwa nauko-we, anga¿owa³y siê w nie rów-nie¿ liczne media a tak¿e cele-bryci, którzy podejmowali siêroli ambasadorów kolejnychedycji tej kampanii: znane i lu-biane aktorki teatralne i filmo-we Teresa Lipowska, Edyta Ol-szówka i Ma³gorzata Socha,wokalistka Halina M³ynkovz prezenterem telewizyjnym


PREZENTACJE

➤ £ukaszem Nowickim z ich syn-kiem Piotrusiem Nowickim,prezenterki telewizyjne DorotaGardias oraz Krystyna Czu-bówna, która wyst¹pi³a w rolig³osu serca milionów Polakówjako ambasador jubileuszowej10. edycji w roku 2012.

Co roku w ramach akcji „Ser-vier dla Serca” wyrusza³a w tra-sê po Polsce mobilna Kardiolo-giczna Poradnia Servier, byoferowaæ bezp³atne badaniai konsultacje lekarskie. Pod-czas wieloletniej trasy Kardio-logiczna Poradnia Servier prze-jecha³a blisko 50 000 km, za-trzymuj¹c siê w du¿ych oœrod-kach, mniejszych miastachi ca³kiem ma³ych miejscowo-œciach. Na badania profilak-tyczne oferowane przez Kar-diologiczn¹ Poradniê Servierzg³asza³y siê zarówno osobystarsze, które od dawna cierpi¹na schorzenia uk³adu sercowo-

-naczyniowego, jak i m³odzi lu-dzie, którzy nie choruj¹, aledbaj¹ o zdrowie i regularnie ro-bi¹ badania.

Kardiologicznej Poradni Ser-vier towarzyszy zawsze specjal-ny Namiot Edukacyjny, gdziepielêgniarki edukacyjne udzie-laj¹ porad i wskazówek, którepomagaj¹ pacjentom zrozumieæzagro¿enia zwi¹zane z choroba-mi uk³adu kr¹¿enia, zachêcaj¹do zmiany trybu ¿ycia i kszta³to-wania wartoœciowych postawprozdrowotnych. W oczekiwa-niu na badania pacjenci mog¹równie¿ uczestniczyæ w konkur-sach edukacyjnych, wygrywaj¹cdrobne upominki przypomina-j¹ce o profilaktyce.

Akcji co roku towarzysz¹ wy-k³ady lekarzy specjalistów na

temat chorób uk³adu sercowo--naczyniowego i ich profilakty-ki. Niektórym edycjom towa-rzyszy³y tak¿e wyj¹tkowe wizu-alizacje, jak kilkumetrowa kon-strukcja, która przedstawia³abudowê ludzkiego organizmu.

W ramach 8. edycji w roku2010 akcji zosta³ uruchomionyskierowany do uczniów szkó³podstawowych pilota¿owy pro-gram edukacyjny „Szko³a Se-rviera” dotycz¹cy profilaktykichorób uk³adu sercowo-naczy-niowego, nad którym patronatobjê³o Polskie StowarzyszenieNauczycieli Przedmiotów Przy-rodniczych. Opracowano sce-nariusz „Serdecznych lekcji”,które przeprowadzano w Na-miocie Edukacyjnym, podczasktórych uczniowie dowiadywali


PREZENTACJE

➤

siê, jak funkcjonuje serce cz³o-wieka i jak nale¿y o nie dbaæ.

Warto dodaæ, ¿e Kardiolo-giczna Poradnia Servier co rokuuczestniczy w organizowanymw Polsce przez Polskie Towarzy-stwo Kardiologiczne, zainspiro-wanym przez WHO ŒwiatowymDniu Serca.

JUBILEUSZOWA EDYCJAKAMPANII „SERVIER DLA SERCA”

Ubieg³oroczna, dziesi¹ta edy-cja Ogólnopolskiej Akcji Profi-laktyczno-Edukacyjnej „Servierdla Serca” odbywa³a siê podhas³em „IdŸ za g³osem serca.Zapobiegaj niewydolnoœci ser-ca”. Has³o to juz po raz drugipodobnie przypomina³o Pola-kom o niewydolnoœci serca, bojest to jedyno spoœród schorzeñkardiologicznych, w którymliczba chorych w ostatnich la-

tach roœnie (w Polsce to a¿ 700tys.). Niewiele osób zdaje sobiesprawê, ¿e niewydolnoœæ sercacechuje siê tak wysok¹ œmier-telnoœci¹, przekraczaj¹c¹ na-wet œmiertelnoœæ z powodu ra-ka piersi. Nie mamy te¿ œwia-domoœci, ¿e a¿ po³owa pacjen-tów z niewydolnoœci¹ sercaumiera w ci¹gu czterech lat odrozpoznania choroby.

Ze wzglêdu na jubileuszowycharakter 10. edycji akcji „Se-rvier dla Serca” jej zakoñcze-nie sta³o siê okazj¹ do podsu-mowania efektów ca³ej dekadytroski firmy Servier o sercaPolaków i do zapowiedzi no-wych aktywnoœci tej¿e firmyzwi¹zanych z profilaktyk¹ i le-czeniem chorób uk³adu serco-wo-naczyniowego.

Mówi¹c o istotnej roli eduka-cji spo³ecznej w profilaktycechorób sercowo-naczyniowychz perspektywy 10 lat swojegodoœwiadczenia wspó³pracy przyakcji „Servier dla Serca”, nakonferencji prasowej z okazjizakoñczenia 10. edycji kampa-nii (16 paŸdziernika 2012 rokuw Warszawie) prof. dr hab. n.med. Tomasz Grodzicki, kie-rownik Katedry Chorób We-wnêtrznych i Gerontologii CMUJ podkreœli³:

– Sonda¿e wykazuj¹, ¿e pra-wie 88 proc. Polaków jest zain-teresowanych zarówno bada-niami kontrolnymi jak i eduka-cj¹ zdrowotn¹ dotycz¹c¹ cho-rób uk³adu kr¹¿enia.

Przytoczy³ te¿ dane, z którychwynika, ¿e 83 proc. pacjentów


PREZENTACJE

➤ chce wspólnie z lekarzem po-dejmowaæ decyzjê o leczeniu.

– Nadciœnienie i hiperchole-sterolemia s¹ g³ównymi przy-czynami choroby wieñcoweji zawa³u serca, które prowadz¹do niewydolnoœci serca. Tociê¿ka choroba o z³ym rokowa-niu, na któr¹ cierpi co najmniej1 mln Polaków – powiedzia³podczas konferencji prof. drhab. n. med. Artur Mamcarz,kierownik III Kliniki ChoróbWewnêtrznych i Kardiologii IIWydzia³u Lekarskiego WUM.– Ciê¿ka niewydolnoœæ sercajest obarczona bardzo z³ym ro-kowaniem. Po³owa takich cho-rych trafia do szpitala lubumiera w ci¹gu najbli¿szych 12miesiêcy. Roczne koszty lecze-nia niewydolnoœci serca siêgaj¹w Polsce ju¿ 2,2 mld z³.

Wed³ug prof. Mamcarza je-dynie wczesne rozpoznaniechoroby, prowadzenie odpo-wiedniego trybu ¿ycia i rozpo-czêcie w³aœciwego leczeniazwiêksza szansê prze¿ycia cho-rego. Profesor zwróci³ uwagêna opublikowane w roku 2012wytyczne Europejskiego Towa-rzystwa Kardiologicznego do-tycz¹ce postêpowania u cho-rych na niewydolnoœæ serca.

PROFILAKTYKI NIGDY DOŒÆ

Czy akcja „Servier dla Serca”powinna byæ kontynuowana?Zaanga¿owani od lat w tê akcjêzgodnie odpowiadaj¹ na to py-tanie: warto by³o i nadal trzeba!

– Doœwiadczenia dotychcza-sowych edycji pokazuj¹, ¿e Po-lacy s¹ zainteresowani badania-mi profilaktycznymi, jednakpoziom wiedzy dotycz¹cy czyn-ników ryzyka chorób sercowo-

-naczyniowych nadal jest zbytniski. Pod koniec ubieg³ego ro-ku akcja obchodzi³a swój jubile-usz: setki tysiêcy rozdanych ma-teria³ów edukacyjnych, tysi¹ceprzemierzonych kilometrówprzez Kardiologiczn¹ PoradniêServier, ponad 40 tysiêcy wyko-nanych badañ... Wierzymy, ¿edziêki tym dzia³aniom Polacynie tylko zwiêksz¹ swoj¹ œwia-domoœæ, ale równie¿ zdobyt¹wiedzê bêd¹ stosowali w co-dziennym ¿yciu – jest przeko-nana Katarzyna Urbañska, dy-rektor ds. Komunikacji ServierPolska, i zapowiada kontynu-acjê idei walki o serca Polaków.

Podobnie oceniaj¹ tê akcjêrównie¿ przedstawiciele œrodo-wiska kardiologicznego:

– Ani siê obejrzeliœmy, a ogól-nopolskiej akcji profilaktyczno--edukacyjnej „Servier dla Ser-ca” minê³a dekada. To kawa³dobrej roboty – uwa¿a prof. drhab. n. med. W³odzimierz Mu-sia³, kierownik Kliniki Kardio-logii z Oddzia³em Intensywne-go Nadzoru Kardiologicznegow Bia³ymstoku.

– Powtarzalnoœæ akcji „Se-rvier dla Serca” pozwala staleuœwiadamiaæ chorym o wa¿nymproblemie zdrowotnym, wska-zywaæ nowe mo¿liwoœci tera-peutyczne, jakie daje rozwójkardiologii w Polsce i na œwie-cie. – twierdzi prof. dr hab. n.med. Andrzej Wysokiñski, kie-rownik Katedry i Kliniki Kar-diologii Uniwersytetu Medycz-nego w Lublinie. – Przyk³ado-wo pacjenci skutecznie leczenina nadciœnienie têtnicze w Pol-sce stanowi¹ oko³o 15% osóbtrafiaj¹cych do lekarzy. W du-¿ej mierze tak zaskakuj¹co ma-³y odsetek odpowiedniej, w³a-œciwej terapii wynika z braku

przestrzegania przez pacjentówzaleceñ i wskazówek udziela-nych przez lekarzy. Akcje takiejak ta, aby jeszcze lepiej wp³y-wa³y na skutecznoœæ leczenia,powinny byæ organizowaneczêœciej. Edukacjê pacjentówz chorobami serca i uk³adunaczyniowego nale¿y prowa-dziæ we wszystkich placówkachs³u¿by zdrowia w ca³ej Polscei chwa³a za to firmie Servier,bo jest to inicjatywa niezwyklecenna.

– Zawsze uwa¿a³am, ¿e akcja„Servier dla Serca” to niezwy-kle wa¿ne przedsiêwziêcie pro-muj¹ce zdrowy styl ¿ycia wœródPolaków – uwa¿a prof. dr hab.n. med. Krystyna Widecka,prezes Polskiego TowarzystwaNadciœnienia Têtniczego. – Nanadciœnienie têtnicze w Polscechoruje ponad 10 mln osób i –niestety – bêdzie ich coraz wiê-cej. Celem statutowym Polskie-go Towarzystwa NadciœnieniaTêtniczego jest nie tylko szko-lenie lekarzy w zakresie nadci-œnienia têtniczego, ale równie¿inicjowanie i prowadzenie akcjikierowanych do pacjentów,maj¹cych na celu zwalczanienadciœnienia têtniczego. Za-tem za³o¿enia kampanii „Ser-vier dla Serca” doskonale wpi-suj¹ siê w program PolskiegoTowarzystwa Nadciœnienia Têt-niczego, które od wielu latobejmuje patronatem nauko-wym tê akcjê. Wspieramy jejdzia³ania, poniewa¿ problemchorób uk³adu sercowo-naczy-niowego, w tym nadciœnieniatêtniczego, jest niezwykle wa¿-ny, a cel kampanii – szczytny.

– Uwa¿am, ¿e ta akcja – mówiprof. dr hab. n. med. JaninaStêpiñska, prezes PolskiegoTowarzystwa Kardiologicznego

PREZENTACJE

– jest wyj¹tkowa, trafiona i wa¿na dla PTKz paru powodów. Po pierwsze, dotyczy naj-wa¿niejszego problemu zdrowotnego, jakims¹ choroby uk³adu kr¹¿enia i profilaktykapierwotna oraz wtórna tych schorzeñ. Podrugie, jest konsekwentnie prowadzonaprzez wiele lat. A wiemy, ¿e inicjatywy, któres¹ kontynuowane i powtarzalne, odnosz¹znacznie wiêksze sukcesy. Kolejn¹ zalet¹ ak-cji „Servier dla Serca” jest to, ¿e jest prowa-dzona w ca³ej Polsce. Goœci³a w 60 miejsco-woœciach – zarówno du¿ych miastach jaki w miasteczkach. Polega na promowaniuwiedzy o profilaktyce, jak i na wykonywaniupewnych badañ i pomiarów parametrów,które mog¹ wskazywaæ na zagro¿enie choro-bami uk³adu kr¹¿enia – jak ciœnienie têtni-cze, stê¿enie cholesterolu, poziom glukozy,wskaŸnik masy cia³a.

WWW.DBAJOSERCE.PL

Kilka lat temu z myœl¹ o ludziach choruj¹-cych na serce, ich rodzinach i wszystkich Po-lakach zainteresowanych profilaktyk¹ cho-rób sercowo-naczyniowych powsta³a stronainternetowa www.dbajoserce.pl. Poza mate-ria³ami edukacyjnymi o czynnikach ryzykachorób sercowo-naczyniowych mo¿na tuznaleŸæ tak¿e najnowsze doniesienia nauko-we dotycz¹ce tematyki kardiologicznej. Jestrównie¿ aplikacja „Prognoza dla serca”,gdzie po wprowadzeniu okreœlonych danych,jak wiek, p³eæ, podstawowe wiadomoœcio stylu ¿ycia itp. mo¿na sprawdziæ kondycjêswego serca i swoje ryzyko sercowo-naczy-niowe. Jest tak¿e aplikacja umo¿liwiaj¹ca re-gularne elektroniczne zapisy wyników po-miarów swojego ciœnienia têtniczego orazaplikacja z przypomnieniem o porze przyj-mowania leków.

Organizatorzy akcji zachêcaj¹ internautówdo wype³nienia on-line umieszczonej na tejstronie „Serdecznej Deklaracji” – dokumen-tu, w którym nale¿y wpisaæ swoje postano-wienia maj¹ce na celu wyeliminowanie czyn-ników ryzyka w chorobach uk³adu sercowo--naczyniowego.

■

Redakcja informuje, ¿e w sprzeda¿y znajduje siê wydanie specjalne„Opieki Farmaceutycznej” zawieraj¹ce karty bazowe.

Koszt wydania wynosi 21 z³ (w tym 5% VAT).Wp³acaj¹c kwotê na konto

1311 3010 1702 0000 0000 0511 95nale¿y podaæ wszystkie dane niezbêdne do wystawienia faktury VAT.

ISSN 1233-2755 • Wydanie specjalne 2009

dr hab. n. farm. Wies³awa STO¯KOWSKA

mgr farm. Iga WAPNIARSKA

www.cza.pl • e-mail: [email protected]

KARTY BAZOWE DLA FARMACEUTÓW

Karty bazowe zosta³y opracowane dla nastêpuj¹cych schorzeñ:

1. Nadciœnienie têtnicze

2. Cukrzyca typu 2

3. Choroba niedokrwienna serca (choroba wieñcowa)

4. Niewydolnoœæ uk³adu kr¹¿enia

5. Hiperlipidemia

6. Zespó³ metaboliczny

7. Astma

8. Atopowe zapalenie skóry

9. Niewydolnoœæ ¿ylna

10. Osteoporoza

11. Choroba wrzodowa

12. Badania laboratoryjne – odrêbna karta zawieraj¹cawartoœci referencyjne dotycz¹ce badañ krwi i moczu

OPIEKA FARMACEUTYCZNA

OPIEKA FARMACEUTYCZNA


INFORMACJE

OGÓLNOPOLSKI KONGRES STUDENTÓW FARMACJI

W dniach od 26 do 28 paŸ-dziernika 2012 r. w Katowicachodby³ siê Ogólnopolski Kon-gres Studentów Farmacji, któ-rego g³ównymi organizatoramiby³y M³oda Farmacja Sosno-wiec, Polskie Towarzystwo Far-maceutyczne Oddzia³ Katowiceoraz Œl¹ska Izba Aptekarska.

W sk³ad komitetu organiza-cyjnego wchodzi³o 30 cz³on-ków M³odej Farmacji. Patro-nat honorowy nad kongresemobjêli: prof. dr hab. n. med.Przemys³aw Ja³owiecki – rek-tor Œl¹skiego UniwersytetuMedycznego w Katowicach,prof. dr hab. n. med. KrystynaOlczyk – prorektor ds. szkole-

nia podyplomowego Œl¹skiegoUniwersytetu Medycznegow Katowicach, opiekun Zespo-³u Sekcji Studenckich Polskie-go Towarzystwa Farmaceutycz-nego M³oda Farmacja, prof. drhab. n. med. Ewa Ma³ecka--Tendera, prof. dr hab. n. farm.Janusz Pluta – prezes Polskie-go Towarzystwa Farmaceutycz-nego, Kazimierz Górski – pre-zydent Sosnowca.

Patronat edukacyjny nadOgólnopolskim KongresemStudentów Farmacji objê³y re-dakcja „Czasopisma Aptekar-skiego”, Centrum Informacjio Lekach oraz Polskie Towa-rzystwo Ginekologiczne.

Celem kongresu by³a inte-gracja œrodowisk medycznychoraz poszerzenie wiedzy z za-kresu opieki farmaceutyczneju kobiet w ci¹¿y. Zaproszonychzosta³o ok. 60 studentów kie-runku farmacja z ca³ej Polski.

W drugim dniu kongresu od-by³a siê konferencja poœwiêco-na tematowi „Farmakoterapiau kobiet w ci¹¿y” oraz konkursstudenckich prac naukowych.

Wyk³ady rozpoczê³o wyst¹pie-nie dr n. med. Jolanty Bratosie-wicz-W¹sik, która mówi³a o za-ka¿eniach wirusowych w okresieci¹¿y i przedstawi³a mo¿liwoœciterapeutyczne. Z równie ogrom-n¹ aprobat¹ zosta³ przyjêty ko-

© Z

e zb

ioró

w w

³asn

ych

Sekc

ji St

uden

ckie

j PTF

arm

. „M

³oda

Far

mac

ja”

Uczestnicy Kongresu


INFORMACJE

lejny wyk³adowca – dr n. farm.Arkadiusz Gruchlik, któryw swoim wyk³adzie pt. „Opiekafarmaceutyczna u kobiet w ci¹-¿y” przedstawi³ leki, które mo¿-na stosowaæ w tym, oraz te, któ-re s¹ przeciwwskazane. Kolej-nym prelegentem by³a mgr Ane-ta Koœcio³ek, która opowiada³ao tym, jak nale¿y od¿ywiaæ siêw czasie ci¹¿y i jakie stosowaæsuplementy.

Najwiêksze emocje, a nawet³zy wzruszenia wzbudzi³ wyk³adprof. dr hab. n. med. Waldema-ra Jañca, który za swoje wyst¹-pienie pt: „Niebezpieczeñstwostosowania leków u ciê¿arnych.Embriotoksycznoœæ i terato-gennoœæ” otrzyma³ owacje nastoj¹co. Pan profesor opróczprzekazania elementarnej wie-dzy ukaza³ stan ci¹¿y jakoaspekt rodzinny, wp³ywaj¹cy napóŸniejsze relacje.

Ostatnim prelegentem nakonferencji by³ dr hab. n. med.

Andrzej Madej, którego wyst¹-pienie w sposób jasny i rzeczo-wy przedstawia³o dzia³anie le-ków NLPZ oraz ich negatywnedzia³anie w poszczególnychtrymestrach okresu ci¹¿y. Pandoktor nie ograniczy³ siê jed-nak tylko do kobiet ciê¿arnych,ale mówi³ tak¿e o lekach prze-ciwbólowych, jakie powinnistosowaæ pacjenci geriatryczni.

W jury tegorocznego konkur-su prac naukowych zasiadali:prof. dr hab. n. farm. EwaBuszman – przewodnicz¹ca ju-ry, dr n. przyr. Kazimiera Kle-mentys, dr hab. n. med. Barba-ra Stawiarska-Piêta, dr hab. n.farm. Ilona Kaczmarczyk-Se-dlak, dr n. farm. Pawe³ Olczyki dr n. farm. Piotr Brukiewicz.Konkurs wygrali studenci kato-wickiej uczelni Adam Oberskii Karolina Szczepanik.

W konferencji wziê³o udzia³oko³o 200 osób – studentówkierunków medycznych: farma-

cji, medycyny, pielêgniarstwa,nauczyciele akademiccy, orazw³adze Polskiego TowarzystwaFarmaceutycznego, cz³onkowieŒl¹skiej Izby Aptekarskiej i far-maceuci, dla których za uczest-nictwo przewidziano 4 punktyedukacyjne.

Oprócz czêœci edukacyjnejmia³a miejsce równie¿ czêœærozrywkowa m.in. „Wieczórœl¹ski”, w której studenci far-macji z innych miast mogli za-smakowaæ tradycyjnych œl¹-skich potraw i poznaæ œl¹sk¹kulturê i jêzyk. Ponadto odwie-dzili browar w Tychach i naj-starsz¹ dzielnicê robotnicz¹Katowic – Nikiszowiec.

Katarzyna Paw³owskaPrzewodnicz¹ca Sekcji Studenckiej

PTFarm. „M³oda Farmacja”w Sosnowcu

Publikacje ksi¹¿kowe Wydawnictwa Farmapress, wydawcy kwartalnika „Technik Farmaceutyczny w Aptece”niezbêdne w dokszta³caniu

dr n. farm. Sebastian Polak, dr n. farm. Agnieszka Skowron, mgr farm. Wioletta Turska, mgr farm. Barbara Wiœniowska

„Prowadzenie opieki farmaceutycznej i rozwi¹zywanie problemów lekowychna wybranych przyk³adach” (nak³ad wyczerpany, w sprzeda¿y tylko egzemplarze redakcyjne)


mgr farm. Jolanta Suchocka-Strysko, Christopher A. Strysko

„Angielski w praktyce aptecznej. Dialogi przy pierwszym stole”Wydawnictwo Farmapress® Warszawa 2011, s. 180, cena 63 z³ (w tym VAT 5%), po rabacie 42 z³ (w tym VAT 5%)

Rabaty udzielane s¹ prenumeratorom „Czasopisma Aptekarskiego”.Op³aty za pakowanie i koszt przesy³ki ponosi Wydawca.

Regulamin dla Autorów publikacji naukowych w „Czasopiœmie Aptekarskim”

INa ³amach czasopism zamieszczane s¹ artyku³y naukowe

(prace doœwiadczalne, pogl¹dowe), artyku³y popularnonau-kowe, wywiady, rozmowy, relacje z kongresów, konferencji,zjazdów naukowych, sympozjów i szkoleñ, informacje, bio-grafie, omówienia nowoœci wydawniczych, streszczeniaprac magisterskich, doktorskich i habilitacyjnych, a tak¿eprzegl¹dy prasy specjalistycznej i fotoreporta¿e.

Ponadto publikowane s¹ komentarze z zakresu Prawafarmaceutycznego, opisy nowych procedur laboratoryj-nych, klinicznych, wytwarzania i dystrybucji.

Zamieszczane s¹ równie¿ informacje naukowe z prak-tycznej realizacji Dobrej Praktyki: Laboratoryjnej, Klinicznej,Wytwarzania, Dystrybucyjnej i Aptecznej.

IIWszystkie formy i rodzaje zamieszczanych publikacji

musz¹ byæ przygotowane zgodnie z obowi¹zuj¹cymi zasa-dami Deklaracji Helsiñskiej w sprawie m.in. zasad etyczne-go postêpowania w eksperymencie medycznym z udzia-³em ludzi, przyjêtej przez 18. Walne Zgromadzenie Œwia-towego Stowarzyszenia Lekarzy w Helsinkach w czerwcu1964 r. (z dalszymi poprawkami przyjêtymi na 52. zgro-madzeniu w Edynburgu w paŸdzierniku 2000 r.), ustawyPrawo farmaceutyczne, stanowiska Œwiatowego Stowa-rzyszenia Lekarzy (WMA) w sprawie roboczych kontaktówmiêdzy lekarzami i farmaceutami w zakresie farmakotera-pii, przyjête przez 51. Œwiatowe Zgromadzenie Lekarzyw Tel Avivie w paŸdzierniku 1999 r. oraz zasadami etykimedycznej i farmaceutycznej.

IIIArtyku³y naukowe nie mog¹ przekraczaæ 16 tysiêcy

znaków (tj. 9 stron standardowego tekstu) i powinnydotyczyæ:

a. Prac doœwiadczalnych i klinicznych – wstêp, opis ma-teria³u i metod, wyniki badañ i ich omówienie, wnio-ski oraz piœmiennictwo.

b. Prac pogl¹dowych – wstêp, opis materia³u, wnioskioraz piœmiennictwo.

Wszystkie artyku³y naukowe powinny zawieraæ streszcze-nie w jêzyku polskim i angielskim (od 300 do 400 znakówka¿de) oraz tytu³ w jêzyku angielskim, s³owa kluczowe (od4 do 9 zgodnie z Medical Subject Headings – MeSH, w jêzy-ku polskim i angielskim), noty biograficzne autorów (do 300znaków) i piœmiennictwo wykorzystanych publikacji w kolej-noœci cytowania z uwzglêdnieniem nastêpuj¹cej formy, np.:

• artyku³y: G³owniak K., Mroczek T., Zobel A.M.: Seasonalchanges in the concentrations of four taxoids in Taxusbaccata L. during the autumn-spring period. Phytome-dicine, 1999, 6, 135-140 (w przypadku wiêkszej ni¿trzech liczby autorów nale¿y podaæ nazwisko pierw-szego z nich z dopiskiem „i wsp.”)

• ksi¹¿ki: Winthrobe, M.M., Clinical Hematology,4th ed., Lea & Febiger, Philadelphia, 1978, 32.

• rozdzia³ w ksi¹¿ce: Butler J.M.: Separation of DNA re-striction fragments and PCR products. In: Heller C. (ed)Analysis of nucleid acids by capillary electrophoresis.Vieweg, Germany, 1997, pp. 195-217.

Nale¿y tak¿e okreœliæ wk³ad autorski przy dwóch i wiêk-szej liczbie autorów (np. odpowiedzialnoœæ za rzetelnoœædanych, odpowiedzialnoœæ za poprawnoœæ analizy i inter-pretacji danych, napisanie i opracowanie tekstu, nadzórnaukowy, w³asne wykonanie rysunków, tabel, wzorówchemicznych, wykresów, zdjêæ itp.). Zasady te dotycz¹równie¿ artyku³ów w jêzyku angielskim.

Przes³any materia³ powinien zawieraæ adres do kore-spondencji autora wiod¹cego, jego miejsce pracy nauko-wej, numer telefonu i adres poczty elektronicznej oraz datêzakoñczenia pracy nad artyku³em.

IVArtyku³y nale¿y przesy³aæ w formie elektronicznej na ad-

res: [email protected] i w formie wydruku komputerowego wrazz materia³em ikonograficznym na p³ycie CD (JPG) pod ad-resem redakcji „Czasopisma Aptekarskiego”, ul. Obarow-ska 23/2, 04-337 Warszawa box 81 (zwyk³ym priorytetem).

VArtyku³y naukowe s¹ recenzowane. Do oceny ka¿dego

artyku³u powo³uje siê co najmniej dwóch niezale¿nych re-cenzentów spoza redakcji. W przypadku tekstów powsta-³ych w jêzyku obcym, co najmniej jeden z recenzentów jestafiliowany w instytucji zagranicznej innej ni¿ narodowoœæautora pracy. Recenzja ma formê pisemn¹ i koñczy siê jed-noznacznym wnioskiem o dopuszczeniu lub odrzuceniu ar-tyku³u. Przy pozytywnej ocenie artyku³u nastêpuje zwolnie-ne jego do druku po decyzji Redaktora Naczelnego, o czymAutor jest powiadamiany pisemnie wraz z drukiem do pod-pisu oœwiadczenia nastêpuj¹cej treœci:

„Ja ni¿ej podpisany oœwiadczam, ¿e artyku³, który prze-kaza³em do druku Wydawnictwu Farmapress, nie by³ ni-gdzie publikowany, a po opublikowaniu w „CzasopiœmieAptekarskim” nie bêdzie skierowany do druku w innychtytu³ach i innych wydawnictwach oraz wykorzystywanyw prezentacjach multimedialnych bez zgody Wydawnic-twa Farmapress”.

Przy recenzowaniu artyku³ów naukowych redakcja kierujesiê „Dobr¹ Praktyk¹ w Procedurach Recenzyjnych w Nauce”opracowan¹ przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy¿-szego i zamieszczon¹ na stronach www.nauka.gov.pl

Szczegó³owe zasady recenzowania artyku³ów nauko-wych udostêpniane s¹ w formie pisemnej na indywidualne¿yczenie autorów artyku³ów naukowych.

VIRedakcja zastrzega sobie prawo dokonywania skrótów,

adiustacji tekstów i wyboru do druku nades³anego mate-ria³u ikonograficznego.

VIIWydawca „Czasopisma Aptekarskiego” nabywa na wy-

³¹cznoœæ prawa autorskie do opublikowanych prac, któremaj¹ pierwszeñstwo publikacji przez Wydawcê, równie¿w formie reprintu i w internecie.

Redakcja

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy¿szegorozporz¹dzeniem ministra z dnia 13 lipca2012 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 877, § 14, ust. 2)w sprawie kryteriów i trybu przyznawania kate-gorii naukowej jednostkom naukowym, zmieni³odotychczasowe zasady oceny publikacji w cza-sopismach naukowych. Zamiast dotychczaso-wej komisji decyduj¹cej o przyznawaniu punk-tów naukowych za publikcje w czasopismach,opracowano i wdro¿ono nowy system ocenyelektronicznej zgodnie z zaleceniami Unii Euro-pejskiej, który obowi¹zuje od wrzeœnia 2012 r.

„Czasopismo Aptekarskie” oraz „FarmacjaSzpitalna, Kliniczna, Onkologiczna w Polscei na Œwiecie” otrzyma³y po 4 punkty eduka-cyjne (w skali od 1 do 10). Wykaz czasopismnaukowych, wraz z przyznanymi punktamiza publikacjê w nich, og³oszono w formiekomunikatu Ministra Nauki i SzkolnictwaWy¿szego, czêœæ B, zamieszczonego na stro-nie http://www.nauka.gov.pl/finansowanie/finansowanie-nauki/dzialalnosc-statutowa/ocena-jednostek-naukowych/lista-czasopism--punktowanych/

NOWE ZASADY OCENY PUBLIKACJI W CZASOPISMACH NAUKOWYCH

Wszystkich zainteresowanych informujemy, ¿e w zwi¹zku z tym, i¿ „Czasopismo Aptekar-skie”, „Farmacja Szpitalna, Kliniczna, Onkologiczna w Polsce i na Œwiecie” s¹ indeksowane przezMinisterstwo Nauki i Szkolnictwa Wy¿szego, punktacja za publikacje we wspomnianychtytu³ach uwglêdniana jest w wymaganiach wynikaj¹cych z rozporz¹dzenia MinistraZdrowia w sprawie ci¹g³ego szkolenia farmaceutów (Dz. U. z 2007 r. nr 59, poz. 403) orazRozporz¹dzenia Ministra Zdrowia w sprawie doskonalenia zawodowego lekarzy i lekarzydentystów (Dz. U. z 2004 r. nr 92, poz. 882 i poz. 885 i nr 173, poz. 1808).

„Czasopismo Aptekarskie”miesiêcznik

wydawca Farmapress

„Farmacja Szpitalna...”kwartalnik

wydawca Farmapress

4 punktynaukowe

4 punktynaukowe

GlaxoSmithKline Pharmaceuticals SA • ul. Grunwaldzka 189 • 60-322 Poznań • tel.: +48 61 860 12 00 • fax: +48 61 860 57 17

W swoich działaniach dążymy do tego, aby być odpowiedzialnym partnerem, budując oparte na zaufaniu relacje z uczestnikami polskiego systemu ochrony zdrowia, stawiając na dialog i transparentną współpracę.

Mamy świadomość szczególnych wymagań społecznych wobec fi rm funkcjonujących w obszarze ludzkiego życia i zdrowia. Dlatego bierzemy bezwzględną odpowiedzialność za jakość i bezpieczeństwo swoich leków, a także od lat wyznaczamy i promujemy dobre praktyki prowadzenia działalności w sektorze farmaceutycznym.

Wspieramy rozwój polskiej nauki i medycyny, współpracując ze środowiskiem lekarzy, pielęgniarek, położnych i farmaceutów. Ponadto, wraz z różnymi partnerami społecznymi, prowadzimy liczne akcje edukacyjne i programy społeczne promujące profi laktykę zdrowotną. Dbamy o rozwój naszych pracowników i tworzymy bezpieczne środowisko pracy. Pomagamy także lokalnym społecznościom i przykładamy wagę do ochrony środowiska naturalnego.

W 2011 roku jako pierwsi w branży farmaceutycznej w Polsce wydaliśmy raport społeczny, który prezentuje działalność fi rmy we wszystkich obszarach odpowiedzialności społecznej w oparciu o zweryfi kowane dane i obiektywne wskaźniki. Raport został laureatem ogólnopolskiego konkursu na najlepiej sporządzony raport z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu w Polsce. Treść raportu dostępna jest na stronie www.gsk.com.pl

GlaxoSmithKline – odpowiedzialny partner

Nowoczesne lekii szczepionki

Strategicznyinwestor

Odpowiedzialny partner

Reklama_Odpowiedzialny_Partner_205x285.indd 1 4/23/12 3:09 PM

nr 1/2013

Documents

Transcript of nr 1/2013