NOWY OBOWIĄZKOWY DOKUMENT: Program wychowawczo … · UOO113 Nowy obowiązkowy dokument v2.indd 1...

NOWY OBOWIĄZKOWY DOKUMENT:

Poradnik dyrektora

Przykład nowego programuwychowawczo-profilaktycznego

Programwychowawczo-profilaktyczny

• nowe regulacje prawne w zakresie wychowania i profilaktyki

• etapy konstruowania nowego programu• organizacja prac rady pedagogicznej

MARZENNA CZARNOCKA

dyrektor poradni psychologiczno-pedagogicznej. Członek Zespołu ekspertów ds. specjalnych potrzeb uczniów konsultującego projekt MEN w sprawie pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkołach

Marzenna Czarnocka

P r o f E s j o N a l N E P u b l i k a C j E d l a s Z k ó ł i P l a C ó w E k o ś w i a t o w y C hCena brutto 39,90 zł

uo

o 11

3

Polecamy nasze pozostałe publikacje:

dostępne pod adresem: http://fabrykawiedzy.com

UOO113 Nowy obowiązkowy dokument v2.indd 1 27.06.2017 05:32

Nowy obowiązkowy dokument: program wychowawczo- -profilaktyczny. Poradnik dyrektora szkoły• nowe regulacje prawne w zakresie

wychowania i profilaktyki

• etapy konstruowania nowego programu

• organizacja prac rady pedagogicznej

• przykład nowego programu wychowawczo-profilaktycznego

UOO113.indd 1 28.06.2017 13:11

Autor:Marzenna Czarnocka, dyrektor poradni psychologiczno-pedagogicznej, członek Zespołu ekspertów ds. specjalnych potrzeb uczniów konsultującego projekt MEN w sprawie pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkołach.

Redaktor publikacji Katarzyna Giruć

Menedżer produktu: Paulina Krzyżanowska

Kierownik marketingu i sprzedaży: Julita Lewandowska-Tomasiuk

Zdjęcie na okładce:fotolia.pl

Projekt graficzny okładki:Piotr Fedorczyk

Korekta:Zespół

Koordynator produkcji:Magdalena Huta

Druk:Miller Druk

Skład i łamanie:Dariusz Ziach

ISBN 978-83-269-6583-8

Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.Warszawa 2017

Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa,tel.: 22 518 29 29, faks: 22 617 60 10, e-mail: [email protected]

NIP: 526-19-92-256, KRS: 0000098264 – Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie,XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru SądowegoWysokość kapitału zakładowego 200.000 zł

Publikacja „Nowy obowiązkowy dokument: program wychowawczo-profilaktyczny. Poradnik dyrektora szkoły” została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwali-fikacji, wiedzy oraz doświadczenia jej twórców. Zaproponowane w niej wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłę-bionych konsultacji. Opublikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko orga-nów i urzędów państwowych. W związku z powyższym autorzy, konsultanci oraz redakcja nie mogą ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji „Nowy obowiązkowy dokument: pro-gram wychowawczo-profilaktyczny. Poradnik dyrektora szkoły” wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

UOO113.indd 2 28.06.2017 13:11

3

Spis treści

Spis treści

Wstęp ................................................................................................................. 5

Rozdział 1. Uwarunkowania prawne zmian w zakresie wychowania i profilaktyki ....................................................................................................... 7

1.1. Reforma oświaty a zadania szkoły w zakresie wychowania i profilaktyki ....... 8

1.2. Treści wychowawcze w podstawie programowej – wychowanie do wartości .................................................................................................. 13

1.2.1. Cele kształcenia w podstawie programowej ...................................... 15

Rozdział 2. Zasady tworzenia programu wychowawczo-profilaktycznego ............ 16

2.1. Spójność ze szkolnym zestawem programów nauczania .............................. 17

2.2. Etapy konstruowania programu profilaktyczno-wychowawczego ................ 18

2.3. Wspomaganie nauczycieli w realizacji programu ......................................... 18

2.4. 10 etapów prac nad tworzeniem programu ................................................. 19

Rozdział 3. Struktura programu wychowawczo-profilaktycznego ........................ 33

Rozdział 4. Analiza zasobów i możliwości szkoły pod kątem realizacji przyjętych w programie celów i zadań .............................................................. 36

4.1. Współpraca szkoły z instytucjami ................................................................. 37

Rozdział 5. Organizacja pracy rady pedagogicznej w związku z opracowaniem i realizacją programu ........................................................................................ 39

5.1. Analiza roli i zadań nauczycieli ...................................................................... 39

5.2. Rozpoznanie potrzeb kadry pedagogicznej .................................................. 40

5.3. Powołanie zespołu/zespołów zadaniowych ................................................. 41

Rozdział 6. Przykładowy program wychowawczo-profilaktyczny ...................... 44

Podstawa prawna ............................................................................................. 70

UOO113.indd 3 28.06.2017 13:11

UOO113.indd 4 28.06.2017 13:11

5

WSTĘP

Od 1 września 2017 r. szkoły będą zobowiązane do realizacji programu wychowawczo-profilaktycznego, który ma zastąpić opracowywane dotychczas odrębnie programy – wychowawczy i profilaktyki. W założeniach nowo opra-cowywany w szkołach dokument ma zintegrować działania szkoły w zakresie wychowania i profilaktyki, określając sposób realizacji celów kształcenia i zadań wychowawczych zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego, w której zawarto zadania wychowawczo-profilaktyczne szkoły, odpowiednio do poszczególnych etapów edukacyjnych i typów szkół. Opraco-wanie programu nie powinno być jednak tylko spełnieniem wymagań prawa. Warto wykorzystać obligację w tym zakresie do kompleksowego spojrzenia na realizację zadań szkoły w kontekście wprowadzanych zmian i uznania szczególnej roli wychowania jako fundamentalnego obszaru jej działalności.

Dokumentem wprowadzającym obowiązek opracowania programu wychowawczo-profilaktycznego jest ustawa Prawo oświatowe. Jednym z zasadniczych uwarunkowań wprowadzających to zadanie jest założe-nie ustawodawcy o potrzebie nadania odpowiedniej rangi zadaniom wy-chowawczym szkoły i wzmocnienia jej autorytetu. Zakłada się, że nowe regulacje prawne przyczynią się do lepszego funkcjonowania szkoły wobec wyzwań współczesnej rzeczywistości, a tym samym do odbudowy prestiżu społecznego i rangi szkoły jako instytucji systemu oświaty. Znowelizowane przepisy wprowadzają definicje i zadania systemowe, które w konsekwencji determinują nowe zadania szkoły, w tym zmiany wymagające opracowania programu wychowawczo-profilaktycznego.

UOO113.indd 5 28.06.2017 13:11

UOO113.indd 6 28.06.2017 13:11

7

Rozdział 1. UWaRUNkoWaNia PRaWNe zmiaN W zakReSie WychoWaNia i PRofilakTyki

Od 1 września 2017 r. zadania wychowawcze i profilaktyczne szkoły będą wynikały z ustawy Prawo oświatowe. U podstaw zmian leży założenie ustawodawcy, że działalność wychowawcza szkoły jest jednym z podstawo-wych celów polityki edukacyjnej państwa, a proces wychowania jest zada-niem realizowanym w rodzinie i w szkole, która w swojej działalności musi uwzględniać zarówno wolę rodziców, jak i priorytety edukacyjne państwa.

UOO113.indd 7 28.06.2017 13:11

Nowy obowiązkowy dokument: program wychowawczo-profilaktyczny

8

1.1. Reforma oświaty a zadania szkoły w zakresie wychowania i profilaktyki

Tab. 1. Przepisy regulujące obowiązki szkoły w zakresie wychowania

i profilaktyki w świetle reformy oświaty

Przepisy regulujące zadania szkoły w obszarze wychowania i profilaktyki

w związku z reformą systemu oświaty – ustawa z 14 grudnia 2016 r.

Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59)

Podstawa

prawnazakres regulacji zadanie

Preambuła Wychowanie do wartości

jako zadanie systemu

oświaty – kontynuacja

dotychczasowych kierun

ków określonych w usta

wie o systemie oświaty.

Nauczanie i wychowanie – respektu

jąc chrześcijański system wartości

– za podstawę przyjmuje uniwer

salne zasady etyki. Kształcenie

i wychowanie służy rozwijaniu

u młodzieży poczucia odpowiedzial

ności, miłości Ojczyzny oraz posza

nowania dla polskiego dziedzictwa

kulturowego, przy jednoczesnym

otwarciu się na wartości kultur

Europy i świata. Szkoła powinna

zapewnić każdemu uczniowi warunki

niezbędne do jego rozwoju, przygo

tować go do wypełniania obowiąz

ków rodzinnych i obywatelskich

na podstawie zasad solidarności,

demokracji, tolerancji, sprawied

liwości i wolności.

art. 1

pkt 2

Zachowanie dotychczaso

wych rozwiązań określo

nych w ustawie o syste

mie oświaty w zakresie

wspomagania przez

szkołę wychowawczej

roli rodziny.

System oświaty zapewnia w szcze

gólności wspomaganie przez szkołę

wychowawczej roli rodziny.

art. 1

pkt 3

Nowy zapis w prawie

oświatowym definiujący

pojęcie wychowania.

Wychowanie – rozumiane jako

wspieranie dziecka w rozwoju ku

pełnej dojrzałości w sferze fizycznej,

UOO113.indd 8 28.06.2017 13:11

Rozdział 1. Uwarunkowania prawne zmian w zakresie wychowania i profilaktyki

9

Podstawa


emocjonalnej, intelektualnej, ducho

wej i społecznej, wzmacniane i uzupeł

niane przez działania z zakresu profi

laktyki problemów dzieci i młodzieży.

art. 1

pkt 12,

13, 20

Podkreślenie wychowaw

czej funkcji szkoły. W uza

sadnieniu ustawodawca

nawiązuje do preambuły

ustawy, zgodnie z którą

celem kształcenia i wycho

wania jest poszanowanie

dla polskiego dziedzictwa

kulturowego, przy jedno

czesnym otwarciu się na

wartości kultur Europy

i świata – w związku z tym

system oświaty powinien

zapewniać upowszechnia

nie wśród dzieci i młodzieży

wiedzy i umiejętności nie

zbędnych dla aktywnego

uczestnictwa w kulturze

i sztuce narodowej i świa

towej. Realizacja tego

zadania właściwie przy

gotuje społeczeństwo do

aktywnego i świadomego

odbioru kultury i sztuki,

a tym samym zapewni

pełniejszą partycypację

w osiągnięciach cywiliza

cyjnych społeczeństwa.

System oświaty zapewnia

w szczególności:

zkształtowanie u uczniów postaw

prospołecznych, w tym poprzez

możliwość udziału w działaniach

z zakresu wolontariatu, sprzyja

jących aktywnemu uczestnictwu

uczniów w życiu społecznym,

zupowszechnianie wśród dzieci

i młodzieży wiedzy i umiejętno

ści niezbędnych do aktywnego

uczestnictwa w kulturze i sztuce

narodowej i światowej,

zwarunki do rozwoju zaintereso

wań i uzdolnień uczniów przez

organizowanie zajęć pozalekcyj

nych i pozaszkolnych oraz kształ

towanie aktywności społecznej

i umiejętności spędzania czasu

wolnego.

art. 1

pkt 14 i 21,

art. 3 ust. 1,

3 i 4

Zadania szkoły w zakresie

zapewnienia bezpieczeń

stwa

System oświaty:

zzapewnia utrzymywanie bez

piecznych i higienicznych warun

ków nauki, wychowania i opieki

w szkołach i placówkach;

UOO113.indd 9 28.06.2017 13:11


10

Podstawa


zzapewnia w szczególności upo

wszechnianie wśród dzieci i mło

dzieży wiedzy o bezpieczeństwie

oraz kształtowanie właściwych

postaw wobec zagrożeń, w tym

związanych z korzystaniem z tech

nologii informacyjnokomunikacyj

nych, i sytuacji nadzwyczajnych;

zwspiera organizacje pozarządo

we, w tym organizacje harcer

skie, a także osoby prawne pro

wadzące statutową działalność

w zakresie oświaty i wychowania;

zwspiera organy administracji

publicznej prowadzące szkoły

i placówki współdziałające

z organizacjami pozarządowymi,

w tym organizacjami harcerski

mi, a także osobami prawnymi

w wykonywaniu zadań w zakresie

oświaty i wychowania;

zmoże wspierać także jednostki

organizacyjne Państwowej

Straży Pożarnej oraz jednostki

innych właściwych służb w dzia

łaniach służących podnoszeniu

bezpieczeństwa dzieci i młodzieży,

w tym w zakresie ochrony

przeciwpożarowej.

Organy administracji publicznej,

w tym organy prowadzące szkoły

i placówki, współdziałają z jednost

kami właściwych służb w zapewnie

niu właściwych warunków realizacji

zadań służących podnoszeniu

UOO113.indd 10 28.06.2017 13:11


11

Podstawa


bezpieczeństwa dzieci i młodzieży,

w szczególności w prowadzeniu

zajęć edukacyjnych z zakresu pod

noszenia bezpieczeństwa dzieci

i młodzieży, w tym bezpieczeństwa

przeciwpożarowego.

art. 4

ust. pkt 24

Nowa definicja podstawy

programowej – rozszerze

nie zakresu zadań o treści

wychowawczoprofilak

tycznej dla szkoły, w tym

do realizacji na zajęciach

z wychowawcą.

Ilekroć w dalszych przepisach jest

mowa o podstawie programowej

wychowania przedszkolnego lub

podstawie programowej kształcenia

ogólnego, należy przez to rozumieć:

zobowiązkowe zestawy celów

kształcenia i treści nauczania,

w tym umiejętności opisane

w formie ogólnych i szczegó

łowych wymagań dotyczących

wiedzy i umiejętności, które

powinien posiadać uczeń po

zakończeniu określonego etapu

edukacyjnego, oraz

zzadania wychowawczo-profi-

laktyczne szkoły, uwzględniane

odpowiednio w programach

wychowania przedszkolnego,

programach nauczania i pod-

czas realizacji zajęć z wycho-

wawcą oraz umożliwiające

ustalenie kryteriów ocen szkol

nych i wymagań egzaminacyj

nych, a także warunki i sposób

realizacji tych podstaw progra

mowych.

art. 26 Połączenie szkolnego pro

gramu wychowawczego

z programem profilaktyki –

obowiązek realizacji

Szkoły oraz placówki, o których

mowa w art. 2 pkt 3–5, 7 i 8,

realizują program wychowawczo

profilaktyczny obejmujący:

UOO113.indd 11 28.06.2017 13:11


12

Podstawa


programu wychowawczo

profilaktycznego

ztreści i działania o charakterze

wychowawczym skierowane

do uczniów, oraz

ztreści i działania o charakterze

profilaktycznym dostosowane

do potrzeb rozwojowych uczniów,

przygotowane na podstawie

przeprowadzonej diagnozy

potrzeb i problemów występują

cych w danej społeczności szkol

nej, skierowane do uczniów,

nauczycieli i rodziców.

art. 5 Obowiązki nauczycieli Nauczyciel w swoich działaniach

dydaktycznych, wychowawczych

i opiekuńczych ma obowiązek kiero

wania się dobrem uczniów, troską

o ich zdrowie, postawę moralną

i obywatelską, z poszanowaniem

godności osobistej ucznia.

art. 68

ust. 1

pkt 9,

art. 86

pkt 1

Wzmacnianie i posze

rzenie działalności dydak

tycznej, wychowawczej,

opiekuńczej i innowacyjnej

szkoły

W szkole i placówce mogą dzia

łać, z wyjątkiem partii i organizacji

politycznych, stowarzyszenia i inne

organizacje, a w szczególności

organizacje harcerskie, których

celem statutowym jest działalność

wychowawcza albo rozszerzanie

i wzbogacanie form działalności

dydaktycznej, wychowawczej,

opiekuńczej i innowacyjnej szkoły

lub placówki.

Dyrektor stwarza warunki do dzia

łania w szkole lub placówce: wolon

tariuszy, stowarzyszeń i innych

organizacji, w szczególności orga

nizacji harcerskich, których celem

statutowym jest działalność wycho

UOO113.indd 12 28.06.2017 13:11


13

Podstawa


wawcza lub rozszerzanie i wzboga

canie form działalności dydaktycz

nej, wychowawczej, opiekuńczej

i innowacyjnej szkoły lub placówki.

1.2. Treści wychowawcze w podstawie programowej – wychowanie do wartości

Wychowawcza funkcja szkoły znajduje odzwierciedlenie również w treści obowiązujących od roku szkolnego 2017/2018 nowych podstaw progra-mowych. W wymaganiach ogólnych i szczegółowych dla poszczególnych zajęć edukacyjnych na każdym etapie edukacji zawarto treści wychowawczo--profilaktyczne, skierowane do uczniów. Zawarcie określonych zapisów jest kontynuacją dotychczasowych założeń dotyczących spójnego postrzegania działalności edukacyjnej szkoły w wymiarze zarówno dydaktycznym, jak i wychowawczym oraz profilaktycznym. Jednak zawarcie w wymaganiach dla poszczególnych przedmiotów treści i celów związanych z kształtowa-niem postaw i wychowaniem ewidentnie wzmacnia wagę treści wycho-wawczych i ugruntowuje rolę wychowania w procesie edukacji.

Tab. 2. Porównanie treści wychowawczych w starej i nowej podstawie

programowej

Podstawa programowa

kształcenia ogólnego z 2012 r.

Podstawa programowa


Działalność edukacyjna szkoły jest

określona przez:

1) szkolny zestaw programów

nauczania, który, uwzględniając

wymiar wychowawczy, obejmuje

całą działalność szkoły z punktu

widzenia dydaktycznego;

2) program wychowawczy szkoły,

obejmujący wszystkie treści i dzia

łania o charakterze wychowawczym;

Działalność edukacyjna szkoły

określona jest przez:

1) szkolny zestaw programów

nauczania;

2) program wychowawczoprofilak

tyczny szkoły.

Szkolny zestaw programów nauczania

oraz program wychowawczoprofilak

tyczny szkoły tworzą spójną całość

UOO113.indd 13 28.06.2017 13:11


14

Podstawa programowa


Podstawa programowa


3) program profilaktyki, dostosowany

do potrzeb rozwojowych uczniów

oraz potrzeb danego środowiska,

obejmujący wszystkie treści i dzia

łania o charakterze profilaktycznym.

Szkolny zestaw programów naucza

nia, program wychowawczy szkoły

oraz program profilaktyki tworzą

spójną całość i muszą uwzględniać

wszystkie wymagania opisane w pod

stawie programowej. Ich przygotowa

nie i realizacja są zadaniem zarówno

całej szkoły, jak i każdego nauczyciela.

Obok zadań wychowawczych i pro

filaktycznych nauczyciele wykonują

również działania opiekuńcze odpo

wiednio do istniejących potrzeb.

i muszą uwzględniać wszystkie wyma

gania opisane w podstawie progra

mowej. Ich przygotowanie i realizacja

są zadaniem zarówno całej szkoły,

jak i każdego nauczyciela. Obok zadań

wychowawczych i profilaktycznych

nauczyciele wykonują również

działania opiekuńcze odpowiednio

do istniejących potrzeb.

Działalność wychowawcza szkoły

należy do podstawowych celów polityki

oświatowej państwa. Wychowanie

młodego pokolenia jest zadaniem

rodziny i szkoły, która w swojej

działalności musi uwzględniać wolę

rodziców, ale także i państwa, do któ

rego obowiązków należy stwarzanie

właściwych warunków wychowania.

Zadaniem szkoły jest ukierunkowanie

procesu wychowawczego na wartości,

które wyznaczają cele wychowania

i kryteria jego oceny. Wychowanie

ukierunkowane na wartości zakłada

przede wszystkim podmiotowe trak

towanie ucznia, a wartości skłaniają

człowieka do podejmowania odpo

wiednich wyborów czy decyzji.

W realizowanym procesie dydaktycz

nowychowawczym szkoła podejmuje

działania związane z miejscami waż

nymi dla pamięci narodowej, formami

upamiętniania postaci i wydarzeń

z przeszłości, najważniejszymi

świętami narodowymi i symbolami

państwowymi.

UOO113.indd 14 28.06.2017 13:11


15

1.2.1. Cele kształcenia w podstawie programowejNowa filozofia wyraża się również z poziomu zdefiniowanych w pod-

stawach programowych celów kształcenia, wśród których wymienia się między innymi:z wprowadzanie uczniów w świat wartości, w tym ofiarności, współ-

pracy, solidarności, altruizmu, patriotyzmu i szacunku dla tradycji, wskazywanie wzorców postępowania i budowanie relacji społecznych, sprzyjających bezpiecznemu rozwojowi ucznia (rodzina, przyjaciele);

z wzmacnianie poczucia tożsamości indywidualnej, kulturowej, naro-dowej, regionalnej i etnicznej;

z formowanie u uczniów poczucia godności własnej osoby i szacunku dla godności innych osób;

z rozwijanie kompetencji takich jak: kreatywność, innowacyjność i przedsiębiorczość;

z rozwijanie umiejętności krytycznego i logicznego myślenia, rozumo-wania, argumentowania i wnioskowania;

z kształtowanie postawy otwartości wobec innych kultur i szacunku dla ich dorobku;

z wychowanie do przyjmowania aktywnych postaw w życiu i brania odpowiedzialności za własne czyny.

organ prowadzący wyposaża szkołę w pomoce i sprzęt

Dyrektor odpowiada za dydaktyczny i wychowawczy po

ziom szkoły. W tym zakresie może liczyć na współpracę

z organem prowadzącym szkołę, który odpowiada za jej dzia

łalność. Do zadań organu prowadzącego szkołę lub placówkę

należy między innymi wyposażenie szkoły w pomoce dydaktyczne

i sprzęt niezbędny do pełnej realizacji programów wychowawczo

profilaktycznych (art. 10 ust. 1 pkt 5 ustawy Prawo oświatowe).

UWAGA

UOO113.indd 15 28.06.2017 13:11

16

Rozdział 2. zaSady TWoRzeNia PRogRamU WychoWaWczo-PRofilakTyczNego

Należy mieć na uwadze, że program wychowawczo-profilaktyczny ma obejmować:1) treści i działania o charakterze wychowawczym skierowane do ucz-

niów oraz2) treści i działania o charakterze profilaktycznym dostosowane do

potrzeb rozwojowych uczniów, przygotowane na podstawie przepro-wadzonej diagnozy potrzeb i problemów występujących w danej spo-łeczności szkolnej, skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców.

Zakłada się, że zintegrowanie celów i treści obu programów pozwoli na całościowe podejście oraz kompleksowe ujęcie oddziaływań wychowawczych z perspektywy wspólnego systemu wartości, uzupełnianych przez działania

Obowiązek opracowania i realizowania nowego, jednego

programu nie powinien polegać jedynie na połączeniu do

tychczasowego szkolnego programu wychowawczego

z programem profilaktyki w jeden dokument zawierający treści

i działania o charakterze wychowawczym i profilaktycznym.

UWAGA

UOO113.indd 16 28.06.2017 13:11

Rozdział 2. Zasady tworzenia programu wychowawczoprofilaktycznego

17

profilaktyczne adekwatne do potrzeb konkretnej społeczności szkolnej. W takim kontekście realizacja programu będzie służyła budowaniu syste-mowych rozwiązań w zakresie wspierania dzieci i młodzieży w rozwoju, jednocześnie pozwoli na zapobieganie zachowaniom problemowym, ale także na skuteczne i szybkie reagowanie w sytuacji ewentualnego wystą-pienia potencjalnych zagrożeń.

2.1. Spójność ze szkolnym zestawem programów nauczania

Program wychowawczo-profilaktyczny szkoły musi tworzyć spójną ca-łość ze szkolnym zestawem programów nauczania i uwzględniać wszyst-kie wymagania opisane w podstawie programowej. Takie kompleksowe, zintegrowane podejście – przygotowanie i realizacja programu – są za-daniem zarówno całej szkoły, jak i każdego nauczyciela. Dyrektor musi więc uwzględnić takie działania i procedury związane z opracowywaniem programu, aby w ten proces zaangażowani byli wszyscy nauczyciele, jak również przedstawiciele całej społeczności szkolnej. Założenia programu powinny być znane całej społeczności szkolnej oraz realizowane przy zaangażowaniu wszystkich jej członków.

Wymaga to z jednej strony realnego wypełnienia obligacji każdego nauczyciela, by w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opie-kuńczych kierował się dobrem uczniów, a drugiej rzeczywistego tworzenia w szkole warunków do zespołowego działania, wspólnego podejmowania decyzji oraz współpracy w realizacji przyjętych zadań.

Warto przy tym podkreślić szczególną rolę wychowawcy, który jest odpowiedzialny za realizację zadań wychowawczo-profilaktycznych szkoły podczas zajęć z uczniami. Sformułowane wymagania prawa, skorelowa-nie treści dydaktycznych, wychowawczych, kształtowania postaw i unika-nia zagrożeń, jednoznacznie wskazują na konieczność kompleksowego myślenia o roli szkoły, jak również o roli i zadaniach nauczycieli.

UOO113.indd 17 28.06.2017 13:11


18

2.2. etapy konstruowania programu profilaktyczno-wychowawczego

Zadanie opracowania programu nie jest nowością dla szkoły. W każdej placówce opracowywano dotychczas dokumenty regulujące zasady i zakres działalności szkoły w obszarze wychowania i profilaktyki. Opracowanie nowego programu może jednak być wyzwaniem dla szkoły ze względu na konieczność wprowadzenia nowych rozwiązań. Dyrektor powinien więc zadbać o wprowadzenie takiego klimatu w związku z zadaniem opracowa-nia programu profilaktyczno-wychowawczego, który będzie sprzyjał nie tylko wypełnieniu prawnej obligacji, ale przede wszystkim merytorycznej realizacji tego zadania.

2.3. Wspomaganie nauczycieli w realizacji programu

W ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego dyrektor jest od-powiedzialny za wspomaganie nauczycieli w realizacji ich zadań, powinien więc zadbać o odpowiednie przygotowanie do podjęcia działań związa-nych z opracowaniem, a następnie wdrażaniem i ewaluacją programu. Działaniom dyrektora w tym zakresie sprzyjać będzie między innymi:z dogłębna znajomość podstaw programowych przez nauczycieli,

Rolą szkoły jest wspomaganie wychowawczej funkcji ro

dziny. Oprócz przekazywania wiedzy każdy nauczyciel jest

wychowawcą, odpowiedzialnym nie tylko za osiągnięcia

dydaktyczne, ale także za postępy uczniów we wszystkich obsza

rach rozwoju. Przekonanie o randze, wartości i możliwości wy

chowawczych oddziaływań szkoły powinno być podstawowym

elementem budowania programu wychowawczoprofilaktycznego,

wynikającym z przyjętej koncepcji pracy szkoły.

UWAGA

UOO113.indd 18 28.06.2017 13:11


19

z wiedza i kompetencje wychowawcze oraz profilaktyczne nauczycieli,z wykorzystanie dotychczasowego doświadczenia w opracowywaniu

i realizacji programu wychowawczego i profilaktyki, ewentualna modyfikacja tych działań,

z organizacja zespołowej pracy nauczycieli i dbałość o zaangażowanie wszystkich nauczycieli w proces diagnozy oraz projektowania rozwiązań,

z angażowanie rodziców w proces dydaktyczno-wychowawczy, respekto-wanie kompetencji przedstawicielstw rodziców w szkole,

z wykorzystanie zasobów środowiska lokalnego, współpraca z organiza-cjami wspierającymi działalność wychowawczą i profilaktyczną szkoły.

Aktualnie czynnikami istotnymi dla działania szkoły w związku z opracowaniem programu wychowawczo-profilaktycznego – determi-nującymi warunki, w jakich działa szkoła, są ponadto wielość nowych zadań w związku z reformą systemu oświaty, w tym nowe podstawy pro-gramowe, nowa struktura szkół oraz konieczność działania pod wpły-wem terminów wynikających z przepisów prawa. Warto mieć na względzie wpływ wielu wprowadzanych równolegle zmian na jakość pracy szkoły, dostrzegając przy tym potencjalnie pozytywne ich aspekty, takie jak szansa na przełamanie dotychczasowych schematów działania czy moż-liwość zastosowania nowych rozwiązań, metod, form, pracy wychowawczej i profilaktycznej.

2.4. 10 etapów prac nad tworzeniem programu

Etapy pracy nad konstruowaniem programu profilaktyczno-wycho-wawczego powinny obejmować:

1) diagnozę potrzeb i problemów.

Przepisy obligują do uwzględnienia w programie wychowawczo-pro-filaktycznym treści i działań o charakterze wychowawczym skierowanych do uczniów. Obszary działań szkoły w tym zakresie będą wynikać przede

UOO113.indd 19 28.06.2017 13:11


20

wszystkim z wymagań określonych w przepisach prawa, jako element rea-lizacji polityki oświatowej państwa, obligatoryjny dla każdej szkoły. Zada-nia wychowawcze szkoły, oprócz formalnych wzorców, powinny przy tym uwzględniać specyfikę jej funkcjonowania, potrzeby konkretnej szkoły i lokalnego środowiska, tradycje itd., wynikające z przyjętej koncepcji pracy szkoły. Uzupełnieniem tych założeń musi być uwzględnienie w programie treści i działań o charakterze profilaktycznym, dostosowanych do potrzeb rozwojowych uczniów. Treści profilaktyczne obejmują szerszą grupę od-biorców – powinny być skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców. Warunkiem koniecznym jest podejmowanie działań profilaktycznych w oparciu o przeprowadzoną diagnozę potrzeb i problemów występujących w danej społeczności szkolnej. W związku z tym przed przystąpieniem do opracowania programu konieczne jest podjęcie działań diagnostycznych dotyczących rozpoznania potrzeb szkoły w zakresie działań profilaktycz-nych, uzupełniających zadania wychowawcze, w przypadku gdy okażą się one niewystarczające.

Nie musi to być odrębna diagnoza związana z nowymi wymaganiami. W tym zakresie szkoła może wykorzystać wyniki ewaluacji dotychczas po-dejmowanych w szkole działań w zakresie wychowania i profilaktyki, na podstawie programu wychowawczego i profilaktyki. Konieczne jest przy tym uwzględnienie wymagań formalnoprawnych scalających funkcję wy-chowawczą i profilaktyczną szkoły, z uwzględnieniem celów określonych w nowych przepisach;

2) przyjęcie wspólnej koncepcji wychowania i systemu wartości waż-nych dla społeczności szkolnej.

Podejmując działania w związku z opracowaniem nowego programu wychowawczo-profilaktycznego warto podjąć refleksję nad kształtem i za-wartością dokumentu z perspektywy dotychczasowych celów wychowaw-czych i profilaktycznych szkoły. W kontekście nowych wymagań warto zastanowić się nad takimi kwestiami jak:z jakie są cele działalności szkoły w obszarze wychowania i profilaktyki?

w jakich dokumentach i w jakim zakresie zostały zdefiniowane?

UOO113.indd 20 28.06.2017 13:11


21

z jakie wartości/priorytety działalności wychowawczej są ważne i akcep-towane przez całą społeczność szkoły?

z jaką funkcję w środowisku powinna pełnić szkoła i dlaczego?z jakie są potrzeby społeczności szkolnej (uczniów, rodziców, nauczycieli)?

jakie działania odpowiadają na te potrzeby? jakie można/należy pod-jąć, by zaspokoić te potrzeby?

z jakie zadania wychowawcze i profilaktyczne powinna realizować szkoła? do kogo powinny być skierowane? co ma być ich efektem?

z jakie działania są istotne dla środowiska, w którym działa szkoła?z czy potrzeby te są stałe, w jakim zakresie się zmieniają?, jakie są uwa-

runkowania tych zmian? jaki jest kierunek tych zmian i z czego wynika?z jaki jest poziom przygotowania szkoły do realizacji zadań wychowaw-

czych i profilaktycznych?

Odpowiedzi na tak postawione pytania warto poszukiwać w kontekś-cie definicji wychowania sformułowanej w wymaganiach prawa, gdzie wychowanie rozumiane jest jako wspieranie dziecka w rozwoju ku peł-nej dojrzałości w sferze fizycznej, emocjonalnej, intelektualnej, duchowej i społecznej, wzmacniane i uzupełniane przez działania z zakresu profi-laktyki problemów dzieci i młodzieży. Tak sformułowana definicja rodzi potrzebę rozważenia zasadniczej kwestii – kogo wychowuje szkoła i jaki powinien być efekt procesu wychowania. To z kolei implikuje konieczność z jednej strony rozpoznania potencjału i potrzeb rozwojowych uczniów, z drugiej opracowania sylwetki absolwenta i odpowiedzi na pytania – kim z końcem edukacji ma być uczeń jako osoba wychowana do funkcjo-nowania w społeczeństwie? jakie kompetencje – wiedzę, umiejętności, postawy powinien posiadać uczeń po zakończeniu określonego etapu edukacyjnego?

W wielu szkołach model absolwenta jest już elementem koncepcji pracy szkoły. W pracy nad programem wychowawczo-profilaktycznym warto „od nowa” opracować lub poddać refleksji dotychczasowe ustalenia szkoły w tym obszarze, aktualność i kompleksowość opisu sylwetki absolwenta – sprawdzić, czy sylwetka absolwenta uwzględnia wszystkie oczekiwane cechy z uwzględnieniem wszystkich sfer rozwojowych uczniów i uznawanych

UOO113.indd 21 28.06.2017 13:11


22

w środowisku norm i wartości oraz wymagań formalnoprawnych wynika-jących z nowych przepisów, w tym celów określonych w nowej podstawie programowej. Konieczność opracowania nowego dokumentu powinna stać się również przyczynkiem do zweryfikowania oczekiwań rodziców w zakresie efektów wychowania, a także analizy dotychczasowych działań szkoły w realizacji koncepcji wychowawczej pozwalającej na osiąganie przez uczniów zakładanych kompetencji. Zintegrowanie zadań wychowawczych i profilaktycznych w jednym dokumencie powinno przy tym ukierunko-wywać działania szkoły na wspólne zakresy oddziaływań w obu obszarach. Spójne środowisko wychowawcze, jednolity system norm i wartości, syste-matyczne i celowe oddziaływania wychowawcze stanowić będą fundament kształtowania postaw sprzyjających unikaniu zagrożeń, podejmowania odpowiedzialnych decyzji, przeciwdziałania zachowaniom ryzykownym. Dzięki temu odpowiednie działania wychowawcze stanowić będą pod-stawę działań zapobiegawczych w zakresie tzw. profilaktyki uniwersalnej;

3) analiza dotychczasowych działań wychowawczych i profilaktycznych w szkole.

W tej kwestii przedmiotem debaty w szkole warto uczynić ocenę skuteczności działania w obszarze wychowania i profilaktyki, z uwzględ - nieniem:z mocnych stron działalności szkoły, sprawdzonych rozwiązań, skutecz-

nych metod wychowawczych, sposobów działania, sukcesów wycho-wawczych i osiągnięć edukacyjnych uczniów, pozytywnych postaw i relacji, aktywności i zaangażowania uczniów w życie szkoły, wolon-tariat szkolny, samorządność uczniowska, udział w różnych formach działalności pozalekcyjnej, kołach zainteresowań, osiągnięcia poza-szkolne uczniów, uzyskiwanie pozytywnych zmian w przypadku ziden-tyfikowanych wcześniej trudności, np. poprawa wyników nauczania, zmiana zachowania,

z identyfikacji obszarów trudności w osiąganiu zakładanych celów w zakresie wychowania i profilaktyki i analizy skuteczności działań wychowawczych, w tym np. problemy z frekwencją, lekceważenie obo-

UOO113.indd 22 28.06.2017 13:11


23

wiązków szkolnych, występowanie przemocy, podejmowanie przez ucz-niów ryzykownych zachowań, brak oczekiwanych efektów wsparcia uczniów, np. udzielanej pomocy psychologiczno-pedagogicznej, niski poziom zaangażowania rodziców w działania podejmowane przez szkołę.

Należy przy tym mieć świadomość, że niska skuteczność działań wy-chowawczych przy współwystępowaniu czynników ryzyka w środowisku stanowi poważne zagrożenie dla osiągnięcia zakładanych celów. Może to generować wystąpienie trudności wychowawczych, a tym samym deter-minować potrzebę podejmowania interwencji i działań zapobiegających narastaniu negatywnych zjawisk. Analiza skuteczności pracy szkoły w obsza-rach wychowania i profilaktyki pozwoli zidentyfikować metody i działania wychowawcze i profilaktyczne, które przyniosły oczekiwane rezultaty, ale także rozpoznać te, które nie przyniosły zamierzonych efektów, a być może pochłaniają zasoby, czas i energię, które można skierować w nowe lub sprawdzone rodzaje i obszar aktywności. W takim kontekście szkoła ma szansę na poszerzenie i wzmocnienie efektywności działania, a poprzez to wyeliminowanie rutyny i poszukiwanie bardziej skutecznych metod pracy z dziećmi i młodzieżą.

Warto także podkreślić, że przepisy ustawy Prawo oświatowe posze-rzają zadania dyrektora w związku ze sprawowaniem nadzoru peda-gogicznego. Jednym z nich jest inspirowanie nauczycieli do poprawy istniejących lub wdrożenia nowych rozwiązań w procesie kształcenia, przy zastosowaniu innowacyjnych działań programowych, organizacyjnych lub metodycznych, których celem jest rozwijanie kompetencji uczniów (art. 55 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo oświatowe);

4) zdiagnozowanie aktualnej sytuacji wychowawczej w szkole i poten-cjalnych czynników zagrażających.

Tworzenie programu profilaktyczno-wychowawczego musi poprzedzać rzetelna diagnoza problemów wychowawczych i potencjalnych czynników ryzyka w środowisku szkolnym, a następnie wnikliwa analiza pozyskanych

UOO113.indd 23 28.06.2017 13:11


24

informacji. Diagnoza, jak i późniejsza dyskusja w gronie pedagogicznym nad jej wynikami to fundament planowania pracy wychowawczej i pro-filaktycznej. W gromadzeniu informacji można wykorzystać obserwacje, analizę dokumentacji (wyniki klasyfikacji i promocji, analiza frekwencji, ocena efektywności udzielanej pomocy psychologiczno-pedagogicznej, wyniki sprawdzianów i egzaminów), wywiady, rozmowy, ankiety, metody wizualne, indywidualne, grupowe, interpersonalne.

Ważna jest w tym zakresie rola dyrektora jako lidera zespołu nauczyciel-skiego. Dyrektor, sprawując nadzór pedagogiczny, odpowiada za dydaktycz-ny i wychowawczy poziom szkoły, w tym za spełnienie wymagań stawianych szkole w ramach standardów wynikających z polityki oświatowej państwa określonych w rozporządzeniu w sprawie nadzoru pedagogicznego. Narzędziami pomocnymi dla dyrektora w tym zakresie jest ewaluacja, monitorowanie, wspomaganie i kontrola. Przedstawiając radzie pedago-gicznej ogólne wnioski wynikające ze sprawowanego nadzoru pedagogicz-nego oraz informacje o działalności szkoły, może on zainicjować dyskusję nad efektywnością dotychczasowych programów. Przedmiotem analizy warto uczynić wyniki ewaluacji programu wychowawczego i profilaktyki, z uwzględnieniem analizy osiągnięć absolwentów szkoły i skorelować je z przygotowaniem szkoły na przyjęcie uczniów, którzy w nowym roku szkolnym podejmą naukę w klasach I. Dotychczas podejmowane w szkole działania związane z ewaluacją programu wychowawczego i programu profilaktyki mogą stanowić wartościowe źródło informacji. Analiza re-zultatów przeprowadzonej ewaluacji programów i diagnozy rzeczywistej sytuacji wychowawczej w szkole ułatwi też określenie obszarów problemo-wych, pozwoli na wyłonienie priorytetów i określenie aktualnych celów w nowo tworzonym programie profilaktyczno-wychowawczym;

5) ustalenie obszarów pracy wychowawczo-profilaktycznej, wybór prio-rytetów, określenie celów strategicznych i szczegółowych.

Szkoła powinna działać zgodnie z przyjętą przez radę pedagogiczną własną koncepcją pracy, uwzględniającą potrzeby rozwojowe uczniów, specyfikę pracy szkoły lub placówki oraz zidentyfikowane oczekiwania

UOO113.indd 24 28.06.2017 13:11


25

środowiska lokalnego. Wyniki przeprowadzonych analiz warto odnieść do wartości ustalonych w koncepcji pracy szkoły, która z punktu widzenia wychowawczej funkcji szkoły powinna integrować jej działalność wokół potrzeb całego środowiska szkoły – oczekiwań rodziców, postaw nauczy-cieli, jak i potrzeb rozwojowych uczniów. Jej przygotowywanie, modyfi-kowanie i realizowanie powinno przebiegać we współpracy z uczniami i rodzicami, a więc wszystkimi podmiotami ważnymi z punktu widzenia powodzenia pracy wychowawczej i profilaktycznej szkoły. Koncepcja pracy szkoły powinna więc być strategicznym dokumentem uwzględniającym cele wychowawcze zoperacjonalizowane np. poprzez zakres wiedzy, umie-jętności i postaw opisanych w modelu absolwenta. Znowelizowane przepisy w naturalny sposób implikują konieczność aktualizacji dotychczasowej kon-cepcji, co ułatwi opracowanie programu wychowawczo-profilaktycznego. W budowaniu programu wychowawczo-profilaktycznego nadrzędnym celem musi być sformułowana w koncepcji sylwetka absolwenta, zakła-dająca integralność rozwoju we wszystkich sferach.

Wyniki przeprowadzonej w szkole diagnozy i dokonanych analiz po-winny zostać przetransponowane na konkretne cele pracy wychowawczej i uwzględniać potencjalne zagrożenia. Na tym etapie szkoła powinna wskazać najistotniejsze problemy i odpowiedzieć sobie na pytania – jakie są jej potrzeby, by osiągnąć oczekiwane rezultaty pracy wychowawczej (np. analiza, w jakim zakresie sylwetka absolwenta szkoły uwzględnia wszystkie sfery rozwoju uczniów, czy cele i zadania pozwalają na wszech-stronny, harmonijny rozwój uczniów), jakie czynniki ryzyka mogą być zagrożeniem w osiąganiu przyjętych celów (np. dyskryminacja, przemoc, sposób spędzania wolnego czasu, niski poziom osiągnięć szkolnych), jakie zjawiska są najbardziej niepokojące, jaka jest skala zagrożeń, jakie są przyczyny występujących w szkole problemów i zjawisk mogących utrudniać osiąganie przyjętych celów. Z drugiej strony konieczne jest zidentyfikowanie czynników chroniących, co pozwoli ukierunkować dzia-łania szkoły na wzmacnianie tych jej funkcji, które sprzyjają rozwojowi oczekiwanych kompetencji uczniów i wzmacnianiu ich potencjału tak, by w dalszej perspektywie byli przygotowani do świadomego unikania zagrożeń i bardziej odporni na potencjalne czynniki ryzyka. Wiązać się

UOO113.indd 25 28.06.2017 13:11


26

to będzie z wykorzystaniem zasobów szkoły wynikających z już posiada-nych doświadczeń, ale także z określeniem potrzeb do dalszego rozwoju, zarówno w obszarze budowania spójnego, kompleksowego podejścia do działania szkoły jako instytucji, jak i potrzeb indywidualnych w tym zakresie. Formułując cele pracy wychowawczej i profilaktycznej, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim określenie ich realizacji w czasie oraz mierzalność efektów (po czym poznamy, że cel został osiągnięty). Cele strategiczne (długoterminowe) wyznaczające kierunki pracy wychowawczej i profilaktycznej warto powiązać z celami wychowawczymi skorelowanymi z określonymi w modelu absolwenta, np. w powiązaniu z efektami oddzia-ływań na poszczególnych etapach edukacji. Cele szczegółowe powinny dotyczyć, w zależności od potrzeb, działań średnio- i krótkoterminowych np. na określony rok szkolny, semestr. Przyjęte w programie cele zostaną następnie zoperacjonalizowane w formie konkretnych zadań do realizacji;

6) formułowanie zadań i planowanie działań.

Spójność wymagań określonych w podstawie programowej, z przyjętymi programami nauczania oraz programem wychowawczo-profilaktycznym, uzasadnia, ale też wymaga całościowego podejścia do myślenia o rzeczy-wistej jakości pracy szkoły w perspektywie integrowania jej funkcji dydak-tycznej, wychowawczej i opiekuńczej. W planowaniu konkretnych działań w programie ważne jest uwzględnienie szerokiego kontekstu uwarunkowań – działania wychowawcze i profilaktyczne szkoły muszą być skorelowane z podstawą programową, natomiast wyniki nadzoru pedagogicznego spra-wowanego przez dyrektora w zakresie realizacji podstawy programowej powinny wyznaczać podstawowe kierunki pracy szkoły w odniesieniu do realizacji jej zadań w zakresie dydaktyki, wychowania i profilaktyki. W filo-zofii myślenia o konstruowaniu programu wychowawczo-profilaktycznego konieczne jest uwzględnienie wzajemnego przenikania się treści naucza-nia z celami wychowawczymi i kształtowaniem postaw uczniów w toku całej edukacji. O ile więc wspólne będą obszary oddziaływań określone w programie, o tyle cele i zadania wychowawcze oraz oddziaływania profi-laktyczne będą na poszczególnych etapach edukacji różne – dostosowane

UOO113.indd 26 28.06.2017 13:11


27

do potrzeb rozwojowych uczniów w danym wieku i ich możliwości per-cepcyjnych, celów określonych w podstawie programowej dla poszcze-gólnych etapów itd. Cele do pracy powinny być adekwatne do potrzeb szkoły, zrozumiałe, konkretne, mierzalne i określone w czasie. Planując zadania, należy je powiązać z przyjętymi celami, weryfikując ich dobór pod kątem realnych możliwości realizacji i faktycznego osiągnięcia celu. Warto przy tym w przydziale zadań uwzględniać kompetencje realizatorów, ich predyspozycje i konkretne umiejętności oraz zadbać o stały rozwój tych kompetencji wszystkich osób zaangażowanych w proces wychowania w szkole.

Ustalając konkretne działania, należy określić harmonogram ich rea-lizacji, terminy oraz osoby odpowiedzialne za ich wykonanie. W harmo-nogramie warto również zaplanować sposoby monitorowania przebiegu działań i ich ewaluację.

Zadania określone w programie wychowawczo-profilaktycznym po-winny być realizowane w poszczególnych klasach, zatem powinny również uwzględniać potrzeby konkretnego zespołu klasowego, a także potrzeby indywidualne uczniów, np. uwzględnienie odmienności kulturowej, spe-cjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów itp. Optymalnym rozwiązaniem jest więc opracowanie planu pracy wychowawczo-profilaktycznej dla określonej klasy. Należy pamiętać, że zgodnie z nową definicją podsta-wy programowej zadania wychowawczo-profilaktyczne szkoły, muszą być uwzględniane w programach nauczania wybranych i realizowanych przez nauczycieli uczących w danym oddziale, a także podczas realizacji zajęć z wychowawcą. Tym samym to wychowawca staje się osobą odpowiedzialną za przeniesienie i adaptację treści wychowawczych i profilaktycznych okreś-lonych w programie na grunt swojej pracy z klasą.

Fundamentem działania wychowawcy powinno być rozpoznanie poten-cjału, potrzeb i możliwości uczniów oraz oczekiwań i potrzeb rodziców. Na tej podstawie wychowawca powinien:z określić szczegółowe cele wychowawcze dla danego zespołu klasowe-

go, z uwzględnieniem zakresu treści wychowawczych realizowanych w ramach poszczególnych przedmiotów i możliwości rozwojowych uczniów odpowiednio do wieku,

UOO113.indd 27 28.06.2017 13:11


28

z opracować tematykę godzin do dyspozycji wychowawcy i zakres dzia-łań realizowanych podczas zajęć z klasą,

z ustalić konkretne zadania do realizacji w danym roku szkolnym, z uwzględnieniem zaangażowania uczniów w planowanie działań i ich inicjatywy w zakresie sposobu realizacji zadań,

z ustalić w zespole nauczycieli uczących w danej klasie zakres współpracy w realizacji zadań i odpowiedzialności przypisanych konkretnym oso-bom, konkretne terminy realizacji określonych działań, ewentualny zakres wsparcia w realizacji zadań,

z uwzględnić udział rodziców w planowaniu pracy wychowawczej i pro-filaktycznej, w tym działania skierowane do rodziców i realizowane przy ich udziale

z reagować na bieżące potrzeby uczniów i w razie konieczności mody-fikować działania;

7) planowanie ewaluacji programu wychowawczo-profilaktycznego.

Ewaluacja nie jest zadaniem nowym dla szkoły i w większości placó-wek działania w tym zakresie od lat prowadzone są w ramach nadzoru pedagogicznego. Doświadczenia w tym obszarze mogą stanowić istotny zasób szkoły w odniesieniu do procesu analizowania i oceny efektywności działania szkoły w związku z realizacją programu wychowawczo-profilak-tycznego i dążeniem do podnoszenia skuteczności działań. Ewaluację programu warto zaplanować na etapie projektowania zadań w programie i wpisać w działania związane z nadzorem pedagogicznym. Ich wyniki będą stanowić źródło informacji wykorzystywanych w procesie cyklicz-nej oceny sytuacji wychowawczej i skuteczności działań profilaktycznych podejmowanych przez szkołę.

Proces ewaluacji musi być rzetelny, uwzględniać udział przedstawicieli wszystkich grup szkolnej społeczności zaangażowanych w działania wycho-wawcze, ponieważ od dobrze przeprowadzonego badania i wielości perspek-tyw zależy wiarygodność wyników i uzyskanie faktycznej wiedzy o sytuacji wychowawczej w szkole oraz potencjalnych zagrożeniach. Działania w tym zakresie będą stanowić dokumentację nadzoru pedagogicznego dyrektora,

UOO113.indd 28 28.06.2017 13:11


29

warto więc zadbać, by proces ewaluacji był odpowiednio dokumentowany. Począwszy od planu ewaluacji, po sporządzenie raportu i przekazaniu jego treści wszystkim zainteresowanym. Wyniki ewaluacji będą swoistym drogo-wskazem dla szkoły w zakresie realizacji zadań wychowawczych i profilak-tycznych, wyniki działań ewaluacyjnych pozwolą nie tylko na ocenę bieżącej sytuacji, ale również podejmowane systematycznie – na porównywanie wyników, obserwowanie tempa i dynamiki zmian, modyfikację działań nieefektywnych i kontynuację skutecznych. Ewaluacja musi być działaniem systematycznym, należy bowiem pamiętać, że wychowanie jest dynamicz-nym procesem uwarunkowanym prawidłowościami rozwojowymi uczniów, interakcjami pomiędzy poszczególnymi uczestnikami szkolnego życia, zmianami w samej szkole i w jej otoczeniu. W szkole pojawiają się wciąż nowi uczniowie, a zmieniająca się rzeczywistość stale przynosi nowe wyzwania;

8) przyjęcie programów do realizacji.

Procedura uchwalania programu wychowawczo-profilaktycznego jest analogiczna z tą, która funkcjonuje w dotychczas obowiązujących przepi-sach dotyczących ustalania dwóch odrębnych dokumentów.

Uchwalenie programu należy do kompetencji rady rodziców (art. 84 ustawy Prawo oświatowe). Jeżeli rada rodziców w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia roku szkolnego nie uzyska porozumienia z radą pedagogiczną w sprawie programu wychowawczo-profilaktycznego szkoły lub placówki, program ten ustala dyrektor szkoły lub placówki w uzgodnieniu z organem sprawującym nadzór pedagogiczny. Program ustalony przez dyrektora szkoły lub placówki obowiązuje do czasu uchwalenia programu przez radę rodziców w porozumieniu z radą pedagogiczną.

W szkołach i placówkach, w których nie tworzy się rad rodziców, pro-gram wychowawczo-profilaktyczny uchwala rada pedagogiczna.

Wspólne uchwalanie strategicznego dokumentu, jakim jest program wychowawczo-profilaktyczny, powinno być wpisane w kulturę organiza-cyjną szkoły i odbywać się według procedur respektujących kompetencje organów szkoły oraz wymagania formalne, z uwzględnieniem meryto-rycznych wskazań do podjęcia określonych działań ukierunkowanych na

UOO113.indd 29 28.06.2017 13:11


30

podnoszenie efektywności pracy szkoły. Działania w tym zakresie powinny uwzględniać specyfikę konkretnej szkoły oraz procesowość działań wy-chowawczych i profilaktycznych, a także dynamikę życia szkoły i zmian zachodzących w środowisku (poziom nasilenia określonych zjawisk, po-jawianie się nowych zagrożeń, cykliczne zmiany zespołów uczniowskich w wyniku nowego naboru i konieczność dostosowania do tych zmian działalności wychowawczej i profilaktycznej). W związku z tym szkolna procedura opracowywania tych programów powinna przebiegać na pod-stawie konkretnych potrzeb wynikających z przeprowadzonej diagnozy i oceny skuteczności dotychczas podejmowanych działań. Na każdym eta-pie należy uwzględnić możliwość zaangażowania wszystkich podmiotów szkolnej społeczności – nauczycieli, a także innych pracowników szkoły, rodziców i uczniów zarówno w zakresie zapewnienia działania w ramach ich kompetencji, jak i określenia ich roli jako odbiorców bądź realizatorów przyjętych do realizacji zadań.

Biorąc pod uwagę zakres spraw organizacyjnych w szkole i dopuszczając ewentualne ryzyko trudności w porozumieniu w sprawie przyjęcia pro-gramu wychowawczo-profilaktycznego do realizacji, warto przygotować jego projekt w terminie umożliwiającym jak najszybsze, ale też meryto-ryczne, przedyskutowanie jego treści i zatwierdzenie z początkiem roku szkolnego. Przedłużająca się procedura w tym zakresie może znacząco utrudniać uzyskanie oczekiwanego stanu działania szkoły. Trudności w tym zakresie mogą być również sygnałem niespójności celów działania szkoły z oczekiwaniami rodziców, co może być wynikiem niewłaściwie przeprowadzonej diagnozy i nieadekwatnych do potrzeb celów w zakresie wychowania i profilaktyki określonych w programie;

9) realizacja programu.

Przyjęty do realizacji program wychowawczo-profilaktyczny powinien stanowić ukierunkowanie pracy szkoły we wszystkich formach jej dzia-łalności. Musi stanowić spójną całość w powiązaniu z przyjętymi przez nauczyciela programami nauczania. Zintegrowanie zadań dydaktycznych, profilaktycznych i wychowawczych powinno być zadaniem wszystkich

UOO113.indd 30 28.06.2017 13:11


31

nauczycieli i pracowników szkoły, z uwzględnieniem potrzeb konkretnego zespołu uczniów rozpoznanych przez wychowawcę i działań realizowa-nych podczas godzin wychowawczych, a także w ramach koordynowania przez niego pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniom z uwagi na ich indywidualne potrzeby. Świadomość celów formułowanych w perspektywie osiągnięć uczniów ułatwi elastyczne reagowanie na bieżące potrzeby i pozwoli na celowe działania w poczuciu odpowiedzialności całego grona pedagogicznego za proces wychowania. Jednocześnie cało-ściowe spojrzenie na działalność wychowawczą i profilaktyczną szkoły, jako szereg procesów wzajemnie komplementarnych wobec siebie, pozwoli na zaplanowanie kompleksowych, wielotorowych oddziaływań.

Konieczne jest na tym etapie aktywizowanie uczniów oraz włączenie rodziców, zarówno w zakresie kreowania stabilnego, jednolitego środowi-ska wychowawczego, jak i działań profilaktycznych kierowanych do tych podmiotów. Pojmując wychowanie i profilaktykę jako działania zorien-towane na rozwój uczniów, zapobiegające wystąpieniu zagrożeń w ich rozwoju oraz sprzyjające eliminowaniu ewentualnie występujących czyn-ników ryzyka, warto widzieć działania w tym zakresie jako zintegrowany proces ukierunkowany na przygotowanie nauczycieli, uczniów i rodziców w zakresie znajomości ich praw i obowiązków, podejmowania wyborów odpowiednio do przyjętego systemu wartości, ponoszenia odpowiedzial-ności za własne decyzje i umiejętności poszukiwania rozwiązań w radze-niu sobie z konsekwencjami negatywnych wyborów. Dobrze, by działania zapobiegawcze w szkole oparte były na tzw. profilaktyce uprzedzającej, wzmacniającej czynniki chroniące, a w przypadku ujawnienia w szkole przypadków negatywnych zjawisk podejmowane były działania zmierza-jące do zredukowania i wyeliminowania czynników ryzyka. Interwencje profilaktyczne będą skuteczniejsze, jeśli zostaną zintegrowane z bieżącą pracą nauczycieli i organizacją pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

10) modyfikacja programu.

Racjonalnie, zaprojektowane zgodnie z metodologią działania w pro-gramie wychowawczo-profilaktycznym, raczej nie będą wymagały zmian

UOO113.indd 31 28.06.2017 13:11


32

w trakcie jego realizacji. Natomiast wyniki ewaluacji programu należy wykorzystać do jego ewentualnej modyfikacji na podstawie informacji zgromadzonych w toku dokonywanych diagnoz i analiz. Potrzeba mody-fikacji programu może pojawić się także pod wpływem bieżących sytuacji w życiu szkoły np. ujawnienie przemocy rówieśniczej, rozpoznanie używa-nia substancji psychoaktywnych czy nagłe pojawienie się zagrożenia jak np. gra „Niebieski wieloryb”. Będzie to implikowało potrzebę uzupełnienia zaplanowanych w programie działań.

UOO113.indd 32 28.06.2017 13:11

33

Rozdział 3. STRUkTURa PRogRamU WychoWaWczo-PRofilakTyczNego

Przepisy nie określają, jaka powinna być budowa czy szczegółowa za-wartość programu. Ważne, by dokument w spójny i zrozumiały sposób opisywał całość założeń działalności wychowawczej i profilaktycznej szkoły i w systemowy sposób porządkował działania szkoły w drodze do realizacji przyjętych celów.

Przykładowa struktura programu może obejmować:1) Opis strategii wychowawczo-profilaktycznej szkoły wynikającej z przy-

jętych założeń teoretycznych i uwarunkowań formalnoprawnych.2) Uzasadnienie wynikające z diagnozy potrzeb w zakresie wychowania

i profilaktyki, np. model absolwenta, rozpoznane zagrożenia, zacho-wania problemowe uczniów.

3) Cele ogólne i szczegółowe.4) Treści wychowawczo-profilaktyczne.5) Zadania i sposób ich realizacji.6) Plan i harmonogram działań.7) Założenia ewaluacyjne.

UOO113.indd 33 28.06.2017 13:11


34

Tab.

3.

Prz

ykła

d p

lanu i

harm

onogra

mu d

ziała

ń o

kre

ślo

nyc

h w

pro

gra

mie

wyc

how

aw

czo

-pro

fila

kty

czn

ym w

obsza

rze

bezp

iecze

ństw

a

obsza

rz

adania

adre

saci

Sposób r

ealiz

acji

Realiz

ato

rzy

Term

ino

dpow

iedzi

aln

i

Be

zpie

cze

ńs

two

Ks

zta

łto

wa

nie

wła

śc

iwe

go

zac

ho

wa

nia

się

w s

ytu

ac

jac

h

zag

roże

nia

życ

ia i

zdro

wia

i w s

ytu

ac

jac

h

na

dzw

ycza

jnyc

h

uc

znio

wie

kla

s III

Wa

rszt

aty

z z

akr

es

u

ud

zie

lan

ia p

ierw

sze

j

po

mo

cy

Fu

nd

ac

ja…

.p

aźd

zie

rnik

(ws

kaza

nie

ko

nkr

etn

ych

term

inó

w z

aję

ć u

sta

lo

nyc

h z

re

aliz

ato

ram

i)

Wyc

ho

wa

wc

y

kla

s III

Wyp

os

aże

nie

uc

znió

w w

wie

dzę

w z

akr

es

ie w

łaś

ci

we

go

re

ag

ow

an

ia

na

nie

be

zpie

cze

ń

stw

a z

ag

raża

jąc

e

życ

iu i

zdro

wiu

uc

znio

wie

kla

s IV

z

zaję

cia

ed

uka

cyj

ne

z p

rze

dm

iotu

prz

yro

da

z

zaję

cia

z w

ych

ow

aw

cą

Na

uc

zyc

iele

prz

yro

dy

Pa

n/

i

Wyc

ho

wa

wc

y

kla

s

z

zgo

dn

ie z

re

aliz

ac

ją

pro

gra

mu

na

uc

zan

ia

prz

yro

dy

z

po

zre

aliz

ow

an

iu

tre

śc

i ed

uka

cyj

nyc

h

w k

las

ie,

w p

oro

zu

mie

niu

z n

au

czy

cie

lem

prz

ed

mio

tu

(ws

kaza

nie

us

talo

ne

go

te

rmin

u)

Pa

n/

i XY

Ks

zta

łto

wa

nie

pra

kty

czn

ych

um

ie

jętn

oś

ci w

za

kre

sie

rozw

iązy

wa

nia

pro

ble

mó

w i

po

de

j

mo

wa

nia

de

cyz

ji

uc

znio

wie

kla

s V

z

zaję

cia

z w

ych

ow

aw

cą

we

dłu

g s

ce

na

riu

sza

op

rac

ow

an

eg

o p

rze

z

zes

pó

ł wyc

ho

wa

w

có

w i

ps

ych

olo

ga

/

pe

da

go

ga

Wyc

ho

wa

wc

y

kla

s

z

luty

Ps

ych

olo

g/

pe

da

go

g

Pa

n/

i XY

UOO113.indd 34 28.06.2017 13:12

Rozdział 3. Struktura programu wychowawczoprofilaktycznego

35

obsza

rz

adania

adre

saci

Sposób r

ealiz

acji

Realiz

ato

rzy

Term

ino

dpow

iedzi

aln

i

Ks

zta

łto

wa

nie

kon

str

uk

tyw

ne

go

ob

razu

wła

sn

ej

os

ob

y

uc

znio

wie

kla

s V

I

z

wa

rszt

aty

„Mo

je m

oc

ne

i sła

be

str

on

y”

Ps

ych

olo

g P

an

i

XY

z

we

dłu

g h

arm

on

o

gra

mu

us

talo

ne

go

z w

ych

ow

aw

ca

mi

kla

s (w

ska

zan

ie

us

talo

ne

go

te

rmin

u)

Ps

y ch

olo

g

Pa

n/

i XY

Ro

zwija

nie

wie

dzy

na

te

ma

t o

dp

ow

ie

dzi

aln

oś

ci p

raw

ne

j

nie

letn

ich

Na

uc

zyc

iele

Ro

dzi

ce

Uc

znio

wie

kla

s V

II

z

szk

ole

nio

wa

ra

da

pe

da

go

gic

zna

z

wa

rszt

aty

dla

ro

dzi

có

w

z

zaję

cia

z w

ych

o

wa

wc

ą;

wa

rszt

aty

dla

uc

znió

w

Prz

ed

sta

wic

iel

Fu

nd

ac

ji/P

olic

ji

Wyc

ho

wa

wc

y

28

lis

top

ad

a

zgo

dn

ie z

ha

rmo

no

gra

me

m z

eb

rań

z r

od

zic

am

i

(ws

kaza

nie

te

rmin

u)

wic

ed

yre

kto

r,

wyc

ho

wa

wc

y

UOO113.indd 35 28.06.2017 13:12

36

Rozdział 4. aNaliza zaSobóW i możliWości Szkoły Pod kąTem Realizacji PRzyjĘTych W PRogRamie celóW i zadań

Skuteczność realizacji zadań określonych w programie wychowawczo--profilaktycznym będzie uzależniona od określenia perspektywy czasowej, w jakiej zadanie powinno zostać zrealizowane, a także od wskazania osób odpowiedzialnych za ich wykonanie. W tym zakresie już na etapie plano-wania działań w programie należy przeanalizować realność osiągnięcia zamierzeń również pod kątem oceny zasobów szkoły niezbędnych do ich realizacji. Dotyczy to z jednej strony potrzeb materialnych (środki finan-sowe, baza, wyposażenie, środki dydaktyczne), z drugiej najistotniejszych zasobów szkoły – kompetencji nauczycieli i ich potrzeb rozwojowych w za-kresie wychowania i profilaktyki (niezbędna wiedza, umiejętności, potrzeby w zakresie doskonalenia, gotowość do pracy, poziom motywacji, otwartość na poszukiwanie i wdrażanie nowych rozwiązań, postawy osobowe, pla-nowanie środków na doskonalenie zawodowe) oraz potrzeb i możliwości rozwojowych uczniów. Dobre przygotowanie nauczycieli i specjalistów do realizacji zadań pozwoli im odpowiedzialnie i profesjonalnie wywiązać się z obowiązków, a także będzie sprzyjać samodzielności, wyzwalaniu inicja-tywy, wzmacnianiu kompetencji osobistych, angażowaniu się w działania.

UOO113.indd 36 28.06.2017 13:12

37

Rozdział 4. Analiza zasobów i możliwości szkoły pod kątem realizacji przyjętych...

Na tym etapie należy też skorelować wyniki dokonanej analizy z reflek-sją nad zasobami tkwiącymi w szerzej postrzeganym środowisku – takich jak jakość współpracy z rodzicami, współpraca z innymi placówkami, orga-nizacjami i instytucjami działającymi na rzecz uczniów i rodziców, ocena zasobów tych środowisk. Racjonalne działania w tym zakresie pozwolą zidentyfikować potrzeby szkoleniowe pracowników, dostosować tematykę doskonalenia do realnych potrzeb, zaplanować współpracę z organiza-cjami, stowarzyszeniami, innymi instytucjami itp.

4.1. Współpraca szkoły z instytucjami

Ważnymi partnerami szkoły w zakresie wspomagania jej w rozwoju są poradnie psychologiczno-pedagogiczne, ośrodki doskonalenia nauczycieli oraz biblioteki pedagogiczne. Ich zadaniem jest współpraca na rzecz szkoły w zaplanowaniu i przeprowadzeniu działań mających na celu poprawę jakości jej pracy w zakresie:1) wynikającym z kierunków realizacji przez kuratorów oświaty polityki

oświatowej państwa oraz wprowadzanych zmian w systemie oświaty;2) wymagań stawianych i badanych w procesie ewaluacji zewnętrznej;3) realizacji podstaw programowych;4) rozpoznawania potrzeb dzieci i młodzieży oraz indywidualizacji pro-

cesu nauczania i wychowania;5) analizy wyników i wniosków z nadzoru pedagogicznego oraz wyników

sprawdzianu i egzaminów;6) potrzeb zdiagnozowanych na podstawie analizy wyników i wniosków

wynikających z prowadzonych w szkole analiz;7) innych potrzeb wskazanych przez szkołę.

Wspomaganie to obejmuje:z pomoc w diagnozowaniu potrzeb;z ustalenie sposobów działania prowadzących do zaspokojenia potrzeb

szkoły;z zaplanowanie form wspomagania i ich realizację;

UOO113.indd 37 28.06.2017 13:12


38

z wspólną ocenę efektów i opracowanie wniosków z realizacji zaplano-wanych form wspomagania.

Wsparcie tych instytucji może być więc wykorzystane na każdym etapie tworzenia programu wychowawczo-profilaktycznego.

Obszary doskonalenia powinny korelować z rozpoznanymi potrzebami uczniów i zidentyfikowanymi czynnikami ryzyka. W takiej analizie po-mocne może być uzyskiwanie informacji bezpośrednio od uczniów i ro-dziców (rozmowy, ankiety), bieżąca obserwacja, analiza dokumentacji szkolnej (dzienniki zajęć, diagnozy szkolne i klasowe, sprawozdania wy-chowawców klas, wyniki klasyfikacji i promocji, dokumentacja indywidu-alnych osiągnięć uczniów).

W analizie zasobów szkoły warto również uwzględnić

rozpoznanie czynników ryzyka, które mogą zagrażać

osiąganiu celów wychowawczych, takie jak na przykład

niepowodzenia szkolne uczniów. Przede wszystkim jednak warto

bazować na czynnikach chroniących, stanowiących siłę napę

dową do rozwoju szkoły jako organizacji i rozwoju kompeten

cji osobistych wszystkich członków szkolnej społeczności, jak

np. przyjazny klimat szkoły, partnerskie relacje, poczucie wspól

noty i przynależności, wspólny system wartości.

UWAGA

UOO113.indd 38 28.06.2017 13:12

39

Rozdział 5. oRgaNizacja PRacy Rady PedagogiczNej W zWiązkU z oPRacoWaNiem i Realizacją PRogRamU

Klimat szkoły jest jednym z najistotniejszych czynników determinują-cych powodzenie działań wychowawczych czy profilaktycznych. Atmosfera współpracy i współodpowiedzialności w zespole nauczycieli i specjali-stów to w tym zakresie ważny element spójnych oddziaływań w obszarze wychowania.

5.1. analiza roli i zadań nauczycieli

Przystępując do opracowywania programu wychowawczo-profilaktycz-nego, warto poddać ten obszar pracy szkoły wspólnej refleksji w gronie rady pedagogicznej, również z punktu widzenia roli i zadań nauczycieli, którzy będą realizatorami większości działań określonych w programie wychowawczo-profilaktycznym. W kontekście jego realizacji – z jednej strony istotne jest kreowanie klimatu pracy zespołowej, np. nauczycieli i specjalistów pracujących w danej klasie, w zespołach problemowych, z drugiej ukazanie potrzeby wzięcia osobistej odpowiedzialności każdego

UOO113.indd 39 28.06.2017 13:12


40

z pracowników szkoły za efekty podejmowanych działań wychowawczych. Trudno takie działania nadmiernie formalizować, jednak brak osobistej odpowiedzialności powoduje, że realizacja przyjętych celów jest zagrożona. Delegowanie konkretnych zadań do wykonania może być udokumento-wane np. w formie zapisu w programie, ze wskazaniem konkretnej osoby odpowiedzialnej personalnie za realizację konkretnego zadania lub na podstawie decyzji dyrektora w sprawach przydziału nauczycielom stałych prac i zajęć w ramach wynagrodzenia zasadniczego (np. w zakresie czyn-ności na dany rok szkolny). W tym zakresie dyrektor musi przestrzegać kompetencji rady pedagogicznej, która opiniuje propozycje dyrektora szkoły lub placówki w sprawach przydziału nauczycielom stałych prac i zajęć w ramach wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatkowo płatnych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych.

5.2. Rozpoznanie potrzeb kadry pedagogicznej

Dyrektor podejmując określone decyzje, powinien przy tym uwzględnić ustalone z daną osobą oczekiwania związane z realizacją zadania, w tym sposobu i terminu jego realizacji, form informowania o jego realizacji, ale także o zakresie potrzeb realizatora związanych ze skuteczną realizacją działania.

W związku z tym dyrektor powinien zadbać o rozpoznanie potrzeb kadry pedagogicznej, ale też innych pracowników szkoły, w zakresie ich przygotowania do realizacji zadań na każdym etapie działań szkoły w związ-ku z przygotowywaniem i realizacją programu wychowawczo-profilaktycz-nego. Takie działanie ułatwi jednocześnie skorelowanie przyjętych celów wychowawczych i profilaktycznych z planem doskonalenia nauczycieli tak, by czuli się oni kompetentni w roli wychowawców, zmotywowani do pracy, przekonani o celowości podejmowanych działań i zorientowani na rozwiązywanie problemów, a nie skoncentrowani na problemach. Wspólne zastanowienie się i wypracowanie w gronie pedagogicznym ważnych dla szkoły celów w zakresie profilaktyki i wychowania i stałe zapoznawanie z wynikami ewaluacji programu wychowawczo-profilaktycznego będzie

UOO113.indd 40 28.06.2017 13:12

41

Rozdział 5. Organizacja pracy rady pedagogicznej w związku z opracowaniem i realizacją...

także sprzyjało utożsamieniu się nauczycieli z kierunkami pracy wycho-wawczej i profilaktycznej szkoły.

Dyrektor odpowiada za zapewnienie pomocy nauczycielom w realizacji ich zadań i ich doskonaleniu zawodowym; oraz za zapewnienie w miarę możliwości odpowiednich warunków organizacyjnych do realizacji zadań dydaktycznych i opiekuńczo-wychowawczych.

Dyrektor wspomaga nauczycieli w realizacji ich zadań, w szczególności przez:z organizowanie szkoleń i narad,z motywowanie do doskonalenia i rozwoju zawodowego,z przedstawianie nauczycielom wniosków wynikających ze sprawowa-

nego przez dyrektora nadzoru pedagogicznego.

Efektywnej realizacji programu wychowawczo-profilaktycznego sprzyjać będzie również podkreślenie roli każdego nauczyciela jako wychowawcy, np. poprzez zaangażowanie w pracę w zespołach przedmiotowych do analizy celów wychowawczych zawartych w podstawach programowych realizowanych w ramach określonego przedmiotu, wskazanie ich odpo-wiedzialności wynikającej wprost z przepisów prawa, ale przede wszystkim z etosu zawodu. Wypełnienie wychowawczej funkcji szkoły wymaga więc uznania i akceptacji przez nauczycieli ich szczególnej roli wychowawców, nie tylko przekazujących wiedzę, ale przede wszystkim wspierających uczniów w rozwoju i stanowiących w procesie ich rozwoju autorytet i wzór osobowy.

Indywidualne oddziaływania każdego nauczyciela będą przy tym wzmacniane przez efekt pracy w całym zespole, a także przy włączeniu w proces wychowania wszystkich pracowników szkoły, rodziców, a także uczniów, wobec których jednym z celów wychowawczych jest osiągnięcie pełnej dojrzałości i przyjęcie odpowiedzialności za własny rozwój.

5.3. Powołanie zespołu/zespołów zadaniowych

Warto rozważyć powołanie zespołu lub zespołów zadaniowych na po-szczególnych etapach przygotowania do opracowania programu i w czasie

UOO113.indd 41 28.06.2017 13:12


42

jego realizacji. Ułatwi to racjonalny podział zadań i zaangażowanie wszyst-kich nauczycieli na poszczególnych etapach pracy. Zgodnie z nowymi regulacjami (art. 111 pkt 5 ustawy Prawo oświatowe, § 4 rozporządze-nia w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i przedszkoli), dyrektor może powołać taki zespół na czas określony lub nieokreślony. Zespół określa plan pracy i zadania do realizacji w danym roku szkolnym. Pracą zespołu kieruje przewodniczący powoływany przez dyrektora na wniosek tego zespołu. Dyrektor na wniosek przewodniczącego zespołu może wyznaczyć do realizacji określonego zadania lub zadań zespołu innych nauczycieli, specjalistów i pracowników szkoły. W pracach zespo-łu mogą brać udział również osoby niebędące pracownikami tej szkoły. Podsumowanie pracy zespołu odbywa się podczas ostatniego w danym roku szkolnym zebrania rady pedagogicznej.

Zespołowe działania nauczycieli i specjalistów mogą służyć zarówno usprawnieniu organizacji pracy szkoły, równoległej realizacji działań skie-rowanych do różnych grup odbiorców, a także rozwiązywaniu problemów wychowawczych w klasie czy szkole, lub w odniesieniu do sytuacji konkret-nego ucznia, które mogą pojawić się na tle kompleksowo realizowanej strategii wychowawczo-profilaktycznej. Ich wartość dodatkowo polega na tym, że atmosfera „wspólnej sprawy” i przyjazny klimat w szkole, stwarzając płaszczyznę dialogu i partnerstwa, jest nie tylko wzorem dobrych relacji dla uczniów i rodziców, ale staje się również czynnikiem chroniącym, sprzyjającym rozwojowi uczniów.

KOMENTARZ EKSPERTAAutor artykułu: Marzenna Czarnocka – dyrektor poradni psycholo-giczno-pedagogicznej, członek Zespołu ekspertów ds. specjalnych potrzeb uczniów konsultującego projekt MEN w sprawie pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkołach.

Wprowadzenie obowiązku opracowania programu wychowawczo--profilaktycznego, w klimacie innych istotnych zmian w systemie oświa-ty, może być postrzegane jako kolejne zadanie narzucone z zewnątrz, ingerujące w dotychczas sprawdzone sposoby działania szkoły. Może to

UOO113.indd 42 28.06.2017 13:12

43

Rozdział 5. Organizacja pracy rady pedagogicznej w związku z opracowaniem i realizacją...

wymagać dodatkowych nakładów pracy, zweryfikowania posiadanych kompetencji, umiejętności oraz wiedzy. Warto jednak wziąć pod uwagę, że to nowe wyzwanie dla szkoły bazuje na dotychczasowym potencjale nauczycieli i doświadczeniu szkoły w budowaniu szkolnych programów wychowania i programu profilaktyki. We wszystkich szkołach od wielu lat prowadzona jest ewaluacja. Istnieje wiele sprawdzonych rozwiązań w zakresie współpracy ze środowiskiem oraz instytucjami i organiza-cjami wspierającymi działania wychowawcze i profilaktyczne w szkole. Nowe rozwiązania orientują więc działania szkoły nie tyle w kierunku nowych zadań, co raczej „nowego” spojrzenia na sposób rozumienia wychowania i profilaktyki oraz ich współzależności, która ma być pod-stawą opracowania i realizacji programu wychowawczo-profilaktycznego.

Warto przy tym pamiętać, że program jest jedynie narzędziem, dzięki któremu praca wychowawczo-profilaktyczna szkoły zostanie wykonana. Odpowiednio dobrane i przydatne narzędzia mogą jednak taką pracę ułatwić, a tym samym szybciej i skuteczniej osiągać jej efekty.

UOO113.indd 43 28.06.2017 13:12

44

Rozdział 6. PRzykładoWy PRogRam WychoWaWczo-PRofilakTyczNy

Aby jeszcze lepiej pokazać, jak skonstruować nowy program wycho-wawczo-profilaktyczny, publikujemy przykładowy dokument opracowany przez naszego eksperta.

Szkolny program wychowawczo-profilaktycznyw Szkole ..........................................................w .....................................................................

w roku szkolnym 2017/2018

Podstawa prawna:z Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U.

z 1997 r. nr 78, poz. 483 ze zm.).z Konwencja o Prawach Dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie

Ogólne Narodów Zjednoczonych 20 listopada 1989 r. (Dz.U. z 1991 r. nr 120, poz. 526).

z Ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1379).

z Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1943 ze zm.).

UOO113.indd 44 28.06.2017 13:12

Rozdział 6. Przykładowy program wychowawczoprofilaktyczny

45

z Ustawa z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59).

z Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012 r. poz. 977).

z Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 17 czerwca 2016 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszcze-gólnych typach szkół (Dz.U. z 2016 r. poz. 895).

z Ustawa z 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 487).

z Ustawa z 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 783).

z Ustawa z 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwa-mi używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 298).

z Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno--pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placów-kach (Dz.U. z 2013 r. poz. 532).

z Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, infor-macyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz.U. z 2015 r. poz. 1249).

z Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 24 lipca 2015 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostoso-wanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. z 2015 r. poz. 1113).

z Priorytety Ministra Edukacji Narodowej na rok szkolny 2017/2018.z Statut .........................................................................................................

UOO113.indd 45 28.06.2017 13:12


46

I. Wstęp

Szkolny program wychowawczo-profilaktyczny realizowany w ............................................ opiera się na hierarchii wartości przyjętej przez radę pedagogiczną, radę rodziców i samorząd uczniowski, wynikają-cych z przyjętej w szkole koncepcji pracy. Treści szkolnego programu wychowawczo-profilaktycznego są spójne ze statutem szkoły i wewnątrz-szkolnym systemem oceniania. Istotą działań wychowawczych i profi-laktycznych szkoły jest współpraca całej społeczności szkolnej oparta na założeniu, że wychowanie jest zadaniem realizowanym w rodzinie i w szkole, która w swojej działalności musi uwzględniać zarówno wolę rodziców, jak i priorytety edukacyjne państwa. Rolą szkoły, oprócz jej funkcji dydaktycznej, jest dbałość o wszechstronny rozwój każdego z uczniów oraz wspomaganie wychowawczej funkcji rodziny. Wycho-wanie rozumiane jest jako wspieranie uczniów w rozwoju ku pełnej dojrzałości w sferze fizycznej, emocjonalnej, intelektualnej, duchowej i społecznej. Proces wychowania jest wzmacniany i uzupełniany po-przez działania z zakresu profilaktyki problemów dzieci i młodzieży.

Program wychowawczo-profilaktyczny szkoły tworzy spójną całość ze szkolnym zestawem programów nauczania i uwzględnia wymagania opisane w podstawie programowej.

Szkolny program wychowawczo-profilaktyczny określa sposób realizacji celów kształcenia oraz zadań wychowawczych zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego, uwzględniając kierunki i formy oddziaływań wychowawczych, których uzupełnieniem są działania profilaktyczne skierowane do uczniów, rodziców i nauczycieli.

Program wychowawczo-profilaktyczny został opracowany na podstawie diagnozy potrzeb i problemów występujących w środowisku szkolnym, z uwzględnieniem:z wyników ewaluacji (np. wewnętrznej, zewnętrznej),

UOO113.indd 46 28.06.2017 13:12


47

z wyników nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez dyrektora,z ewaluacji programu wychowawczego i programu profilaktyki rea-

lizowanych w roku szkolnym 2016/2017,z wniosków i analiz (np. wnioski z pracy zespołów zadaniowych,

zespołów przedmiotowych, zespołów wychowawczych itp.),z innych dokumentów i spostrzeżeń ważnych dla szkoły (np. koncep-

cja funkcjonowania i rozwoju szkoły opracowana przez dyrektora, uwagi, spostrzeżenia, wnioski nauczycieli, uczniów, rodziców).

Podstawowym celem realizacji szkolnego programu wychowawczo--profilaktycznego jest wspieranie dzieci i młodzieży w rozwoju oraz zapobieganie zachowaniom problemowym, ryzykownym. Ważnym elementem realizacji programu wychowawczo-profilaktycznego jest kultywowanie tradycji i ceremoniału szkoły.

Podstawowe zasady realizacji szkolnego programu wychowawczo--profilaktycznego obejmują:z powszechną znajomość założeń programu – przez uczniów, rodzi-

ców i wszystkich pracowników szkoły,z zaangażowanie wszystkich podmiotów szkolnej społeczności

i współpracę w realizacji zadań określonych w programie,z respektowanie praw wszystkich członków szkolnej społeczności

oraz kompetencji organów szkoły (dyrektor, rada rodziców, samo-rząd uczniowski),

z współdziałanie ze środowiskiem zewnętrznym szkoły (np. udział organizacji i stowarzyszeń wspierających działalność wychowawczą i profilaktyczną szkoły),

z współodpowiedzialność za efekty realizacji programu,z inne (ważne dla szkoły, wynikające z jej potrzeb, specyfiki).

II. Misja szkoły

Misja szkoły może być zapisana w koncepcji pracy szkoły lub stanowić od-rębny dokument. W zakresie działań wychowawczych i profilaktycznych może

UOO113.indd 47 28.06.2017 13:12


48

stanowić integralną część programu określającą tożsamość szkoły i stanowią-cą uzasadnienie celów jej działania w obszarze wychowania i profilaktyki, z uwzględnieniem specyfiki środowiska np. w sytuacji, gdy w szkole uczy się wielu uczniów cudzoziemskich, szkoła działa w środowisku lokalnym dotknię-tym np. długotrwałym bezrobociem rodzin itp. Przykładowy zapis:

Misją szkoły jest kształcenie i wychowanie w duchu wartości i poczuciu odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na warto-ści kultur Europy i świata, kształtowanie umiejętności nawiązywania kontaktów z rówieśnikami, także przedstawicielami innych kultur. Szkoła zapewnia pomoc we wszechstronnym rozwoju uczniów w wy-miarze intelektualnym, psychicznym i społecznym, zapewnia pomoc psychologiczną i pedagogiczną uczniom. Misją szkoły jest uczenie wzajemnego szacunku i uczciwości jako postawy życia w społeczeństwie i w państwie, w duchu przekazu dziedzictwa kulturowego i kształtowa-nia postaw patriotycznych, a także budowanie pozytywnego obrazu szkoły poprzez kultywowanie i tworzenie jej tradycji. Misją szkoły jest także przeciwdziałanie pojawianiu się zachowań ryzykownych, kształ-towanie postawy odpowiedzialności za siebie i innych oraz troska o bezpieczeństwo uczniów, nauczycieli i rodziców.

III. Sylwetka absolwenta

Ustalone przez społeczność szkolną wartości scalające wspólne dążenia i oczeki-wania rodziców i pracowników szkoły powinny stanowić podstawę dla opraco-wania profilu ucznia kończącego naukę w szkole. Ułatwi to określenie spójnych celów strategicznych programu wychowawczo-profilaktycznego, jednoczących działania rodziców i pracowników szkoły. Przykład:

Dążeniem szkoły ....................................................................................... jest przygotowanie uczniów do efektywnego funkcjonowania w życiu społecznym oraz podejmowania samodzielnych decyzji w poczuciu

UOO113.indd 48 28.06.2017 13:12


49

odpowiedzialności za własny rozwój. Uczeń kończący szkołę posiada następujące cechy:z kieruje się w codziennym życiu zasadami etyki i moralności,z zna i stosuje zasady dobrych obyczajów i kultury bycia,z szanuje siebie i innych,z jest odpowiedzialny,z zna historię i kulturę własnego narodu i regionu oraz tradycje

szkoły, przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny życia,z zna i rozumie zasady współżycia społecznego,z jest tolerancyjny,z korzysta z różnych źródeł wiedzy i informacji, racjonalnie wyko-

rzystuje narzędzia i technologie informatyczne,z jest ambitny,z jest kreatywny,z jest odważny,z jest samodzielny,z posiada wiedzę na temat współczesnych zagrożeń społecznych

i cywilizacyjnych, podejmuje odpowiedzialne decyzje w trosce o bezpieczeństwo własne i innych,

z szanuje potrzeby innych i jest chętny do niesienia pomocy,z jest odporny na niepowodzenia,z integruje się z rówieśnikami i prawidłowo funkcjonuje w zespole,z inne (ważne z perspektywy przyjętych wartości oraz celów wycho-

wawczych i profilaktycznych szkoły).

IV. Cele ogólne

Działalność wychowawcza w szkole i placówce polega na prowadzeniu działań z zakresu promocji zdrowia oraz wspomaganiu ucznia i wy-chowanka w jego rozwoju ukierunkowanym na osiągnięcie pełnej dojrzałości w sferze:1) fizycznej – ukierunkowanej na zdobycie przez ucznia i wychowanka

wiedzy i umiejętności pozwalających na prowadzenie zdrowego stylu życia i podejmowania zachowań prozdrowotnych;

UOO113.indd 49 28.06.2017 13:12


50

2) psychicznej – ukierunkowanej na zbudowanie równowagi i harmo-nii psychicznej, osiągnięcie właściwego stosunku do świata, poczucia siły, chęci do życia i witalności; ukształtowanie postaw sprzyjających rozwijaniu własnego potencjału, kształtowanie środowiska sprzyja-jącego rozwojowi uczniów, zdrowiu i dobrej kondycji psychicznej;

3) społecznej – ukierunkowanej na kształtowanie postawy otwartości w życiu społecznym, opartej na umiejętności samodzielnej analizy wzorów i norm społecznych oraz dokonywania wyborów, a także doskonaleniu umiejętności wypełniania ról społecznych;

4) aksjologicznej – ukierunkowanej na zdobycie konstruktywnego i stabilnego systemu wartości, w tym docenienie znaczenia zdro-wia oraz poczucia sensu istnienia.

Działalność wychowawcza obejmuje w szczególności:1) współdziałanie całej społeczności szkoły na rzecz kształtowania

u uczniów wiedzy, umiejętności i postaw określonych w sylwetce absolwenta;

2) kształtowanie hierarchii systemu wartości, w którym zdrowie i odpowiedzialność za własny rozwój należą do jednych z najważ-niejszych wartości w życiu , a decyzje w tym zakresie podejmowane są w poczuciu odpowiedzialności za siebie i innych;

3) współpracę z rodzicami lub opiekunami uczniów w celu budo-wania spójnego systemu wartości oraz kształtowania postaw prozdrowotnych i promowania zdrowego stylu życia oraz zacho-wań proekologicznych;

4) wzmacnianie wśród uczniów i wychowanków więzi ze szkołą oraz społecznością lokalną;

5) kształtowanie przyjaznego klimatu w szkole lub placówce, budo-wanie prawidłowych relacji rówieśniczych oraz relacji uczniów i nauczycieli, wychowanków i wychowawców, a także nauczycieli, wychowawców i rodziców lub opiekunów, w tym wzmacnianie więzi z rówieśnikami oraz nauczycielami i wychowawcami;

6) doskonalenie umiejętności nauczycieli i wychowawców w zakresie budowania podmiotowych relacji z uczniami oraz ich rodzicami lub opiekunami oraz warsztatowej pracy z grupą uczniów;

UOO113.indd 50 28.06.2017 13:12


51

7) wzmacnianie kompetencji wychowawczych nauczycieli i wycho-wawców oraz rodziców lub opiekunów;

8) kształtowanie u uczniów postaw prospołecznych, w tym poprzez możliwość udziału w działaniach z zakresu wolontariatu, sprzyja-jących aktywnemu uczestnictwu uczniów w życiu społecznym;

9) przygotowanie uczniów do aktywnego uczestnictwa w kulturze i sztuce narodowej i światowej;

10) wspieranie edukacji rówieśniczej i programów rówieśniczych mających na celu modelowanie postaw prozdrowotnych i prospo-łecznych.

Działalność edukacyjna w szkole polega na stałym poszerzaniu i ugrun-towywaniu wiedzy i umiejętności u uczniów i wychowanków, ich ro-dziców lub opiekunów, nauczycieli i wychowawców z zakresu promocji zdrowia i zdrowego stylu życia.

Działalność edukacyjna obejmuje w szczególności:1) poszerzenie wiedzy rodziców lub opiekunów, nauczycieli i wycho-

wawców na temat prawidłowości rozwoju i zaburzeń zdrowia psy-chicznego dzieci i młodzieży, rozpoznawania wczesnych objawów używania środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych, a także suplementów diet i leków w celach innych niż medyczne oraz postępowania w tego typu przypadkach;

2) rozwijanie i wzmacnianie umiejętności psychologicznych i spo-łecznych uczniów;

3) kształtowanie u uczniów umiejętności życiowych, w szczególności samokontroli, radzenia sobie ze stresem, rozpoznawania i wyra-żania własnych emocji;

4) kształtowanie krytycznego myślenia i wspomaganie uczniów i wychowanków w konstruktywnym podejmowaniu decyzji w sytua-cjach trudnych, zagrażających prawidłowemu rozwojowi i zdrowe-mu życiu;

5) prowadzenie wewnątrzszkolnego doskonalenia kompetencji nauczycieli i wychowawców w zakresie rozpoznawania wczesnych

UOO113.indd 51 28.06.2017 13:12


52

objawów używania środków odurzających, substancji psychotropo-wych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych, oraz podejmowania szkolnej interwencji profilaktycznej;

6) doskonalenie kompetencji nauczycieli i wychowawców w zakresie profilaktyki używania środków odurzających, substancji psycho-tropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktyw-nych, norm rozwojowych i zaburzeń zdrowia psychicznego wieku rozwojowego.

Działalność informacyjna w szkole polega na dostarczaniu rzetelnych i aktualnych informacji, dostosowanych do wieku oraz możliwości psychofizycznych odbiorców, na temat zagrożeń i rozwiązywania prob-lemów związanych z używaniem środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoak-tywnych skierowanych do uczniów oraz ich rodziców lub opiekunów, a także nauczycieli i wychowawców oraz innych pracowników szkoły.Działalność informacyjna obejmuje w szczególności:1) dostarczenie aktualnych informacji nauczycielom, wychowawcom

i rodzicom lub opiekunom na temat skutecznych sposobów pro-wadzenia działań wychowawczych i profilaktycznych związanych z przeciwdziałaniem używaniu środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psy-choaktywnych i innych zagrożeń cywilizacyjnych;

2) udostępnienie informacji o ofercie pomocy specjalistycznej dla uczniów i wychowanków, ich rodziców lub opiekunów w przypadku używania środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych;

3) przekazanie informacji uczniom i wychowankom, ich rodzicom lub opiekunom oraz nauczycielom i wychowawcom na temat kon-sekwencji prawnych związanych z naruszeniem przepisów ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii;

4) informowanie uczniów i wychowanków oraz ich rodziców lub opie-kunów o obowiązujących procedurach postępowania nauczycieli i wychowawców oraz o metodach współpracy szkół i placówek z policją w sytuacjach zagrożenia narkomanią.

UOO113.indd 52 28.06.2017 13:12


53

Działalność profilaktyczna w szkole polega na realizowaniu działań z zakresu profilaktyki uniwersalnej, selektywnej i wskazującej.

Działalność profilaktyczna obejmuje:1) wspieranie wszystkich uczniów i wychowanków w prawidłowym

rozwoju i zdrowym stylu życia oraz podejmowanie działań, któ-rych celem jest ograniczanie zachowań ryzykownych niezależnie od poziomu ryzyka używania przez nich środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych sub-stancji psychoaktywnych,

2) wspieranie uczniów i wychowanków, którzy ze względu na swoją sytuację rodzinną, środowiskową lub uwarunkowania biologiczne są w wyższym stopniu narażeni na ryzyko zachowań ryzykownych;

3) wspieranie uczniów i wychowanków, u których rozpoznano wczesne objawy używania środków odurzających, substancji psy-chotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoak-tywnych lub występowania innych zachowań ryzykownych, które nie zostały zdiagnozowane jako zaburzenia lub choroby wymaga-jące leczenia.

Działania te obejmują w szczególności:1) realizowanie wśród uczniów i wychowanków oraz ich rodziców

lub opiekunów programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego dostosowanych do potrzeb indywidualnych i gru-powych oraz realizowanych celów profilaktycznych, rekomen-dowanych w ramach systemu rekomendacji, o którym mowa w Krajowym Programie Przeciwdziałania Narkomanii,

2) przygotowanie oferty zajęć rozwijających zainteresowania i uzdol-nienia, jako alternatywnej pozytywnej formy działalności zaspo-kajającej ważne potrzeby, w szczególności potrzebę podniesienia samooceny, sukcesu, przynależności i satysfakcji życiowej;

3) kształtowanie i wzmacnianie norm przeciwnych używaniu środ-ków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastęp-czych, nowych substancji psychoaktywnych przez uczniów, a także norm przeciwnych podejmowaniu innych zachowań ryzykownych;

UOO113.indd 53 28.06.2017 13:12


54

4) doskonalenie zawodowe nauczycieli i wychowawców w zakre-sie realizacji szkolnej interwencji profilaktycznej w przypadku podejmowania przez uczniów i wychowanków zachowań ryzy-kownych;

5) włączanie, w razie potrzeby, w indywidualny program eduka-cyjno-terapeutyczny, o którym mowa w art. 71b ust. 1b ustawy o systemie oświaty, działań z zakresu przeciwdziałania używaniu środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych.

W bieżącym roku szkolnym najważniejsze działania w pracy wycho-wawczej są ukierunkowane na:z wspomaganie rozwoju ucznia w sferze emocjonalnej, społecznej

i twórczej,z przygotowanie uczniów do prawidłowego funkcjonowania w gru-

pie społecznej (szkole, klasie),z wzbudzanie poczucia przynależności do grupy,z rozbudzanie poczucia własnej wartości, wiary we własne siły i moż-

liwości,z budowanie poczucia tożsamości regionalnej i narodowej,z przeciwdziałanie przemocy, agresji i uzależnieniom,z przeciwdziałanie pojawianiu się zachowań ryzykownych,z troska o szeroko pojęte bezpieczeństwo podopiecznych, nauczy-

cieli i rodziców.

Zadania profilaktyczne programu to:z zapoznanie z normami zachowania obowiązującymi w szkole,z znajomość zasad ruchu drogowego – bezpieczeństwo w drodze

do szkoły,z promowanie zdrowego stylu życia,z kształtowanie nawyków prozdrowotnych,z rozpoznawanie sytuacji i zachowań ryzykownych, w tym korzysta-

nie ze środków psychoaktywnych (lekarstw bez wskazań lekar-skich, papierosów, alkoholu i narkotyków),

z eliminowanie z życia szkolnego agresji i przemocy rówieśniczej,

UOO113.indd 54 28.06.2017 13:12


55

z niebezpieczeństwa związane z nadużywaniem komputera, Internetu, telefonów komórkowych i telewizji,

z wzmacnianie poczucia własnej wartości uczniów, podkreślanie pozytywnych doświadczeń życiowych, pomagających młodym ludziom ukształtować pozytywną tożsamość,

z uczenie sposobów wyrażania własnych emocji i radzenia sobie ze stresem.

V. Struktura oddziaływań wychowawczych

1. Dyrektor szkoły:z stwarza warunki do realizacji procesu wychowawczego w szkole,z sprawuje opiekę nad uczniami oraz stwarza warunki harmo-

nijnego rozwoju psychofizycznego poprzez aktywne działania prozdrowotne; dba o prawidłowy poziom pracy wychowawczej i opiekuńczej szkoły,

z inspiruje nauczycieli do poprawy istniejących lub wdrożenia nowych rozwiązań w procesie kształcenia, przy zastosowaniu inno-wacyjnych działań programowych, organizacyjnych lub metodycz-nych, których celem jest rozwijanie kompetencji uczniów,

z stwarza warunki do działania w szkole lub placówce: wolontariu-szy, stowarzyszeń i innych organizacji, w szczególności organizacji harcerskich, których celem statutowym jest działalność wychowaw-cza lub rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycz-nej, wychowawczej, opiekuńczej i innowacyjnej szkoły,

z współpracuje z zespołem wychowawców, pedagogiem, psycho-logiem szkolnym oraz samorządem uczniowskim, wspomaga nauczycieli w realizacji zadań,

z czuwa nad realizowaniem przez uczniów obowiązku szkolnego,z nadzoruje zgodność działania szkoły ze statutem, w tym dba

o przestrzeganie zasad oceniania, praw uczniów, kompetencji organów szkoły,

z nadzoruje realizację szkolnego programu wychowawczo-profilak-tycznego.

UOO113.indd 55 28.06.2017 13:12


56

2. Rada pedagogiczna:z uczestniczy w diagnozowaniu pracy wychowawczej szkoły i potrzeb

w zakresie działań profilaktycznych,z opracowuje projekt programu wychowaczo-profilaktycznego

i uchwala go w porozumieniu z radą rodziców,z opracowuje i zatwierdza dokumenty i procedury postępowania

nauczycieli w sytuacjach zagrożenia młodzieży demoralizacją i przestępczością

z uczestniczy w realizacji szkolnego programu wychowawczo-pro-filaktycznego,

z uczestniczy w ewaluacji szkolnego programu wychowawczo-pro-filaktycznego.

3. Nauczyciele:z współpracują z wychowawcami klas w zakresie realizacji zadań

wychowawczych, uczestniczą w realizacji szkolnego programu wychowawczo-profilaktycznego,

z reagują na obecność w szkole osób obcych, które swoim zachowa-niem stwarzają zagrożenie dla ucznia,

z reagują na przejawy agresji, niedostosowania społecznego i uza-leżnień uczniów,

z przestrzegają obowiązujących w szkole procedur postępowania w sytuacjach zagrożenia młodzieży demoralizacją i przestępczością,

z udzielają uczniom pomocy w przezwyciężaniu niepowodzeń szkol-nych,

z kształcą i wychowują dzieci w duchu patriotyzmu i demokracji,z rozmawiają z uczniami i rodzicami o zachowaniu i frekwencji oraz

postępach w nauce na swoich zajęciach,z wspierają zainteresowania i rozwój osobowy ucznia.

4. Wychowawcy klas:z diagnozują sytuację wychowawczą w klasie,z rozpoznają indywidualne potrzeby uczniów,z na podstawie dokonanego rozpoznania oraz celów i zadań okreś-

lonych w szkolnym programie wychowawczo-profilaktycznym

UOO113.indd 56 28.06.2017 13:12


57

opracowują plan pracy wychowawczej dla klasy na dany rok szkolny, uwzględniając specyfikę funkcjonowania zespołu klasowego i potrzeby uczniów,

z przygotowują sprawozdanie z realizacji planu pracy wychowawczej i wnioski do dalszej pracy,

z zapoznają uczniów swoich klas i ich rodziców z prawem wewnątrz-szkolnym i obowiązującymi zwyczajami, tradycjami szkoły,

z są członkami zespołu wychowawców i wykonują zadania zlecone przez przewodniczącego zespołu,

z oceniają zachowanie uczniów swojej klasy, zgodnie z obowiązują-cymi w szkole procedurami,

z współpracują z innymi nauczycielami uczącymi w klasie, rodzicami uczniów, pedagogiem szkolnym oraz specjalistami pracującymi z uczniami o specjalnych potrzebach,

z wspierają uczniów potrzebujących pomocy, znajdujących się w trudnej sytuacji,

z rozpoznają oczekiwania swoich uczniów i ich rodziców,z dbają o dobre relacje uczniów w klasie,z podejmują działania profilaktyczne w celu przeciwdziałania nie-

właściwym zachowaniom podopiecznych,z współpracują z sądem, policją, innymi osobami i instytucjami

działającymi na rzecz dzieci i młodzieży,z podejmują działania w zakresie poszerzania kompetencji wycho-

wawczych.

5. Zespół wychowawców:z opracowuje projekty procedur postępowania w sytuacjach zagro-

żenia młodzieży demoralizacją i przestępczością, zasad współ-pracy z instytucjami i osobami działającymi na rzecz uczniów, propozycje modyfikacji zasady usprawiedliwiania nieobecności, karania, nagradzania, wystawiania ocen zachowania i innych,

z analizuje i rozwiązuje bieżące problemy wychowawcze,z ustala potrzeby w zakresie doskonalenia umiejętności wychowaw-

czych nauczycieli, w tym rozpoczynających pracę w roli wycho-wawcy,

UOO113.indd 57 28.06.2017 13:12


58

z przygotowuje analizy i sprawozdania w zakresie działalności wychowawczej i profilaktycznej szkoły,

z inne, wynikające ze specyfiki potrzeb danej szkoły.

6. Pedagog szkolny/psycholog:z diagnozuje środowisko wychowawcze,z zapewnia uczniom pomoc psychologiczną w odpowiednich formach,z współpracuje z rodzicami uczniów potrzebującymi szczególnej

troski wychowawczej lub stałej opieki,z zabiega o różne formy pomocy wychowawczej i materialnej dla

uczniów,z współpracuje z rodzicami w zakresie działań wychowawczych

i profilaktycznych, udziela pomocy psychologiczno-pedagogicznej rodzicom uczniów,

z współpracuje z placówkami wspierającymi proces dydaktyczno--wychowawczy szkoły i poszerzającymi zakres działań o charakterze profilaktycznym, w tym z poradnią psychologiczno-pedagogiczną,

7. Rodzice:z współtworzą szkolny program wychowawczo-profilaktyczny,z uczestniczą w diagnozowaniu pracy wychowawczej szkoły,z uczestniczą w wywiadówkach organizowanych przez szkołę,z zasięgają informacji na temat swoich dzieci w szkole,z współpracują z wychowawcą klasy i innymi nauczycielami uczą-

cymi w klasie,z dbają o właściwą formę spędzania czasu wolnego przez uczniów,z rada rodziców uchwala w porozumieniu z radą pedagogiczną pro-

gram wychowawczo-profilaktyczny szkoły.

8. Samorząd uczniowski:z jest inspiratorem i organizatorem życia kulturalnego uczniów

szkoły, działalności oświatowej, sportowej oraz rozrywkowej zgod-nie z własnymi potrzebami i możliwościami organizacyjnymi w porozumieniu z dyrektorem,

z uczestniczy w diagnozowaniu sytuacji wychowawczej szkoły,

UOO113.indd 58 28.06.2017 13:12


59

z współpracuje z zespołem wychowawców i radą pedagogiczną,z prowadzi akcje pomocy dla potrzebujących kolegów,z reprezentuje postawy i potrzeby środowiska uczniowskiego,z propaguje ideę samorządności oraz wychowania w demokracji,z dba o dobre imię i honor szkoły oraz wzbogaca jej tradycję,z może podejmować działania z zakresu wolontariatu.

VI. Kalendarz uroczystości szkolnych w roku szkolnym 2017/2018

Kalendarz powinien wskazywać konkretne terminy poszczególnych działań i przedsięwzięć, co ułatwi racjonalne planowanie uroczystości z uwzględnie-niem innych zadań szkoły oraz zaangażowania pracowników szkoły w ich realizację. Przykłady:z uroczyste rozpoczęcie roku szkolnegoz ślubowanie klas pierwszych,z porządkowanie grobów nieznanego żołnierza,z Dzień Edukacji Narodowej,z Narodowe Święto Niepodległości,z szkolny festiwal twórczości artystycznej,z andrzejki szkolne,z mikołajki klasowe,z szkolne spotkanie opłatkowe,z jasełka dla dzieci z domu dziecka,z szkolny wieczór kolęd,z kolędowanie w domu spokojnej starości,z studniówka,z szkolne walentynki,z pierwszy dzień wiosny,z Dzień Ziemi,z Święto Patrona Szkoły,z pożegnanie abiturientów,z szkolne obchody rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja,z festyn rodzinny,z Dzień Sportu,z zakończenie roku szkolnego.

UOO113.indd 59 28.06.2017 13:12


60

VII. Szczegółowe cele wychowawcze do realizacji w roku szkolnym 2017/2018

Szczegółowe cele do pracy w danym roku szkolnym będą wynikały z diagnozy przeprowadzonej w szkole, w tym ewaluacji dotychczasowych programów wy-chowawczego i profilaktyki. Odniesienie do poszczególnych sfer rozwoju pozwoli harmonijnie oddziaływać na rozwój uczniów w poszczególnych obszarach.

Przykłady:

OBSZAR ROZWOJU INTELEKTUALNEGO1. Rozpoznanie i rozwijanie możliwości, uzdolnień i zainteresowań

uczniów.2. Zwiększenie udziału uczniów w zajęciach pozalekcyjnych. W roku

szkolnym 2017/2018 50% uczniów uczestniczy w szkolnych kołach zainteresowań.

3. Wszyscy uczniowie wymagający wsparcia uzyskają pomoc w odpo-wiedniej formie.

4. Poprawa frekwencji uczniów na zajęciach lekcyjnych. 98% uczniów systematycznie realizuje obowiązek szkolny.

OBSZAR ROZWOJU SPOŁECZNEGO:1. Integracja zespołów klasowych. Przeprowadzenie zajęć integra-

cyjnych w klasach I.2. Rozumienie i respektowanie obowiązujących norm. W roku szkol-

nym 2017/2018 powyżej 90% uczniów przestrzega szkolnych norm i zasad.

3. Rozwijanie postaw prospołecznych i działań w zakresie wolonta-riatu.z w terminie do 31 października 2017 r. samorząd uczniowski

wyłoni radę wolontariatu,z rada wolontariatu opracuje program szkolnego wolontariatu

do 30 listopada 2017 r.

UOO113.indd 60 28.06.2017 13:12


61

OBSZAR ROZWOJU FIZYCZNEGO1. Kształtowanie umiejętności podejmowania i realizacji zachowań

prozdrowotnych.2. W I semestrze wszyscy wychowawcy przeprowadzą co najmniej

2 godziny zajęć sprzyjających kształtowaniu postaw prozdrowotnych.3. 100% uczniów jest świadomych zależności pomiędzy odpowied-

nim stylem życia a zdrowiem.

OBSZAR ROZWOJU EMOCJONALNEGO1. Kształtowanie pozytywnego obrazu własnej osoby.2. Przeprowadzenie cyklu zajęć (ile godzin) psychoedukacyjnych

w klasach (wskazanie w których) na temat umiejętności samooceny i rozpoznawania swoich predyspozycji.

3. 100% uczniów potrafi wskazać swoje mocne i słabe strony.4. 98% uczniów potrafi wskazać konstruktywne sposoby rozwijania

swoich predyspozycji i pokonywania potencjalnych trudności.

OBSZAR ROZWOJU DUCHOWEGO1. Upowszechnienie wiedzy na temat obowiązujących w szkole norm

i wartości.2. Do 30 września 2017 r. wychowawcy zapoznają uczniów i rodzi-

ców z systemem wartości przyjętych w koncepcji pracy szkoły oraz regulacjami prawa wewnątrzszkolnego.

3. Poprawa relacji pomiędzy pracownikami szkoły a uczniami. W roku szkolnym 2017/2018 90% uczniów w swoich zachowaniach kieruje się normami wynikającymi z przyjętych w szkole wartości.

VIII. Harmonogram działań

Poszczególne zadania powinny odpowiadać przyjętym celom, a odpowiedzial-ność za ich realizację przypisana konkretnym osobom, np. Pan/i XY przygotuje harmonogram wycieczek planowanych przez wychowawców po dokonaniu ustaleń w poszczególnych klasach, np. po zebraniach z rodzicami do 20 listo-pada. Przedstawione poniżej propozycje mają z konieczności charakter ogólny.

UOO113.indd 61 28.06.2017 13:12


62

Natomiast zadania powinny być konkretne, spójne, przypisujące personalnie odpowiedzialność za realizację konkretnego działania, np. zorganizowanie wymiany międzynarodowej w terminie od 26 marca do 3 kwietnia. Odpo-wiedzialny: Pan XY. Pozwoli to zweryfikować, czy proponowane działania są możliwe do realizacji, czy racjonalnie zaplanowany jest czas ich realizacji, czy angażują proporcjonalnie wszystkie osoby adekwatnie do ich predyspozycji i możliwości, czy np. ogólnie sformułowane zadanie, rozpisane na poszczególne działania, jest możliwe do realizacji itp. Proponowany harmonogram wymaga dostosowania zadań do realiów konkretnej szkoły i jej potrzeb wynikających z diagnozy sytuacji wychowawczej i zapotrzebowania na działania profilak-tyczne w środowisku szkolnym.

Sfe

Ra

zadania forma realizacjiosoby

odpowiedzialneTermin

iNTe

le

kTU

alN

a

Rozpoznanie

i rozwijanie moż

liwości, uzdolnień

i zainteresowań

uczniów

Przeprowadzanie

w klasach diagnoz

i ankiet wstęp

nych, obserwacje

podczas bieżącej

pracy

nauczyciele,

wychowawcy

do 30 września

2017 r.

Rozwijanie

zainteresowań

i zdolności

uczniów

Przygotowanie

propozycji zajęć

w zespołach

przedmiotowych,

prowadzenie

zajęć pozalek

cyjnych, kół

zainteresowań,

warsztatów, kon

kursów, wyjścia do

muzeum, teatru,

na wystawy, udział

w życiu kultural

nym miasta.

Przygotowanie

programów

artystycznych

nauczyciele

(Pan/Pani)

do 10 września

2017 r.,

zgodnie z harmo

nogramem zajęć

prowadzonych

przez konkretne

osoby,

zgodnie z kalen

darzem szkolnych

uroczystości

określających ter

miny konkretnych

przedsięwzięć

i osoby odpowie

dzialne za ich

przygotowanie

UOO113.indd 62 28.06.2017 13:12


63

Sfe

Ra



na uroczystości

szkolne, prezen

towanie talentów

na forum szkoły,

Szkolenie rady

pedagogicznej

z zakresu aktyw

nych metod pracy

Przeprowadzenie

przez nauczycieli

pierwszych

zajęć lekcyjnych

z wykorzystaniem

aktywizujących

metod pracy

koordynator

WDN

dyrektor

20 października

2017

zgodnie z termi

nami obserwacji

lekcji ustalonym

w planie nadzoru

pedagogicznego

do 10 września

2017 r.

Rozwijanie umie

jętności rozpozna

wania własnych

uzdolnień

Zajęcia

z orientacji

zawodowej

wychowawcy,

pedagog szkolny

październik

(zgodnie z harmo

nogramem zajęć

w poszczególnych

klasach)

Kształtowanie

postawy twórczej

Szkolny festiwal

twórczości

artystycznej

wychowawcy,

organizatorzy

przeglądu

(Pan/Panii)

25 listopada

Kształcenie

samodzielnego

formułowania

i wyrażania

sądów

Warsztaty w kla

sach (których?/

wszystkich),

debata na temat

wartości i zasad

wolontariatu

wychowawcy

Pan/Pani)

pierwsze

półrocze (zgodnie

z harmonogramem)

1 października

Podnoszenie

efektów kształ

cenia poprzez

uświadamianie

wagi edukacji

i wyników

egzaminów

zewnętrznych

Lekcje wychowaw

cze poświęcone

tej tematyce,

szkolne konkursy

z nagrodami na

najwyższą średnią

i najlepszą

frekwencję

przewodniczący

zespołów

wychowawczych

(Pan/Pani XY)

zajęcia zgodnie

z harmonogramem

opracowanym

w zespołach

wychowawczych

dla poszczegól

nych klas do

30 września opra

UOO113.indd 63 28.06.2017 13:12


64

Sfe

Ra



cowanie regula

minu konkursu.

Ogłoszenie wyni

ków konkursu

– 20 lutego

– 25 czerwca

Uczenie

planowania

i dobrej organiza

cji własnej pracy

Lekcje wychowaw

cze poświęcone

tej tematyce,

praktyczne

sposoby zarzą

dzania czasem

na warsztatach

prowadzonych

przez pedagoga

szkolnego

koordynator, np.

pedagog szkolny,

wychowawcy

marzec 2018 r.,

zgodnie z harmo

nogramem zajęć

mo

Ra

lN

a

Kształtowanie

szacunku do

ludzi, wrażliwości

na potrzeby dru

giego człowieka,

prawidłowe rozu

mienie wolności

jednostki oparte

na poszanowaniu

osoby ludzkiej

Działalność chary

tatywna, wolon

tariat szkolny.

Powołanie Rady

Wolontariatu.

Opracowanie

Programu Szkol

nego Wolontariatu

opiekun samo

rządu szkolnego

(Pan/Pani)

do 31 października

2017 r.

do 30 listopada

2017 r.

Rozwój poszano

wania dziedzictwa

narodowego

i kształtowanie

świadomości

narodowej.

Wska zywanie

autorytetów

i wzorców

moralnych

Świętowanie rocz

nic i wydarzeń

patriotycznych,

lekcje wychowaw

cze na temat

patriotyzmu,

spotkanie z wete

ranem II wojny

światowej

nauczyciele

wskazani jako

odpowiedzialni

za poszczególne

działania

(Pan/Pani)

zgodnie z kalenda

rzem uroczysto

ści i personalną

odpowiedzialnoś

cią za konkretne

działanie,

11 listopada

2017 r.

Poznanie kultury

rodzimej, zazna

jamianie z kulturą

regionu.

Wycieczki,

tematyczne lekcje

wychowawcze

wskazanie osób

odpowiedzialnych

za wskazana

formę Pan/Pani

terminy konkret

nych wycieczek

planowanych przez

wychowawców

UOO113.indd 64 28.06.2017 13:12


65

Sfe

Ra



i nauczycieli

(np. od do)

Poznanie dorob

ku kulturalnego

Europy, świata,

wykształcenie

postawy toleran

cji i szacunku dla

innych narodów,

kultur, religii

Międzynarodowe

wymiany mło

dzieży, lekcje

wychowawcze

poświęcone tej

tematyce,

wycieczki

koordynator

programu

wymiany

(Pan/Pani)

nauczyciele,

wychowawcy,

(konkretne osoby)

zgodnie z termi

nem projektu

(od do), zgodnie

z harmonogramem

opracowanym do

20 listopada

Uczenie właś

ciwego pojęcia

tolerancji, odwagi

w reagowaniu

na niesprawied

liwość, krzywdę

drugiego czło

wieka, agresję

Warsztaty

organizowane

przez pedagoga

szkolnego.

Lekcje

wychowaw cze

poświęcone tej

tematyce

pedagog szkolny,

wychowawcy klas

(których),

przewodniczący

zespołu

wychowawczego

Pan/Pani

zgodnie z harmo

nogramem opra

cowanym przez

pedagoga do 30

listopada 2017 r.,

zgodnie z harmo

nogramem opra

cowanym przez

przewodniczą cego

zespołu wycho

wawczego do

30 marca 2018 r.

Promowanie

zdrowego stylu

życia

Dzień Sportu,

zajęcia o zdro

wym stylu odży

wiania się oraz

znaczeniu ruchu

w życiu człowieka

prowadzone przez

wychowawców na

podstawie scena

riusza opracowa

nego przez zespół

w składzie:…

Pan/Pani np.

nauczyciel WF,

nauczyciele bio lo

gii i wychowania

fizycznego

(Pan/Pani)

realizatorzy wycho

wawcy klas.

21 czerwca,

zgodnie z harmo

nogramem opra

cowanym przez

(Pan/Pani)

SP

ołe

cz

Na Kształtowanie

przekonania

o społecznym

wymiarze istnie

nia osoby ludzkiej,

Omówienie zasad

statutu szkoły

i regulaminów

szkolnych, lekcje

wychowawcze

koordynator

wycho wawcy

do 30 września

2017 r.

UOO113.indd 65 28.06.2017 13:12


66

Sfe

Ra



a także o społecz

nym aspekcie

bycia uczniem

szkoły

poświęcone tej

tematyce

Uczenie działania

zespołowego,

tworzenia klimatu

dialogu i efektyw

nej współpracy,

umiejętności

słuchania innych

i rozumienia ich

poglądów.

Uczenie zasad

samorządności

i demokracji

Warsztaty

z zakresu komuni

kacji społecznej,

pracy w zespole,

funkcjonowania

wśród innych,

analizy sytuacji

problemowych

i możliwości ich

konstruktywnego

rozwiązywania.

Kurs mediacji

dla uczniów chęt

nych, prowadzony

przez pedagoga

szkolnego.

Wybory do samo

rządu uczniow

skiego/wybory

samorządów

klasowych,

bieżąca kontrola

ich działalności,

wybory opiekuna

samorządu

uczniowskiego.

Szkolna debata nt.

praw i wolności

w szkole

pedagog szkolny,

opiekun

samorządu

Pan/Pani

Pan/Pani

do 20 lutego

2018 r. zgodnie

z harmonogra

mem zajęć,

zgodnie z pro

gramem zajęć

w I semestrze,

15 września

2017 r.

17 stycznia

2018 r.

Doskonalenie

kultury bycia

Zajęcia Akademii

Dobrych Manier

– zajęcia pozalek

cyjne dla uczniów

pedagog szkolny pierwsze

półrocze, zgodnie

z programem

zajęć

UOO113.indd 66 28.06.2017 13:12


67

Sfe

Ra



Kształtowanie

postawy

szacunku wobec

środowiska

naturalnego

Udział w akcji

Sprzątanie

Świata.

Udział w akcjach

charytatywnych

na rzecz zwie

rząt, wycieczki

krajoznawcze

Pan/Pani terminy konkret

nych działań

Kształtowanie

aktywnej postawy

wobec przyszłej

pracy zawodowej

oraz wymagań

rynku pracy.

Współpraca

z urzędem pracy

oraz innymi insty

tucjami w celu

uzyskania infor

macji o sytuacji

na lokalnym rynku

pracy

Warsztaty dla

klas (których)

prowadzone

przez pedagoga

szkolnego, nauka

poszukiwania

pracy, analizy

ofert, nauka

wypełniania doku

mentów związa

nych z podjęciem

pracy zawodowej,

przygotowanie

do rozmowy kwa

lifikacyjnej przed

podjęciem pracy

pedagog szkolny,

nauczyciel przed

siębiorczości

(Pan/Pani)

drugie półrocze

zgodnie z harmo

nogramem zajęć

opracowanym

przez pedagoga

do 30 września

Systematyczne

monitorowanie

frekwencji ucz

niów na zajęciach

lekcyjnych.

Zwiększenie

współpracy

z rodzicami

w zakresie kon

troli obowiązku

szkolnego

Analiza frekwencji

uczniów.

Systematyczne

informowanie

rodziców

o absencji

uczniów, wywia

dówki, dni otwar

te, indywidualne

spotkania

z rodzicami

wicedyrektor

sporządzanie

miesięcznych

zestawień obec

ności w pierw

szym dniu miesią

ca następującego

po okresie

kontroli,

zgodnie z harmo

nogramem zebrań

i dni otwartych,

ustalonym na

dany rok szkolny

UOO113.indd 67 28.06.2017 13:12


68

Sfe

Ra



em

oc

jo

Na

lN

a

Nauka nabywania

świadomości

własnych słabych

i mocnych stron,

kształtowanie

samoakcepta

cji, budowanie

poczucia własnej

wartości

Warsztaty dla

uczniów prowa

dzone przez spe

cjalistów z PPP.

Lekcje wychowaw

cze poświęcone

tej tematyce

– wskazanie kon

kretnych zajęć

pedagog szkolny, październik –

zgodnie z konkret

nymi terminami

dla poszczegól

nych oddziałów

Kształcenie umie

jętności rozwiązy

wania problemów

bez użycia siły

Zajęcia

integracyjne

w klasach….

Lekcje wychowaw

cze z wykorzysta

niem filmu o agre

sji i jej unikaniu

pedagog szkolny

Pan/Pani

np. nauczyciel

bibliotekarz

wrzesień – kon

kretne terminy

zajęć,

zgodnie z konkret

nymi terminami

dla poszczegól

nych oddziałów

VIII. Zasady ewaluacji programu wychowawczo-profilaktycznego.

Ewaluacja programu polega na systematycznym gromadzeniu infor-macji na temat prowadzonych działań, w celu ich modyfikacji i pod-noszenia skuteczności programu wychowawczo-profilaktycznego.

Ewaluacja przeprowadzana będzie poprzez:1) obserwację zachowań uczniów i zachodzących w tym zakresie

zmian,2) analizę dokumentacji,3) przeprowadzanie ankiet, kwestionariuszy wśród uczniów, rodzi-

ców i nauczycieli,4) rozmowy z rodzicami,5) wymianę spostrzeżeń w zespołach wychowawców i nauczycieli,6) wymianę spostrzeżeń w zespołach wychowawców i nauczycieli,7) analizy przypadków.

UOO113.indd 68 28.06.2017 13:12


69

Ewaluacja programu przeprowadzana będzie w każdym roku szkolnym przez zespół ds. ewaluacji programu wychowawczo-profilaktycznego powołany przez dyrektora. Zadaniem zespołu jest opracowanie planu ewaluacji, organizacja badań oraz opracowanie wyników. Z wynikami prac zespołu w formie raportu ewaluacyjnego zostanie zapoznana rada pedagogiczna i rada rodziców.

Program wychowawczo-profilaktyczny został uchwalony przez radę rodziców w porozumieniu z radą pedagogiczną szkoły ...................................... w ...................................... w dniu ......................................

UOO113.indd 69 28.06.2017 13:12

70

PodSTaWa PRaWNa

z Ustawa z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59).z Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 18 sierpnia 2015 r.

w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informa-cyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz.U. poz. 1249).

z Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012 r. poz. 977 ze zm.).

z Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przyspo-sabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z 2017 r. poz. 356).

z Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 17 marca 2017 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz.U. z 2017 r. poz. 649).

z Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. Nr 78 poz. 483 ze zm.).

UOO113.indd 70 28.06.2017 13:12

Podstawa prawna

71

z Konwencja o Prawach Dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989r. (Dz.U. z 1991 r. nr 120 poz. 526).

z Ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1379).

z Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1943 ze zm.).

z Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012 r. poz. 977).

z Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 17 czerwca 2016 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wycho-wania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2016 r. poz. 895).

z Ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciw-działaniu alkoholizmowi (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 487).

z Ustawa z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 783).

z Ustawa z 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 298).

z Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno--pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2013 r. poz. 532).

z Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 24 lipca 2015 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych spo-łecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. z 2015 r. poz. 1113).

z Priorytety Ministra Edukacji Narodowej na rok szkolny 2017/2018.

UOO113.indd 71 28.06.2017 13:12

UOO113.indd 72 28.06.2017 13:12

NOWY OBOWIĄZKOWY DOKUMENT:

Poradnik dyrektora

Przykład nowego programuwychowawczo-profilaktycznego

Programwychowawczo-profilaktyczny

• nowe regulacje prawne w zakresie wychowania i profilaktyki

• etapy konstruowania nowego programu• organizacja prac rady pedagogicznej

MARZENNA CZARNOCKA

dyrektor poradni psychologiczno-pedagogicznej. Członek Zespołu ekspertów ds. specjalnych potrzeb uczniów konsultującego projekt MEN w sprawie pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkołach

Marzenna Czarnocka

P r o f E s j o N a l N E P u b l i k a C j E d l a s Z k ó ł i P l a C ó w E k o ś w i a t o w y C hCena brutto 39,90 zł

uo

o 11

3

Polecamy nasze pozostałe publikacje:

dostępne pod adresem: http://fabrykawiedzy.com

UOO113 Nowy obowiązkowy dokument v2.indd 1 27.06.2017 05:32

NOWY OBOWIĄZKOWY DOKUMENT: Program wychowawczo … · UOO113 Nowy obowiązkowy dokument v2.indd 1...

Documents

Transcript of NOWY OBOWIĄZKOWY DOKUMENT: Program wychowawczo … · UOO113 Nowy obowiązkowy dokument v2.indd 1...