NOWOCZESNE METODY PODNOSZENIA EFEKTYWNOŚCI PRACY:

BADANIE METOD PRACY

Wydział ZarządzaniaKatedra Marketingu i Zarządzania ProdukcjąKraków 2008

Dominik KOWAL

Literatura:

� Bieniok H. i zespół Metody sprawnego zarządzania, PLACET Warszawa 2004

� Błaszczyk W. Metody organizacji i zarządzania. Kształtowanie relacji organizacyjnych PWN, Warszawa 2006

� Koźmiński K., Piotrowski W. (red.) Zarządzanie teoria i praktyka, PWN, Warszawa 2005

� Lisiński M., Martyniak Z., Potocki A. Techniki organizatorskie: badanie pracy,Akademia Ekonomiczna, Kraków 1985 Akademia Ekonomiczna, Kraków 1985

� Martyniak Z. Organizacja i zarządzanie-15 efektywnych metod, ANTYKWA 1997

� Martyniak Z. Organizacja i zarządzanie 70 problemów teorii i praktyki, ANTYKWA, Kluczbork 2001

� Martyniak Z. 15 pionierów Organizacja i zarządzanie, ANTYKWA Kluczbork 1999

� Mikołajczyk Z., Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 2002

Zaliczenie:

Podział na Projekt Prezentacja Uczestnictwo w zajęciach

Podział na grupy

robocze

Projekt wykonywany w grupach

Prezentacja projektu na zajęciach

Plan zajPlan zajPlan zajPlan zaj projektowoprojektowoprojektowoprojektowo---- wiczeniowych:wiczeniowych:wiczeniowych:wiczeniowych:

Lp. Termin spotkania Godzina Liczba godzin

Tematyka

1. 18 kwietnia 2008 8.45-13.15 6h Ćwiczenia 1

2. 25 kwietnia 2008 8.45-13.15 6h Ćwiczenia 2

3. 2 maja – majowy weekend

4. 9 maja – juwenalia krakowskie

5. 16 maja 8.45-11.45 4h Konsultacje projektów***

6. 23 maja – weekend Boże Ciało

7. 30 maja 8.45-13.15 6h Referowanie projektów cz.1

8. 6 czerwca 8.45-13.15 6h Referowanie projektów cz. 2

9. 9 czerwca (poniedziałek) 8.45-10.15 2h Podsumowanie i zaliczenia

10. 10 czerwca (wtorek)

11. 11 czerwca (środa)

SUMA 30h

Badanie metod pracy (BMP)stanowi punkt wyjścia dla:

doskonalenia technologii i

organizacji procesów produkcyjnych i pomocniczych

projektowania nowych procesów,

oddziałów,

ustalenia prawidłowych

technicznych norm oddziałów, zakładów

doskonalenia organizacji

zarządzania

doskonalenia organizacji i techniki

pracy biurowej

technicznych norm pracy

Idea BMP:Henryk Mreła

� podziału badanego procesu pracy na odpowiednio drobne części składowe,

� zarejestrowana ich za pomocą umownych symboli graficznych,

� poddania każdej z nich krytycznej ocenie i analizie pod kątem eliminacji, połączenia lub uproszczenia sposobu jej eliminacji, połączenia lub uproszczenia sposobu jej realizowania,

� opracowania zbiorczego projektu usprawnienia oraz wprowadzenia go w życie

Zadania, jakie spełnia BMP:

� usprawnianie procesów produkcyjnych i sposobów wykonywania wszelkich innych prac;

� lepsze rozplanowanie zakładów, wydziałów i stanowisk pracy;

� doskonalenie konstrukcji maszyn, urządzeń, środków � doskonalenie konstrukcji maszyn, urządzeń, środków transportu, itd.;

� ekonomizacja wysiłku ludzkiego, redukcja czynności zbędnych, łączenie i upraszczanie pozostałych czynności;

� lepsze wykorzystanie materiałów, maszyn i siły roboczej;

� stwarzanie lepszych warunków pracy.

Etapy badania metod pracy:

1. wybór celu i przedmiotu badania

2. rejestracja stanu faktycznego

3. krytyczna analiza i ocena stanu faktycznego

4. projektowanie stanu proponowanego

5. wprowadzenie w życie zaprojektowanego

usprawnienia.

Kilka uwag:

� Etapem kluczowym jest rejestracja stanu faktycznego� Rejestracje dokonuje się najczęściej, stosując technikę

KARTOWANIA (określana mianem: STENOGRAFII ORGANIZATORSKIEJ

� Polega na rejestracji badanych procesów pracy za pomocą umownych symboli graficznych na specjalnych kartach i wykresachumownych symboli graficznych na specjalnych kartach i wykresach

� Narzędzie uniwersalne w tym sensie, że można ją stosować zarówno do badania pracy tkacza w fabryce włókienniczej, pracownika gospodarstwa rolnego, szwaczki w fabryce, kelnera w restauracji czy mechanika samochodowego

� Możliwe jest to dzięki sprowadzeniu wszystkich czynności, jakie mogą występować w pracach fizycznych, do kilku uniwersalnych, podstawowych elementów pracy, którym odpowiada określony SYMBOL GRAFICZNY

5 symboli stenografii organizatorskiej Amerykańskiego Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników z D. Porterem na czele.

dodatkowe symbole:

1. Wybór celu i przedmiotu badania „analiza potrzeb organizacyjnych”, kierunki postępowania organizatorskiego:

1. określenie celu ogólnego

2. wstępną analizę organizacyjną

3. określenie przedmiotu organizowania

4. określenie celu szczegółowego

5. analizę aspektów ekonomicznych, technicznych i psychologicznych przedmiotów organizowania

Omówienie szczegółowe etapu 1:

� określenie celu ogólnego - określany najczęściej przez kierownictwo, wynika z bieżącej polityki przedsiębiorstwa np.: wzrost wydajności pracy, spadek kosztów, wzrost jakości, polepszenie warunków pracy

� wstępna analiza organizacyjna – ustalenie � wstępna analiza organizacyjna – ustalenie podstawowych kierunków zmian potrzebnych do zrealizowania ustalonego wstępnie celu. Określenie potencjalnych przedmiotów organizowania i ich hierarchii ważności (metody: kwestionariuszowo-testowa, ankietowa, obserwacji migawkowych czy analizy dokumentacji)

Omówienie szczegółowe etapu 1:

� ustalenie celu szczegółowego – konkretyzacja celu ogólnego (np.: wzrost wydajności o 20%, obniżenie kosztów o 5 %) lub przejście do celów niższego szczebla (np.: wzrost wydajności pociąga za sobą eliminację czynności zbędnych, skrócenie dróg transportowych)transportowych)

� analiza aspektów ekonomicznych – wstępny szacunek efektywności ekonomicznej zamierzonego usprawnienia z uwzględnieniem korzyści i przewidzianych nakładów

� analiza aspektów technicznych – określenie środków technicznych potrzebnych do przeprowadzenia badania i wprowadzenia udoskonaleń

Omówienie szczegółowe etapu 1:

� analiza aspektów psychologicznych – sprawdzenie jaka jest możliwość wystąpienia oporów w stosunku do proponowanych usprawnień ze strony personelu kierowniczego jak i wykonawców pracujących wg. dotychczasowych zasaddotychczasowych zasad

� analiza warunków pracy – zbadanie hałasu, oświetlenia, pozycji przy pracy temperatury, wilgotności powietrza, wstrząsów, przerw w pracy

� ustalenie środków i terminów

2. Rejestracja stanu faktycznego

� METODA KARTOWANIA (stenografia organizatorska)

� Rejestrowanie badanych procesów pracy za pomocą umownych symboli graficznych na pomocą umownych symboli graficznych na specjalnych kartach i wykresach przebiegu.

Obserwacją nazywamy celowe postrzeganie rzeczywistości prowadzone według z góry przyjętego planu, realizowane pod kątem gromadzenia i rejestracji istotnych faktów oraz ich dalszej interpretacji.

Podstawowe rodzaje kart

Karta przebiegu materiału (KPM)

Karta przebiegu czynności (KPC)

Karta procesu (KP)Karta procesu (KP)

Karta przebiegu czynności zespołowych (KPCZ)

Karta czynności obu rąk (KCR)

Karta obiegu dokumentu (KOD)

KPMKarta Przebiegu Materiału stanowi chronologiczny zapis wszystkich czynności jakim jest poddawany materiał oraz stanów w jakich znajduje się materiał w trakcie procesu.

Operacja

czynności zmierzające do

zmiany właściwości fizycznych,

chemicznych, kształtu

przedmiotu pracy

Przemieszczenie (transport) bez

obciążenia,

ruch pracowników

Manipulacja

przemieszczenie materiału na odległość nie

większą niż 2 m, np.: zdjęcie materiału ze

środka transportu

Kontrola

ilościowa: np.: mierzenie, ważenie;

jakościowa: np.: badanie

gładkości, twardości

Oczekiwanie

stany bezczynności, bezwładności

maszyn, wykonawców

Magazynowanie

następstwo fazy oczekiwania

poprzez wystawienie

kwitu rozchodowego

Wykres przebiegu materiału

Prasy WannaStanowisko kontroli

Rozdzielnia

DStanowiska montażu

Prasa

Szlifierka

Przestrzenny wykres przebiegu materiału

Oznaczenia:

A,B,C,E,F,K - stanowiska pracy

W - winda

1

1

1

1

2

3

2

4

5

6

2

1

7

3

a) układ liniowy b) układ zbieżny

1

2

3

6

1

1

2 4

5

6

1

4

7

3

d) Układ mieszany

3

2

3 4

c) układ rozbieżny

5

2

8

9

KPRejestracja procesów złożonych z operacji i czynności kontrolnych składających się na obserwowany proces technologiczny.

Operacja Kontrola

KPCChronologiczny zapis wszystkich czynności wykonywanych przez pracownika oraz stanów jego bezczynności w badanym procesie pracy.

Operacja

czynności zmierzające do

zmiany właściwości fizycznych,

chemicznych, kształtu

przedmiotu pracy

Przemieszczenie (transport) bez obciążenia,

ruch pracowników

Przemieszczenie z obciążeniem

Kontrola

ilościowa: np.: mierzenie, ważenie;

jakościowa: np.: badanie

gładkości, twardości

Oczekiwanie

stany bezczynności wykonawców

Podtrzymywanie (Magazynowanie)

następstwo fazy oczekiwania

poprzez wystawienie

kwitu rozchodowego

Oderwanie do innej pracy

KPCZSystematyczna rejestrowania kolejnych, zależnych od siebie czynności wszystkich członków zespołu uwzględniając ich wzajemne powiązania w czasie i na stanowiskach pracy.

KOD

Analiza procesu obiegu dokumentu umożliwia:

• uproszczenie obiegu (zmniejszenie liczby uczestników obiegu oraz liczby operacji),

• skrócenie czasu obiegu,

• zmniejszenie liczby kopii,

likwidację dublujących się informacji występujących w różnych • likwidację dublujących się informacji występujących w różnych dokumentach,

• wykrycie oraz ograniczenie samowoli i dowolności urzędników w zakresie obiegu dokumentów

Kasa Kierownik Działu Sprzedaży

Księgowość

Statystyka Sprzedaży Zagranicznej

Statystyka Sprzedaży Krajowej

Księgowość Finansowa

Kancelaria

Registratura

Księgowość „Dostawcy - Odbiorcy”

3. Krytyczna analiza i ocena

ustalenie węzłowych elementów pracy

• intuicja organizatora, najczęściej wybierane są operacje

w stosunku do każdego elementu węzłowego

przeprowadza się analizę (fazy)

• jak jest? (ustalenie stanu faktycznego)• dlaczego tak jest? (uzasadnienie stanu faktycznego)• jak jeszcze może być? (zestawienie możliwych wariantów rozwiązań)• jak powinno być? (ustalenie wariantu optymalnego)

Etap krytycznej oceny i analizy prowadzony jest we wszystkich fazach przekroju czynników wpływających na procesy pracy

jak jest? dlaczego tak jest? jak jeszcze może być? jak powinno być?

cel materiał wzór wyrobu kolejność miejsce sprzęt sposób

wykonania wykonawca

Zmiana któregokolwiek z wymienionych ośmiu czynników wywołuje konieczność zmiany czynników wymienionych w dalszej kolejności. Natomiast czynniki wcześniejsze mogą pozostać bez zmian.

4. Projektowanie stanu postulowanego

ocena ekonomiczna, techniczna

uporządkowanie zmian zaproponowanych w toku krytycznej analizy i oceny stanu faktycznego

opracowanie właściwego projektu stanu proponowanego

weryfikacja projektu w warunkach symulowania lub rzeczywistych

techniczna i psychologiczna projektu

Ocena projektu stanu postulowanego z punktu widzenia warunków pracy

…ustala się, czy proponowane zmiany nie powodują:

� wzrostu intensywności pracy,

� zwiększenia monotonii pracy,

pogorszenia materialnych warunków pracy (hałas, wibracje, � pogorszenia materialnych warunków pracy (hałas, wibracje, oświetlenie, mikroklimat, zanieczyszczenie, itp.),

� zagrożenia wypadkami przy pracy.

5. Wprowadzenie w życie zaprojektowanego usprawnienia

� opracowanie zwięzłego sprawozdania z przeprowadzonego badania metod pracy i zatwierdzenie projektu zmianzatwierdzenie projektu zmian

� przygotowanie środków technicznych

� przygotowanie czynnika ludzkiego

� rozruch organizacyjny

� zanikająca kontrola wdrażania

Case study 1: Huta szkła

� W pewnej hucie szkła w wyniku realizacji etapu wyboru celu i przedmiotu badania ustalono napodstawie wytycznych dyrekcji przedsiębiorstwa, iż celem ogólnym usprawnień organizacyjnychpowinien być wzrost wydajności pracy. Przeprowadzona pod tym kątem wstępna analizaorganizacyjna wykazała m.in., że proces pakowania szklanek i przekazywania ich do magazynuwyrobów gotowych kwalifikuje się jako przedmiot badania metod pracy. Jako cel szczegółowyprzyjęto zmniejszenie pracochłonności poniższego procesu pracy.

OPIS PROCESU PRACY

� Szklanki, posortowane po obrobieniu na ciągu szlifierskim, są układane na wózku paletowym iprzewożone na odległość 20 m stanowiska pakowania. Przewóz ten trwa 10 sekund. Zanimszklanki zostaną zabrane z palety do pakowania, upływa 2 minuty. Po tym czasie pakowaczkapobiera szklanki z palety (2 s.) po czym pakuje je po 12 sztuk w opakowania składające się zwełny drzewnej, papieru i drutu służącego do przewiązywania paczek. Zapakowanie jednejpaczki zajmuje jej 84 sekundy. Po zapakowaniu każdych kolejnych 4 paczek pakowaczka bierzeje (4s.) i zanosi na stertę na odległość 6 m, (wszystkie razem) co zajmuje jej około 3 sekund ikładzie je tam (2s.). Gdy sterta całej partii wyrobów, obejmujących 80 paczek, jest ułożona,paczki są przenoszone na wózek dwukołowy (1,5m.). Trwa to około 3 minut. Po tym czasie paczkiprzewożone są do magazynu wyrobów gotowych przez dwóch pracowników magazynowych(15s.). W magazynie są układane na regałach (180s.), gdzie pozostają aż do czasu wysyłki doodbiorcy.

Rozwiązanie - tabela:

Czas [.....]

Odległość [.....]

Symbol Opis Narzędzia/Uwagi

Case study 2: Załadunek worki

� Opis procesu magazynowo – ekspedycyjnego

� Na wstępie robotnik udaje się do składu pustych worków (B) przechodząc ok. 15 m.w ciągu 10 s. Wybiera tam kolejno 20 szt. Worków w ciągu 30 s. Następnieprzenosi partię pustych worków w pobliże zasobnika z materiałem sypkim (A) naodległość 45 m. w czasie 30 s. Przy zasobniku składa worki (2 s.) Bierzerozprostowuje i ustawia jeden z nich 10 s. po czym bierze łopatę 2 s. i nasypujemateriał do worka 30 s.. Następnie odstawia łopatę 2 s., napełniony worekmateriał do worka 30 s.. Następnie odstawia łopatę 2 s., napełniony worekumieszcza na wózku ręcznym dwukołowym 4 s. i przewozi na odległość 30 m. dowagi (C) w ciągu 25 s.. Ustawia worek na wadze w 3 s. I waży go odsypując lubdosypując materiał w miarę potrzeby przeciętnie trwa to 8 s.. Po zważeniuprzesuwa worek na maszynę do zszywania (D) na odległość 3 m w ciągu 3 s..Zszywa worek 2 s., po czym ustawia go na palecie (E) mieszczącej 20 worków.Znajduje się ona 1,5 m. od maszyny do zszywania a ustawienie worka trwa 4 s.Następnie robotnik wraca do wagi 4 s. podejmuje wózek ręczny 1 s. i powraca znim do zasobnika co trwa 20 s. Po napełnieniu, zważeniu i zszyciu wszystkich 20worków robotnik uruchamia wózek podnośnikowy 3 s., podnosi załadowaną paletę4 s. i przewozi ją do magazynu ekspedycji (F) odległość około 50 m. w ciągu 15 s.Tam opuszcza paletę 4 s. która jest następnie magazynowana.

Case study 3: Tosty - KPCZ

� Obsługujący wkłada jedną kromkę do opiekacza z jednej strony, po czym wkłada drugą kromkę do opiekacza z drugiej strony. Po upływie 30 s. od chwili włożenia pierwszej kromki odwraca ją, oczekuje 2 s. i obraca drugą kromkę. Po opieczeniu pierwszej z obu stron wyjmuje ją, a następnie wyjmuje druga kromkę. Na miejsce zwolnione prze pierwszą kromkę wkłada trzecią opiekając ja z jednej strony, poczym obraca ją i opieka z drugiej strony. Na koniec wyjmuje ja z opiekacza.

� Należy założyć, iż obie ręce są zajęte przy wkładaniu kromki do opiekacza przez 4 s. jedna ręka jest zajęta przez 2 s. przy obracaniu kromki. Obie ręce są zajęte przez 4 s. przy wyjmowaniu kromki z opiekacza. Opiekanie kromki z jednej strony trwa 30 s.

Co powinien zawierać projekt…

1. wybór celu i przedmiotu badania1. przedmiot badania

2. cel ogólny

3. cel szczegółowy

2. rejestracja stanu faktycznego1. opis słowny, (rejestracja wideo)

2. schemat, mapka

3. rejestracja na odpowiedniej karcie

4. zestawienie

3. krytyczna ocena i analiza stanu faktycznego1. opis

4. projektowanie stanu proponowanego (ulepszenia)1. (opis)

2. schemat, mapka po zaproponowanych korektach, zmianach

3. rejestracja na odpowiedniej karcie

4. zestawienie

5. ocena spodziewanych efektów usprawnienia1. opis

2. zestawienie – dotychczasowa, proponowana, oszczędności

3. wnioski

6. podsumowanie

� Zalogować się na Platformę e-learningową. Kod dostępu: METODA

� Monitorować: www.zarz.agh.edu.pl/dkowalZakładka: aktualności i dydaktyka/stacjonarneZakładka: aktualności i dydaktyka/stacjonarne

� Podzielić się na grupy projektowe