NOWE PRZYMIERZE Z ISRAELEM - cloud … · Izajasza *, mówiącego: 15 Ziemia Zabulona i ziemia...

NOWE PRZYMIERZEZ ISRAELEM

EWANGELIAMateusz

Dobra Nowina spisana przez Mateusza

1. KSIĘGA początku * Jezusa ** Chrystusa ***, syna Dawida, syna Abrahama. Jan 1,41; 4,252 Abraham spłodził Izaaka *, a Izaak spłodził Jakóba, a Jakób spłodził Judę ** i jego bra-ci, 3 a Judas spłodził Faresa i Zarę z Tamary, a Fares spłodził Hesrona, a Hesron spło-dził Arama, 4 a Aram spłodził Aminadaba, a Aminadab spłodził Naasona, a Naason spło-dził Salmona, 5 a Salmon spłodził Booza * z Rachaby, a Booz spłodził Obeda z Ruty, a Obed spłodził Jessego **, 6 a Jesse spłodził króla Dawida.A Dawid, król, spłodził Salomona z tej, która była Uriasza, 7 a Salomon spłodził Roboama *, a Roboam spłodził Abiasza, a Abiasz spłodził Azę, 8 a Aza spłodził Jozafata, a Jozafat spłodził Jorama, a Joram spłodził Ozjasza, 9 a Ozjasz spłodził Joatama, a Joatam spło-dził Achaza, a Achaz spłodził Ezechiasza, 10 a Ezechiasz spłodził Manassesa, a Manas-ses spłodził Amosa, a Amos spłodził Jozjasza, 11 a Jozjasz spłodził Jechoniasza i jego braci podczas przesiedlenia do Babilonu *.12 A po przesiedleniu do Babilonu, Jechoniasz spłodził Salatiela, a Salatiel spłodził Zoro-babela *, 13 a Zorobabel spłodził Abijuda, a Abijud spłodził Elijakima, a Elijakim spłodził Azora, 14 a Azor spłodził Sadoka, a Sadok spłodził Achima, a Achim spłodził Elijuda, 15 a Elijud spłodził Eleazara, a Eleazar spłodził Mattana, a Mattan spłodził Jakóba *, 16 a Jakób spłodził Józefa *, męża Marii **, z której został zrodzony Jezus, zwany Chrystu-sem.17 Tak więc wszystkich pokoleń jest: Od Abrahama do Dawida czternaście pokoleń, i czternaście pokoleń od Dawida do przesiedlenia do Babilonu, i czternaście pokoleń od przesiedlenia do Babilonu do Chrystusa.18 A narodzenie Jezusa Chrystusa było takie: Gdy Maria, jego matka, została zaślubiona Józefowi, jeszcze zanim się zeszli, była znaleziona brzemienną z Ducha Świętego. 19 Ale Józef, jej mąż, będąc sprawiedliwym i nie chcąc jej zniesławić, postanowił skrycie się jej pozbyć. 20 A kiedy to rozważał, oto we śnie, ukazał mu się anioł Pana, mówiąc: Józefie, synu Dawida, nie bój się przyjąć Marii, twojej żony; bowiem co w niej zostało poczęte, jest z Ducha Świętego. 21 A urodzi syna, i Jego Imię nazwiesz Jezus *; bowiem on zbawi swój lud od ich grzechów **. 1 Jana 3,422 A to się wszystko stało, aby mogło być wypełnione, co powiedziano od Pana przez pro-roka, mówiącego: 23 Oto dziewica będzie brzemienna i porodzi syna, a Jego Imię nazwą Emmanuel, co się tłumaczy: Bóg wśród nas. Izajasz 7,14; 8, 8 - 10 24 Dlatego Józef, kiedy został obudzony ze snu, uczynił tak, jak mu rozkazał anioł Pana i przyjął swoją żonę, 25 ale jej nie uznawał *, aż urodziła swego syna pierworodnego; i nazwał Jego Imię JEZUS.

*1,1 z gr. genesis; także: pierwocin, źródła życia, powstawania**1,1 co znaczy: Jam Jest Wspomaga (wg. II Mojżesza 3,14 - Będę Wspomaga). W tłumaczeniu Sta-rego Testamentu Izaaka Cylkowa (dalej - C) - Jezus to hebr. Jehoszua; wg. Judische Lexikon, Berlin

1930 - Jehoszua / Jeszua; inni: Jahszua; wg. New Bible Dictionary 1962, z aramejskiego - Yešu (czy-taj: Jeszu; porównaj w innych tłumaczeniach: Nehemiasza 3,19); wg. Septuaginty (dalej - S) oraz ma-nuskryptów NT gr. Jesous (czytaj: Jesus); stąd polskie - Jezus.***1.1 gr. Christos, odpowiada hebr. Maszijach; aram. Meszicha; gr - aram. Messias; co znaczy: Po-mazaniec Boga.*1,2 z hebr. Ic'haka**1,2 z hebr. Jehudę / Judę; z gr. Judasa / Judę *1,5 ST z hebr. Boaza**1,5 gr. Iessaia; ST hebr. Iszaja; spolszczone: Jessego*1,7 z gr.; ST z hebr. Rehabeama; patrz: 1, 2 Królów*1,11 ST z hebr. Babelu*1,12 ST z hebr. Zerubabela*1,15 od hebrajskiego imienia: Jakob*1,16 z hebr. Josefa**1,16 z hebr. Mirjam; z gr. Mariam*1,21 patrz: **1,1**1,21 w języku greckim słowo to znaczy także (dalej - także:): win, błędów; ofiar za grzech*1,25 także: nie akceptował

2. A gdy, za dni króla Heroda, Jezus narodził się w judzkim * Betlejem **, oto mędrcy ze wschodu przybyli do Jerozolimy, mówiąc: 2 Gdzież jest ten narodzony król Żydów *? Widzieliśmy bowiem jego gwiazdę na wschodzie i przyszliśmy oddać mu pokłon. 3 A kie-dy król Herod o tym usłyszał, zatrwożył się, a z nim cała Jerozolima. 4 Więc zbierając wszystkich przedniejszych kapłanów i nauczycieli * ludu, dowiadywał się od nich, gdzie się ma Chrystus narodzić. 5 A oni mu powiedzieli: W judzkim Betlejem; bo tak jest napi-sane przez proroka: 6 I ty, Betlejemie, ziemio Judy, wcale nie jesteś najmniejsze między książętami Judy; bowiem z ciebie wyjdzie Wódz, który będzie prowadził mój lud Israela. Micheasz 5,27 Wtedy Herod wezwał potajemnie tych mędrców i pilnie się od nich wywiedział o czas, w którym się ukazała gwiazda, 8 a posławszy ich do Betlejem, powiedział: Wyruszcie i pilnie się wypytajcie o to dziecię; a gdybyście znaleźli, donieście mi, abym i ja, gdy przybędę - oddał mu pokłon. 9 Więc oni wysłuchali króla i odeszli; a oto poprzedzała ich gwiazda, którą widzieli na wschodzie, aż przybyła oraz stanęła nad miejscem, gdzie było dzieciąt-ko. 10 Kiedy ujrzeli tą gwiazdę, uradowali się bardzo wielką radością. 11 A kiedy weszli do rodziny, ujrzeli dzieciątko z Marią, jego matką, więc upadli oraz oddali mu pokłon; a gdy otworzyli swe skarby, ofiarowali mu dary: złoto, kadzidło i mirrę. 12 Lecz otrzymali we śnie ostrzeżenie, aby nie wracać do Heroda; zatem inną drogą powrócili do swej krainy.13 A kiedy oni odeszli, oto anioł Pana ukazuje się we śnie Józefowi, mówiąc: Wstań, weź dzieciątko, jego matkę oraz uciekaj do Egiptu *, i bądź tam aż ci powiem; bowiem Herod będzie szukał dzieciątka, by je zgładzić. 14 Więc on wstał, wziął w nocy dzieciątko oraz jego matkę, i uszedł do Egiptu, 15 a był tam aż do śmierci Heroda; aby się wypełniło, co powiedziano od Pana przez proroka, mówiącego: Z Egiptu wezwałem mego Syna. Oze-asz 11,1016 Wtedy Herod ujrzał, że został oszukany przez mędrców, więc bardzo się rozgniewał oraz wysłał, by zabić wszystkie dzieci w Betlejem i w całych jego granicach, od dwulet-nich i niżej; według czasu, o którym się pilnie wywiedział od mędrców. 17 Wtedy się wy-pełniło, co powiedziano przez proroka Jeremiasza *, mówiącego: 18 Głos w Ramie * zo-stał usłyszany, lament, płacz i wielkie narzekanie: Rachel opłakuje swoich synów i nie chce zostać pocieszona, dlatego, że ich nie ma. Jeremjasz 31,1519 Ale kiedy Herod umarł, oto w Egipcie, we śnie ukazuje się Józefowi anioł Pana, 20

mó-wiąc: Wstań, weź dzieciątko i jego matkę, i idź do ziemi Israela; bowiem pomarli ci, co szukali duszy dziecięcej. 21 Więc on wstał, wziął dzieciątko oraz jego matkę, i przyszedł do ziemi Israela. 22 A gdy usłyszał, że w Judei króluje Archelaus, na miejscu swojego ojca Heroda, bał się tam iść; zaś otrzymawszy we śnie ostrzeżenie, skręcił w strony Gali-

lei *. 23 A kiedy przyszedł, mieszkał w mieście zwanym Nazaret *, aby się wypełniło, co powiedziano przez proroków, że będzie nazwany Nazarejczykiem.

*2,1 czyli należącym do israelskiego pokolenia z gr. Judasa; z hebr. Judy / Jehudy**2,1 z hebr.: Betlechem; co znaczy: Dom Chleba*2,2 poprawniej: Judejczyków, czyli Israelitów z pokolenia z gr. Judasa; z hebr. Judy / Jehudy; stąd hebr. Jehudim; spolszczone: Żydzi*2,4 chodzi o uczonych w Piśmie*2,13 ST hebr. Micraim*2,17 z gr.; ST z hebr.: Jeremjasza*2,18 miasto w pobliżu Jerozolimy; ST Ramath*2,22 ST z hebr. Galil*2,23 co znaczy z hebr.: Zielona gałąź, rózga

3. A w owe dni przyszedł Jan Chrzciciel, który głosił na pustkowiu Judei, 2 mówiąc: Skruszcie się *, bowiem zbliżyło się Królestwo Niebios. 3 Bo to jest Ten, o którym powie-dziano przez proroka Izajasza, mówiącego: Głos wołającego na pustkowiu: Przygotujcie drogę Pana, czyńcie proste Jego ścieżki. Izajasz 40,3 4 A sam Jan miał odzienie z wiel-błądziej sierści oraz skórzany pas wokół swoich bioder; zaś szarańcza i leśny miód był jego pokarmem. 5 Wtedy wychodziła do niego Jerozolima *, cała Judea i cała kraina wo-kół Jordanu **; 6 oraz wyznając swoje grzechy, byli zanurzani * przez niego w Jordanie. 7

A kiedy ujrzał wielu z faryzeuszów i saduceuszów przychodzących do swego chrztu, po-wiedział im: Rodzaju żmijowy, któż wam pokazał, żebyście uciekali przed nadchodzącym gniewem? 8 Wydajcie więc owoc TR godny skruchy; 9 i nie mniemajcie, że możecie mówić sami w sobie: Mamy ojca Abrahama; bowiem powiadam wam, że Bóg z tych kamieni może wzbudzić dzieci Abrahamowi. 10 A teraz i siekiera jest przyłożona do korzenia drzew; zatem każde drzewo, które nie wydaje szlachetnego owocu, zostaje wycinane i w ogień wrzucane. 11 Ja was zanurzam w wodzie ku skrusze; ale ten, który przychodzi za mną, jest mocniejszy niż ja; on jest tym, którego butów nie jestem godzien nosić; ten was zanurzy w Duchu Świętym i ogniu. 12 On ma w swojej ręce wiejadło i wyczyści swoje kle-pisko, i zgromadzi swoją pszenicę do spichlerza, a plewy spali ogniem nieugaszonym. 13

Wtedy Jezus przychodzi z Galilei, nad Jordan, do Jana, by przez niego zostać zanurzo-nym. 14 Ale Jan powstrzymywał go, mówiąc: Ja potrzebuję, abyś mnie zanurzył, a ty przy-chodzisz do mnie? 15 A Jezus odpowiadając, rzekł do niego: Dopuść teraz; bo tylko tak wypada nam wypełnić całą sprawiedliwość. Wtedy mu ustąpił. 16 A gdy Jezus został za-nurzony, zaraz wystąpił z wody; i oto zostały mu otwarte niebiosa, i ujrzał Ducha Boga, zstępującego jak gołębica oraz spoczywającego na nim. 17 A oto głos z niebios, mówiący: Ten jest mój Syn umiłowany, w którym upodobałem.

*3,2 także: Żałujcie, zmieniajcie zdanie, pokutujcie*3,5 ST z hebr. Jeruszalaim**3,5 ST z hebr. Jardenu*3,6 także: obmywani; co w języku polskim przyjęło nazwę – chrztu

4. Wtedy Jezus został zaprowadzony przez Ducha na pustkowie, aby być kuszonym * przez tego oszczerczego **. 2 A gdy przepościł czterdzieści dni i czterdzieści nocy, po-tem łaknął. 3 Więc kusiciel przystąpił do niego i powiedział: Jeżeli jesteś Synem Boga, powiedz, aby te kamienie stały się chlebem. 4 On zaś, odpowiadając, rzekł: Napisane jest: Nie samym chlebem człowiek żyć będzie, ale każdym słowem wychodzącym przez usta Boga. V Mojżesza 8,3 5 Wtedy ten oszczerczy bierze go do świętego miasta oraz stawia go na najwyższym ganku Świątyni, 6 i mu mówi: Jeśli jesteś Synem Boga, rzuć się w dół; bowiem jest napisane, że: Aniołom swoim przykazał o tobie, zatem po-niosą cię na rękach, abyś przypadkiem nie uraził o kamień swojej nogi. Psalm 91,11 -

12 7 A Jezus mu powiedział: Znowu jest napisane: Nie będziesz kusił Pana, twego Boga. V Mojżesza 6,168 Znowu ten oszczerczy bierze go na bardzo wysoką górę i pokazuje mu wszystkie króle-stwa tego porządku świata oraz ich sławę, 9 i mu mówi: To wszystko ci dam, jeśli upad-niesz i oddasz mi pokłon. 10 Wtedy Jezus mu mówi: Idź precz, szatanie, bowiem jest na-pisane: Panu Bogu twemu oddawał będziesz pokłon i Jemu samemu będziesz służył. V Mojżesza 6,13 11

Wtedy opuszcza go ten oszczerczy; a oto podeszli aniołowie oraz Mu służyli. 12 A kiedy Jezus usłyszał, że Jan został wtrącony do więzienia, powrócił do Gali-lei; 13 a opuściwszy Nazaret, przyszedł i mieszkał w nadmorskim Kafarnaum, w grani-cach Zabulona i Neftalego *; 14 aby mogło być wypełnione, co powiedziano przez proroka Izajasza *, mówiącego: 15 Ziemia Zabulona i ziemia Neftalego, Droga Morza, za Jorda-nem, Galilea narodów *; 16 lud, który siedział w ciemności, ujrzał wielkie światło, a tym, siedzącym w krainie i cieniu śmierci - wzeszło światło. Izajasz 9,1 - 217 Od owego czasu Jezus zaczął głosić i mówić: Skruszcie się, bowiem zbliżyło się Kró-lestwo Niebios. 18 A Jezus przechodząc obok morza Galilei, ujrzał dwóch braci: Szymona zwanego Pio-trem i Andrzeja, jego brata, którzy zapuszczali sieć w morze; bo byli rybakami. 19 I im mówi: Pójdźcie za mną, a uczynię was rybakami ludzi. 20 Zaś oni zaraz opuścili sieci i za nim poszli. 21 A kiedy stamtąd poszedł dalej, ujrzał dwóch innych braci: Jakóba, syna Ze-bedeusza i Jana, jego brata, w łodzi z Zebedeuszem, ich ojcem, którzy naprawiali swoje sieci; ich także wezwał. 22 A oni natychmiast opuścili łódź i swojego ojca oraz poszli za nim. 23 Potem Jezus obchodził całą Galileę, ucząc w ich bóżnicach *, głosząc Dobrą Nowinę ** Królestwa, uzdrawiając każdą chorobę i wszelką niemoc między ludem. 24 Więc roze-szła się o nim wieść po całej Syrii; i przyprowadzono do niego wszystkich, co się źle mie-li, ogarniętych rozmaitymi chorobami oraz mękami, także opętanych, epileptyków i parali-tyków; zatem ich uzdrowił. 25 A poszło za nim wiele tłumów z Galilei oraz Dziesięciogro-du, Jerozolimy, Judei i zza Jordanu.

*4,1 także: doświadczanym**4,1 także: oczerniającego, niesłusznie oskarżającego, obmawiającego (chodzi o szatana; co znaczy: Przeciwnika Boga)*4,13 imiona dwóch, spośród 12 plemion / pokoleń Israela; ST z hebr. Zebulun i Naftali*4,14 ST z hebr. Jeszajahu; spolszczone: Jezajasza / Izajasza*4,15 także: pogan, czyli ludów spoza narodu Israela*4,23 z gr. synagogach; co znaczy: miejscach zebrań, domach zgromadzeń**4,23 z gr. Ewangelię

5. Zaś Jezus widząc tłumy, wszedł na górę. A kiedy usiadł, podeszli do niego jego uczniowie; 2 zatem otworzył swoje usta oraz ich uczył, mówiąc:3 Bogaci * żebrzący u Ducha **, bowiem ich jest Królestwo Niebios. Jan 4,24; 14,26; 16,8 - 13; Galacjan 5,22 - 23; 1 Koryntian 12,6 - 11; 2 Koryntian 3,17; Objawienie 3,17 - 18; Mateusz 6,214 Bogaci, którzy boleją, bowiem oni będą pocieszeni. Jakób 4,8 - 9; Jan 16,7; 17, 14 - 175 Bogaci łagodni, bowiem oni odziedziczą ziemię. Objawienie 21,16 Bogaci, którzy łakną i pragną sprawiedliwości, bowiem oni będą nasyceni. Mateusz 6,33; Filipian 3,9; Rzymian 3,21 - 22; Rzymian 1,16 - 17; Rzymian 5,17; Mateusz 5,10 7 Bogaci, którzy proszą o litość *, bowiem oni dostąpią miłosierdzia. Łukasz 11,9 - 13; 15,11 - 248 Bogaci czystego serca, bowiem oni Boga oglądają. Jan 9,39; 2 Koryntian 4,6; Łukasz 7,22; 1 Jana 5,20; Mateusz 17,8

9 Bogaci, którzy dostają pokój *, bowiem oni zostaną nazwani synami Boga. Jana 14,27; Rzymian 5,1; Efezjan 2,1410 Bogaci, którzy cierpią prześladowania dla sprawiedliwości, bowiem ich jest Królestwo Niebios. 1 Piotra 3,1411 Bogaci jesteście, gdy będą wam złorzeczyć oraz was prześladować i mówić każde złe słowo przeciwko wam, kłamiąc co do mnie. Jana 16,1 - 3; 2 Koryntian 11,4 12 Radujcie się i weselcie, bowiem wasza obfita nagroda jest w niebiosach; tak bowiem prześladowali proroków, którzy byli przed wami.13 Wy jesteście solą ziemi; a jeśli sól by zwietrzała, czym będzie posolona? Do niczego już nie ma mocy, tylko aby na zewnątrz wyrzucona, wzgardzaną być przez ludzi. 14 Wy jesteście światłem świata; nie może być ukryte miasto, które leży na górze, 15 ani nie za-palają świecy i nie stawiają jej pod naczyniem - ale na świeczniku, i świeci wszystkim, którzy są w domu. 16 Tak niech przed ludźmi zaświeci wasze światło, aby mogli widzieć wasze szlachetne * czyny i chwalić waszego Ojca, który jest w niebiosach.17 Nie mniemajcie, że przyszedłem rozluźnić * Prawo ** lub Proroków; nie przyszedłem rozluźnić, ale dopełnić. 18 Bo zaprawdę, powiadam wam: Dopóki nie przeminie niebo i ziemia, ani jedna jota, albo kreska, nie przeminie z Prawa, aż wszystko to się stanie. 19

Jeśli więc, ktoś by rozluźnił jedno z tych najmniejszych przykazań, i tak by nauczał ludzi - najmniejszym będzie nazwany w Królestwie Niebios; a ktokolwiek by czynił i nauczał, ten będzie nazwany wielkim w Królestwie Niebios. 20 Bo powiadam wam: Jeśli wasza spra-wiedliwość nie będzie przewyższać sprawiedliwości uczonych w Piśmie i faryzeuszów, żadnym sposobem nie wejdziecie do Królestwa Niebios.21 Słyszeliście, że powiedziano praojcom: Nie będziesz mordował; a ktokolwiek by za-mordował, będzie podległy sądowi. II Mojżesza 20,1322 Ale ja wam powiadam, że każdy, kto bez przyczyny gniewa się na swojego brata, bę-dzie podległy sądowi; a ktokolwiek by powiedział swojemu bratu: Raka *, będzie podległy Radzie; a ktokolwiek by powiedział: Błaźnie, będzie podległy gehennie ognia **. 23 Zatem jeślibyś przyniósł twój dar na ołtarz, i tam wspomniał, że twój brat ma coś przeciwko to-bie, 24 zostaw tam twój dar przed ołtarzem, i odejdź; wpierw pojednaj się z twoim bratem, a potem, kiedy przyjdziesz, wtedy ofiaruj twój dar. 25 Pogódź się szybko z twoim przeciw-nikiem, dopóki jesteś z nim w drodze, by cię czasem przeciwnik nie poddał sędziemu, a sędzia nie poddał podwładnemu, i byłbyś wrzucony do więzienia. 26 Zaprawdę powiadam ci: Nie wyjdziesz stamtąd, dopóki nie oddasz ostatniego pieniążka. 27 Słyszeliście, że po-wiedziano praojcom: Nie będziesz cudzołożył. II Mojżesza 20,14 28 Ale ja wam powia-dam, że każdy, kto patrzy na niewiastę na skutek jej pożądania, już popełnił z nią cudzo-łóstwo w swoim sercu. 29 Zatem jeśli cię gorszy twoje prawe oko, wyłup je i odrzuć od sie-bie; bowiem pożyteczniej ci jest, aby zginął jeden z twych członków, aniżeli całe twoje ciało * zostało wrzucone do gehenny. 30 A jeśli cię gorszy twoja prawa ręka, odetnij ją i odrzuć od siebie; bowiem pożyteczniej ci jest, aby zginął jeden z twoich członków, aniżeli całe twoje ciało zostało wrzucone do gehenny. Mateusz 10,28 31 Powiedziano również: Ktokolwiek by oddalił swoją żonę, niech jej da list rozwodowy. V Mojżesza 24,1 32 Ale ja wam powiadam, że ktokolwiek by oddalił swoją żonę, oprócz przyczyny cudzołóstwa, pro-wadzi ją w cudzołóstwo, a kto by oddaloną posiadł - cudzołoży.33 Słyszeliście znowu, że powiedziano praojcom: Nie będziesz krzywoprzysięgał, ale oddasz Panu twoje przysięgi. II Mojżesza 20,7; III Mojżesza 19,12; IV Mojżesza 30,2 34

A ja wam powiadam, abyście wcale nie przysięgali; ani na Niebo, ponieważ jest tronem Boga; 35 ani na ziemię, gdyż jest podnóżkiem Jego nóg; ani na Jerozolimę, gdyż jest mia-stem Wielkiego Króla; 36 ani nie będziesz przysięgał na twoją głowę, gdyż nie możesz uczynić jednego włosa białym lub czarnym. 37 Ale wasza mowa niech będzie: Tak, tak; nie, nie; a co nadto więcej, jest od złego. 38 Słyszeliście, że powiedziano: Oko za oko, a ząb za ząb. II Mojżesza 21,24 39 Ale ja wam powiadam, abyście nie oddawali złemu; ale

temu, kto cię uderza w prawy twój policzek, nadstaw mu też i drugi; 40 a kto się chce z tobą procesować i zabrać twoją suknię, pozostaw mu i płaszcz; 41 a ktokolwiek cię zmusi by iść jedną milę, idź z nim dwie. 42 Temu, który cię prosi - daj; a od tego, który chce od ciebie pożyczyć - nie odwracaj się.43 Słyszeliście, że powiedziano: Będziesz miłował twego bliskiego *, a twojego nieprzyja-ciela będziesz nienawidził. III Mojżesza 19,18 44 Ale ja wam powiadam: Miłujcie waszych nieprzyjaciół; wielbijcie Boga tym, którzy was przeklinają; czyńcie szlachetnie tym, którzy was nienawidzą, i módlcie się za tymi, którzy was złośliwie traktują oraz was prześladują; 45 abyście byli synami waszego Ojca, który jest w niebiosach; bo On to czyni, że Jego słońce wschodzi na złe i sprawiedliwe *, i deszcz spuszcza na sprawiedliwe oraz nie-sprawiedliwe. 46

Bo jeśli miłujecie tych, którzy was miłują, jaką macie zapłatę? Czyż i po-borcy podatków tak nie czynią? 47 A jeśli tylko pozdrawiacie waszych braci, cóż osobliwe-go czynicie? Czyż i poborcy podatków tak nie czynią? 48 Zatem wy bądźcie doskonałymi, tak jak doskonały jest wasz Ojciec, który jest w niebiosach. *5,3 także: szczęśliwi, błogosławieni**5,3 ew.: żebrzący Duchem (patrz: Rzymian 8,26; 1 Tesaloniczan 5,17)*5,7 miłosierni - w znaczeniu: Proszących o litość*5,9 także: czynią pokój*5,16 także: piękne, dobre, stosowne, zdatne, szczęśliwe, doskonałe*5,17 w znaczeniu: złagodzić**5,17 Prawo - po staropolsku nazywane Zakonem.*5,22 hebrajskie wyrażenie oznaczające pogardę.**5,22 patrz: Objawienie 20,14 - 15*5,29 gr. soma; co znaczy: ciało fizyczne, substancja materialna*5,43 także: bliźniego*5,45 także: przydatne, odpowiednie, prawe, dobre, szlachetne, łaskawe

6. Strzeżcie się, abyście waszej jałmużny nie czynili przed ludźmi dlatego, byście przez nich byli widziani; inaczej nie macie zapłaty u waszego Ojca, który jest w niebiosach.2 Dlatego, gdybyś czynił jałmużnę, nie trąb przed sobą, jak to czynią obłudnicy w bóżni-cach i na ulicach, aby byli chwaleni przez ludzi; zaprawdę powiadam wam, odbierają swoją zapłatę. 3 Ale ty, gdy czynisz jałmużnę, niech nie wie twoja lewica, co czyni twoja prawica, 4 aby twa jałmużna była w ukryciu; a twój Ojciec, który widzi w ukryciu, Ten odda ci jawnie. 5 A kiedy się modlisz, nie bądź jak obłudnicy, bowiem oni lubią się modlić w bóżnicach oraz stojąc na rogach ulic, aby byli widziani przez ludzi; zaprawdę powiadam wam, od-bierają swoją zapłatę. 6 Ale ty, kiedy się modlisz, wejdź do swojej izby, zamknij swoje drzwi i zanoś modły twojemu Ojcu, który jest w ukryciu; a twój Ojciec, który widzi w ukry-ciu, odda ci jawnie. 7 A modląc się, nie używajcie pustych powtórzeń jak ci, którzy są z narodów; bowiem oni mniemają, że zostaną wysłuchani z powodu swego wielomówstwa. 8 Nie bądźcie zatem do nich podobni, gdyż wasz Ojciec wie czego potrzebujecie, zanim wy go poprosicie. 9 Wy więc, módlcie się tak: Ojcze nasz, który jesteś w niebiosach, święć się * Imię Twoje; 10 przyjdź Królestwo Twoje; bądź wola Twoja, jako w Niebie, tak i na ziemi. 11 Chleba naszego powszedniego * daj nam dzisiaj; 12 i odpuść nam nasze winy *, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom; 13

i nie wprowadź nas w * doświadcze-nie, ale nas wybaw od złego. Bowiem Twoje jest Królestwo, moc i chwała na wieki wie-ków. Amen. 14 Bo jeśli odpuścicie ludziom ich fałszywe kroki *, i wasz niebiański Ojciec wam odpuści; 15 ale jeśli nie odpuścicie ludziom ich fałszywych kroków, i wasz Ojciec wam nie odpuści waszych fałszywych kroków.16 A gdy pościcie, nie bądźcie smętnego oblicza jak obłudnicy; bo szpecą swoje twarze, aby byli widziani przez ludzi, że poszczą; zaprawdę, powiadam wam, odbierają swoją za-płatę. 17 Ale ty, kiedy pościsz, namaść twoją głowę i umyj twą twarz, 18 abyś nie był wi-

dziany przez ludzi, że pościsz, ale przez twojego Ojca, który jest w ukryciu; a twój Ojciec, który widzi w ukryciu, odda ci jawnie.19 Nie gromadźcie sobie skarbów na ziemi, gdzie mól i rdza niszczy, oraz gdzie złodzieje podkopują i kradną; 20 ale gromadźcie sobie skarby w Niebie, gdzie ani mól, ani rdza nie niszczy, i gdzie złodzieje nie podkopują, ani nie kradną. 21 Bowiem gdzie jest wasz skarb, tam jest i wasze serce. 22 Oko jest świecą ciała; więc jeśli twoje oko byłoby dobre *, całe twoje ciało będzie jasne; 23 zaś jeśli twoje oko byłoby złe *, całe twoje ciało będzie ciem-ne. Zatem jeżeli światło, które jest w tobie, jest mrokiem, sama ciemność jakaż będzie? 24

Nikt nie może dwóm panom służyć; gdyż albo jednego będzie miał w nienawiści, a dru-giego miłował; czy jednego będzie się trzymał, a drugim pogardzi; nie możecie służyć Bogu oraz mamonie. 25 Dlatego powiadam wam: Nie troszczcie się o wasze życie, co zjecie, albo co wypijecie; ani o wasze ciało, czym się będziecie przyodziewać. Czyż ży-cie, nie jest zacniejsze niż pokarm, a ciało niż odzienie? 26 Spójrzcie na ptaki nieba, że nie sieją, ani nie żną, ani nie zbierają do stodół, a przecież wasz niebiański Ojciec je żywi; czyż wy nie jesteście daleko zacniejsi niż one? 27 Bo któż z was, troszcząc się, może dodać jeden łokieć do swojego wzrostu? 28 A o odzienie dlaczego się troszczycie? Przypatrzcie się polnym liliom, jak rosną; nie trudzą się, ani nie przędą. 29 A powiadam wam, że ani Salomon w całej swojej sławie nie był przyodziany jak jedna z nich. 30 Zatem jeśli polną trawę, która dziś jest, a jutro w piec jest wrzucana, Bóg tak przyodziewa, czyż nie daleko więcej was, o małej wiary? 31 Więc nie troszczcie się, mówiąc: Co będziemy jeść? Albo, co będziemy pić? Albo, czym się będziemy przyodziewać? 32 Bo tego wszyst-kiego narody szukają; gdyż wie wasz Ojciec niebiański, że tego wszystkiego potrzebuje-cie. 33 Ale szukajcie najpierw Królestwa Boga, i Jego * sprawiedliwości, a to wszystko bę-dzie wam dodane. 34 Dlatego nie troszczcie się o jutro, bowiem jutro samo będzie się tro-skać o swe potrzeby. Dosyć ma dzień swojego utrapienia.

*6,9 także: niech będzie otoczone czcią, uświęcone*6,11 patrz: Jan 6, 31-33*6,12 także: długi*6,13 także: dla, ku*6,14 także: błędy, porażki, występki, przewinienia*6,22 także: proste, szczere*6,23 także: niegodziwe, złośliwe, obelżywe*6,33 chodzi o sprawiedliwość Boga.

7. Nie sądźcie, abyście nie byli osądzeni; 2 bowiem jakim sądem sądzicie, takim zosta-niecie osądzeni, i jaką miarą mierzycie, taką wam zostanie odmierzone. 3 Czemu widzisz źdźbło w oku twojego brata, a nie zauważasz belki, która jest w twoim oku? 4 Albo, jak powiesz twojemu bratu: Pozwól, że wyjmę źdźbło z twego oka, a oto belka jest w twoim oku? 5 Obłudniku, wpierw wyjmij belkę z twojego oka, a wtedy przejrzysz, by wyjąć źdźbło z oka twojego brata. 6 Nie dawajcie świętego psom *, ani nie rzucajcie waszych pereł przed świnie, by ich nie podeptały swoimi nogami, a kiedy się obrócą, nie rozszarpały was. 2 Piotra 2,20 - 227 Proście, a będzie wam dane; szukajcie, a znajdziecie; kołaczcie, a będzie wam otwo-rzone. 8 Każdy bowiem, kto prosi - otrzymuje; a kto szuka - znajduje; a temu, który koła-cze - będzie otworzone. 9 Albo, kto z was jest człowiekiem, który da swojemu synowi ka-mień, gdy ten poprosi o chleb? 10 A gdy poprosi o rybę, da mu węża? 11 Jeśli więc wy, będąc złymi *, umiecie dawać waszym dzieciom dobre ** dary, tym bardziej wasz Ojciec, który jest w niebiosach, da dobre ** rzeczy tym, którzy Go proszą. 12 Zatem wszystko, co byście chcieli, aby wam ludzie czynili, tak i wy im czyńcie; takie jest bowiem Prawo i Pro-rocy.

13 Wejdźcie przez ciasną bramę; bowiem przestronna jest brama i szeroka droga, która prowadzi na zatracenie, i wielu jest tych, którzy przez nią wchodzą; 14 a ciasna jest bra-ma i wąska droga, która prowadzi do życia, i niewielu jest takich, którzy ją znajdują.15 Strzeżcie się fałszywych proroków, którzy przychodzą do was w odzieniu owiec, ale wewnątrz są drapieżnymi wilkami. 16 Z ich owoców poznacie ich; czy zbierają winne gro-na z cierni, albo figi z ostu? 17 Tak też każde dobre * drzewo wydaje szlachetne owoce; a skażone drzewo wydaje zepsute ** owoce. 18 Nie może dobre drzewo wydawać zepsu-tych owoców, ani skażone drzewo wydawać szlachetnych owoców. 19 Każde drzewo, któ-re nie wydaje szlachetnego owocu, zostaje wycinane i w ogień rzucane. Habakuka 2,4 20

Zatem z ich owoców poznacie ich. 21 Nie każdy, kto mi mówi: Panie, Panie, wejdzie do Królestwa Niebios; ale ten, kto czyni wolę mojego Ojca, który jest w niebiosach. 22 Wielu mi powie w owym dniu: Panie, Panie, czy nie w Twoim Imieniu prorokowaliśmy, nie w Twoim Imieniu wyrzuciliśmy demony i nie czyniliśmy wielu cudów w Twym Imieniu? 23 A wtedy im wyznam: Nigdy was nie poznałem; odstąpcie ode mnie wy, którzy czynicie nie-sprawiedliwość *. 24 Każdego więc, co słucha tych moich słów i je czyni, przyrównam do męża mądrego, który zbudował swój dom na opoce *; 25 i spadł gwałtowny deszcz, przy-szły powodzie oraz zadęły wiatry, i uderzyły na ten dom, ale nie upadł, bo został był zało-żony na skale. Efezjan 1,4 26 A każdy, co słucha tych moich słów, a ich nie czyni, będzie przyrównany do męża głupiego, który zbudował swój dom na piasku; 27 i spadł gwałtowny deszcz, przyszły powodzie oraz zadęły wiatry, i uderzyły na ten dom, i upadł, a jego upa-dek był wielki.28 A gdy Jezus dokończył te słowa, stało się, że tłumy zostały zdumione jego nauką; 29

bo ich uczył jako mający moc, a nie jak uczeni w Piśmie.

*7,6 także: stróżom*7,11 także: niegodziwymi**7,11 także: przydatne, odpowiednie, prawe, sprawiedliwe, szlachetne, łaskawe*7,17 także: zdrowe, o osobach - dobrze urodzony (patrz: Jan 3,3 - 8)**7,17 także: złe*7,23 także: bezprawie (patrz: Jakób 2, 10)*7,24 także: skale (bloku skalnym); a metaforycznie: symbolu twardości i nieugiętości.

8. Zaś kiedy schodził z góry, poszły za nim wielkie tłumy. 2 A oto przyszedł trędowaty oraz oddał mu pokłon, mówiąc: Panie, jeśli zechcesz, możesz mnie oczyścić. 3 A Jezus wyciągnął rękę i dotknął się go, mówiąc: Chcę, bądź oczyszczony; więc zaraz został oczyszczony jego trąd. 4 Jezus także mu mówi: Uważaj, abyś nikomu nie powiedział; ale idź, pokaż się kapłanowi i ofiaruj dar, który przykazał Mojżesz, na świadectwo dla nich. 5 Zaś gdy Jezus wszedł do Kafarnaum, zwrócił się do niego setnik *, prosząc go 6 i mó-wiąc: Panie, mój sługa leży w domu sparaliżowany oraz bardzo znękany. 7 A Jezus mu mówi: Gdy TR przyjdę, uzdrowię go. 8 A odpowiadając, setnik rzekł: Panie, nie jestem godny, abyś wszedł pod mój dach; ale powiedz tylko słowo, a zostanie uzdrowiony mój sługa. 9 Bo i ja jestem człowiekiem pod władzą, który ma pod sobą żołnierzy; i mówię temu: Idź, i idzie; a drugiemu: Przyjdź, i przychodzi; a memu niewolnikowi: Uczyń to, i czyni. 10 A kiedy Jezus to usłyszał, zadziwił się i powiedział tym, którzy za nim szli: Za-prawdę powiadam wam, bynajmniej nie w Israelu znalazłem tak wielką wiarę *. 11 Zatem mówię wam, że wielu przyjdzie ze wschodu oraz z zachodu, i usiądą za stołem z Abraha-mem, Izaakiem i Jakóbem w Królestwie Niebios; 12 ale synowie królestwa zostaną wyrzu-ceni do zewnętrznej ciemności; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów. 13 Jezus powiedział też setnikowi: Idź, a jak uwierzyłeś *, niech ci się stanie. I w tej godzinie został uzdrowio-ny jego sługa.14 A gdy Jezus przyszedł do domu Piotra, ujrzał jego teściową, która leżała na łożu oraz miała gorączkę; 15 więc dotknął się jej ręki i gorączka ją opuściła; i wstała, i im usługiwa-

ła. 16 A kiedy nastał wieczór, przyprowadzili do niego wielu opętanych; zatem słowem wy-rzucił duchy oraz uzdrowił wszystkich, którzy się źle mieli; 17 aby mogło być wypełnione, co powiedziano przez proroka Izajasza, mówiącego: On nasze niemoce wziął na siebie, i choroby nosił. Izajasz 53,418 A Jezus widząc wokół siebie wielkie tłumy, kazał się przeprawić na drugą stronę jezio-ra *. 19 Wtedy podszedł jeden z uczonych w Piśmie i mu powiedział: Mistrzu, pójdę za tobą, gdziekolwiek pójdziesz. 20 A Jezus mu mówi: Lisy mają nory, a ptaki nieba gniazda; ale Syn Człowieka nie ma, gdzie by głowę skłonił. 21 Także drugi z jego uczniów mu po-wiedział: Panie, pozwól mi wpierw odejść i pogrzebać mojego ojca. 22 Ale Jezus mu mówi: Pójdź za mną, a umarli niechaj grzebią swoich umarłych.23 Zaś gdy on wszedł do łodzi, poszli za nim jego uczniowie. 24 A oto na morzu powstało wielkie wzburzenie, tak, że łódź była przykrywana falami; zaś on spał. 25 Więc jego uczniowie podeszli i obudzili go, mówiąc: Panie, ratuj nas, giniemy. 26 Zatem do nich mówi: Dlaczego jesteście bojaźliwi, o małej wiary? Potem wstał, zgromił wiatry i morze, i stał się wielki spokój. 27 Zaś ludzie się dziwili, mówiąc: Kim jest ten, że mu i wiatry, i mo-rze są posłuszne?28 A gdy on przybył na drugą stronę, do krainy Gadareńczyków, zabiegli mu drogę dwaj bardzo okrutni opętani, którzy wychodzili z grobowców, tak, że nikt nie mógł chodzić ową drogą. 29 I oto zakrzyknęli, mówiąc: Cóż my mamy z tobą, Jezusie, Synu Boga? Przysze-dłeś nas tu dręczyć przed czasem? 30 A daleko od nich była wielka gromada pasących się świń. 31 Zatem demony go prosiły, mówiąc: Jeśli nas wyrzucasz, pozwól nam wejść w stado tych świń. 32 Więc im powiedział: Idźcie. A kiedy one wyszły, odeszły w to stado świń; a oto całe stado ruszyło w dół urwiska, w morze, oraz przepadły w wodach. 33 Zaś ci, co je paśli - uciekli, a kiedy poszli do miasta, wszystko opowiedzieli, i to, co się stało z opętanymi. 34 A oto całe miasto wyszło na spotkanie Jezusowi, i kiedy go ujrzeli - wzywali, aby odszedł z ich granic.

*8,5 dowódca stu rzymskich żołnierzy*8,10 także: ufność, przekonanie*8,13 także: zaufałeś*8,18 chodzi o jezioro Genezaret

9. Zatem gdy wszedł do łodzi, przeprawił się i przyszedł do swojego miasta. 2 I oto przynieśli mu sparaliżowanego, który leżał na łożu. A widząc ich wiarę, Jezus powiedział sparaliżowanemu: Ufaj, synu; twoje grzechy * są ci odpuszczone. 3 A oto niektórzy z uczonych w Piśmie mówili sami w sobie: Ten bluźni. 4 A Jezus widząc ich myśli, powie-dział: Czemu myślicie złe rzeczy w waszych sercach? 5 Bo cóż jest łatwiej, powiedzieć: Odpuszczone są twoje TR grzechy, czy powiedzieć: Wstań, i chodź? 6 Lecz abyście wie-dzieli, że Syn Człowieka ma moc odpuszczać grzechy na ziemi - powiedział sparaliżowa-nemu: Wstań, weź swoje łoże i idź do twojego domu. 7 Zatem wstał oraz poszedł do swe-go domu. 8 Gdy to ujrzały tłumy, zatrwożyły się, oraz oddały chwałę Bogu, który dał lu-dziom taką moc.9 A Jezus odchodząc stamtąd, ujrzał człowieka siedzącego na cle, którego zwano Mate-usz, i mu mówi: Pójdź za mną. Więc wstał i szedł za nim. 10 Także stało się, gdy Jezus w domu leżał u stołu *, że oto przyszło wielu poborców po-datków i grzeszników, i położyło się z Jezusem oraz jego uczniami. 11 Co widząc faryze-usze, mówili jego uczniom: Dlaczego wasz nauczyciel je z poborcami podatków i grzesz-nikami? 12 A Jezus to usłyszał, więc im powiedział: Nie potrzebują zdrowi lekarza, ale ci, którzy się źle mają. 13 Owszem, idźcie i nauczcie się, co to jest: Prośby o litość * chcę, a nie ofiary ; bo nie przyszedłem wzywać do skruchy sprawiedliwych, ale grzesznych **. Ozeasz 6,6; Hebrajczyków 10,1 - 10; Łukasz 11,9 - 10

14 Wtedy przyszli do niego uczniowie Jana, mówiąc: Dlaczego my i faryzeusze często pościmy, a twoi uczniowie nie poszczą? 15 Więc Jezus im powiedział: Czyż mogą się smucić synowie małżeńskiej komnaty, dopóki oblubieniec jest z nimi? Lecz przyjdą dni, gdy oblubieniec będzie od nich zabrany, a wtedy będą pościć. 16 Nikt nie nakłada na sta-ry płaszcz łaty z nowego sukna; bo owo załatanie ujmuje z płaszcza, i rozdarcie staje się gorsze. 17 Ani nie leją młodego wina w stare bukłaki; bo inaczej, bukłaki są rozrywane, a wino wylewane i bukłaki zniszczone; ale młode wino leją w nowe bukłaki, i oba są zacho-wywane.18 Gdy on to do nich mówił, oto przyszedł pewien przełożony i oddał mu pokłon, mówiąc: Moja córka właśnie umarła; ale pójdź, włóż na nią twoją rękę, a ożyje. 19 Więc Jezus wstał oraz mu towarzyszył, a nadto jego uczniowie. 20 I oto podeszła z tyłu niewiasta, któ-ra od dwunastu lat cierpiała na krwawienie oraz dotknęła się rąbka jego płaszcza; 21 bo-wiem sama w sobie mówiła: Jeśli tylko dotknę jego płaszcza, będę uratowana. 22 Zaś Je-zus obrócił się i ujrzawszy ją, powiedział: Ufaj, córko; twoja wiara cię uratowała. I niewia-sta została uratowana od tej godziny. 23 A gdy Jezus przyszedł do domu przełożonego i ujrzał płaczki oraz lud, który czynił zgiełk, 24 powiedział im: Wycofajcie się, bowiem dzie-weczka nie umarła, ale śpi. Więc naśmiewali się z niego. 25 A gdy tłum został usunięty, wszedł, ujął jej rękę, i dzieweczka wstała. 26 Więc rozeszła się ta wieść po całej owej ziemi. 27 A gdy Jezus stamtąd odchodził, szli za nim dwaj ślepi, wołając i mówiąc: Synu Dawi-da, zmiłuj się nad nami. 28 Zaś gdy wszedł do domu, przyszli do niego owi ślepi, a Jezus im mówi: Wierzycie, że mogę to uczynić? Mówią mu: Owszem, Panie. 29 Wtedy dotknął się ich oczu, mówiąc: Niech wam się stanie według waszej wiary. 30 I zostały otwarte ich oczy; a Jezus nakazał im surowo, mówiąc: Uważajcie, aby nikt o tym nie wiedział. 31

Lecz oni wyszli oraz rozsławili go po całej owej ziemi. 32 A kiedy oni wychodzili, oto przy-prowadzili mu głuchoniemego człowieka, opętanego przez demona. 33 A gdy demon zo-stał wyrzucony, głuchoniemy przemówił; więc zdziwiły się tłumy, mówiąc: Nigdy takiej rzeczy nie ukazano w Israelu. 34 Ale faryzeusze mówili: Przez przywódcę demonów wy-rzuca demony.35 Potem Jezus obchodził wszystkie miasta oraz miasteczka, nauczając w ich bóżnicach, głosząc Dobrą Nowinę Królestwa oraz uzdrawiając między ludem każdą chorobę i wszel-ką niemoc. 36 A widząc tłumy, użalił się nad nimi, bo były strudzone i rozproszone, jak owce nie ma-jące pasterza. 37 Zatem mówi swym uczniom: Żniwo wprawdzie wielkie, ale robotników mało; 38 proście więc Pana żniwa, aby wysłał robotników na swoje żniwo.

*9,2 także: winy, błędy*9,10 w owych czasach najczęściej biesiadowano na leżankach*9,13 prośby o litość (miłosierdzia, zmiłowania) - w języku greckim jedno słowo**9,13 także: mylących się, błądzących

10. I zwołał swoich dwunastu uczniów oraz dał im moc nad nieczystymi duchami, aby je wyrzucali; by uzdrawiali każdą chorobę i wszelką niemoc. 2 A takie są imiona dwunastu apostołów *: Pierwszy Szymon zwany Piotrem i Andrzej, jego brat, Jakób syn Zebedeusza i jego brat Jan, 3 Filip, Bartłomiej, Tomasz i ów poborca podatków Mateusz, Jakób syn Alfeusza i Lebeusz nazwany Tadeuszem, 4 Szymon Ka-nanejczyk, i Judas Iszkariot, który go też wydał. 5 Tych dwunastu Jezus wysłał, rozkazując im i mówiąc: Nie oddalajcie się na drogę naro-dów * i do miasta Samarytan nie wchodźcie; 6 ale raczej idźcie do owiec, które zginęły z domu Israela. 7 A idąc głoście, mówiąc: Przybliżyło się Królestwo Niebios. 8 Chore uzdrawiajcie, trędowate oczyszczajcie, umarłe wskrzeszajcie, demony wyrzucajcie; dar-mo wzięliście, darmo dawajcie. 9 Nie bierzcie ze sobą złota, ani srebra, ani miedzi w wa-

sze trzosy, 10 ani torby na drogę, ani dwóch sukien, ani butów, ani laski TR; bowiem godny jest robotnik swojego wyżywienia. 11 A do któregokolwiek miasta albo miasteczka wej-dziecie, wywiadujcie się, kto w nim byłby cenny; i tam zamieszkajcie, dopóki nie wyjdzie-cie. 12 Zaś wchodząc do domu, pozdrówcie go. 13 I jeśli dom byłby cenny, niech przyjdzie na niego wasz pokój; ale jeśli nie byłby cenny, niech wasz pokój do was powróci. 14 A gdyby ktoś was nie przyjął, ani nie słuchał waszych słów, wychodząc z tego domu albo owego miasta, otrząśnijcie proch z waszych nóg. 15 Zaprawdę, powiadam wam: W dniu sądu lżej będzie ziemi Sodomy i Gomory *, niż owemu miastu.16 Oto ja was wysyłam jak owce między wilki; bądźcie więc roztropni jak węże i szczerzy jak gołębice. 17 I strzeżcie się ludzi; bowiem będą was wydawać do rad oraz będą was bi-czować w swoich domach zgromadzeń; 18 także przed namiestników i królów będziecie dla mnie prowadzeni, na świadectwo przeciwko nim i narodom. 19 Ale gdy was wydadzą, nie troszczcie się, jak lub co macie mówić; bo tej godziny będzie wam dane, co macie mówić; 20 gdyż nie wy jesteście tymi, którzy mówią, ale Duch waszego Ojca, który w was mówi. 21 I wyda na śmierć brat brata, i ojciec syna, i powstaną dzieci przeciwko rodzicom oraz będą powodować ich śmierć. 22 Także będziecie w nienawiści u wszystkich z powo-du mego Imienia; ale kto wytrwa do końca, ten będzie zbawiony *. 23 A gdy będą was prześladować w tym mieście, uciekajcie do innego; bo zaprawdę, powiadam wam, że nie obejdziecie miast Israela, aż Syn Człowieka przyjdzie *. 24 Nie jest uczeń nad mistrza, ani sługa nad swego pana. 25 Dosyć uczniowi, aby był taki jak jego mistrz, a sługa jak jego pan. Jeśli gospodarza Beelzebubem * nazwali, czym więcej nazwą jego domowników. 26

Dlatego nie bójcie się ich; gdyż nic nie jest ukryte, co nie zostanie odsłonięte, i nic tajem-ne, czego by się dowiedzieć nie miano. 27 Co wam mówię w mroku, rozpowiadajcie w świetle; a co słyszycie na ucho, ogłaszajcie na dachach. 28 I nie bójcie się tych, którzy za-bijają ciało, lecz duszy zabić nie mogą; ale bójcie się raczej Tego, który może zatracić w gehennie i duszę, i ciało. 29 Czyż nie sprzedają dwóch wróbelków za pieniążek? A ani jeden z nich nie upadnie na ziemię bez woli waszego Ojca. 30 I nawet są policzone wszystkie włosy na waszej głowie. 31 Nie bójcie się zatem; wy jesteście zacniejsi od wielu wróbelków. 32 Do każdego więc, który się do mnie przyzna wobec ludzi, i ja się do niego przyznam wobec mojego Ojca, który jest w niebiosach. 33 A kto by się mnie zaparł wobec ludzi, i ja się go zaprę wobec mojego Ojca, który jest w niebiosach.34 Nie mniemajcie, że przyszedłem sprowadzić pokój na ziemię; nie przyszedłem sprowa-dzić pokoju, ale miecz *. 35 Bo przyszedłem uczynić rozdwojenie między synem - a jego ojcem, i między córką - a jej matką, także między synową - a jej teściową; 36 więc będą nieprzyjaciółmi człowieka jego domownicy. Micheasz 7,637

Kto kocha ojca albo matkę ponad mnie - nie jest mnie godny; i kto kocha syna albo córkę ponad mnie - nie jest mnie godny; 38 i kto nie zrozumie * swojego krzyża, a idzie za mną - nie jest mnie godny. 39 Ten kto znajduje swoje życie - straci je; a kto stracił dla mnie swoje życie - znajdzie je.40 Kto was przyjmuje, mnie przyjmuje; a kto mnie przyjmuje, przyjmuje Tego, który mnie wysłał. 41 Kto przyjmuje proroka dla imienia proroka, weźmie nagrodę proroka; a kto przyj-muje sprawiedliwego dla imienia sprawiedliwego, weźmie nagrodę sprawiedliwego. 42 Kto by też napoił jednego z tych małych jedynie kubkiem zimnej wody dla imienia ucznia, za-prawdę powiadam wam, nie straci swojej nagrody.

*10.2 co znaczy: wysłanników Boga*10,5 także: pogan; czyli ludów spoza Israela*10,15 ST hebr. Sedom i Amora*10,22 także: zachowany przy życiu, ocalony od śmierci, zdrowy, przeprowadzony bezpiecz-nie*10,23 także: wyruszy*10,25 Baal - Zebubem; jedno z imion szatana, którego czczono w postaci bóstwa - wizerunku.

*10,34 dokładnie: krótki miecz lub sztylet*10,38 także: weźmie, ogarnie

11. A gdy Jezus przestał wydawać polecenia swoim dwunastu uczniom, stało się, że poszedł stamtąd uczyć i głosić w ich miastach.2 A Jan usłyszawszy w więzieniu o czynach Chrystusa, posłał dwóch ze swoich uczniów, 3 i mu powiedział: Ty jesteś tym, który ma przyjść, czy mamy oczekiwać drugiego? 4 A Jezus odpowiadając, rzekł im: Idźcie, oznajmijcie Janowi, co słyszycie oraz widzicie. 5

Ślepi widzą, a chromi chodzą, trędowaci zostają oczyszczani, a głusi słyszą, umarli są wzbudzani *, a biednym opowiadana jest Dobra Nowina; 6 i bogaty jest ten, kto nie bę-dzie ze mnie zgorszony. Izajasz 35,5 - 6; 61,17 Ale gdy oni odeszli, Jezus zaczął mówić do tłumów o Janie: Co wyszliście oglądać na pustkowie? Trzcinę chwianą przez wiatr? 8 A co wyszliście zobaczyć? Człowieka odzia-nego w miękkie szaty? Oto ci, którzy noszą miękkie szaty, są w domach królów. 9 Ale co wyszliście zobaczyć? Proroka? Zaiste, powiadam wam, i więcej niż proroka. 10 Bo ten jest tym, o którym jest napisane: Oto Ja wysyłam mojego posłańca * przed twym obli-czem, który przygotuje twoją drogę przed tobą. Malachiasz 3,1; Izajasz 40,3 11 Zapraw-dę, powiadam wam: Nie powstał z tych, którzy są z niewiast zrodzeni, większy od Jana Chrzciciela; ale najmniejszy w Królestwie Niebios, większy jest niż on. 12 A od dni Jana Chrzciciela aż dotąd, Królestwo Niebios doznaje gwałtu, więc gwałtownicy je chwytają. 13

Bowiem wszyscy prorocy oraz Prawo prorokowali aż do Jana; 14 i jeśli chcecie przyjąć, to on jest Eliaszem, który miał przyjść. 15 Kto ma uszy do słuchania, niech słucha. 16 Ale do kogo przyrównam to pokolenie? Podobne jest do dzieci, które siedzą na rynkach, wołają do swoich towarzyszy, 17 i mówią: Graliśmy wam na piszczałce, a nie zatańczyliście; śpiewaliśmy wam żałobne pieśni, a nie zapłakaliście. Przypowieści 29,9 18 Gdyż przy-szedł Jan, niejedzący i niepijący, a mówią: Demona ma. 19 Przyszedł Syn Człowieka, je-dzący i pijący, a mówią: Oto człowiek żarłoczny i pijanica wina, przyjaciel poborców po-datków i grzeszników. Bodaj została uznana za sprawiedliwą mądrość ze * swojego po-tomstwa. 20 Wtedy zaczął ganić miasta, w których się stało najwięcej jego cudów, że się nie skru-szyły: 21 Biada ci, Chorazynie, biada ci, Betsaido; bo gdyby się w Tyrze * i Sydonie ** stały te cuda, które wśród was się stały, dawno by się skruszyły w worze oraz popiele. 22

Wszakże powiadam wam: Lżej będzie Tyrowi i Sydnowi w dniu sądu, niż wam. 23 A ty, Kafarnaum, które jesteś wywyższone aż do Nieba, aż do piekła * będziesz strącone; bo gdyby się TR w Sodomie działy te cuda, które się działy w tobie, zostałaby aż do dzisiej-szego dnia. 24 Nawet powiadam wam, że w dniu sądu, lżej niż tobie będzie ziemi Sodo-my. 25 W tym czasie Jezus odpowiadając, rzekł: Wysławiam cię, Ojcze, Panie Nieba i ziemi, bo zakryłeś te rzeczy przed mądrymi i roztropnymi, a objawiłeś je niemowlętom *. 26 Za-prawdę, Ojcze, bo tak się tobie upodobało. 27 Wszystko jest mi przyznane od mego Ojca, i nikt nie zna * Syna, tylko Ojciec, ani nikt nie zna * Ojca, tylko Syn i ten, komu Syn chciałby Go objawić. 28 Pójdźcie do mnie wszyscy, którzy się trudzicie oraz jesteście ob-ciążeni, a Ja wam sprawię odpoczynek *. 29 Weźcie na siebie moje jarzmo i uczcie się ode mnie, bo ja jestem życzliwy i pokornego serca, a znajdziecie odpoczynek dla wa-szych dusz; 30 gdyż moje jarzmo jest zbawienne, a mój nędzny interes ulgę przynosi. Jan 13,3; 13,4 - 5; 13,12 - 15

*11,5 także: wstają z martwych*11,10 także: zwiastuna, anioła*11,19 także: poprzez*11,21 ST Corze**11,21 ST Cydonie

*11,23 gr. hades; także: Kraina Umarłych*11,25 także: dzieciom*11,27 także: rozpoznaje*11,28 także: ochłodzenie

12. W ten czas, Jezus szedł w szabat * przez zboża; a jego uczniowie łaknęli, więc za-częli rwać kłosy i jeść. 2 A faryzeusze zobaczyli to oraz mu powiedzieli: Oto twoi ucznio-wie czynią to, czego w szabat nie wolno czynić. 3 Zaś on im powiedział: Czy nie czytali-ście, co uczynił Dawid, kiedy sam łaknął oraz ci, którzy z nim byli? 4 Jak wszedł do domu Boga i spożywał chleby pokładne, których nie wolno było mu jeść, ani tym, którzy z nim byli, ale tylko samym kapłanom? III Mojżesza 24,5 - 9 5 Albo nie czytaliście w Prawie, że w szabat kapłani profanują szabat w Świątyni, a są bez winy? 6 Ale mówię wam, że tutaj jest większe niż Świątynia. 7 A gdybyście wiedzieli, co to jest: Prośby o litość * chcę, a nie ofiary, nie potępialibyście niewinnych. Ozeasz 6,6 8 Albowiem Syn Człowieka jest Pa-nem i szabatu.9 A kiedy stamtąd odszedł, przyszedł do ich bóżnicy. 10 I oto był tam człowiek, mający uschłą rękę. Więc zapytali go, mówiąc: Wolno w szabat uzdrowić? Aby go oskarżyć. 11 A on im powiedział: Kto z was jest człowiekiem, który będzie miał jedną owcę, i gdyby mu ta w szabat w dół wpadła, czyż jej nie uchwyci i nie wyciągnie? 12 Ileż więc zacniejszy jest człowiek niż owca? Dlatego w szabat wolno szlachetnie * czynić. 13 I mówi temu człowiekowi: Wyciągnij twoją rękę. Więc on wyciągnął, i została przywrócona do zdrowia jak druga. 14 A faryzeusze wyszli i zawiązali przeciwko niemu spisek, jakby go zgładzić. 15

Ale Jezus poznał to i stamtąd odszedł. Poszły też za nim wielkie tłumy i wszystkich ich uzdrowił, 16 i zobowiązał ich, aby go nie czynili jawnym; 17 by mogło być wypełnione, co powiedziano przez proroka Izajasza, mówiącego: 18 Oto Mój sługa, którego wybrałem, umiłowany Mój, w którym upodobało się Mojej Osobie; położę na nim Mego Ducha, i narodom oznajmi sąd *. 19 Nie będzie się spierał, ani nie będzie krzyczał, i nikt na uli-cach nie usłyszy jego głosu. 20 Trzciny zniszczonej * nie zgubi ** i tlącego się lnu *** nie zagasi, aż oddali sąd **** ku zwycięstwu. 21 Zatem w Jego Imieniu będą miały na-dzieję narody. Izajasz 42,1 - 4; 61,1022 Wtedy przyprowadzono do niego opętanego, ślepego oraz niemego; więc go uzdrowił tak, że ów ślepy i niemy, mówił i widział. 23 Zatem zdumiały się wszystkie tłumy, i mówili: Czyż nie ten jest owym synem Dawida? 24 Ale faryzeusze usłyszeli to i powiedzieli: Ten nie wyrzuca demonów, jak tylko przez Beelzebuba, przywódcę demonów. 25 Lecz Jezus widząc ich myśli, powiedział im: Każde królestwo podzielone przeciwko sobie - pustosze-je, i nie ostoi się każde miasto albo dom, rozdzielony przeciwko sobie. 26 Więc jeśli sza-tan szatana wygania, sam przeciw sobie jest rozdzielony; jak się zatem ostoi jego króle-stwo? 27 Jeśli ja wyrzucam demony w * Beelzebubie, wasi synowie w kim wyrzucają? Dlatego oni będą waszymi sędziami. 28 Zaś jeśli ja wyrzucam demony w * Duchu Boga, zatem przyszło do was Królestwo Boga. 29 Albo jakże może ktoś wejść do domu silnego oraz zagrabić jego sprzęt, jeśli wpierw by silnego nie związał? A potem jego dom zagrabi. 30 Kto nie jest ze mną, jest przeciwko mnie, i kto ze mną nie zbiera, rozprasza. 31 Dlatego powiadam wam: Każdy grzech oraz zniesławianie * zostanie ludziom odpuszczone, ale zniesławianie Ducha Świętego nie zostanie ludziom odpuszczone. 32 I gdyby ktoś powie-dział słowo przeciwko Synowi Człowieka, zostanie mu odpuszczone; ale kto by powie-dział przeciwko Duchowi Świętemu, nie zostanie mu odpuszczone, ani w tym życiu, ani w przyszłym.33 Uprawiajcie szlachetne drzewo, a jego owoc będzie szlachetny; albo uprawiajcie ze-psute drzewo, a jego owoc będzie zepsuty; bo drzewo zostaje poznawane z owocu. 34

Rodzaju żmijowy, jakże możecie mówić dobre * rzeczy, będąc złymi? Gdyż usta mówią z obfitości serca. 35 Szlachetny * człowiek z dobrego * skarbu serca wynosi prawe * rze-czy, a zły człowiek ze złego skarbu wynosi rzeczy złe. 36 Ale powiadam wam, że z każde-

go bezowocnego słowa, które by ludzie wypowiedzieli, zdadzą sprawę w dzień sądu; 37

bowiem z powodu twoich słów zostaniesz uznany za sprawiedliwego, i z twoich słów zo-staniesz skazany.38 Wtedy odpowiedzieli niektórzy z uczonych w Piśmie i faryzeuszów, mówiąc: Nauczy-cielu, chcemy od ciebie znak zobaczyć. 39 Zaś on odpowiadając, rzekł im: Pokolenie złe i cudzołożne znaku szuka, ale znak mu nie będzie dany, jak tylko znak proroka Jonasza. 40

Bowiem jak Jonasz był w brzuchu wieloryba trzy dni i trzy noce, tak Syn Człowieka bę-dzie w sercu ziemi trzy dni oraz trzy noce. Jonasz 2,1 - 2 41 Mężowie Ninewy * wstaną na sądzie z tym pokoleniem i je skażą; bo na wezwanie Jonasza się skruszyli, a oto tutaj więcej niż Jonasz. 42 Królowa południa podniesie się na sądzie z tym pokoleniem i je ska-że; bo przyszła z kresów ziemi by słuchać mądrości Salomona, a oto tutaj więcej niż Sa-lomon.43 A gdy nieczysty duch wyjdzie z człowieka, przechodzi przez bezwodne * miejsca szu-kając odpoczynku, ale nie znajduje. 44 Wtedy mówi: Wrócę do mojej siedziby, skąd wy-szedłem; więc przychodzi i znajduje ją niezajętą, wymiecioną i przygotowaną. 45 Wtedy idzie i bierze ze sobą siedem innych, gorszych od siebie duchów, i wchodzą, i tam mieszkają; więc końcowy stan tego człowieka staje się gorszy niż początkowy. Tak się stanie i temu złemu pokoleniu.46 A gdy on jeszcze mówił do tłumów, oto matka i jego bracia stanęli byli na zewnątrz, chcąc z nim mówić. 47 Także ktoś mu powiedział: Oto twoja matka i twoi bracia stanęli na zewnątrz, chcąc z tobą mówić. 48 A on odpowiadając, rzekł temu, co mu to powiedział: Która jest moją matką? I którzy są moimi braćmi? 49 Potem wyciągnął swoją rękę ku swo-im uczniom i powiedział: Oto moja matka i moi bracia. 50 Bo ktokolwiek będzie czynił wolę mojego Ojca, który jest w niebiosach, ten jest moim bratem i siostrą, i matką.

*12,1 z hebr., z gr. sabbat; - 7 dzień tygodnia; dzień odpoczynku wyznaczony przez Boga w Starym Przymierzu z Izraelem.*12,7 miłosierdzia - w znaczeniu: Prośby o litość*12,12 także: stosownie, dobrze, pięknie, słusznie*12,18 także: oddzielenie, odróżnienie*12,20 także: nadłamanej**12,20 także: złamie***12,20 metaforycznie: nici przeznaczenia****12,20 także: oddzielenie, odróżnienie*12,27; *12,28 także: przez*12,31 także: bluźnierstwo*12,34; 12,35 także: przydatne, odpowiednie, prawe, sprawiedliwe*12,41 spolszczone: Niniwy*12,43 porównaj: 2 Piotra 2,1 - 17 - 22

13. A tego dnia, gdy Jezus wyszedł z domu, usiadł nad morzem. 2 I zostały zebrane przy nim wielkie tłumy, tak, że wszedł do łodzi i siedział, a cały tłum stanął na brzegu. 3

Więc powiedział do nich wiele w podobieństwach, mówiąc: Oto siewca wyszedł, aby roz-siewać. 4 A kiedy on rozsiewał, niektóre padło obok drogi, i przyleciały ptaki, i wydziobały je. 5 Zaś drugie padło na skaliste miejsca, gdzie nie miało wiele ziemi; i zaraz zakiełkowa-ło, bo nie miało głębi ziemi. 6 Ale gdy wzeszło słońce, zostało spalone; a że nie miało ko-rzenia, uschło. 7 Zaś inne padło między ciernie, a ciernie wzrosły oraz je zadusiły. 8 Ale inne padło na dobrą ziemię, i wydawało owoc, jedno stokrotny, jedno sześćdziesięciokrot-ny, a jedno trzydziestokrotny. 9 Kto ma uszy do słuchania, niech słucha.10 Zatem uczniowie podeszli oraz mu powiedzieli: Dlaczego im mówisz w podobień-stwach? 11 On zaś, odpowiadając, rzekł im: Wam dano poznać tajemnice Królestwa Nie-bios, ale tym nie dano. 12 Bowiem kto ma, temu zostanie podarowane i będzie obfitować; ale kto nie ma, i co ma, będzie od niego odjęte. 13 Dlatego im w podobieństwach mówię,

że patrząc - nie widzą, i słuchając - nie słyszą, ani nie rozumieją. 14 Zatem wypełnione jest w nich proroctwo Izajasza, które mówi: Słuchem słuchać będziecie, ale nie zrozu-miecie; i patrząc patrzeć będziecie, ale nie ujrzycie. 15 Bowiem zostało utuczone serce tego ludu, uszami są ciężko słyszący oraz zamknęli swoje oczy; żeby czasem oczami nie ujrzeli i uszami nie usłyszeli, a sercem nie zrozumieli, i nie zawrócili, żebym ich uzdrowił. Izajasz 6,9 - 10 16 Ale szczęśliwe wasze oczy, że widzą, i wasze uszy, że sły-szą. 17 Bo zaprawdę, powiadam wam, wielu proroków i sprawiedliwych pragnęło ujrzeć to, co wy widzicie, ale nie ujrzeli, i usłyszeć to, co wy słyszycie, ale nie usłyszeli. 18 Wy za-tem, słuchajcie podobieństwa o siejącym. 19 Gdy ktoś słucha słowa Królestwa, a nie ro-zumie, przychodzi zły i porywa to, co posiano w jego serce; ten jest tym, zasianym obok drogi. 20 A zasiany na skalistych miejscach jest ten, który słucha słowa i zaraz, z rado-ścią je przyjmuje; 21 ale nie ma w sobie korzenia, lecz jest trwający jakiś czas; bo gdy z powodu słowa przychodzi ucisk albo prześladowanie, od razu jest zgorszony. 22 A zasia-ny między cierniami jest ten, który słucha słowa, ale troska tego życia i oszustwo bogac-twa dusi słowo, i staje się bezowocny. 23 A zasiany na dobrej ziemi jest ten, który słucha słowa i rozumie; ten właśnie wydaje owoc i uzyskuje: Jeden stokrotny, a jeden sześć-dziesięciokrotny, a jeszcze jeden trzydziestokrotny.24 Podał im inne podobieństwo, mówiąc: Upodobnione jest Królestwo Niebios do człowie-ka siejącego na swej roli szlachetne nasienie. 25 A gdy ludzie zasnęli, przyszedł jego nie-przyjaciel oraz nasiał kąkolu między pszenicę, i odszedł. 26 A gdy źdźbło urosło oraz wy-dało owoc, wtedy pokazał się i kąkol. 27 Wtedy słudzy gospodarza podeszli oraz mu po-wiedzieli: Panie, czyż na twej roli nie posiałeś szlachetnego nasienia? Zatem, skąd ma kąkol? 28 A on im rzekł: Nieprzyjaciel to uczynił. Zaś słudzy powiedzieli do niego: Chcesz więc, abyśmy poszli i go zebrali? 29 A on rzekł: Nie; abyście czasem zbierając kąkol, nie wykorzenili wraz z nim pszenicy. 30 Pozwólcie obojgu razem rosnąć do żniwa; a w czas żniwa powiem żeńcom: Najpierw zbierzcie kąkol oraz zwiążcie go w snopki ku jego spa-leniu; a pszenicę zgromadźcie do mojej stodoły.31 Podał im inne podobieństwo, mówiąc: Podobne jest Królestwo Niebios do ziarna gor-czycy, które człowiek wziął oraz zasiał na swojej roli; 32 jest ono wprawdzie nieznaczne wśród wszystkich nasion, ale kiedy urośnie, jest większe od wszystkich jarzyn, i staje się drzewem, tak, że przylatują ptaki nieba, i gnieżdżą się w jego gałązkach.33 Powiedział im inne podobieństwo: Podobne jest Królestwo Niebios do zaczynu, który niewiasta wzięła oraz ukryła w trzech miarkach pszennej mąki, aż cała została spulchnio-na.34 To wszystko Jezus mówił do tłumów w podobieństwach, a bez podobieństwa do nich nie mówił; 35 aby zostało wypełnione, co powiedziano przez proroka mówiącego: Otworzę w podobieństwach moje usta, wypowiem rzeczy ukryte od założenia świata. Psalm 78,236 Wtedy Jezus pozostawił tłumy oraz przyszedł do domu; więc podeszli do niego jego uczniowie, mówiąc: Wyjaśnij nam podobieństwo o kąkolu roli. 37 A on odpowiadając, rzekł im: Tym, który sieje szlachetne nasienie jest Syn Człowieka; 38 a rolą jest świat *; a szlachetnym nasieniem - tymi są synowie Królestwa; a kąkolem są synowie złego; 39 nie-przyjacielem zaś, który go posiał, jest ten oszczerczy; a żniwem jest koniec * epoki, zaś żeńcami są aniołowie. 40 Jak więc zbierają kąkol i palą go ogniem, tak będzie przy końcu tej epoki. 41 Syn Człowieka wyśle swoich aniołów, a oni zbiorą z Jego Królestwa wszyst-kie zgorszenia, i tych, którzy czynią nieprawość, 42 oraz wrzucą ich w piec ognia; tam bę-dzie płacz oraz zgrzytanie zębów. 43 Wtedy sprawiedliwi zabłysną jak słońce w Królestwie swego Ojca. Kto ma uszy do słuchania, niech słucha.44 Znowu podobne jest Królestwo Niebios do skarbu ukrytego w roli, który gdy człowiek znalazł, ukrył, i rozradowany nim, odchodzi oraz sprzedaje wszystko co ma, i kupuje ową rolę.

45 Znowu podobne jest Królestwo Niebios do człowieka - kupca szukającego szlachet-nych pereł; 46 który gdy znalazł jedną, bardzo drogą perłę, odszedł, posprzedawał wszystko co miał, i ją kupił.47 Znowu podobne jest Królestwo Niebios do sieci zarzuconej w morze oraz zagarniającej ryby wszelkiego rodzaju; 48 którą, gdy była pełna, rybacy wyciągnęli na brzeg, i usiedli, i zebrali szlachetne ryby do naczyń, a złe wyrzucili na zewnątrz. 49 Tak też będzie przy końcu epoki; wyjdą aniołowie i oddzielą złych spośród sprawiedliwych, 50 oraz wrzucą ich w piec ognia; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów.51 Rzekł im Jezus: Zrozumieliście to wszystko? Powiedzieli mu: Tak, Panie. 52 A on im rzekł: Dlatego każdy uczony w Piśmie, kiedy stanie się uczniem w Królestwie Niebios, podobny jest do człowieka - gospodarza, który wyciąga ze swego skarbca nowe i stare. Hebrajczyków 8,1353 Także stało się, że gdy Jezus zakończył te podobieństwa, odszedł stamtąd. 54 A kiedy przyszedł do swego kraju, nauczał ich w ich bóżnicy, tak, że się zdumiewali oraz mówią: Skądże ten ma tą mądrość i moce? 55 Czyż nie jest on synem cieśli? Czy jego matki nie nazywają Maria, a jego braci: Jakób, Józef, Szymon i Judas? 56 A jego siostry, czyż nie wszystkie są u nas? Skąd więc, ten ma to wszystko? 57 I zostali z niego zgorszeni. Ale Jezus im powiedział: Nie jest prorok wzgardzony, chyba że w swoim kraju, a także w swoim domu. 58 I nie uczynił tam wielu cudów z powodu ich niedowiarstwa.

*13,38 także: obecny porządek, ład*13,39 także: spełnienie

14. W tym czasie Herod Tetrarcha usłyszał wieść o Jezusie, 2 zatem powiedział swo-im sługom: To jest Jan Chrzciciel; to on jest wzbudzony z umarłych, i dlatego dzieją się cuda przez niego. 3 Bowiem Herod pojmawszy Jana, związał go oraz wsadził do więzie-nia z powodu Herodiady, żony Filipa, swego brata. 4 Bo Jan mu mówił: Nie wolno ci jej mieć. 5 Ale gdy chciał go zabić, bał się tłumu, bowiem uważali go za proroka. 6 Gdy więc obchodzono dzień urodzin Heroda, na środku tańcowała córka Herodiady i spodobała się Herodowi. 7 Stąd też, pod przysięgą obiecał jej dać, cokolwiek by zażądała. 8 A ona bę-dąc przedtem namówiona przez swoją matkę, powiada: Daj mi tu na półmisku głowę Jana Chrzciciela. 9 Więc zasmucił się król; ale z powodu przysięgi oraz współsiedzą-cych, kazał dać. 10 Zatem posłał kata oraz ściął Jana w więzieniu. 11 Przyniesiono też na półmisku jego głowę oraz dano dzieweczce, i odniosła ją swojej matce. 12 A gdy przyszli jego uczniowie, wzięli zwłoki oraz je pogrzebali, i przybywszy, oznajmili to Jezusowi.13 A kiedy Jezus to usłyszał, w łodzi wycofał się stamtąd na puste miejsce, na osobność; a tłumy gdy o tym usłyszały, szły za nim pieszo z miast. 14 Zatem Jezus wyszedł i ujrzał wielki tłum, więc użalił się nad nimi oraz uzdrawiał ich chore. 15 A kiedy nadchodził wie-czór, podeszli do niego jego uczniowie, mówiąc: To jest puste miejsce oraz czas już przeminął; odpraw ten tłum, by odeszli do miasteczek i kupili sobie żywności. 16 A Jezus im powiedział: Nie potrzebują odchodzić; dajcie wy im jeść. 17 Ale oni mu powiedzieli: Nie mamy tutaj niczego, tylko pięć chlebów i dwie ryby. 18 A on rzekł: Przynieście mi je tutaj. 19 Więc rozkazał tłumowi usiąść na trawie, wziął owe pięć chlebów oraz dwie ryby, i spoj-rzawszy w górę, w Niebo, wielbił Boga, i łamiąc, dawał chleby uczniom, zaś uczniowie tłumowi. 20 I wszyscy zjedli oraz zostali nasyceni, i zebrali z pozostałych kawałków dwa-naście pełnych koszy. 21 A tych, którzy jedli, było około pięciu tysięcy mężów, oprócz nie-wiast i dzieci.22 Jezus zaraz też przymusił swoich uczniów, aby weszli do łodzi i wyprzedzali go na dru-gą stronę, aż odprawi tłumy. 23 A gdy odprawił tłumy, wszedł na osobności na górę, aby się modlić; i gdy nastał wieczór, był tam sam. 24 A łódź będąc już na środku morza, mio-tana była przez fale; bo wiatr był przeciwny. 25 Lecz o czwartej straży nocy, Jezus przy-szedł do nich, przechadzając się po morzu. 26 A kiedy uczniowie TR ujrzeli jak się prze-

chadza po morzu, zatrwożyli się, mówiąc: To jest ułuda; i ze strachu krzyknęli. 27 Lecz Jezus zaraz do nich powiedział, mówiąc: Ufajcie, jam jest; nie bójcie się. 28 A Piotr odpo-wiadając mu, rzekł: Panie, jeśli to ty jesteś, każ mi przyjść do ciebie po wodach. 29 A on rzekł: Przyjdź. Więc Piotr wyszedł z łodzi oraz przechadzał się po wodach, i przyszedł do Jezusa. 30 Ale widząc gwałtowny wiatr, wystraszył się, a gdy zaczął tonąć, zakrzyknął, mówiąc: Panie, uratuj mnie! 31 Zaś Jezus wyciągnął zaraz rękę, uchwycił go i mu powie-dział: O małej wiary, dlaczego zwątpiłeś? 32 A gdy oni wstąpili do łodzi, wiatr się uciszył. 33 Zaś ci, którzy byli w łodzi, podeszli oraz oddali mu pokłon, mówiąc: Prawdziwie jesteś Synem Boga.34 Zatem się przeprawili i przybyli do ziemi Genezaret. 35 A mężowie z owego miejsca, poznawszy go, wysłali do całej tej okolicznej krainy. I przyniesiono do niego wszystkich, którzy się źle mieli; 36 i poprosili go, aby mogli się dotknąć tylko rąbka jego płaszcza; a którzykolwiek się dotknęli, zostali uzdrowieni.

15. Wtedy podeszli do Jezusa uczeni w Piśmie i faryzeusze z Jerozolimy, mówiąc: 2

Czemu twoi uczniowie przestępują tradycję starszych? Bowiem nie myją swoich rąk, gdy mają spożywać chleb. 3 A on odpowiadając, rzekł im: Czemu i wy przestępujecie przyka-zanie Boga dla waszej tradycji? 4 Bo Bóg przykazał, mówiąc: Szanuj twojego ojca i mat-kę; i: Kto złorzeczy ojcu albo matce, niech śmiercią umrze; II Mojżesza 20,12; 21,17; III Mojżesza 20,9 ; V Mojżesza 5,16; 27,16 5 ale wy mówicie: Kto by rzekł ojcu albo matce: Oto dar, którym ode mnie masz wsparcie; nie będzie winny TR wobec swojego ojca, czy swojej matki; 6 zatem unieważniliście przykazania Boga dla waszej tradycji. 7 Obłudnicy, dobrze o was prorokował Izajasz, mówiąc: 8 Ten lud przybliża się do mnie swymi ustami, i wargami okazuje mi szacunek, ale ich serce daleko jest ode mnie. 9 Lecz daremnie mnie czczą, nauczając nauk wynikających z przykazań ludzi. Izajasz 29,13 10 Nadto przywołał tłum i im powiedział: Słuchajcie i rozumiejcie: 11 Nie to, co wchodzi do ust czyni człowieka nieczystym; ale to, co wychodzi z ust, to czyni człowieka nieczystym. 12 Wtedy jego uczniowie podeszli oraz mu powiedzieli: Wiesz, że faryzeusze zostali zgorszeni, gdy usłyszeli tę mowę? 13 A on odpowiadając, rzekł: Każda sadzonka, której nie zasadził mój niebiański Ojciec, zostanie wykorzeniona. 14 Zostawcie ich; ślepymi są przywódcy śle-pych; a jeśli ślepy by prowadził ślepego, obydwaj w dół wpadną. 15 A odpowiadając, Piotr mu rzekł: Wyjaśnij nam to podobieństwo. 16 Zaś Jezus powiedział: I wy nadal jesteście bezrozumni? 17 Jeszcze nie rozumiecie, że wszystko, co wchodzi do ust, idzie do brzu-cha i do ustępu bywa wyrzucane? 18 Ale co pochodzi z ust, z serca wychodzi, i to czyni człowieka nieczystym. 19 Bowiem z serca wychodzą złe myśli, mężobójstwa, cudzołó-stwa, nierządy duchowe *, złodziejstwa, fałszywe świadectwa, bluźnierstwa. 20 To jest tym, co czyni człowieka nieczystym; ale jedzenie nie umytymi rękami, nie czyni człowieka nieczystym.21 Potem Jezus wyszedł stamtąd oraz wycofał się w strony Tyru i Sydonu *. 22 A oto wy-szła z owych granic niewiasta kananejska i wołała do niego, mówiąc: Zmiłuj się nade mną, Panie, synu Dawida! Moja córka bywa ciężko dręczona przez demona. 23 A on nie odpowiedział jej ani słowa. Wtedy podeszli jego uczniowie i prosili go, mówiąc: Odpraw ją, bo woła za nami. 24 A on odpowiadając, rzekł: Nie jestem wysłany tylko do owiec giną-cych w domu Israela. 25 Zaś ona podeszła i oddała mu pokłon, mówiąc: Panie, ratuj mnie. 26 A on odpowiadając, rzekł: Nie jest dobrze brać chleb dzieci i rzucać szczeniętom. 27 A ona odpowiedziała: Tak, Panie; wszakże i szczenięta jedzą okruchy, które padają ze sto-łu ich panów. 28 Wtedy odpowiadając, Jezus jej rzekł: O niewiasto, wielka jest twoja wia-ra; niech ci się stanie, jak chcesz. Zatem, od tej godziny, jej córka została uzdrowiona. 29 A Jezus wyszedł stamtąd, przyszedł nad morze Galilei, wstąpił na górę i tam siedział. 30 Więc przyszły do niego wielkie tłumy, mając ze sobą chrome, ślepe, głuchonieme, ułomne i wiele innych, i kładli je u stóp Jezusa, i ich uzdrawiał. 31 Zaś tłum się dziwił wi-

dząc, że głuchoniemi mówią, ułomni są uzdrowieni, chromi chodzą, a ślepi widzą; i wiel-bili Boga Israela.32 Lecz Jezus zwołał swoich uczniów i powiedział: Żal mi tego tłumu, gdyż już trzy dni przy mnie trwają i nie mają co jeść; a nie chcę ich odprawić głodnych, aby czasem nie pomdleli w drodze. 33 Wtedy jego uczniowie mu powiedzieli: Skąd byśmy na pustkowiu wzięli tak wiele chleba, by nasycić tak wielki tłum? 34 A Jezus im mówi: Ile macie chle-bów? Zaś oni powiedzieli: Siedem, i trochę rybek. 35 Wtedy nakazał tłumowi, aby siedli na ziemi, 36 wziął TR te siedem chlebów oraz ryby, i podziękowawszy, połamał, i dał swym uczniom, a uczniowie tłumowi. 37 Więc wszyscy jedli oraz zostali nasyceni, i zebrali pozo-stające kawałki - siedem pełnych koszy. 38 A było tych, którzy jedli, cztery tysiące mężów, oprócz niewiast i dzieci. 39 Wtedy odprawił tłum, wszedł do łodzi, i przybył na granice Ma-gadanu TR.

*15,19 także: cudzołóstwa, bałwochwalstwa*15,21 nazwy spolszczone; ST z hebr. Coru i Cydonu

16. Potem przystąpili faryzeusze i saduceusze, i go prosili, kusząc, aby im ukazał znak z Nieba. 2 A on odpowiadając, rzekł im: Kiedy nastaje wieczór, mówicie: Będzie piękna pogoda, bo niebo się czerwieni. 3 A rano: Dziś będzie wichura; bo niebo pochmur-nieje i się czerwieni. Obłudnicy, umiecie rozsądzić oblicze nieba, a znaków tych czasów nie możecie? 4 Pokolenie złe i cudzołożne znaku szuka; ale znak nie będzie mu dany, jak tylko znak proroka Jonasza. Po czym opuścił ich i odszedł.5 A kiedy jego uczniowie przeprawili się na drugą stronę, zapomnieli wziąć chlebów. 6

Zaś Jezus im powiedział: Dostrzegajcie oraz strzeżcie się kwasu faryzeuszów i saduce-uszów. 7 A oni rozważali to między sobą, mówiąc, że: Chleba nie wzięliśmy. 8 Co Jezus poznał i im powiedział: Dlaczego rozważacie między sobą, o małej wiary, że nie wzięli-ście chleba? 9 Jeszcze nie rozumiecie, ani nie pamiętacie owych pięciu chlebów dla pię-ciu tysięcy, i jak wiele koszyków zebraliście? 10 Ani owych siedmiu chlebów dla czterech tysięcy, i jak wiele koszy zebraliście? 11 Jakże nie rozumiecie, że powiedziałem wam nie o chlebie, mówiąc, abyście się strzegli kwasu faryzeuszów i saduceuszów? 12 Wtedy zrozumieli, że nie mówił, aby się strzegli kwasu chleba, ale nauki faryzeuszów i saduce-uszów.13 A gdy Jezus przyszedł w strony Cezarei Filipowej, pytał swoich uczniów, mówiąc: Kim TR

ludzie mówią, że jest Syn Człowieka? 14 A oni powiedzieli: Jedni Janem Chrzcicielem, a drudzy Eliaszem, zaś inni Jeremjaszem, albo jednym z proroków. 15 Mówi im: A wy mó-wicie, że kim ja jestem? 16 A odpowiadając, Szymon Piotr rzekł: Ty jesteś Chrystus, Syn Boga Żyjącego. 17 Zaś Jezus odpowiadając, rzekł mu: Szczęśliwy * jesteś, Szymonie Barjona **, bo nie objawiły ci tego ciało wewnętrzne *** i krew, ale mój Ojciec, który jest w niebiosach. 18 A ja ci także powiadam, że ty jesteś Piotr *, a na owej opoce ** zbuduję moje zgromadzenie wybranych *** i bramy Krainy Umarłych go nie przemogą. 1 Piotra 2,5 - 9; Mateusz 8,21 - 22; 1 Jana 4,1 - 4 19 Dam ci też klucze Królestwa Niebios; a co-kolwiek zwiążesz na ziemi, będzie już związane w niebiosach; a cokolwiek rozwiążesz na ziemi, będzie już rozwiązane w niebiosach. Mateusz 18,18 - 20; II Koryntian 5,17 - 20 20

Wtedy przykazał swoim uczniom, aby nikomu nie mówili, że On jest Jezusem Chrystu-sem.21 Odtąd Jezus zaczął tłumaczyć swoim uczniom, że musi odejść do Jerozolimy * oraz wiele wycierpieć od starszych, od przedniejszych kapłanów i uczonych w Piśmie; być za-bitym, a trzeciego dnia być wzbudzonym. 22 Zaś Piotr, wziął go na bok i zaczął go strofo-wać, mówiąc: Zmiłuj się sam nad sobą, Panie! Nie przyjdzie to na ciebie. 23 A on się ob-rócił oraz powiedział Piotrowi: Idź precz ode mnie *, szatanie; jesteś mi zgorszeniem, bo-wiem nie pojmujesz tego, co Boga, ale co ludzi. 24 Wtedy Jezus powiedział do swoich uczniów: Jeśli ktoś chce pójść za mną, niech się zaprze samego siebie, i usunie * swój

krzyż, a idzie za mną. 25 Bo kto by chciał swoją duszę wybawić, zatraci ją; a kto by zatra-cił swoją duszę dla mnie, odkryje ją. 26 Bowiem cóż pomoże człowiekowi, choćby cały świat pozyskał, a na swojej duszy doznał kary? Albo co da człowiek w zamian za swoją duszę? 27 Gdyż Syn Człowieka przyjdzie w chwale swojego Ojca i z Jego aniołami, i wte-dy odda każdemu według jego czynów. 28 Zaprawdę, mówię wam: Są niektórzy z tu stoją-cych, którzy nie odczują śmierci, aż ujrzą Syna Człowieka przychodzącego w swoim Kró-lestwie.

*16,17 także: bogaty, błogosławiony**16,17 co znaczy: synu Jony***16,17 gr. sarks; także: cielesna natura*16,18 gr. Petros; co znaczy: Kamień, Odłamek skalny**16,18 gr. petra; co znaczy: Opoka, skała***16,18 także: zbór*16,21 ST z hebr. Jeruszalaim*16,23 inne możliwe tłumaczenie: Odejdź za mnie*16,24 także: zgładzi; weźmie

17. Zaś po sześciu dniach, Jezus zabiera Piotra, Jakóba i jego brata Jana oraz na osobności, wyprowadza ich na wysoką górę. 2 I został przed nimi przekształcony, więc jego oblicze rozjaśniło się jak słońce, a jego szaty stały się białe jak światło brzasku. 3 A oto ukazali im się Mojżesz i Eliasz, którzy z nim rozmawiali. 4 Zaś Piotr, oddzielając się, powiedział do Jezusa: Panie, dobrze jest nam tu być; jeśli chcesz, zrobimy tu trzy namio-ty, jeden tobie, jeden Mojżeszowi i jeden Eliaszowi. 5 A gdy on jeszcze mówił, oto zakrył ich jasny obłok; i oto głos z obłoku, mówiący: Ten jest Mój Syn umiłowany, w którym upodobałem; jego słuchajcie. 6 A uczniowie, kiedy to usłyszeli, padli przed ich obliczem oraz bardzo się przestraszyli. 7 Wtedy Jezus podszedł, dotknął się ich oraz powiedział: Wstańcie, i się nie bójcie. 8 Zaś oni podnieśli swoje oczy, lecz nikogo nie zobaczyli, tylko jedynie samego Jezusa. 9 A kiedy schodzili z góry, Jezus przykazał im, mówiąc: Nikomu tego widzianego zdarzenia nie opowiadajcie, aż Syn Człowieka wstanie z martwych. 10 I pytali go jego uczniowie, mówiąc: Dlaczego więc, uczeni w Piśmie mówią, że najpierw ma przyjść Eliasz? 11 A Jezus odpowiadając, rzekł im: Eliasz rzeczywiście wpierw przy-chodzi, oraz wszystko zamieni *; Mateusz 3,1 - 3 12 ale powiadam wam, że Eliasz już przyszedł, i go nie rozpoznali, ale uczynili mu cokolwiek chcieli; tak też i Syn Człowieka ma z ich strony ucierpieć. 13 Wtedy uczniowie zrozumieli, że mówił do nich o Janie Chrzcicielu.14 A gdy oni TR przyszli do tłumu, podszedł do niego człowiek, padając przed nim na kola-na, 15 i mówiąc: Panie, zmiłuj się nad moim synem, bowiem jest epileptykiem oraz ciężko się trapi; gdyż często wpada w ogień i często w wodę. 16 Więc przyniosłem go twoim uczniom, ale nie mogli go uzdrowić. 17 A Jezus odpowiadając, rzekł: O pokolenie bez wiary i przewrotne, jak długo będę wśród waszego? Jak długo będę znosił wasze? Przy-nieście mi go tutaj. 18 I Jezus w nim zgromił, więc demon wyszedł z niego, a młodzieniec został uzdrowiony od tej godziny. 19 Wtedy uczniowie podeszli na osobności do Jezusa i powiedzieli: Czemu my nie mogliśmy go wyrzucić? 20 Zaś Jezus do nich powiedział: Z powodu waszego niedowiarstwa. Zaprawdę, bowiem, powiadam wam, że jeślibyście mieli wiarę jak ziarno gorczycy i powiedzieli tej górze: Przenieś się stąd na tamto miejsce, a się przeniesie; i nic nie będzie dla was niemożliwe. 21 Bo ten rodzaj nie wychodzi tylko w modlitwie i poście.22 A kiedy przebywali w Galilei, Jezus do nich powiedział: Syn Człowieka ma być wydany w ręce ludzi, 23 i go zabiją, ale trzeciego dnia będzie wzbudzony. Zatem się bardzo za-smucili.24 A gdy przyszli do Kafarnaum, podeszli do Piotra ci, którzy pobierali dwudrachmowy okup * i powiedzieli: Czy wasz nauczyciel nie składa dwudrachmowego okupu? 25 A on

mówi: Tak, składa. A kiedy wchodził do domu, Jezus go ubiegł, mówiąc: Jak ci się zdaje, Szymonie? Od kogo królowie ziemi biorą podatek lub czynsz? Od swoich synów, czy od obcych? 26 Mówi mu Piotr: Od obcych. A Jezus mu powiedział: Tak więc synowie są wol-ni. 27 Jednak abyśmy ich nie zgorszyli, idź nad morze, zarzuć wędkę, i tę rybę, która pierwsza wypłynie, weź, otwórz jej pyszczek, a znajdziesz stater *; który weźmiesz, i dasz im za mnie oraz za ciebie.

*17,11 także: przywróci, odtworzy*17,24 patrz: II Mojżesza 30,11 - 16.*17,27 równowartość dwóch dwudrachm

18. W owej godzinie podeszli do Jezusa uczniowie, mówiąc: Kto jest większy w Króle-stwie Niebios? 2 A Jezus przywołał dzieciątko, postawił je wśród nich, 3 oraz powiedział: Zaprawdę, mówię wam: Jeśli nie będziecie zawróceni i nie staniecie się jak dzieci, nie wejdziecie do Królestwa Niebios. 4 Kto się więc, uniży jak to dziecko, ten jest większy w Królestwie Niebios. 5 A kto by przyjął jedno takie dzieciątko dla mojego Imienia, mnie przyjmuje. 6 Zaś kto by zgorszył jednego z tych małych, którzy we mnie wierzą, pożytecz-niej by mu było, aby na jego szyi został zawieszony kamień młyński, i by został utopiony w głębinie morza. 7 Biada światu z powodu zgorszeń. Bowiem zgorszenia muszą przyjść; jednak biada temu człowiekowi, przez którego zgorszenie przychodzi. 8 Dlatego jeśli two-ja ręka, albo twoja noga cię gorszy, odetnij ją i odrzuć od siebie; lepiej jest dla ciebie wejść do życia chromym, albo ułomnym, niż dwie ręce albo dwie nogi mając, zostać wrzuconym do wiecznego ognia. 9 A jeśli cię gorszy twoje oko, wyłup je i odrzuć od sie-bie; lepiej jest dla ciebie wejść jednookim do życia, niż dwoje oczu mając, zostać wrzuco-nym do gehenny ognia. 10 Uważajcie, abyście nie zlekceważyli żadnego z tych małych; bowiem powiadam wam, że ich aniołowie w niebiosach, zawsze patrzą na osobę * moje-go Ojca, który jest w niebiosach. 11 Gdyż Syn Człowieka przyszedł, aby zbawić to, co zgi-nęło było. 12 Jak się wam wydaje? Gdyby jakiś człowiek miał sto owiec, a jedna z nich by się zbłąkała, czyż nie zostawia owych dziewięćdziesięciu dziewięciu na wyżynach i po-szedłszy, nie szuka zbłąkanej? 13 A gdyby mu się stało * ją znaleźć, zaprawdę mówię wam, że raduje się z niej bardziej, niż z owych dziewięćdziesięciu dziewięciu niezbłąka-nych. 14 Tak nie jest wolą waszego Ojca, który jest w niebiosach, aby zginął jeden z tych małych. 15 A jeśliby zgrzeszył przeciw tobie twój brat, idź i rozsądź go pomiędzy tobą, a nim sa-mym. Jeżeli cię usłucha, pozyskałeś swojego brata. 16 Ale jeśli nie usłucha, weź ze sobą jeszcze jednego lub dwóch, aby na ustach dwóch lub trzech świadków mogła stanąć każda sprawa. V Mojżesza 19,15 17 A jeśliby ich nie usłuchał, powiedz zborowi; a jeśliby nie usłuchał także zgromadzenia wybranych, niech będzie dla ciebie jak ci, co są z naro-dów i poborca podatków. 18 Zaprawdę, mówię wam: Cokolwiek byście związali na ziemi, będzie związane już w Niebie, a cokolwiek byście rozwiązali na ziemi, będzie rozwiązane już w Niebie. 19 Znowu mówię wam, że gdyby się dwaj z was zgodzili na ziemi, co do wszelkiej rzeczy, o którą będą prosić, to im się stanie od mego Ojca, który jest w niebio-sach. 20 Bo gdzie są dwaj lub trzej zgromadzeni w moje Imię, tam jestem pośród nich.21 Wtedy podszedł do niego Piotr i powiedział: Panie, a gdy zgrzeszy przeciwko mnie mój brat, ile razy mam mu odpuścić? Czy do siedmiu razy? 22 Mówi mu Jezus: Nie mówię ci, że do siedmiu razy, ale aż do siedemdziesięciu siedmiu razy. 23 Dlatego upodobnione jest Królestwo Niebios do człowieka, króla, który chciał rozliczyć rachunek ze swoimi słu-gami. 24 A gdy się zaczął rozliczać, przyprowadzono mu jednego, który był winien dzie-sięć tysięcy talentów. 25 Zaś kiedy nie miał z czego oddać, jego pan kazał go sprzedać, i jego żonę, i dzieci, i wszystko co miał, a należność oddać. 26 Wtedy sługa upadł i oddał mu pokłon, mówiąc: Panie, miej nade mną cierpliwość, a wszystko ci oddam. 27 Więc pan owego sługi się użalił, uwolnił go, i dług mu odpuścił. 28 Zaś ten sługa wyszedł oraz

znalazł jednego ze swoich współsług, który był mu winien sto denarów, i uchwyciwszy go, dusił, mówiąc: Oddaj mi, coś winien. 29 Wtedy jego współsługa upadł TR, oraz go pro-sił, mówiąc: Miej cierpliwość nade mną, a wszystko ci oddam. 30 Lecz on nie chciał, ale odszedł oraz wrzucił go do więzienia, aż odda, co jest winien. 31 Więc jego współsłudzy, kiedy ujrzeli co się stało, zostali bardzo zasmuceni i poszli oraz oznajmili swojemu panu wszystko, co się stało. 32 Zatem jego pan go przywołał i mu powiedział: Sługo zły, daro-wałem ci cały tamten dług, bo mnie prosiłeś; 33 czy nie powinieneś i ty się zlitować nad twoim współsługą, jak i ja się nad tobą zlitowałem? 34 Więc jego pan rozgniewany, wydał go oprawcom, aby oddał to wszystko, co był mu winien. 35 Tak i mój Ojciec niebiański wam uczyni, jeśli z waszych serc, każdy swemu bratu, nie darujecie ich fałszywych kro-ków *.

*18,10 także: oblicze; porównaj: Marek 12,29; Jan 10,30; Mateusz 28,19.*18,13 słowo to oznacza także narodzenie człowieka*18,35 także: błędów, porażek, przewinień, występków

19. Także się stało, że gdy Jezus zakończył te słowa, odszedł z Galilei i przyszedł na drugą stronę Jordanu, w granice Judei. 2 A poszły za nim wielkie tłumy, i tam ich uzdro-wił.3 Wtedy podeszli do niego faryzeusze, kusząc go i mu mówiąc: Czy wolno człowiekowi oddalić swoją żonę z powodu każdej przyczyny? 4 A on odpowiadając, rzekł im: Czy nie czytaliście, że Ten, który stworzył, na początku męskim i żeńskim * ich uczynił ? I Mojże-sza 1,27 5 I powiedział: Dlatego opuści człowiek ojca i matkę, a złączy się ze swą żoną, i będą dwoje dla jednego ciała wewnętrznego. I Mojżesza 2,24 6 Tak, że nie są już dwo-je, ale jedno ciało wewnętrzne; co więc Bóg złączył, człowiek niech nie rozdziela. 7 Mówią mu: Dlaczego zatem Mojżesz przykazał dać list rozwodowy, i ją oddalić ? V Mojżesza 24,1 8 Mówi im: Mojżesz wam pozwolił oddalić wasze żony ze względu na twardość wa-szego serca, lecz od początku tak nie powstało. 9 A zatem powiadam wam, że ktokolwiek by oddalił swoją żonę, oprócz przyczyny cudzołóstwa, a pojąłby inną - cudzołoży; i kto by oddaloną pojął - cudzołoży. 10 Zaś jego uczniowie mu mówią: Jeśli taka jest sprawa męża z żoną, nie jest stosowne wziąć kochankę. 11 A on im powiedział: Nie wszystkim ta rzecz wychodzi, ale tym, którym to dano. 12 Bowiem są eunuchowie, którzy tak zostali zrodzeni z łona matki; są też eunuchowie, którzy zostali uczynieni eunuchami przez ludzi; i są eu-nuchowie, którzy sami się zrobili eunuchami dla Królestwa Niebios. Komu to może wyjść, niech wychodzi.13 Wtedy zbliżyły się do niego dzieci, aby nałożył na nie ręce i się modlił; ale uczniowie je strofowali. 14 Lecz Jezus powiedział: Dopuśćcie dzieci oraz nie zabraniajcie im do mnie przychodzić, bowiem takich jest Królestwo Niebios. 15 I nałożywszy na nie ręce, poszedł stamtąd.16 A oto podszedł jeden człowiek i mu powiedział: Nauczycielu dobry *, co dobrego mam uczynić, abym mógł mieć życie wieczne? 17 Ale on mu rzekł: Dlaczego nazywasz mnie dobrym *? Nikt nie jest dobry, tylko Jeden, Bóg. A jeśli chcesz objąć władzę co do życia, to strzeż przykazań. 18 Mówi mu: Których? A Jezus powiedział: Nie będziesz mordował, nie będziesz cudzołożył, nie będziesz kradł, nie będziesz mówił fałszywego świadec-twa, 19 szanuj twego ojca i matkę, i będziesz miłował bliźniego swego, jak siebie same-go. II Mojżesza 20,12 - 16 20 Mówi mu młodzieniec: Tego wszystkiego pilnowałem od mojej młodości; czego mi jeszcze brakuje? 21 Rzekł mu Jezus: Jeśli chcesz być dosko-nałym, idź, sprzedaj twoje majętności oraz daj tym, którzy żebrzą, a będziesz miał skarb w Niebie, i chodząc, naśladuj mnie. Mateusz 5,3; Dokonania apostołów 2,44 - 45 22 A gdy młodzieniec usłyszał to słowo, odszedł zasmucony; bowiem miał liczne majętności. 23 Wtedy Jezus powiedział swoim uczniom: Zaprawdę mówię wam, że zamożny z trudem wejdzie do Królestwa Niebios. 24 I jeszcze raz wam mówię, że łatwiej jest wielbłądowi

przejść przez ucho igły, niż zamożnemu wejść do Królestwa Boga. 25 Co gdy jego uczniowie usłyszeli, zdumiewali się bardzo, mówiąc: Kto więc może być zbawiony? 26 A Jezus spojrzał i im powiedział: U ludzi to jest niemożliwe, lecz z Boga wszystko jest moż-liwe. 27 Wtedy Piotr odpowiadając, rzekł mu: Oto my opuściliśmy wszystko i zaczęliśmy cię naśladować; zatem, jak nam będzie? 28 A Jezus im rzekł: Zaprawdę, powiadam wam, że wy, którzy mnie naśladowaliście, w odrodzeniu, gdy Syn Człowieka zasiądzie na tronie swojej chwały, zasiądziecie i wy na dwunastu tronach, sądząc dwanaście plemion Isra-ela. 29 I każdy, który opuścił domy, albo braci, albo siostry, albo ojca, albo matkę, albo żonę, albo dzieci, albo role, dla mego Imienia, stokroć więcej otrzyma oraz odziedziczy życie wieczne. 30 A wielu pierwszych będzie ostatnimi, a ostatnich pierwszymi.

*19,4 rzeczownikowo: mężczyzną i kobietą*19,16+17 także: odpowiedni, prawy, szlachetny, łaskawy, doskonały

20. Bowiem Królestwo Niebios podobne jest do człowieka, gospodarza, który wy-szedł wraz z rankiem nająć robotników do swej winnicy. 2 A zgodziwszy się z robotnikami na denara za dzień, wysłał ich do swojej winnicy. 3 I wyszedł około trzeciej godziny oraz zobaczył innych, bezczynnie stojących na rynku; 4 i im powiedział: Idźcie i wy do winnicy, a dam wam co jest sprawiedliwe. 5 Więc oni poszli. I znowu wyszedł około szóstej, i dzie-wiątej godziny oraz zrobił podobnie. 6 Zaś gdy wyszedł około jedenastej godziny, znalazł innych, którzy stali bezczynnie, i im mówi: Dlaczego cały dzień stoicie tu bezczynni? 7

Mówią mu: Bo nikt nas nie wynajął. Mówi im: Idźcie i wy do winnicy, a otrzymacie co jest sprawiedliwe. 8 A kiedy nastał wieczór, Pan winnicy mówi swojemu zarządcy: Zawołaj ro-botników i daj im nagrodę, począwszy od ostatnich, aż do pierwszych. 9 Więc gdy przy-szli ci, którzy byli najęci o jedenastej godzinie, każdy z nich otrzymał po denarze. 10 Zaś kiedy przyszli pierwsi, mniemali, że otrzymają więcej; ale i oni otrzymali, każdy z nich po denarze. 11 A gdy otrzymali, szemrali przeciwko gospodarzowi, 12 mówiąc: Ci ostatni jed-ną godzinę pracowali, a uczyniłeś ich równych nam, tym, którzy znosiliśmy ciężar dnia i upał. 13 A on odpowiadając, rzekł jednemu z nich: Towarzyszu, nie czynię ci krzywdy; czyż nie umówiłeś się ze mną na denara? 14 Weź co twoje i idź; zaś temu ostatniemu chcę dać jak i tobie. 15 Czy na moim nie wolno mi zrobić, co chcę? Czy twoje oko jest zło-śliwe ponieważ Ja Jestem Dobry? 16 Tak ci ostatni będą pierwszymi, a pierwsi - ostatni-mi; albowiem wielu jest zaproszonych, ale mało wybranych.17 I Jezus, wchodząc do Jerozolimy, w drodze, na osobności, wziął ze sobą dwunastu uczniów oraz im powiedział: 18 Oto wchodzimy do Jerozolimy, więc Syn Człowieka będzie wydany przedniejszym kapłanom oraz uczonym w Piśmie, i skażą go na śmierć; 19 wyda-dzą go też narodom na pośmiewisko, ubiczowanie i ukrzyżowanie; ale trzeciego dnia wstanie z martwych. 20 Wtedy podeszła do niego matka synów Zebedeusza ze swoimi synami, oddając pokłon i prosząc nieco od niego. 21 A on jej powiedział: Czego chcesz? Mówi mu: Spraw, aby ci dwaj moi synowie siedzieli w Twoim Królestwie, jeden po twojej prawicy, a drugi po lewicy. 22 Ale Jezus odpowiadając, rzekł: Nie wiecie o co prosicie. Czy możecie pić kielich, który ja mam pić, oraz być zanurzeni chrztem, którym ja zostaję zanurzony? Powiadają mu: Możemy. 23 Zatem im mówi: Rzeczywiście, mój kielich pić bę-dziecie, oraz będziecie zanurzeni chrztem, którym ja zostaję zanurzony; ale siąść po mo-jej prawicy i po mojej lewicy, nie moim jest wam dać, ale tym, którym to przygotowano przez mego Ojca. 24 A gdy to usłyszało dziesięciu, oburzyli się na owych dwóch braci. 25

Ale Jezus przywołał ich i powiedział: Wiecie, że władcy narodów panują nad nimi prze-mocą, a wielcy władają nad nimi samowolnie. 26 Lecz nie tak będzie * między wami; a kto-kolwiek miałby się stać między wami wielki, jest TR waszym sługą; 27 a ktokolwiek miałby być między wami pierwszy, jest TR waszym sługą; 28 tak jak Syn Człowieka nie przyszedł, aby być obsługiwanym, lecz aby usłużyć, i by oddać swoje życie * na okup za wielu.

29 A gdy oni wychodzili z Jerycha, poszedł za nim wielki tłum. 30 I oto dwaj ślepi, którzy siedzieli przy drodze, usłyszeli, że przechodzi Jezus, więc zawołali, mówiąc: Zmiłuj się nad nami, Panie, synu Dawida! 31 Ale tłum ich strofował, by milczeli; lecz oni tym więcej wołali, mówiąc: Zmiłuj się nad nami, Panie, synu Dawida! 32 Zatem Jezus się zatrzymał, zawołał ich i powiedział: Co chcecie, abym wam uczynił? 33 Mówią mu: Panie, aby zosta-ły otwarte nasze oczy. 34 A Jezus użalił się i dotknął się ich oczu, więc zaraz przejrzały ich oczy, i poszli za nim.

*20,26 także: jest*20,28 także: duszę

21. A kiedy się przybliżali do Jerozolimy i przyszli do Betfage, do góry oliwek, wtedy Jezus wysłał dwóch uczniów, 2 mówiąc im: Idźcie do miasteczka, które jest naprzeciwko was, i zaraz znajdziecie uwiązaną oślicę, i z nią ośle; odwiążcie je i do mnie przypro-wadźcie. 3 A jeśli ktoś by wam coś rzekł, powiedzcie, że Pan ich potrzebuje; ale bez-zwłocznie je wyśle. 4 A to wszystko się stało, aby mogło być wypełnione, co powiedziano przez proroka, mówiącego: 5 Powiedzcie córce Syjonu *: Oto Król twój idzie dla ciebie, łagodny, siedzący na oślicy oraz na oślęciu, synu oślicy będącej pod jarzmem. Izajasz 62,11; Zachariasz 9,9 6 Zatem uczniowie wyruszyli i uczyniwszy tak, jak im rozkazał Je-zus, 7 przyprowadzili oślicę oraz oślę, włożyli na nie swoje płaszcze, i na nich usiadł. 8 A większość tłumu słała na drodze swoje płaszcze, a inni obcinali gałązki z drzew oraz słali na drodze. 9 Zaś tłumy poprzedzające go i idące za nim wołały, mówiąc: Wybaw, błagam *, synem Dawida; Wielbiący Boga **, który idzie w Imieniu Pana; Hosanna u Najwyż-szego ***! Psalm 118,25 - 26 10 A gdy on wjechał do Jerozolimy, zostało poruszone całe miasto, mówiąc: Któż to jest? 11 Zaś tłumy mówiły: Ten, to jest prorok Jezus z Nazaretu Galilejskiego.12 Wtedy Jezus wszedł do Świątyni Boga oraz wygnał wszystkich sprzedających i kupu-jących w Świątyni, poprzewracał też stoły handlujących pieniędzmi, i stołki sprzedają-cych gołębie. 13 Mówi im także, że napisano: Mój Dom ma być nazywany Domem Modli-twy; ale wy czynicie z niego jaskinię zbójców. Izajasz 56,7; Jeremiasz 7,11 14 Wtedy, w Świątyni podeszli do niego ślepi oraz chromi, i ich uzdrowił. 15 A przedniejsi kapłani oraz uczeni w Piśmie kiedy zobaczyli te dziwne rzeczy, które czynił, także dzieci wołające w Świątyni, i mówiące: Wybaw, błagam, synem Dawida - rozgniewali się, 16 oraz mu po-wiedzieli: Słyszysz, co ci mówią! A Jezus im powiada: Owszem. Czy nigdy nie czytali-ście, że: Z ust niemowląt i ssących przygotowałeś sobie uznanie ? Psalm 8,3 17 I opu-ściwszy ich, wyszedł z miasta do Betanii oraz tam przenocował.18 A wczesnym rankiem powracając do miasta, łaknął. 19 Więc gdy ujrzał przy drodze jed-no drzewo figowe, przyszedł do niego, i nie znalazł na nim nic, tylko same liście; zatem mu mówi: Niech się więcej nie zrodzi z ciebie owoc do końca epoki. Więc owe drzewo fi-gowe zaraz uschło. 20 A gdy uczniowie to ujrzeli, zdziwili się, mówiąc: Jak szybko uschło to figowe drzewo! 21 Wtedy Jezus odpowiadając, rzekł im: Zaprawdę, powiadam wam, je-ślibyście mieli wiarę i nie zawahalibyście się, zrobicie nie tylko to, co się stało z drzewem figowym; ale i gdybyście powiedzieli tej górze: Bądź podniesiona i bądź rzucona w mo-rze, to się stanie. 22 I otrzymacie wszystko, o co byście, wierząc, prosili w modlitwie.23 A gdy on przyszedł do Świątyni i kiedy uczył, podeszli do niego przedniejsi kapłani oraz starsi ludu, mówiąc: W jakim autorytecie to robisz? I kto ci dał ten autorytet? 24 Zaś Je-zus odpowiadając, rzekł im: Spytam i ja was o jedną sprawę, którą jeśli mi nazwiecie, i ja wam powiem w jakim autorytecie to robię. 25 Skąd był chrzest Jana? Z Nieba, czy z ludzi? A oni rozważali to między sobą, mówiąc: Jeśli powiemy z Nieba, powie nam: Za-tem, czemu mu nie uwierzyliście? 26 Jeśli zaś powiemy z ludzi, boimy się tłumu, bo wszy-scy mają Jana za proroka. 27 Więc odpowiadając Jezusowi, rzekli: Nie wiemy. Powiedział

im i on: Także nie ja wam mówię w jakim autorytecie to robię. 28 Ale jak wam się wydaje? Pewien człowiek miał dwoje dzieci; więc podszedł do pierwszego i powiedział: Dziecko, idź, pracuj dziś w mojej winnicy. 29 Ale ono odpowiadając, rzekło: Nie chcę; a potem od-czuło żal i poszło. 30 Więc podszedł do drugiego i powiedział podobnie. Zaś ono odpo-wiadając, rzekło: Ja pójdę, panie; ale nie poszło. 31 Które z tych dwóch uczyniło wolę ojca? Mówią mu: To pierwsze. Mówi im Jezus: Zaprawdę, powiadam wam, że poborcy podatków i prostytutki wyprzedzają was do Królestwa Boga. 32 Bo przyszedł do was Jan na drodze sprawiedliwości, a mu nie uwierzyliście; ale poborcy podatków i prostytutki mu uwierzyli; a wy zobaczywszy to, nie odczuliście potem żalu, aby mu uwierzyć. 33 Posłuchajcie drugiego podobieństwa: Pewien człowiek był gospodarzem, który zasa-dził winnicę, ogrodził ją płotem, wkopał w niej tłocznię, zbudował wieżę, i oddał ją ho-dowcom winorośli, oraz odjechał z domu. Izajasz 5,1 - 2 34 A kiedy zbliżył się czas zbie-rania plonów, wysłał swoje sługi do owych hodowców winorośli, aby odebrali jej plony. 35

Ale hodowcy winorośli pojmali jego sługi, jednego pobili, drugiego zabili, a innego uka-mienowali. 36 Znów wysłał inne sługi, w większej liczbie niż pierwszych; i uczynili im po-dobnie. 37 A na końcu wysłał do nich swojego syna, mówiąc: Odczują skruchę wobec mojego syna. 38 Lecz hodowcy winorośli gdy zobaczyli syna, powiedzieli między sobą: Ten jest dziedzicem; chodźcie, zabijmy go, a posiądźmy jego dziedzictwo. 39 Wtedy po-rwali go, wyrzucili na zewnątrz winnicy i zabili. Hebrajczyków 13,13 - 14 40 Kiedy więc przyjdzie pan winnicy, co zrobi owym hodowcom winorośli? 41 Mówią mu: Marne marnie wytraci, a winnicę odda innym hodowcom winorośli, którzy będą mu oddawać plony w samą porę. 42 Mówi im Jezus: Czy nie czytaliście nigdy w Pismach: Kamień, który od-rzucili budujący, ten stał się podstawą filaru *; od Pana to się stało, więc godne jest po-dziwu w naszych oczach? Psalm 118,22 - 23 43 Dlatego powiadam wam, że Królestwo Boga zostanie wzniesione od was w górę i będzie dane narodowi wydającemu Jego plo-ny. 44 Zaś kto by upadł na ten kamień, ten zostanie rozkruszony; a na kogo on by upadł, tego jak kupę plew rozrzuci. 45 A przedniejsi kapłani oraz faryzeusze, gdy usłyszeli jego podobieństwa, domyślili się, że o nich mówi; 46 lecz także bali się tłumów chcąc go poj-mać, ponieważ miały go za proroka.

*21,5 ST z hebr. Cyonu*21,9 hebr. Hosanna!

**21,9 czyli: błogosławiony***21,9 także: na wysokościach*21,42 także: węgła, kąta

22. A Jezus wyodrębniając się, znowu powiedział im w podobieństwach, mówiąc: 2

Królestwo Niebios zostało upodobnione do człowieka, króla, który sprawił gody swojemu synowi; 3 i wysłał swoje sługi, aby zaprosili zaproszonych na gody, ale nie chcieli przyjść. 4 Znowu wysłał inne sługi, mówiąc: Powiedzcie zaproszonym: Oto przygotowałem mój obiad, moje byki oraz co było tuczne zabito, i wszystko jest gotowe; chodźcie na gody. 5

Ale oni to zlekceważyli i odeszli, jeden do swojej roli, a drugi do swego handlu; 6 zaś inni pojmali jego sługi, zelżyli ich i zabili. 7 A kiedy król to usłyszał - rozgniewał się, posłał swoje wojska i wytracił owych morderców, a ich miasto spalił. 8 Wtedy mówi swoim słu-gom: Gody wprawdzie są gotowe, lecz zaproszeni nie byli godni; 9 zatem idźcie na drogi szlaków, a kogokolwiek znajdziecie, zaproście na gody. 10 Wtedy owi słudzy wyszli na szlaki i zaciągnęli wszystkich, którychkolwiek znaleźli, złych oraz odpowiednich *; więc gody zostały zapełnione leżącymi u stołu. 11 A gdy król wszedł, aby obejrzeć leżących przy stole, zobaczył tam człowieka nieodzianego szatą godową; 12 i mu mówi: Towarzy-szu, jak tutaj wszedłeś nie mając szaty godowej? A on zamilknął. 13 Wtedy król powie-dział sługom: Zwiążcie jego nogi i ręce, weźcie go oraz wrzućcie do zewnętrznych *

ciemności; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów. 14 Bowiem wielu jest zaproszonych, ale mało wybranych.15 Wtedy faryzeusze odeszli i zawiązali spisek; taki, żeby go mogli usidlić w mowie. 16

Więc wysyłają do niego swoich uczniów z herodianami, mówiąc: Nauczycielu, wiemy, że jesteś prawdziwy oraz w prawdzie nauczasz drogi Boga; nie zważasz na nikogo, gdyż nie oglądasz się na maskę ludzi. 17 Zatem powiedz nam, jak ci się wydaje? Dozwolone jest dać czynsz cesarzowi, czy nie? 18 Ale Jezus poznał ich niegodziwość i powiedział: Czemu mnie kusicie, obłudnicy? 19 Pokażcie mi monetę czynszową. A oni podali mu de-nara. 20 Więc im mówi: Czyj to wizerunek i napis? 21 Mówią mu: Cesarza. Wtedy im mówi: Zatem oddawajcie, co cesarza - cesarzowi; a co Boga - Bogu. 22 A kiedy to usły-szeli, zdziwili się, i opuściwszy go, odeszli.23 W owym dniu przyszli do niego sadyceusze, którzy mówią, że nie ma wzniesienia *, i zapytali go, 24 mówiąc: Nauczycielu, Mojżesz powiedział: Jeśli ktoś by umarł i nie miał dzieci, niech jego brat poślubi jego żonę prawem powinowactwa, i wzbudzi potomstwo swemu bratu. I Mojżesza 38,8; V Mojżesza 25,525 Było więc u nas siedmiu braci; i pierwszy pojąwszy żonę, umarł, a nie mając potom-stwa, zostawił swoją żonę swojemu bratu. 26 Podobnie też drugi oraz trzeci, aż do siód-mego. 27 A na koniec, po wszystkich, umarła i ta niewiasta. 28 Zatem we wzniesieniu, któ-rego z tych siedmiu będzie żoną? Bowiem wszyscy ją mieli. 29 A Jezus odpowiadając, rzekł im: Błądzicie nie znając Pism, ani mocy Boga. 30 Bo we wzniesieniu, ani się nie że-nią, ani nie zostają poślubione, ale są jak aniołowie Boga w Niebie. 31 A o wzniesieniu martwych czy nie czytaliście, co wam powiedziano od Boga mówiącego: 32 Jam jest Bóg Abrahama i Bóg Izaaka, i Bóg Jakóba? II Mojżesza 3,6 Bóg nie jest Bogiem umarłych, ale żyjących. 33 A usłyszawszy to, tłumy zostały zdumione nad jego nauką.34 Zaś kiedy faryzeusze usłyszeli, że zamknął usta sadyceuszom, zostali zebrani razem. 35 I spytał go jeden z nich, znawca Prawa, kusząc go i mówiąc: 36 Nauczycielu, które przykazanie w Prawie jest doniosłe? 37 A Jezus mu powiedział: Będziesz miłował Pana, Boga twego, z całego twego serca i z całej twojej duszy, i z całej myśli twojej; V Mojże-sza 6,5 38 to jest pierwsze oraz doniosłe przykazanie. 39 A drugie mu podobne: Będziesz miłował twego bliźniego jak siebie samego. III Mojżesza 19,18 40 Na tych dwóch przyka-zaniach zawieszone jest całe Prawo i Prorocy.41 A gdy się zebrali faryzeusze, Jezus ich spytał, 42 mówiąc: Co wam się wydaje o Chry-stusie? Czyim jest synem? Mówią mu: Dawida. 43 Mówi im: Jakże więc, Dawid nazywa go w Duchu - Panem, mówiąc: 44 Rzekł Pan * Panu memu: Siądź po Mojej prawicy, aż uczynię twoich nieprzyjaciół podnóżkiem twoich nóg? Psalm 110,1 45 Zatem, jeśli Dawid nazwa go Panem, jakże jest jego synem? 46 I nikt mu nie mógł odpowiedzieć ani słowa, ani od owego dnia, nikt nie odważył się go więcej pytać.

*22,10 także: przydatnych, prawych, sprawiedliwych, szlachetnych, dobrych*22,13 w języku greckim przymiotnik w stopniu nie najwyższym*22,23 także: powstania, podniesienia, zbudzenia się ze snu, wskrzeszenia*22,44 w oryginale Starego Testamentu - Imię Boga podane Mojżeszowi: Jam Jest (Będę).

23. Wtedy Jezus zaświadczył tłumom oraz swoim uczniom, mówiąc: 2 W postawie sie-dzącej względem Mojżesza * usiedli uczeni w Piśmie i faryzeusze. 3 Więc wszystko, co by wam kazali przestrzegać, przestrzegajcie i róbcie; ale według ich uczynków nie postę-pujcie, bo mówią, ale nie robią. 4 Wiążą ciężkie i nie do uniesienia brzemiona, oraz kładą je na ramiona ludzi, lecz nie chcą ich ruszyć swoim palcem. 5 A wszystkie swoje uczynki robią, aby byli widziani przez ludzi; rozszerzają swoje filakterie * i powiększają obramo-wania swoich płaszczy; 6 nadto kochają pierwsze leżanki na ucztach oraz pierwsze miej-sca w bóżnicach, 7 pozdrowienia na rynkach oraz bycie nazywanym przez ludzi: Nauczy-cielu - mistrzu *. 8 Ale wy nie bądźcie nazywani nauczycielem - mistrzem; bowiem jeden

jest wasz Mistrz - Chrystus; zaś wy wszyscy jesteście braćmi. 9 Nikogo też na ziemi nie nazywajcie waszym Ojcem; bowiem jeden jest wasz Ojciec - Ten w niebiosach. 10 Więc nie bądźcie nazywani mistrzami, gdyż jeden jest wasz Mistrz - Chrystus. 11 Zaś większy z was, będzie * waszym sługą. 12 A kto się wywyższy, zostanie uniżony; a kto siebie uni-ży, zostanie wywyższony. 13 Lecz biada wam, uczeni w Piśmie i faryzeusze, obłudnicy, że zamykacie przed ludźmi Królestwo Niebios; bowiem wy nie wchodzicie, a nadto przeszkadzacie wejść tym, którzy wchodzą. 14 Biada wam, uczeni w Piśmie i faryzeusze, obłudnicy, że pożeracie domy wdów, i to pod pozorem długich modlitw; dlatego odbierzecie cięższy wyrok.15 Biada wam, uczeni w Piśmie i faryzeusze, obłudnicy, że obchodzicie morze i stały ląd, aby uczynić jednego, nowonawróconego *; a gdy się nim stanie, czynicie go synem ge-henny dwakroć bardziej niż wy. 16 Biada wam, ślepi przywódcy, którzy powiadacie: Kto by przysiągł na Przybytek Świąty-ni, to jest niczym; ale kto by przysiągł na złoto Przybytku Świątyni - ten jest zobowiązany. 17 Głupi i ślepi, albowiem cóż jest większe, złoto czy Przybytek Świątyni, który to złoto czyni świętym *? 18 Także, kto by przysiągł na ołtarz, to jest niczym; lecz kto by przysiągł na dar, który na nim jest, ten jest zobowiązany. 19 Głupi i ślepi, albowiem co jest większe, dar czy ołtarz, który czyni ten dar świętym? 20 Zatem ten, który przysięga na ołtarz, przy-sięga na niego i na wszystko, co na nim; 21 a kto przysięga na Przybytek Świątyni, przy-sięga na niego oraz na Tego, który w nim przebywa; 22 a kto przysięga na Niebo, przysię-ga na tron Boga oraz na Tego, który na nim siedzi.23 Biada wam, uczeni w Piśmie i faryzeusze, obłudnicy, bo dajecie dziesięcinę z mięty, anyżku i kminku, a zaniedbujecie cięższe rzeczy Prawa - sąd, prośbę o litość i wiarę; te rzeczy mieliście wydawać, a tamtych nie zaniedbywać. 24 Ślepi przywódcy, którzy odce-dzacie komara, a połykacie wielbłąda.25 Biada wam, uczeni w Piśmie i faryzeusze, obłudnicy, że z zewnątrz oczyszczacie ku-bek i misę, a wewnątrz pełne są łupiestwa oraz braku opanowania. 26 Ślepy faryzeuszu, oczyść najpierw wnętrze kubka i misy, aby i to, co z ich zewnątrz, mogło się stać czy-stym.27 Biada wam, uczeni w Piśmie i faryzeusze, obłudnicy, że jesteście podobni do grobów pobielanych, które z wierzchu wydają się piękne, ale wewnątrz pełne są kości martwych i wszelkiej nieczystości. 28 Także i wy, wprawdzie z zewnątrz wydajecie się ludziom spra-wiedliwi, ale wewnątrz jesteście pełni obłudy oraz bezprawia.29 Biada wam, uczeni w Piśmie i faryzeusze, obłudnicy, że budujecie grobowce proroków oraz zdobicie nagrobki sprawiedliwych, 30 i mówicie: Gdybyśmy żyli za dni naszych oj-ców, nie bylibyśmy ich wspólnikami we krwi proroków. 31 Tak świadczycie sami sobie, że jesteście synami tych, którzy pomordowali proroków. 32 Więc wy także dopełnijcie miary waszych ojców! 33 Węże, rodzaju żmijowy, jak będziecie mogli ujść od oddzielenia ge-henny? 34 Oto dlatego Ja wysyłam do was proroków, mędrców oraz uczonych w Piśmie; a niektórych z nich zabijecie i ukrzyżujecie, a niektórych z nich ubiczujecie w waszych bóżnicach oraz będziecie ścigać od miasta do miasta; 35 aby przeszła na was cała, spra-wiedliwa krew wylana na Ziemi Świętej, od krwi sprawiedliwego Abla *, aż do krwi Zacha-riasza, syna Barachiasza **, którego zamordowaliście pomiędzy Przybytkiem Świątyni, a ołtarzem. 36 Zaprawdę, powiadam wam: To wszystko przyjdzie na ten ród.37 Jerozolimo, Jerozolimo, która zabijasz proroków oraz kamienujesz tych, którzy do cie-bie są wysłani - ilekroć chciałem zebrać twoje dzieci, tak jak kokosz zbiera pod skrzydła swe pisklęta, a nie chcieliście. 38 Oto wasz dom jest zostawiany wam pusty. 39 Bowiem powiadam wam, że nie ujrzycie mnie od tego czasu, aż powiecie: Błogosławiony, który przychodzi w Imieniu Pana. Psalm 118,26

*23,2 ew. Koło krzesła Mojżesza

*23,5 mały zwój z tekstem Prawa Mojżesza, przywiązany do czoła oraz na lewe ramię modlącego się Israelity.*23,7 hebr. rabbi*23,11 także: jest*23,15 czyli: prozelitę; składniej: by jednego uczynić nowonawróconym*23,17 czynić świętym (czyli: oddzielonym, czystym) - otaczać czcią z uwagi na Imię Boga (porównaj Jan 17, 17).*23,35 ST hebr. Hebla**23,35 ST hebr. Zacharjasza, syna Berekjasza

24. A gdy Jezus wyszedł ze Świątyni, wybrał się w drogę; podeszli też jego uczniowie, aby mu pokazać zabudowania Świątyni. 2 A Jezus im powiedział: Czy nie widzicie tego wszystkiego? Zaprawdę, powiadam wam, nie zostanie tu kamień na kamieniu, który nie będzie rozwalony.3 Zaś kiedy siedział na górze oliwek, na osobności podeszli do niego uczniowie, mówiąc: Powiedz nam, kiedy to się stanie oraz co będzie znakiem twojego przyjścia i zakończe-nia epoki? 4 A Jezus odpowiadając, rzekł im: Uważajcie, aby was ktoś nie wprowadził w błąd. 5 Bo wielu przyjdzie nad * moim Imieniem, mówiąc: Jam jest Chrystus; i wielu wpro-wadzą w błąd. 6 Ale macie znieść * wojny i wieści o wojnach; uważajcie zatem, abyście nie zostali zatrwożeni; bo wszystko musi się stać, ale to jeszcze nie jest koniec. 7 Gdyż zostanie pobudzony naród przeciwko narodowi i królestwo przeciwko królestwu, będą także głody, zarazy oraz miejscami trzęsienia ziemi. 8 Lecz to wszystko jest początkiem bólów porodu. 9 Wtedy wydadzą was na udrękę, i będą was zabijać, i będziecie w niena-wiści u wszystkich narodów dla mojego Imienia. 10 Także wtedy wielu zostanie zgorszo-nych oraz wydadzą jedni drugich, i jedni drugich będą nienawidzić. 11 Powstanie też wie-lu fałszywych proroków i wielu zwiodą. 12 A że bezprawie się rozmnoży, miłość wielu zo-stanie oziębiona. 13 Ale kto wytrwał * do końca, ten zostanie zbawiony. 14 Także będzie głoszona ta Dobra Nowina Królestwa po całej zamieszkałej ziemi, na świadectwo wszyst-kim narodom; i wtedy przyjdzie koniec. 15 Dlatego gdy ujrzycie obrzydliwość opuszczenia, która jest postanowiona w świętym miejscu i zapowiedziana przez proroka Daniela (kto czyta niech uważa), 16 wtedy ci, któ-rzy będą w Judei, niech uciekają w góry; 17 a kto na dachu, niech nie schodzi, aby coś wziąć ze swojego domu; 18 a kto na roli, nich wstecz nie wraca, aby zabrać swój płaszcz. 19 Ale biada brzemiennym * i ssącym ** w owe dni. 20 Dlatego módlcie się, aby wasze schronienie nie było podczas zawieruchy nawet nie tygodnia. 21 Bowiem wówczas będzie wielki ucisk, jaki się nie wydarzył od początku świata aż dotąd, ani się nie wydarzy. 22 A gdyby nie zostały skrócone owe dni, nie zostałaby uratowana żadna cielesna natura; ale z powodu wybranych zostaną skrócone owe dni. 23 Zatem, jeśliby wam ktoś powiedział: Oto tu jest Chrystus, albo tam, nie wierzcie. 24 Bo powstaną fałszywi pomazańcy i fałszy-wi prorocy, i będą wydawać wielkie znaki oraz niezwykłe zjawiska, tak aby, skoro niezbi-te, wprowadzić w błąd i wybranych. 25 Oto wam zapowiedziałem. 26 Zatem, jeśliby wam powiedzieli: Oto jest na pustkowiu - nie wychodźcie; oto w skarbcach * - nie wierzcie. 27

Bowiem tak jak błyskawica wychodzi ze wschodu i świeci aż do zachodu, tak będzie i z przyjściem Syna Człowieka. 28 Gdziekolwiek będą gruzy, tam zostaną ugoszczone przy-czółki. Zachariasz 12,9 - 1029 A zaraz po ucisku owych dni, zostanie zaćmione słońce, księżyc nie da swojego bla-sku, gwiazdy z nieba będą upadać na siebie i moce niebios zostaną poruszone. 30 Także wtedy zostanie wydany w Niebie sygnał Syna Człowieka. Wówczas będą narzekać wszystkie plemiona kraju *, oraz ujrzą Syna Człowieka przychodzącego na obłokach nie-ba z mocą i wielką chwałą. 31 Nadto wyśle swoich aniołów z trąbą wielkiego głosu oraz zbiorą Jego wybranych z czterech stron świata, od skrajów niebios, aż do ich skrajów.32 A od figowego drzewa nauczcie się podobieństwa *: Gdy jego gałąź stanie się już miękka oraz wypuszcza liście, poznajecie, że blisko jest lato. 33 Także i wy, kiedy to

wszystko zobaczycie, wiedzcie, że jest blisko, tuż u drzwi. 34 Zaprawdę powiadam wam, nie przeminie to pokolenie *, aż wszystko to się stanie. 35 Niebo i ziemia przeminą, ale moje słowa nie przeminą. 36 A o owym dniu i godzinie nie wie nikt, ani aniołowie niebios, tylko jedynie mój Ojciec. 37 Ale jak przyszły dni Noego *, takie będzie i przyjście Syna Człowieka. 38 Bo jak za owych TR dni przed potopem jedli, pili, żenili się i za mąż wydawa-li, aż do tego dnia, którego Noe wszedł do arki, 39 i nie dowiadywali się, aż przyszedł po-top i wszystkich zabrał, tak też zdarzy się przyjście Syna Człowieka. 40 Wtedy dwaj będą na roli, jeden jest zabierany, a drugi pozostawiany; 41 dwie mielące na młynie, jedna jest zabierana, a druga pozostawiana. 42 Czuwajcie więc, ponieważ nie wiecie, o której godzi-nie wasz Pan nadchodzi. 43 A to zrozumiejcie, że gdyby gospodarz wiedział był, o której straży * złodziej nadchodzi, wtedy by czuwał oraz nie dał podkopać swojego domu. 44

Dlatego i wy stańcie się gotowi, bo o godzinie, której się nie spodziewacie, Syn Człowie-ka nadchodzi. 45 Któż jest zatem sługą wiernym i roztropnym, którego Pan TR postawił co do swych domowników, aby im dać pokarm we właściwym czasie? 46 Szczęśliwy ów słu-ga, którego - gdy jego Pan przyjdzie - znajdzie tak tylko robiącego; 47 zaprawdę powia-dam wam, że postawi go nad wszystkimi swoimi majętnościami. 48 A jeśliby ów zły sługa powiedział w swoim sercu: Zwleka mój Pan z przyjściem, 49 i zaczął bić współsługi, a jeść i pić z tymi, co się upijają, 50 przyjdzie Pan tego sługi w dniu, którego nie oczekuje, i w godzinie, której nie zna, 51 oraz rozdzieli go na dwoje, a jego część położy z obłudnika-mi. Tam będzie płacz i zgrzytanie zębów.

*24,5 także: za *24,6 także: słyszeć, pojąć *24,13 także: zniesie cierpliwie *24,19 także: obciążonym**24,19 także: karmionym mlekiem *24,26 także: komórkach *24,30 także: Ziemi Świętej *24,32 porównaj: 21,19 *24,34 także: ród *24,37 ST hebr. Noacha *24,43 jednostka podziału czasu nocy

25. Wtedy Królestwo Niebios będzie upodobnione do dziesięciu dziewic, które wzię-ły swe lampy i wyszły na spotkanie oblubieńca. 2 Zaś pięć z nich było mądrych, a pięć ociężałych. 3 Wszystkie ociężałe wzięły swoje lampy, ale nie wzięły z sobą oliwy; 4 lecz mądre wzięły w naczynia TR oliwę ze swoimi lampami. 5 A gdy oblubieniec zwlekał, wszystkie się zdrzemnęły i spały. 6 Zaś o środkowej porze * nocy powstał krzyk: Oto ob-lubieniec idzie, wyjdźcie na Jego spotkanie. 7 Wtedy wstały wszystkie owe dziewice oraz ustawiły swoje lampy. 8 A ociężałe powiedziały mądrym: Użyczcie nam z waszej oliwy, bo nasze lampy gasną. 9 Więc te mądre odpowiedziały, mówiąc: Aby przypadkiem nam i wam nie zabrakło; raczej idźcie wbrew sprzedającym oraz nabądźcie sobie. Psalm 19,14; Objawienie 3,18 10 A gdy one odeszły nabyć, przyszedł oblubieniec; a gotowe we-szły z nim na wesele, i drzwi zostały zamknięte. 11 Lecz potem przychodzą i owe drugie dziewice, mówiąc: Panie, panie, otwórz nam. 12 A on odpowiadając, rzekł: Zaprawdę, mó-wię wam, nie znam * was. Objawienie 3,16 13 Czuwajcie więc, bo nie znacie dnia ani go-dziny, w której Syn Człowieka nadchodzi.14 Bowiem będzie podobnie, tak jakby człowiek, który odjeżdża z domu, zwołał swoje słu-gi i przekazał im swe majętności. 15 Więc jednemu dał pięć talentów, a drugiemu dwa, a innemu jeden, każdemu według jego biegłości; i zaraz odjechał z domu. 16 A ten, który otrzymał pięć talentów, poszedł oraz trudził się z nimi, i zyskał drugie pięć talentów. 17

Także ten, który otrzymał dwa, i ten zyskał drugie dwa. 18 Ale ten, który otrzymał jeden, odszedł, wykopał w ziemi dół oraz ukrył srebro swojego pana. 19 A po długim czasie nad-

chodzi pan owych sług i rozlicza z nimi rachunek. 20 Wtedy ten, który otrzymał był pięć talentów, podszedł i przyniósł drugie pięć talentów, mówiąc: Panie, dałeś mi pięć talen-tów; spójrz, zyskałem nimi drugie pięć talentów. 21 A jego pan mu powiedział: Doskonale, sługo dobry i godny zaufania, nad niewieloma byłeś godny zaufania, nad wieloma cię po-stawię; obejmij władzę ku radości twojego pana. 22 A i ten, który otrzymał był dwa talenty, podszedł i powiedział: Panie, dałeś mi dwa talenty; spójrz, zyskałem nimi drugie dwa ta-lenty. 23 Zatem jego pan mu powiedział: Doskonale, sługo dobry i godny zaufania, nad niewieloma byłeś godny zaufania, nad wieloma cię postawię; obejmij władzę ku radości twojego pana. 24 Także i ten, który otrzymał był jeden talent, podszedł i powiedział: Panie, myślałem o tobie, że jesteś człowiekiem okrutnym, który żniesz, gdzie nie rozsiałeś oraz przyjmujesz, skąd nie rozsypałeś; 25 więc bojąc się, szedłem sobie i ukryłem twój talent w ziemi; spójrz, masz co twoje. 26 A odpowiadając, jego pan mu rzekł: Sługo bezużyteczny oraz niezdecydowany, byłeś pewny, że żnę, gdzie nie rozsiałem i przyjmuję, skąd nie roz-sypałem; 27 zatem ty miałeś me srebro wrzucić tym, co obracają srebrem; a ja, gdy przyj-dę, byłbym wziął co moje z dochodem. 28 Dlatego weźcie od niego ten talent oraz dajcie temu, który ma dziesięć talentów. 29 Bowiem każdemu, który ma, zostanie dane, i będzie obfitować; a od tego, który nie ma, także to co ma, zostanie od niego zabrane i uniesione *. 30 A bezużytecznego sługę wrzućcie do zewnętrznej * ciemności. Tam będzie płacz i zgrzytanie zębów.31 A gdy Syn Człowieka przyjdzie w swojej chwale oraz z Nim wszyscy święci aniołowie, wtedy usiądzie na tronie swojej chwały; 32 i zostaną przed nim zgromadzone wszystkie narody *. Więc ich rozdzieli, jednych od drugich, jak pasterz oddziela owce od kóz; 33 i postawi owce po swojej prawicy, a kozy po lewicy. 34 Wtedy Król powie tym, po swojej prawicy: Pójdźcież, uwielbieni mojego Ojca, odziedziczcie Królestwo przygotowane wam od założenia świata. 35 Bowiem łaknąłem, a daliście mi jeść; pragnąłem, a daliście mi pić; byłem odmiennym, a ugościliście mnie; 36 byłem nagi, a przyodzialiście mnie; zachorowa-łem, a odwiedziliście mnie; byłem w więzieniu, a przyszliście do mnie. 37 Wtedy odpowie-dzą mu sprawiedliwi, mówiąc: Panie, kiedy widzieliśmy cię łaknącym, a nakarmiliśmy; albo pragnącym, a daliśmy ci pić? 38 Kiedy też widzieliśmy cię odmiennym, a ugościli-śmy; albo nagim, a przyodzialiśmy? 39 Albo kiedy widzieliśmy cię chorym, czy w więzie-niu, a przyszliśmy do ciebie? 40 Zaś Król odpowiadając, powie im: Zaprawdę, powiadam wam, cokolwiek zrobiliście jednemu z tych najmniejszych moich braci - mnie zrobiliście. 41 Potem powie i tym po lewicy: Idźcie ode mnie, przeklęci, w wieczny ogień, przygotowa-ny temu oszczerczemu oraz jego aniołom. 42 Bowiem łaknąłem, a nie daliście mi jeść; pragnąłem, a nie daliście mi pić; 43 byłem odmiennym, a nie ugościliście mnie; nagi, a nie przyodzialiście mnie; chory i w więzieniu, a nie odwiedziliście mnie. 44 Wtedy oni także mu odpowiedzą, mówiąc: Panie, kiedy widzieliśmy cię łaknącym, albo pragnącym, albo odmiennym, albo nagim, czy chorym, albo w więzieniu, a ci nie usłużyliśmy? 45 Wtedy im odpowie, mówiąc: Zaprawdę powiadam wam, czegokolwiek nie zrobiliście jednemu z tych najmniejszych, ani i mnie nie zrobiliście. 46 Więc ci pójdą na wieczne odcięcie; a sprawiedliwi do życia wiecznego.

*25,6 ewentualnie: straży lub godzinie*25,12 także: widzę, poznaję*25,29 zabrane i uniesione - w języku greckim jedno słowo*25,30 w języku greckim przymiotnik w stopniu nie najwyższym*25,32 narody spoza ludu Israela (porównaj: III Mojżesza 20,24; IV Mojżesza 23,8 - 10; Zachariasz 14,1 - 4).

26. Także się stało, że gdy Jezus zakończył te wszystkie słowa, powiedział do swoich uczniów: 2 Wiecie, że po dwóch dniach jest Pascha *, a Syn Człowieka jest wydany, aby został ukrzyżowany. 3 Wtedy zostali zebrani przedniejsi kapłani, uczeni w Piśmie i starsi

ludu do komnaty arcykapłana, którego zwano Kaifaszem, 4 oraz uradzili, by zdradą poj-mać Jezusa i zabić; 5 lecz mówili: Nie w święto, aby nie było rozruchów między ludem.6 A kiedy Jezus był w Betanii, w domu trędowatego Szymona, 7 podeszła do niego nie-wiasta, która miała alabastrowy słoik bardzo kosztownej maści, i gdy leżał przy stole, wy-lała ją na jego głowę. 8 Widząc to, jego uczniowie się oburzyli i powiedzieli: Na co ta stra-ta? 9 Bo ta maść mogła być drogo sprzedana i mogło to być dane ubogim. 10 Co gdy Je-zus zrozumiał, powiedział im: Dlaczego zadajecie ciosy tej kobiecie? Zaprawdę, zrobiła szlachetny uczynek względem mnie. 11 Bowiem ubogich zawsze zatrzymujecie ze swą pomocą, ale mnie nie zawsze zatrzymujecie. 12 Gdyż ona, kiedy wylała tę maść na moje ciało, zrobiła mi to ku pogrzebowi. 13 Zaprawdę, powiadam wam: Gdziekolwiek, na całym świecie, będzie głoszona ta Dobra Nowina, także będzie opowiadane na jej pamiątkę to, co ona uczyniła.14 Wtedy jeden z dwunastu, którego zwano Judasem Iszkariotą, wyruszył do przedniej-szych kapłanów, 15 i powiedział: Co mi chcecie dać, a ja go wam wydam? Więc oni mu odważyli trzydzieści sztuk srebra. Zachariasz 11,12 - 13 16 I odtąd szukał stosownej pory, aby go wydać.17 Zaś przedniego dnia Przaśników przystąpili uczniowie do Jezusa, mówiąc mu: Gdzie chcesz żebyśmy ci przygotowali, abyś zjadł wieczerzę paschalną? 18 A on rzekł: Idźcie do miasta, do pewnego człowieka oraz mu powiedzcie: Nauczyciel mówi: Mój czas jest bliski; u ciebie zrobię wieczerzę paschalną z moimi uczniami. 19 Zatem uczniowie zrobili, jak im rozkazał Jezus, i przygotowali wieczerzę paschalną. 20 A kiedy nastał wieczór, le-żał u stołu z dwunastoma. 21 I gdy jedli, powiedział im: Zaprawdę, mówię wam, że jeden z was mnie wyda. 22 Więc zasmucili się bardzo i zaczęli mówić do niego, każdy z nich: Pa-nie, nie ja tym jestem! 23 A on odpowiadając, rzekł: Ten, który ze mną zanurza rękę w mi-sie, ten mnie wyda. 24 Wprawdzie Syn Człowieka idzie naprzód, jak o nim napisano; lecz biada temu człowiekowi, przez którego Syn Człowieka jest wydawany; byłoby mu dobrze, gdyby nie został zrodzony ten człowiek. 25 A odpowiadając, Judas, który go wydawał, rzekł: Nauczycielu - mistrzu, nie ja jestem? Mówi mu: Ty powiedziałeś. 26 A kiedy oni je-dli, Jezus wziął chleb i uwielbiwszy Boga, łamał oraz dał uczniom, i powiedział: Bierzcie, jedzcie; to oznacza * ciało moje. 27 A gdy wziął kielich, podziękował oraz im dał, mówiąc: Pijcie z niego wszyscy; 28 albowiem to oznacza * moją krew Nowego Testamentu, która za wielu się wylewa na wyzwolenie od grzechów **. 29 Ale powiadam wam, że odtąd nie będę pił z tego plonu winorośli, aż do owego dnia, gdy go będę pił z wami nowym, w Kró-lestwie mego Ojca. 30 I zaśpiewali hymn oraz wyszli na górę oliwek. 31 Wtedy mówi im Jezus: Wy wszyscy zostaniecie przy mnie zgorszeni tej nocy; bowiem napisano: Uderzę pasterza, i rozproszą się owce trzody. Zachariasz 13,7 32 Lecz po wzbudzeniu mnie, poprzedzę was do Galilei. 33 A Piotr oddzielając się, powiedział mu: Choćby wszyscy zostali zgorszeni przy tobie, ja nigdy nie zostanę zgorszony. 34 Rzekł mu Jezus: Zaprawdę, mówię ci, że tej nocy, zanim kogut zapieje, trzykroć się mnie za-przesz. 35 Zatem Piotr mu powiedział: Choćbym miał z tobą umrzeć, bylebym się ciebie nie zaparł. I podobnie mówili wszyscy uczniowie.36 Wtedy Jezus przychodzi z nimi na miejsce zwane Getsemane *, i mówi uczniom: Usiądźcie tu, aż odejdę oraz tam się pomodlę. 37 A wziąwszy z sobą Piotra oraz dwóch synów Zebedeusza, zaczął się martwić i troskać. 38 Wtedy im mówi: Zbolała jest moja dusza aż do śmierci; zostańcie tu oraz czuwajcie ze mną. 39 I poszedł trochę dalej, padł na swoje oblicze, modląc się oraz mówiąc: Mój Ojcze, jeśli jest możliwe, niech mnie mi-nie ten kielich; lecz nie jak ja chcę, ale jak Ty. 40 Wtedy przychodzi do uczniów i znajduje ich śpiących, zatem mówi Piotrowi: Tak nie mogliście przez jedną godzinę ze mną czu-wać? 41 Czuwajcie oraz się módlcie, abyście nie weszli w doświadczenie; Duch wpraw-dzie jest ochoczy, ale ciało wewnętrzne chore. 42 I znowu, kiedy powtórnie odszedł, po-

modlił się, mówiąc: Ojcze mój, jeśli nie może mnie minąć ten kielich, tylko abym go pił, niech się stanie wola Twoja. 43 A gdy przyszedł, znowu znalazł ich śpiących, bo ich oczy były obciążone. 44 Więc opuściwszy ich, znowu odszedł i modlił się po raz trzeci, mówiąc to samo słowo. 45 Wtedy przychodzi do swoich uczniów oraz im mówi: Odtąd śpijcie i od-poczywajcie; oto zbliżyła się godzina, a Syn Człowieka jest wydawany w ręce grzeszni-ków. 46 Wstańcie, pójdźmy. Oto zbliżył się ten, który mnie wydaje.47 A gdy on jeszcze mówił, oto przyszedł Judas, jeden z dwunastu, a z nim liczny tłum z mieczami i kijami od przedniejszych kapłanów oraz starszych ludu. 48 Ale ten, który go wydawał, dał im znak, mówiąc: Któregokolwiek pocałuję, ten nim jest; uchwyćcie go. 49 I zaraz podszedł do Jezusa oraz powiedział: Bądź pozdrowiony, nauczycielu - mistrzu; i go pocałował. 50 Zaś Jezus mu rzekł: Towarzyszu, po co przychodzisz? Wtedy podeszli, narzucili ręce na Jezusa oraz go uchwycili. 51 A oto jeden z tych, którzy byli z Jezusem, wyciągnął rękę, dobył swojego sztyletu i uderzywszy sługę arcykapłana, uciął mu ucho. 52

Wtedy mówi mu Jezus: Zawróć twój sztylet na jego miejsce; bo wszyscy, którzy mszczą się sztyletem, od sztyletu poginą. 53 Czyż sądzisz, że nie mógłbym teraz prosić mojego Ojca, a wystawiłby mi więcej niż dwanaście legionów aniołów? 54 Ale jakby zostały wypeł-nione Pisma, które mówią, że tak się musi stać? 55 W ową godzinę powiedział Jezus do tłumów: Wyszliście jak na zbójcę, z mieczami i kijami, aby mnie pojmać? Każdego dnia siadałem u was, ucząc w Świątyni, a nie uchwyciliście mnie. 56 Ale to wszystko się stało, aby zostały wypełnione Pisma proroków. Wtedy wszyscy jego uczniowie opuścili go i uciekli.57 A oni uchwycili Jezusa i zaprowadzili go do Kajfasza, arcykapłana, gdzie zostali zgro-madzeni uczeni w Piśmie oraz starsi. 58 Zaś Piotr z daleka szedł za nimi, aż do komnaty arcykapłana, po czym wszedł do wewnątrz i siedział z podwładnymi, aby zobaczyć wynik. 59 A przedniejsi kapłani i starsi oraz cała rada, szukali fałszywego świadectwa przeciwko Jezusowi, aby go skazać na śmierć. 60 Lecz nie znaleźli; i choć wielu fałszywych świad-ków przychodziło - nie znaleźli. A na koniec, gdy wystąpili dwaj fałszywi świadkowie, 61

powiedzieli: Ten mówił: Mogę obalić Świątynię Boga i przez trzy dni ją zbudować. 62 A kiedy arcykapłan wstał, powiedział mu: Nic nie odpowiadasz? Cóż to ci świadczą prze-ciwko tobie? 63 Lecz Jezus milczał. A arcykapłan kończąc, rzekł mu: Zaprzysięgam cię na Boga Żyjącego, abyś nam powiedział, czy ty jesteś Chrystusem, Synem Boga. 64

Mówi mu Jezus: Ty powiedziałeś. Jednakże mówię wam: Odtąd ujrzycie Syna Człowie-ka, który siedzi na prawicy mocy, i przychodzi na obłokach nieba. Psalm 110,1; Daniela 7,13 65 Wtedy arcykapłan rozdarł swoje szaty, mówiąc: Zbluźnił! Czy mamy jeszcze po-trzebę świadków? Oto teraz słyszeliście jego bluźnierstwo. 66 Co wam się wydaje? A oni odpowiadając, rzekli: Winien jest śmierci. 67 Wtedy pluli na jego oblicze, bili go pięściami, a inni policzkowali, 68 mówiąc: Prorokuj nam, Chrystusie, kto jest tym, który cię uderzył?69 Zaś Piotr siedział na zewnątrz, na dziedzińcu. Wtedy podeszła do niego pewna dziew-czyna, mówiąc: Ty także byłeś z Jezusem z Galilei. 70 A on zaprzeczył przed wszystkimi, mówiąc: Nie wiem, co gadasz. 71 A kiedy TR wychodził do przedsionka, zobaczyła go inna dziewczyna i mówi do tych tam TR: To ten był z Jezusem Nazarejczykiem. 72 Więc po-wtórnie zaprzeczył z przysięgą: Nie znam tego Człowieka. 73 A ci, którzy tam stali, przy-stąpili po krótkiej chwili i powiedzieli Piotrowi: Prawdziwie i ty jesteś z nich, bo także twoja mowa cię zdradza. 74 Wtedy zaczął się zaklinać oraz przysięgać: Nie znam tego Człowie-ka. I zaraz zapiał kogut. 75 Więc Piotr przypomniał sobie słowo Jezusa, który mu oznaj-mił: Zanim kogut zapieje, trzykrotnie się mnie zaprzesz; po czym wyszedł na zewnątrz oraz gorzko zapłakał.

*26,2 Pascha (Święto Ominięcia) - nazwa nawiązująca do ominięcia przez Boga synów Israela, pod-czas dziesiątej plagi egipskiej. 7 dniowe święto, które rozpoczyna się od złożenia baranka paschalne-go w dniu 14 Nissan, a potem wieczerzy paschalnej w dniu 15 Nissan. Dalej nazywane jest Świętem Przaśników (II Mojżesza 12,1 - 28)

*26,26 także: jest *26,28 patrz: *26,26**26,28 także: win, błędów *26,36 co znaczy: aram. Prasa Oliwy

27. A gdy był wczesny ranek, wszyscy przedniejsi kapłani oraz starsi ludu zarządzili na-radę przeciwko Jezusowi, aby go zabić. 2 Więc go związali, odprowadzili i poddali go na-miestnikowi Poncjuszowi Piłatowi.3 Wtedy Judas, który go wydał, widząc, że został osądzony, żałując tego, zwrócił przed-niejszym kapłanom oraz starszym ludu trzydzieści sztuk srebra, 4 mówiąc: Zgrzeszyłem, gdy wydałem niewinną krew. Zaś oni powiedzieli: Cóż nam do tego? A ty patrz! 5 Więc porzucił te sztuki srebra w Świątyni, wycofał się, odszedł i się powiesił. 6 Zaś przedniejsi kapłani wzięli te sztuki srebra, mówiąc: Nie godzi się ich kłaść do skarbca Świątyni, gdyż to jest oszacowanie przelewu krwi. 7 Zatem kiedy się naradzili, kupili za nie pole garnca-rza, na miejsce pogrzebania cudzoziemców. 8 Dlatego to pole, zostało nazwane Polem Krwi, aż do dzisiejszego dnia. 9 Wtedy się wypełniło, co powiedziano przez proroka Je-remjasza, mówiącego: I przejęli trzydzieści sztuk srebra, oszacowanie szanowanego, który był szanowany przez synów Israela; 10 i dali je na pole garncarza, jak mi postano-wił Pan. Zachariasz 11,12 - 13; Jeremiasz 32,6 - 911 A Jezus stał przed namiestnikiem. Zatem namiestnik go zapytał, mówiąc: Ty jesteś ten król Żydów? Zaś Jezus mu powiedział: Ty mówisz. 12 A gdy przedniejsi kapłani oraz star-si go oskarżali, nic nie odpowiedział. 13 Wtedy Piłat mu mówi: Nie słuchasz, jak wiele przeciwko tobie świadczą? 14 Lecz mu nie odpowiedział na ani jedno słowo, tak, że na-miestnik bardzo się dziwił. 15 Ale na święto, ten namiestnik zwykł był wypuszczać tłumowi jednego więźnia, tego, którego chcieli. 16 A mieli wówczas znanego więźnia, zwanego Ba-rabbaszem. 17 Więc gdy oni zostali zebrani, Piłat do nich powiedział: Którego chcecie, abym wam uwolnił? Barabbasza, czy Jezusa zwanego Chrystusem? 18 Bo wiedział, że go ze złośliwości wydali. 19 A gdy on siedział na trybunie, wysłała do niego jego żona, mó-wiąc: Nie miej żadnej sprawy z tym sprawiedliwym; bo przez niego, wiele dzisiaj wycier-piałam we śnie. 1 Tymoteusza 3,16 20 Ale przedniejsi kapłani oraz starsi namówili tłumy, aby prosili o Barabbasza, a Jezusa żeby stracili. 21 Zaś namiestnik odpowiadając, rzekł im: Którego z tych dwóch chcecie, abym wam wypuścił? A oni odpowiedzieli: Barabba-sza. 22 Mówi im Piłat: Zatem co uczynię z Jezusem, zwanym Chrystusem? Mówią mu wszyscy: Niech zostanie ukrzyżowany. 23 A namiestnik powiedział: Jak to, co złego uczy-nił? Ale oni tym bardziej wołali, mówiąc: Niech zostanie ukrzyżowany. 24 Więc Piłat wi-dząc, że to nic nie pomaga, ale wszczyna większe rozruchy, wziął wodę i wbrew tłumowi umył ręce, mówiąc: Jestem wolny od kary za krew tego sprawiedliwego *; a wy patrzcie. 25 Zaś cały lud odpowiadając, rzekł: Krew jego na nas i na nasze dzieci. 26 Wtedy wypu-ścił im Barabbasza; a Jezusa ubiczował i wydał, aby został ukrzyżowany.27 Zaś żołnierze namiestnika zabrali Jezusa do pretorium, zebrali nad nim całą kohortę; 28

rozebrali go i nałożyli mu płaszcz szkarłatny. 29 Upletli też wieniec z cierni i włożyli na jego głowę, a trzcinę w jego prawą rękę. Po czym upadli przed nim na kolana oraz wy-śmiali go, mówiąc: Bądź pozdrowiony, królu Żydów; 30 i plując na niego, wzięli trzcinę oraz bili go w jego głowę. 31 A kiedy go wyśmiali, rozebrali go z płaszcza, ubrali go w jego szaty oraz odprowadzili, aby go ukrzyżować.32 Zaś wychodząc znaleźli człowieka, Cyrenejczyka, imieniem Szymon; tego zmusili, aby niósł jego krzyż. Mateusz 16,24 33 A gdy przyszli na miejsce zwane Golgotą, nazywane też Miejscem Czaszki, 34 dali mu wypić ocet winny zmieszany z żółcią; lecz skosztował i nie chciał pić. 35 Zaś kiedy go ukrzyżowali, rozdzielili jego szaty, rzucając los; aby się wy-pełniło, co powiedziano przez proroka: Rozdzielili sobie moje szaty, a o mój płaszcz los rzucili. Psalm 22,19 36 Zatem siedzieli i tam go pilnowali. 37 Umieścili także nad jego gło-wą napisaną jego sprawę: Ten jest Jezus, Król Żydów. 38 Są też z nim krzyżowani dwaj

rozbójnicy, jeden z prawej strony, a drugi z lewej strony. 39 A ci, którzy przechodzili obok, bluźnili mu, kiwając swoimi głowami, Psalm 22,8 40 oraz mówiąc: Ty, który obalasz Świą-tynię i w trzech dniach ją budujesz, uratuj sam siebie; jeżeli jesteś Synem Boga, zstąp z krzyża. 41 Podobnie i przedniejsi kapłani wraz z uczonymi w Piśmie, i ze starszymi, wy-śmiewając się, mówili: 42 Innych uratował, a samego siebie uratować nie może; TR skoro jest królem Israela, niech teraz zstąpi z krzyża, a uwierzymy w niego TR. 43 Był przekona-ny o swojej wartości w Bogu, więc niech go teraz wyrwie, jeśli go chce; bo powiedział: Jestem Synem Boga. Psalm 22,9 44 Tak samo urągali mu * rozbójnicy, którzy z nim zo-stali ukrzyżowani. 45 A od godziny szóstej *, w całym kraju powstała ciemność, aż do godziny dziewiątej. 46

A około dziewiątej godziny, Jezus zawołał wielkim głosem, mówiąc: Eli, Eli, lama sabach-thani? To jest: Boże mój, Boże mój, czemu mnie opuściłeś? Psalm 22,2; 2 Koryntian 5,21 47 Wtedy niektórzy z tych, co tam stali, usłyszawszy to, mówili: Ten woła Eliasza. 48

Więc zaraz jeden z nich podbiegł, wziął gąbkę, napełnił ją winnym octem, i włożywszy na trzcinę, dał mu pić. Psalm 69,22 49 A drudzy mówili: Zdejmij, patrzmy czy Eliasz nadcho-dzi, aby go uratować. 50 Ale Jezus, znowu zawołał wielkim głosem i oddał ducha. 51 A oto zasłona Świątyni została rozerwana na dwoje, od góry aż do dołu; i ziemia została potrzą-śnięta, a skały rozłamane. 52 Także zostały otwarte grobowce, i zostało wzbudzonych wiele ciał tych świętych, którzy zasnęli, 53 więc wyszli z grobowców po jego powstaniu, weszli do świętego miasta, i pokazali się licznym. 54 Wtedy setnik oraz ci, którzy z nim pilnowali Jezusa, widząc trzęsienie ziemi, i to, co się działo, bardzo się wystraszyli, mó-wiąc: Prawdziwie ten był Synem Boga. 55 A było tam wiele, z daleka przypatrujących się niewiast, które mu usługując, poszły za Jezusem od Galilei. 56 Wśród nich była Maria Magdalena, Maria - matka Jakóba i Jozesa oraz matka synów Zebedeusza. 57 A kiedy nastał wieczór, przyszedł zamożny człowiek z Arymathei, imieniem Józef, który sam tak-że został uczyniony uczniem w Jezusie. 58 Ten przyszedł do Piłata i prosił o ciało Jezusa. Wtedy Piłat rozkazał, aby ciało zostało oddane. 59 A Józef wziął to ciało, owinął je w czy-ste sukno, 60 i położył je w swoim nowym grobowcu, który wykuł w skale. Po czym zato-czył wielki kamień na drzwi grobowca i odszedł. 61 A była tam Maria Magdalena oraz inna Maria, siedzące naprzeciw grobu.62 A nazajutrz, które jest po dniu Przygotowania, zostali zebrani u Piłata przedniejsi ka-płani i faryzeusze, 63 mówiąc: Panie, przypomnieliśmy sobie, że ów zwodziciel, jeszcze żyjąc, powiedział: Po trzech dniach będę wzbudzony. 64 Zatem rozkaż zabezpieczyć grób aż do trzeciego dnia, aby jego uczniowie, przyszedłszy w nocy, go nie ukradli, oraz nie powiedzieli ludowi, że jest wzbudzony z martwych; i będzie ostatni błąd gorszy niż pierw-szy. 65 A Piłat im powiedział: Macie straż; idźcie, zabezpieczcie sobie jak potraficie. 66

Więc oni poszli, zabezpieczyli sobie grób za pomocą straży i zapieczętowali kamień.

*27,24 tłumaczenie równoległe: Jestem niewinny, z dala od krwi tego sprawiedliwego.*27,44 ale potem...patrz: Łukasz 23,39 - 43*27,45 według żydowskiej rachuby czasu

28. W końcu szabatów *, owego dnia, wtedy rozbłyskującego aż do jedności szabatów *, poszła Maria Magdalena oraz druga Maria, aby obejrzeć grób. 2 A oto stało się wielkie trzęsienie ziemi; bowiem z Nieba zstąpił anioł Pana, podszedł oraz odwalił kamień od drzwi, i na nim usiadł. 3 A jego postać była jak błyskawica, a jego szata biała jak śnieg. 4

Zaś ze strachu przed nim drżeli ci, co pilnują grobu, i stali się jakby nieżywi. 5 Ale anioł, oddzielając je, powiedział do niewiast: Wy się nie bójcie, gdyż wiem, że szukacie ukrzy-żowanego Jezusa. 6 Nie tutaj jest; bo jest wzbudzony, jak powiedział; chodźcie, obejrzyj-cie miejsce gdzie Pan leżał. 7 Po czym szybko wyruszcie oraz powiedzcie jego uczniom, że jest wzbudzony z martwych; a oto poprzedza was do Galilei, tam go ujrzycie. Oto wam powiedziałem. 8 Wtedy szybko odeszły od grobowca i z bojaźnią oraz wielką rado-

ścią biegły, aby to opowiedzieć jego uczniom. 9 A gdy szły, aby to opowiedzieć jego uczniom, oto Jezus spotkał się z nimi, mówiąc: Bądźcie pozdrowione. A one podeszły, uchwyciły się jego nóg i oddały mu pokłon. 10 Wtedy Jezus im mówi: Nie bójcie się; idź-cie, oznajmijcie moim braciom, by wrócili do Galilei; tam mnie zobaczą.11 Zaś kiedy one wyruszały, oto przyszli do miasta niektórzy ze straży i oznajmili przed-niejszym kapłanom wszystko, co się stało. 12 A gdy zostali zgromadzeni ze starszymi, na-radzili się, oraz dali żołnierzom zadawalającą ilość sztuk srebra, 13 mówiąc: Rozpowiadaj-cie, że gdy spaliśmy, jego uczniowie przyszli w nocy i go ukradli. 14 A jeśli to by doszło do uszu namiestnika, my go przekonamy i uczynimy was bezpiecznymi. 15 Więc oni wzięli srebro oraz zrobili tak, jak zostali nauczeni. I ta historia została rozniesiona u Ży-dów, aż do dzisiejszego dnia.16 Lecz jedenastu uczniów poszło do Galilei, na łańcuch górski, gdzie im wyznaczył Je-zus. 17 A kiedy Go ujrzeli, oddali Mu pokłon; bo wcześniej zwątpili. 18 Zaś Jezus podszedł oraz rozmawiał z nimi, mówiąc: Dana Mi jest wszelka moc w Niebie i na ziemi. 19 Wy-ruszcie więc i czyńcie uczniami wszystkie narody, zanurzając ich w Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego *; 20 ucząc ich zachowywać wszystko, tyle właśnie, ile wam poleciłem; a oto ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do końca epoki. Amen *.

*28,1 co znaczy: Dni odpoczynku - wyznaczonych przez Boga w Starym Przymierzu z Israelem*28,19 porównaj: Dzieje Apostolskie 2,38*28,20 co znaczy: zaprawdę; istotnie

Marek

Dobra Nowina spisana przez Marka

1. Początek * Dobrej Nowiny Jezusa Chrystusa, Syna Boga. 2 Jak jest napisane w prorokach: Oto Ja posyłam przed twym obliczem Mego anioła, który przygotuje twoją drogę przed tobą. Malachiasz 3,1 3 Głos wołającego na pustkowiu: Gotujcie drogę Pana, proste czyńcie Jego ścieżki. Izajasz 40, 3. 4 Jan zanurzał * na pustkowiu i głosił chrzest * skruchy ku odpuszczeniu grzechów. 5 Więc wychodziła do niego cała kraina judzka oraz Jerozolimczycy, i wszyscy co wyznawali swoje grzechy, byli przez niego zanurzani w rzece Jordanie *. 6 Zaś Jan był przyodziany wielbłądzią sierścią oraz skórzanym pasem wokół swoich bioder, a jadał szarańczę i leśny miód. 7 Głosił też, mówiąc: Za mną idzie mocniejszy niż ja, któremu nie jestem godzien schylić się i rozwiązać rzemyka jego butów. 8 Ja was chrzciłem w wodzie; ale on będzie was chrzcił w Duchu Świętym. 9 Także stało się w owe dni, że przyszedł Jezus z Nazaretu Galilei i w Jordanie został ochrzczony przez Jana. 10 A zarazem wychodząc * z wody, ujrzał rozstępujące się niebiosa i zstępującego na niego Ducha, jako gołębicę. 11 Pojawił się też głos z niebios: Ty jesteś Mój Syn kochany, w tobie upodobałem. 12 I zaraz Duch oddalił go na pustkowie. 13 Zaś na pustkowiu był przez czterdzieści dni kuszony przez szatana; a był tam ze zwierzętami oraz służyli mu aniołowie. 14 Zaś po wtrąceniu Jana do więzienia, Jezus przyszedł do Galilei, głosząc Dobrą Nowinę Królestwa Boga, 15 i mówiąc: Wypełnił się czas i zbliżyło się Królestwo Boga; skruszcie się oraz wierzcie w Dobrą Nowinę. 16 A przechodząc obok morza Galilei, ujrzał Szymona oraz jego brata Andrzeja, którzy zapuszczali sieć w morze; gdyż byli rybakami. 17 I Jezus im powiedział: Pójdźcie za mną, a sprawię wam, że staniecie się rybakami ludzi. 18 Więc zaraz zostawili sieci i poszli za nim. 19 A posuwając się trochę naprzód, ujrzał Jakóba, syna Zebedeusza oraz Jana, jego brata, gdy TR naprawiali sieci w łodzi. 20 I zaraz ich wezwał. A oni poszli za nim, opuściwszy w łodzi swojego ojca Zebedeusza wraz z najemnikami. 21 I weszli do Kafarnaum; a kiedy wszedł do bóżnicy, zaraz nauczał w szabaty. 22 Także zdumiewali się nad jego nauką, bowiem uczył ich jako ten, co ma moc, a nie jak uczeni w Piśmie. 23 A w ich bóżnicy był człowiek w nieczystym duchu i on zawołał, 24 mówiąc: Co nam i tobie, Jezusie Nazareński? Przyszedłeś nas zgładzić? Znam cię, kto ty jesteś - święty Boga. 25 A Jezus go zgromił, mówiąc: Zamilknij i wyjdź z niego. 26 Więc duch nieczysty szarpnął nim, zawołał wielkim głosem i wyszedł z niego. 27 Zatem wszyscy zostali wstrząśnięci, aby dociekać między sobą, mówiąc: Co to jest? Nowa nauka z mocą; również nieczystym duchom rozkazuje i są mu posłuszne? 28 I zaraz rozeszła się o nim wieść po całej okolicy Galilei. 29 Zaś kiedy wyszedł z bóżnicy, z Jakóbem i Janem przyszli do domu Szymona oraz Andrzeja. 30 A teściowa Szymona leżała gorączkując, i zaraz mu o niej powiedzieli. 31 Więc podszedł, ujął ją za rękę oraz podniósł, i zaraz opuściła ją gorączka, i im usługiwała. 32 A kiedy nastał wieczór i zaszło słońce, nieśli do niego wszystkich, co się źle mieli, i opętanych; 33 zatem przy drzwiach zostało zebrane całe miasto. 34 I uzdrowił wielu, którzy się źle mieli z powodu rozlicznych chorób, oraz wyrzucił wiele demonów, lecz nie pozwolił demonom mówić, gdyż go znały.

35 A bardzo rano wstał nocą, wyszedł oraz odszedł na puste miejsce i tam się modlił. 36 Nadto poszli za nim: Szymon oraz ci, co z nim byli. 37 A kiedy go znaleźli, mówią mu: Wszyscy cię szukają. 38 Więc im mówi: Idźmy do przyległych miasteczek, abym i tam głosił; bo po to wyszedłem. 39 Zatem głosił w ich bóżnicach po całej Galilei oraz wyrzucał demony. 40 Także przychodzi do niego trędowaty, prosi go, pada przed nim na kolana i mu mówi: Jeśli zechcesz, możesz mnie oczyścić. 41 A Jezus użalił się, wyciągnął rękę, dotknął się go i mu mówi: Chcę, zostałeś oczyszczony. 42 Zarazem odszedł od niego trąd i został oczyszczony. 43 I zaraz go odprawił, surowo go upomniał, 44 i mu mówi: Uważaj, abyś nikomu nic nie powiedział, ale idź, pokaż siebie kapłanowi oraz ofiaruj za twoje oczyszczenie, co nakazał Mojżesz na świadectwo dla nich. 45 A on gdy wyszedł, zaczął wiele głosić i rozsławiać tę sprawę tak, że Jezus już nie mógł jawnie wejść do miasta, ale był zewnątrz, na miejscach pustych. Więc schodzili się zewsząd do niego. *1,1 także: pierwsza zasada; to, od czego cokolwiek zaczyna istnieć *1,4 także: oczyszczał; co w języku polskim przyjęło nazwę chrztu *1,5 ST hebr. Jardenie *1,10 także: powstając, wychodząc do góry 2. I znowu, po kilku dniach wszedł do Kafarnaum; więc usłyszano, że jest w domu. 2 A zostało zgromadzonych tak wielu, że nie mogli się zmieścić przy drzwiach, i mówił im słowo. 3 Przychodzą do niego także ludzie, którzy nieśli paralityka, a dźwigało go TR czterech. 4 Lecz nie mogąc się zbliżyć do niego z powodu tłumu, zdjęli dach gdzie był, wyrzucili go, oraz spuścili łoże na którym leżał paralityk. 5 A gdy Jezus zobaczył ich wiarę, mówi paralitykowi: Synu, odpuszczone ci są twoje grzechy *. 6 A byli tam jacyś z uczonych w Piśmie, którzy siedzieli i rozważali w swoich sercach: 7 Czemu ten mówi takie bluźnierstwa? Któż może odpuszczać grzechy, jeśli nie sam Bóg? 8 A Jezus zaraz poznał swym duchem, że w sobie tak rozważają i im mówi: Czemu to rozważacie w waszych sercach? 9 Co jest łatwiejsze, powiedzieć paralitykowi: Odpuszczone ci są grzechy, czy powiedzieć: Wstań, weź twoje łoże i chodź? 10 Lecz abyście wiedzieli, że Syn Człowieka * ma moc odpuszczać grzechy na ziemi, powiedział sparaliżowanemu: 11 Tobie mówię, wstań, zabierz twoje łoże i idź do twojego domu. 12 Więc zaraz wstał, wziął łoże i wyszedł wobec wszystkich. Zatem wszyscy się zdumiewali oraz chwalili Boga, mówiąc: Nigdy nie widzieliśmy nic takiego. 13 I znowu wyszedł obok morza; a przychodził do niego cały tłum, i ich nauczał. 14 Także kiedy przechodził - ujrzał Lewiego, syna Alfeusza, który siedział na cle, i mu mówi: Pójdź za mną. Więc wstał i zaczął mu towarzyszyć. 15 A kiedy on leżał u stołu w jego domu, staje się, że wespół z Jezusem oraz jego uczniami, usiedli liczni celnicy i grzesznicy; ponieważ było ich wielu oraz za nim chodzili. 16 A uczeni w Piśmie i faryzeusze widząc, że je z celnikami i grzesznikami, mówili jego uczniom: Po co, dlaczego je i pije z celnikami i grzesznikami? 17 A Jezus gdy to usłyszał, mówi im: Nie potrzebują zdrowi lekarza, ale ci, którzy się źle mają. Nie przyszedłem wzywać do skruchy sprawiedliwych, ale grzesznych. 18 A istnieli uczniowie Jana oraz faryzeusze, co pościli; więc przychodzą oraz mu mówią: Dlaczego uczniowie Jana i faryzeusze poszczą, zaś twoi uczniowie nie poszczą? 19 A Jezus im powiedział: Czyż mogą pościć synowie komnaty małżeńskiej gdy oblubieniec jest z nimi? Jak długi okres mają ze sobą oblubieńca, nie mogą pościć. 20 Ale przyjdą dni, gdy oblubieniec będzie od nich zabrany, a wtedy, w owe dni będą pościć. 21 Nikt nie nakłada na stary płaszcz łaty z nowego sukna, bo inaczej

nowa łata ujmuje ze starego i rozdarcie staje się gorsze. 22 Także nikt nie leje młodego wina w stare bukłaki; bo inaczej wino rozerwie bukłaki; zatem i wino, i bukłaki są niszczone. Ale młode wino powinno być wlewane w nowe bukłaki. 23 Również się stało, że on szedł w szabat przez zboża, a jego uczniowie - idąc, zaczęli rwać kłosy. 24 Zaś faryzeusze mu mówili: TR Dlaczego czynią w szabat, czego nie wolno czynić? 25 A on im mówi: Nigdy nie czytaliście, co uczynił Dawid, gdy miał potrzebę i łaknął; on oraz ci, którzy z nim byli? 26 Jak wszedł do Domu Boga za arcykapłana Abiatara i zjadł chleby pokładne, których nie wolno jeść, chyba że kapłanom, oraz dał też tym, co z nim byli. 27 Nadto im powiedział: Szabat pojawił się z powodu człowieka, a nie człowiek z powodu szabatu. 28 Dlatego Syn Człowieka jest również Panem szabatu. *2,5; *2,10 także: winy, błędy *2,10 w tłumaczeniu hebrajskim: ben haAdam, co znaczy: Syn Adama; czyli: Syn Człowieka 3. I znowu wszedł do bóżnicy, a był tam człowiek, który miał uschłą rękę. 2 Więc go obserwowali, by go oskarżyć, o ile uzdrowi w szabat. 3 I mówi owemu człowiekowi, który miał uschłą rękę: Wyjdź na środek. 4 Nadto im mówi: Wolno w szabat szlachetnie * czynić, czy źle czynić; uratować duszę, czy zabić? Ale oni milczeli. 5 Więc rozejrzał się po nich z oburzeniem, zasmucił się nad ich nieczułością serca i mówi owemu człowiekowi: Wyciągnij rękę. Zatem wyciągnął; a jego ręka została przywrócona do zdrowia jak druga. 6 A faryzeusze wyszli i zaraz zawiązali przeciwko niemu spisek z Herodianami *, aby go zgładzić. 7 Zaś Jezus odszedł ze swoimi uczniami ku morzu, a wielkie rzesze za nim - z Galilei i z Judei, 8 z Jerozolimy, z Idumei, zza Jordanu, oraz z pobliża Tyru i Sydonu. Przyszły do niego wielkie rzesze, słysząc, jak głośne rzeczy czynił. 9 Zatem powiedział swoim uczniom by stale, z powodu tłumu, była w pogotowiu dla niego łódka, aby go nie cisnęli. 10 Gdyż ci, którzy mieli choroby *, nękali go, by się go dotknąć; bo wielu uzdrowił. 11 A kiedy go widziały nieczyste duchy, przypadały do niego i krzyczały, mówiąc: Ty jesteś Synem Boga. 12 Więc często je gromił, aby go nie czyniły jawnym. 13 Także wchodzi na górę oraz woła do siebie tych, których sam chciał; zatem do niego przyszli. 14 A wywołał dwunastu, aby mogli być z nim; by mógł ich posłać głosić, 15 by mieli moc uzdrawiać choroby oraz wyrzucać demony. 16 Szymona, któremu dodał imię Piotr; 17 Jakóba syna Zebedeusza oraz brata Jakóba - Jana, którym sam dodał imię Boanerges, to jest Synowie Grzmotu; 18 Andrzeja, Filipa, Bartłomieja, Mateusza, Tomasza, Jakóba syna Alfeusza, Tadeusza, Szymona Kananejczyka, 19 i Judasa Iszkariotę, który go wydał. 20 I przychodzi do domu. Więc znowu zgromadza się tłum, tak, że nie mogli nawet zjeść chleba. 21 A ci z jego strony * to usłyszeli oraz wyszli go chwycić, bo mówili, że stracił rozum. 22 Zaś uczeni w Piśmie, którzy zeszli z Jerozolimy mówili, że ma Beelzebuba i że przez przywódcę demonów wyrzuca demony. 23 Więc przywołał ich i mówił im w podobieństwach: Jak może szatan wyrzucać szatana? 24 A jeśli jakieś królestwo zostanie podzielone przeciw sobie - to królestwo nie może się utrzymać. 25 I jeśli dom zostanie podzielony przeciw sobie - ten dom nie będzie mógł się utrzymać. 26 Zatem jeśli szatan powstał przeciwko sobie i został podzielony, nie może się utrzymać, ale ma koniec. 27 Nikt nie może wejść do domu mocarza * i jego sprzęt rozgrabić, jeśli wpierw by nie związał mocarza, a potem jego dom rozgrabi. 28 Zaprawdę, mówię wam, że wszystkie błędy * i bluźnierstwo ** zostaną odpuszczone synom ludzi; 29 ale kto by bluźnił względem Ducha Świętego, nie ma odpuszczenia

na wieczność, lecz winien jest wiecznego oddzielenia *. 30 Gdyż mówili: Ma nieczystego ducha. 31 Potem przyszli bracia i jego matka, oraz stojąc na zewnątrz posłali do niego i go wołali. 32 A tłum siedział dokoła niego, zatem mu powiedzieli: Oto twoja matka i twoi bracia szukają cię na zewnątrz. 33 Ale im odpowiedział, mówiąc: Któż jest moją matką i mymi braćmi? 34 I spojrzał po tych, którzy wokół niego siedzieli kołem oraz mówi: Oto moja matka i moi bracia. 35 Kto by bowiem uczynił wolę Boga, ten jest moim bratem, siostrą i matką. *3,4 także: słusznie, przydatnie, pożytecznie, prawie, sprawiedliwie *3,6 członkowie stronnictwa popierającego króla Heroda Agryppę. *3,10 dosłownie: bicze *3,21 także: od niego (najprawdopodobniej - krewni) *3,23 zasądzenia *3,27 dosłownie: mocnego *3,28; **4,12 także: przewinienia, uchybienia, błędy **3,28 także: zniesławianie, oszczercza mowa *3,29 także: zasądzenia 4. I znowu zaczął uczyć przy morzu. A zgromadził się koło niego bardzo wielki tłum, tak, że wszedł do łodzi oraz przebywał na morzu, a cały tłum był przy morzu, na ziemi. 2 I nauczał ich w wielu podobieństwach, oraz mówił im w swojej nauce: Słuchajcie! 3 Oto siewca wyszedł, aby zasiać. 4 A w czasie siania stało się, że niektóre padło obok drogi i przyleciały ptaki niebios, i je wyjadły. 5 Zaś drugie padło na skaliste miejsca, gdzie nie miało wiele ziemi; i zaraz zakiełkowało, bo nie miało głębi ziemi. 6 Ale gdy wzeszło słońce zostało spalone, a że nie miało korzenia - uschło. 7 A inne padło między ciernie, i ciernie wzrosły oraz je zadusiły, więc nie wydało owocu. 8 A inne padło na dobrą ziemię oraz idąc do góry i wzrastając, dawało owoc i niosło: Jedno trzydziestokrotny, jedno sześćdziesięciokrotny, a jedno stukrotny. 9 Także im mówił: Kto ma uszy do słuchania, niech słucha. 10 A kiedy został sam, ci dokoła niego z dwunastoma pytali go o to podobieństwo. 11 Zatem im odpowiedział: Wam dana jest tajemnica Królestwa Boga; ale tamtym, na zewnątrz, wszystko pojawia się w podobieństwach; 12 aby patrząc - patrzyli, ale nie ujrzeli, i słuchając - słyszeli, ale nie rozumieli; nigdy * nie zawrócili i nie byłyby im odpuszczone grzechy **. 13 I im mówi: Nie widzicie tego podobieństwa, zatem jak zrozumiecie wszystkie podobieństwa? 14 Siewca sieje słowo. 15 Zaś tymi obok drogi są ludzie, pośród których się słowo rozsiewa. A kiedy je usłyszą, zaraz przychodzi szatan oraz wybiera słowo, które zostało w nich wsiane. 16 Podobnie są i ci, zasiewani na skalistych miejscach, którzy gdy usłyszeli słowo, zaraz, z radością je przyjmują. 17 Ale nie mają w sobie korzenia, lecz trwają pewien czas. Potem - jeśli z powodu słowa stałby się ucisk albo prześladowanie - zaraz się gorszą. 18 A między ciernie posiani są ci, którzy usłyszeli słowo, 19 ale troska tego życia, oszustwo bogactwa i pożądliwość innych rzeczy, wchodząc - duszą słowo, i człowiek staje się bezowocny. 20 A posiani na dobrej ziemi są ci, którzy słuchają słowa i je uznają, i wydają owoc - jeden trzydziestokrotny, jeden sześćdziesięciokrotny, a jeden stukrotny. 21 Mówił im także: Czy przynoszą * świecę, aby została wstawiona pod naczynie, albo pod łoże? Czy nie po to, aby była umieszczona na świeczniku? 22 Gdyż nie jest nic * ukryte, co by nie miało być ukazane; ani nie stało się skryte, ale by wyszło na jaw. 23 Kto ma uszy do słuchania, niech słucha. 24 Także im mówi: Uważajcie, czego słuchacie. W jakiej mierze mierzycie, będzie wam odmierzone; a tym, co słuchają

będzie dołożone. 25 Bo kto ma - będzie mu dane; a kto nie ma - i to co ma, będzie od niego wzięte. 26 Mówił też: Królestwo Boga jest takie, jak gdyby człowiek wrzucił nasienie w ziemię; 27 oraz by spał, wstawał nocą i dniem, a nasienie by wschodziło i rosło. Zaś w jaki sposób - on nie wie. 28 Bo ziemia samorzutnie wydaje owoc, najpierw trawę, potem kłos, a potem w kłosie pełne zboże. 29 Ale kiedy wyda owoc, zaraz zostanie wysłany sierp, bowiem zbliżyło się żniwo. 30 Nadto mówił: Do czego porównam Królestwo Boga, albo w jakim podobieństwie je zestawimy? 31 Jest jak ziarno gorczycy, które gdy bywa wsiane do ziemi, jest najmniejsze ze wszystkich nasion na ziemi; 32 ale gdy bywa wsiane, wyrasta i staje się większe od wszystkich jarzyn, i wypuszcza tak wielkie gałęzie, że pod jego cieniem mogą się gnieździć ptaki nieba. 33 I w miarę tego jak mogli słuchać, mówił im słowo takimi wieloma podobieństwami. 34 A bez podobieństwa im nie mówił; zaś na osobności, wszystko wyjaśniał swoim uczniom. 35 A kiedy nastał wieczór, w ten dzień im mówi: Przeprawmy się na drugą stronę. 36 Więc pozostawili tłum oraz wzięli go w łodzi tak jak był, a i inne łódki z nim były. 37 Ale powstała wielka nawałnica wiatru i tak rzucała fale do łodzi, że już się napełniała. 38 A on był na rufie, śpiąc na podgłówku. Więc go budzą oraz mu mówią: Nauczycielu, nie zwracasz uwagi, że giniemy? 39 Zaś on się obudził, po czym zgromił wiatr i powiedział morzu: Umilknij; bądź cicho. I wiatr ustał oraz stała się wielka cisza. 40 Także im powiedział: Dlaczego jesteście tak bojaźliwi? Jakże nie macie wiary? 41 Więc zatrwożyli się wielką bojaźnią oraz mówili jeden do drugich: Zatem, kim jest ten, że mu i wiatr, i morze są posłuszne? *4,12 także: za żadną cenę *4,21 dosłownie: czy przybywa świeca *4,22 dosłownie - coś 5. I wyruszył na drugi brzeg morza, do krainy Gadareńczyków. 2 A gdy on wyszedł z łodzi, zaraz z grobowców zabiegł mu drogę człowiek w duchu nieczystym, 3 który miał mieszkanie w grobowcach. I nikt nie mógł go nawet związać łańcuchami, 4 gdyż on - często będąc związany pętami i łańcuchami - porwał TR łańcuchy i skruszył pęta, zatem nikt go nie mógł ujarzmić. 5 A przez całą noc i dzień był w górach oraz w grobowcach, krzycząc i tłukąc się kamieniami. 6 Zaś gdy z daleka zobaczył Jezusa, przybiegł i oddał mu pokłon. 7 Nadto wołając wielkim głosem, powiedział: Cóż mam z tobą Jezusie, Synu Boga najwyższego? Zaprzysięgam cię Bogiem, abyś mnie nie dręczył. 8 Bo mu mówił: Wyjdź z tego człowieka duchu nieczysty. 9 Także go pytał: Jakie jest twoje imię? Więc powiedział: Moje imię to Legion, ponieważ jesteśmy liczni. 10 I bardzo go prosił, aby ich nie wyganiał na zewnątrz tego miejsca. 11 A było tam, przy górze, wielkie stado pasących się świń; 12 więc prosiły go wszystkie demony, mówiąc: Poślij nas w te świnie, abyśmy w nie weszli. 13 A Jezus im zaraz pozwolił. Zatem kiedy nieczyste duchy odeszły, weszły w te świnie; zaś stado ruszyło w morze, w dół urwiska; a było ich około dwa tysiące, i potopiły się w morzu. 14 A ci, co paśli świnie uciekli oraz zdali relację w mieście i we wsiach; więc przyszli zobaczyć co to jest, i co się stało. 15 Przychodzą też do Jezusa i widzą siedzącego opętanego, tego w którym był Legion, ubranego oraz przy zdrowych zmysłach; zatem się przestraszyli. 16 A ci, którzy to widzieli, opowiedzieli im, co się stało opętanemu i o świniach. 17 Więc nawet zaczęli go usilnie prosić, aby odszedł z ich granic. 18 A kiedy wszedł do łodzi, prosił go opętany o to, by mógł być razem z nim. 19 Ale Jezus mu nie pozwolił, lecz mu powiedział: Idź do twojego domu, do swoich, i im oznajmij, jak ci

uczynił Pan, i że się zmiłował nad tobą. 20 Więc odszedł oraz zaczął głosić w Dziesięciogrodziu jak wiele mu uczynił Jezus, i wszyscy się dziwili. 21 Zaś kiedy Jezus znowu przeprawił się w łodzi na drugą stronę, zebrał się przy nim wielki tłum, a był obok morza. 22 I oto przychodzi jeden z przełożonych bóżnicy imieniem Jairos. A gdy go ujrzał, przypadł do jego nóg 23 oraz bardzo go błaga, mówiąc, że jego córeczka wydaje ostatnie tchnienie. Aby przyszedł, nałożył na nią ręce, by została uratowana i ożyła. Więc poszedł razem z nim. 24 A towarzyszył mu wielki tłum oraz naciskali na niego ze wszystkich stron *. 25 Zaś pewna niewiasta, która miała dwanaście lat TR upływ krwi, 26 wiele wycierpiała od licznych lekarzy i wydała wszystko co miała TR, a nic jej nie pomogło, ale raczej wyszło na gorsze; 27 gdy usłyszała o Jezusie, w tłumie przybyła z tyłu i dotknęła się jego płaszcza. 28 Bo mówiła: Jeśli się dotknę choćby jego płaszcza, będę uratowana. 29 I od razu wyschło jej źródło krwi oraz się przekonała na ciele, że jest uzdrowiona od tej plagi. 30 A Jezus zaraz poznał w sobie, że wyszła z niego moc, więc odwrócił się w tłumie i mówił: Kto dotknął moich szat? 31 Zatem jego uczniowie mu powiedzieli: Widzisz tłum, który cię ciśnie, a mówisz - kto mnie dotknął? 32 Więc spojrzał wkoło, aby zobaczyć tę, która to uczyniła. 33 Zaś niewiasta przestraszona i drżąca, wiedząc co się dla niej stało, przyszła, upadła przed nim oraz powiedziała mu całą prawdę. 34 Zaś on jej rzekł: Córko, twoja wiara cię uratowała; odejdź ku pokojowi i bądź nie uszkodzona od twej plagi. 35 A gdy on jeszcze mówił, przychodzą od przełożonego bóżnicy, mówiąc: Twoja córka umarła, czemu jeszcze trudzisz nauczyciela? 36 Zaś Jezus zaraz usłyszał to powiedziane słowo i rzekł przełożonemu bóżnicy: Nie bój się, tylko wierz. 37 I nie pozwolił nikomu towarzyszyć sobie, tylko Piotrowi, Jakóbowi i Janowi, bratu Jakóba. 38 Zatem przychodzą do domu przełożonego bóżnicy, i widzi zgiełk, i płaczących oraz bardzo lamentujących. 39 A kiedy wszedł, mówi im: Dlaczego czynicie zgiełk i płaczecie? Nie umarła dzieweczka, ale śpi. 40 Więc naśmiewali się z niego. Ale usunął wszystkich, wziął ojca, matkę dziewczynki oraz tych, co przyszli razem z nim, i wchodzi tam, gdzie było dziecko. 41 Potem ujął rękę dzieweczki i jej mówi: Talita kumi; co jest przetłumaczone: Dziewczynko, tobie mówię, wstań. 42 Więc dzieweczka zaraz się podniosła i chodziła, gdyż miała TR dwanaście lat. Zatem zdumiewali się w wielkim uniesieniu. 43 Nadto im bardzo przykazał, aby nikt tego nie wiedział; powiedział także, aby dać jej zjeść. *5,24 naciskali na niego ze wszystkich stron - w języku greckim jedno słowo. 6. I wyszedł stamtąd oraz przyszedł do swego ojczystego kraju, a za nim szli jego uczniowie. 2 A gdy był szabat, zaczął nauczać w bóżnicy; więc wielu słuchających zdumiewało się, mówiąc: Skądże mu to? Co to za mądrość mu dana, że i przez jego ręce dzieją się takie cuda? 3 Czy nie ten jest cieślą, synem Marii, a bratem Jakóba, Józefa, Judasa i Szymona? I też nie są tu, u nas, jego siostry? Więc gorszyli się nim. 4 Zaś Jezus im powiedział, że nie jest wzgardzony prorok, chyba że w swym ojczystym kraju, wśród krewnych i w swoim domu. 5 Nie mógł tam też uczynić żadnego cudu, lecz tylko, nałożywszy ręce, uleczył kilku słabych. 6 I dziwił się z powodu ich niedowiarstwa. Obchodził też okoliczne miasteczka, nauczając. 7 Potem przywołał owych dwunastu oraz zaczął ich wysyłać dwóch za dwoma, i dał im władzę nad nieczystymi duchami. 8 Także im nakazał, by niczego nie brali na drogę; chyba, że tylko laskę. Ani torby, ani chleba, ani pieniędzy w trzosy; 9 ale włożywszy sandały, by również nie przywdziewali dwóch sukien. 10 I im mówił: Gdziekolwiek wejdziecie do domu, tam zostańcie, aż stamtąd wyjdziecie. 11 A jeśli

którzykolwiek by was nie przyjęli, ani was nie słuchali, wychodząc stamtąd, otrząśnijcie im na świadectwo proch spod waszych nóg. Zaprawdę, powiadam wam, że w dniu sądu lżej będzie Sodomie i Gomorze niż owemu miastu. 12 Więc wyszli i głosili, żeby się skruszyli. 13 Wyrzucali też wiele demonów, a wielu słabych namaszczali oliwą i uzdrawiali. 14 Lecz usłyszał o nim król Herod, bowiem stało się jawne jego Imię. Więc mówił, że powstał z martwych Jan Chrzciciel i dlatego dzieją się cuda przez niego. 15 Drudzy mówili, że to jest Eliasz; zaś inni mówili, że prorok, albo jak jeden z proroków. 16 Co gdy Herod usłyszał, mówił: Ten jest Janem, którego ja ściąłem; ten powstał z martwych. 17 Bowiem sam Herod posłał, pojmał Jana oraz wsadził go do więzienia z powodu Herodiady, żony swego brata Filipa, bo ją poślubił. 18 Gdyż Jan mówił Herodowi: Nie wolno ci mieć żony twojego brata. 19 Zaś Herodiada czyhała na niego, chcąc go zabić, ale nie mogła; 20 bo Herod obawiał się Jana, wiedząc, że jest on mężem sprawiedliwym i świętym. Zatem go strzegł i słuchając go, często tak czynił, oraz z przyjemnością go słuchał. 21 A gdy przyszedł dogodny dzień, kiedy na swoje urodziny Herod sprawił wieczerzę swym dostojnikom, dowódcom * oraz pierwszym obywatelom Galilei; 22 i gdy weszła córka Herodiady, oraz gdy zatańczyła - a spodobała się Herodowi i współleżącym - król powiedział dzieweczce: Poproś mnie, jeśli coś chcesz, a ci dam. 23 Także jej przysiągł: O cokolwiek byś mnie prosiła - dam ci, aż do połowy mojego królestwa. 24 Zaś ona wyszła i powiedziała swojej matce: O co mam prosić? A ona rzekła: O głowę Jana Chrzciciela. 25 Więc przyszła do króla i poprosiła mówiąc: Chcę, abyś mi natychmiast dał na półmisku głowę Jana Chrzciciela. 26 Zatem król stał się zasmuconym, lecz z powodu przysiąg i współleżących, nie zechciał jej odmówić. 27 I zaraz posłał kata oraz TR nakazał przynieść tą TR głowę. 28 Zaś on poszedł, ściął go w więzieniu, przyniósł na półmisku jego głowę i dał ją dzieweczce, a dzieweczka dała ją swojej matce. 29 Więc kiedy to usłyszeli jego uczniowie, przyszli, wzięli jego zwłoki oraz złożyli je w grobie. 30 A apostołowie zeszli się przy Jezusie oraz wszystko mu oznajmili; i jak uczynili, i jak nauczali. 31 Zatem im powiedział: Idźcie wy sami, osobno, na puste miejsce i trochę odpocznijcie. Bo byli liczni co przychodzili i odchodzili, więc nie mieli nawet sposobności by zjeść. 32 Zatem w łodzi odpłynęli do samotni, na puste miejsce. 33 A tłum zobaczył ich odchodzących i wielu go poznało, więc zbiegli się tam pieszo ze wszystkich miast, wyprzedzili ich, oraz się przy nim zgromadzili. 34 A kiedy Jezus wyszedł oraz zobaczył wielki tłum - użalił się nad nimi, bo byli jak owce nie mające pasterza. Zaczął ich też wiele nauczać. 35 A gdy była już późna godzina, jego uczniowie podeszli do niego i powiedzieli: To jest puste miejsce i późna już godzina. 36 Odpraw ich, aby odeszli do okolicznych wsi i miasteczek oraz kupili sobie chleba, bo nie mają co zjeść. 37 Zaś on odpowiadając, rzekł im: Dajcie wy im zjeść. Więc mu mówią: Mamy odejść, kupić za dwieście denarów chleba i mamy dać im zjeść? 38 Zaś on im mówi: Ile macie chlebów? Idźcie i zobaczcie. A kiedy się dowiedzieli, powiedzieli: Pięć, i dwie ryby. 39 Zatem kazał im posadzić wszystkich grupami TR na zielonej trawie. 40 I usiedli rzędami TR, po stu oraz po pięćdziesiąt. 41 I wziął owe pięć chlebów, i dwie ryby, oraz spojrzawszy w Niebo wielbił Boga. Po czym połamał owe chleby oraz dawał swoim uczniom aby przed nimi kładli; nadto wszystkim rozdzielił dwie ryby. 42 Więc wszyscy zjedli oraz zostali nasyceni. 43 Zebrali też dwanaście pełnych koszy kawałków i z owych ryb. 44 A tych, którzy jedli chleby było około pięciu tysięcy mężów. 45 Zaraz też przymusił swoich uczniów aby weszli do łodzi oraz wyprzedzali go do Betsaidy, na drugiej stronie, aż on odprawi tłum. 46 I pożegnał ich oraz odszedł na górę się pomodlić. 47 A gdy nastał wieczór, łódź była na środku morza, a on sam na

ziemi. 48 I ich zobaczył, znękanych przy wiosłowaniu, bo wiatr był im przeciwny, więc około czwartej straży nocy przychodzi do nich, przechadzając się po morzu, i chciał ich minąć. 49 Zaś oni, gdy go ujrzeli przechadzającego się po morzu, sądzili, że jest ułudą i zakrzyknęli; 50 bo wszyscy go zobaczyli i byli zatrwożeni. Ale zaraz do nich przemówił i im mówi: Ufajcie, Jam jest, nie bójcie się. 51 Także wszedł koło nich do łodzi, a wiatr się uciszył. Ale oni odtąd niezmiernie się w sobie zdumiewali i dziwili. 52 Bo jeszcze nie zrozumieli po cudzie z chlebami, gdyż serce ich było zatwardziałe. 53 Zatem się przeprawili, dotarli do ziemi Genezaret oraz przybili do brzegu. 54 A gdy oni wyszli z łodzi, ludzie zaraz go rozpoznali, 55 więc obiegli całą ową krainę. A kiedy usłyszeli, że tam jest, zaczęli nosić na łożach tych, którzy się źle mieli. 56 I gdzie wchodził - do miasteczek, miast, albo do wsi - kładli na ulicach chore oraz go prosili, aby mogli tylko dotknąć rąbka jego płaszcza. A którzykolwiek go się dotknęli, byli uratowani. *6,21 dokładnie: dowódcom nad tysiącem żołnierzy 7. Zebrali się też przy nim faryzeusze oraz przybyli z Jerozolimy, niektórzy z uczonych w Piśmie. 2 A gdy zobaczyli jakichś jego uczniów, że jedli chleby nieczystymi, to jest nieumytymi rękami, oskarżali ich. 3 Bowiem faryzeusze i wszyscy Żydzi * nie jedzą, jeśli najpierw ** - trzymając się tradycji starszych - nie umyją rąk. 4 Także gdy przyjdą z rynku, jeśli się nie obmyją - nie jedzą. I jest wiele innych zwyczajów, które przyjęli, by się ich trzymać: Obmywań kielichów, dzbanów, naczyń i łoży *. 5 Zatem pytają go faryzeusze oraz uczeni w Piśmie: Dlaczego twoi uczniowie nie zachowują się według tradycji starszych, ale jedzą chleb nieumytymi rękami? 6 Zaś on odpowiadając, rzekł im: Dobrze prorokował o was, obłudnikach, Izajasz, jak jest napisane: Lud ten oddaje mi cześć swoimi ustami, ale ich serce daleko jest ode mnie. 7 Lecz daremnie mnie czczą, nauczając przykazań ludzkich jako doktryn. Izajasz 29,13 8 Bowiem opuściliście przykazanie Boga i trzymacie się tradycji ludzi - umywania dzbanów, kielichów, oraz czynicie wiele innych, im podobnych. 9 Mówi im także: Zupełnie znosicie przykazania Boga, byście waszą tradycję zachowali. 10 Bo Mojżesz powiedział: Szanuj twego ojca i twoją matkę; a kto złorzeczy ojcu, albo matce, niech śmiercią umrze. 11 Ale wy mówicie: Jeśliby człowiek powiedział ojcu albo matce: Korban * - to jest dar, którym ode mnie masz wsparcie; 12 i nie pozwalacie mu nic więcej robić dla swego ojca, czy swojej matki, 13 to waszą tradycją, którą przekazaliście, unieważniacie Słowo Boga. Nadto wiele innych, podobnych rzeczy czynicie. 14 Zatem przywołał cały tłum i im powiedział: Słuchajcie mnie wszyscy i rozumiejcie. 15 Nie ma nic z zewnątrz człowieka, które wchodząc do niego, mogło go zanieczyścić. Ale to, co wychodzi z niego, to zanieczyszcza człowieka. 16 Kto ma uszy do słuchania, niech słucha! 17 A kiedy wszedł do domu, z dala od tego tłumu, jego uczniowie pytali go o to podobieństwo. 18 Więc im mówi: Także i wy jesteście bezrozumni? Nie rozumiecie, że wszystko, co z zewnątrz wchodzi do człowieka, nie może go zanieczyścić, 19 bo nie wchodzi mu do serca, ale do brzucha i do ustępu wychodzi; oczyszczając wszystkie pokarmy. 20 Ale też powiedział, że to, co wychodzi z człowieka, to zanieczyszcza człowieka. 21 Bo z wnętrza, z serca ludzi, wychodzą złe myśli, cudzołóstwa, nierządy duchowe, mężobójstwa, 22 złodziejstwa, chciwości, niegodziwości, zdrada, zuchwałość, złe oko, bluźnierstwo, pycha, głupota. 23 Wszystkie te złości wychodzą z wnętrza oraz zanieczyszczają człowieka. 24 A kiedy wstał, odszedł stamtąd w granice Tyru oraz Sydonu. I wszedł do domu, lecz nie chciał, aby ktoś o tym wiedział, ale nie mógł się ukryć. 25 Gdyż niewiasta,

której córeczka miała ducha nieczystego, gdy o nim usłyszała, przyszła, przypadła do jego nóg - 26 choć ta niewiasta była Greczynką *, rodem Syrofenicjanką - i go prosiła, by wyrzucił demona z jej córki. 27 Zaś Jezus jej powiedział: Pozwól najpierw nasycić się dzieciom; gdyż nie jest dobrze brać chleb dzieci oraz rzucać szczeniętom. 28 Zaś ona odpowiadając, mu mówi: Tak, Panie; wszakże i szczenięta jedzą pod stołem z okruszyn małych dzieci. 29 Więc jej powiedział: Idź, z powodu twojego słowa demon wyszedł z twej córki. 30 Zatem odeszła do swego domu i znalazła córkę leżącą na łożu, a demon wyszedł. 31 Zaś gdy z powrotem wyszedł z granic Tyru oraz Sydonu, wyruszył ku morzu Galilei przez środek granic Dziesięciogrodu. 32 I przyprowadzają mu głuchego, i z trudem mówiącego oraz go proszą, aby nałożył na niego rękę. 33 Więc wziął go na osobność od tłumu, włożył swe palce w jego uszy oraz splunąwszy, dotknął jego języka. 34 Spojrzał też w niebo, westchnął i mówi mu: Effatha *; to jest: Otwórz się. 35 I zaraz otworzyły się jego uszy oraz zostało rozwiązane pęto jego języka, zatem mówił poprawnie. 36 A im nakazał, aby tego nikomu nie mówili. Ale im więcej im nakazywał, tym oni bardziej głosili. 37 I niezmiernie się zdumiewali, mówiąc: Dobrze wszystko uczynił; głuchym daje słyszeć i niemym mówić. *7,3 poprawnie: Judejczycy, czyli Israelici z pokolenia Judasa (Judy) **7,3 dokładnie: pięścią (napełnioną wodą). *7,4 łoży do leżenia przy stołach. *7,11 Korban - ofiara, dar złożony Bogu. *7,26 czyli poganką, członkiem ludu spoza narodu Israela. *7,34 wyrażenie aramejskie 8. W owych dniach, kiedy był bardzo liczny tłum, a nie mieli co zjeść, Jezus zwołał swoich uczniów i im mówi: 2 Żal mi tego tłumu, bo już trzy dni przy mnie trwają, a nie mają co zjeść. 3 Zaś jeżeli ich odprawię głodnych do ich domu, pomdleją w drodze; bo niektórzy z nich przyszli z daleka. 4 A jego uczniowie mu odpowiedzieli: Skądże będzie ktoś mógł nasycić ich chlebami, tu, na pustkowiu? 5 Więc ich spytał, wystawiając na próbę TR: Ile macie chlebów? Zaś oni powiedzieli: Siedem. 6 Nakazał też tłumowi usiąść na ziemi; a gdy wziął owe siedem chlebów, podziękował, oraz łamał i dawał swoim uczniom aby podawali; zatem kładli przed tłumem. 7 A mieli trochę rybek; więc uwielbił Boga i powiedział, aby i te podawać. 8 I jedli oraz zostali nasyceni. Zebrali też pozostałość kawałków w siedem koszy. 9 A tych, co jedli było około czterech tysięcy; i ich odprawił. 10 Zaraz też ze swoimi uczniami wszedł do łodzi i przybył w strony Dalmanuty. 11 I wyszli faryzeusze oraz zaczęli z nim rozprawiać, kusząc go oraz wymagając od niego znaku * z Nieba. 12 Więc westchnął w swoim duchu i mówi: Dlaczego to pokolenie szuka znaku? Zaprawdę, ilekroć wam mówię - to będzie znak dany temu pokoleniu. 13 I ich opuścił, znowu wszedł do łodzi oraz przeprawił się na drugą stronę. 14 A zapomnieli wziąć chleby i nie mieli ze sobą niczego, tylko jeden chleb w łodzi. 15 I im przykazał, mówiąc: Dostrzegajcie i strzeżcie się kwasu faryzeuszów, oraz kwasu Heroda. 16 Więc rozważali to między sobą, mówiąc, że nie mają chlebów. 17 Co Jezus poznał i im mówi: Dlaczego rozważacie, że nie macie chlebów? Jeszcze nie pamiętacie, ani nie rozumiecie? Jeszcze macie zatwardziałe wasze serce? 18 Mając oczy nie widzicie i mając uszy nie słyszycie? Także nie przypominacie sobie, 19 że kiedy pięć chlebów połamałem dla pięciu tysięcy, ile pełnych koszy kawałków zebraliście? Mówią mu: Dwanaście. 20 A gdy połamałem siedem dla czterech tysięcy, ile pełnych koszy kawałków zebraliście? A oni powiedzieli: Siedem. 21 Więc im mówi: Jakże nie rozumiecie?

22 A docierali do Betsaidy. I przynoszą mu ślepego oraz proszą go, aby go dotknął. 23 Zatem chwycił rękę owego ślepego, wyprowadził go poza to miasteczko, plunął na jego oczy, nałożył na niego ręce i go pytał, czy coś widzi. 24 A on odzyskał wzrok i powiedział: Widzę chodzących ludzi, jakby drzewa. 25 Potem znowu włożył ręce na jego oczy i mu sprawił, że w pełni odzyskał wzrok. Więc powrócił do zdrowia oraz przypatrywał się wszystkiemu wyraźnie. 26 Odesłał go też do jego domu, mówiąc, by do tego miasteczka nie wchodził i nikomu z miasteczka nic nie opowiadał. 27 Zaś Jezus poszedł do miasteczek koło Cezarei Filipa, jak również jego uczniowie. A w drodze pytał swoich uczniów, mówiąc im: Kim mówią ludzie, że ja jestem? 28 Zaś oni odpowiedzieli: Janem Chrzcicielem, a drudzy Eliaszem, a inni, że jednym z proroków. 29 Ale on im rzekł: Zaś wy mówicie, że kim ja jestem? A Piotr odpowiadając, mówi mu: Ty jesteś Chrystus. 30 Więc zobowiązał ich, aby o nim nikomu nie mówili. 31 Także zaczął ich nauczać, że Syn Człowieka musi wiele wycierpieć i być odrzuconym przez starszych, arcykapłanów oraz uczonych w Piśmie, i zostać zabitym, a po trzech dniach powstać z martwych. 32 I mówił jawnie to słowo. Więc nawet Piotr wziął go na bok i zaczął go strofować. 33 Ale on się obrócił i zobaczywszy swoich uczniów, zgromił w Piotrze, mówiąc: Odejdź ode mnie *, szatanie; bo nie pojmujesz tego, co Boga, ale co ludzi. 34 Potem przywołał tłum razem ze swoimi uczniami i powiedział: Każdy kto chce wyruszyć za mną, niech się wyrzeknie siebie, usunie * swój krzyż i idzie za mną. 35 Bowiem kto by chciał zbawić swoją duszę - zatraci ją; a kto by stracił swoją duszę dla mnie i Dobrej Nowiny - ten ją ocali od śmierci. 36 Cóż bowiem pomoże człowiekowi, choćby cały świat pozyskał, a na swojej duszy * doznał straty? 37 Bo co człowiek da w zamian za swoją duszę *? 38 Albowiem kto by się wstydził mnie oraz moich słów - w tym cudzołożnym i grzesznym pokoleniu - tego i Syn Człowieka będzie się wstydził, gdy przyjdzie w chwale swojego Ojca wraz ze świętymi aniołami. *8,11 także: cudu *8,33 tłumaczenie równoległe: Odejdź za mnie *8,34 także: zgładzi; podniesie w górę, weźmie *8,36; *8,37 także: swoim życiu / swoje życie 9. Nadto im mówił: Zaprawdę, powiadam wam, że są niektórzy z tutaj stojących, którzy nie zakosztują śmierci, aż zobaczą przybyłe w mocy Królestwo Boga. 2 A po sześciu dniach, Jezus zabiera Piotra, Jakóba i Jana, oraz wyprowadza ich samych, na osobności, na wysoką górę. I został przekształcony przed nimi; 3 a jego szaty stały się lśniące, białe jak śnieg; takie, jakich blecharz * nie jest w stanie wybielić na ziemi. 4 Ujrzeli także Eliasza z Mojżeszem, którzy rozmawiali z Jezusem. 5 A Piotr, oddzielając się, mówi Jezusowi: Mistrzu, dobrze jest nam tu być. Zróbmy więc trzy namioty, jeden tobie, jeden Mojżeszowi i jeden Eliaszowi. 6 Bo nie wiedział, co miał powiedzieć, gdyż byli przestraszeni. 7 Pojawił się też obłok, który ich ocieniał i dotarł głos z obłoku, mówiący: Ten jest Mój Syn umiłowany, jego słuchajcie. 8 I nagle, kiedy się obejrzeli, już nikogo nie zobaczyli, tylko samego Jezusa z nimi samymi. 9 A gdy oni schodzili z góry, przykazał im, aby nikomu nie opowiadali co widzieli, aż TR Syn Człowieka nie wstanie z martwych. 10 Zatem zatrzymali tę sprawę przy sobie, dyskutując, co znaczy * powstać z martwych. 11 Pytali go także, mówiąc: Dlaczego uczeni w Piśmie powiadają, że najpierw ma przyjść Eliasz? 12 Zaś on odpowiadając, rzekł im: Rzeczywiście, gdy Eliasz najpierw przyjdzie - wszystko odtworzy *. A jak jest napisane o Synu Człowieka: Że wiele ucierpi oraz zostanie wyszydzony. 13 Ale powiadam wam, że Eliasz już przyszedł i uczynili mu co chcieli, jak o nim jest napisane.

14 A kiedy przyszedł do uczniów, zobaczył wokół nich wielki tłum, oraz uczonych w Piśmie, którzy z nimi rozprawiali. 15 Więc gdy go zobaczyli, zaraz został zdumiony cały tłum oraz witali go, podbiegając. 16 Także spytał uczonych w Piśmie: O czym rozprawiacie między sobą? 17 A odpowiadając, jeden z tłumu powiedział: Nauczycielu, sprowadziłem do ciebie mego syna, który ma niemego ducha. 18 A kiedy nim owładnie, szarpie go, pieni się, zgrzyta zębami i wycieńcza; więc mówiłem twoim uczniom, aby go wyrzucili, ale nie byli w stanie. 19 Zaś on odpowiadając, mówi: O pokolenie bez wiary, jak długo będę z waszym? Jak długo wasze będę znosił? Przynieście go do mnie. 20 Zatem go przynieśli do niego. A duch ujrzawszy go, zaraz nim szarpnął, zatem upadł na ziemię i toczył się oraz pienił. 21 Jezus spytał też jego ojca: Jak długi jest czas, od kiedy mu się to stało? Zaś on odpowiedział: Od dzieciństwa. 22 Rzuca go często w ogień i do wody, aby go zniszczyć. Ale zlituj się nad nami i nam pomóż, jeśli coś możesz. 23 A Jezus mu powiedział: Jeśli możesz uwierzyć - to wszystko jest możliwe dla wierzącego. 24 A ojciec młodzieńca zaraz zakrzyknął oraz powiedział ze łzami: Wierzę, Panie; pomóż mojej niewierze. 25 Zaś Jezus widząc, że tłum się zbiega, zgromił nieczystego ducha, mówiąc mu: Niemy i głuchy duchu, ja ci rozkazuję, wyjdź z niego oraz już w niego nie wchodź. 26 Więc zawołał, bardzo go szarpnął i wyszedł. A on stał się jak martwy, tak, iż wielu mówiło, że umarł. 27 Zaś Jezus chwycił jego rękę i go podniósł; zatem wstał. 28 A kiedy wszedł do domu, jego uczniowie pytali go na osobności: Dlaczego my nie mogliśmy go wyrzucić? 29 Zatem im powiedział: Ten rodzaj w żaden sposób nie może wyjść tylko w modlitwie i poście. 30 Potem wyszedł stamtąd i przechodzili przez Galileę; a nie chciał, aby ktoś to wiedział. 31 Bowiem uczył swych uczniów i im mówił, że Syn Człowieka jest wydawany w ręce ludzi, i go zabiją; a zabity, trzeciego dnia wstanie z martwych. 32 Ale oni nie rozumieli tej rzeczy oraz bali się go zapytać. 33 I przyszedł do Kafarnaum, a będąc w domu ich pytał: Co rozważaliście między sobą w drodze? 34 Ale oni milczeli, bo w drodze rozmawiali między sobą, kto jest większy *. 35 Więc usiadł, zawołał dwunastu i im mówi: Jeśli ktoś chce być pierwszy, będzie ze wszystkich ostatni i wszystkich sługą. 36 Wziął też dziecko, postawił je w środku nich, wziął je w ramiona i im powiedział: 37 Kto by przyjął * jedno z takich dzieciątek dla mojego Imienia - mnie przyjmuje; a kto mnie przyjmuje - nie mnie przyjmuje, ale Tego, który mnie posłał. 38 Zaś Jan mu odpowiedział, mówiąc: Nauczycielu, widzieliśmy kogoś, kto wyrzucał demony w twoim Imieniu, a nam nie towarzyszy; więc mu zabroniliśmy, ponieważ nam nie towarzyszył. 39 A Jezus powiedział: Nie zabraniajcie mu; bo nie ma nikogo *, kto będzie czynił cuda w moim Imieniu oraz szybko będzie mógł zacząć mnie szkalować. 40 Kto nie jest przeciwko nam - ten jest przed nami. 41 Bo kto was, jako że jesteście Chrystusa, w moim Imieniu napoi kubkiem wody - zaprawdę, mówię wam, nie straci swojej zapłaty. 42 A kto zgorszy * jednego z tych małych, którzy we mnie wierzą, lepiej mu jest, gdyby nakładali kamień młyński tuż obok jego szyi oraz wrzucili go w morze. 43 A jeśli by cię gorszyła twoja ręka - odetnij ją; lepiej jest tobie ułomnym wejść do życia, niż mając dwie ręce, odejść do gehenny, w ogień nieugaszony. 44 Gdzie robak ich nie ma końca, a ogień nie gaśnie. 45 A jeśli by cię gorszyła twoja noga - odetnij ją; lepiej jest tobie chromym wejść do życia, niż mając dwie nogi zostać wrzuconym do gehenny, w ogień nieugaszony. 46 Gdzie robak ich nie ma końca, a ogień nie gaśnie. 47 A jeśli by cię gorszyło twoje oko - wyrzuć je; bo lepiej jest tobie jednookim wejść do Królestwa Boga, niż dwoje oczu mając, zostać wrzuconym do ognia gehenny. 48 Gdzie robak ich nie ma końca, a ogień nie gaśnie. 49 Bowiem każdy będzie posolony ogniem, a każda ofiara będzie posolona solą. 50

Sól jest szlachetna; jeśli zaś sól stanie się niesłoną, czymże ją zaprawicie? Miejcie w sobie sól i zachowujcie pokój między sobą. *9,3 rzemieślnik wybielający płótno *9,10 dosłownie: jest *9,12 także: przywróci do poprzedniego stanu *9,34 także: znaczniejszy *9,37 także: ugościł *9,39 dosłownie: nikt nie jest *9,42 także: spowoduje wpadnięcie w pułapkę 10. A gdy wstał, dotarł stamtąd do granic Judei, wzdłuż drugiej strony Jordanu. I znowu zeszły się do niego tłumy, i jak zwykł, znowu ich nauczał. 2 Zaś faryzeusze podeszli oraz go pytali: Czy wolno mężowi oddalić żonę? Kusząc go. 3 A on odpowiadając, rzekł im: Co wam przykazał Mojżesz? 4 Zaś oni powiedzieli: Mojżesz pozwolił napisać list rozwodu oraz oddalić. 5 A Jezus odpowiadając, rzekł im: Napisał wam to przykazanie z powodu twardości waszego serca. 6 Ale od początku stworzenia Bóg uczynił ich mężczyzną i kobietą *. 7 Z tego powodu opuści człowiek swego ojca i matkę, a przylgnie do swojej żony, 8 i będą dwoje dla * jednego ciała wewnętrznego **. Tak, że już nie są dwoje, ale jedno ciało wewnętrzne. 9 Co więc, Bóg złączył, człowiek niech nie rozdziela. 10 A w domu, jego uczniowie znowu go o to pytali. 11 Więc im mówi: Kto by oddalił swoją żonę, a posiadł inną - cudzołoży przeciwko niej. 12 A jeśli niewiasta by opuściła swojego męża, a poślubiła drugiego - cudzołoży. 13 Przyprowadzano mu także dzieci, aby się ich dotknął; ale uczniowie strofowali tych, którzy przyprowadzali. 14 Co gdy Jezus zobaczył, rozgniewał się i im powiedział: Pozwólcie przychodzić do mnie dzieciom oraz nie zabraniajcie im; bowiem takich jest Królestwo Boga. 15 Zaprawdę, powiadam wam: Kto by nie przyjął Królestwa Boga jak dziecko - nie wejdzie do niego. 16 I wziął je, i kładąc na nie ręce, wielbił im Boga. 17 A gdy on wyruszał w drogę, przybiegł jeden Żyd Israelita, upadł przed nim na kolana i go pytał: Dobry * nauczycielu, co mam czynić, abym osiągnął ** życie wieczne? 18 Zaś Jezus powiedział: Dlaczego nazywasz mnie dobrym *? Nikt nie jest dobry *, tylko Jeden, Bóg. 19 Znasz przykazania: Nie popełń cudzołóstwa, nie zamorduj, nie ukradnij, nie zaświadcz fałszywie, nie oszukaj, szanuj twego ojca i matkę. 20 Zaś on, odpowiadając, rzekł mu: Nauczycielu, tego wszystkiego przestrzegałem od mojej młodości. 21 A Jezus przypatrzył mu się, umiłował go oraz mu powiedział: Jednego ci brakuje; idź, sprzedaj co masz i daj tym, którzy żebrzą, a będziesz miał skarb w Niebie. I odrzuciwszy * krzyż, chodź oraz mnie naśladuj. Mateusz 5,3; Dokonania apostołów 2,44 - 45 22 Zaś on, zafrasował się z powodu tego słowa i odszedł zasmucony; bowiem miał liczne mienia. 23 A Jezus spojrzał wkoło i mówi swoim uczniom: Jak trudno ci, którzy mają bogactwa wejdą do Królestwa Boga. 24 Zaś uczniowie zdumieli się na jego słowa. Ale Jezus znowu odpowiadając, mówi im: Dzieci, jak trudno jest tym, co polegają na bogactwach wejść do Królestwa Boga. 25 Łatwiej jest wielbłądowi przejść przez ucho igły, niż zamożnemu wejść do Królestwa Boga. 26 Ale oni jeszcze bardziej się zdumiewali, mówiąc do siebie: A kto może być zbawiony? 27 Zaś Jezus przypatrzył się im i mówi: U ludzi to niemożliwe - ale nie u Boga; bo u Boga wszystko jest możliwe. 28 A Piotr zaczął mu mówić: Oto my opuściliśmy wszystko i zaczęliśmy cię naśladować. 29 Zaś Jezus odpowiadając, rzekł: Zaprawdę, mówię wam: Nie ma nikogo, kto opuścił dom, albo braci, albo siostry, albo ojca, albo matkę, albo żonę, albo dzieci, albo rolę, dla mnie i dla Dobrej Nowiny, 30 aby nie wziął stokroć więcej teraz, w tym czasie - domów, braci, sióstr, matek, dzieci i ról wśród prześladowań, a

w przychodzącej epoce życia wiecznego. 31 Ale wielu pierwszych będzie ostatnimi, a ostatnich pierwszymi. 32 A byli w drodze, wchodząc * do Jerozolimy, zaś Jezus ich prowadził. I dziwili się, a idący za nim się bali. Więc znowu wziął dwunastu oraz zaczął im mówić rzeczy mające mu się wydarzyć: 33 Oto wchodzimy do Jerozolimy, a Syn Człowieka będzie wydany arcykapłanom oraz uczonym w Piśmie. Zasądzą go na śmierć oraz wydadzą go poganom. 34 Także go wyśmieją, ubiczują, i go oplują, i go zabiją; a trzeciego dnia wstanie z martwych. 35 Podchodzą też do niego Jakób i Jan, synowie Zebedeusza, mówiąc: Nauczycielu, chcemy abyś nam uczynił o co poprosimy. 36 Zaś on im powiedział: Co chcecie abym wam uczynił? 37 A oni mu powiedzieli: Wyznacz nam, abyśmy usiedli w twojej chwale - jeden z twej prawej, a drugi * z twej lewej strony. 38 Zaś Jezus im powiedział: Nie wiecie o co prosicie. Czy możecie wypić kielich, który ja piję oraz zostać ochrzczeni chrztem, którym ja daję się zanurzyć? 39 A oni mu powiedzieli: Możemy. Zaś Jezus im powiedział: Kielich, który ja piję, wypijecie oraz chrztem, którym ja się daję zanurzyć, będziecie ochrzczeni; 40 ale usiąść po mojej prawej, albo po mojej lewej stronie, nie jest moim własnym zamysłem wam dać, ale wezmą to ci, którym to jest przygotowane. 41 A dziesięciu, kiedy to usłyszało, zaczęło się oburzać na Jakóba i Jana. 42 Zaś Jezus przywołał ich i im mówi: Wiecie, że ci, co wydaje się że rządzą narodami - zapanowują nad nimi; a ich wielcy okazują nad nimi władzę. 43 Ale nie tak będzie między wami; lecz kto by chciał stać się wielki pośród was - ten będzie waszym sługą. 44 A kto by z was chciał być pierwszym - będzie wszystkich poddanym. 45 Bo i Syn Człowieka nie przyszedł aby być obsłużonym, ale aby usłużyć i oddać swoje życie na okup * za wielu. 46 Przychodzą też do Jerycha. A gdy on, jego uczniowie oraz znaczny tłum wychodził z Jerycha, syn Tymeusza - Bartymeusz, ślepy siedział przy drodze, żebrząc. 47 A kiedy usłyszał, że to jest Jezus Nazareńczyk, zaczął wołać, mówiąc: Jezusie, synu Dawida, zlituj się nade mną. 48 Więc gromili go liczni, aby zamilkł; ale on tym bardziej wołał: Synu Dawida, zlituj się nade mną! 49 A Jezus zatrzymał się oraz kazał go zawołać. Zatem zawołano ślepego, mówiąc mu: Ufaj, wstań, woła cię. 50 Zaś on odrzucił swój płaszcz, powstał * i przyszedł do Jezusa. Jakób 5,2; Mateusz 16,24; Objawienie 3,5 + 3,18 51 A Jezus odpowiadając, rzekł mu: Co chcesz, abym ci uczynił? Zaś ślepy mu powiedział: Mistrzu, abym odzyskał wzrok. 52 Więc Jezus mu powiedział: Idź, twoja wiara cię uzdrowiła. I zaraz odzyskał wzrok oraz szedł drogą za Jezusem. *10,6 dosłownie - męskim i żeńskim (rodzajem, płcią) *10,8 także: ku jednemu ciału wewnętrznemu **10,8 także: dla/ku jednej cielesnej naturze *10,17 + 18 także: odpowiedni, szlachetny, prawy, sprawiedliwy, hojny, łaskawy, doskonały **10,17 także: odziedziczył *10,21 także: zgładziwszy, usunąwszy; wziąwszy *10,32 do Jerozolimy wchodziło się pod górę *10,37 dosłownie: jeden *10,45 także: zadośćuczynienie, odszkodowanie, rekompensatę *10,50 także: powstał z martwych, zmartwychwstał 11. A gdy się zbliżali TR do Jerozolimy, do Betfage oraz Betanii koło góry Oliwek, posłał dwóch swoich uczniów, 2 i im mówi: Idźcie do miasteczka naprzeciwko was, a gdy wejdziecie do niego, zaraz znajdziecie uwiązane oślę, na którym nikt z ludzi jeszcze nie usiadł; odwiążcie je i przyprowadźcie. 3 A gdyby ktoś wam powiedział: Dlaczego to czynicie? Powiedzcie, że jego Pan ma potrzebę, ale zaraz go tu odsyła.

4 Więc odeszli, zaś na ulicy, z zewnątrz drzwi, znaleźli uwiązane oślę, i je odwiązują. 5 A jacyś, co tam stali, mówili: Co czynicie odwiązując oślę? 6 Zaś oni im powiedzieli jak polecił Jezus. Zatem pozwolili im odejść. 7 I przyprowadzili oślę do Jezusa oraz nałożyli mu swoje płaszcze; i usiadł na nie. 8 A wielu zasłało swoje płaszcze na drodze, zaś inni odcinali gałązki z drzew oraz słali na drodze. 9 A ci, którzy go poprzedzali i mu towarzyszyli wołali, mówiąc: Hosanna *; błogosławiony ** Ten, co przychodzi w Imieniu Pana! Psalm 118,26 10 Błogosławione nadchodzące królestwo naszego ojca Dawida! Hosanna, na wysokościach! 11 Więc Jezus przybył do Jerozolimy i do Świątyni, obejrzał wszystko i wyszedł do Betanii z dwunastoma, gdy była już późna godzina. 12 A nazajutrz, gdy wyszli z Betanii, łaknął. 13 I ujrzał z daleka figę mającą liście, zatem wyruszył sprawdzić, czy właśnie na niej czegoś nie znajdzie. A kiedy do niej dotarł, nie znalazł nic, tylko liście; bo nie była to pora fig. 14 Więc oddzielając ją, Jezus jej powiedział: Oby już nikt nie zjadł z ciebie owocu do końca epoki. A jego uczniowie słuchali. 15 Przychodzą też do Jerozolimy; a Jezus wszedł do Świątyni i zaczął wyganiać sprzedających oraz kupujących w Świątyni, poprzewracał stoły tych, co handlowali pieniędzmi i stołki sprzedających gołębie. 16 Także nie dopuszczał, aby ktoś przeniósł rzecz przez Świątynię. 17 I nauczał, mówiąc im: Czyż nie jest napisane, że dom mój będzie nazwany domem modlitwy wszystkich narodów? Zaś wy czynicie go jaskinią zbójców. Izajasz 56,7; Jeremiasz 7,11 18 A usłyszeli to uczeni w Piśmie oraz przedniejsi kapłani, więc szukali sposobu jakby go zgładzić; bo bali się go dlatego, że cały lud zdumiewał się nad jego nauką. 19 A kiedy się stała późna pora, wyszedł na zewnątrz miasta. 20 Zaś przechodząc rano, zobaczyli uschniętą od korzeni figę. 21 Więc Piotr przypomniał sobie i mu mówi: Nauczycielu - mistrzu, oto uschła figa, którą przekląłeś. 22 A Jezus odpowiadając, mówi im: Miejcie wiarę Boga. Rzymian 12,3; Efezjan 2,8; 6,23 23 Bo zaprawdę, mówię wam, że ktokolwiek by powiedział tej górze: Podnieś się i rzuć się w morze, a nie zawahał się w swoim sercu, lecz by wierzył, że staje się to, co mówi - zdarzy mu się, jeśliby to powiedział. 24 Dlatego mówię wam: We wszystko o cokolwiek, modląc się, prosicie - wierzcie, że otrzymaliście; a wam się zdarzy. 25 Także kiedy stoicie, modląc się - odpuszczajcie, jeśli coś macie przeciw komuś; aby i wasz Ojciec w niebiosach odpuścił wam wasze fałszywe kroki *. 26 Bo jeśli wy nie odpuścicie, także wasz Ojciec w niebiosach nie odpuści waszych fałszywych kroków. 27 I znowu przychodzą do Jerozolimy. A gdy on chodził po Świątyni, podeszli do niego przedniejsi kapłani, uczeni w Piśmie i starsi; 28 oraz mu mówili: W jakim autorytecie to robisz? Kto ci dał ten autorytet, abyś to robił? 29 Zaś Jezus odpowiadając, rzekł im: Ja także was zapytam o jedną sprawę i mi odpowiedzcie, a wtedy wam powiem w jakim autorytecie to robię. 30 Chrzest Jana był z Nieba, czy z ludzi? Odpowiedzcie mi. 31 Więc rozważali to między sobą, mówiąc: Jeśli powiemy z Nieba, powie: Zatem, czemu mu nie uwierzyliście? 32 Ale jeśli powiemy - z ludzi; bali się tłumu, bo wszyscy uważali, że Jan rzeczywiście był prorokiem. 33 Więc odpowiadając, rzekli Jezusowi: Nie wiemy. A Jezus odpowiadając, mówi im: Także nie ja wam mówię w jakim autorytecie to robię. *11,9 z hebr.: wybaw, błagam; wybaw nas **11,9 co znaczy: wielbiący Boga; ten, w którym Bóg jest uwielbiony *11,25 także: błędy, porażki, przewinienia, występki 12. Zaczął im także mówić w podobieństwach: Pewien człowiek zasadził winnicę, otoczył ją płotem, wykopał dół pod tłocznię oraz zbudował wieżę, i oddał ją hodowcom winorośli oraz odjechał. 2 A o stosownym czasie, wysłał sługę do

hodowców winorośli, by odebrać plony od hodowców owej winnicy. 3 Ale oni go złapali, pobili i odesłali z niczym *. 4 Zatem znowu wysłał do nich drugiego sługę, którego kiedy kamienowali - zranili w głowę oraz odesłali znieważonego. 5 Więc znowu wysłał innego, ale tego zabili. I wielu innych bili lub zabijali. 6 A mając jeszcze jednego, swojego kochanego syna; wysłał go do nich ostatniego, mówiąc: Odczują skruchę wobec mojego syna. 7 Zaś owi hodowcy winorośli powiedzieli między sobą: Ten jest dziedzicem; chodźcie, zabijmy go, a nasze będzie dziedzictwo. 8 Więc go porwali, zabili oraz wyrzucili na zewnątrz winnicy. 9 Co zatem, uczyni pan owej winnicy? Przyjdzie i wytraci owych hodowców winorośli, a winnicę da innym. 10 Czyż nie czytaliście tego Pisma: Kamień, który odrzucili budujący, ten stał się kamieniem węgielnym. 11 Od Pana to się stało, i godne jest podziwu w naszych oczach? Psalm 118,22; Izajasz 8,4; 28,16 12 Zatem starali się go pojmać, ale bali się tłumu; bo poznali, że do nich powiedział to podobieństwo. Więc go opuścili i odeszli. 13 Posłali też do niego niektórych faryzeuszów i herodianów *, aby go usidlili w mowie. 14 Zatem gdy przyszli, mówią mu: Nauczycielu; wiemy, że jesteś prawdziwy oraz nie zważasz na nikogo; bo nie patrzysz na maskę ludzi, ale w prawdzie nauczasz drogi Boga; dozwolone jest dać podatek cesarzowi, czy nie? Mamy dać, czy nie dawać? 15 Zaś on poznał ich obłudę i im powiedział: Czemu mnie kusicie? Przynieście mi denara, abym go zobaczył. 16 A oni przynieśli. I im mówi: Czyj to wizerunek oraz napis? Zaś oni mu powiedzieli: Cesarza. 17 Zatem Jezus odpowiadając, rzekł im: Oddawajcie to, co cesarza - cesarzowi; a to, co Boga - Bogu. Więc się nim dziwili. 18 Przychodzą też do niego saduceusze, którzy mówią, że nie ma wskrzeszenia *. I zapytali go, mówiąc: 19 Nauczycielu, Mojżesz nam napisał, że gdyby czyjś brat umarł i zostawił żonę, a dzieci by nie zostawił, to wtedy, aby jego brat pojął jego żonę oraz wzbudził potomstwo swojemu bratu. 20 Było siedmiu braci; pierwszy pojął żonę i umierając nie zostawił potomstwa. 21 Więc pojął ją drugi, i umarł, także nie zostawiając potomstwa. Podobnie i trzeci. 22 Zatem pojęło ją siedmiu braci, i nie zostawili potomstwa. Na końcu wszystkich umarła też ta niewiasta. 23 Zatem we wskrzeszeniu, gdy powstaną, kogo z nich będzie żoną? Bo siedmiu ją miało za żonę. 24 A Jezus odpowiadając, rzekł im: Czyż nie przez to błądzicie, że nie znacie Pism ani mocy Boga? 25 Bowiem kiedy powstaną z martwych, ani nie poślubiają, ani nie są poślubiane, ale są jak aniołowie w niebiosach. 26 Zaś o umarłych, że zostają wskrzeszani, czy nie czytaliście w Księdze Mojżesza, jak mu Bóg powiedział przy krzaku jeżyny, mówiąc: Ja jestem Bóg Abrahama, Bóg Izaaka i Bóg Jakóba? II Mojżesza 3,6 27 Bóg nie jest Bogiem umarłych, ale żyjących; zatem wy bardzo błądzicie. 28 A jeden z uczonych w Piśmie, gdy podszedł oraz wysłuchał ich dyskusji, widząc, że dobrze im odpowiedział, spytał go: Które przykazanie jest pierwsze ze wszystkich? 29 Zaś Jezus mu powiedział: Pierwsze ze wszystkich przykazanie: Słuchaj, Israelu! Pan, Bóg nasz, Pan jest jeden. 30 Więc umiłuj Pana, twojego Boga, z całego twego serca, z całej twojej duszy, z całej twojej myśli i z całej twojej siły. To jest pierwsze przykazanie. 31 A drugie, podobne, to: Umiłuj twego bliźniego, jak siebie samego. Nie jest od tych większe inne przykazanie. 32 Zatem ów uczony w Piśmie mu powiedział: Dobrze, nauczycielu, w prawdzie powiedziałeś, że jeden jest Bóg i nie ma innego, oprócz Niego. 33 Więc miłować Go z całego serca, z całej myśli, z całej duszy i z całej siły; i miłować bliźniego jak siebie samego - więcej jest od wszystkich całopaleń i ofiar. 34 A Jezus widząc go, że mądrze odpowiedział, rzekł mu: Nie daleko jesteś od Królestwa Boga. I nikt już nie odważył się go pytać.

35 Zaś Jezus kiedy nauczał w Świątyni, odpowiadając, mówił: Jakże mówią uczeni w Piśmie, że Chrystus jest synem Dawida? 36 Gdyż sam Dawid przez Ducha Świętego powiedział: Rzekł Pan Panu memu: Siądź po Mojej prawicy, aż uczynię twych nieprzyjaciół podnóżkiem twoich nóg. Psalm 110,1 37 Zatem sam Dawid nazywa go Panem, więc skąd jest jego synem? A liczny tłum słuchał go z przyjemnością. 38 Mówił im także w swojej nauce: Strzeżcie się przed uczonymi w Piśmie, co pragną chadzać w szatach, i pozdrowień na rynkach, 39 i pierwszych miejsc w bóżnicach, i pierwszych miejsc na wieczerzach; 40 co objadają domy wdów i to pod pozorem długich modlitw; ci otrzymają szczególny wyrok. 41 A gdy Jezus usiadł naprzeciwko skarbca, oglądał jak tłum rzuca pieniądze do skarbca; a liczni bogaci wiele rzucali. 42 Także przyszła jedna uboga wdowa oraz wrzuciła dwa grosze, to jest ćwierć asa. 43 Więc zwołał swoich uczniów i im powiedział: Zaprawdę, mówię wam, że ta uboga wdowa więcej wrzuciła, niż wszyscy, co rzucali do skarbca. 44 Bo wszyscy rzucili z tego, co im zbywa; zaś ta, ze swej biedy, wrzuciła wszystko co miała, całe swoje środki do życia. *12,3 dokładnie: pustego *12,13 członków stronnictwa zwolenników króla Heroda *12,18 także: wzniesienia, powstania, zbudzenia, zmartwychwstania 13. A kiedy on wychodził ze Świątyni, mówi mu jeden z jego uczniów: Nauczycielu, spójrz jakie kamienie oraz jakie budowle! 2 A Jezus odpowiadając, rzekł mu: Widzisz te wielkie budowle? Nie będzie zostawiony kamień na kamieniu, który by nie został rozwalony. 3 A gdy on siedział na górze oliwek, naprzeciwko Świątyni, pytali go na osobności Piotr, Jakób, Jan i Andrzej: 4 Powiedz nam, kiedy to się stanie i co będzie znakiem, gdyby to wszystko miało się spełnić? 5 Zaś Jezus odpowiadając, zaczął im mówić: Uważajcie, aby ktoś was nie wprowadził w błąd. 6 Bo wielu przyjdzie w moim Imieniu, mówiąc: Jam jest; i wielu wprowadzą w błąd. 7 A kiedy usłyszycie wojny oraz wieści o wojnach - nie trwóżcie się; bo to się musi stać, ale to jeszcze nie koniec. 8 Bo zostanie pobudzony naród przeciwko narodowi oraz królestwo przeciw królestwu, i w miejscach * będą trzęsienia ziemi, będą także głody oraz rozruchy. 9 To początek udręki. A wy spoglądajcie * na siebie; bo będą was wydawać do rad i do zgromadzeń, będziecie bici oraz dla mnie stawiani przed namiestnikami i królami, im na świadectwo. 10 Ale najpierw musi być głoszona Dobra Nowina u wszystkich narodów. 11 Zaś kiedy ci, co wydadzą będą was prowadzić, nie troszczcie się naprzód, ani nie rozmyślajcie co powiecie; ale mówcie to, co wam zostanie dane w ową godzinę; bo nie wy jesteście tymi, którzy mówią, ale Duch Święty. 12 Również wyda na śmierć brat - brata, a ojciec - dziecko; i powstaną dzieci przeciwko rodzicom, i będą ich uśmiercać. 13 Będziecie nienawidzeni przez wszystkich z powodu mego Imienia; ale kto wytrwa do końca - ten będzie zbawiony. 14 Zaś gdy ujrzycie obrzydliwość opuszczenia, zapowiedzianą przez proroka Daniela oraz postanowioną w świętym miejscu, gdzie nie powinna być (kto czyta, niech uważa), wtedy ci, którzy będą w Judei, niech uciekają w góry. 15 A kto na dachu, niech nie schodzi do domu i nie wchodzi, aby coś zabrać ze swego domu. 16 A kto będzie na roli, niech nie zawraca do tyłu, aby zabrać swój płaszcz. 17 Ale biada brzemiennym * i ssącym ** w owe dni. 18 Dlatego módlcie się, aby wasze schronienie nie było podczas zawieruchy. 19 Bo owe dni będą takim uciskiem, jaki się nie wydarzył od początku stworzenia, które dokonał Bóg - aż dotąd, oraz jakiego nie będzie. 20 A gdyby Pan nie skrócił owych dni, nie byłaby zachowana przy życiu żadna cielesna natura; ale skrócił owe dni, z powodu wybranych, których sobie wybrał. 21 I

jeśli ktoś wam wówczas powie: Oto tu jest Chrystus, albo - oto tam, nie wierzcie. 22 Bowiem powstaną fałszywi pomazańcy oraz fałszywi prorocy, i będą dawać dowody *, i niezwykłe zjawiska, ku wprowadzeniu w błąd - skoro niezbite - i wybranych. 23 Zaś wy się strzeżcie; oto wam wszystko zapowiedziałem. 24 Lecz w owych dniach, po tym ucisku, zostanie zaćmione słońce i księżyc nie da swojego blasku. 25 Będą też wyrzucane gwiazdy nieba, a moce w niebiosach poruszone. 26 Wtedy ujrzą Syna Człowieka przychodzącego na obłokach z mocą i wielką chwałą. 27 Także wtedy wyśle swoich aniołów oraz zbierze Jego wybranych z czterech stron świata; od skraju ziemi, aż do skraju niebios. 28 Zaś od figowego drzewa nauczcie się tego podobieństwa: Gdy jego gałąź stanie się już miękka oraz wypuszcza liście, poznajecie, że blisko jest lato. 29 Także i wy, gdy ujrzycie, że to się dokonuje, wiedzcie, że jest blisko, tuż u drzwi. 30 Zaprawdę, powiadam wam, nie przeminie to pokolenie *, póki ta rzecz się nie stanie. 31 Niebo i ziemia przeminą, ale moje słowa nie przeminą. 32 Lecz o owym dniu i godzinie nie wie nikt, ani aniołowie w niebiosach, nawet nie Syn, tylko Ojciec. 33 Uważajcie, czuwajcie i módlcie się; bo nie wiecie kiedy jest pora. 34 Podobnie jak człowiek przebywający za granicą, który opuścił dom, podzielił władzę swoim sługom oraz każdemu jego pracę, a odźwiernemu nakazał by był czujny. 35 Czuwajcie więc, bo nie wiecie, kiedy przychodzi pan domu; czy wieczorem, czy w środku nocy, czy z pianiem koguta, czy rano; 36 aby gdy przyjdzie niespodzianie, nie znalazł was śpiącymi. 37 A co wam mówię, mówię wszystkim: Czuwajcie. *13,8 ewentualnie: z powodu miejsc *13,9 także: troszczcie się o siebie, strzeżcie siebie *13,17 także: obciążonym **13,17 także: karmionym mlekiem *13,22 także: znaki, wskazówki, sygnały *13,30 także: ten ród 14. Zaś za dwa dni była Pascha oraz Przaśniki, więc nawet przedniejsi kapłani i uczeniu w Piśmie szukali, jakby go pojmać podstępem oraz zabić. 2 Ale mówili: Nie w święto, by nie było szemrania ludu. 3 A gdy on był w Betanii, leżąc u stołu w domu trędowatego Szymona, przyszła niewiasta mająca alabastrowy słoik bardzo kosztownej, płynnej maści nardu, i stłukła alabaster oraz wylała ją na jego głowę. 4 Ale byli tacy, którzy się oburzali między sobą i mówili: Na co się stała ta strata maści? 5 Bo mogło to zostać sprzedane powyżej trzystu denarów oraz dane ubogim; więc usilnie ją napominali. 6 Zaś Jezus powiedział: Zostawcie ją; dlaczego przynosicie jej przykrość? Zrobiła szlachetny uczynek względem mnie. 7 Bo ubogich zawsze zatrzymujecie ze swą pomocą i kiedy chcecie, możecie im dobrze czynić, ale mnie nie zawsze zatrzymujecie. 8 Co ona uważała - to zrobiła; ubiegła namaszczenie mojego ciała ku pogrzebowi. 9 Zaprawdę, powiadam wam: Gdziekolwiek, na całym świecie, będzie głoszona ta Dobra Nowina, będzie też opowiadane co i ona zrobiła, na jej pamiątkę. 10 Wtedy Judas Iszkariot, jeden z dwunastu, poszedł do przedniejszych kapłanów, aby go im wydać. 11 Zaś oni, kiedy to usłyszeli, ucieszyli się oraz obiecali dać mu srebro. A on szukał, jakby go wydać sposobną porą. 12 Zaś przedniego dnia Przaśników, kiedy ofiarowywali Paschę *, mówią mu jego uczniowie: Gdzie chcesz byśmy odeszli oraz przygotowali, abyś zjadł wieczerzę paschalną? 13 Więc wysyła dwóch swoich uczniów i im mówi: Idźcie do miasta, a napotka was człowiek niosący dzban wody; idźcie za nim. 14 I gdzie wejdzie, powiedzcie gospodarzowi: Nauczyciel mówi: Gdzie jest kwatera, bym z moimi

uczniami zjadł wieczerzę paschalną? 15 A on wam pokaże wielkie, usłane i gotowe piętro *; tam nam przygotujcie. 16 Zatem jego uczniowie odeszli, przyszli do miasta oraz znaleźli jak im powiedział; przygotowali też wieczerzę paschalną *. 17 A kiedy nastał wieczór, przychodzi z dwunastoma. 18 A gdy leżeli u stołu i jedli, Jezus powiedział: Zaprawdę, mówię wam, że jeden z was, który ze mną je, mnie wyda. 19 Zaś oni zaczęli się smucić oraz mówić do niego, jeden za drugim: Ale nie ja? 20 A on, odpowiadając, rzekł im: Jeden z dwunastu, ten, co zanurza ze mną do misy. 21 Oto Syn Człowieka podąża jak o nim napisano, ale biada owemu człowiekowi, przez którego Syn Człowieka jest wydawany; dobrze by mu było, gdyby nie został zrodzony ten człowiek. 22 A kiedy oni jedli, Jezus wziął chleb i uwielbiwszy Boga, łamał, dał im oraz powiedział: Bierzcie, jedzcie, to oznacza moje ciało. 23 Potem wziął kielich i podziękowawszy, dał im, więc wszyscy z niego wypili. 24 I im powiedział: To oznacza moją krew Nowego Przymierza *, która wylewa się za wielu. 25 Zaprawdę, powiadam wam, że już nie będę pił z plonu winorośli, aż do owego dnia, gdy go będę pił nowy w Królestwie Boga. 26 I zaśpiewali hymn oraz wyszli na górę Oliwek. 27 A Jezus im mówi: Wszyscy przy mnie zostaniecie zgorszeni tej nocy; bo napisano: Uderzę pasterza i rozproszą się owce. Zachariasz 13,7 28 Lecz po wzbudzeniu mnie, poprzedzę was do Galilei. 29 Zaś Piotr mu powiedział: Jeśli nawet wszyscy zostaną zgorszeni, ale nie ja. 30 A Jezus mu mówi: Zaprawdę powiadam ci, że dzisiaj, w czasie tej nocy, wpierw nim kogut dwakroć zapieje, trzykroć się mnie wyprzesz. 31 Zaś on tym bardziej mówił: Choćbym miał z tobą umrzeć, bylebym się ciebie nie zaparł. Podobnie jak i wszyscy mówili. 32 I przychodzą na miejsce, które zwano Getsemane; więc mówi swoim uczniom: Usiądźcie tu, aż się pomodlę. 33 Potem wziął z sobą Piotra, Jakóba oraz Jana i zaczął się lękać, i troskać. 34 Także im mówi: Bardzo smutna jest moja dusza aż do śmierci; zostańcie tu i czuwajcie. 35 I odszedł trochę, padł na ziemię oraz się modlił aby, jeśli jest możliwe, przeszła z dala od niego ta godzina. 36 Mówił też: Abba * Ojcze, dla Ciebie wszystko jest możliwe; oddal ode mnie ten kielich; wszakże nie jak ja chcę, ale jak Ty. 37 I przychodzi oraz znajduje ich śpiących; zatem mówi Piotrowi: Szymonie, śpisz? Nie miałeś siły czuwać jedną godzinę? 38 Czuwajcie i módlcie się, abyście nie weszli w doświadczenie; wprawdzie Duch jest skory, ale ciało wewnętrzne chore. 39 I znowu odszedł, pomodlił się, mówiąc to samo słowo. 40 A kiedy przyszedł, znowu zastał ich śpiących, bo ich oczy były obciążone; nie wiedzieli też, co mu należy odpowiedzieć. 41 Więc przychodzi trzeci raz i im mówi: Odtąd śpijcie oraz odpoczywajcie. Wystarczy. Przyszła ta godzina; oto Syn Człowieka jest wydawany w ręce grzeszników. 42 Wstańcie, pójdźmy. Oto zbliżył się ten, który mnie wydaje. 43 Więc zaraz, kiedy on jeszcze mówił, przychodzi Judas, jeden z dwunastu, a z nim - od przedniejszych kapłanów, uczonych w Piśmie oraz starszych - liczny tłum z mieczami * i kijami. 44 Zaś ten, co go wydawał dał im znak, mówiąc: Któregokolwiek pocałuję, ten nim jest; uchwyćcie go i niezawodnie prowadźcie. 45 Zatem gdy przyszedł, zaraz podszedł do niego, mówiąc: Nauczycielu - mistrzu, i go pocałował. 46 Zaś oni narzucili na niego ręce oraz go uchwycili. 47 A jakiś, co go bronił, dobył sztyletu, uderzył sługę arcykapłana i uciął mu ucho. 48 Zaś Jezus odpowiadając, rzekł im: Wyszliście jak na zbójcę - z mieczami i kijami, aby mnie pojmać? 49 Każdego dnia, ucząc, bywałem przy was w Świątyni, a mnie nie chwyciliście; lecz trzeba, aby zostały wypełnione Pisma. 50 Więc wszyscy go opuścili i uciekli.

51 A towarzyszył mu jakiś jeden młodzieniec, odziany prześcieradłem na nagie ciało, więc słudzy go chwytają. 52 Zaś on, porzucił prześcieradło i uciekł od nich nagi. 53 Potem zaprowadzili Jezusa do arcykapłana, i schodzą się wszyscy przedniejsi kapłani, starsi oraz uczeni w Piśmie. 54 A Piotr mu towarzyszył z daleka - aż do wewnątrz, na dziedziniec arcykapłana; i siedział ze sługami oraz grzał się przy świetle ognia. 55 Zaś przedniejsi kapłani oraz cała rada szukali świadectwa przeciwko Jezusowi, aby go skazać na śmierć; lecz nie znaleźli. 56 Bowiem wielu fałszywie świadczyło przeciw niemu, lecz świadectwa nie były zgodne. 57 Także jacyś, gdy wstali, fałszywie świadczyli przeciw niemu, mówiąc: 58 My usłyszeliśmy go jak mówił: Ja obalę tą Świątynię, która jest uczyniona ręką i przez trzy dni zbuduję inną, nie uczynioną ręką. 59 Lecz i tak nie było zgodne ich świadectwo. 60 Więc arcykapłan stanął na środku i zapytał Jezusa, mówiąc: Nic nie odpowiadasz? Co tamci przeciwko tobie świadczą? 61 Zaś on milczał i nic nie odpowiedział. A arcykapłan znowu go pytał i mu powiedział: Ty jesteś Chrystus, Syn Wielbionego? 62 Zaś Jezus powiedział: Jam jest; ujrzycie też Syna Człowieka siedzącego na prawicy mocy oraz przychodzącego na obłokach nieba. Psalm 110,1; Daniela 7,13 63 A arcykapłan rozdarł swoje szaty i mówi: Czyż jeszcze potrzebujemy świadków? 64 Usłyszeliście bluźnierstwo. Co wam się wydaje? Zaś oni wszyscy osądzili go winnym śmierci. 65 Więc niektórzy zaczęli na niego pluć oraz zasłaniać jego twarz, policzkować go oraz mu mówić: Prorokuj; a słudzy zadawali mu uderzenia. 66 A kiedy Piotr był na dole, na dziedzińcu, przychodzi jedna dziewczyna arcykapłana, 67 dostrzega grzejącego się Piotra, i gdy na niego spojrzała, mówi: Ty też byłeś z Jezusem Nazareńskim. 68 Zaś on zaprzeczył, mówiąc: Ani go nie znam, ani nie wiem co ty mówisz. I wyszedł na zewnątrz, do przedsionka. A kogut zapiał. 69 Więc dziewczyna, kiedy go znowu ujrzała, zaczęła mówić tym, którzy stali obok: Ten jest z nich. 70 Zaś on znów zaprzeczył. I znowu, po małej chwilce, ci, którzy stali obok, mówili Piotrowi: Prawdziwie jesteś z nich, bo też jesteś Galilejczykiem i twoja mowa jest podobna. 71 A on zaczął się zaklinać i przysięgać: Nie znam tego człowieka o którym mówicie. 72 Zaraz też zapiał kogut po raz drugi. Więc Piotr przypomniał sobie sprawę, którą mu Jezus powiedział: Zanim kogut dwukrotnie zapieje, trzykrotnie się mnie zaprzesz. I pojął oraz płakał. *14,12 chodzi o zabicie baranka paschalnego. *14,15 chodzi o salę na piętrze. *14,16 przez Żydów zwaną - sederem. *14,24 także: Testamentu *14,36 z języka aramejskiego: Ojcze, Tato *14,43 dokładnie: krótkimi mieczami, bądź sztyletami 15. A przez rano przedniejsi kapłani uczynili naradę ze starszymi, z uczonymi w Piśmie i całą radą, po czym związali Jezusa, odprowadzili go oraz wydali Piłatowi. 2 Więc Piłat go zapytał: Ty jesteś królem Żydów? Zaś on, odpowiadając mu, mówi: Ty się wypowiedziałeś *. 3 A przedniejsi kapłani wiele go oskarżali; ale on nic nie powiedział. 4 Zaś Piłat znowu go pytał, mówiąc: Nic nie odpowiadasz? Patrz, jak wiele świadczą przeciwko tobie. 5 A Jezus nic nie odpowiedział, tak, że Piłat się dziwił. 6 Lecz na święto wypuszczał im jednego więźnia; tego, o którego prosili. 7 A był jeden, zwany Barabaszem, związany ze współwinnymi rozruchów, którzy w zamieszkach popełnili morderstwo. 8 Więc lud wystąpił, zawołał i zaczął prosić, aby im czynił jak zawsze. 9 Zaś Piłat im odpowiedział, mówiąc: Chcecie, wypuszczę wam króla Żydów? 10 Gdyż wiedział, że przedniejsi kapłani wydali go z zawiści. 11 Zaś

przedniejsi kapłani podburzyli tłum, aby im raczej wypuścił Barabasza. 12 A Piłat, znowu odpowiadając, mówi im: Zatem co chcecie abym uczynił temu, którego nazywacie królem Żydów? 13 Ale oni znowu zawołali: Ukrzyżuj go! 14 Zaś Piłat im powiedział: Co bowiem, złego uczynił? Ale oni mocniej zawołali: Ukrzyżuj go! 15 Więc Piłat, chcąc uczynić satysfakcję tłumowi, wypuścił im Barabasza, a Jezusa ubiczował i wydał, aby został ukrzyżowany. 16 A żołnierze zaprowadzili go do wewnątrz dziedzińca, to jest do pretorium, i zwołują całą kohortę *. 17 Stroją go także szkarłatem oraz po upleceniu, wkładają mu wieniec cierniowy. 18 Zaczęli go też pozdrawiać: Bądź pozdrowiony królu Żydów! 19 I trzciną bili jego głowę, opluwali go, i kłaniali mu się zginając kolana. 20 A kiedy go wyśmiali, rozebrali go ze szkarłatu oraz ubrali go w jego szaty. I go odprowadzają, aby go ukrzyżować. 21 Zmuszają także pewnego przechodnia, idącego z pola Szymona Cyrenejczyka, ojca Aleksandra i Rufusa, aby poniósł jego krzyż. 22 A prowadzą go do miejsca nazywanego Golgota, co jest tłumaczone - Miejsce Czaszki. 23 Dawali mu też pić wino zaprawione mirrą, ale on nie przyjął. 24 I go ukrzyżowali, rozdzielając jego szaty oraz rzucając o nie los, co kto miałby wziąć. 25 A była trzecia godzina, kiedy go ukrzyżowali. 26 Był też wyryty nad nim tytuł jego winy: Król Żydów. 27 Nadto ukrzyżowali z nim dwóch rozbójników; jednego z prawej, a drugiego z lewej jego strony. 28 Więc wypełniło się Pismo, mówiące: Z TR niegodziwcami jest policzony. Izajasz 53,12 29 A ci, co obok przechodzili mu bluźnili, kiwając swoimi głowami oraz mówiąc: Ej! Ty, co obalasz Świątynię i budujesz ją w trzech dniach! 30 Uratuj sam siebie i zstąp z krzyża! 31 Podobnie przedniejsi kapłani z uczonymi w Piśmie, wyśmiewając się między sobą, mówili: Innych uratował, a samego siebie uratować nie może. 32 Niech teraz Chrystus, król Israela zstąpi z krzyża, abyśmy zobaczyli i uwierzyli. Także mu urągali ci, co zostali razem z nim ukrzyżowani. 33 Zaś gdy była szósta godzina, w całym kraju stała się ciemność, aż do godziny dziewiątej. 34 A o dziewiątej godzinie Jezus zawołał wielkim głosem, mówiąc: Eli, Eli, lama sabachthani? To jest, tłumacząc: Boże mój, Boże mój, czemu mnie opuściłeś? Psalm 22,2; 2 Koryntian 5,21 35 A niektórzy z obok stojących, kiedy to usłyszeli, mówili: Oto woła Eliasza. 36 I ktoś podbiegł, napełnił gąbkę octem winnym, włożył ją na trzcinę, i dawał mu pić, mówiąc: Pozwólcie, patrzmy czy Eliasz nadchodzi, aby go ściągnąć. 37 Zaś Jezus zawołał wielkim głosem i oddał ducha. 38 Rozerwała się także na dwoje zasłona Świątyni, od góry - aż do dołu. 39 Zaś setnik, stojący naprzeciwko niego, słysząc, że to wykrzyknął i oddał ducha, powiedział: Prawdziwie ten człowiek był Synem Boga. 40 Ale były też patrzące z dala niewiasty, wśród których była Maria Magdalena, Maria - matka małego Jakóba i Jozesa oraz Salome, 41 które kiedy był w Galilei, towarzyszyły mu i mu służyły. Nadto wiele innych, co razem z nim weszły do Jerozolimy. 42 A gdy już nastał wieczór - ponieważ było Przygotowanie *, będące przed odpoczynkiem - 43 przyszedł Józef z Arymathei, wybitny radca, który sam wyczekiwał Królestwa, śmiało wszedł do Piłata i poprosił o ciało Jezusa. 44 Zaś Piłat się zdziwił, że już umarł, po czym zawołał setnika i go spytał, czy dawno zginął? 45 A kiedy się dowiedział od setnika, podarował ciało Józefowi. 46 Zaś on kupił sukno, zdjął go, owinął suknem oraz położył go w grobowcu, który był wyciosany ze skały. Zatoczył też kamień na drzwi grobowca. 47 A Maria Magdalena oraz Maria Jozesa patrzały, gdzie został położony. *15,2 także: mówisz, nazywasz *15,16 czyli jednostkę wojskową *15,42 do rozpoczynającego się (od złożenia baranka) Święta Paschy.

16. A kiedy minął szabat, Maria Magdalena, Maria Jakóba oraz Salome, nakupiły wonności, aby przybyć i go namaścić. 2 Bardzo też wcześnie, pierwszego dnia tygodnia, o wschodzie słońca przychodzą do grobowca. 3 A mówiły do siebie: Kto nam odtoczy kamień z drzwi grobowca? 4 Więc spojrzały i widzą, że kamień jest odtoczony, bowiem był bardzo wielki. 5 A kiedy weszły do grobowca, zobaczyły młodzieńca siedzącego z prawej strony, odzianego białą szatą i się wystraszyły. 6 Zaś on im mówi: Nie lękajcie się; szukacie Jezusa Nazareńskiego, tego ukrzyżowanego; został wzbudzony, nie tutaj jest; oto miejsce gdzie go złożyli. 7 Ale idźcie, powiedzcie jego uczniom i Piotrowi, że poprzedza was do Galilei; jak wam powiedział - tam go ujrzycie. 8 Zatem szybko wyszły oraz uciekły od grobowca, bo ogarnęło je drżenie i zdumienie, i nikomu nic nie mówiły, bo się bały. 9 Zaś Jezus gdy wstał z martwych, rano, pierwszego dnia tygodnia ukazał się najpierw Marii Magdalenie, z której wyrzucił siedem demonów. 10 Zaś ona poszła i oznajmiła to tym, co z nim byli, bolejącym oraz płaczącym. 11 A ci, gdy usłyszeli, że żyje i że był przez nią widziany - nie uwierzyli. 12 Ale po tym, w innym, zewnętrznym kształcie ukazał się dwóm z nich kiedy szli, podążając na pole. 13 A oni odeszli i opowiedzieli to pozostałym; i tym nie uwierzyli. 14 W końcu ukazał się jedenastu, gdy razem leżeli u stołu, oraz złajał ich niewiarę i twardość serca, że nie uwierzyli tym, co go widzieli wzbudzonego. 15 I im powiedział: Wyruszcie na cały świat i ogłoście Dobrą Nowinę całemu stworzeniu. 16 Kto uwierzył i zostanie ochrzczony - będzie zbawiony; zaś ten, co nie uwierzył - będzie skazany. 17 A tym, którzy uwierzyli, będą towarzyszyć * takie znaki: W moim Imieniu będą wyrzucać demony, będą mówić nowymi językami, 18 będą brać węże, nadto im nie zaszkodzi, choćby coś trującego wypili; będą nakładać ręce na chorych i będą się dobrze mieli. 19 A następnie, oto Pan - zaraz po powiedzeniu im tego - został wzięty do niebios i usiadł po prawicy Boga. 20 Zaś oni wyruszyli oraz zaczęli wszędzie głosić, a Pan współpracował oraz potwierdzał słowo poprzez towarzyszące znaki. Amen. *16,17 przekład równoległy: Zaś ci, którzy uwierzyli, będą rozumieć takie znaki.

Łukasz

Dobra Nowina spisana przez Łukasza

1. Ponieważ wielu podjęło się uporządkować opowiadanie o dokonanych * wśród nas rzeczach, 2 jak nam przekazali ci, którzy od początku stali się naocznymi świadkami oraz sługami Słowa, 3 wydało się i mnie, dostojny Teofilu, uważnie prześledzić wszystko od początku i po kolei ci je opisać, 4 abyś poznał niezawodność słów o których zostałeś ust-nie pouczony.5 W czasie dni Heroda - króla Judei, był pewien kapłan imieniem Zachariasz ze zmiany Abiasza, i jego żona z córek Aarona *, a jej imię brzmiało Elżbieta. 6 Oboje byli sprawie-dliwi przed obliczem Boga, chodząc nienaganni we wszystkich przykazaniach oraz spra-wiedliwych czynach Pana. 7 Lecz nie mieli potomstwa, ponieważ Elżbieta była bezpłodna, i oboje byli podeszłymi w swym wieku. 8 Ale stało się, w czasie kiedy on był kapłanem, w porządku jego zmiany przed Bogiem, 9 że gdy wszedł do Przybytku Pana według zwy-czaju kapłaństwa, dostał w udziale - okadzić *. 10 A cała rzesza ludu była na zewnątrz, modląc się w godzinie kadzenia. 11 Ale ukazał mu się anioł Pana, który stał po prawej stronie ołtarza kadzenia. 12 Więc kiedy go zobaczył, Zachariasz się zaniepokoił oraz przy-padła na niego bojaźń. 13 Zaś anioł powiedział do niego: Nie bój się, Zachariaszu, ponie-waż została wysłuchana twoja prośba, więc twa żona Elżbieta urodzi ci syna i nazwiesz jego imię Jan. 14 Zdarzy ci się radość, wesele oraz liczni będą się cieszyć z jego naro-dzenia. 15 Gdyż będzie wielkim przed obliczem Pana. Nie będzie pił wina oraz mocnego trunku, ale już w łonie swojej matki będzie napełniony Duchem Świętym. 16 Także wielu synów Israela zwróci ku Panu, ich Bogu. 17 I pójdzie przodem przed Jego obliczem w du-chu oraz mocy Eliasza, by zwrócić serca ojców ku dzieciom, a nieposłusznych - do świa-domości sprawiedliwych i przysposobić Panu przygotowany lud. 18 A Zachariasz powie-dział do anioła: Po czym to poznam? Bo jestem starcem, a i moja żona podeszła w swo-im wieku. 19 Zaś anioł odpowiadając, rzekł mu: Ja jestem Gabriel, który stoi przed obli-czem Boga, a zostałem posłany, aby do ciebie przemówić i ogłosić ci o tym dobrą nowi-nę. 20 Ale oto będziesz milczący i nie będziesz mógł nic powiedzieć, aż do dnia, kiedy to się stanie. Za to, że nie uwierzyłeś moim słowom, które zostaną wypełnione w ich czasie.21 A lud oczekiwał na Zachariasza; więc się dziwili, że zwleka on w Przybytku. 22 Zaś kie-dy wyszedł, nie mógł nic powiedzieć, zatem poznali, że w Przybytku zobaczył widzenie. Kiwał im też głową, lecz trwał niemy. 23 I stało się, gdy wypełniły się dni jego służby, że odszedł do swojego domu. 24 Zaś po owych dniach jego żona Elżbieta poczęła, ale kryła się przez pięć miesięcy, mówiąc: 25 Tak mi w tych dniach Pan uczynił; wejrzał, aby zdjąć moją hańbę u ludzi.26 Zaś w szóstym miesiącu, od Boga - do miasta Galilei o nazwie Nazaret został wysłany anioł Gabriel, 27 do panny * zaręczonej mężowi z domu Dawida, którego imię brzmi Józef; a imię dziewicy - Maria **. 28 Więc anioł wszedł do niej i powiedział: Witaj, obdarowana łaską, Pan z tobą; błogosławionaś * ty między niewiastami. 29 Zaś gdy ona go zobaczyła, zmieszała się na to słowo i rozważała, cóż to było za pozdrowienie. 30 A anioł jej powie-dział: Nie bój się, Mario, bowiem znalazłaś łaskę u Boga. 31 Więc oto poczniesz w łonie oraz urodzisz syna, a jego imię nazwiesz Jezus. 32 Ten będzie wielkim, będzie nazwany Synem Najwyższego, a Pan Bóg da mu tron jego przodka Dawida. 2 Samuela 7,12 - 13; Izajasz 9,7; Rzymian 1,3 33 Na wieki będzie królował nad domem Jakóba, a królestwu Jego nie będzie końca. 34 Zaś Maria powiedziała do anioła: Jak to będzie, skoro nie znam męża? 35 A anioł odpowiadając, rzekł jej: Duch Święty przyjdzie do ciebie i ocieni cię moc Najwyższego. Dlatego to narodzone, święte *, zostanie nazwane Synem Boga. 36 A oto

Elżbieta, twoja krewna nazywana bezpłodną, także ona poczęła syna w swej starości, a ten miesiąc jest dla niej szósty. 37 Gdyż żadna sprawa od Boga nie będzie niemożliwa. Jan 14,13 - 14 38 Zaś Maria powiedziała: Oto ja, służebnica * Pana; oby mi się stało we-dług twojej mowy. I anioł od niej odszedł.39 A kiedy Maria powstała w owych dniach, z pośpiechem wyruszyła do górzystej krainy, do miasta Judy, 40 oraz weszła do domu Zachariasza i pozdrowiła Elżbietę. 41 Także zda-rzyło się, gdy Elżbieta usłyszała pozdrowienie Marii, że niemowlę w jej łonie skoczyło, a Elżbieta została napełniona Duchem Świętym. 42 Zawołała też wielkim głosem i powie-działa: Ty jesteś błogosławiona między niewiastami oraz błogosławiony owoc twojego łona. 43 A skąd mi to, że przyszła do mnie matka mojego Pana? 44 Bo oto, gdy głos twoje-go pozdrowienia doszedł do moich uszu, z radością podskoczyło niemowlę w moim łonie. 45 Zatem szczęśliwa *, co uwierzyła, że będzie spełnienie tych rzeczy, które zapowiedzia-no jej od Pana.46 A Maria powiedziała: Chwali moja dusza Pana; 47 i rozweselił się mój duch w Bogu, moim Zbawicielu, 48 że spojrzał na poniżenie jego służebnicy. Oto bowiem, od teraz, zwać mnie będą szczęśliwą wszystkie pokolenia, 49 gdyż Potężny uczynił mi wielkie rze-czy, a Jego Imię święte. 50 Jego też miłosierdzie dla rodu bojących się Go pokoleń. 51

Sprawił panowanie Jego ramieniu, rozproszył pysznych w zamysłach ich serca; 52 powalił władców z tronów, a poniżonych wywyższył. 53 Łaknących nasycił dobrami, a tych, którzy się bogacą odesłał jako bezwartościowych *. 54 Mocno trzymał * swojego sługę - Israela, by pamiętać o miłosierdziu na wieczność dla Abrahama i jego potomstwa, 55 tak jak mó-wił do naszych ojców.56 Więc Maria została z nią około trzy miesiące, i wróciła do swojego domu.57 Zaś Elżbiecie wypełnił się czas jej rodzenia oraz wydała syna. 58 A sąsiedzi i krewni usłyszeli, że Pan wyniósł swe miłosierdzie razem z nią, i razem z nią się cieszyli. 59 Tak-że wydarzyło się, że w ósmym dniu przyszli obrzezać dziecko, oraz je nazwali - dzięki imieniu jego ojca - Zachariaszem. 60 A jego matka odpowiadając, rzekła: Nie, lecz będzie nazwany - Jan. 61 Więc do niej powiedzieli: Nie istnieje nikt z twojej rodziny, kto nazywa się tym imieniem. 62 Ale dawali też znaki jego ojcu, jakby chciał, aby je nazwać. 63 Zatem poprosił tabliczkę oraz napisał nazywając: Jego imię jest Jan. Więc wszyscy się zdziwili. 64 Zarazem też zostały otwarte jego usta i jego język, więc mówił, wielbiąc Boga. 65 A przy wszystkich, co z nimi sąsiadowali powstał strach, oraz wszystkie te sprawy były rozpo-wiadane w całej górnej Judei. 66 Zaś wszyscy, którzy słyszeli, składali to sobie do ich ser-ca, mówiąc: Kim zatem, będzie to dziecko? A była z nim ręka Pana.67 Zaś jego ojciec Zachariasz został napełniony Duchem Świętym i prorokował, mówiąc: 68 Uwielbiony Pan, Bóg Israela, ponieważ spojrzał oraz sprawił wykupienie swojemu ludo-wi. 69 Także w domu swojego sługi Dawida wzniósł nam róg zbawienia, 70 jak od wiecz-ności zapowiedział przez usta Jego świętych * proroków. Psalm 132,17; Izajasz 62,1; Jeremiasz 23,6 71 Wybawienie od naszych nieprzyjaciół oraz z ręki wszystkich, co nas nienawidzą. 72 Aby uczynić miłosierdzie za naszych ojców i pamiętać o Jego świętym przymierzu; 73 przysiędze, którą potwierdził względem naszego ojca Abrahama. By nam dać - 74 wybawionym z ręki wrogów - bez lęku Mu służyć 75 przed Jego obliczem w bogo-bojności i sprawiedliwości, przez wszystkie nasze dni życia. 76 A ty, dziecko, będziesz nazwane prorokiem Najwyższego; bo pójdziesz wcześniej przed obliczem Pana, by przy-gotować Jego drogi, 77 oraz dać poznanie ratunku Jego ludowi, przez uwolnienie * ich od grzechów **. 78 To wszystko dzięki miłosierdziu naszego Boga, przez które nawiedziło nas wzejście z wysokości, 79 by ukazać się tym, którzy siedzą w ciemności i w cieniu śmierci, oraz poprowadzić nasze nogi na drogę pokoju.80 Zaś dziecko rosło i umacniało się Duchem. A było na pustkowiach, aż do dnia ukaza-nia go przed Israelem.

*1,1 dosłownie: dokonanych w sposób kompletny, doskonały*1,5 ST hebr. Ahrona

*1,9 złożyć ofiarę z kadzidła*1,27 także: dziewicy**1,27 gr. Mariam; ST hebr. Miriam*1,28 co znaczy: wielbiąca Boga; lub taka, w której Bóg jest uwielbiony*1,35 co znaczy: oddzielone, czyste*1,38 także: niewolnica*1,45 także: bogata, błogosławiona*1,53 także: pustych*1,54 mocno trzymał - w języku greckim jedno słowo; także: przykuł do siebie*1,70 czyli: oddzielonych od świata, czystych*1,77 także: w uwolnieniu**1,77 także: win, błędów

2. A zdarzyło się w owych dniach, że wyszedł dekret od cesarza Augusta, by był spisa-ny cały świat zamieszkały. 2 Ten pierwszy spis dokonał się za Kwiryniusza, który był wiel-korządcą Syrii. 3 Więc wszyscy wyruszyli, aby być spisywani, każdy do swojego miasta. 4

Wyszedł też i Józef z Galilei, z miasta Nazaret, do Judei, do miasta Dawida, które nazy-wa się Betlejem, z tego powodu, że był on z domu oraz rodu Dawida; 5 by zostać spisa-nym z Marią, zaręczoną sobie małżonką, która była brzemienna. 6 Ale tam, w czasie ich pobytu się zdarzyło, że wypełniły się dni jej rodzenia. 7 Więc urodziła syna swego pierwo-rodnego, owinęła go pieluszkami i położyła go w żłobie, gdyż nie było dla nich miejsca na kwaterze.8 A w owej krainie byli pasterze, co nocowali na polu oraz strażami nocy * pilnowali przy swoim stadzie. 9 I oto stanął przy nich anioł Pana oraz wokół oświetliła ich chwała Pana, więc przestraszyli się wielkim strachem. 10 A anioł im powiedział: Nie bójcie się; bo oto ogłaszam wam wielką radość, która będzie udziałem całego ludu. 11 Dzisiaj, w mieście Dawida, urodził się wam zbawiciel, którym jest Chrystus Pan. 12 A to będzie dla was zna-kiem: Znajdziecie niemowlę owinięte pieluszkami oraz leżące w żłobie. 13 Nagle też, z aniołem pojawiło się mnóstwo zastępu niebiańskiego, który wielbił Boga, mówiąc: 14

Chwała Bogu na wysokościach, a na ziemi pokój w ludziach Jego upodobania *. 15 A kiedy aniołowie odeszli od nich do niebios, zdarzyło się także, że pasterze mówili jedni do drugich: Więc przejdźmy do Betlejem i zobaczmy tą dokonaną rzecz, którą Pan dał nam poznać. 16 Zatem starając się gorliwie, przyszli, oraz znaleźli Marię, Józefa i owo leżące w żłobie niemowlę. 17 Zaś gdy je ujrzeli, ogłosili o tym dzieciątku, oraz o powie-dzianej im sprawie. 18 A wszyscy, kiedy to usłyszeli, zdziwili się nad rzeczami, które po-wiedziano do nich przez pasterzy. 19 Zaś Maria zachowywała wszystkie te sprawy, gro-madząc je w swoim sercu. 20 A pasterze wrócili, chwaląc i wielbiąc Boga za wszystko co usłyszeli, i zobaczyli, tak jak do nich zostało powiedziane.21 Zaś gdy się wypełniło osiem dni, obrzezano owo dzieciątko, a jego Imię zostało nazwa-ne Jezus, jak mu nadano przez anioła, przed jego poczęciem w łonie.22 A kiedy wypełniły się dni jej oczyszczenia według Prawa Mojżesza, zanieśli go do Jero-zolimy, aby go postawić obok Pana 23 (jak jest napisane w Prawie Pana: Wszelkie mę-skie potomstwo, otwierające łono, będzie nazwane - święte Pana), 24 oraz dać ofiarę we-dług tego, co powiedziane w Prawie Pana - parę turkawek, albo dwa pisklęta gołębi.25 A oto w Jerozolimie był człowiek, którego imię brzmi Symeon. Ten człowiek był spra-wiedliwy, bogobojny, wyczekujący pociechy Israela; zaś nad nim był Duch Święty. 26 W wyroczni było mu też zapowiedziane przez Ducha Świętego, że nie doświadczy śmierci, zanim nie ujrzy Chrystusa Pana. 27 Zatem za sprawą Ducha przyszedł do Świątyni; a gdy rodzice wprowadzali dziecko - Jezusa, by z nim uczynić według zwyczaju Prawa, 28 także on wziął je w swoje ramiona, wielbił Boga i mówił: 29 Teraz w pokoju odprawisz swego sługę, Władco, według Twojego Słowa. 30 Gdyż moje oczy oglądały Twoje zbawienie, 31

które przygotowałeś przed obliczem wszystkich ludzi; 32 światło objawienia dla pogan oraz chwałę twojego ludu - Israela. 33 A jego matka i Józef byli pełni podziwu wobec rze-czy, które o nim opowiadali. 34 Symeon także im wielbił Boga oraz powiedział do Marii, jego matki: Oto ten jest ustanowiony na upadek oraz wzniesienie wielu w Israelu, na znak sprzeciwiania się; 35 lecz i samą twoją duszę miecz przeniknie; by mogły zostać wyjawio-ne opinie * z wielu serc.36 Żyła też prorokini Anna, córka Fanuela, z pokolenia Asera *; (ta podeszła w wielu dniach, co przeżyła z mężem siedem lat od jej panieństwa, 37 oraz wdowa od około osiemdziesięciu czterech lat), która nie odstępowała od Świątyni, służąc nocą i dniem postami oraz prośbami do Boga. 38 Ona także, gdy owej godziny stanęła obok nich, dzię-kowała Bogu oraz mówiła o nim wszystkim, co oczekiwali odkupienia w Jerozolimie.39 A kiedy wszystko wykonali według Prawa Pana, wrócili do Galilei, do swego miasta Nazaretu. 40 Zaś dziecko wzrastało, umacniało się w Duchu, wypełniając się mądrością; i była nad nim przychylność Boga.41 A jego przodkowie co rok chodzili do Jerozolimy w Święto Paschy. 42 Więc kiedy miał dwanaście lat, oni wchodzili * do Jerozolimy, według zwyczaju święta. 43 A gdy oni wra-cali, po wypełnieniu owych dni, chłopiec Jezus pozostał w Jerozolimie. Ale nie wiedział tego Józef, ani jego matka; 44 lecz uważając, że on jest wśród grupy podróżnych, przeszli drogę dnia oraz szukali go między krewnymi i między znajomymi. 45 A kiedy go nie zna-leźli, wrócili do Jerozolimy, wciąż go szukając. 46 I stało się po trzech dniach, że go zna-leźli, siedzącego pośrodku nauczycieli w Świątyni, słuchającego ich i pytającego. 47 Zaś wszyscy, co go słuchali, zdumiewali się nad jego wiedzą oraz odpowiedziami. 48 Zatem kiedy go zobaczyli - zdumieli się, a jego matka do niego powiedziała: Synu, dlaczego nam tak zrobiłeś? Oto twój ojciec * i ja szukaliśmy ciebie, bolejąc. 49 Więc do nich rzekł: Dlaczego mnie szukaliście? Czy nie wiedzieliście, że trzeba mi być w miejscach mojego Ojca? 50 Ale oni nie zrozumieli słowa, które im powiedział. 51 Zatem zszedł z nimi oraz przyszedł do Nazaretu, i był im posłuszny. A jego matka zachowywała wszystkie te spra-wy w swoim sercu. 52 Jezus także rozwijał się w mądrości, postawie i przychylności, z powodu Boga i ludzi.

*2,8 w Israelu noc była podzielona na 3 straże*2,14 także: wyboru, woli, łaski*2,35 także: myśli, wątpliwości, pytania*2,36 ST z hebr. Aszera

*2,42 do leżącej wyżej Jerozolimy wchodziło się pod górę*2,48 także: przodek

3. Zaś w piętnastym roku panowania cesarza Tyberiusza, za Poncjusza Piłata będące-go namiestnikiem Judei, Heroda będącego tetrarchą Galilei, i jego brata Filipa będącego tetrarchą Iturei oraz krainy Trachonitis; za Lizaniasza będącego tetrarchą Abileny, 2 za arcykapłanów Annasza i Kaifasza - na pustkowiu pojawiło się słowo Boga do Jana, syna Zachariasza. 3 I przyszedł do całej okolicy Jordanu, głosząc chrzest skruchy ku odpusz-czeniu grzechów *. 4 Jak zostało napisane w Księdze słów proroka Izajasza, który mówił: Głos wołającego na pustkowiu: Gotujcie drogę Pana, czyńcie proste Jego ścieżki. 5

Każda rozpadlina będzie wypełniona; każda góra i wzgórze zostanie zniżone *, i będą

krzywe ** ku prostej ***, a kamieniste - staną się gładkimi drogami. 6 Także każda cie-

lesna natura zobaczy zbawienie od Boga. Izajasz 40,3; 52,107 I mówił tłumom, co wychodziły oraz chciały być przez niego ochrzczone: Rodzaju żmijo-wy, kto wam pokazał żebyście uciekali przed nadchodzącym gniewem? 8 Wydawajcie więc, owoce godne skruchy; i nie zacznijcie mówić sami w sobie: Mamy ojca Abrahama; bowiem powiadam wam, że Bóg, z tych kamieni może wzbudzić dzieci Abrahamowi. 9

Zaś teraz, do korzenia drzew przyłożona jest i siekiera. Zatem każde drzewo, które nie

wydaje szlachetnego owocu, zostaje wycinane i w ogień wrzucane. 10 Więc tłumy pytały go, mówiąc: Co zatem, mamy uczynić? 11 A odpowiadając, rzekł im: Kto ma dwie suknie - niech odstąpi temu, co nie ma; a kto ma pokarmy niechaj czyni tak samo. 12 Ale przyszli także celnicy, by być ochrzczeni, i powiedzieli do niego: Nauczycielu, co mamy uczynić? 13 A on do nich powiedział: Nie ściągajcie ani jednej należności więcej, ponad wam naka-zane. 14 Pytali go także ci, którzy byli żołnierzami, mówiąc: Co my mamy uczynić? Zatem do nich powiedział: Nikogo nie przetrząsajcie, ani nie szantażujcie, lecz zadawalajcie się waszymi żołdami.15 Zaś kiedy lud oczekiwał i gdy wszyscy rozmyślali w swych sercach o Janie, czy nie on jest Chrystusem, 16 Jan odpowiedział wszystkim, mówiąc: Ja was chrzczę wodą, ale przychodzi mocniejszy ode mnie, któremu nie jestem godzien rozwiązać rzemyka jego butów; ten was ochrzci w Duchu Świętym i ogniu. 17 On ma w swej ręce wiejadło, więc wyczyści swoje klepisko, i zgromadzi pszenicę do swej stodoły, a plewy spali ogniem nie-ugaszonym. 18 Nadto wiele głosił ludowi, wzywając także innych. 19 Zaś tetrarcha Herod, strofowany przez niego o Herodiadę, żonę jego brata Filipa, oraz o wszystkie złe rzeczy, które Herod uczynił, 20 dołożył do wszystkich i to, że zamknął Jana w więzieniu. 21 A po-śród chrztu całego ludu oraz ochrzczonego i modlącego się Jezusa wydarzyło się, że zo-stało otwarte Niebo, 22 i spłynął na niego Duch Święty, w cielesnym wyglądzie jak gołębi-ca. Pojawił się też głos z Nieba, mówiący: Ty jesteś Mój Syn umiłowany, w tobie upodo-bałem.23 A Jezus kiedy zaczynał, żył około trzydzieści lat, będąc (jak mniemano *) synem Józe-fa, Helego **, 24 Mattata, Lewiego, Melchiego, Annaja, Józefa, 25 Matatiasza, Amosa, Na-huma, Hesliego, Naggaja 26 Maata, Matatiasza, Semeina, Józefa, Judasa, 27 Joanana, Resy, Zorobabela, Salatiela, Neriego, 28 Melchiego, Addiego, Kosama, Elmadama, Era, 29

Jozego, Eliezera, Jorima, Mattata, Lewiego, 30 Symeona, Judasa, Józefa, Jonama, Eliaki-ma, 31 Melei, Menny, Mattata, Natana, Dawida, 32 Jessego, Obeda, Booza, Salmona, Na-asona, 33 Aminadaba, Arama, Hesrona, Faresa, Judasa, 34 Jakóba, Izaaka, Abrahama, Tary, Nachora, 35 Serucha, Ragaua, Feleka, Hebera, Sali, 36 Kainama, Arfaksada, Sema *, Noego **, Lamecha, 37 Matusala, Henocha, Jareta, Maleleela, Kainama, 38 Enosa, Seta *, Adama, Boga.

*3,3 także: uwolnieniu od grzechów*3,5 także: uczynione skromnym**3,5 także: krętackie, nieszczere, obłudne, niesprawiedliwe***3,5 także: prawej, szczerej, sprawiedliwej*3,23 z uwagi na specyfikę języka hebrajskiego oraz odległy czas, istnieją drobne rozbieżności w od-czytywaniu starotestamentowych imion**3,23 w ujęciu genealogicznym; czyli syna Helego*3,36 ST Szema**3,36 ST Noacha*3,37 ST Szeta

4. Zaś Jezus, pełen Ducha Świętego, zawrócił od Jordanu oraz w Duchu był prowa-dzony na pustkowiu, 2 i czterdzieści dni doświadczany przez tego oszczerczego *. A w owych dniach nic nie jadł, więc kiedy się one skończyły, w końcu łaknął. 3 Ale ten oszczerczy mu powiedział: Jeśli jesteś Synem Boga, powiedz temu kamieniowi aby stał się chlebem. 4 A Jezus, odpowiadając mu, rzekł: Napisane jest: Człowiek nie będzie żył samym chlebem, ale każdym słowem Boga. 5 A ten oszczerczy, kiedy go wyprowadził na wysoką górę, w jednej chwili pokazał mu wszystkie królestwa świata. 6 I ten oszczerczy mu powiedział: Dam ci tą całą władzę oraz ich chwałę, bowiem została mi przekazana i daję ją komu zechcę. 7 Więc jeśli ty się przede mną pokłonisz, cała będzie twoja. 8 A Je-zus odpowiadając, rzekł mu: Idź precz ode mnie *, szatanie; bowiem jest napisane: Panu

Bogu twojemu oddawać będziesz pokłon i Jemu samemu będziesz służył. V Mojżesza

6,13 9 Także zaprowadził go do Jerozolimy i postawił go na najwyższym ganku Świątyni oraz mu powiedział: Jeśli jesteś Synem Boga, rzuć się stąd w dół; 10 bowiem jest napisa-ne: Swoim aniołom przykazał o tobie, by cię ustrzec, 11 oraz że: Na rękach cię poniosą,

abyś przypadkiem nie uraził swojej nogi o kamień. Psalm 91,11 - 12 12 A Jezus odpo-wiadając, rzekł mu: Jest powiedziane: Nie będziesz doświadczał * Pana Boga twego. V Mojżesza 6,16 13 Więc ten oszczerczy dokończył całe kuszenie i do czasu odszedł od niego.14 A Jezus wrócił do Galilei w mocy Ducha. Zatem rozeszła się o nim wieść po całej oko-licy. 15 Zaś on nauczał w ich bóżnicach *, chwalony przez wszystkich.16 Przyszedł także do Nazaretu, gdzie był wychowany i według swojego zwyczaju w dniu szabatu wszedł do bóżnicy, i wstał odczytać Pismo. 17 A został mu podany zwój * proro-ka Izajasza. Zatem rozwinął zwój i napotkał miejsce gdzie było napisane:18 Duch Pana we mnie - gdzie mnie namaścił, by biednym opowiadać Dobrą Nowinę; i

mnie wysłał, by uzdrawiać skruszone serca; jeńcom zwiastować wyzwolenie, a ślepym

przejrzenie, by strzaskanych odesłać na odpuszczenie *; 19 i ogłosić mile widziany

okres czasu Pana. Izajasz 61,1 - 2 20 I zwinął zwój, oddał go słudze oraz usiadł; a oczy wszystkich w bóżnicy były w niego wpatrzone. 21 Więc zaczął do nich mówić: Dzisiaj wy-pełniło się Pismo, to w waszych uszach. 22 A wszyscy mu potwierdzali, dziwili się na sło-wa łaski, które wychodziły z jego ust i mówili: Czy nie ten jest synem Józefa? 23 Zatem do nich powiedział: Z pewnością mi powiecie ten przykład: Lekarzu, ulecz samego siebie. To, co słyszeliśmy, że stało się w Kafarnaum, uczyń i tutaj, w swojej ojczyźnie. 24 Ale po-wiedział: Zaprawdę, powiadam wam, że żaden prorok nie jest mile widziany w swej oj-czyźnie. 25 Także w prawdzie wam mówię, że w dniach Eliasza było wiele wdów w Israelu - gdy na trzy lata i sześć miesięcy zostało zamknięte Niebo, aby na całej ziemi dokonał się wielki głód - 26 ale Eliasz nie został posłany do żadnej z nich, lecz tylko do kobiety - wdowy, do Sarepy Sydonu. 27 Za proroka Elizeusza wielu też było trędowatych w Israelu, ale nie został oczyszczony żaden z nich, lecz tylko Naaman Syryjczyk. 28 Więc słysząc to, wszyscy w bóżnicy napełnili się gniewem. 29 A kiedy powstali, wyrzucili go na ze-wnątrz miasta oraz poprowadzili go aż do krawędzi góry, na której było zbudowane ich miasto, by go zrzucić. 30 Ale on przeszedł przez ich środek i uszedł.31 Zszedł też do Kafarnaum, miasta Galilei; oraz tam był, nauczając ich w szabat. 32 Więc zdumiewali się nad jego nauka, bo jego słowo było z mocą. 33 A był w bóżnicy człowiek, który miał nieczystego ducha demona. Zatem zawołał wielkim głosem, 34 mówiąc: Ach, co nam i tobie Jezusie Nazareński? Przyszedłeś nas zgubić? Znam cię, kto ty jesteś - święty Boga. 35 A Jezus go zgromił, mówiąc: Zamilknij oraz wyjdź z niego. Zaś demon rzucił go na środek, wyszedł z niego i nic mu nie zaszkodził. 36 Zatem pojawiło się na wszystkich zdumienie, i rozmawiali między sobą, mówiąc: Co to za sprawa, że we władzy i mocy rozkazuje duchom nieczystym, a wychodzą? 37 I rozeszła się o nim pogłoska na wszystkie miejsca tej okolicy.38 Zaś Jezus, kiedy się podniósł, z bóżnicy przybył do domu Szymona. A teściowa Szy-mona była ogarnięta wielką gorączką; więc go o nią poprosili. 39 A gdy przy niej przysta-nął, zgromił gorączkę, zatem ją opuściła; zaraz też wstała i im posługiwała. 40 Zaś kiedy zachodziło słońce, wszyscy, którzy mieli chorujących na różnorakie choroby, przyprowa-dzali ich do niego; a on ich uzdrawiał, każdemu jednemu nakładając ręce. 41 A z wielu wychodziły też demony, które wołały i mówiły: Ty jesteś Chrystus, Syn Boga. Zatem gro-miąc, nie pozwalał im mówić; bo wiedziały, że on jest Chrystusem.42 Zaś gdy był dzień, wyruszył i odszedł na puste miejsce. A tłumy go szukały. Więc przyszli do niego oraz go zatrzymywali, by od nich nie odchodził. 43 Ale on do nich powie-dział: Także innym miastom trzeba mi opowiadać Dobrą Nowinę o Królestwie Boga; bo na to zostałem posłany. 44 I żył, głosząc w bóżnicach Galilei.

*4,2 także: oczerniającego, niesłusznie oskarżającego, obmawiającego (cechy szatana; co zna-czy: Przeciwnika Boga)*4,8 tłumaczenie równoległe: Idź za mnie*4,12 także: wystawiał na próbę, kusił*4,15 z gr. synagogach; co znaczy: miejscach spotkań*4,17 w judaizmie Księgi są przechowywane w formie zwoju (hebr. megilla)*4,18 także: darowanie długu

5. Ale gdy na niego napierał tłum i słuchał słowa Boga, a on stał przy jeziorze Gene-zaret, zdarzyło się, 2 że ujrzał dwie łodzie stojące obok jeziora. Zaś rybacy, wyszli z nich oraz płukali sieci. 3 Zatem wszedł do jednej z łodzi, która była Szymona i poprosił go, aby trochę odpłynął od lądu; a gdy usiadł, uczył lud z owej łodzi. 4 Zaś gdy przestał mówić, powiedział do Szymona: Odpłyń na głębię i zapuśćcie wasze sieci na połów. 5 A Szymon odpowiadając, rzekł mu: Mistrzu, trudziliśmy się przez całą noc i nic nie schwytaliśmy, ale na twoje słowo spuszczę sieć. 6 A kiedy to uczynili, uwięzili wielkie mnóstwo ryb, więc ich sieci się rozdzierały. 7 Zatem skinęli towarzyszom w drugiej łodzi, by im przybyli po-móc. I przybyli oraz napełnili obie łodzie, tak, żeby ich nie pogrążać. 8 A Szymon Piotr, gdy to zobaczył, przypadł do kolan Jezusa, mówiąc: Oddal się ode mnie, bo jestem grzesznym mężczyzną, Panie. 9 Bo ogarnął go strach oraz wszystkich co byli z nim, z powodu połowu ryb, które złapali. 10 Także Jakóba i Jana, synów Zebedeusza, którzy byli wspólnikami Szymona. Potem Jezus powiedział do Szymona: Nie bój się. Od tego czasu będziesz tym, który żywcem bierze ludzi w niewolę.11 Więc kiedy doprowadzili łodzie do brzegu - wszystko opuścili i poszli za nim.12 A w czasie jego wizyty w jednym z miast, zdarzyło się, że oto był tam też mąż pełen trądu. Zaś gdy zobaczył Jezusa, upadł na twarz oraz go prosił, mówiąc: Panie, jeśli ze-chcesz, możesz mnie oczyścić. 13 A Jezus wyciągnął rękę oraz go dotknął, mówiąc: Chcę, zostań oczyszczony. Więc trąd zaraz od niego odszedł. 14 A on mu nakazał niko-mu o tym nie mówić, ale: Gdy odejdziesz, pokaż się kapłanowi oraz ofiaruj im na świa-dectwo za twoje oczyszczenie, tak jak nakazał Mojżesz. 15 Lecz słowo o nim rozeszło się jeszcze bardziej, więc przychodziły liczne tłumy, słuchać oraz być przez niego uzdrawia-nym od licznych chorób. 16 Zaś on żył, usuwając się na pustkowia i się modląc.17 Potem wydarzyło się w jednym dniu - kiedy TR on nauczał i siedzieli faryzeusze oraz nauczyciele Prawa, którzy TR przybyli z każdego miasteczka Galilei, Judei, i Jerozolimy, a moc Pana była ku ich uzdrawianiu - 18 że oto przybyli mężowie, co nieśli na łożu człowie-ka, który był sparaliżowany. Więc szukali jak go wnieść oraz przed nim położyć, 19 ale z powodu tłumu nie znaleźli żadnej drogi, aby go mogli wnieść. Zatem z łożem weszli na dach i przez pokrycie spuścili go na środek, przed Jezusa. 20 Zaś gdy zobaczył ich wiarę, powiedział mu: Człowieku, odpuszczone ci są twoje grzechy. 21 A uczeni w Piśmie i fary-zeusze zaczęli rozważać, mówiąc: Któż jest ten, który mówi bluźnierstwa? Kto może od-puścić grzechy, jeśli nie sam Bóg? 22 Zaś Jezus poznał ich rozważania i odpowiadając, rzekł do nich: Co rozważacie w waszych sercach? 23 Co jest łatwiejsze powiedzieć: Od-puszczone ci są twoje grzechy, czy powiedzieć: Wstań i chodź? 24 Lecz abyście wiedzie-li, że Syn Człowieka ma władzę odpuszczać grzechy na ziemi, powiedział sparaliżowane-mu: Tobie mówię, wstań, zabierz swoje łoże oraz idź do twojego domu. 25 Więc przed nimi od razu wstał, zabrał to, na czym leżał i odszedł do swojego domu, chwaląc Boga. 26

A wszystkich ogarnęło zdumienie oraz chwalili Boga. Zostali też napełnieni strachem, mówiąc: Dzisiaj zobaczyliśmy niewiarygodne rzeczy. 27 Potem wyszedł oraz ujrzał poborcę podatków imieniem Lewi, który siedział na cle, i mu powiedział: Pójdź za mną. 28 Zatem wszystko porzucił, wstał i szedł za nim. 29 Lewi spra-wił mu także w swym domu wielką ucztę; a był znaczny tłum poborców podatków i in-nych, którzy z nim leżeli u stołu. 30 A uczeni w ich Piśmie oraz faryzeusze szemrali, mó-wiąc do jego uczniów: Dlaczego jecie i pijecie z poborcami podatków, i grzesznikami? 31

A Jezus odpowiedział, mówiąc do nich: Nie potrzebują zdrowi * lekarza, ale ci, którzy źle się mają **. 32 Nie przyszedłem wzywać sprawiedliwych, ale grzesznych do skruchy. 33 Zaś oni powiedzieli do niego: Dlaczego uczniowie Jana często poszczą oraz czynią prośby do Boga, podobnie jak uczniowie faryzeuszów; a twoi jedzą i piją? 34 A on do nich powiedział: Czy możecie te dzieci małżeńskiej komnaty uczynić poszczącymi, w czasie gdy oblubieniec jest z nimi? 35 Ale przyjdą dni, gdy oblubieniec będzie od nich zabrany; wtedy, w owe czasy będą pościć. 36 Ale powiedział też do nich podobieństwo: Nikt nie przyszywa łaty wydartej z nowej szaty do szaty starej; zaś jeśli nie - i nową szatę roze-rwie, i łata wzięta z nowej, nie będzie się zgadzała * ze starą. 37 Nikt też nie leje świeżego wina w stare bukłaki; zaś jeśli nie - świeże wino rozedrze skórzane bukłaki i samo się wy-leje, a bukłaki będą zniszczone. 38 Ale świeże wino należy wlewać do nowych bukłaków; a obydwa bywają zachowane. 39 Nikt też, kiedy się napije starego, nie chce zaraz świeże-go; gdyż mówi: Stare jest dobre *.

*5,31 także: zdrowo myślący**5,31 także: źle uważają, myślą*5,36 także: harmonizowała, układała się; zgodnie twierdziła *5,39 także: pożyteczne, zbawienne, łagodne

6. Zaś w kolejny szabat, gdy on przebywał wśród zboża, zdarzyło się, że jego ucznio-wie zrywali kłosy oraz rozcierając rękoma - jedli. 2 A jacyś z faryzeuszów im mówili: Dla-czego czynicie to, czego w szabat nie wolno czynić? 3 Więc Jezus odpowiadając, rzekł do nich: Nawet nie czytaliście tego, co uczynił Dawid, kiedy sam zgłodniał oraz ci, którzy z nim byli? 4 Jak wszedł do Domu Boga oraz wziął chleby pokładne, których nie wolno zjeść, chyba że TR samym kapłanom; a jadł, oraz dał tym, co z nim byli? 5 Nadto im mó-wił: Syn Człowieka jest Panem i szabatu.6 Zaś w inny szabat zdarzyło mu się wejść do bóżnicy i nauczać. Był tam też człowiek, a jego prawa ręka była uschnięta. 7 Ale uczeni w Piśmie i faryzeusze pilnowali go, czy uzdrawia w szabat; by znaleźć powód aby go oskarżać. 8 A on znał ich myśli, zatem po-wiedział człowiekowi, który miał uschniętą rękę: Podnieś się oraz stań na środku. Więc on się podniósł i stanął. 9 Następnie Jezus do nich powiedział: Pytam was: Wolno w sza-baty słusznie * czynić, czy źle uczynić? Uratować życie, czy zniszczyć? 10 I rozejrzał się po nich wszystkich oraz powiedział temu człowiekowi: Wyciągnij twoją rękę. A on tak uczynił, i jego ręka została przywrócona do zdrowia, jak druga. 11 Ale oni zostali napełnie-ni szaleństwem. Rozmawiali też jedni z drugimi co by uczynić Jezusowi.12 W owych dniach także się wydarzyło, że wyszedł się pomodlić na górę; i spędził noc na modlitwie do Boga. 13 A kiedy stał się dzień, przemówił do swoich uczniów, wybrał so-bie dwunastu z nich i tych nazwał apostołami: 14 Szymona, którego nazwał też Piotrem i jego brata Andrzeja, Jakóba, Jana, Filipa, Bartłomieja, 15 Mateusza, Tomasza, Jakóba Al-feusza, Szymona zwanego Zelotą *, 16 Judasa Jakóba oraz Judasa Iskariotę, który stał się zdrajcą.17 A kiedy z nimi zszedł, stanął na płaskim miejscu. Przyszedł także tłum jego uczniów oraz wielkie mnóstwo ludu z całej Judei, Jerozolimy, nadmorskiego Tyru i Sydonu, którzy przybyli go usłyszeć oraz zostać uleczonymi ze swoich chorób. 18 Więc byli uzdrawiani ci, dręczeni przez nieczyste duchy. 19 A cały tłum pragnął się go dotknąć, bo wychodziła od niego moc i wszystkich uzdrawiała.20 A on podniósł swe oczy na swoich uczniów oraz mówił: Bogaci, którzy żebrzą, bowiem wasze jest Królestwo Boga. 21 Bogaci, którzy odczuwają teraz braki, bowiem będziecie nasyceni. Bogaci, którzy teraz płaczą, bowiem śmiać się będziecie. 22 Bogaci jesteście, gdy ludzie będą was nienawidzić i kiedy będą was oddzielać *, lżyć **, i będą odrzucać wasze imię *** jako złe **** z powodu ***** Syna Człowieka. 23 Zostaniecie uradowani w ten dzień i podskoczycie z radości; bo oto wielka wasza zapłata jest w niebiosach. Ponie-

waż ich ojcowie na wzór tych rzeczy czynili prorokom. 24 Jednakże biada wam, bogatym, bowiem otrzymujecie waszą zachętę. 25 Biada wam, obecnie nasyconym, bowiem bę-dziecie głodni. Biada wam, obecnie się śmiejącym, bo będziecie żałować i zapłaczecie. 26

Biada wam, gdyby o was dobrze mówili wszyscy ludzie; bo ich ojcowie na wzór tych rze-czy czynili fałszywym prorokom.27 Lecz mówię wam, co słuchacie: Miłujcie waszych wrogów, czyńcie słusznie * nienawi-dzącym was, 28 błogosławcie złorzeczącym wam i módlcie się za oczerniających was. 29

Temu, co cię bije w policzek - nadstaw i drugi; a temu, co zabiera twój płaszcz i sukni nie odmawiaj. 30 Zaś każdemu, który cię prosi - dawaj; a od tego, który bierze twoje - nie żą-daj zwrotu. 31 Jak sobie życzycie, aby wam ludzie czynili - tak i wy im czyńcie. 32 A jeśli miłujecie tych, co was miłują, jaka jest w was uprzejmość? Bo nawet grzesznicy miłują tych, którzy ich miłują. 33 A jeśli będziecie dobrze czynić tym, którzy wam dobrze czynią, jaka jest w was życzliwość? Bo ci, co grzeszą - też to czynią. 34 A jeśli pożyczcie tym, od których macie nadzieję odzyskać, jaka jest w was przychylność? Bo i grzesznicy - grzesznikom pożyczają, żeby tyle samo odzyskać. 35 Zatem miłujcie waszych wrogów, czyńcie dobrze i pożyczajcie, niczego się w zamian nie spodziewając, a wasza zapłata będzie wielka oraz będziecie dziećmi Najwyższego; bo On jest łaskawy dla niewdzięcz-nych i złych. 36 Bądźcie więc, miłosierni, jak i wasz Ojciec jest miłosierny.37 Nie sądźcie * - a nie zostaniecie osądzeni. Nie skazujcie ** - a nie zostaniecie skazani; uniewinniajcie - a będziecie uniewinnieni; 38 dawajcie - a będzie wam dane; miarą dobrą, ugniecioną, utrzęsioną i przelewającą się dadzą w wasze zanadrze. Bo miarą, którą mie-rzycie, będzie wam w zamian mierzone. 39 Ale powiedział im podobieństwo: Czy ślepy zdoła ślepego prowadzić? Czyż obydwaj nie wpadną w dół? 40 Nie jest uczeń nad swoje-go nauczyciela; ale każdy będzie udoskonalony jak jego nauczyciel. 41 Czemu widzisz źdźbło w oku twojego brata, zaś belki we własnym oku nie poznajesz? 42 Albo - jak mo-żesz mówić twojemu bratu: Bracie, pozwól, że wyrzucą źdźbło, które jest w twoim oku - sam nie widząc belki w swym oku? Obłudniku, najpierw wyrzuć belkę z twojego oka, a wtedy zobaczysz wyraźnie, chcąc wyrzucić źdźbło z oka twojego brata. 43 Ponieważ nie istnieje szlachetne * drzewo, które wydaje wstrętny owoc; ani złe drzewo, które wydaje szlachetny owoc; 44 gdyż każde drzewo jest poznawane z jego własnego owocu. Nie zbierają z cierni - fig i nie zrywają z jeżyny - winnego grona. 45 Szlachetny * człowiek ze szlachetnego skarbca serca wydobywa szlachetne, a zły człowiek ze złego skarbca swo-jego serca wydobywa złe; bowiem z obfitości serca mówią jego usta.46 Dlaczego do mnie wołacie: Panie, Panie, a nie czynicie tego, co mówię? 47 Pokażę wam do kogo TR jest podobny każdy, kto do mnie przychodzi, słucha moich słów oraz je czyni. 48 Podobny jest do człowieka, co buduje TR dom; który wykopał, pogłębił i założył fundament na skale. A gdy zdarzyła się powódź, rzeka wdarła się na ten dom, lecz nie miała siły go zachwiać, gdyż był założony na skale. Rzymian 9,33; 1 Koryntian 10,4 49

Zaś kto usłyszał - a nie uczynił, podobny jest do człowieka TR , co zbudował dom na ziemi *, bez fundamentu; na który wdarła się rzeka i zaraz upadł, i było wielkie zniszczenie tego domu.

*6,9 także: dobrze, sprawiedliwie, hojnie, łaskawie, doskonale*6,15 co znaczy: Gorliwym*6,22 także: określać granicami, wykluczać**6,22 także: zarzucać coś komuś***6,22 także: nazwę****6,22 także: niegodziwe, łajdackie*****6,22 także: przez, skutkiem, dla*6,27 także: szczęśliwie, pomyślnie, dobrze*6,37 także: oskarżajcie, oddzielajcie, oceniajcie, postanawiajcie**6,37 także: zarzucajcie, gańcie, wymierzajcie kary*6,43 także: piękne, dobre, stosowne, szczęśliwe

*6,45 także: przydatny, dobry, prawy, sprawiedliwy, odpowiedni*6,49 także: na świecie, w okolicy

7. Zaś gdy dokończył wszystkie swoje mowy do uszu ludu, wszedł do Kafarnaum. 2 A miał umierać źle się mający sługa pewnego setnika, który dla niego był cenny. 3 Więc gdy usłyszał o Jezusie, wysłał do niego starszych Judejczyków *, prosząc go, aby przy-szedł oraz uzdrowił jego sługę. 4 Zaś oni, kiedy przybyli do Jezusa, prosili go gorliwie, mówiąc: Godzien jest, abyś mu to uczynił; 5 bowiem miłuje nasz naród i sam zbudował nam bóżnicę. 6 Zatem Jezus z nimi wyruszył. Ale kiedy TR był już blisko oddalony od domu, setnik posłał do niego przyjaciół, mówiąc mu: Panie, nie trudź się, bowiem nie je-stem godzien abyś wszedł pod mój dach; 7 dlatego ani samego siebie nie uznałem za godnego przyjść do ciebie; ale powiedz słowem, a będzie uleczony mój sługa. 8 Bo i ja je-stem człowiekiem wyznaczonym pod władzę, który ma pod sobą żołnierzy, więc mówię temu: Idź - i idzie; a innemu: Przyjdź - i przychodzi; a memu słudze: Uczyń to - a czyni. 9

Zaś kiedy to Jezus usłyszał - zdziwił się nim, odwrócił się do towarzyszącego mu tłumu i powiedział: Mówię wam, nawet w Israelu nie znalazłem tak wielkiej wiary. 10 A posłani, gdy wrócili do domu, znaleźli zdrowym tego sługę, który miał się źle.11 Zaś w następnym dniu wydarzyło się, że poszedł do miasta zwanego Nain; a szło za nim dość dużo jego uczniów oraz wielki tłum. 12 Ale kiedy się zbliżył do bramy miasta, oto wynoszony był zmarły, jedyny syn jego matki, a ona była wdową. I był z nią nawet znacz-ny tłum z miasta. 13 Więc gdy ją zobaczył, Pan ulitował się nad nią oraz jej powiedział: Nie płacz. 14 A kiedy podszedł, dotknął mar *, zaś ci, co je dźwigali - stanęli. Powiedział także: Młodzieńcze, tobie mówię, powstań. 15 Zatem zmarły się podniósł i zaczął mówić, więc oddał go jego matce. 16 Zaś wszystkich ogarnął strach oraz wielbili Boga, mówiąc: Powstał wśród nas wielki prorok; nadto: Bóg nawiedził swój lud. 17 I wyszła o nim ta wieść na całą Judeę oraz na całą okolicę.18 A Janowi oznajmili o tym wszystkim jego uczniowie. Zatem Jan przywołał pewnych dwóch swoich uczniów, 19 i posłał ich do Jezusa, mówiąc: Ty jesteś ten Przychodzący, czy mamy oczekiwać innego? 20 Więc gdy do niego przybyli, owi mężowie powiedzieli: Posłał nas do ciebie Jan Chrzciciel, mówiąc: Ty jesteś ten Przychodzący, czy mamy oczekiwać innego? 21 Zaś w tej godzinie wielu uleczył z chorób, złych duchów i plag, oraz wielu ślepym dawał łaskawie widzieć. 22 A Jezus odpowiadając, rzekł im: Wyruszcie i oznajmijcie Janowi coście zobaczyli, i usłyszeli; ślepi odzyskują wzrok, chromi chodzą, trędowaci są oczyszczani, głusi słyszą, umarli się podnoszą, biednym opowiadana jest Dobra Nowina; 23 i szczęśliwym jest ten, kto się przeze mnie nie zgorszył. 24 Zaś gdy po-słańcy Jana odeszli, zaczął mówić do tłumów o Janie: Co wyszliście oglądać na pustko-wiu? Trzcinę chwiejącą się podczas wiatru? 25 Lecz co wyszliście zobaczyć? Człowieka przyodzianego w delikatne szaty? Oto ci, co są w kosztownej szacie i rozpasaniu, żyją w królewskich pałacach. 26 Lecz co wyszliście zobaczyć? Tak, mówię wam - proroka i to bardzo szczególnego. 27 Ten jest tym, o którym napisano: Oto Ja wysyłam mego zwia-

stuna przed twoim obliczem, który przygotuje * twoją drogę przed tobą. Malachiasz 3,1 28 Bowiem powiadam wam, że pośród spłodzonych z kobiet, nikt nie jest większym proro-kiem od Jana Chrzciciela; ale mniejszy w Królestwie Boga jest większy od niego. 29 A cały lud i poborcy podatków, kiedy to usłyszeli - uznali za sprawiedliwe Boga to, że byli zanurzonymi chrztem Jana. 30 Zaś faryzeusze oraz nauczyciele Prawa odrzucili plan Boga względem siebie, nie będąc ochrzczonymi przez niego.31 Nadto Pan powiedział: Do kogo zatem, przyrównam tego rodzaju ludzi oraz do kogo są podobni? 32 Podobni są do dzieci, którzy siedzą na rynku, wołają jedni drugich i mówią: Zagraliśmy wam na piszczałce, a nie zatańczyliście; zaczęliśmy zawodzić, a nie zapłaka-liście. 33 Bowiem przyszedł Jan Chrzciciel, co nie je chleba i nie pije wina, a mówicie: De-mona ma. 34 Przyszedł Syn Człowieka, co je i pije, a mówicie: Oto człowiek - żarłok i pija-

nica wina, przyjaciel poborców podatków i grzeszników. 35 I ta mądrość została uznana za prawą z powodu wszystkich jej dzieci.36 Ale pewien z faryzeuszy prosił go, aby z nim zjadł. Zatem gdy wszedł do domu faryze-usza, położył się u stołu. 37 A oto niewiasta, co była grzeszną w tym mieście, dowiedziała się, że leży w domu faryzeusza, więc przyniosła alabastrowy słoik wonnego olejku. 38

Stanęła z tyłu, przy jego nogach i płacząc, zaczęła zraszać łzami jego stopy, a włosami jej głowy wycierała; całowała też jego nogi oraz je namaszczała wonnym olejkiem. 39 A fa-ryzeusz, który go zaprosił, gdy to zobaczył, powiedział sam w sobie, mówiąc: Gdyby ten był prorokiem, wiedział by kim jest oraz co to za kobieta, która go dotyka; że jest grzesz-ną. 40 A Jezus odpowiadając, rzekł do niego: Szymonie, mam ci coś powiedzieć. Zaś on rzekł: Powiedz, nauczycielu. 41 Byli dwaj dłużnicy pewnego człowieka, co pożyczał na procent; jeden był winien pięćset denarów, a drugi pięćdziesiąt. 42 Ale kiedy nie mieli od-dać, obydwom darował. Zatem powiedz, który z nich będzie go bardziej miłował? 43 Zaś Szymon odpowiadając, rzekł: Przypuszczam, że ten, któremu więcej darował. A on mu powiedział: Słusznie oceniłeś. 44 I odwrócił się do niewiasty oraz powiedział Szymonowi: Widzisz tę niewiastę? Wszedłem do twojego domu, lecz nie dałeś mi wody do moich nóg - a ta łzami zrosiła moje stopy i wytarła włosami swojej głowy. 45 Nie dałeś mi pocałunku - a ta odkąd weszła nie przestała całować moich stóp. 46 Nie namaściłeś oliwą mojej głowy - zaś ta namaściła wonnym olejkiem moje stopy. 47 Dlatego ci mówię, odpuszczone są jej liczne grzechy, bo bardzo umiłowała. A komu jest mało odpuszczane - mało miłuje. 48

Zaś jej powiedział: Odpuszczone są twoje grzechy. 49 Więc współleżący zaczęli mówić między sobą: Kim jest ten, który i grzechy odpuszcza? 50 Także powiedział do niewiasty: Twoja wiara cię uratowała; idź w pokoju.

*7,3 czyli Israelitów z pokolenia Judasa (Judy; hebr. Jehudim)); w języku polskim zwanych Żydami *7,14 noszy dla zmarłych*7,27 także: zbuduje, założy

8. I w kolejności się dokonało, że TR on przechodził po mieście i wsi, głosząc oraz zwiastując Dobrą Nowinę Boga; a z nim dwunastu. 2 Także pewne kobiety, które były uzdrowione od złych duchów oraz słabości: Maria zwana Magdaleną, z której wyszło sie-dem demonów, 3 Joanna, żona Chuzy, zarządcy Heroda, Zuzanna i wiele innych, które mu służyły ze swoich majętności. 4 A kiedy z miast schodził się wielki tłum i przychodzili do niego, powiedział przez podobieństwo: 5 Wyszedł siewca, by zasiać swoje ziarno. Zaś w czasie jego siania, oto padło ono obok drogi, zostało zdeptane oraz zjadły je ptaki nie-ba. 6 A inne padło na skałę i kiedy wypuściło pędy zostało wysuszone, ponieważ nie mia-ło wilgoci. 7 A inne padło w środku cierni i gdy razem urosły, ciernie je zadusiły. 8 A inne padło na żyzną * ziemię, i kiedy urosło, sprawiło stokrotny owoc. To mówiąc, wołał: Kto ma uszy by słuchać - niech słucha.9 Ale jego uczniowie pytali go, mówiąc: Na co by było to podobieństwo? 10 A on powie-dział: Wam dane jest poznać tajemnice Królestwa Boga; ale innym mówi się w podobień-stwach, aby patrząc nie widzieli i słysząc nie rozumieli. Izajasz 6,911 Zaś podobieństwo jest takie: Nasieniem jest Słowo Boga. 12 A tymi obok drogi są ci, którzy usłyszeli, ale potem przychodzi ten oszczerczy * oraz wybiera Słowo z ich serc, by uwierzywszy - nie mogli zostać uratowani. 13 A ci na skale, gdy usłyszą, z radością przyj-mują Słowo; lecz ci nie mają korzenia, do czasu wierzą, a w porze doświadczenia odcho-dzą. 14 Zaś opadłe między ciernie zdarza się tym, którzy usłyszeli, a idąc przez troski, bo-gactwo oraz rozkosze życia - są ściskani i nie przynoszą owocu. 15 A na żyzną ziemię zdarza się tym, którzy gdy usłyszeli, zachowują Słowo w szlachetnym oraz zdatnym ser-cu, i w wytrwałości przynoszą owoc.16 Bo nikt, kto zapali lampkę, nie nakrywa jej naczyniem, ani nie kładzie poniżej łoża, lecz stawia na podstawie, aby ci, którzy wchodzą widzieli światło. 17 Bowiem nic nie jest ukryte

- co nie stanie się widocznym; ani zakryte - co by nie zostało zrozumiane oraz nie prze-szło na widoczne. 18 Więc uważajcie jak słuchacie; bo kto będzie miał - temu będzie dane; a kto nie będzie miał - i co wydaje się mieć, będzie od niego zabrane.19 Potem przybyła do niego matka i jego bracia, ale nie mogli się do niego dostać z powo-du tłumu. 20 Zatem mu oznajmiono, mówiąc: Twoja matka i twoi bracia stoją na zewnątrz, chcąc cię ujrzeć. 21 Zaś on odpowiadając, rzekł do nich: Moją matką i mymi braćmi są ci, co słuchają Słowa Boga oraz je czynią.22 A w jeden z dni stało się, że TR on wszedł do łodzi, jak również jego uczniowie, oraz do nich powiedział: Przeprawmy się na drugą stronę jeziora. Zatem wypłynęli. 23 Zaś gdy oni płynęli - usnął. A na jezioro zeszła nawałnica wiatru i zalewała łódź, więc byli w niebez-pieczeństwie. 24 Zatem podeszli oraz go obudzili, mówiąc: Mistrzu, Mistrzu, giniemy. Zaś on, rozbudzony, zgromił wiatr oraz wzburzenie wody; zatem się zatrzymały i stała się ci-sza. 25 A im powiedział: Gdzie jest wasza wiara? I zdziwili się, przestraszeni, mówiąc jed-ni do drugich: Zatem kim jest ten, że rozkazuje wiatrom i wodzie, a są mu posłuszne?26 I przybili do krainy Gergezeńczyków, która jest naprzeciwko Galilei. 27 A gdy on wy-szedł na ziemię, zabiegł mu drogę pewien mąż z miasta, który od dość dużego czasu miał demona. Nie ubierał też szaty oraz nie pozostawał w domu - ale w grobowcach. 28

Zaś kiedy zobaczył Jezusa - zakrzyknął, przypadł do niego oraz powiedział wielkim gło-sem: Co mnie i tobie, Jezusie, Synu Boga Najwyższego? Proszę cię, byś mnie nie za-czął męczyć. 29 Bo nakazał nieczystemu duchowi wyjść z owego człowieka, ponieważ go uchwycił przez długi okres czasu. Więc wiązany był łańcuchami, strzeżony pętami, i roz-rywając okowy, pędzony był przez demona na pustkowia. 30 A Jezus go spytał, mówiąc: Jak ci jest na imię? Zaś on powiedział: Legion; bo wszedł w niego mnogie demony. 31

Prosiły go także, by im nie nakazywał odejść do podziemnego świata.32 A było tam, pasące się na wyżynie stado dość dużych świń; zatem go prosiły, by im pozwolił w nie wejść. I im pozwolił. 33 Zaś demony wyszły z człowieka, a weszły w świnie; i ruszyło stado ku jeziorze, w dół urwiska, i utonęło. 34 A pasterze gdy zobaczyli co się stało, uciekli, i poszedłszy, oznajmili to w mieście i we wsiach. 35 Zatem wyszli zobaczyć co się stało, i przyszli do Jezusa. Znaleźli też - siedzącego u stóp Jezusa – człowieka, z którego wyszły demony, ubranego i będącego przy zdrowych zmysłach; oraz się prze-straszyli. 36 A ci, którzy to zobaczyli, opowiedzieli im jak został uzdrowiony opętany. 37

Więc poprosiło go całe mnóstwo ludzi z owej krainy Gergezeńczyków, by od nich od-szedł, bo byli ogarnięci wielkim strachem. 38 A ten mąż, z którego wyszły demony, prosił go aby mógł z nim być. Ale Jezus go odprawił, mówiąc: 39 Wracaj do twojego domu oraz opowiadaj, jak wiele ci Bóg uczynił. Zatem odszedł, głosząc po całym mieście jak wiele mu Jezus uczynił. 40 Zaś kiedy Jezus wracał, wydarzyło się, że powitał go tłum, bo wszy-scy na niego czekali. 41 Także oto przyszedł mąż, którego imię brzmi Jair, a był on przeło-żonym bóżnicy. I przypadł do nóg Jezusa oraz go prosił, by wszedł do jego domu. 42

Gdyż żyła jego córka, jedynaczka, około dwunastu lat, i ona umierała. Zaś w czasie gdy on szedł, tłumy go cisnęły. 43 A niewiasta, która była od dwunastu lat w upływie krwi i wy-dała na lekarzy całe środki do życia, a przez nikogo nie mogła zostać uzdrowiona, 44 po-deszła z tyłu, dotknęła obramowania jego płaszcza i od razu ustał upływ jej krwi. 45 A Je-zus powiedział: Kto się mnie dotknął? Ale wszyscy się wypierali, Piotr oraz wszyscy z nim. Zaś Piotr powiedział: Mistrzu, otaczają cię tłumy i cisną, a mówisz: Kto mnie do-tknął? 46 Ale Jezus powiedział: Ktoś mnie dotknął, gdyż ja poznałem moc, która ze mnie wyszła. 47 A owa niewiasta zobaczyła, że się nie ukryła, więc podeszła z drżeniem, przy-padła do niego oraz oznajmiła wobec całego ludu, z jakiej przyczyny się go dotknęła i jak zaraz została uzdrowiona. 48 Zaś on jej powiedział: Ufaj, córko; twoja wiara cię uzdrowiła; idź w pokoju.49 A gdy on jeszcze mówił, ktoś przychodzi do przełożonego bóżnicy i mu mówi: Twoja córka umarła, nie trudź już Nauczyciela. 50 Zaś kiedy Jezus to usłyszał, odpowiedział mu,

mówiąc: Nie bój się, tylko wierz, a będzie uratowana. 51 A gdy przyszedł do domu, nie po-zwolił nikomu wejść, tylko Piotrowi, Jakóbowi i Janowi, oraz ojcu i matce tej dziewczynki. 52 A wszyscy za nią płakali oraz bili się w piersi. Ale on powiedział: Nie płaczcie; nie umarła, lecz śpi. 53 Więc wyśmiewali go wiedząc, że umarła. 54 A on oddalił wszystkich na zewnątrz, chwycił jej rękę oraz zawołał, mówiąc: Dzieweczko, powstań *. 55 I powrócił jej duch. Zaraz też wstała, więc nakazał dać jej jeść. 56 Zatem zdumieli się nawet jej ro-dzice. Ale on im nakazał, by nikomu nie mówić, co się stało.

*8,8 także: przydatną, dobrą, szlachetną, odpowiednią*8,12 także: oczerniający, niesłusznie oskarżający, obmawiający (cechy szatana)*8,54 także: obudź się, zmartwychwstań

9. Potem zwołał dwunastu swoich uczniów, dał im moc i władzę przeciwko wszyst-kim demonom oraz aby leczyć choroby. 2 Wysłał ich także głosić Królestwo Boga oraz uzdrawiać chorych. 3 Nadto do nich powiedział: Nie bierzcie niczego na drogę, ani laski, ani torby, ani chleba, ani pieniędzy, i nie miejcie po dwa odzienia. 4 A do którego domu wejdziecie, tam pozostawajcie oraz stamtąd wychodźcie. 5 A jeśli jacyś was nie przyjmą, wychodząc z tego miasta, strząsajcie też proch z waszych nóg na świadectwo dla nich. 6

Zatem wyszli i przechodzili poprzez miasteczka głosząc Dobrą Nowinę i wszędzie uzdra-wiając.7 Także tetrarcha * Herod usłyszał wszystkie sprawy, które się przy nim dzieją. Był rów-nież w niepewności, z powodu mówienia przez niektórych, że Jan powstał z martwych; 8

a przez niektórych, że pojawił się Eliasz; a przez innych, że zmartwychwstał jakiś staro-dawny prorok. 9 Ale Herod powiedział: Ja ściąłem głowę Janowi; zatem kim jest ten, o którym słyszę takie rzeczy? I pragnął go zobaczyć.10 A apostołowie wrócili i opowiedzieli mu cokolwiek uczynili. Więc wziął ich ze sobą oraz na osobności poszedł do pustego miejsca miasta zwanego Betsaida. 11 Zaś tłumy, kiedy się dowiedziały, zaczęły mu towarzyszyć. Zatem ich przyjął, mówił im o Królestwie Boga oraz leczył tych, którzy mieli potrzebę uzdrowienia. 12 Ale dzień zaczął się chylić. A dwu-nastu podeszło oraz mu powiedziało: Rozpuść ten tłum, by odeszli do okolicznych mia-steczek i wsi, zamieszkali u kogoś oraz znaleźli żywność, bo jesteśmy tu na pustym miej-scu. 13 Ale do nich powiedział: Wy im dajcie zjeść. A oni powiedzieli: Nie mamy więcej niż pięć chlebów i dwie ryby. Chyba, że my mamy wyruszyć i kupić żywności dla całego tego ludu. 14 Bo było około pięciu tysięcy mężów. Lecz powiedział do swoich uczniów: Usadźcie ich grupami po pięćdziesiąt. 15 Więc tak zrobili i wszystkich usadzili. 16 A on wziął te pięć chlebów oraz te dwie ryby, spojrzał w niebo, wielbił im Boga oraz łamał i da-wał uczniom, aby podawali tłumowi. 17 Więc zjedli i wszyscy zostali nasyceni. A z tego, co im zbywało, zostało zebrane dwanaście koszy kawałków.18 Także się zdarzyło - w czasie gdy on samotnie się modlił i przebywali z nim uczniowie - że zapytał ich, mówiąc: Kim mówią tłumy, że ja jestem? 19 A oni odpowiadając, rzekli: Ja-nem Chrzcicielem, a inni Eliaszem; zaś inni, że jakiś starodawny prorok zmartwychwstał. 20 Więc im powiedział: Zaś wy mówicie, że kim ja jestem? A Piotr odpowiadając, rzekł: Pomazańcem Boga.21 Ale on ich upomniał oraz nakazał, aby nikomu tego nie mówić, 22 i powiedział: Syn Człowieka musi wiele wycierpieć i zostać odrzuconym przez starszych, przedniejszych kapłanów oraz uczonych w Piśmie; także zostać zabitym, a trzeciego dnia powstać. 23

Zaś do wszystkich mówił: Jeśli ktoś chce iść za mną, niech się wyrzeknie samego siebie i niech co dzień odrzuci * swój krzyż, i niech mi towarzyszy. Mateusz 5,20 - 48; Jan 14,6; Mateusz 10,38; Jan 8,31 - 36; 1 Jana 3,9 24 Bo kto by chciał uratować swoje życie - stra-ci je; zaś kto by stracił swoje życie dla mnie - ten je uratuje. 25 Bo czym sobie człowiek pomaga, nawet gdy zyska cały świat, a zgubi siebie, czy poniesie szkodę? 26 Gdyż kto by się mną zawstydził oraz moimi słowami, tym zawstydzi się Syn Człowieka, gdy przyjdzie

w swojej chwale, Ojca oraz świętych aniołów. 27 Ale mówię wam zgodnie z prawdą, że są tu niektórzy, co stoją, a nie odczują śmierci, aż zobaczą Królestwo Boga.28 Zaś po tych słowach, za jakieś osiem dni się dokonało, że wziął ze sobą Piotra, Jana i Jakóba oraz wszedł się pomodlić na górę. 29 A w czasie jego modlitwy, stał się inny wy-gląd jego twarzy, a jego szata biała i błyszcząca. 30 Oto też rozmawiali z nim dwaj mężo-wie. Byli nimi Mojżesz i Eliasz, 31 którzy pokazali się w chwale i mówili o jego zgonie, któ-ry miał się dopełnić w Jerozolimie. 32 Zaś Piotr oraz ci z nim, byli obciążeni snem. A kiedy się ocknęli, ujrzeli Jego chwałę oraz dwóch mężów stojących razem z nim. 33 Nadto wy-darzyło się - w czasie gdy oni zostali od niego odłączeni - że Piotr, nie wiedząc co mówi, powiedział do Jezusa: Mistrzu, dobrze jest nam tu być; a nawet zrobimy trzy namioty, je-den tobie, jeden Mojżeszowi i jeden Eliaszowi. 34 Ale kiedy on to mówił, powstał obłok i ich zacieniał. A w tym czasie, gdy weszli w obłok - oni się przestraszyli. 35 Pojawił się też głos z obłoku, mówiący: Ten jest Syn, Mój umiłowany, jego słuchajcie. 36 I w czasie, kie-dy pojawił się ten głos, Jezus został sam znaleziony. A oni milczeli i w tych dniach niko-mu nie powiedzieli niczego, co zobaczyli.37 Zaś kiedy TR zeszli z góry, w następnym dniu się zdarzyło, że wielki tłum wyszedł mu na spotkanie. 38 A oto mąż z tłumu zawołał, mówiąc: Nauczycielu, proszę cię, popatrz na mojego syna, bo jest mi jedynakiem. 39 A oto duch go ogarnia i go niszczy; więc nagle krzyczy z pianą, szarpie go oraz ledwo od niego odstępuje. 40 Nawet prosiłem twoich uczniów, aby go wyrzucili, a nie mogli. 41 Zaś Jezus odpowiadając, rzekł: O, pokolenie przewrotne i bez wiary! Do kiedy będę z waszym i cierpliwie będę was znosił? Przypro-wadź tu twego syna. 42 Zaś gdy on już podchodził, demon szarpnął go i potrząsnął; ale Jezus zgromił nieczystego ducha, uzdrowił młodzieńca i oddał go jego ojcu. 43 A wszyscy się zdumieli nad wspaniałością Boga. Zaś kiedy wszyscy się dziwili nad wszystkim, co uczynił, Jezus powiedział do swoich uczniów: 44 Wy włóżcie sobie do waszych uszu te słowa, gdyż Syn Człowieka ma być wydanym w ręce ludzi. 45 Lecz oni nie rozumieli tej sprawy, bo była zasłonięta, z dala od nich, aby jej nie pojęli; a obawiali się zapytać o tą rzecz.46 Ale wzeszła w nich myśl, kto z nich byłby większy. 47 Zaś Jezus poznał myśl ich serca, zatem wziął dziecko, postawił je przy sobie, 48 i im powiedział: Kto przyjmie * to dziecko w moje Imię - mnie przyjmuje; a kto mnie przyjmie, przyjmuje Tego, który mnie posłał; po-nieważ ten będzie wielkim, kto jest wśród wszystkich was mniejszym.49 Zaś Jan odpowiadając, rzekł: Mistrzu, widzieliśmy kogoś, kto w twoim Imieniu wyrzuca demony i zabroniliśmy mu, bo nie chodzi za tobą z nami. 50 A Jezus powiedział do niego: Nie zabraniajcie, bowiem kto nie jest przeciwko wam - jest przed wami.51 Ale w dopełniające się dni jego wniebowstąpienia oraz gdy ugruntował on swą osobę, zdarzyło się, że poszli do Jerozolimy. 52 Wysłał także posłańców przed swym obliczem; więc wyruszyli i weszli do miasteczka Samarytan, aby mu przygotować. 53 Lecz nawet go nie wpuścili, ponieważ jego osoba kierowała się do Jerozolimy. 54 A widząc to, jego uczniowie, Jakób i Jan, rzekli: Chcesz Panie, to powiemy, by ogień zstąpił z niebios oraz ich zniszczył, jak to i Eliasz uczynił? 55 Ale Jezus odwrócił się, zgromił ich i powiedział: Wy nie wiecie jakiego Ducha jesteście. 56 Bowiem Syn Człowieka nie przyszedł zatracać ludzkich dusz, ale je ocalić od śmierci. I poszli do innego miasteczka.57 A kiedy TR wyruszali w drogę także się wydarzyło, że ktoś powiedział do niego: Będę ci towarzyszył Panie, gdziekolwiek pójdziesz. 58 A Jezus mu powiedział: Lisy mają nory, a ptaki nieba - gniazda; ale Syn Człowieka nie ma, gdzie by głowę skłonił. 59 Ale powiedział do drugiego: Pójdź za mną. A on rzekł: Panie, pozwól mi, że odejdę i najpierw pochowam mego ojca. 60 Ale Jezus powiedział: Pozwól umarłym grzebać swoich umarłych; zaś ty odejdź oraz rozgłaszaj Królestwo Boga. 61 Ale i inny powiedział: Pójdę za tobą, Panie; lecz najpierw pozwól mi odejść do mojego domu. 62 Zaś Jezus powiedział do niego: Nikt,

kto przyłoży swoją rękę do pługa, a jest zwrócony do tyłu, nie jest zdatny do Królestwa Boga.

*9,7 zarządca kraju będącego pod protektoratem Rzymu*9,23 także: zgładzi; dźwignie, podniesie*9,48 także: ugości

10. Potem Pan wyznaczył siedemdziesięciu innych oraz rozesłał ich po dwóch przed swoją osobą, do każdego miasta i miejsca, gdzie sam miał zamiar przyjść. 2 Następnie do nich mówił: Żniwo wprawdzie wielkie, ale robotników mało; poproście więc, Pana żni-wa, aby wydał na świat robotników na swoje żniwo. 3 Idźcie, oto ja was wysyłam jak ba-ranki w środek wilków. 4 Nie noście worka, ani torby, ani obuwia i nikogo na drodze nie pozdrawiajcie. 5 Zaś do którego domu wejdziecie, najpierw mówcie: Pokój temu domowi. 6 A jeśliby tam był syn pokoju - wasz pokój na nim spocznie; a jeśli nie - zawróci do was. 7 I w tym domu pozostawajcie, jedząc u nich i pijąc; bowiem godny jest robotnik swojej zapłaty. Nie przechodźcie z domu do domu. 8 Zaś do którego miasta wejdziecie, a was przyjmą, jedźcie, co przed was zostanie położone. 9 Także uzdrawiajcie w nim chore i im mówcie: Przybliżyło się do was Królestwo Boga. 10 Ale do którego miasta wejdziecie, a by was nie przyjęto, wyjdźcie na jego ulice i powiedzcie: 11 Także pył, przylepiony do nas z waszego miasta - wam strzepujemy; jednak wiedzcie to, że przybliżyło się do was Króle-stwo Boga. 12 A mówię wam, że w ów dzień, lżej będzie Sodomie, niż temu miastu.13 Biada ci, Chorazin; biada ci, Betsaido; bo gdyby w Tyrze i Sydonie stały się te znaki, które wśród was się stały, dawno by odczuły skruchę, siedząc w worze oraz popiele. 14

Jednak Tyrowi i Sydonowi lżej będzie na sądzie niż wam. 15 A ty, Kafarnaum, do niebios aż wywyższone - będziesz zniżone aż do Krainy Umarłych. 16 Kto was słucha - mnie słu-cha, a kto was odrzuca - mnie odrzuca; zaś kto mnie odrzuca - odrzuca Tego, który mnie wysłał.17 I z radością wróciło siedemdziesięciu, mówiąc: Panie, w twoim Imieniu i demony się nam podporządkowują. 18 Ale im powiedział: Widziałem spadającego z Nieba szatana jak błyskawicę. 19 Oto daję wam moc stąpać po wężach, skorpionach oraz po całej potędze wroga, a nic wam nie zaszkodzi. 20 Tylko nie radujcie się z tego, że poddają się wam de-mony; ale raczej cieszcie się z tego, że wasze imiona są zapisane w niebiosach.21 W tej godzinie Jezus rozradował się w Duchu i powiedział: Wysławiam cię, Ojcze, Pa-nie Nieba i ziemi, że zakryłeś to przed uczonymi * i pojętnymi, a odsłoniłeś to niemowlę-tom; zaprawdę, Ojcze, bo powstała przed Tobą taka dobra wola. 22 Wszystko zostało mi przekazane przez mego Ojca i nikt nie wie, kim jest Syn, chyba że Ojciec, i kim jest Oj-ciec, chyba że Syn oraz ten, komu Syn postanowi odsłonić. 23 A na osobności, zwrócił się do uczniów i powiedział: Szczęśliwe oczy widzące, co wy widzicie. 24 Bowiem powia-dam wam, że liczni prorocy i królowie chcieli zobaczyć to, co wy widzicie - a nie zobaczy-li; i usłyszeć to, co słyszycie - a nie usłyszeli.25 Podniósł się także jakiś znawca Prawa, kusząc go i mówiąc: Nauczycielu, co mam uczynić, aby odziedziczyć życie wieczne? 26 A on do niego powiedział: Co jest napisane w Prawie? Jak rozpoznajesz? 27 Zaś on odpowiadając, rzekł: Będziesz miłował Pana, twojego Boga, z całego twego serca, z całej twej duszy, z całej twej siły i z całej twej my-śli; a twojego bliźniego - jak siebie samego. 28 Zatem mu powiedział: Poprawnie odpowie-działeś; czyń to, a będziesz żył. 29 A on, chcąc samego siebie uznać za sprawiedliwego, powiedział do Jezusa: A kto jest moim bliźnim? 30 Zaś Jezus odpowiadając, rzekł: Pe-wien człowiek schodził z Jerozolimy do Jerycha i wpadł na zbójców, którzy go rozebrali, zadali ciosy i odeszli, pozostawiając go półumarłego. 31 Ale przez przypadek, schodził tą drogą pewien kapłan *, a gdy go ujrzał - minął. 32 Podobnie Lewita **, gdy pojawił się na tym miejscu; przyszedł, ujrzał go i minął. 33 Ale przybył do niego pewien podróżujący Sa-marytanin *, a gdy go ujrzał - ulitował się. 34 Więc podszedł, opatrzył jego rany, polewając

oliwą i winem, po czym włożył go na swe bydlę, przywiózł go do zajazdu oraz o niego za-dbał. 35 A na następny dzień, odjeżdżając, wyciągnął dwa denary, dał je gospodarzowi i mu powiedział: Zadbaj o niego, a to co nadto wyłożysz, ja ci oddam w czasie mego po-wrotu. 36 Zatem, który z tych trzech zdaje ci się być bliźnim temu, co wpadł na rozbójni-ków? 37 A on powiedział: Ten, co czyni wobec niego miłosierdzie. Zatem Jezus mu po-wiedział: Idź i ty czyń podobnie. 38 A w czasie gdy oni szli, zdarzyło się, że on wszedł do jakiegoś miasteczka; i przyjęła go do swego domu pewna kobieta, imieniem Marta. 39 Była też jej siostra, zwana Marią, która usiadła u stóp Jezusa oraz słuchała jego słowa. 40 Zaś Marta pochłonięta była przy licznych usługach. Ale przystanęła i powiedziała: Panie, nie obchodzi cię, że moja siostra samą mnie zostawiła do usługi? Powiedz jej, żeby mi pomogła. 41 Zaś Jezus odpowiada-jąc, rzekł jej: Marto, Marto, troszczysz się oraz martwisz o wiele, 42 a jest konieczność jednego. Maria wybrała sobie dobrą część, która nie zostanie od niej zabrana.

*10,21 także: zręcznymi, rozsądnymi, bystrymi*10,31 Israelita z pokolenia Lewiego oraz domu Ahrona, służący w Świątyni Jerozolimskiej.*10,32 Israelita z pokolenia Lewiego, służący w Świątyni Jerozolimskiej.*10,33 mieszkaniec Samarii (patrz: Jan 8,48)

11. A gdy on był w pewnym miejscu, modląc się, i gdy przestał, wydarzyło się, że któryś z jego uczniów powiedział do niego: Panie, naucz nas się modlić, jak i Jan nauczył swo-ich uczniów. 2 Więc im powiedział: Gdy się modlicie, mówcie: Ojcze nasz, który jesteś w niebiosach, święć się Imię Twoje. Przyjdź Królestwo Twoje. Bądź wola Twoja, jako w Niebie, tak i na ziemi. 3 Chleba naszego, powszedniego daj nam przez dzień. 4 I odpuść nam nasze winy, bo i sami odpuszczamy każdemu nam winnemu. I nie wprowadź nas w doświadczenie, ale nas wybaw od złego. 5 Także do nich powiedział: Jeśli ktoś z was będzie miał przyjaciela oraz pójdzie do niego w środku nocy i mu powie: Przyjacielu, pożycz mi trzy chleby, 6 gdyż z drogi przybył do mnie mój przyjaciel i nie mam mu co podać. 7 A on, odpowiadając ze środka, by powie-dział: Nie przynoś mi kłopotów. Drzwi są już zamknięte, a moje dzieci są ze mną w łożu. Nie jestem w stanie wstać i ci dać. 8 Powiadam wam, że jeśli wstanie, nie da mu tego na-wet z powodu, że jest jego przyjacielem; ale gdy się podniesie, da mu ile potrzebuje, z powodu jego bezwstydnego nalegania. 9 I ja wam mówię - proście, a będzie wam dane; szukajcie, a znajdziecie; kołaczcie, a będzie wam otworzone. 10 Bo każdy, kto prosi - otrzymuje, a kto szuka - znajduje, a kołaczącemu - zostanie otwarte. 11 Który z was oj-ciec, kiedy go syn poprosi o chleb, TR poda mu kamień? A gdy poprosi o rybę, TR zamiast ryby poda mu węża? 12 Czy poprosi o jajko, a TR poda mu skorpiona? 13 Jeśli więc wy, bę-dąc złymi, umiecie dawać waszym dzieciom dobre dary; jakże bardziej Ojciec z Nieba użyczy Ducha Świętego tym, którzy Go proszą? 14 Zaś gdy wyrzucał demona, a był on niemy, wydarzyło się, że kiedy demon wyszedł - niemy przemówił; więc tłumy się zdumiały. 15 Ale niektórzy z nich powiedzieli: Wyrzuca demony przez Beelzebuba - przywódcę demonów. 16 Zaś drudzy, wystawiając go na pró-bę, żądali od niego znaku z Nieba. 17 Ale on, znając ich myśli, powiedział im: Każde kró-lestwo rozdzielone przeciwko sobie jest pustoszone; a dom na dom pada. 18 Zatem, jeśli szatan zostałby rozdzielony przeciw sobie, jak wytrwa jego królestwo? Bo mówicie, że ja przez Beelzebuba wyrzucam demony. 19 Jeśli ja przez Beelzebuba wyrzucam demony, wasi synowie przez kogo wyrzucają? Z tego powodu oni będą waszymi sędziami. 20 A je-żeli wyrzucam demony przez palec Boga, zatem przyszło do was Królestwo Boga. 21 Gdy uzbrojony mocarz strzeże swojego pałacu, jego majętności są w bezpieczeństwie; 22 zaś kiedy przyjdzie mocniejszy od niego i go zwycięży - zabiera cały jego oręż, na którym po-legał, oraz rozdziela swoje łupy. 23 Kto nie jest ze mną - jest przeciwko mnie; a kto ze mną nie zbiera - rozprasza.

24 Kiedy nieczysty duch wyjdzie z człowieka, przeprawia się do bezwodnych miejsc, szu-kając wytchnienia, a kiedy nie znajduje, mówi: Wrócę do mojego domu, skąd wyszedłem. 25 I przychodzi, i znajduje go zamiecionym, i przystrojonym. 26 Wtedy wyrusza oraz bierze do siebie siedem innych duchów, gorszych od niego, i wchodzą tam, i mieszkają. Zatem zdarza się, że ostateczne sprawy tego człowieka, są gorsze od początkowych.27 A kiedy on to mówił, zdarzyło się, że pewna niewiasta podniosła głos z tłumu oraz mu powiedziała: Szczęśliwe łono, które cię nosiło i piersi, które ssałeś. 28 Ale on powiedział: Szczęśliwi raczej ci, co słuchają Słowa Boga oraz go strzegą.29 Zaś gdy się gromadziły tłumy, zaczął mówić: To pokolenie * jest złym pokoleniem. Szu-ka znaku, a znak mu nie będzie dany, chyba że znak proroka Jonasza. 30 Bowiem jak Jo-nasz był znakiem dla Ninewitów * - tak i Syn Człowieka stanie się dla tego rodu. 31 Na są-dzie podniesie się królowa południa z mężami tego pokolenia i je potępi; bowiem przybyła z kresów ziemi usłyszeć mądrość Salomona, a oto tutaj większy od Salomona. 32 Mężo-wie Ninewici wstaną na sądzie z tym pokoleniem i je potępią, bo skruszyli się na kazanie Jonasza, a oto tutaj większy od Jonasza.33 Nikt z was, kto zapali lampkę, nie umieszcza jej w ukrytym miejscu, ani pod naczyniem - ale na podstawce, aby ci, co wchodzą widzieli światło. 34 Lampką ciała jest twoje oko; jeśli zatem, twoje oko będzie szczere, i całe twoje ciało jest jaśniejące. Zaś jeśli będzie złe, i twoje ciało będzie ciemne. 35 Badaj zatem, czy blask w tobie nie jest ciemnością. 36

O ile więc, całe twe jaśniejące ciało, nie mając żadnej ciemnej części – w pełni będzie ja-śniejące, stanie się podobnie, jak gdyby lampka blaskiem cię oświecała.37 A kiedy to powiedział, prosi go pewien faryzeusz, aby zjadł u niego obiad; zatem wszedł i położył się u stołu. 38 Zaś faryzeusz to widząc - zdziwił się, że najpierw nie został obmyty * przed obiadem. 39 Ale Pan do niego powiedział: Wy, faryzeusze, oczyszczacie to, co jest z zewnątrz kielicha i półmiska; zaś to, co wewnątrz was, pełne jest chciwości oraz złości. 40 Nierozsądni, czyż nie Ten, który uczynił to, co jest zewnątrz, i to co we-wnątrz uczynił? 41 Wręczajcie jałmużnę * tylko z tego, co jest wewnątrz, a oto wszystko jest wam czyste. 42 Ale biada wam, faryzeuszom, że płacicie dziesięcinę miętą, zielem ruty i wszelkim zio-łem, a lekceważycie sąd * oraz miłość Boga; to należy wywołać oraz tamtego nie zanie-chać. 43 Biada wam, faryzeuszom, że miłujecie pierwsze miejsca w domach zgromadzeń i pozdrowienia na rynkach. 44 Biada wam, uczeni w Piśmie i faryzeusze, obłudnicy *, bo jesteście jak niewidoczne grobowce; zatem nie dostrzegają ich ludzie, którzy chodzą po-wyżej.45 A odpowiadając, pewien ze znawców Prawa mu powiedział: Nauczycielu, tak mówiąc i nas obrażasz. 46 Zaś on powiedział: Także wam, znawcom Prawa - biada, bo obciążacie ludzi brzemionami nie do uniesienia, a sami, nawet jednym ze swoich palców nie dotyka-cie tych brzemion. 47 Biada wam, że budujecie grobowce proroków, a wasi ojcowie ich pozabijali. 48 Zatem potwierdzacie, że zgadzacie się z czynami waszych ojców; bowiem oni ich pozabijali, a wy budujecie ich grobowce. 49 Dlatego mądrość Boga i to powiedzia-ła: Wyślę do nich proroków oraz apostołów, i wielu spośród nich zabiją, i będą prześlado-wać; 50 aby od tego rodu została zażądana krew wszystkich proroków, wylana od założe-nia świata. 51 Od krwi Abla, aż do krwi Zachariasza, który zginął pomiędzy ołtarzem - a Domem. Zaiste, powiadam wam, będzie ona zażądana od tego rodu. 52 Biada wam, znawcom Prawa, bo usunęliście * klucz wyższego poznania; sami nie weszliście, zaś tych, co wchodzili - powstrzymaliście. 53 Więc uczeni w Piśmie oraz faryzeusze zaczęli strasznie na niego czyhać, gdyż to mówił w ich obecności, oraz wypytywać go wobec wielu, 54 zastawiając na niego pułapki, by coś wyłowić z jego ust, i aby go oskarżyć.

*11,29 także: ród*11,30 mieszkańców Ninewy (spolszczone: Niniwy)*11,38 chodzi o rytualne obmycie

*11,41 tłumaczenie równoległe: wydajcie litość*11,42 także: oddzielenie, proces, sprawę sądową*11,44 także: aktorzy, hipokryci*11,52 także: wzięliście

12. A pośród gromadzących się dziesiątków tysięcy tłumu, tak że jedni drugich depta-li, najpierw zaczął mówić do swoich uczniów: Strzeżcie się kwasu, którym jest obłuda fa-ryzeuszów. 2 Gdyż nic nie jest całkowicie zasłonięte - co nie będzie otwarcie ukazane, oraz ukryte - co nie będzie poznane. 3 Z tego powodu, co byście powiedzieli w ciemności - będzie słyszane w świetle; a co byście w komórkach szeptali do ucha - będzie głoszone na tarasach.4 A wam, moim przyjaciołom mówię: Nie bójcie się tych, którzy zabijają ciało, a po tym, już nie mają nic istotnego do zrobienia. 5 Ale ostrzegę was, kogo macie się bać: Bójcie się Tego, co ma władzę - razem z zabiciem - wrzucenia do gehenny; zaiste, mówię wam, Tego się bójcie. 6 Czyż nie sprzedają pięć wróbli za dwa assariony * ? A ani jeden z nich nie jest zapomniany przed obliczem Boga. 7 Przecież są policzone i wszystkie wło-sy waszej głowy. Zatem, nie bójcie się; przewyższacie wiele wróbli.8 Ale mówię wam: Do każdego, kto by mnie wyznał przed ludźmi, do tego przyzna się Syn Człowieka wobec aniołów Boga. 9 Zaś kto by mnie odrzucił przed ludźmi, ten dozna wyrzeczenia się wobec aniołów Boga. 10 Każdemu też, kto powie słowo na Syna Człowie-ka - wina zostanie darowana; ale temu, kto powie źle na Ducha Świętego - wina nie zo-stanie darowana. 11 Zaś gdyby was poprowadzili do miejsc zgromadzeń oraz urzędów i władz, nie martwcie się jak, lub czym się obronicie, albo co powiecie; 12 bowiem w owej godzinie Duch Święty nauczy was, co należy powiedzieć.13 A ktoś z tłumu mu rzekł: Nauczycielu, powiedz mojemu bratu, by się ze mną podzielił dziedzictwem. 14 Zaś on mu powiedział: Człowieku, kto mnie ustanowił sędzią, czy roz-jemcą według waszego TR? 15 Ale powiedział do nich: Uważajcie i strzeżcie się od wszel-kiej zachłanności; gdyż nie wśród czyjegoś posiadania ponad miarę, znajduje się jego ży-cie; także nie z powodu jego majętności. 16 I powiedział do nich podobieństwo, mówiąc: Pole pewnego bogatego człowieka przyniosło obfity urodzaj. 17 Więc rozważał w sobie, mówiąc: Co uczynię, bo nie mam gdzie zgromadzić moich plonów? 18 Powiedział także: To uczynię: Rozwalę moje składy i zbuduję większe, oraz zgromadzę tam całe moje plo-ny i moje bogactwa. 19 Powiem też mojej duszy: Duszo, masz wiele dobra, złożonego na mnogie lata; wypoczywaj, zjedz, wypij, baw się. 20 Ale Bóg mu powiedział: Nierozsądny, tej nocy zażądają od ciebie twego życia, a to co przygotowałeś, czyje będzie? 21 Taki jest ten, kto sam sobie zbiera skarb, a nie bogaci się u Boga.22 Ale rzekł do swoich uczniów: Dlatego powiadam wam, nie martwcie się waszym ży-ciem, co byście zjedli; ani ciałem, co byście na siebie ubrali. 23 Życie jest większe od po-karmu, a ciało od odzienia. 24 Przypatrzcie się krukom, że nie sieją, ani nie żną; nie ich jest spiżarnia, ani skład, a Bóg je żywi; jakże dużo bardziej wy przewyższacie ptaki. 25 A kto z was, martwiąc się, może do swego wzrostu dołożyć jeden łokieć? 26 Jeśli zatem, nawet najmniejszej rzeczy nie jesteście w stanie uczynić, dlaczego o inne się martwicie? 27 Przypatrzcie się liliom, jak wzrastają; nie pracują, ani nie przędą; ale powiadam wam, że nawet Salomon, w całej jego wspaniałości, nie przyodział się jak jedna z nich. 28 Zaś jeśli Bóg tak przyodziewa trawę w polu - co dziś istnieje, a jutro jest w piec rzucana - o ile bardziej was, o małej wiary. 29 Zatem wy nie szukajcie tego co zjecie, albo co wypijecie, ani nie wbijajcie się w pychę. 30 Bo tego wszystkiego pragną narody świata; a wasz Oj-ciec wie, że ich potrzebujecie. 31 Szukajcie tylko Królestwa Boga, a tamto będzie wam dodane. 32 Nie bój się, mała trzódko, bowiem spodobało się waszemu Ojcu dać wam kró-lestwo. 33 Sprzedajcie wasze majątki i dajcie jałmużnę; sprawcie sobie nie starzejące się sakiewki, niewyczerpany skarb w niebiosach, gdzie złodziej się nie zbliża, ani mól nie niszczy; 34 bo gdzie jest wasz skarb, tam będzie i wasze serce.

35 Niech będą przepasane wasze biodra i palące się lampki. 36 A wy bądźcie podobni do ludzi, co oczekują swego Pana, kiedy powróci z wesela; aby gdy przyjdzie i zapuka, za-raz mu otwarto. 37 Szczęśliwi ci słudzy, których - kiedy Pan przyjdzie - zastanie czuwają-cych; zaprawdę, mówię wam, że się przepasze, ułoży ich przy stole, i obchodząc, będzie im usługiwał. 38 Więc jeśliby przyszedł podczas drugiej, czy trzeciej straży, a tak ich znaj-dzie - ci słudzy są bogaci. 39 Zaś to wiedzcie, że gdyby gospodarz wiedział o której godzi-nie przychodzi złodziej, będąc czujny, nie dopuściłby aby został podkopany jego dom. 40 I wy zatem, stawajcie się gotowi, bo o godzinie, której się nie spodziewacie, Syn Człowie-ka przychodzi.41 A Piotr mu powiedział: Panie, do nas mówisz to podobieństwo, czy też do wszystkich? 42 Więc Pan powiedział: Kto zatem, jest wiernym oraz roztropnym zarządcą, którego Pan ustanowił nad swoją służbą, aby w porę dawać odmierzony przydział zboża? 43 Szczęśli-wy ten sługa, którego - gdy przyjdzie jego Pan - znajdzie tak czyniącego. 44 Zaprawdę, mówię wam, że ustawi go nad wszystkimi swoimi majątkami. 45 Ale gdyby ów sługa po-wiedział w swoim sercu: Zwleka mój Pan, by przyjść, oraz zaczął ranić sługi i służebnice, jeść, pić i się upijać; Mateusz 24,49; Dzieje Apostolskie 15,29; Objawienie 17,2 46 przyj-dzie Pan tego sługi w dniu, którego się nie spodziewa i w godzinie, której nie zna, oraz rozdzieli go na dwoje, a jego część umieści z niewierzącymi. 47 Zaś ten sługa, który po-znał wolę swojego Pana, a nic nie przygotował, bądź nie uczynił zgodnie z Jego wolą, bę-dzie wielce zbity. 48 A ten, który nie poznał, a uczynił rzeczy należne nieszczęść, będzie mało zbity. Od każdego, któremu zostało wiele dane - wiele od niego będzie wymagane; a któremu zostało wiele powierzone - więcej od niego zażądają.49 Przyszedłem wylać ogień na ziemię, więc czego chcę, skoro już zapłonął? 50 Lecz mam zostać ochrzczony chrztem i jakże jestem gnębiony, dopóki nie zostanie dokonany. 51 Przypuszczacie, że przyszedłem dać pokój dla ziemi? Nie, mówię wam, tylko podział *. 52 Bo od tego czasu, pięciu w jednym domu zostanie podzielonych, trzech przeciwko dwom, a dwaj przeciwko trzem. 53 Zostanie podzielony ojciec przeciw synowi, a syn prze-ciwko ojcu; matka przeciw córce, a córka przeciwko matce; teściowa przeciw swojej sy-nowej, a synowa przeciwko swojej teściowej.54 Ale rzekł też tłumom: Kiedy widzicie obłok, co wschodzi od zachodu, zaraz mówicie: Nadchodzi ulewa, i tak się dzieje; 55 a kiedy wiatr wiejący od południa, mówicie: Będzie upał, i się staje. 56 Obłudnicy, umiecie rozeznać oblicze nieba i ziemi; więc jakże nie uznajecie tego czasu?57 Dlaczego nie odróżniacie sprawiedliwego od siebie samych? 58 Kiedy idziesz do prze-łożonego ze swoim przeciwnikiem, ponieś trud w drodze, aby się od niego uwolnić, by cię nie zaciągnął do sędziego; bowiem sędzia wyda cię wykonawcy, a wykonawca wrzuci cię do więzienia. 59 Powiadam ci, raczej stamtąd nie wyjdziesz, aż nie oddasz i ostatniego grosza.

*12,6 dziesiąta część drachmy, drobny pieniądz*12,51 także: zwadę

13. Ale w tym samym czasie przybyli jacyś Judejczycy, oznajmiając mu o Galilejczy-kach, których przelaną krew Piłat pomieszał z ich ofiarami. 2 A Jezus odpowiadając, rzekł im: Przypuszczacie, że w porównaniu do wszystkich Galilejczyków - ci Galilejczycy oka-zali się grzesznikami, ponieważ doświadczyli takich rzeczy? 3 Nie, mówię wam; a jeżeli się nie skruszycie, wszyscy podobnie poginiecie. 4 Albo tych osiemnastu, na których upadła wieża w Siloam i ich zabiła; czy przypuszczacie, że oni okazali się winnymi w po-równaniu do wszystkich ludzi zamieszkujących Jerozolimę? 5 Nie, mówię wam; ale jeśli się nie skruszycie, wszyscy podobnie poginiecie.6 I powiedział to podobieństwo: Pewien gospodarz miał figę, zasadzoną w swojej winnicy; i przyszedł szukając na niej owocu, ale nie znalazł. 7 Więc powiedział do winogrodnika:

Oto przychodzę trzy lata szukając owocu na tej fidze, a nie znajduję. Wytnij ją; dlaczego zaniedbujesz i ziemię? 8 Zaś on odpowiadając, mówi mu: Panie, pozostaw ją ten rok, póki nie skopię wokół niej oraz nie obrzucę jej nawozem. 9 Może przyniesie owoc; a jeśli nie - wtedy ją wytniesz.10 A w szabat nauczał w jednej bóżnicy. 11 I oto była tam niewiasta, co miała przez osiem-naście lat chorobliwe usposobienie. Zatem była zgięta i nie mogła się zupełnie wyprosto-wać. 12 Ale Jezus, kiedy ją ujrzał, zwrócił się do niej i jej powiedział: Niewiasto, zostajesz uwolniona od twej choroby. 13 Nałożył też na nią ręce; więc zaraz się wyprostowała oraz chwaliła Boga. 14 Zaś przełożony bóżnicy - oddzielając się i oburzając, że Jezus uzdrowił w szabat - powiedział tłumowi: Istnieje sześć dni w których trzeba pracować; i kiedy przy-chodzicie, w te się leczcie; a nie w dzień odpoczynku. 15 Ale Pan mu odpowiedział i rzekł: Obłudniku, czyż każdy z was, w szabat, nie odwiązuje od żłobu swego byka *, lub osła oraz go wyprowadza i poi? 16 Czy tą niewiastę, będącą córką Abrahama, którą szatan związał na osiemnaście lat, w dzień szabatu nie należało rozwiązać od tych więzów? 17 A kiedy on to mówił, wszyscy, co mu byli przeciwni - stali się zawstydzeni oraz cały tłum ra-dował się ze wszystkich wspaniałości, które się przez niego pojawiały.18 Zatem powiedział: Do czego jest podobne Królestwo Boga oraz do czego je przyrów-nam? 19 Podobne jest do ziarna gorczycy, które człowiek wziął i wrzucił do swojego ogro-du; więc urosło i stało się wielkim drzewem, a na jego gałęziach zagnieździły się ptaki nieba.20 I znowu powiedział: Do czego porównam Królestwo Boga? 21 Podobne jest do zaczy-nu, który niewiasta wzięła oraz schowała w trzech satonach * pszennej mąki, aż wszyst-ko spulchniało.22 Potem przechodził przez miasta i miasteczka - nauczając, i robiąc wędrówkę do Jero-zolimy. 23 Ale ktoś mu powiedział: Panie, czy nieliczni są ratowani od śmierci *? A on do nich powiedział: 24 Czyńcie wysiłki, aby wejść przez ciasną bramę; bo mówię wam, że wielu będzie usiłowało wejść, a nie będą mieli siły. 25 Od kiedy Pan domu wstanie i za-mknie drzwi, zaczniecie też stawać na zewnątrz oraz pukać do drzwi, mówiąc: Panie, Panie, otwórz nam. A odpowiadając, powie wam: Nie znam was, dlaczego tu jesteście? 26 Wtedy zaczniecie mówić: Przed twoim obliczem jedliśmy i piliśmy, a na naszych uli-cach nauczałeś. 27 Więc powie: Mówię wam, nie znam was, dlaczego tu jesteście? Trzy-majcie się z dala ode mnie, wszyscy sprawcy bezprawia *. 28 A tam będzie płacz oraz zgrzytanie zębów, gdy w widzeniu ujrzycie Abrahama, Izaaka i Jakóba oraz wszystkich proroków w Królestwie Boga, zaś was wyrzuconych na zewnątrz. 29 Przyjdą też od wschodu, zachodu, i od północy oraz południa, i zostaną położeni u stołu w Królestwie Boga. 30 A są ostatni, którzy będą pierwszymi; oraz są pierwsi, którzy będą ostatnimi.31 W ten czas podeszli pewni faryzeusze, mówiąc mu: Wyjdź i stąd wyrusz, bo Herod chce cię zabić. 32 Zatem im powiedział: Idźcie i powiedzcie temu lisowi: Oto wyrzucam demony oraz dokonuję uzdrowień, dzisiaj i jutro, a trzeciego dnia kończę. 33 Jednak jest mi konieczne, abym dzisiaj, jutro i pojutrze szedł; bo nie pozwolono prorokowi zginąć na zewnątrz Jerozolimy. 34 Jerozolimo, Jerozolimo, co zabijasz proroków oraz kamienujesz tych, których do ciebie wysłano; ilekroć chciałem zgromadzić twoje dzieci w ten sposób, jak kura swoje pisklęta pod skrzydła - a nie chcieliście. 35 Oto wasz dom jest wam zosta-wiony opuszczony. Zaprawdę, mówię wam, że nie ujrzycie mnie, aż przyjdzie czas, gdy powiecie: Błogosławiony Ten, co przychodzi w Imieniu Pana. Psalm 118,26

*13,15 także: krowy*13,21 hebrajska miara objętości, wynosząca ok. 13 l.*13,23 także: zbawiani*13,27 także: (w odniesieniu do Praw Boga) niesprawiedliwości, przestępstwa, grzechu

14. Także w szabat, gdy on był w domu pewnego przełożonego faryzeuszów, aby zjeść chleb - wydarzyło się, że oni go obserwowali. 2 I oto był przed nim jakiś człowiek, chory na puchlinę wodną. 3 A Jezus oddzielając się, powiedział do znawców Prawa oraz fary-zeuszów, mówiąc: Wolno jest w szabat uzdrowić? 4 Zaś oni milczeli. Więc ujął go, uzdrowił oraz odprawił. 5 I oddzielając się, powiedział do nich: Który z was, kiedy mu w dzień szabatu wpadnie do studni osioł, czy byk *, natychmiast go nie wyciągnie? 6 I nie mieli mu siły na to odpowiedzieć.7 Ale gdy zauważył, jak wybierali sobie pierwsze miejsca, powiedział do zaproszonych podobieństwo, mówiąc do nich: 8 Gdybyś był przez kogoś zaproszonym na weselną ucztę, nie zajmuj pierwszego miejsca przy stole; aby kiedyś ktoś cenniejszy od ciebie nie był do niego wezwany; 9 a ten, który ciebie i jego zaprosił, powie ci: Użycz jemu miejsce. Wtedy, ze wstydem, zaczniesz zajmować ostatnie miejsce. 10 Ale gdybyś był zaproszony i poszedł, rozłóż się na ostatnim miejscu, a gdy przyjdzie ten, który cię zaprosił, powie ci: Przyjacielu, przejdź wyżej. Wtedy wydarzy ci się zaszczyt wobec tych, którzy z tobą współleżą. 11 Bowiem każdy, kto siebie wywyższa - zostanie uczyniony niskim; a kto sie-bie uniża - zostanie wywyższony. 12 Ale mówił i temu, który go zaprosił: Gdybyś sprawił obiad, czy wieczerzę, nie zapraszaj twoich przyjaciół, ani twoich braci, ani twoich krew-nych, ani bogatych sąsiadów, żeby i oni kiedyś w zamian cię nie zaprosili. Bo odpłata by ci się dokonała. 13 Lecz gdybyś sprawił przyjęcie, zapraszaj biednych, ułomnych, chro-mych, ślepych; 14 a będziesz bogaty, bo nie mają ci czym odpłacić; ale będzie ci odpłaco-ne w czasie wzniesienia sprawiedliwych.15 Zaś kiedy to usłyszał ktoś z współleżących, powiedział mu: Bogaty ten, kto będzie jadł chleb w Królestwie Boga. 16 A on mu rzekł: Pewien człowiek sprawił wielką ucztę oraz wielu zaprosił. 17 Zatem w godzinie uczty wysłał swojego sługę, aby powiedział zaproszo-nym: Przychodźcie, bo wszystko jest już gotowe. 18 A wszyscy zaczęli się jednakowo wy-mawiać. Pierwszy mu powiedział: Kupiłem pole i mam utrapienie, wyszedłem aby je zo-baczyć; proszę cię, uważaj mnie za odmówionego. 19 A drugi powiedział: Kupiłem pięć par byków i idę je wypróbować; proszę cię, uważaj mnie za odmówionego. 20 A inny po-wiedział: Poślubiłem żonę i dlatego nie mogę przyjść. 21 Więc kiedy sługa wrócił, oznajmił to swojemu panu. Wtedy pan domu, rozgniewawszy się, powiedział swojemu słudze: Wyjdź szybko na place i ulice miasta oraz wprowadź tu biednych, ułomnych, chromych i ślepych. 22 A sługa powiedział: Panie, stało się jak nakazałeś, a jeszcze jest miejsce. 23

Więc pan powiedział do sługi: Wyjdź na drogi i ogrodzenia oraz zmuszaj do wejścia, aby został zapełniony mój dom. 24 Bowiem powiadam wam, że żaden z tych zaproszonych mężów nie skosztuje mej uczty.25 A razem z nim szły wielkie tłumy. Zatem gdy się odwrócił, powiedział do nich: 26 Jeśli ktoś do mnie przychodzi, a nie nienawidzi * swojego ojca, matki, żony, dzieci, braci i sióstr, a nawet swojego życia - nie może być moim uczniem. 27 Kto nie zniesie * swojego krzyża, a idzie za mną - nie może być moim uczniem. 28 Bo kto z was, chcąc zbudować wieżę, najpierw nie siada i nie przelicza wydatku, czy ma na wykonanie? 29 By przypad-kiem nie położył fundamentu, a nie mógł jej wykończyć. A wszyscy, którzy by to widzieli, zaczęliby z niego kpić, 30 mówiąc: Ten człowiek zaczął budować, a nie zdołał dokończyć. 31 Albo który król, gdy wyrusza zetrzeć się na wojnie z drugim królem, nie usiądzie i wpierw się nie zastanowi, czy jest zdatny w dziesięć tysięcy wyjść naprzeciwko dwudzie-stu tysiącom, co wyruszają przeciw niemu? 32 Zaś jeśli nie, kiedy on jest jeszcze daleko, wysyła poselstwo i wypytuje odnośnie pokoju. 33 Tak więc, każdy z was, kto nie wyrzeka się wszystkich swoich majętności - nie może być moim uczniem.34 Sól jest dobra; ale jeśli sól straci smak, czym zostanie przyprawiona? 35 Nie jest odpo-wiednia ani do ziemi, ani do nawozu; lecz na zewnątrz ją wyrzucają. Kto ma uszy by słu-chać, niech słucha.

*14,5 także: krowa*14,26 także: nie cierpi*14,27 także: zabierze; wytrzymuje

15. Ale byli oraz zbliżali się do niego, by go słuchać, wszyscy poborcy podatków i grzesznicy. 2 A faryzeusze oraz uczeni w Piśmie szemrali, mówiąc: Ten przyjmuje grzeszników i razem z nimi je. 3 Ale powiedział do nich to podobieństwo, mówiąc: 4 Który z was człowiek, co ma sto owiec, a zgubi jedną z nich, nie zostawia dziewięćdziesięciu dziewięciu na pustkowiu i nie podąża za ową zaginioną, aż ją znajdzie? 5 A gdy znajdzie, ciesząc się, nakłada ją na swe ramiona, 6 i kiedy przyjdzie do domu, zwołuje przyjaciół oraz sąsiadów, mówiąc im: Cieszcie się ze mną, bo znalazłem mą zaginioną owcę. 7 Po-wiadam wam, że tego rodzaju radość będzie w Niebie z jednego, skruszonego grzeszni-ka, jak z dziewięćdziesięciu dziewięciu sprawiedliwych, którzy nie mają potrzeby skruchy.8 Lub która niewiasta mając dziesięć drachm *, jeśli zgubiła jedną drachmę, nie zapala lampki, nie zamiata domu oraz starannie nie szuka, dopóki nie znajdzie? 9 A kiedy znaj-dzie, zwołuje przyjaciółki i sąsiadki, mówiąc: Cieszcie się ze mną; bo znalazłam drach-mę, którą zgubiłam. 10 Powiadam wam, tego rodzaju radość zdarza się twarzą w twarz aniołom Boga, z jednego grzesznika, który się skrusza.11 Także powiedział: Pewien człowiek miał dwóch synów; 12 zaś młodszy z nich powie-dział ojcu: Ojcze, daj mi przypadającą część mienia. Więc rozdzielił im środki do życia. 13

A po niewielu dniach, młodszy syn zabrał wszystko, odjechał do dalekiej krainy oraz ży-jąc rozrzutnie, rozproszył tam swoje mienie. 14 A kiedy TR wszystko wydał, w tej krainie powstał wielki głód, zaś on zaczął cierpieć niedostatek. 15 Więc wyruszył i przystał do jednego obywatela tej krainy; a on go posłał do swojej posiadłości, aby pasł świnie. 16

Pragnął też napełnić swój brzuch owocami drzewa świętojańskiego, które jadły świnie, ale nikt mu tego nie dawał. 17 Zaś kiedy przyszedł do siebie, powiedział: Ilu najemników mojego ojca ma w obfitości chleby, a ja tu ginę z głodu. 18 Wstanę, wyruszę do mego ojca i mu powiem: Ojcze, zawiniłem względem Nieba i wobec ciebie. 19 Już nie jestem godny, aby zostać nazwany twoim synem; uczyń mnie jak jednego z twoich najemników. 20 Więc wstał i poszedł do swojego ojca. A gdy on był jeszcze daleko oddalony, ujrzał go jego ojciec, ulitował się, podbiegł, padł na jego szyję oraz go ucałował. 21 Zaś syn mu po-wiedział: Ojcze, zawiniłem względem Nieba i wobec ciebie; już nie jestem godzien nazy-wać się twoim synem. 22 A ojciec powiedział do swoich sług: Wynieście najprzedniejszą szatę i go ubierzcie; dajcie sygnet na jego rękę oraz sandały na nogi. 23 Przyprowadźcie też tłuste cielę, zabijcie, i jedząc bądźmy weseli; 24 bowiem ten mój syn był umarły - a ożył, był zaginiony - a się znalazł. Zatem zaczęli się weselić.25 Zaś jego starszy syn był na polu. A gdy przychodząc, zbliżył się do domu, usłyszał mu-zykę oraz tańce. 26 Więc przywołał jednego ze sług i pytał, co by to mogło się dziać. 27

Zaś on mu powiedział: Twój brat jest obecny, a twój ojciec zabił tłuste cielę, bo go zdro-wo myślącym odzyskał. 28 Zatem się rozgniewał i nie chciał wejść, choć jego ojciec wy-szedł oraz go wzywał. 29 A on odpowiadając, rzekł ojcu: Oto tak wiele lat ci służę i nigdy nie zlekceważyłem twojego przykazania, a nie dałeś mi nigdy kozła, abym się weselił z moimi przyjaciółmi. 30 Ale kiedy przyszedł ten twój syn, który przeżarł z prostytutkami two-je środki do życia, zabiłeś mu tłuste cielę. 31 A on mu powiedział: Synu, ty zawsze jesteś ze mną i wszystko moje jest twoje. 32 Ale należało się uweselić i uradować, bo ten twój brat był umarły - a ożył, był zaginiony - a został znaleziony.

*15,8 nazwa monety

16. Mówił także do swoich uczniów: Był pewien bogaty człowiek, który miał zarządcę, i ten został przed nim oskarżony, że trwoni jego dobra. 2 Więc zawołał go i mu powie-dział: Co to słyszę o tobie? Zdaj rachunek z twojego zarządzania, bo nie możesz już rzą-

dzić. 3 Zaś zarządca powiedział sam w sobie: Co uczynię, gdyż mój pan odbiera ode mnie zarządzanie? Kopać nie mam siły, żebrać się wstydzę. 4 Wiem, co mam zrobić, by kiedy zostanę usunięty z zarządzania, przyjęli mnie do swych domów. 5 Zatem zawołał do siebie każdego z dłużników swego pana i powiedział pierwszemu: Ile jesteś winien moje-mu panu? 6 Zaś on rzekł: Sto baryłek * oliwy. A on mu powiedział: Weź twoje papiery wartościowe, szybko usiądź i napisz pięćdziesiąt. 7 Potem powiedział drugiemu: A ty ile jesteś winien? Zaś on mu powiedział: Sto korców * pszenicy. Mówi mu: Weź twoje pa-piery wartościowe i napisz osiemdziesiąt. 8 Więc pan pochwalił zarządcę niesprawiedli-wości, że rozumnie uczynił. Gdyż synowie tego porządku są rozumniejsi względem swo-jego plemienia, z powodu synów światła. 9 Także ja wam powiadam: Uczyńcie sobie przyjaciół z mamony niesprawiedliwości, aby - gdy ustaniecie - powitali was na wieczy-stych przybytkach. 10 Wierny w najmniejszym - jest także wierny w wielkim. A niespra-wiedliwy w najmniejszym - i w wielkim jest niesprawiedliwy. 11 Jeśli zatem, nie byliście wiernymi przy niesprawiedliwej mamonie, kto wam powierzy nie sfałszowane? 12 A jeśli nie byliście wiernymi w nieprzyjacielskim, kto wam wyznaczy wasze? 13 Żaden sługa nie może dwom panom służyć; bowiem albo jednego znienawidzi, a drugiego będzie miłował; bądź jednego będzie się trzymał, a drugiego zlekceważy. Nie możecie służyć Bogu i ma-monie.14 A tego wszystkiego słuchali faryzeusze, którzy byli chciwymi oraz go wyśmiewali. 15

Więc im powiedział: Wy uważacie samych siebie za sprawiedliwych przed ludźmi, ale Bóg poznaje wasze serca; ponieważ co jest wyniosłe wśród ludzi, jest obrzydliwością wobec Boga. 16 Prawo oraz prorocy byli aż do Jana; następnie głoszone jest Królestwo Boga i każdy się gwałtem do niego wdziera. 17 Ale łatwiej jest Niebu i ziemi przeminąć, niż upaść jednej kresce Prawa. 18 Każdy, kto odprawia swoją żonę, a poślubia inną - cu-dzołoży; i kto odprawioną od męża poślubia - cudzołoży.19 Był pewien bogaty człowiek, który wkładał na siebie purpurę i bisior, co dzień wspania-le się zabawiając. 20 Ale żył też pewien żebrzący, owrzodzony imieniem Łazarz, wyrzuco-ny przy jego bramie. 21 Więc pragnął nasycić się z okruchów, które spadały ze stołu bo-gatego; a tylko chodzące psy lizały jego wrzody. 22 Ale zdarzyło się umrzeć biednemu i przez aniołów został on odniesiony na łono Abrahama. Umarł także bogaty i został po-grzebany. 23 A w Krainie Umarłych, będąc w męczarniach, podniósł swoje oczy i widzi z daleka Abrahama oraz Łazarza na jego łonie. 24 Zatem TR wołając, powiedział: Ojcze Abrahamie, zmiłuj się nade mną oraz poślij Łazarza, aby zanurzył w wodzie czubek swo-jego palca i ochłodził mój język, bo cierpię w tym płomieniu. 25 Ale Abraham powiedział: Dziecko, przypomnij sobie, że twoje dobra odebrałeś w twoim życiu; a Łazarz, podobnie - nieszczęścia. Zaś teraz, on tutaj jest pocieszany, a ty cierpisz. 26 I przy tym wszystkim, pomiędzy nami - a wami jest przytwierdzona wielka przepaść, aby ci, co chcą stąd do was przejść - nie mogli, ani stamtąd - nie mogli się do nas przeprawić. 27 Zatem powie-dział: Proszę cię więc, ojcze, abyś go posłał do domu mojego ojca, 28 bowiem mam pię-ciu braci. Niech im wyda świadectwo, aby także i oni nie przyszli do tego miejsca cierpie-nia. 29 A Abraham mu mówi: Mają Mojżesza oraz proroków; niech ich posłuchają. 30 A on powiedział: Nie, ojcze Abrahamie; ale skruszeją, jeśli pójdzie do nich ktoś z nieboszczy-ków. 31 Zaś on mu powiedział: Skoro nie słuchają Mojżesza i proroków, więc nawet jeśli-by wstał ktoś z martwych - nie będą posłuszni.

*16,6 miara pojemności, ok.45 l.*16,7 miara objętości, ok. 435 l.

17. A do uczniów powiedział: Niemożliwe jest nie przyjść zgorszeniom *, ale biada temu, poprzez którego przychodzą. 2 Korzystniej mu jest, jeśli zostaje umocowany ka-mień młyński wokół jego szyi i jest rzucony w morze, niż by miał przywieźć do zgorszenia jednego z tych małych. 3 Uważajcie na siebie. A jeżeli przeciwko tobie zawinił twój brat -

skarć go, a jeśliby odczuł skruchę - daruj mu winę. 4 Także jeśli przez dzień siedmiokroć zawinił przeciw tobie i siedmiokroć na dzień powrócił do ciebie, mówiąc: Żałuję - darujesz mu winę.5 Zaś apostołowie powiedzieli Panu: Dodaj nam wiary. 6 A Pan powiedział: Jeśli macie wiarę jak ziarno gorczycy i powiecie temu drzewu morwowemu: Wyrwij się z korzeniami i zasadź się przy morzu; także byłoby wam posłuszne.7 A kto z was, mając sługę, co orze, albo pasie, kiedy wróci z pola zaraz mu powie: Gdy przyjdziesz, połóż się u stołu. 8 Czy raczej mu nie powie: Przygotuj, co mógłbym zjeść na wieczerzę; a kiedy się przepaszesz - usłuż mi, aż się najem oraz wypiję, a potem ty sobie zjesz i wypijesz? 9 Czy ma wdzięczność względem sługi, że uczynił, co było nakazane? Nie sądzę. 10 Także i wy, gdy uczynicie wszystko, co wam nakazano, mówcie: Jesteśmy bezużytecznymi sługami, ponieważ co byliśmy winni zrobić - zrobiliśmy.11 A zdarzyło mu się wyruszyć do Jerozolimy i przechodził TR przez miejsce pomiędzy Sa-marią, a Galileą. 12 Więc kiedy TR wchodził do pewnego miasteczka, wyszło mu naprze-ciwko dziesięciu trędowatych mężów, którzy stanęli z dala. 13 I podnieśli oni głos, mó-wiąc: Jezusie, Mistrzu, zmiłuj się nad nami. 14 A gdy to ujrzał, powiedział im: Wyruszcie oraz pokażcie się kapłanom. Zatem kiedy się dokonało ich odejście, zostali oczyszczeni. 15 Zaś jeden z nich kiedy ujrzał, że został uzdrowiony, powrócił z wielkim głosem, chwa-ląc Boga. 16 I przy jego nogach padł na oblicze oraz mu dziękował; a był on Samarytani-nem. 17 Więc Jezus odpowiadając, rzekł: Czy nie dziesięciu zostało oczyszczonych? A gdzie dziewięciu? 18 Nie odkryli tego, by wrócić i oddać chwałę Bogu; lecz tylko ten cu-dzoziemiec? 19 Nadto mu powiedział: Wstań, idź; twoja wiara cię uzdrowiła.20 Ale zapytany przez faryzeuszów, kiedy przychodzi Królestwo Boga, odpowiedział im i rzekł: Królestwo Boga nie przychodzi wśród przyglądania się z boku. 21 Nie powiedzą też: Oto tu, lub - oto tam; bowiem Królestwo Boga oto jest wewnątrz was. 22 A do uczniów po-wiedział: Przyjdą czasy, że zapragniecie ujrzeć jeden z dni Syna Człowieka, a nie zoba-czycie. 23 Nawet gdy wam powiedzą: Oto tu, albo - oto tam; nie chodźcie, ani nie gońcie. 24 Bowiem jak błyskawica - świecąc z miejsca pod niebem, ku temu poniżej nieba świeci - taki będzie w swym dniu i Syn Człowieka. 25 Ale najpierw musi on wiele wycierpieć i zo-stać odrzuconym przez to pokolenie. 26 A jak było w dniach Noego - tak będzie i w dniach Syna Człowieka. 27 Jedli, pili, żenili się, za mąż wydawali, aż do owego dnia, gdy Noe wszedł do arki, i przyszedł potop oraz wszystkich wygubił. 28 Podobnie też, jak się stało w dniach Lota; jedli, pili, kupowali, sprzedawali, sadzili, budowali. 29 Ale tego dnia, którego Lot wyszedł z Sodomy, spadł z nieba deszcz ognia i siarki, oraz wszystkich wygubił. 30

Zgodnie z tym będzie w dniu, który odsłania Syn Człowieka. 31 W owym dniu, kto będzie na dachu, a jego sprzęty w domu, niech nie schodzi je zabrać. A kto w polu, także niech nie zawraca do tyłu. 32 Przypomnijcie sobie żonę Lota. 33 Jeśli ktoś będzie pragnął zacho-wać swoje życie * - straci je; zaś kto by je stracił - zachowa je do życia. 34 Powiadam wam: Owej nocy dwaj będą na jednym łożu; jeden zostanie wzięty do siebie, a drugi zo-stanie pominięty. 35 Dwie będą mielące na tym samym; jedna zostanie wzięta do siebie, a druga zostanie pominięta. 36 Dwaj będą na roli; jeden zostanie wzięty do siebie, a drugi zostawiony. 37 A odpowiadając, mówią mu: Gdzie, Panie? Zaś on im powiedział: W któ-rym miejscu jest ciało, tam zbiorą się i orły.

*17,1 także: pułapkom*17,33 także: uratować swą duszę

18. Także powiedział im podobieństwo odnośnie tego, że trzeba się zawsze modlić i nie ustawać, 2 mówiąc: W jednym mieście był pewien sędzia, który się nie bał Boga oraz nie szanował człowieka. 3 Ale była w tym mieście wdowa i przychodziła do niego, mówiąc: Weź mnie w obronę z powodu mego przeciwnika. 4 Lecz nie chciał przez pe-

wien czas, zaś potem powiedział w sobie: Chociaż i Boga się nie boję, ani człowieka nie szanuję; 5 w istocie, z powodu sprawiania mi przykrości przez tą wdowę - wezmę ją w obronę, by przychodząc, nie dokuczała mi do końca. 6 Zaś Pan powiedział: Posłuchajcie co mówi ten sędzia bezprawia. 7 A czy Bóg nie miałby sprawić obrony swych wybranych, wołających do niego dniem i nocą, oraz czy zwleka wobec nich? 8 Powiadam wam, że w pośpiechu spowoduje ich obronę. Lecz kiedy przyjdzie Syn Człowieka, czy znajdzie wia-rę na ziemi?9 Ale powiedział też do niektórych, przekonanych w sobie, że są sprawiedliwi - więc mieli za nic pozostałych - to podobieństwo: 10 Dwaj ludzie weszli się pomodlić do Świątyni, je-den faryzeusz, a drugi celnik. 11 Faryzeusz, gdy stanął, tak się od siebie modlił: Dziękuję ci, Boże, że nie jestem jak inni z ludzi - drapieżni, niesprawiedliwi, cudzołożni; albo i jak ten celnik. 12 Poszczę dwa razy na tydzień i daję dziesięcinę ze wszystkiego co zyskam. 13 Zaś celnik, stojąc z daleka, nie chciał nawet podnieść oczu ku niebu, ale bił się w swo-ją pierś, mówiąc: Boże, bądź miłosiernym mnie grzesznemu. 14 Powiadam wam, że ten odszedł usprawiedliwiony do swego domu - w przeciwieństwie do tamtego; bo każdy, kto się wywyższa - zostanie uniżony, zaś kto się uniża - zostanie wywyższony.15 Przynosili mu także niemowlęta, aby ich dotykał, zaś uczniowie to widząc, ich ganili. 16

Ale Jezus przywołał je, mówiąc: Pozwólcie przychodzić do mnie dzieciom i je nie po-wstrzymujcie; bowiem takich jest Królestwo Boga. 17 Zaprawdę, powiadam wam, kto nie przyjmuje Królestwa Boga jak dziecko - nie wejdzie do niego. 18 Więc zapytał go pewien rządca, mówiąc: Nauczycielu dobry *, co mam uczynić, aby osiągnąć życie wieczne? 19 Zaś Jezus mu powiedział: Dlaczego nazywasz mnie dobrym *? Nikt nie jest dobry *, tylko jeden Bóg. 20 Znasz przykazania: Nie scudzołóż, nie zamor-duj, nie ukradnij, nie zaświadcz fałszywie, szanuj swego ojca i matkę. 21 A on powiedział: Tego wszystkiego przestrzegałem od mojej młodości. 22 Zaś Jezus, gdy to usłyszał, po-wiedział mu: Jeszcze jednego ci brakuje; wszystko, jak masz liczne, sprzedaj i daj tym, którzy żebrzą, a będziesz miał skarb w niebiosach; zaś tutaj mi towarzysz. Mateusz 5,3; Dokonania apostołów 2,44 - 45 23 Ale on, kiedy to usłyszał, stał się zasmucony, bowiem był bardzo bogaty.24 A Jezus gdy TR zobaczył, że stał się zasmucony, powiedział: Z jakim trudem ci, co mają bogactwa wchodzą do Królestwa Boga. 25 Gdyż łatwiej jest wielbłądowi przejść przez ucho igły, niż bogatemu wejść do Królestwa Boga. 26 Ale słyszący to powiedzieli: A kto może być zbawiony? 27 Zaś on rzekł: Niemożliwe dla ludzi - możliwe jest przy Bogu. 28 A Piotr powiedział: Oto my wszystko opuściliśmy i zaczęliśmy ci towarzyszyć. 29 Zaś on im rzekł: Zaprawdę, powiadam wam, że nie ma nikogo, kto opuścił dom, lub rodziców, lub braci, lub żonę, lub dzieci dla Królestwa Boga, 30 który nie weźmie daleko więcej w tym czasie, a życia wiecznego w nadchodzącym porządku.31 I wziął ze sobą dwunastu oraz do nich powiedział: Oto wchodzimy * do Jerozolimy. Za-tem zostanie wypełnione wszystko, co napisane przez proroków odnośnie Syna Człowie-ka. 32 Bowiem zostanie wydany poganom, wyśmiany, znieważony i opluty, 33 oraz kiedy go ubiczują - zabiją; a trzeciego dnia powstanie. 34 A oni nic z tego nie rozumieli, gdyż TR

ta sprawa była z dala od nich zakryta; zatem nie pojmowali tego, co zostało powiedziane.35 Ale kiedy on zbliżał się do Jerycha, zdarzyło się, że pewien ślepy siedział przy drodze, żebrząc. 36 Zaś gdy usłyszał przechodzący tłum, pytał, co by to było. 37 Zatem mu powie-dziano, że obok przechodzi Jezus Nazarejczyk. 38 Więc zawołał, mówiąc: Jezusie, synu Dawida, zmiłuj się nade mną. 39 A ci, co szli przodem, gromili go, aby milczał; ale on jesz-cze bardziej wołał: Synu Dawida, zmiłuj się nade mną. 40 Zaś Jezus stanął i kazał go przyprowadzić do siebie; a kiedy on się zbliżył, spytał go, mówiąc: 41 Co chcesz bym ci uczynił? A on powiedział: Panie, abym widział. 42 Więc Jezus mu powiedział: Przejrzyj; twoja wiara cię wybawiła. 43 Zaraz też przejrzał oraz szedł za nim, wielbiąc Boga. Co kie-dy cały lud to zobaczył - oddał chwałę Bogu.

*18,18 + 19 także: prawy, sprawiedliwy, odpowiedni, hojny, łaskawy; doskonały*18,31 także: wchodzimy wzwyż

19. Zatem gdy wszedł, przechodził przez Jerycho. 2 A oto mąż zwany imieniem Za-cheusz - a był on przełożonym celników oraz był TR bogaty. 3 Pragnął też ujrzeć Jezusa - jaki jest, a nie mógł z powodu tłumu, bowiem był mały wzrostem. 4 Więc podbiegł do przodu i by go ujrzeć, wszedł na sykomorę *, gdyż miał tamtędy przechodzić. 5 A kiedy Jezus przyszedł na owo miejsce, spojrzał w górę, ujrzał go oraz powiedział do niego: Za-cheuszu, zejdź szybko, bo dzisiaj jest mi konieczne zatrzymać się w twoim domu. 6 Za-tem spiesząc się, zszedł, oraz z radością go podjął. 7 A wszyscy kiedy to zobaczyli, szemrali, mówiąc: Przybył, aby być gościem u grzesznego człowieka. 8 Zaś Zacheusz postanowił oraz powiedział do Pana: Oto daję ubogim połowę moich majętności, Panie; a jeżeli kogoś fałszywie o coś oskarżyłem - odpłacę poczwórnie. 9 Zaś Jezus powiedział do niego: Dzisiaj dokonało się zbawienie tej rodzinie; ponieważ on także jest synem Abraha-ma. 10 Bowiem Syn Człowieka przyszedł odszukać to, co zaginione, oraz ocalić od śmier-ci.11 A gdy oni to pojmowali, mówiąc dalej, powiedział podobieństwo dlatego, że był TR blisko Jerozolimy, a im się wydawało, że natychmiast ma się objawić Królestwo Boga. 12 Zatem powiedział: Pewien szlachetnie urodzony człowiek wyruszył do dalekiej krainy, by ode-brać dla siebie panowanie i powrócić. 13 Więc wezwał dziesięciu ze swoich sług, dał im dziesięć min * oraz do nich powiedział: Zajmijcie się sprawami aż do mojego przyjścia. 14

Ale jego obywatele go nie cierpieli i z powrotem odesłali jego poselstwo, mówiąc: Nie chcemy aby ten zapanował nad nami. 15 Zdarzyło się także, że gdy on wrócił po wzięciu panowania, kazał zawołać do siebie owe sługi, którym dał pieniądze, by się dowiedzieć, co który uzyskał w interesach. 16 Przyszedł pierwszy, mówiąc: Panie, twoja mina przy-sporzyła dziesięć min. 17 Zatem mu powiedział: Dobrze sługo pożyteczny; ponieważ by-łeś godny zaufania w najmniejszym, zostań zwierzchnikiem nad dziesięcioma miastami. 18 Przyszedł też drugi, mówiąc: Panie, twoja mina przysporzyła pięć min. 19 Więc powie-dział i temu: I ty bądź nad pięcioma miastami. 20 Przyszedł też pozostały, mówiąc: Panie, oto twoja mina, którą miałem odłożoną w chustce, 21 ponieważ się ciebie obawiałem; bo jesteś człowiekiem surowym - usuwasz, czego nie postawiłeś oraz żniesz, czego nie sia-łeś. 22 Mówi mu: Z twoich ust cię sądzę, zły sługo. Wiedziałeś, że ja jestem człowiekiem surowym, który usuwa, czego nie postawił oraz żnie, czego nie siał? 23 Więc dlaczego nie dałeś moich pieniędzy na stół bankiera *? A ja bym przyszedł i wziął je z zyskiem. 24 I powiedział stojącym obok: Weźcie od niego minę oraz dajcie ją temu, który ma dziesięć min. 25 Zatem mu powiedzieli: Panie, przecież ma dziesięć min! 26 Powiadam wam, że każdemu, kto ma - zostanie dane; zaś od tego, co nie ma i to co ma - zostanie od niego zabrane. 27 Co więcej, tych moich wrogów, którzy nie chcą mojego panowania nad nimi, przyprowadźcie tutaj oraz przede mną ich zabijcie.28 A kiedy to powiedział - ruszył naprzód, wchodząc * do Jerozolimy. 29 Zdarzyło się też, gdy zbliżał się do Betfage i Betanii, ku wzniesieniu zwanym górą Oliwek, że wysłał dwóch swoich uczniów, 30 mówiąc: Idźcie do miasteczka naprzeciwko. A kiedy w nie wejdziecie, znajdziecie uwiązane oślę, na którym nigdy, żaden człowiek nie siedział. Odwiążcie je i przyprowadźcie. 31 A jeśli ktoś was zapyta: Dlaczego je odwiązujecie? Tak mu powiedz-cie: Jego Pan ma potrzebę. 32 Zatem wysłani odeszli i znaleźli jak im powiedział. 33 A gdy oni odwiązywali oślę, jego gospodarze powiedzieli do nich: Dlaczego odwiązujecie oślę? 34 Zaś oni powiedzieli: Jego Pan ma potrzebę. 35 Potem przyprowadzili je do Jezusa, na-rzucili na oślę swoje szaty oraz wsadzili na nie Jezusa. 36 Zaś gdy on jechał, słali swoje szaty na drodze.37 A kiedy on się zbliżał do zejścia z góry Oliwek, cała mnogość uczniów, radując się, wielkim głosem zaczęła wielbić Boga za wszystkie cuda, które widzieli, 38 mówiąc: Błogo-

sławiony Król, przychodzący w Imieniu Pana; pokój w Niebie i chwała na wysoko-

ściach. Psalm 118,26 39 A pewni faryzeusze z tego tłumu powiedzieli do niego: Nauczy-cielu, upomnij twoich uczniów. 40 Więc odpowiadając, rzekł im: Powiadam wam, jeżeli ci umilkną - kamienie będą krzyczeć.41 A gdy się zbliżył, ujrzał miasto oraz zapłakał nad nim, mówiąc: 42 Gdybyś i ty poznało, w tym twoim dniu, co zmierza ku pokojowi; ale teraz zostało to zakryte z dala od twoich oczu. 43 Bowiem przyjdą na ciebie dni i twoi nieprzyjaciele otoczą cię palisadą, okrążą cię oraz zewsząd cię ścisną. 44 Powalą cię na ziemię i twoje dzieci w tobie, i nawet nie zosta-wią w tobie kamienia na kamieniu; a to z tego powodu, że nie poznałaś czasu twojego nawiedzenia.45 A kiedy wszedł do Świątyni, zaczął wyganiać tych, co w niej sprzedawali i kupowali, 46

mówiąc im: Jest napisane: Dom mój jest domem modlitwy; zaś wy uczyniliście go jaski-nią rozbójników. Izajasz 56,7; Jeremiasz 7,11 47 I żył, nauczając co dzień w Świątyni. Zaś przedniejsi kapłani, uczeni w Piśmie oraz przedniejsi ludu pragnęli go zniszczyć; 48

lecz nie znaleźli, co by mogli uczynić; bo cały lud go się trzymał i słuchał.

*19,4 gatunek drzewa*19,13 moneta wartości 100 drachm*19,23 także: stół w jadalni*19,28 także: idąc do góry

20. A w jednym z dni, gdy on nauczał lud w Świątyni i głosił Ewangelię, zdarzyło się, że zbliżyli się przedniejsi kapłani oraz uczeni w Piśmie ze starszymi, 2 i powiedzieli do niego TR: Powiedz nam, w jakiej mocy to czynisz, albo kim jest ten, który ci dał tę moc? 3 Ale odpowiadając, rzekł do nich: Spytam i ja was o jedną rzecz, a wy mi odpowiedzcie: 4

Chrzest Jana był z Nieba, czy z ludzi? 5 Zaś oni stosownie do siebie kalkulowali, mówiąc: Jeśli powiemy - z Nieba, powie: Zatem, dlaczego mu nie wierzyliście? 6 A jeśli powiemy - z ludzi, cały lud nas ukamienuje, ponieważ jest przekonany, że Jan był prorokiem. 7 Za-tem odpowiedzieli, że nie wiedzą skąd. 8 A Jezus im powiedział: I ja wam nie mówię w ja-kiej mocy to czynię.9 Ale zaczął mówić do ludu to podobieństwo: Pewien człowiek zasadził winnicę, wynajął ją hodowcom winorośli i odjechał na odpowiedni czas. 10 Stosowną też porą, wysłał sługę do tych hodowców winorośli, by mu dali z owocu winnicy. Ale hodowcy pobili go oraz odesłali bezowocnego. 11 Więc posłał drugiego sługę; ale oni także tego pobili, znieważyli oraz odesłali bezowocnego. 12 Nadto posłał trzeciego; a oni tego poranili i wyrzucili. 13 Za-tem pan owej winnicy powiedział: Co uczynię? Poślę mego umiłowanego syna; prawdo-podobnie gdy go zobaczą, poczują wstyd. 14 Ale hodowcy winorośli gdy go ujrzeli, rozwa-żali wobec siebie, mówiąc: Ten jest dziedzicem; chodźcie, zabijmy go, aby nasze było dziedzictwo. 15 Więc wyrzucili go poza winnicę i zabili. Zatem, co im uczyni pan winnicy? 16 Przyjdzie i zniszczy owych hodowców winorośli, a winnicę odda innym. A kiedy to usły-szeli, powiedzieli: Oby się nie stało. 17 Zaś on, przypatrzył się im i powiedział: Zatem, czy jest to napisane: Kamień, który odrzucili budujący, ten stał się podstawą filaru *? Psalm 118,22 - 23 18 Każdy, kto chybi względem tego kamienia - zostanie roztrzaskany; a na kogo by upadł - zmiażdży go. 19 Zatem przedniejsi kapłani oraz uczeni w Piśmie pragnęli przypaść do niego w tej godzinie, ale przestraszyli się ludu. Bo poznali, że przeciw nim wypowiedział to podobieństwo.20 I czatując, wysłali szpiegów, co udawali, że sami są sprawiedliwymi, by uczepili się jego słowa, aż do wydania go zwierzchności oraz władzy namiestnika. 21 Więc go zapyta-li, mówiąc: Nauczycielu, wiemy, że prosto mówisz, uczysz, nie ujmujesz obliczem - ale w prawdzie nauczasz drogi Boga. 22 Wolno nam dać podatek cesarzowi, czy nie? 23 A po-znawszy ich podstępność, powiedział do nich: Czemu mnie kusicie? 24 Pokażcie mi de-nara; kogo ma wizerunek i napis? A odpowiadając, rzekli: Cesarza. 25 Zaś on im powie-

dział: Oddajcie więc, co cesarza - cesarzowi, oraz co Boga - Bogu. 26 Więc nie mogli się uczepić jego słowa wobec ludu, a zdziwieni jego odpowiedzią, zamilkli.27 Ale jacyś z saduceuszów, gdy podeszli, przecząc, że nie ma wskrzeszenia *, zapytali go, 28 mówiąc: Nauczycielu, Mojżesz nam napisał, że jeśli umrze kogoś brat, mając żonę - a umarłby bez dzieci, aby jego brat pojął tę żonę oraz wzbudził potomstwo swojemu bratu. 29 Było zatem, siedmiu braci. I pierwszy, wziąwszy żonę, umarł bezdzietny. 30 Za-tem drugi pojął tą żonę, i ten umarł bezdzietny. 31 Pojął ją trzeci, i podobnie. Siedmiu nie zostawiło dzieci i umarli. 32 Po wszystkich, umarła też i niewiasta. 33 Zatem w czasie wskrzeszenia, którego z nich staje się żoną? 34 A Jezus odpowiadając, rzekł im: Synowie tego porządku żenią się oraz za mąż wydają. 35 Ale uznani za godnych osiągnięcia tamte-go porządku oraz wskrzeszenia z martwych, ani się nie żenią, ani też za mąż nie wydają. 36 Nie mogą już także umrzeć, gdyż podobni są do aniołów, oraz są dziećmi Boga, którzy są dziećmi wzniesienia. 37 Zaś, że umarli zmartwychwstają, ujawnił także Mojżesz przy krzaku jeżyny, gdy nazywa Pana - Bogiem Abrahama, Bogiem Izaaka i Bogiem Jakóba. 38 A Bóg nie jest Bogiem umarłych - ale żyjących, bo wszyscy w Nim żyją. 39 Zaś odpo-wiadając, pewni z uczonych w Piśmie powiedzieli: Nauczycielu, dobrze powiedziałeś. 40

Ale nie odważyli się go o nic pytać.41 Nadto do nich powiedział: Jakże mówią o Chrystusie, że jest synem Dawida? 42 A sam Dawid mówi w Księdze Psalmów: Rzekł Pan memu Panu *: Usiądź po mojej prawicy, 43

aż położę twoich nieprzyjaciół jako podnóżek twoich nóg. Psalm 110,1 44 Zatem Dawid nazywa go Panem; jak więc jest jego synem?45 A gdy cały lud słuchał, powiedział swoim uczniom: 46 Wystrzegajcie się uczonych w Piśmie, którzy chcą chodzić w długich szatach, kochają pozdrowienia w miejscach zgro-madzeń, pierwsze miejsca w domach modlitwy * i pierwsze leżanki na wieczerzach; 47

którzy objadają domy wdów i dla pozoru długo się modlą. Ci otrzymają dodatkowy wyrok.

*20,17 także: kamieniem węgielnym, głowicą narożnika*20,27 także: wzniesienia, podniesienia ze snu*20,42 ST WIEKUISTY oświadczył memu Panu *20,46 także: bóżnicach, synagogach

21. A gdy spojrzał, zobaczył bogatych, co wrzucali ich dary do skarbony. 2 Ale ujrzał też pewną ubogą wdowę, wrzucającą tam dwa drobne pieniążki, 3 i powiedział: Prawdziwie, powiadam wam, że ta uboga wdowa więcej od wszystkich wrzuciła. 4 Bo ci wszyscy rzu-cili Bogu do darów z tego, co im zbywa, ale ta, z powodu swojego niedostatku, rzuciła całe środki na życie, które miała.5 A kiedy jacyś mówili o Świątyni, że jest przystrojona pięknymi kamieniami oraz darami, powiedział: 6 Przyjdą dni w których nie zostanie pozostawiony kamień na kamieniu, który nie zostanie obalony z tego co oglądacie.7 Ale zapytali go, mówiąc: Nauczycielu, zatem kiedy to będzie, oraz jaki będzie znak, gdy-by to miało się dziać? 8 Zaś on powiedział: Uważajcie, byście nie zostali zwiedzeni. Bo-wiem wielu przyjdzie w moim Imieniu, mówiąc: Ja jestem; oraz: Czas się zbliżył; zatem nie udawajcie się za nimi. 9 A kiedy usłyszycie o wojnach i rozruchach - nie zostańcie przestraszeni; bo to musi się najpierw stać, choć nie od razu będzie koniec. 10 Wtedy im mówił: Powstanie naród przeciwko narodowi i królestwo przeciwko królestwu; 11 lecz będą także wielkie trzęsienia ziemi, i będą miejscami głody, zarazy, straszne zjawiska oraz wielkie znaki z Nieba. 12 A przed tymi wszystkimi narzucą na was swoje ręce i będą was prześladować, wydając do zgromadzeń, i więzień; prowadząc przed królów i wo-dzów ze względu na moje Imię. 13 Lecz powiedzie się wam na świadectwo. 14 Zatem ustalcie w waszych sercach, by się nie troszczyć przed czasem jak się bronić. 15 Bo ja wam dam usta i mądrość, której nie będą mogli odeprzeć, ani stawić jej czoła, wszyscy wasi przeciwnicy. 16 Ale będziecie też wydawani przez rodziców, braci, krewnych i przyja-

ciół, więc będą zabijali niektórych spośród was. 17 Będziecie też nienawidzeni przez wszystkich z powodu mojego Imienia. 18 Lecz nie zginie włos z waszej głowy. 19 W wa-szej wytrwałości zyskacie wasze dusze.20 A kiedy ujrzycie Jerozolimę otoczoną przez wojska, wtedy wiedzcie, że zbliżyło się jej spustoszenie. 21 Wówczas ci, którzy będą w Judei - niech uciekają w góry; a ci w jej środku - niech uchodzą; a ci na polach - niechaj do niej nie wchodzą. 22 Bowiem te dni są okresem kary, aby wypełnić wszystko, co napisane. 23 A w te dni biada brzemiennym * i ssącym **; bo na ziemi będzie wielki ucisk oraz złość pomiędzy tym ludem. 24 Polegną też od ostrza miecza oraz będą pojmani w niewolę do wszystkich narodów *, a Jerozoli-ma będzie deptana przez narody *, aż się wypełnią czasy narodów *.25 Będą także znaki na słońcu, księżycu i gwiazdach; a na ziemi ucisk narodów w bez-radności szumu morza i toczeniu się morskich bałwanów; 26 kiedy ludzie omdlewają ze strachu oraz oczekiwania na te rzeczy, co przychodzą na zamieszkały świat *. Gdyż zo-stanie zachwiana potęga niebios. 27 Wtedy ujrzą Syna Człowieka przychodzącego w ob-łoku, z mocą i wielką chwałą. 28 Zaś kiedy to się zacznie dziać, wyprostujcie się oraz pod-nieście wasze głowy, ponieważ zbliża się wasze odkupienie.29 Powiedział im także podobieństwo: Zobaczcie drzewo figowe i wszystkie drzewa; 30

gdy widzicie, że już wypuściły pączki - poznajecie z siebie, że blisko już jest lato. 31 Tak i wy, kiedy zobaczycie, że to się dzieje, poznajcie, że blisko jest Królestwo Boga. 32 Za-prawdę, powiadam wam, nie przeminie to pokolenie *, aż wszystko się dokona. 33 Prze-miną niebiosa i ziemia, ale nie przeminą moje słowa.34 Uważajcie na samych siebie, by wasze serca nie stały się przygniecione w przepiciu, pijaństwie oraz życiowych troskach. I by nagle nie stanął przy was ten dzień. 35 Bowiem przyjdzie jak sidło na wszystkich, osiadłych na obliczu całej ziemi. 36 Zatem bądźcie czuj-ni, prosząc o każdej porze, abyście byli godni wymknąć się przed tym wszystkim, co się ma dokonać, oraz stanąć przed Synem Człowieka.37 I żył, nauczając dniami w Świątyni; zaś nocami wychodził i przemieszkiwał pod gołym niebem, na górze zwanej Oliwek. 38 A cały lud szedł wcześnie do niego, aby go słuchać w Świątyni.

*21,23 także: obciążonym**21,23 także: karmionym mlekiem*21,24 także: pogan *21,26 gr. oikoumenee

*21,32 także: ród

22. Ale zbliżało się święto Przaśników, zwane Paschą. 2 A przedniejsi kapłani oraz uczeni w Piśmie dociekali jakby go zabić, bowiem się bali ludu. 3 Zaś szatan wstąpił w Judasa, zwanego Iszkariotą, który był z liczby dwunastu. 4 Więc odszedł i rozmawiał z przedniejszymi kapłanami i dowódcami, jakby go im wydać. 5 Zatem ucieszyli się i umó-wili się dać mu srebro. 6 Więc się zgodził oraz szukał stosownej pory, aby go im wydać z dala od tłumu.7 Ale przyszedł dzień Przaśników, w którym należało zabić ofiarę owej Paschy. 8 Więc Jezus posłał Piotra z Janem i powiedział: Wyruszcie i przygotujcie nam Paschę, abyśmy zjedli. 9 Zaś oni mu powiedzieli: Gdzie chcesz abyśmy przygotowali? 10 A on im powie-dział: Oto kiedy TR wejdziecie do miasta, spotka się z wami człowiek niosący dzban wody; idźcie za nim do domu, do którego wchodzi. 11 Powiedzcie też gospodarzowi tego domu: Nauczyciel ci mówi: Gdzie jest kwatera, abym zjadł Paschę z moimi uczniami? 12 A on wam pokaże wielką, usłaną salę na piętrze; tam przygotujcie. 13 Zatem odeszli i znaleźli jak im powiedział, oraz przygotowali wieczerzę paschalną.14 A kiedy przyszła pora, położył się u stołu, a z nim dwunastu apostołów. 15 Potem do nich powiedział: Z tęsknotą zacząłem z wami jeść tą wieczerzę paschalną, zanim przyj-

dzie mi cierpieć. 16 Bowiem mówię wam, że nie będę jej więcej jadł, aż gdy zostanie wy-pełniona w Królestwie Boga. 17 Nadto przyjął kielich, podziękował oraz powiedział: Zro-zumcie to i podzielcie się między sobą. 18 Bo powiadam wam, że nie będę pił z plonu wi-norośli dopóty, aż nie przyjdzie Królestwo Boga. 19 Wziął też przaśny chleb *, podzięko-wał oraz łamał i dał im, mówiąc: To jest moje ciało, które jest za was wyznaczone, to czyńcie na moją pamiątkę **. 20 Podobnie i kielich, po zjedzeniu wieczerzy, mówiąc: Ten kielich to Nowe Przymierze w mojej krwi, która się za was wylewa. 21 Jednakże, oto ręka tego, co mnie wydaje jest ze mną koło stołu. 22 I chociaż Syn Człowieka odchodzi w na-znaczonym czasie, ale biada owemu człowiekowi, przez którego zostaje wydany. 23 A oni zaczęli dociekać między sobą, kto z nich byłby tym, który ma to uczynić. 24 Ale także pojawiła się w nich rywalizacja, kto z nich spodziewa się być większy. 25 Zaś on im powiedział: Królowie narodów są ich panami, a ci, co mają władzę zostają nazwani ich dobroczyńcami. 26 Ale wy nie w ten sposób; a większy wśród was - niech stanie się jak młodociany; a idący na przedzie - jak będący sługą. 27 Bo kto jest większy? Ten leżą-cy u stołu, czy ten będący sługą? Czyż nie leżący u stołu? Ale ja jestem w środku was jako będący sługą. 28 Zaś wy jesteście tymi, którzy ze mną wytrwali w moich doświadcze-niach. 29 A ja ustanawiam wam testamentem królestwo, jak mi ustalił mój Ojciec, 30 aby-ście w moim królestwie jedli i pili przy mym stole oraz usiedli na tronach, sądząc dwana-ście pokoleń Israela.31 Nadto Pan powiedział: Szymonie, Szymonie, oto szatan wyprosił sobie, aby was prze-siać jak zboże. 32 A ja prosiłem o twoje, aby nie ustała twoja wiara; a ty, kiedyś, odwie-dziony od błędu, ugruntuj twoich braci. 33 A on mu powiedział: Panie, jestem gotów iść z tobą do więzienia oraz na śmierć. 34 Zaś on rzekł: Powiadam ci, Piotrze, że nie zapieje dzisiaj kogut, jak najpierw trzykroć się nie wyrzekniesz, że mnie znasz. 35 Nadto im po-wiedział: Kiedy was posyłałem bez sakiewki, torby i butów, czy czegoś brakowało? A oni powiedzieli: Niczego. 36 Następnie im rzekł: Ale teraz, kto ma sakiewkę, niech ją zabie-rze, także i torbę; a kto nie ma, niechaj sprzeda swój płaszcz oraz nabędzie sztylet. 37

Bowiem powiadam wam, że to, co napisane, słusznie ma się we mnie dokonać *: I do

złoczyńców został zaliczony; gdyż to, co mnie dotyczy, ma spełnienie. Izajasz 53,1238 A oni powiedzieli: Panie, oto tu dwa sztylety. Zaś on im rzekł: Wystarczające jest.39 I wyszedł według zwyczaju oraz udał się na górę Oliwek; a jego uczniowie mu towarzy-szyli. 40 Zaś będąc blisko miejsca, powiedział im: Módlcie się, by nie wejść w doświad-czenie. 41 A sam oddalił się od nich na około rzut kamieniem, zgiął kolana oraz się modlił, 42 mówiąc: Ojcze, jeśli chcesz, oddal ode mnie ten kielich; jednakże nie moja wola niech się dzieje, ale Twoja. 43 Lecz ukazał mu się anioł z niebios i go umacniał. 44 A będąc w trwodze, jeszcze gorliwiej się modlił, zaś jego pot stał się jak skrzepy krwi spływające na ziemię. 45 Zaś gdy wstał od modlitwy, przyszedł do uczniów i znalazł ich śpiących ze smutku. 46 Więc im powiedział: Dlaczego śpicie? Wstańcie i módlcie się, abyście nie we-szli w doświadczenie.47 A gdy on jeszcze mówił, oto tłum oraz ten, zwany Judasem, jeden z dwunastu, który szedł przed nimi, i zbliżył się do Jezusa, aby go pocałować. 48 Zaś Jezus mu powiedział: Judasu, pocałunkiem wydajesz Syna Człowieka? 49 A ci przy nim, widząc co się ma zda-rzyć, powiedzieli mu: Panie, czy uderzymy sztyletem? 50 I jakiś jeden z nich uderzył sługę arcykapłana oraz ściął jego prawe ucho. 51 Zaś Jezus odpowiadając, rzekł: Pozwólcie aż do tego stopnia. Także dotknął jego ucha i go uzdrowił. 52 A do przybyłych przeciw niemu przedniejszych kapłanów, dowódców Świątyni oraz starszych, Jezus powiedział: Wyszli-ście jak na zbójcę ze sztyletami i kijami. 53 Kiedy TR co dzień byłem z wami w Świątyni, nie wyciągnęliście rąk przeciwko mnie; ale to jest wasza godzina oraz władza ciemności.54 Zaś kiedy go pojmali - poprowadzili, i wprowadzili do domu arcykapłana. A Piotr towa-rzyszył im z dala. 55 I kiedy oni rozniecili ogień na środku dziedzińca oraz razem usiedli, Piotr usiadł w ich środku. 56 A ujrzawszy go, siedzącego przy świetle, wlepiła w niego

oczy pewna służebna i powiedziała: Ten też z nim był. 57 Ale on się go zaparł, mówiąc: Kobieto, nie znam go. 58 A po krótkiej chwili, ujrzał go ktoś drugi i powiedział: Ty także je-steś z nich; zaś Piotr powiedział: Człowieku, nie jestem. 59 A gdy przeszło około jednej godziny, ktoś inny stwierdził, mówiąc: Naprawdę i ten był z nim, bo też jest Galilejczy-kiem. 60 Zaś Piotr powiedział: Człowieku, nie wiem co mówisz. I zaraz, kiedy on jeszcze mówił, zapiał kogut. 61 Także Pan się odwrócił oraz spojrzał na Piotra. A Piotr przypo-mniał sobie słowo Pana, gdy mu powiedział: Zanim kogut dzisiaj zapieje, trzykroć się mnie wyrzekniesz. 62 Zatem Piotr wyszedł na zewnątrz oraz gorzko zapłakał. 63 A mężo-wie razem trzymali Jezusa i bijąc, naśmiewali się z niego. 64 I zasłaniając go, uderzali jego twarz oraz go pytali, mówiąc: Wyprorokuj, kim jest ten, kto cię uderzył? 65 Także bluźnili i mówili wiele innych rzeczy przeciwko niemu.66 A kiedy się stał dzień, zeszli się starsi ludu, przedniejsi kapłani oraz uczeni w Piśmie, i przyprowadzili go do ich rady, 67 mówiąc: Jeśli ty jesteś Chrystusem, powiedz nam. Ale im rzekł: Jeślibym wam powiedział - nie uwierzycie. 68 Zaś jeślibym spytał - nie odpowie-cie mi, ani nie uwolnicie. 69 Od teraz Syn Człowieka będzie siedział na prawicy potęgi Boga. 70 A wszyscy powiedzieli: Więc ty jesteś Synem Boga? Zaś on do nich rzekł: Wy nazwaliście, że ja jestem. 71 A oni powiedzieli: Czy mamy jeszcze niedostatek świadec-twa? Przecież sami usłyszeliśmy to z jego ust.

*22,19 zwany macą**22,19 także: przypomnienie*22,37 także: spełnić, urzeczywistnić, spełnić do końca, spłacić

23. Zatem całe ich mnóstwo powstało oraz poprowadziło go do Piłata. 2 Zaczęli go też oskarżać, mówiąc: Odkryliśmy TR, że psuje lud oraz zakazuje dawać podatki cesarzowi. Także mówi o sobie, że jest Chrystusem Królem. 3 Zaś Piłat go zapytał, mówiąc: Ty je-steś królem Żydów? A on, odpowiadając mu, rzekł: Ty mówisz. 4 Więc Piłat powiedział do przedniejszych kapłanów oraz tłumów: Nie znajduję żadnej winy w tym człowieku. 5 A oni nalegali, mówiąc: Podburza lud, nauczając po całej Judei; począwszy od Galilei, aż do tutaj.6 A Piłat, gdy usłyszał o Galilei, spytał, czy ten człowiek jest Galilejczykiem. 7 Zaś kiedy odkrył, że jest z terenu zwierzchności Heroda, odesłał go do Heroda - nawet jego, będą-cego w tych dniach w Jerozolimie. 8 A Herod, kiedy ujrzał Jezusa, bardzo się ucieszył, bowiem z powodu wieści o nim, od dość znacznego czasu chciał go zobaczyć. Miał też nadzieję zobaczyć jakiś cud, który się dokonuje przez niego. 9 Więc pytał go w licznych słowach, ale on nic mu nie odpowiadał. 10 Zaś przedniejsi kapłani oraz uczeni w Piśmie stali, gwałtownie go oskarżając. 11 A Herod go zlekceważył, wyśmiał ze swoim wojskiem, odział go białą szatą i posłał Piłatowi. 12 Więc w tym dniu Herod i Piłat stali się z sobą przyjaciółmi, bo wcześniej byli względem siebie we wrogości. 13 Zaś Piłat zwołał przed-niejszych kapłanów, przełożonych i lud, 14 oraz do nich powiedział: Daliście mi człowieka jako tego, co odwraca lud. Więc oto ja, prowadząc wobec was śledztwo, nie znalazłem żadnej winy w tym człowieku. Nie przemawiajcie dłużej przeciw niemu. 15 A nawet Herod - bo odesłałem was do niego – mówi, że oto nic równoważnego śmierci nie jest przez niego spełnione. 16 Zatem skarcę go i uwolnię. 17 Ale miał konieczność, by wypuścić im jednego na święto. 18 Więc wszyscy razem zakrzyknęli, mówiąc: Zgładź tego, a wypuść nam Barabasza; 19 który był wsadzony do więzienia z powodu jakiejś zwady dokonanej w mieście oraz morderstwa. 20 Potem Piłat znowu przemówił, chcąc wypuścić Jezusa. 21

Ale oni wołali, mówiąc: Ukrzyżuj, ukrzyżuj go. 22 Zaś on trzeci raz do nich powiedział: Cóż ten takiego złego uczynił? Nie znalazłem w nim żadnego powodu śmierci; zatem skarcę go i wypuszczę. 23 Ale oni napierali wielkimi głosami, żądając jego ukrzyżowania. Nadto wzmagały się ich głosy oraz głosy przedniejszych kapłanów. 24 Więc Piłat zawyro-

kował, aby wykonać ich prośbę. 25 A wypuścił im tego, o którego prosili, wsadzonego do więzienia z powodu zwady i morderstwa. Zaś Jezusa poddał ich woli.26 A kiedy go odprowadzili - chwycili Szymona, pewnego Cyrenejczyka, który przychodził z pola, oraz nałożyli mu krzyż, aby niósł za Jezusem. 27 Zaś towarzyszyła mu wielka mnogość ludu i niewiast, które go opłakiwały, i zawodziły. 28 Ale Jezus zwrócił się do nich i powiedział: Córki Jerozolimy, nie płaczcie nade mną, ale płaczcie same nad sobą i nad waszymi dziećmi. 29 Bo oto przychodzą dni w których powiedzą: Szczęśliwe bezpłodne. I łona, które nie urodziły, i piersi, co nie karmiły. 30 Wtedy zaczną mówić górom: Padnijcie

na nas, a wzgórzom: Przykryjcie nas. Ozeasz 10,8 31 Gdyż jeśli to czynią wśród zielone-go drzewa, co się stanie na wyniszczonym?32 Ale byli z nim także prowadzeni dwaj różni złoczyńcy, aby zostali zabici. 33 A gdy przy-szli na miejsce zwane Czaszką - tam go ukrzyżowali oraz owych złoczyńców, tego jed-nakże z prawej, a tego z lewej strony. 34 Zaś Jezus powiedział: Ojcze, odpuść im, bo nie wiedzą co czynią. A rozdzielając jego szaty - rzucili losy. 35 Stał też lud oraz się przypa-trywał. Zaś przełożeni wyśmiewali się razem z nimi, mówiąc: Innych uratował, niech ura-tuje siebie, jeśli jest tym wybranym Pomazańcem Boga. 36 Także żołnierze naśmiewali się z niego, przychodząc, podając mu ocet winny, 37 oraz mówiąc: Jeśli ty jesteś królem Żydów, uratuj samego siebie. 38 Był też napisany nad nim tytuł: Ten jest królem Żydów.39 Zaś jeden z zawieszonych złoczyńców spotwarzał go, mówiąc: Jeśli ty jesteś Chrystu-sem, uratuj siebie i nas. 40 A drugi, odpowiadając, gromił go, mówiąc: Ty się nawet Boga nie boisz, że jesteś na tym samym sądzie? 41 My jednak sprawiedliwie, bo odbieramy równoważną zapłatę za to, co zrobiliśmy; ale ten nic grzesznego nie uczynił. 42 Powie-dział też Jezusowi: Przypomnij mnie sobie, Panie, gdy przybędziesz do twojego króle-stwa. 43 Zaś Jezus mu powiedział: Zaprawdę, powiadam ci, dziś będziesz ze mną w raju.44 A było już około szóstej godziny dnia, lecz powstała ciemność na całej ziemi, aż do go-dziny dziewiątej. 45 Więc znajdując się w ciemnościach słońca, rozdarła się też w środku zasłona Świątyni. 46 A Jezus zawołał wielkim głosem, mówiąc: Ojcze, w Twoje ręce po-wierzam mego ducha; to powiedział i skonał. 47 Zaś setnik widząc co się stało, oddał chwałę Bogu, mówiąc: Zaprawdę, to był sprawiedliwy człowiek. 48 Całe też, przybyłe na to widowisko tłumy, gdy zobaczyły co się stało, wracały, bijąc się w swoje piersi. 49 A wszy-scy jego znajomi i niewiasty, które towarzyszyły mu z Galilei, oglądali to, stojąc z daleka.50 I oto mąż z Arymatei, miasta Żydów, imieniem Józef, będący mężem hojnym i sprawie-dliwym, 51 który nie zgadzał się z ich planem, postępowaniem, i który oczekiwał Królestwa Boga; 52 ten przyszedł do Piłata, i poprosił o ciało Jezusa. 53 Zaś gdy je zdjął, owinął je prześcieradłem oraz położył je w wykutym w skale grobowcu, gdzie jeszcze nikt nie był położony. 54 A był dzień Przygotowania i rozbłyskał gwiazdami odpoczynek.55 Ale też towarzyszące niewiasty, przybyłe z Galilei, które były razem z nim, obejrzały grobowiec oraz jak zostało położone jego ciało. 56 Potem wróciły oraz przygotowały won-ności i olejki; a w odpoczynek ustały według przykazania.

24. Zaś pierwszego dnia tygodnia, głębokim świtem, przyszły do grobu niosąc wonno-ści, które przygotowały, i jakieś inne z nimi. 2 I znalazły kamień odtoczony od grobowca. 3

A kiedy weszły, nie znalazły ciała Pana Jezusa. 4 Więc w ich zakłopotaniu względem tego, zdarzyło się także, że oto stanęli przy nich dwaj mężowie w lśniących szatach. 5

Zaś one stały się przestraszone, a gdy schyliły twarze ku ziemi, powiedzieli do nich: Dla-czego szukacie żyjącego pośród umarłych? 6 Nie jest tutaj, lecz wstał. Pamiętajcie jak wam powiedział, kiedy był jeszcze w Galilei, 7 i mówił o Synu Człowieka, że musi zostać wydanym w ręce grzesznych ludzi, zostać ukrzyżowanym, a w trzecim dniu powstać. 8

Zatem przypomniały sobie jego słowa. 9 I wróciły od grobu oraz oznajmiły to wszystko je-denastu, i wszystkim pozostałym. 10 A były to: Maria Magdalena, Joanna i Maria Jakóba; lecz także owe inne z nimi mówiły do apostołów. 11 Lecz te słowa wypowiadane wobec

nich, wydawały się jak głupstwo, zatem im nie wierzyli. 12 Zaś Piotr wstał, pobiegł do gro-bowca, zaglądnął i widzi same leżące prześcieradła; więc odszedł do siebie, dziwiąc się tej sprawie, która się dokonywała. 13 I oto dwaj z nich, w tym samym dniu szli do mia-steczka oddalonego sześćdziesiąt stadionów * od Jerozolimy, które zwano Emaus. 14 Ci także rozmawiali ze sobą o tych wszystkich sprawach, które się stały. 15 A w czasie ich rozmowy oraz dociekań wydarzyło się, że sam Jezus się zbliżył oraz szedł razem z nimi. 16 Ale ich oczy były trzymane, by go nie rozpoznali. 17 Także powiedział do nich: Jakie to słowa, które idąc, rozważacie między sobą? 18 Zaś odpowiadając, jeden imieniem Kle-ofas, rzekł do niego: Ty jedyny jesteś przybyszem w pobliże Jerozolimy, a nie wiesz o tych sprawach, które się w tych dniach w niej dokonały? 19 Więc im powiedział: Jakich? A oni mu powiedzieli: Tych odnośnie Jezusa Nazareńczyka, który był mężem prorokiem, mocnym w dziele i słowie przed Bogiem, oraz przed całym ludem. 20 Lecz także o tym, jak go przedniejsi kapłani i nasi przełożeni wydali na wyrok śmierci, więc go ukrzyżowali. 21 A myśmy się spodziewali, że on jest tym, co ma wykupić Israela. Lecz właśnie - razem z tymi wszystkimi sprawami - dziś mija ten trzeci dzień od którego to się stało. 22 Ale zdu-miały nas pewne niewiasty, z naszych, które były wcześniej przy grobie; 23 a kiedy nie znalazły ciała, przyszły mówiąc, że zobaczyły wizję aniołów, którzy powiadają, że on żyje.24 Więc niektórzy z naszych chodzili do grobowca i tak znaleźli, jak powiedziały niewiasty; ale jego nie zobaczyli. 25 A on do nich rzekł: O nierozsądni oraz powolni sercem, by wie-rzyć dzięki tym wszystkim sprawom, które zapowiedzieli prorocy. 26 Czyż Chrystus nie miał tego wycierpieć oraz wejść do swej chwały? 27 I począwszy od Mojżesza oraz od wszystkich proroków, wytłumaczył im we wszystkich Pismach odnośnie jego samego.28 Zbliżyli się też do miasteczka, gdzie szli, a on utrzymywał, że idzie dalej. 29 Zatem go przymusili, mówiąc: Zostań z nami, bo jest ku wieczorowi i dzień się już nachylił. Więc wszedł, by z nimi zostać. 30 Także się wydarzyło, kiedy on położył się z nimi u stołu, że wziął chleb, uwielbił Boga, a gdy połamał - podał im. 31 Zostały też otwarte ich oczy, więc go poznali; lecz on został ukryty od nich z dala. 32 Mówili też między sobą: Czyż nasze serce nie było w nas płonące, kiedy nam mówił w drodze i gdy nam Pisma otwierał? 33 I o tej samej godzinie wstali, wrócili do Jerozolimy oraz znaleźli zebranych jedenastu, i tych innych z nimi, 34 co mówili, że istotnie Pan się podniósł oraz ukazał się Szymonowi. 35 A oni opowiedzieli to, co się wydarzyło w drodze oraz jak go poznali przy łamaniu chle-ba.36 Zaś kiedy TR to mówili, sam Jezus stanął w ich środku i im powiedział: Pokój wam. 37

Ale spłoszeni i przestraszeni uważali, że widzą ducha. 38 Więc im powiedział: Dlaczego jesteście wstrząśnięci i czemu myśli wznoszą się w waszym sercu? 39 Oglądajcie moje ręce i moje stopy, że ja nim jestem; pomacajcie mnie i zobaczcie, gdyż duch nie ma cie-lesnej natury oraz kości, jak widzicie, że ja mam. 40 A gdy to rzekł - pokazał im ręce i sto-py. 41 A kiedy oni jeszcze nie wierzyli oraz z radości się dziwili, powiedział im: Macie tu coś jadalnego? 42 Zaś oni podali mu część pieczonej ryby oraz z plastra pszczelego mio-du. 43 Więc wziął oraz wobec nich zjadł.44 Ale do nich rzekł: To są słowa, które do was powiedziałem, gdy byłem jeszcze z wami: Jest konieczne, aby wypełnić wszystko, co o mnie napisane w Prawie Mojżesza, Proro-kach i Psalmach. 45 Wtedy otworzył ich umysł, by rozumieli Pisma. 46 Powiedział im tak-że: Tak jest napisane - więc Chrystus tak musiał cierpieć, a trzeciego dnia powstać z martwych. 47 Dzięki jego Imieniu - aż do wszystkich narodów, począwszy od Jerozolimy - ma też zostać podana do wiadomości skrucha i odpuszczenie grzechów. 48 Zaś wy jeste-ście tego świadkami. 49 A oto ja wysyłam do was obietnicę mojego Ojca; ale TR zostańcie w mieście Jerozolimie, aż nie będziecie odziani mocą z wysokości. 50 Wyprowadził ich też na zewnątrz, aż do Betanii, podniósł swoje ręce oraz wielbił im Boga. 51 I w czasie, gdy on im wielbił, stało się, że rozstał się z nimi oraz został zabrany do niebios. 52 A oni

mu się pokłonili oraz z wielką radością wrócili do Jerozolimy. 53 Z powodu tego wszystkie-go byli także w Świątyni, chwaląc i wielbiąc Boga. Amen.

*24,13 stadion - miara długości (ok. 190 m.)

Jan

Dobra Nowina spisana przez Jana

1. Na początku było Słowo *, a Słowo było od ** Boga i Bogiem było Słowo. 2 Ono było na początku ku Bogu. 3 Przez Nie wszystko powstało, a bez Niego ani jedno nie powsta-ło, co jest. 4 W Nim jest * życie, a życie jest * światłem ludzi, 5 i światło ukazuje się w ciemności, a ciemność go nie owładnęła *.6 Powstał człowiek, posłany od Boga, któremu na imię Jan. 7 Ten przyszedł na świadec-two, aby zaświadczył o świetle, by wszyscy wśród * niego uwierzyli. 8 On nie był świa-tłem, ale przyszedł, by mogło być zaświadczone o świetle. 9 Jest * prawdziwe światło, które oświeca każdego człowieka, który przychodzi na świat. 10 Było na świecie i świat wśród * niego powstał, a świat Go nie poznał **. 11 Do swoich własnych * przyszedł, ale swoi Go nie przyjęli. 12 Ale tym, którzy Go przyjęli, dał im moc stać się dziećmi Boga, owym wierzącym co do Jego Imienia; 13 którzy nie z krwi, ani z woli ciała wewnętrznego *, ani z upodobania mężczyzny, ale zostali narodzeni z Boga.14 A Słowo - pełne łaski i prawdy - stało się cielesną naturą oraz rozbiło wśród nas na-miot. Więc oglądaliśmy Jego chwałę, chwałę jako jedynaka u Ojca. 15 Jan świadczy o Nim, więc zawołał, mówiąc: Ten jest * tym, o którym powiedziałem: Ten, co przychodzi po mnie, stał się przede mną, gdyż był * ode mnie pierwszy. 16 Ponieważ z Jego pełni * my wszyscy otrzymaliśmy, i to łaskę za łaską. 17 Bo Prawo zostało nadane przez Mojże-sza, zaś łaska i prawda stała się przez Jezusa Chrystusa. 18 Boga nikt nigdy nie widział; to jedyny Syn, który jest na łonie Ojca, Ten wytłumaczył.19 A takie jest świadectwo Jana, gdy Żydzi * z Jerozolimy wysłali kapłanów oraz Lewitów, aby go zapytali: Kto ty jesteś? 20 Więc się zgodził i nie zaprzeczył, a wyznał: Ja nie je-stem Chrystusem. 21 Zapytali go także: Więc kim? Czy ty jesteś Eliaszem? I mówi: Nie jestem. Czy ty jesteś prorokiem? A odpowiedział: Nie. 22 Zatem mu powiedzieli: Kim je-steś? Abyśmy mogli dać odpowiedź tym, którzy nas posłali. Co mówisz o samym sobie? 23 Zatem powiedział: Ja jestem głosem wołającego na pustkowiu: Wyprostujcie drogę

Pana, jak powiedział prorok Izajasz. Izajasz 40,3 24 Byli też posłani niektórzy spośród fa-ryzeuszy. 25 Więc zapytali go oraz mu powiedzieli: Dlaczego zatem, chrzcisz, skoro ty nie jesteś Chrystusem, ani Eliaszem, ani prorokiem? 26 Zaś Jan odpowiedział im, mówiąc: Ja chrzczę w wodzie, a pośród was stanął ten, którego wy nie dostrzegacie. 27 On jest tym, co przychodzi za mną, a który był przede mną; ja mu nie jestem godny rozwiązać rzemień jego sandała. 28 To się stało w Betabarze, za Jordanem, gdzie był Jan i chrzcił. 29 Zaś nazajutrz, Jan widzi przychodzącego do niego Jezusa i mówi: Oto baranek Boga, który usuwa * grzech świata. 30 Ten jest tym, o którym ja powiedziałem: Za mną przycho-dzi mąż, który się stał przede mną, gdyż był pierwszy ode mnie. 31 Ja go także nie zna-łem; ale TR dlatego przyszedłem - chrzcząc w wodzie - aby mógł zostać objawiony * Isra-elowi. 32 Jan też zaświadczył, mówiąc: Widzę * Ducha, który zstępuje z niebios, podob-nie jak gołębica, i na nim pozostał. 33 Ja go także nie znałem, ale Ten, który mnie posłał by chrzcić w wodzie, Ten mi powiedział: Na kogo zobaczysz zstępującego Ducha, co na nim spocznie, ten jest tym, co chrzci w Duchu Świętym. 34 Więc ja zobaczyłem oraz za-świadczam, że ten jest Synem Boga.35 Zaś nazajutrz Jan znowu stanął oraz dwóch z jego uczniów. 36 A gdy się przypatrzył przechodzącemu Jezusowi, mówi: Oto baranek Boga. 37 A kiedy mówił, usłyszeli go ci dwaj uczniowie, więc podążyli za Jezusem. 38 Zaś Jezus się odwrócił, ujrzał ich towarzy-szących i im mówi: Czego szukacie? A oni mu powiedzieli: Rabbi (czyli po przetłumacze-niu jest nazwany: Nauczycielem - Mistrzem), gdzie mieszkasz? 39 Mówi im: Chodźcie i

zobaczcie. Więc poszli i zobaczyli gdzie się zatrzymuje i tego dnia z nim pozostali; a było około dziesiątej godziny. 40 To był Andrzej, brat Szymona Piotra, jeden z dwóch, którzy usłyszeli od Jana i za nim poszli. 41 Ten znajduje najpierw swojego brata Szymona i mu mówi: Znaleźliśmy Mesjasza * (co jest tłumaczone jako Chrystus *). 42 I nawet go zapro-wadzili do Jezusa. A Jezus przypatrzył mu się i powiedział: Ty jesteś Szymon, syn Jona-sza; ty będziesz nazwany Kefas (co się tłumaczy - Piotr).43 A nazajutrz, Jezus życzył sobie wyjść do Galilei. Znajduje też Filipa oraz mu mówi: Pójdź za mną. 44 Zaś Filip był z Betsaidy, z miasta Andrzeja i Piotra. 45 Filip znajduje Na-tanela * i mu mówi: Znaleźliśmy Jezusa, syna Józefa z Nazaretu, o którym Mojżesz napi-sał w Prawie i napisali Prorocy. 46 A Natanel mu powiedział: Czy z Nazaretu może być coś dobrego *? Mówi mu Filip: Chodź i zobacz. 47 A gdy Jezus zobaczył przychodzącego do niego Natanela, mówi o nim: Oto prawdziwy Israelita, w którym nie ma zdrady *. 48

Mówi mu Natanel: Skąd mnie znasz? A Jezus odpowiadając, rzekł mu: Zanim cię Filip zawołał, zobaczyłem cię gdy byłeś pod figowym drzewem. 49 Odpowiedział Natanel i mu rzekł: Nauczycielu - Mistrzu, ty jesteś Synem Boga, ty jesteś Królem Israela. 50 Zatem Jezus odpowiadając, mu rzekł: Wierzysz, ponieważ ci powiedziałem, że zobaczyłem cię pod figowcem? Większe rzeczy od tych zobaczysz. 51 Także mu mówi: Zaprawdę, za-prawdę, mówię wam, od tej chwili będziecie widzieli otwarte niebiosa oraz aniołów Boga wstępujących i zstępujących na Syna Człowieka.

*1,1 także: Mądrość; ponadto: myśl; wyrocznia; podstawa, decyzja, zasada, motyw; ład, porzą-dek, prawo natury **1,1 także: ku, wobec, na skutek, zgodnie z, stosownie do*1,4 w oryginale: czas przeszły, niedokonany*1,5 także: schwyciła, opanowała; pojęła*1,7 także: z powodu, dla, przez*1,9; *1,10; *1,15 tak jak *1,4*1,10 także: przez; z powodu; dla**1,10 także: zrozumiał, uznał*1,11 także: odrębnych, odpowiednich, stosownych*1,13 gr. sarks; także: cielesnej natury, osobowości opartej na cielesnej naturze*1,16 także: zupełności, doskonałości; zawartości*1,19 czyli Israelici z pokolenia Judasa (Judy); poprawnie: Judejczycy*1,29 także: bierze, dźwiga*1,31 także: odsłonięty*1,32 w oryginale: czas teraźniejszy, dokonany*1,41 z hebr. Mesjasz; z gr. Chrystus; co znaczy: Pomazaniec Boga*1,45 ST z hebr. Nathaneela*1,46 także: odpowiedniego, prawego, sprawiedliwego, łaskawego, doskonałego*1,47 także: podstępu, chytrości

2. A trzeciego dnia zdarzyło się wesele w Kanie Galilei i była tam matka Jezusa. 2 Ale na wesele został zaproszony też Jezus oraz jego uczniowie. 3 Więc gdy zabrakło wina, matka Jezusa mówi do niego: Wina nie mają. 4 Mówi jej Jezus: Co mnie i tobie, niewia-sto? Jeszcze nie nadeszła moja godzina. 5 A jego matka mówi sługom: Uczyńcie, cokol-wiek by wam mówił. 6 A było tam sześć kamiennych stągwi, ustawionych według * obrzę-du oczyszczania Żydów, które mieściły w sobie po dwie, albo trzy miary **. 7 Mówi im Je-zus: Napełnijcie stągwie wodą. Więc napełnili je aż do góry. 8 Mówi im także: Teraz za-czerpnijcie oraz nieście mistrzowi ceremonii. Zatem zanieśli. 9 Zaś gdy mistrz ceremonii skosztował wody, która stała się winem, a nie wiedział skąd ono jest (ale wiedzieli słudzy, co zaczerpnęli wodę), mistrz ceremonii woła oblubieńca *, 10 i mu mówi: Każdy człowiek stawia najpierw dobre wino, a kiedy staną się pijani, wtedy gorsze; a ty dobre wino za-chowałeś aż do teraz. 11 Ten początek znaków * uczynił Jezus w Kanie Galilei oraz obja-

wił swoją chwałę, więc uwierzyli w niego jego uczniowie. 12 Potem zszedł do Kafarnaum - on, jego matka, jego bracia oraz jego uczniowie, ale nie pozostali tam wiele dni.13 A była blisko żydowska Pascha, więc Jezus wszedł * do Jerozolimy. 14 Zaś w Świątyni znalazł sprzedających byki, owce, gołębie oraz siedzących bankierów. 15 Więc uczynił bicz ze sznurków i wszystkich wyrzucił ze Świątyni, także owce i byki, a pieniądze wy-mieniaczy rozsypał i powywracał stoły. 16 Powiedział też sprzedającym gołębie: Usuńcie to stąd, nie czyńcie domu mego Ojca - domem targowiska. 17 Więc jego uczniowie przy-pomnieli sobie, że jest napisane: Zapał o Twój dom mnie pochłania. Psalm 69,10 18 Za-tem odpowiedzieli mu Żydzi, mówiąc: Jaki nam znak ukazujesz, że to czynisz? 19 A Je-zus odpowiedział, mówiąc: Zniszczcie * tą Świątynię, a w trzy dni ją wzniosę **. 20 Więc Żydzi powiedzieli: Ta Świątynia była budowana czterdzieści sześć lat, a ty ją wzniesiesz w trzy dni? 21 Ale on mówił o Świątyni swojego ciała. 22 Zatem gdy został wskrzeszony z martwych, jego uczniowie przypomnieli sobie, że to mówił i uwierzyli Pismu oraz słowu, które powiedział Jezus.23 A kiedy w święto, w Paschę, był w Jerozolimie, wielu uwierzyło w jego Imię, widząc znaki, które czynił. 24 Ale sam Jezus nie powierzał im samego siebie, dlatego, że on znał wszystkich; 25 także nie miał potrzeby, aby ktoś miał zaświadczyć o człowieku, bo sam wiedział, co było * w człowieku.

*2,6 także: z powodu, w celu**2,6 hebr. baty, czyli ok. 36 l.*2,9 także: pana młodego*2,11 także: cudów*2,13 wszedł pod górę, bowiem Jerozolima jest najwyżej położona z miast judzkich.*2,19 także: rozwiążcie, znieście, unieważnijcie**2,19 także: wskrzeszę, wzniosę z martwych*2,25 w oryginale: czas przeszły, niedokonany

3. A był człowiek z faryzeuszów, któremu na imię Nikodem, przełożony Żydów; 2 ten przyszedł nocą do Jezusa i mu powiedział: Rabbi, wiemy że jesteś nauczycielem, co przybył od Boga; bo nikt nie może czynić tych cudów, które ty czynisz, jeśliby z nim nie był Bóg. 3 Odpowiedział Jezus i rzekł: Zaprawdę, zaprawdę powiadam ci, jeśli ktoś nie zostanie zrodzony na nowo *, nie może ujrzeć Królestwa Boga. 4 A Nikodem mówi do niego: Jak człowiek może zostać zrodzony, będąc stary? Czy może powtórnie wejść do łona swojej matki i zostać narodzony? 5 Jezus odpowiedział: Zaprawdę, zaprawdę powia-dam ci, jeśli ktoś nie zostanie zrodzony z wody i Ducha, nie jest w stanie wejść do Króle-stwa Boga. 6 To zrodzone z cielesnej natury - jest cielesną naturą; ale to zrodzone z Du-cha - jest duchem. 7 Nie dziw się, że ci powiedziałem: Jest wam konieczne zostać zro-dzonymi z niebios. 8 Duch * śle tchnienie gdzie chce i słyszysz Jego głos, lecz nie wiesz skąd przychodzi i dokąd zmierza; taki jest każdy, kto zostaje zrodzony z Ducha. 9 Więc Nikodem odpowiedział, mówiąc mu: Jak to się może stać? 10 A Jezus odpowiadając, rzekł mu: Ty jesteś nauczycielem Israela, a tego nie wiesz? 11 Zaprawdę, zaprawdę po-wiadam ci, że co wiemy - mówimy i co widzieliśmy - świadczymy, a naszego świadectwa nie przyjmujecie. 12 Jeśli wam powiedziałem ziemskie sprawy - a nie wierzycie, jak uwie-rzycie kiedy wam powiem niebiańskie? 13 Także nikt nie wszedł do niebios, lecz tylko Ten, który zszedł z niebios; Syn Człowieka, który jest w Niebie. 14 I jak Mojżesz wywyż-szył węża na pustkowiu, tak jest słuszne, by został wywyższony Syn Człowieka; 15 aby każdy, kto w niego wierzy nie zginął, ale miał życie wieczne. 16 Bowiem Bóg tak umiłował świat, że dał swego jednorodzonego Syna, aby każdy, kto w niego wierzy - nie zginął, ale miał życie wieczne. 17 Gdyż Bóg nie posłał na świat swojego Syna, aby świat sądził, lecz aby świat mógł przez niego zostać zbawiony. 18 Kto w niego wierzy - nie zostanie oskar-żony *; a niewierzący już został oskarżony, gdyż nie uwierzył co do Imienia jednorodzo-

nego Syna Boga. 19 Zaś to jest oskarżenie, że światło przyszło na świat, ale ludzie bar-dziej umiłowali ciemność niż światło, bo dział się ich porządek, czyli bezbożne działania. 20 Bowiem każdy, kto prowadzi podłe sprawy * - nienawidzi światła i nie wychodzi naprze-ciw światłu, by nie mogły zostać zbadane ** jego czyny. 21 Ale kto czyni prawdę * - wy-chodzi naprzeciw światłu, aby zostały ukazane jego dokonane czyny; że jest w Bogu.22 Po tych wydarzeniach Jezus przyszedł do ziemi Judy *, jak również jego uczniowie, i razem z nimi tam przebywał oraz chrzcił. 23 Zaś Jan także chrzcił w Ainon, blisko Salim, bo było tam wiele wód; więc przybywali i zostawali zanurzani. 24 Gdyż Jan nie był jeszcze wtrącony do więzienia. 25 Zatem z powodu uczniów Jana, powstał spór pośród Żydów, odnośnie oczyszczania. 26 Więc przyszli do Jana oraz mu powiedzieli: Rabbi, ten który był z tobą za Jordanem i któremu ty zaświadczyłeś - oto on chrzci oraz wszyscy do niego przychodzą. 27 A Jan odpowiadając, rzekł: Człowiek nie jest w stanie wziąć ani jednego, jeśli mu to nie będzie dane z niebios. 28 Wy sami mi świadczycie, że powiedziałem: Ja nie jestem Chrystusem, ale jestem posłany na jego przedzie. 29 Kto ma oblubienicę * - ten jest oblubieńcem **; a przyjaciel oblubieńca stoi, słucha go oraz raduje się przyjem-nością z powodu głosu oblubieńca; otóż ta moja radość została wypełniona. 30 Jemu trze-ba wzrastać, zaś mnie stawać się mniejszym.31 Kto przychodzi z wysokości jest ponad wszystkimi. Kto jest z ziemi - jest ze świata i mówi z tego porządku świata; a kto przychodzi z niebios jest ponad wszystkimi. 32 Co wi-dzi oraz usłyszał - to poświadcza, ale nikt nie przyjmuje jego świadectwa. 33 Ten, co przy-jął jego świadectwo, przypieczętował, że Bóg jest prawdomówny *. 34 Bowiem ten, które-go Bóg posłał, mówi słowa Boga; gdyż Bóg nie daje Ducha z powodu miary *. 35 Ojciec miłuje Syna i wszystkie rzeczy oddał w jego rękę. 36 Kto wierzy w Syna ma życie wieczne, zaś nieposłuszny * Synowi nie zobaczy życia, lecz spoczywa na nim gniew Boga.

*3,3 także: z góry, z niebios; od początku*3,8 także: wiatr*3,18 także: oddzielony, osądzony, oceniony, skazany, potępiony*3,20 także: interesy**3,20 także: oskarżone, rozsądzone, poprawione, próbowane*3,21 także: szczerość, prawdomówność, prawdziwość*3,22 czyli ziemi przynależnej pokoleniu Judy*3,29 także: pannę młodą**3,29 także: panem młodym*3,33 także: realny, prawdziwy, rzeczywisty*3,34 także: mierzonej wielkości, proporcji*3,36 także: nie wierzący, nie słuchający, nie dający się przekonać

4. Więc gdy się Jezus dowiedział, że faryzeusze usłyszeli, iż Jezus czyni i chrzci licz-niejszych uczniów niż Jan, 2 (a przecież sam Jezus nie chrzcił, ale jego uczniowie), 3

opuścił Judeę, i znowu odszedł do Galilei. 4 A było mu konieczne przechodzić przez Sa-marię. 5 Zatem przychodzi do miasta Samarii, zwanego Sychar, blisko terenu, który Ja-kób dał swojemu synowi Józefowi. 6 A było tam źródło Jakóba. Więc Jezus, strudzony od wędrówki, tak tylko przysiadł sobie przy zdroju; a była jakoś szósta godzina. 7 Przychodzi również niewiasta z Samarii, aby zaczerpnąć wody. A Jezus jej mówi: Daj mi pić. 8 Po-nieważ jego uczniowie odeszli do miasta, aby nakupić żywności. 9 Zatem owa niewiasta, Samarytanka, mu mówi: Jakże ty, będąc Żydem, prosisz pić ode mnie, kobiety samary-tańskiej? (Gdyż Żydzi nie utrzymują stosunków z Samarytanami). 10 A Jezus odpowiada-jąc, rzekł jej: Gdybyś dostrzegła dar Boga oraz kim jest ten, który do ciebie mówi: Daj mi pić; ty byś go poprosiła, a dałby ci wodę żyjącą. 11 Mówi mu niewiasta: Panie, nie masz ani czerpaka, a studnia jest głęboka, zatem skąd masz wodę żyjącą? 12 Czy ty jesteś znaczniejszy od naszego przodka Jakóba, który dał nam tą studnię, sam z niej pił, oraz jego synowie i jego trzody? 13 A Jezus odpowiadając jej, rzekł: Każdy, kto pije z tej wody,

znowu będzie pragnął; 14 zaś kto wypije z wody, którą ja mu dam, nie będzie pragnął na wieczność; a woda którą mu dam, stanie się w nim zdrojem wody, co wytryskuje ku życiu wiecznemu. 15 Mówi do niego niewiasta: Panie, daj mi tę wodę, abym nie zapragnęła, ani nie chodziła tu czerpać.16 Mówi jej Jezus: Idź, zawołaj swojego męża i przyjdź tutaj. 17 A niewiasta odpowiadając, rzekła: Nie mam męża. Mówi jej Jezus: Dobrze powiedziałaś: Nie mam męża. 18 Bo mia-łaś pięciu mężów, a ten, którego teraz masz, nie jest twoim mężem; to prawdziwie powie-działaś. 19 Mówi mu niewiasta: Panie, widzę, że ty jesteś prorokiem. 20 Nasi ojcowie od-dają cześć na tej górze *; a wy powiadacie, że w Jerozolimie jest miejsce, gdzie trzeba oddawać cześć. 21 Mówi jej Jezus: Kobieto, wierz mi, że przychodzi godzina, kiedy ani na tej górze, ani w Jerozolimie nie będziecie oddawać Ojcu czci. 22 Wy oddajecie cześć Temu, którego nie znacie; my oddajemy cześć Temu, którego znamy; ponieważ zbawie-nie * jest od ** Żydów. 23 Lecz nadchodzi godzina i jest teraz, gdy prawdziwi czciciele będą czcić Ojca w Duchu i prawdzie. 24 Bo i Ojciec szuka tych, którzy Go tak czczą. Bóg jest Duchem, więc owi czciciele powinni Go czcić w Duchu i prawdzie. 25 Mówi mu nie-wiasta: Wiem, że przychodzi Mesjasz, nazwany Chrystusem; a gdy on przyjdzie, wszyst-ko nam oznajmi. 26 Mówi jej Jezus: Ja nim jestem; ten, który tobie mówi. 27 A na to przyszli jego uczniowie i dziwili się, że rozmawiał z kobietą; jednakże nikt nie powiedział: Czego szukasz? Lub: Dlaczego z nią rozmawiasz? 28 A niewiasta zostawiła swój dzban, odeszła do miasta i mówi ludziom: 29 Idźcie, zobaczcie człowieka, który mi wszystko powiedział, cokolwiek uczyniłam; czyż ten nie jest Chrystusem? 30 Zatem wy-szli z miasta i przychodzili do niego.31 W międzyczasie prosili go uczniowie, mówiąc: Rabbi, zjedz. 32 Zaś on im powiedział: Ja mam pokarm do zjedzenia, którego wy nie widzicie. 33 Więc uczniowie mówili do sie-bie: Czy ktoś mu przyniósł jeść? 34 Mówi im Jezus: Moim pokarmem jest, by uczynić wolę Tego, który mnie posłał oraz dokonać Jego dzieła. 35 Czyż wy nie mówicie: Jest już czteromiesięczny okres, zatem nadchodzi żniwo? Oto wam mówię, podnieście wasze oczy i obejrzyjcie krainy, że TR już bieleją do żniwa. 36 Także ten, który żnie, odbiera * za-płatę oraz zbiera owoc do życia wiecznego, by siejący i żnący mógł się wspólnie cieszyć. 37 Gdyż w tym jest prawdziwe słowo: Inny jest siejący, a inny żnący. 38 Ja was wysłałem zbierać to, nad czym wy się nie trudziliście; inni się natrudzili, a wyście weszli w ich pra-cę.39 Zaś z tamtego miasta uwierzyło w niego wielu Samarytan, z powodu słowa niewiasty, która świadczyła: Powiedział mi wszystko, co uczyniłam. 40 Zatem gdy przyszli do niego Samarytanie, prosili go, aby u nich pozostał; i pozostał tam dwa dni. 41 Nadto znacznie liczniejsi uwierzyli z powodu jego słowa. 42 A kobiecie mówili: Już nie z powodu twojego gadania wierzymy; bo sami usłyszeliśmy oraz wiemy, że ten jest naprawdę Chrystusem, zbawicielem świata.43 Zaś po dwóch dniach wyszedł stamtąd i odszedł do Galilei. 44 Bowiem sam Jezus za-świadczył, że prorok nie ma szacunku w swojej ojczyźnie. 45 Więc gdy przyszedł do Gali-lei, Galilejczycy przyjęli go radośnie, gdyż widzieli wszystko, co w święto zrobił w Jerozo-limie, bo i oni przyszli na święto.46 Zatem znowu przyszedł do Kany Galilei, gdzie uczynił wino z wody. A był w Kafarnaum pewien królewski dworzanin, którego syn chorował. 47 Ten usłyszał, że z Judei do Galilei nadchodzi Jezus, więc poszedł do niego oraz go prosił, aby zszedł oraz uleczył jego syna; bo miał umierać. 48 Zatem Jezus powiedział do niego: Nie uwierzycie, jeśli nie zo-baczycie znaków i cudów. 49 A ów królewski przyjaciel mówi do niego: Panie, zejdź zanim moje dziecko umrze. 50 Mówi mu Jezus: Idź, twój syn żyje. I uwierzył ten człowiek słowu, które powiedział mu Jezus oraz poszedł. 51 A gdy on jeszcze schodził, wyszli mu naprze-ciwko jego słudzy i oznajmili, mówiąc: Twój chłopiec żyje. 52 Więc dowiadywał się od nich o godzinę, w której miał się lepiej. Zatem mu powiedzieli: Wczoraj, o siódmej godzinie

opuściła go gorączka. 53 I ojciec poznał, że to w owej godzinie, w której Jezus mu powie-dział: Twój syn żyje; i uwierzył on oraz cały jego dom. 54 Ten, drugi z kolei znak uczynił Jezus, gdy przyszedł z Judei do Galilei.

*4,20 chodzi o górę Garazim*4,22 także: ratunek, ocalenie, wyzwolenie**4,22 także: pośród, z powodu*4,36 także: ogarnia, rozumie

5. Po tym było święto Żydów, więc Jezus wszedł do Jerozolimy. 2 A przy bramie Owczej w Jerozolimie jest sadzawka, zwana po hebrajsku Bethezda, która ma pięć kruż-ganków. 3 Leżało w nich wielkie mnóstwo chorujących - ślepych, chromych, wyniszczo-nych; czekających na poruszenie wody. 4 Gdyż w czasie stosownej pory, do sadzawki zstępował anioł oraz poruszał wodę; a następnie kto pierwszy wszedł po wzruszeniu wody, stawał się zawsze zdrowym, kiedy był owładnięty chorobą. 5 Ale był tam pewien człowiek, mający trzydzieści osiem lat w swej chorobie. 6 Kiedy Jezus go ujrzał jak leży oraz poznał, że ma tę dolegliwość już długi czas, mówi mu: Chcesz stać się zdrowy? 7 A chory mu odpowiedział: Panie, nie mam człowieka, aby mnie wrzucił do sadzawki, kiedy poruszy się woda. A w tym czasie, gdy ja przychodzę, inny przede mną wchodzi. 8 Mówi mu Jezus: Wstań, zabierz swój materac i chodź. 9 Więc ów człowiek zaraz stał się zdro-wy, wziął swój materac i chodził. Ale w owym dniu był szabat. 10 Zatem Żydzi mówili uzdrowionemu: Jest szabat, nie wolno ci nosić twojego materacu. 11 Odpowiedział im: Ten, który mnie zdrowym uczynił, powiedział mi: Zabierz swój materac i chodź. 12 Spytali go: Kto jest owym człowiekiem, który ci powiedział: Zabierz swój materac i chodź? 13 Ale uzdrowiony nie wiedział kto to jest, gdyż Jezus oddalił się od tłumu, który był w tym miej-scu. 14 Potem Jezus go odnajduje w Świątyni oraz mu mówi: Oto stałeś się zdrowy; wię-cej nie błądź *, aby ci się coś gorszego nie stało. 15 Więc ten człowiek odszedł oraz oznajmił Żydom, że to Jezus jest tym, co go uczynił zdrowym. 16 I z tego powodu Żydzi prześladowali Jezusa oraz pragnęli go zabić, bo uczynił to w szabat. 17 Ale Jezus im od-powiedział: Mój Ojciec działa aż do tej chwili i ja działam. 18 Zatem, z tego powodu, Żydzi jeszcze bardziej pragnęli go zabić, bo nie tylko łamał szabat, ale i Boga nazywał swoim Ojcem, czyniąc siebie podobnym * Bogu.19 A Jezus im odpowiedział, mówiąc: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam, Syn nie może nic uczynić od siebie, jeśli nie widzi czyniącego to Ojca; bowiem co Ten by czynił, to i Syn jednakowo czyni. 20 Gdyż Ojciec miłuje Syna i wszystko mu ukazuje, co sam czyni, oraz pokaże mu większe od tych dzieła, abyście wy podziwiali. 21 Bo jak Ojciec bu-dzi umarłe i ożywia, tak też Syn ożywia, których chce. 22 Gdyż Ojciec ani nikogo nie są-dzi, ale cały sąd oddał Synowi, 23 by wszyscy czcili Syna, jak czczą Ojca. Kto nie czci Syna - nie czci Ojca, który go posłał. 24 Zaprawdę, zaprawdę mówię wam: Kto słucha mojego słowa oraz wierzy Temu, który mnie posłał, ma życie wieczne i nie wyrusza na sąd, ale przeszedł ze śmierci do życia. 25 Zaprawdę, zaprawdę mówię wam, że przycho-dzi godzina i jest teraz, gdy umarli usłyszą głos Syna Boga, a ci, co usłyszeli - ożyją. 26

Bowiem jak Ojciec ma życie w samym sobie, tak i dał Synowi mieć życie w samym sobie. 27 Dał mu też władzę czynić sąd, ponieważ jest Synem Człowieka. 28 Nie dziwcie się temu, bo przychodzi godzina, w której wszyscy w grobach usłyszą jego głos; 29 i ci, co uczynili szlachetne *, będą wywołani ** na powstanie do życia; a ci, którzy dokonali złe ***, na powstanie do sądu.30 Ja nie mogę nic czynić sam od siebie; jak słyszę - tak sądzę, a mój sąd jest sprawiedli-wy, bo nie pragnę mojej woli, ale woli Ojca, który mnie posłał. 31 Jeśli ja bym wydawał świadectwo sam o sobie, moje świadectwo nie byłoby prawdziwe. 32 Jest inny, co świad-czy o mnie i wiem, że prawdziwe jest świadectwo, które o mnie potwierdza. 33 Wy wysłali-ście do Jana, zatem zaświadczył prawdzie. 34 Ale ja nie otrzymuję świadectwa od czło-

wieka; a to mówię, byście wy mogli zostać zbawieni. 35 On był lampką zapaloną i pokaza-ną, zaś wy chcieliście się do czasu cieszyć w jego świetle. 36 Ale ja mam świadectwo większe od Jana; bowiem dzieła, które mi Ojciec wyznaczył, abym je mógł dopełnić - te dzieła, które ja czynię świadczą o mnie, że wysłał mnie Ojciec. 37 Zatem Ojciec, który mnie posłał, Ten o mnie zaświadcza. Ani Jego głosu nie usłuchacie, ani Jego postaci nie zobaczycie, 38 i nie TR mieszka w was Jego słowo; bo wy nie wierzycie temu, którego On posłał. 39 Badacie Pisma, gdyż wydaje się wam, że w nich macie życie wieczne, a one świadczą o mnie. 40 Lecz nie chcecie do mnie przyjść, abyście mieli życie.41 Nie przyjmuję * chwały ** od ludzi; 42 ale poznaję was, że nie macie w sobie miłości Boga. 43 Ja przyszedłem w Imieniu mojego Ojca - a mnie nie przyjmujecie; jeśli inny by przyszedł we własnym imieniu - tego przyjmiecie. 44 Jakże możecie uwierzyć, wy, którzy bierzecie chwałę od samych siebie, nie szukając chwały od jedynego Boga? 45 Nie mnie-majcie, że ja was oskarżam przed Ojcem; oskarżającym was jest Mojżesz, w którym wy macie nadzieję. 46 Bo gdybyście wierzyli Mojżeszowi, uwierzylibyście i mnie, gdyż on o mnie napisał. 47 Ale jeśli nie wierzycie jego Pismom, jakże uwierzycie moim słowom?

*5,14 także: nie grzesz, nie chybiaj celu*5,18 także: jednakim, równym*5,29 także: przydatne, odpowiednie, dobre, prawe, sprawiedliwe**5,29 także: wyprowadzeni, wyjdą***5,29 także: podłe, nędzne*5,41 także: rozumiem**5,41 także: zaszczytu, sławy, wspaniałości, opinii

6. Potem Jezus odszedł poza morze Tyberiady, które jest w Galilei. 2 A towarzyszył mu wielki tłum, bo widzieli jego cuda, które czynił na chorych. 3 Zaś Jezus wszedł na górę i tam siedział ze swoimi uczniami. 4 A blisko była Pascha, święto Żydów. 5 Więc Je-zus podniósł oczy i ujrzał, że idzie do niego wielki tłum, i mówi do Filipa: Gdzie kupimy chleby, aby ci mogli zjeść? 6 A mówił to, wypróbowując go, bo sam wiedział, co ma czy-nić. 7 Odpowiedział mu Filip: Nie wystarczą im chleby za dwieście denarów, choćby każ-dy wziął coś małego. 8 Mówi mu jeden z jego uczniów - Andrzej, brat Szymona Piotra: 9

Jest tu pewien chłopiec, który ma pięć chlebów jęczmiennych i dwie ryby; ale cóż to jest dla tak wielu? 10 Zaś Jezus powiedział: Spowodujcie, aby ludzie się rozłożyli. A w tym miejscu była wielka trawa. Więc rozłożyli się mężowie w liczbie około pięciu tysięcy. 11 A Jezus wziął chleby, uczynił podziękowanie i rozdał uczniom, zaś uczniowie leżącym; po-dobnie i z rybek, ile chcieli. 12 Zaś gdy zostali nasyceni, mówi swoim uczniom: Zbierzcie zbywające ułomki, aby jakiś nie został zagubiony. 13 Więc zebrali i napełnili z pięciu chle-bów jęczmiennych - dwanaście koszy ułomków, które zbyły tym, co jedli. 14 A ludzie, kie-dy ujrzeli cud *, który uczynił Jezus, mówili: Ten jest prawdziwie prorokiem, przychodzą-cym na świat. 15 Jezus też poznał, że zamierzają przyjść i go porwać, aby uczynić kró-lem, zatem znowu sam jeden wrócił na górę. 16 A gdy był wieczór, jego uczniowie zeszli do morza, 17 weszli do łodzi i wyruszyli za morze, do Kafarnaum. Lecz stała się już ciem-ność, a Jezus jeszcze do nich nie dotarł. 18 Natomiast morze zostało rozbudzone dęciem wielkiego wiatru. 19 A kiedy odwiosłowali jakieś dwadzieścia pięć, czy trzydzieści stadiów *, widzą Jezusa chodzącego po morzu i będącego blisko łodzi; zatem się przestraszyli. 20

Zaś on im mówi: Ja jestem; nie bójcie się. 21 Chcieli go także wziąć do łodzi, a łódź zaraz pojawiła się przy ziemi, do której się posuwali.22 Zaś nazajutrz, tłum stojący za morzem zobaczył, że nie było tam drugiej łodzi - tylko jedna, w którą weszli jego uczniowie. I że Jezus nie wszedł do łodzi ze swoimi uczniami, ale jego uczniowie odpłynęli sami, 23 (a przyszły tylko łodzie z Tyberiady, blisko miejsca, gdzie zjedli chleb Pana, który dziękował). 24 Więc kiedy tłum zobaczył, że nie ma tam Je-zusa, ani jego uczniów, sami weszli do łodzi i szukając Jezusa, przybyli do Kafarnaum. 25

A gdy znaleźli go za morzem, powiedzieli mu: Rabbi, kiedy się tu pojawiłeś? 26 Odpowie-dział im Jezus, mówiąc: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam, nie szukacie mnie ponie-waż ujrzeliście znaki, lecz ponieważ zjedliście z chlebów i zostaliście nasyceni. 27 Zara-biajcie * pokarm nie gnijący; pokarm, co pozostaje niezmiennym ku życiu wiecznemu, który wam da Syn Człowieka; bowiem jego upełnomocnił Ojciec, Bóg. 28 Zatem powie-dzieli do niego: Co mamy czynić, abyśmy wykonali prace * Boga? 29 A Jezus odpowie-dział, mówiąc im: To jest dzieło Boga, abyście byli przekonani * względem tego, którego On wysłał. 30 Zatem mu powiedzieli: Jaki TR wywołasz znak, żebyśmy zobaczyli oraz ci uwierzyli? Co sobie zapracujesz? 31 Nasi przodkowie zjedli mannę na pustkowiu, jak jest napisane: Chleb z niebios dał im zjeść. II Mojżesza 16,14; Psalm 78,24 32 Zatem Jezus im powiedział: Zaprawdę, zaprawdę mówię wam, to nie Mojżesz dał wam chleb z niebios; a mój Ojciec daje wam prawdziwy chleb z niebios. 33 Gdyż chlebem Boga jest Ten, co zstępuje z niebios i daje światu życie.34 Zatem powiedzieli do niego: Panie, daj nam zawsze tego chleba. 35 A Jezus im powie-dział: Ja jestem ten chleb życia. Kto przychodzi do mnie - nie odczuł głodu, a przekonany względem mnie - nie będzie nigdy pragnął. 36 Ale powiedziałem wam, że także mnie wi-dzicie - a nie wierzycie. 37 Wszystko, co mi daje Ojciec - przyjdzie do mnie; a tego, co do mnie przychodzi - nie wyrzucę na zewnątrz. 38 Bo nie zstąpiłem z niebios, by czynić moją wolę, ale wolę Tego, który mnie posłał. 39 Zaś to jest wolą Ojca, który mnie posłał, abym z wszystkiego, co mi dał - niczego z tego nie zgubił, ale podniósł * je w dniu ostatnim **. 40

Bo to jest wolą Tego, który mnie posłał, aby każdy, kto widzi Syna i wierzy względem nie-go, miał życie wieczne; a ja go podniosę w dniu ostatnim.41 Zatem Żydzi szemrali co do niego, bo powiedział: Ja jestem chlebem, który zstąpił z niebios, 42 i mówili: Czyż nie jest to Jezus, syn Józefa, którego ojca i matkę my znamy? Jak więc, on teraz mówi, że zstąpił z niebios? 43 Zatem Jezus im odpowiedział, mówiąc: Nie szemrajcie między sobą. 44 Nikt nie może do mnie przyjść, jeśli go nie pociągnie Oj-ciec, który mnie posłał. A tego, kto przyjdzie podniosę w dniu ostatnim. 45 Jest napisane w Prorokach: A wszyscy będą wykształceni przez Boga. Izajasz 54,13; Jeremjasz 31,34 Zatem każdy, kto usłyszał od Ojca i się nauczył – do mnie przychodzi. 46 Nie, że ktoś ujrzał Ojca; gdyż tylko ten, co jest od Boga - widzi Ojca. 47 Zaprawdę, zaprawdę po-wiadam wam, kto wierzy we mnie ma życie wieczne. 48 Ja jestem chlebem życia. 49 Wasi przodkowie zjedli na pustyni mannę i umarli. 50 Po to jest chleb, co zstępuje z niebios, aby ktokolwiek z niego zje, także nie umarł. 51 Ja jestem chlebem żyjącym, który zstąpił z niebios. Jeśli ktoś zje z tego chleba, będzie żył na wieczność; a chlebem, który ja dam za życie świata, jest moja cielesna natura *.52 Więc Żydzi sprzeczali się ze sobą, mówiąc: Jakże ten może nam dać zjeść swoją cie-lesną naturę? 53 A Jezus im powiedział: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam, jeśli nie zjecie cielesnej natury Syna Człowieka i nie wypijecie jego przelanej krwi - nie macie w sobie życia. 54 Kto je moją cielesną naturę oraz pije moją krew ma życie wieczne, a ja go podniosę w dniu ostatnim. 55 Bowiem moja cielesna natura na pewno jest pokarmem, a moja krew na pewno jest napojem. 56 Kto je moją cielesną naturę i pije moją krew - we mnie mieszka *, a ja w nim. 57 Jak mnie posłał żyjący Ojciec, a ja żyję dla Ojca, tak i ten, który mnie spożywa, także ten będzie dla mnie żył. 58 To jest chleb, co zstąpił z niebios. Nie jak za waszych przodków, którzy zjedli mannę i umarli. Kto je ten chleb będzie żył na wieczność. 59 To powiedział w bóżnicy, ucząc w Kafarnaum.60 Zatem wielu z jego uczniów, kiedy to usłyszało, powiedziało: Twarde * to jest słowo; któż go może słuchać? 61 Ale Jezus widząc w sobie, że jego uczniowie o to szemrają, powiedział im: To was gorszy? 62 A jeśli ujrzycie Syna Człowieka wstępującego gdzie był wcześniej? 63 Duch jest ożywiający, ciało wewnętrzne nic nie pomaga *; słowa, które ja wam mówię, są Duchem i są życiem. 64 Ale są pewni z was, którzy nie wierzą. Bo Jezus wiedział od początku, którzy są niewierzący, i kto jest tym, co go ma wydać. 65 Mówił też:

Dlatego wam powiedziałem, że nikt nie może do mnie przyjść, jeśli mu to nie zostało dane od mego Ojca. 66 Od tego czasu wielu z jego uczniów odeszło wstecz i już z nim nie chodzili. 67 Zatem Jezus powiedział do dwunastu: Czy i wy chcecie odejść? 68 Odpowiedział mu Szymon Piotr: Panie, do kogo pójdziemy? Ty masz słowa życia wiecznego; 69 a myśmy uwierzyli i poznali, że ty jesteś Chrystus, Syn Boga żywego. 70 Odpowiedział im Jezus: Nie ja was sobie wybrałem dwunastu, więc jeden z was jest tym oszczerczym *. 71 A mówił o Juda-su, synu Szymona Iszkarioty; gdyż ten miał go wydać, będąc jednym z dwunastu.

*6,14 także: znak*6,19 miara długości, ok. 190 m*6,27 także: czyńcie, wykonujcie, spełniajcie*6,28 także: dzieła, sprawy*6,29 także: wierzyli, ufali*6,39 także: wskrzesił, wzbudził**6,39 także: najgorszym*6,51 gr. sarks; także: ciało wewnętrzne, osobowość oparta na cielesnej naturze*6,56 także: pozostaje, trwa, czeka*6,60 także: silne, ostre, okrutne, harde*6,63 także: wspiera, jest pożyteczne, ma zysku*6,70 także: oczerniającym, niesłusznie oskarżającym, obmawiającym (cechy szatana)

7. Potem Jezus chodził po Galilei, bo nie chciał chodzić w Judei, gdyż Judejczycy * chcieli go zabić. 2 A było blisko żydowskie Święto Namiotów *. 3 Więc jego bracia powie-dzieli do niego: Odejdź stąd oraz idź do Judei, aby i twoi uczniowie obejrzeli twoje dzieła, te które czynisz. 4 Bowiem nikt nie czyni nic w ukryciu oraz sam pragnie żyć otwarcie. Je-śli czynisz takie rzeczy, uczyń siebie widocznym światu. 5 Gdyż nawet jego bracia nie mieli do niego zaufania. 6 Zatem Jezus im mówi: Mój czas jeszcze nie nadszedł, ale wasz czas jest zawsze gotowy. 7 Świat nie może was nienawidzić, ale mnie nienawidzi, gdyż ja o nim świadczę, że jego czyny są * złe **. 8 Wy wejdźcie na święto; ja jeszcze nie wchodzę na to święto, bo mój czas jeszcze się nie wypełnił. 9 To im powiedział oraz po-został w Galilei.10 Zaś kiedy jego bracia poszli, wtedy i on wszedł na święto, nie jawnie, ale jakby w ukry-ciu. 11 Ponieważ Żydzi szukali go w święto i mówili: Gdzie on jest? 12 Był także względem niego wielki pomruk w tłumach. Z jednej strony mówili: Jest dobry; ale inni mówili: Nie, tylko zwodzi tłum. 13 Lecz nikt o nim nie mówił otwarcie, z powodu żydowskiej bojaźni *.14 Zaś już w połowie święta Jezus wszedł do Świątyni i uczył. 15 Zatem Żydzi dziwili się, mówiąc: Jakże ten, nie ucząc się, zna Pisma? 16 Odpowiedział im Jezus i rzekł: Moja na-uka nie jest moja, ale Tego, który mnie posłał. 17 Jeśli ktoś chce czynić Jego wolę - roze-zna co do tej nauki, czy jest od Boga, czy też ja od samego siebie mówię. 18 Kto mówi od samego siebie - pragnie własnej chwały; a kto pragnie chwały Tego, który go posłał - ten jest uczciwy i nie ma w nim niesprawiedliwości. 19 Czy nie Mojżesz dał wam Prawo? A nikt z was Prawa nie czyni. Dlaczego pragniecie mnie zabić? 20 Więc tłum odpowiadając, rzekł: Demona masz; kto cię pragnie zabić? 21 A Jezus odpowiedział, mówiąc im: Zrobi-łem jedno dzieło, a wszyscy się dziwicie. 22 Przez to Mojżesz wyznaczył wam obrzezkę (nie, że jest z powodu Mojżesza, ale z powodu przodków) i w szabat obrzezujecie czło-wieka. 23 Skoro człowiek, aby nie zostało złamane Prawo Mojżesza, otrzymuje obrzezkę w szabat - dlaczego się na mnie gniewacie, że w szabat uczyniłem zdrowym całego czło-wieka? 24 Nie sądźcie według patrzenia, lecz sądźcie sądem sprawiedliwym.25 Zatem niektórzy z Jerozolimczyków mówili: Nie jest to ten, którego pragną zabić? 26 A oto mówi otwarcie i nic mu nie mówią. Czy przywódcy naprawdę nie uznali, że ten jest w istocie Chrystusem? 27 Lecz wiemy, skąd on jest; zaś kiedy Chrystus przybywa, nikt nie wie, skąd jest. 28 A Jezus zawołał w Świątyni, ucząc i mówiąc: Więc mnie znacie oraz

wiecie skąd jestem; a nie przyszedłem sam od siebie, ale godny jest zaufania Ten, który mnie posłał, a którego wy nie znacie. 29 Ja Go znam, bo jestem od Niego i On mnie po-słał. 30 Zatem pragnęli go pojmać, ale nikt nie narzucił na niego ręki, bo jeszcze nie przy-szła jego godzina. 31 Zaś wielu z tłumu uwierzyło w niego i mówili: Gdyby przyszedł Chry-stus, czy by uczynił więcej znaków od tych, które ten uczynił?32 Ale faryzeusze usłyszeli tłum mruczący odnośnie niego opinie, więc przedniejsi kapłani oraz faryzeusze posłali podwładnych, aby go pojmali. 33 A Jezus im powiedział: Jeszcze mały czas jestem z wami i odchodzę do Tego, który mnie posłał. 34 Będziecie mnie szu-kać * i nie znajdziecie; a gdzie ja jestem, wy nie jesteście w stanie ** przyjść. 35 Więc Ży-dzi mówili między sobą: Dokąd on ma zamiar pójść, że my go nie znajdziemy? Czy za-mierza wyruszyć do diaspory * Greków i uczyć Greków? 36 Na co jest to słowo, które po-wiedział: Szukać mnie będziecie i nie znajdziecie; a gdzie ja jestem, wy nie jesteście w stanie przyjść?37 Zaś w ostatnim, wielkim dniu święta, Jezus stanął i zawołał, mówiąc: Jeśli ktoś pra-gnie, niech przychodzi do mnie i pije. 38 Temu, co we mnie wierzy - jak powiedziało Pi-smo - z jego wnętrza wytrysną strumienie wody żyjącej. 39 A to mówił o Duchu, którego mieli brać ci, którzy względem niego wierzą; bo Duch Święty nie był jeszcze dany, gdyż Jezus nie został jeszcze wyniesiony.40 Zatem wielu z tłumu, gdy usłyszało te słowa, mówiło: Ten jest na pewno prorokiem. 41

Drudzy mówili: To jest Chrystus; zaś inni mówili: Czy Chrystus przybywa z Galilei? 42

Czy Pismo nie powiedziało, że Chrystus przybywa z nasienia Dawida i ze wsi Betlejem, gdzie był Dawid? 43 Więc stał się przez niego rozłam w tłumie. 44 A niektórzy z nich chcieli go pojmać, ale nikt nie narzucił rąk na niego.45 Zaś podwładni przyszli do przedniejszych kapłanów i faryzeuszy, a tamci im powie-dzieli: Dlaczego go nie przyprowadziliście? 46 Podwładni odpowiedzieli: Człowiek nigdy tak nie mówił, jak ten człowiek. 47 A faryzeusze im odpowiedzieli: Czy i wy jesteście zwie-dzeni? 48 Czy ktoś z przywódców lub faryzeuszów uwierzył względem niego? 49 Tylko ten tłum, nie znający Prawa; są przeklęci. 50 Mówi do nich Nikodem, który był jednym z nich i przyszedł do niego nocą: 51 Czy nasze Prawo sądzi człowieka, jeśli wpierw nie usłyszy od niego wyjaśnień oraz nie pozna, co czyni? 52 Odpowiadając mu, rzekli: Czy ty też je-steś z Galilei? Zbadaj i zobacz, że prorok nie zostaje podniesiony z Galilei.53 I każdy poszedł do swojego domu.

*7,1 spolszczone: Żydzi*7,2 hebr. Sukkot, zwane także: Świętem Szałasów, Plonów, Zbiorów*7,7 dokładnie: jest**7,7 także: złośliwe, niegodziwe, obelżywe*7,13 przed Bogiem, lub władzą*7,34 także: badać, dociekać, pragnąć**7,34 także: zdołacie, możecie*7,35 czyli do Żydów żyjących w rozproszeniu, poza terenem Israela

8. Zaś Jezus poszedł na górę Oliwek. 2 A świtem znów przybył do Świątyni, usiadł oraz ich uczył; a przybył do niego cały lud. 3 Ale uczeni w Piśmie i faryzeusze przyprowa-dzają niewiastę przyłapaną na cudzołóstwie, po czym postawili ją w środku 4 oraz mu mó-wią: Nauczycielu, ta niewiasta została przyłapana jako jawna cudzołożnica; 5 zaś Moj-żesz, w Prawie, nakazał nam takie kamienować; a ty co mówisz? 6 Ale mówili to, wysta-wiając go na próbę, aby go mieli za co oskarżyć. Zaś Jezus schylił się ku dołowi i zapisy-wał palcem na ziemi *. 7 A gdy go powstrzymywali - pytając, podniósł się oraz do nich po-wiedział: Bezgrzeszny z was, niech pierwszy rzuci na nią kamień. 8 I znowu schylił się ku dołowi oraz pisał po ziemi. 9 Więc kiedy to usłyszeli i rozsądzili na skutek sumienia - wy-chodzili jeden za drugim, począwszy od starszyzny, aż do najlichszych, i Jezus został

sam oraz ta niewiasta, co stała w środku. 10 Więc Jezus się podniósł, a nikogo nie wi-dząc, tylko ową kobietę, powiedział jej: Niewiasto, gdzie są twoi oskarżyciele? Nikt cię nie potępił? 11 Zaś ona powiedziała: Nikt, Panie. A Jezus jej powiedział: Ja także cię nie po-tępiam; idź i już więcej nie grzesz.12 Nadto Jezus znowu im powiedział, mówiąc: Ja jestem światło świata; kto za mną idzie - nie będzie chodził w ciemności, ale będzie miał światło życia. 13 Zatem faryzeusze mu powiedzieli: Ty świadczysz sam o sobie, twoje świadectwo nie jest prawdziwe. 14 A Je-zus im odpowiedział, mówiąc: Choćbym ja świadczył o samym sobie, moje świadectwo jest prawdziwe; bo wiem skąd przyszedłem i dokąd idę; ale wy nie wiecie skąd przycho-dzę i dokąd idę. 15 Wy sądzicie według cielesnej natury, ja nie sądzę nikogo. 16 Zaś jeśli-bym i ja sądził, mój sąd jest prawdziwy; bo nie jestem sam, ale ja i Ojciec, który mnie po-słał. 17 A w waszym Prawie jest napisane, że świadectwo dwóch ludzi jest prawdziwe. 18

Ja świadczę o samym sobie oraz świadczy o mnie Ojciec, który mnie posłał. 19 Więc mu mówili: Gdzie jest twój ojciec? A Jezus odpowiedział: Ani nie znacie mnie, ani mojego Ojca; jeślibyście mnie znali, znalibyście także mojego Ojca. 20 Te rzeczy Jezus powie-dział w skarbcu, ucząc w Świątyni. Nikt go także nie pojmał, bo nie przyszła jeszcze jego godzina.21 Zatem Jezus znów im powiedział: Ja odchodzę, więc będziecie mnie szukać oraz po-mrzecie w waszym grzechu. A gdzie ja odchodzę, wy nie jesteście w stanie pójść. 22

Więc Żydzi mówili: Czy sam siebie zabije, bo mówi: Gdzie ja odchodzę, wy nie jesteście w stanie pójść? 23 Powiedział im także: Wy jesteście z tych poniżej, ja jestem z tych w górze; wy jesteście z tego świata, ja nie jestem z tego świata. 24 Zatem wam powiedzia-łem, że pomrzecie w waszych grzechach. Gdyż jeśli nie uwierzycie, że Ja jestem, umrzecie w waszych grzechach. 25 Więc mu mówili: Kim ty jesteś? A Jezus im powie-dział: Ktoś pierwszeństwa; oraz wam mówię. 26 Co do waszego, wiele mam mówić i od-dzielać; prawdomówny jest tylko Ten, kto mnie posłał; a ja mówię na świecie to, co usły-szałem od Niego. 27 Lecz nie poznali, że to im Ojciec mówił *. 28 Więc Jezus im powie-dział: Gdy wywyższycie Syna Człowieka, wtedy poznacie, że to Ja jestem i nie robię nic od samego siebie, ale tak mówię, jak mnie nauczył Ojciec. 29 A Ten, który mnie posłał, jest ze mną; Ojciec nie zostawił mnie samego, gdyż ja zawsze robię te rzeczy, które Mu się podobają. 30 I gdy on mówił te rzeczy, wielu uwierzyło względem niego.31 Zatem Jezus mówił do Żydów, którzy mu uwierzyli: Jeśli wy wytrwacie * w moim sło-wie, na pewno jesteście moimi uczniami; 32 i poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli. 33

Odpowiedzieli mu: Jesteśmy nasieniem Abrahama i nikt, nigdy nie jest poddany. Jakże ty mówisz: Staniecie się wolni? 34 Odpowiedział im Jezus: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam, że każdy, kto popełnia grzech, jest niewolnikiem * grzechu. 35 A niewolnik nie mieszka w domu na wieczność, ale Syn mieszka na wieczność. 36 Zatem jeśli Syn was wyzwoli - będziecie prawdziwie wolni. 37 Wiem, że jesteście nasieniem Abrahama; jednak pragniecie mnie zabić, bo moje słowo nie ma w was miejsca. 38 Ja mówię to, co widzia-łem przy moim Ojcu, dlatego i wy to czyńcie, co widzieliście u waszego ojca.39 Odpowiadając mu, rzekli: Naszym ojcem jest Abraham. Mówi im Jezus: Jeśli jesteście dziećmi Abrahama - czyńcie uczynki Abrahama. 40 A teraz pragniecie mnie zabić; czło-wieka, który powiedział wam prawdę, jaką usłyszał od Boga; Abraham tego nie zrobił. 41

Wy robicie uczynki waszego ojca. Zatem mu powiedzieli: My nie zostaliśmy spłodzeni z cudzołóstwa *; mamy jednego Ojca - Boga. 42 Powiedział im Jezus: Gdyby waszym Oj-cem był Bóg - byście mnie miłowali, bo ja wyszedłem od Boga i przychodzę. Nie przysze-dłem od samego siebie, ale On mnie posłał. 43 Dlaczego nie rozumiecie mojej mowy? Gdyż nie możecie słuchać mojego słowa. 44 Wy jesteście z tego oszczerczego * ojca i chcecie czynić pragnienia waszego ojca. On był od początku zabójcą człowieka i nie trwał ** w prawdzie, gdyż w nim nie ma prawdy; kiedy mówi kłamstwo, mówi ze swoich własnych ***, bo jest kłamcą i jego ojcem. 45 A mnie, ponieważ mówię prawdę, mnie nie

wierzycie. 46 Kto z was oskarża mnie co do grzechu? Jeżeli mówię prawdę, dlaczego TR

mi nie wierzycie? 47 Kto jest z Boga - słucha spraw Boga; wy nie słuchacie dlatego, bo nie jesteście z Boga.48 Zatem Żydzi mu odpowiedzieli, mówiąc: Czy my nie mówimy dobrze, że ty jesteś Sa-marytaninem * i masz demona? 49 Jezus odpowiedział: Ja nie mam demona, lecz czczę mojego Ojca, a wy mnie nisko cenicie. 50 Ja nie szukam swojej chwały; ale jest ten, co jej szuka i oskarża. 51 Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Jeśli ktoś zachowa moje słowo, nie zobaczy śmierci na wieczność. 52 Zatem Żydzi mu powiedzieli: Teraz poznaliśmy, że masz demona. Umarł Abraham i prorocy, a ty mówisz: Jeśli ktoś zachowa moje słowo, nie doświadczy śmierci na wieczność. 53 Czy ty jesteś większy od naszego ojca Abraha-ma, który umarł? Umarli także prorocy; kim siebie czynisz? 54 A Jezus odpowiedział: Je-śli ja samego siebie wynoszę, moja chwała jest niczym. Żyje mój Ojciec, On mnie wyno-si, Ten o którym wy mówicie, że jest waszym Bogiem. 55 Lecz Go nie znacie, ale ja Go znam, i jeślibym powiedział, że Go nie znam, będę kłamcą podobnym do was; ale Go znam oraz zachowuję Jego słowo. 56 Wasz ojciec Abraham niezwykle się ucieszył, że będzie widział mój czas, i zobaczył, i był uradowany. 57 Więc Żydzi powiedzieli do niego: Jeszcze nie masz pięćdziesięciu lat, a zobaczyłeś Abrahama? 58 Powiedział im Jezus: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam, zanim Abraham się urodził - Jam Jest. 59 Zatem unieśli kamienie, aby na niego rzucić; ale Jezus się ukrył oraz przechodząc przez ich środek, wyszedł ze Świątyni; nawet w ten sposób ich minął.

*8,6 także: kraju*8,27 czas przeszły, niedokonany*8,31 także: zamieszkacie, pozostaniecie, zaczekacie*8,34 także: poddanym, sługą*8,41 także: prostytucji, rozpusty*8,44 gr. diabolos; także: oczerniającego, niesłusznie oskarżającego, obmawiającego (cechy szatana)**8,44 także: był postanowiony***8,44 rzeczownikowo: z prywatnej własności*8,48 pochodzącym z Samarii, uważanej za terytorium pogan (porównaj: Jan 8, 41)

9. A przechodząc, ujrzał człowieka ślepego od urodzenia. 2 Więc spytali go jego ucznio-wie, mówiąc: Rabbi, kto zgrzeszył - on, czy jego rodzice, że się ślepy urodził? 3 A Jezus odpowiedział: Ani on nie zgrzeszył, ani jego rodzice, lecz by na nim mogły zostać ukaza-ne dzieła Boga. 4 Trzeba mi czynić dzieła Tego, co mnie posłał, dopóki jest dzień *; bo-wiem nadchodzi noc, gdy nikt nie może działać. 5 Kiedy jestem na świecie - jestem świa-tłem świata. 6 To powiedział, po czym splunął na ziemię i ze śliny uczynił błoto oraz bło-tem posmarował przy oczach ślepego. 7 Powiedział mu także: Idź do sadzawki Siloam (co się tłumaczy: Posłany) i się umyj. Więc poszedł i się umył, i przyszedł widząc. 8 Dla-tego sąsiedzi oraz ci, którzy go widywali przedtem, że był ślepy, mówili: Czy ten nie jest tym, co siedzi i żebrze? 9 Inni mówili: To jest on; zaś drudzy: Podobny do niego. A on mówił: Ja jestem. 10 Zatem mu powiedzieli: Jak zostały otwarte twoje oczy? 11 Zaś tamten odpowiedział, mówiąc: Człowiek zwany Jezusem zrobił błoto, posmarował moje oczy oraz mi powiedział: Idź do sadzawki Siloam i się umyj; więc odszedłem, umyłem się i przejrzałem. 12 Zatem mu powiedzieli: Gdzie on jest? Mówi: Nie wiem.13 Więc go prowadzą - owego niegdyś ślepego - do faryzeuszy. 14 A był szabat, gdy Je-zus zrobił błoto oraz otworzył jego oczy. 15 Zatem także faryzeusze znowu go pytali, jak przejrzał? A on im powiedział: Włożył mi błoto na oczy, umyłem się oraz widzę. 16 Więc niektórzy z faryzeuszy mówili: Ten człowiek nie jest od Boga, gdyż nie zachowuje szaba-tu. Zaś inni mówili: Jak może grzeszny człowiek czynić takie cuda? I był wśród nich roz-łam. 17 Zatem znowu mówią ślepemu: Ponieważ otworzył twoje oczy, co ty o nim mówisz? A on powiedział: Jest prorokiem.

18 Lecz Żydzi nie wierzyli względem niego, że był ślepy i przejrzał, dopóki nie zawołali ro-dziców tego, co przejrzał. 19 I ich pytali, mówiąc: Ten jest waszym synem, o którym wy mówicie, że się urodził ślepy? Jak więc, teraz widzi? 20 Zatem jego rodzice odpowiedzieli, mówiąc: Wiemy, że to jest nasz syn i że się ślepy urodził; 21 ale jak teraz widzi - nie wie-my, względnie kto otworzył jego oczy - my nie wiemy. Ma kwiat wieku, jego spytajcie, a on sam powie o sobie. 22 To powiedzieli jego rodzice, ponieważ bali się Żydów; bowiem Żydzi już postanowili, że jeśli ktoś uzna go Chrystusem – aby stał się wyłączony z bóżni-cy. 23 Dlatego jego rodzice powiedzieli: Ma kwiat wieku, jego spytajcie. 24 Więc powtórnie zawołali tego człowieka, który był ślepy oraz mu powiedzieli: Oddaj chwałę Bogu; my wie-my, że ten człowiek jest grzeszny *. 25 A tamten odpowiedział, mówiąc: Czy jest grzesz-ny, nie wiem; wiem tylko to, że byłem ślepym, a teraz widzę. 26 Więc znowu mu powie-dzieli: Co ci uczynił? Jak otworzył twoje oczy? 27 Odpowiedział im: Już wam mówiłem, a nie pojęliście; po co znowu chcecie słuchać? Czy i wy chcecie być jego uczniami? 28

Zatem go zwymyślali i powiedzieli: Ty jesteś uczniem tamtego; a my jesteśmy uczniami Mojżesza. 29 My wiemy, że Bóg przemówił do Mojżesza; ale nie wiemy skąd jest tamten. 30 Odpowiedział ów człowiek, mówiąc im: To jest dziwne, że wy nie wiecie skąd on jest, a otworzył moje oczy. 31 Wiemy, że Bóg nie słucha grzesznych, ale jeśli ktoś byłby bogo-bojny oraz czynił Jego wolę - tego słucha. 32 Od wieku nie zostało usłyszane, by ktoś otworzył oczy temu, co się narodził ślepym. 33 Gdyby ten nie był od Boga, nie byłby w sta-nie nic uczynić. 34 Odpowiadając mu, rzekli: Ty się cały narodziłeś w grzechach, i ty nas uczysz? Po czym go wyrzucili na zewnątrz.35 Jezus także usłyszał, że wyrzucili go na zewnątrz, więc go znalazł i mu powiedział: Wierzysz ty w Syna Boga? 36 A tamten odpowiedział, mówiąc: A kto nim jest, Panie, abym uwierzył względem niego? 37 Jezus mu powiedział: Nawet go ujrzałeś; jest nim ten, który z tobą mówi. 38 A on powiedział: Wierzę, Panie. I mu się pokłonił. 39 Zaś Jezus po-wiedział: Ja przyszedłem na ten świat na sądową sprawę *, aby niewidzący - widzieli, a widzący - stali się ślepymi. 40 Usłyszeli to niektórzy spośród faryzeuszów, co z nim byli, zatem mu powiedzieli: Czy i my jesteśmy ślepi? 41 Jezus im powiedział: Jeślibyście byli ślepymi - nie mielibyście winy; ale teraz mówicie – widzimy, więc wasza wina trwa *.

*9,4 także: pora, czas, termin*9,24 także: błądzący, mylący się*9,39 także: sąd, wyrok*9,41 także: pozostaje na miejscu, czeka

10. Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam, kto nie wchodzi do zagrody owiec przez bramę, lecz wchodzi inną drogą, ten jest oszustem i rabusiem; 2 a kto wchodzi przez bra-mę, ten jest pasterzem owiec. 3 Temu odźwierny otwiera, a owce słuchają jego głosu; i po imieniu woła swoje owce oraz je wyprowadza. 4 Kiedy wypędzi swoje owce, udaje się przed nie, a owce idą za nim, bo znają jego głos. 5 Zaś za obcym * nie pójdą, ale uciekną od niego, bowiem nie znają głosu obcych. 6 Taką przypowieść powiedział im Jezus; ale oni nie zrozumieli czym było to, co im mówił.7 Zatem Jezus znów im powiedział: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam, że ja jestem bramą owiec. 8 Wszyscy, ilu ich przyszło przede mną, są oszustami i rabusiami; a owce ich nie usłuchały. 9 Ja jestem bramą; jeśli ktoś przyjdzie przeze mnie - będzie zbawiony, i wejdzie, wyruszy oraz znajdzie pastwisko. 10 Złodziej nie przychodzi inaczej, lecz aby wy-kradł, zabił i zgubił - ja przyszedłem by miały życie i miały pod dostatkiem. 11 Ja jestem dobry pasterz. Dobry pasterz składa * swe życie za owce. 12 Najemnik i ten, co nie jest pasterzem, którego trzoda nie jest własna, widząc przychodzącego wilka, opuszcza owce i ucieka, a wilk je porywa oraz rozprasza owce. 13 Zaś najemnik ucieka, bo jest pra-cownikiem najemnym oraz nie martwi się * o owce. 14 Ja jestem dobrym pasterzem, znam moje i one mnie znają. 15 Jak zna mnie Ojciec, a ja znam Ojca. Zatem moje życie

daję za owce. 16 Mam także inną trzodę, która nie jest z tej owczarni - i tamte trzeba mi przyprowadzić; a będą słuchać mojego głosu i będzie jedno stado oraz jeden pasterz. 17

Dlatego miłuje mnie Ojciec, bo ja daję me życie, abym je znowu odebrał *. 18 Nikt go ode mnie nie bierze, lecz ja daję je z samego siebie; mam siłę je dać i mam możność je zno-wu otrzymać; to polecenie otrzymałem od mego Ojca.19 Z powodu tych słów, znowu powstał rozłam między Żydami. 20 Więc wielu z nich mówi-ło: Demona ma i szaleje; dlaczego go słuchacie? 21 Inni mówili: To nie są słowa opętane-go; czy demon może otworzyć oczy ślepych?22 Zaś w Jerozolimie było wtedy Święto Świateł * i była zima; 23 a Jezus przechadzał się w Świątyni, w portyku Salomona. 24 Więc obstąpili go Żydzi i mu mówili: Aż do jakiego czasu odrzucasz * nasze serca? Jeśli ty jesteś Chrystusem, powiedz nam to otwarcie. 25

Jezus im odpowiedział: Powiedziałem wam, a nie wierzycie; dzieła, które ja robię w Imie-niu mojego Ojca - to one o mnie świadczą. 26 Ale wy nie wierzycie; bo, jak wam powie-działem, nie jesteście z moich owiec. 27 Moje owce słuchają mego głosu, ja je znam i za mną idą; 28 a ja im daję życie wieczne, zatem nie zginą na wieczność; także nikt ich nie wyrwie z mojej ręki. 29 Mój Ojciec, który mi je dał, jest większy od wszystkich i nikt nie może ich wyrwać z ręki mojego Ojca. 30 Ja i Ojciec jesteśmy jedno *.31 Zatem Żydzi znowu porwali kamienie, aby go ukamienować. 32 Jezus im odpowiedział: Przedstawiłem wam wiele szlachetnych uczynków od mego Ojca; z powodu którego z tych uczynków mnie kamienujecie? 33 Odpowiedzieli mu Żydzi, mówiąc: Nie kamienuje-my cię za dobry uczynek, ale za bluźnierstwo; że ty, będąc człowiekiem, samego siebie czynisz Bogiem. 34 Jezus im odpowiedział: Czy nie jest napisane w waszym Prawie: Ja

powiedziałem: Jesteście bogami ? Psalm 82,6 35 Jeśli tamtych, do których było słowo Boga, nazwał bogami, a Pismo nie może zostać unieważnione *; 36 dlaczego temu, które-go Ojciec uczynił świętym oraz posłał na świat, wy mówicie: Bluźnisz; ponieważ powie-działem: Jestem Synem Boga? 37 Jeśli nie czynię dzieł mojego Ojca - nie wierzcie mi; 38

zaś jeśli czynię i jeśli mi nie wierzycie - wierzcie dziełom, byście poznali oraz mogli uwie-rzyć, że Ojciec jest we mnie, a ja w Nim. 39 Zatem znowu pragnęli go pojmać; ale uszedł z ich ręki.40 I znowu odszedł na drugą stronę Jordanu *, na miejsce gdzie był Jan, który przedtem chrzcił, i tam mieszkał. 41 Więc wielu przychodziło do niego i mówili: Wprawdzie Jan nie uczynił żadnego cudu, ale prawdziwe było wszystko, cokolwiek Jan o nim powiedział. 42 I wielu tam uwierzyło względem niego.

*10,5 także: wrogim, należącym do kogoś innego*10,11 także: wyznacza, deponuje*10,13 także: troszczy się, stara się, dba, przejmuje się*10,17 także: otrzymał, przyjął; wziął za żonę*10,22 hebr. Chanuka

*10,24 także: usuwasz; podnosisz, unosisz wzwyż*10,30 także: ten sam*10,35 także: rozwiązane, zniszczone, zniesione, przekroczone*10,40 z gr.; z hebr. Jardenu

11. A chorował pewien Łazarz z Betanii, z miasteczka Marii oraz jej siostry Marty. 2

Zaś Maria, której brat Łazarz chorował, była tą, która namaściła Pana wonnym olejkiem oraz wytarła jego stopy swoimi włosami. 3 Zatem siostry wysłały do niego, mówiąc: Panie, oto choruje ten, którego kochasz. 4 Zaś Jezus, gdy to usłyszał, powiedział: Ta choroba nie jest na śmierć, ale dla chwały Boga, aby przez nią mógł zostać wyniesiony Syn Boga. 5 A Jezus umiłował Martę, jej siostrę oraz Łazarza. 6 Więc gdy usłyszał, że choruje, wte-dy pozostał dwa dni w tym miejscu, jakim był. 7 Lecz potem mówi uczniom: Chodźmy znowu do Judei. 8 Mówią mu uczniowie: Rabbi, teraz Żydzi chcieli cię ukamienować i

znowu tam idziesz? 9 Jezus odpowiedział: Czyż dzień nie ma dwunastu godzin? Jeśli ktoś będzie chodził w dzień - nie dozna urazy, gdyż widzi światło tego świata. 10 Ale jeśli ktoś będzie chodził w nocy - dozna urazy, bo nie ma w nim światła. 11 To powiedział oraz po tym im mówi: Nasz przyjaciel Łazarz zasnął; ale idę, aby go zbudzić. 12 Więc ucznio-wie mu powiedzieli: Panie, skoro zasnął - będzie przyprowadzony bezpiecznie. 13 Ale Je-zus mówił o jego śmierci; a tamci uważali, że mówi o zaśnięciu snem. 14 Wtedy Jezus powiedział im otwarcie: Łazarz umarł. 15 Więc raduję z się powodu was, że tam nie byłem - abyście uwierzyli; ale chodźmy do niego. 16 A Tomasz, zwany Dwojaki, powiedział współuczniom: Chyba i my pójdziemy, abyśmy z nim umarli.17 Zatem gdy Jezus przyszedł, zastał go leżącego już cztery dni w grobie. 18 A Betania była blisko Jerozolimy, jakieś piętnaście stadionów *. 19 Do Marty i Marii przyszło też wie-lu z Żydów, aby je mogli pocieszać odnośnie brata. 20 Więc Marta, gdy usłyszała, że Je-zus idzie, wyszła naprzeciw niego, a Maria siedziała w domu. 21 I Marta powiedziała do Jezusa: Panie, gdybyś tu był, nie umarłby mój brat. 22 Ale teraz wiem, że jak daleko byś poprosił Boga - Bóg ci da. 23 Mówi jej Jezus: Twój brat wstanie. 24 Mówi mu Marta: Wiem, że wstanie przy powstaniu w terminie ostatecznym. 25 Powiedział jej Jezus: Ja je-stem powstanie i życie; kto wierzy względem mnie, choćby i umarł - ożyje. 26 A każdy, kto żyje i wierzy względem mnie - nie umrze na wieczność. Wierzysz temu? 27 Mówi mu: Tak, Panie; ja uwierzyłam, że ty jesteś Chrystus, Syn Boga, który przychodzi na świat.28 A gdy to powiedziała, poszła i skrycie zawołała swoją siostrę Marię, mówiąc: Nauczy-ciel jest obecny i cię woła. 29 A tamta jak usłyszała, szybko wstała oraz do niego przyszła. 30 (A Jezus jeszcze nie przybył do miasteczka, ale był na miejscu, gdzie wyszła mu na spotkanie Marta). 31 Więc Żydzi, którzy byli z nią w domu oraz ją pocieszali, gdy zobaczy-li, że Maria szybko wstała i wyszła - zaczęli jej towarzyszyć, mówiąc, że idzie do grobow-ca, aby tam płakać. 32 Zatem Maria, gdy przyszła tam, gdzie był Jezus, ujrzawszy go, przypadła do jego nóg, mówiąc mu: Panie, gdybyś tu był, mój brat by nie umarł. 33 A Je-zus, kiedy ją ujrzał płaczącą oraz przybyłych razem z nią, płaczących Żydów, był wstrzą-śnięty Duchem i się wzruszył. 34 Powiedział także: Gdzie go położyliście? Mówią mu: Pa-nie, pójdź i zobacz. 35 I Jezus zapłakał. 36 Więc Żydzi mówili: Oto jak go kochał. 37 Ale pewni z nich powiedzieli: Czy ten, co otworzył oczy ślepego nie mógł uczynić, aby i on nie umarł?38 Zatem Jezus, znowu wstrząśnięty w sobie, przychodzi do grobowca. A był on jaskinią oraz był do niej przyłożony kamień. 39 Jezus mówi: Usuńcie kamień. Mówi mu Marta, sio-stra umarłego: Panie, już cuchnie, ponieważ jest czwarty dzień. 40 Mówi jej Jezus: Czy ci nie powiedziałem, że jeżeli uwierzysz, zobaczysz chwałę Boga? 41 Więc usunęli kamień z miejsca, gdzie był położony umarły. Zaś Jezus podniósł w górę oczy i powiedział: Oj-cze, dziękuję ci, że mnie wysłuchałeś. 42 Ja wiedziałem, że zawsze mnie wysłuchujesz; ale powiedziałem to z powodu stojącego wokół tłumu, aby mogli uwierzyć, że Ty mnie po-słałeś. 43 A kiedy to powiedział, zawołał wielkim głosem: Łazarzu, wyjdź na zewnątrz. 44

Więc umarły wyszedł spętany; ponieważ jego nogi, ręce oraz twarz została obwiązana chustą. Mówi im Jezus: Rozwiążcie go i niechaj idzie naprzód.45 Zatem wielu z owych Żydów, którzy przyszli do Marii oraz zobaczyli co Jezus uczynił, uwierzyło względem niego. 46 A niektórzy z nich odeszli do faryzeuszy i powiedzieli im, co Jezus uczynił. 47 Więc przedniejsi kapłani oraz faryzeusze zebrali Sanhedryn * i mówili: Co zrobimy, ponieważ ten człowiek czyni wiele cudów? 48 Jeśli go tak zostawimy, wszy-scy względem niego uwierzą. I przyjdą Rzymianie oraz zabiorą nasze, i to miejsce, i lud. 49 Zaś jeden, pewien z nich - Kaifasz, który był tego roku arcykapłanem, powiedział im: Wy nic nie wiecie; 50 nawet nie rozważacie, że jest nam korzystne, by jeden człowiek umarł z powodu * ludu, a nie aby cały lud miał zginąć. 51 Ale nie powiedział tego sam od siebie, lecz będąc tamtego roku arcykapłanem - wyprorokował, że Jezus miał umrzeć z

powodu * tego ludu, 52 i nie tylko za ten naród, ale też aby mógł zgromadzić rozproszone dzieci Boga, co do jednego. 53 Zatem od tamtego dnia uradzili, aby go zabić.54 Więc Jezus nie chodził już otwarcie między Żydami, ale odszedł stamtąd do krainy bli-sko pustkowia, do miasta nazwanego Efraim i tam przebywał ze swoimi uczniami.55 A była blisko Pascha Żydów, zatem wielu z tej krainy weszło przed Paschą do Jerozoli-my, aby się oczyścić. 56 Szukali też Jezusa oraz stojąc w Świątyni, mówili jedni do dru-gich: Jak wam się zdaje? Nie przyjdzie na święto? 57 Zaś przedniejsi kapłani i faryzeusze wydali nakazy, aby jeśli się ktoś dowie, gdzie on jest - doniósł, żeby go mogli pojmać.

*11,18 miara długości; ok. 190 m.*11,47 najwyższa rada żydowska*11,50; *11,51 także: dla

12. A szóstego dnia przed Paschą Jezus przyszedł do Betanii, gdzie był umarły Łazarz, który podniósł się z martwych. 2 Więc zrobili mu tam ucztę i Marta usługiwała; zaś Ła-zarz był jednym z tych, którzy leżeli razem z nim u stołu. 3 Potem Maria wzięła funt bar-dzo drogiego, płynnego pachnidła nardu, namaściła nogi Jezusa i wytarła jego stopy swoimi włosami; zaś dom został napełniony od zapachu pachnidła. 4 Zatem jeden z jego uczniów, Judas syn Szymona Iszkarioty, który miał go wydawać, mówi: 5 Dlaczego to pachnidło nie zostało sprzedane za trzysta denarów i nie zostało to dane ubogim? 6 Lecz powiedział to nie dlatego, że on się troszczył o ubogich, ale ponieważ był złodziejem i mając sakiewkę, zabierał zdeponowane pieniądze. 7 A Jezus powiedział: Zostaw ją, za-chowała to na czas mojego pogrzebu. 8 Bowiem ubogich zawsze macie wśród was, ale mnie nie zawsze macie.9 Potem liczny tłum Żydów się dowiedział, że tam jest i przyszli nie tylko z powodu Jezu-sa, ale żeby zobaczyć też Łazarza, którego podniósł z martwych. 10 Zaś przedniejsi ka-płani zdecydowali, aby także Łazarza zabić, 11 bowiem wielu Żydów z jego powodu od-chodziło oraz wierzyło co do Jezusa.12 A nazajutrz wielki tłum, który przybył na święto, usłyszał, że Jezus idzie do Jerozolimy, 13 więc wziął gałązki palm, wyszedł mu na spotkanie i krzyczał: Wybaw, błagam! * Wiel-

biący Boga *, który idzie w Imieniu Pana, Król Israela. Psalm 118,25 - 2614 Zaś Jezus znalazł osiołka, po czym usiadł na niego, jak jest napisane:15 Nie bój się córko Syjonu, oto idzie twój król, siedzący na źrebięciu oślicy. Izajasz 62,11; Zachariasz 9,916 Tego najpierw nie zrozumieli jego uczniowie, ale gdy Jezus został wyniesiony, wtedy przypomnieli sobie, że było to o nim napisane i to mu uczynili. 17 Świadczył także ten tłum, który był z nim, gdy wywołał z grobu Łazarza oraz podniósł go z martwych. 18 I dla-tego wyszedł naprzeciw niemu tłum, bo usłyszeli, że on uczynił ten cud *. 19 Zatem fary-zeusze powiedzieli między sobą: Widzicie, że nie macie żadnego zysku; oto świat po-szedł za nim. 20 A pośród tych, co wchodzili, by złożyć hołd w święto, byli też pewni Grecy. 21 Ci przy-szli do Filipa, który był z Betsaidy w Galilei, oraz prosili go, mówiąc: Panie, chcemy zoba-czyć Jezusa. 22 Filip podchodzi i mówi to Andrzejowi. Przychodzi Andrzej i Filip oraz mó-wią to Jezusowi. 23 Zaś Jezus im odpowiada, mówiąc: Nadeszła godzina, by Syn Czło-wieka został wyniesiony *. 24 Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Jeśli ziarno pszenicy wpadnie do ziemi i nie umrze, samo jedynie pozostaje *; ale jeżeli umrze - niesie liczny owoc. 25 Kto kocha swoje życie * - traci je; a kto nienawidzi swojego życia * na tym świe-cie - zachowuje je ku życiu wiecznemu. 26 Jeśli ktoś zechce mi służyć, niech idzie za mną, a gdzie ja jestem, tam też będzie mój sługa; jeżeli ktoś zechce mi służyć, Ojciec go uszanuje.27 Teraz została wstrząśnięta moja dusza, i co mogę powiedzieć? Ojcze, zachowaj mnie przy życiu z dala od tej godziny? Wszakże po to przyszedłem; na tę godzinę. 28 Ojcze,

wynieś Twoje Imię. A z niebios dotarł głos: Wyniosłem i jeszcze wyniosę. 29 Zatem stoją-cy tłum, kiedy to usłyszał, mówił: Był grzmot; inni mówili: Anioł do niego przemówił. 30 A Jezus odpowiedział, mówiąc: Nie ze względu na mnie dotarł ten głos, ale ze względu na was. 31 Teraz dzieje się sąd * tego świata, teraz władca tego świata będzie wyrzucony ** na zewnątrz. 32 Zaś ja, kiedy zostanę wyniesiony z dala od ziemi, wszystkich do siebie przyciągnę. 33 A mówił to dając znak, jaką śmiercią miał umrzeć. 34 Zatem odpowiedział mu tłum: Myśmy usłyszeli z Prawa, że Chrystus pozostaje niezmiennym na wieczność, więc jakże ty mówisz, że Syn Człowieka ma zostać wyniesiony? Kto to jest ten Syn Czło-wieka? 35 A Jezus im powiedział: Jeszcze mały okres czasu jest wśród was światło; chodźcie, gdy macie światło, żeby was nie owładnęła ciemność; bowiem chodzący w ciemności nie wie dokąd idzie. 36 Dopóki macie światło, miejcie zaufanie względem świa-tła, abyście mogli stać się dziećmi światła. To powiedział Jezus i odszedł, oraz z dala od nich się ukrył. 37 A choć TR uczynił tak wiele znaków przed nimi, nie uwierzyli względem niego, 38 aby się wypełniło słowo proroka Izajasza, który powiedział: Panie, kto uwierzył

naszej relacji? A ramię Pana komu zostało objawione *? Izajasz 53,1 39 Dlatego nie mo-gli uwierzyć, bo Izajasz jeszcze powiedział: 40 Zaślepił ich oczy oraz uczynił twardym ich

serce; aby oczyma nie mogli zobaczyć i sercem nie poznali oraz nie zawrócili, abym ich

uzdrowił. Izajasz 6,941 To powiedział Izajasz, kiedy zobaczył jego chwałę oraz odnośnie niego opowiadał. 42

Jednak przy tym, także wielu z przywódców uwierzyło względem niego, ale z powodu fa-ryzeuszów się nie przyznali, by nie zostali wykluczeni z bóżnicy. 43 Bowiem umiłowali bar-dziej chwałę ludzi, niż chwałę Boga.44 Zaś Jezus zawołał, mówiąc: Kto wierzy względem mnie - nie wierzy względem mnie, ale względem Tego, który mnie posłał. 45 Także kto mnie widzi - widzi Tego, który mnie posłał. 46 Ja, światło, przyszedłem na świat, aby każdy wierzący względem mnie, nie zo-stał w ciemności. 47 A jeśliby ktoś wysłuchał moich słów i nie uwierzył, ja go nie sądzę; bo nie przyszedłem abym osądził świat, ale abym świat zbawił. 48 Kto mnie odrzuca i nie przyjmuje moich słów, ma Tego, kto go sądzi; Słowo, które powiedziałem, to go osądzi w dniu ostatnim. 49 Gdyż ja nie powiedziałem z samego siebie, ale Ten, co mnie posłał, Oj-ciec, On mi dał polecenie, co mam powiedzieć i co mówić. 50 Wiem też, że Jego polece-nie jest * życiem wiecznym; więc co ja mówię, mówię tak, jak mi powiedział Ojciec.

*12,13 hebr. Hosanna!**12,13 błogosławiony*12,18 także: znak*12,23 także: wysławiony*12,24 także: trwa, czeka, pozostaje niezmienionym*12,25 także: duszę, serce, skłonność, charakter *12,31 także: ocena, oddzielenie, sprawa sądowa**12,31 także: wygnany, wydany na świat*12,38 także: odsłonięte, odkryte, wyjawione*12,50 także: żyje

13. Zaś przed świętem Paschy, Jezus wiedząc, że nadeszła jego godzina, aby prze-szedł z tego świata do Ojca, umiłowawszy swoich na świecie, umiłował ich aż do końca *. 2 A w czasie kiedy była wieczerza oraz gdy ten oszczerczy wrzucił już do serca Juda-sa, syna Szymona Iszkarioty, aby go wydał; 3 Jezus wiedząc, że Ojciec dał mu wszystko do rąk, i że wyszedł od Boga oraz do Boga idzie, 4 wstaje od wieczerzy, odkłada szaty, bierze prześcieradło oraz się przepasuje. 5 Potem leje wodę do misy i zaczyna myć nogi uczniów oraz wycierać prześcieradłem, którym był przepasany. 6 Przychodzi też do Szy-mona Piotra; a on mu powiedział: Panie, ty mi myjesz nogi? 7 Odpowiedział mu Jezus, mówiąc: Co ja czynię, ty teraz nie wiesz, ale potem zrozumiesz. 8 Mówi mu Piotr: Nie mo-żesz obmywać moich nóg aż do wieczności. Odpowiedział mu Jezus: Jeśli cię nie obmy-

ję, nie masz ze mną części *. 9 Mówi mu Szymon Piotr: Panie, obmyj nie tylko moje nogi, ale i ręce, i głowę. 10 Mówi mu Jezus: Obmyty nie ma braku *, czy potrzeby umycia sobie nóg, ale jest cały czysty **; i wy jesteście czyści, ale nie wszyscy. 11 Bowiem znał tego, który go wydawał; dlatego powiedział: Nie wszyscy jesteście czyści. 12 Zatem kiedy umył ich nogi, wziął swoje szaty, znowu się położył i im powiedział: Rozumiecie co wam uczy-niłem? 13 Wy mnie nazywacie Nauczycielem oraz Panem i dobrze mówicie, bo nim je-stem. 14 Jeśli więc ja, Pan oraz Nauczyciel, umyłem wasze nogi, i wy powinniście jedni drugim myć nogi. 15 Bowiem dałem wam przykład, abyście jak ja wam uczyniłem i wy czynili. 16 Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Nie jest sługa większy od swojego pana, ani wysłannik * od tego, co go wysyła. 17 Skoro to wiecie, błogosławieni jesteście, jeśli te rzeczy czynicie. 18 Nie o was wszystkich mówię; ja wiem, których sobie wybrałem; ale żeby się wypełniło Pismo: Ten, co je ze mną chleb, podniósł przeciwko mnie swoją pię-

tę. Psalm 41,10 19 Od teraz wam mówię, zanim to się stanie; abyście uwierzyli kiedy to się stanie, że Ja jestem. 20 Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Kto przyjmuje tego, kogo poślę - mnie przyjmuje; a kto mnie przyjmuje - przyjmuje Tego, który mnie posłał. 21 To powiedziawszy, Jezus został wstrząśnięty Duchem oraz zaświadczył * i powiedział: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam, że jeden z was mnie wyda. 22 Więc uczniowie pa-trzyli na siebie zakłopotani, odnośnie kogo to mówi. 23 A był jeden z jego uczniów, którego Jezus miłował, leżący przy stole na piersi Jezusa. 24 Temu więc, Szymon Piotr skinął, aby się dowiedzieć, kto jest tym, o którym mówi. 25 Zatem tamten, upadł na pierś Jezusa i mu mówi: Panie, kto to jest? 26 Odpowiada Jezus: Ten nim jest, któremu ja umoczę kęs oraz mu podam. I umoczył kęs, po czym daje go Judasowi, synowi Szymona Iszkarioty. 27 A wtedy, po tym kęsie, przybył do niego szatan. Więc Jezus mu mówi: Co robisz, uczyń szybciej. 28 Ale nikt z leżących tego nie rozumiał, dlaczego mu tak powiedział. 29

Bowiem niektórzy uważali, że skoro Judas miał sakiewkę, Jezus mu mówi: Nakup, czego nam potrzeba na święto; względnie aby dał coś ubogim. 30 Zatem tamten wziął ów kęs i zaraz wyszedł; a była noc.31 A kiedy wyszedł, Jezus mówi: Teraz został wyniesiony Syn Człowieka oraz w nim zo-stał wyniesiony Bóg. 32 Jeśli Bóg został w nim wyniesiony, także Bóg wyniesie go w So-bie i zaraz go wysławi. 33 Dzieci, jeszcze trochę jestem z wami; będziecie mnie szukać oraz jak powiedziałem Żydom: Gdzie ja idę, wy przyjść nie zdołacie; zatem teraz wam mówię. 34 Daję wam nowe polecenie *, abyście kochali jedni drugich; jak ja was umiłowa-łem, abyście i wy miłowali jedni drugich. 35 Przez to wszyscy poznają, że jesteście moimi uczniami, jeśli w sobie * będziecie mieć miłość.36 Mówi mu Szymon Piotr: Panie, dokąd idziesz? Odpowiedział mu Jezus: Tam dokąd idę, nie możesz mi towarzyszyć, lecz później za mną pójdziesz. 37 Mówi mu Piotr: Panie, dlaczego teraz nie mogę ci towarzyszyć? Moje życie za ciebie złożę. 38 Odpowiada mu Jezus: Swoje życie za mnie złożysz? Zaprawdę, zaprawdę powiadam ci, nie zapieje ko-gut, aż trzykroć się mnie wyprzesz.

*13,1 także: wykonania, spełnienia, należności *13,8 także: udziału, losu, terenu, stronnictwa *13,10 także: sprawy, konieczności**13,10 także: bez skazy *13,16 także: poseł, apostoł *13,21 także: potwierdził *13,34 także: przykazanie *13,35 także: między sobą

14. Niech się nie niepokoi wasze serce; * wierzcie względem Boga i wierzcie wzglę-dem mnie. 2 W domu mojego Ojca są liczne mieszkania; zaś jeśli nie, to bym wam po-wiedział; 3 idę przygotować wam miejsce. A gdy odejdę oraz przygotuję wam miejsce,

znowu przychodzę i ze sobą zabiorę was do siebie, abyście gdzie ja jestem, także wy żyli. 4 Zaś gdzie ja odchodzę – wiecie, i drogę znacie. 5 Mówi mu Tomasz: Panie, nie wiemy gdzie odchodzisz; jak możemy znać drogę? 6 Mówi mu Jezus: Ja jestem drogą, prawdą i życiem; nikt nie przychodzi do Ojca, chyba, że przeze mnie. 7 Skoro mnie po-znaliście * - poznaliście * też mego Ojca; więc od teraz Go rozumiecie * i Go widzicie. 8

Mówi mu Filip: Panie, pokaż nam Ojca, a nam wystarczy. 9 Mówi mu Jezus: Tak długi czas jestem z wami, Filipie, a nie poznałeś mnie? Kto widzi mnie - ujrzał Ojca; jakże ty mówisz: Pokaż nam Ojca? 10 Nie wierzysz, że ja jestem w Ojcu, a Ojciec we mnie? Sprawy, które ja wam mówię, nie mówię od samego siebie; ale Ojciec, co we mnie mieszka, to On czyni te dzieła. 11 Wierzcie mi, że ja jestem w Ojcu, a Ojciec we mnie; zaś jeśli nie, wierzcie mi z powodu samych dzieł. 12 Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam, kto wierzy względem mnie - i on będzie czynił sprawy, które ja czynię. Potężniejsze od tych uczyni, ponieważ ja odchodzę do mego Ojca. 13 A to, o co poprosicie w moim Imieniu - to uczynię, aby został wyniesiony Ojciec w Synu. 14 Jeśli o coś mnie poprosicie w moje Imię - ja to uczynię.15 Jeśli mnie miłujecie, zachowujcie moje polecenia. 16 Ja także poproszę Ojca, a da * wam innego pocieszyciela **, aby był z wami na wieczność, 17 Ducha Prawdy, którego świat nie może * przyjąć, bo go nie widzi, ani nie zna; wy go znacie, gdyż ponad wami mieszka i w was będzie. 18 Nie zostawię was sierotami, przychodzę do was. 19 Jeszcze trochę, a świat już mnie nie widzi; ale wy mnie widzicie, bo ja żyję i wy będziecie żyć. 20

Wy także w tym dniu poznacie *, że ja jestem w moim Ojcu, wy we mnie, a ja w was. 21

Tym, co ma moje polecenia oraz je zachowuje jest ten, kto mnie miłuje; zaś miłujący mnie zostanie umiłowany przez mego Ojca i ja go będę miłował oraz mu objawię * same-go siebie. 22 Mówi mu Judas, nie Iszkariota: Panie, co się stało, że siebie nam masz ob-jawić, a nie światu? 23 Odpowiedział Jezus i rzekł mu: Jeśli ktoś mnie miłuje, będzie za-chowywał moje słowo, a mój Ojciec będzie go miłował oraz przyjdziemy do niego i uczy-nimy u niego mieszkanie *. 24 Kto mnie nie miłuje, moich słów nie zachowuje; a słowo, które słyszycie nie jest moje, ale Ojca, który mnie posłał.25 To wam powiedziałem, u was pozostając. 26 Zaś pocieszyciel, Duch Święty, którego w moim Imieniu pośle Ojciec, on was wszystkiego nauczy * i przypomni wam wszystko, co wam powiedziałem. 27 Pokój wam pozostawiam, mój pokój wam daję; nie taki jak daje świat, ja wam daję; niech nie wpada w zamęt wasze serce, ani niech się nie trwoży. 28

Usłyszeliście, że ja wam powiedziałem: Odchodzę i przychodzę do was. Jeśli mnie umi-łowaliście będziecie radzi, że powiedziałem: Idę do Ojca; gdyż mój Ojciec jest większy ode mnie. 29 Więc teraz wam powiedziałem, przedtem niż to się stanie, abyście uwierzyli gdy się stanie. 30 Już wiele nie będę z wami mówił, bowiem przychodzi władca * tego świata; lecz na mnie nic nie ma. 31 Ale aby świat poznał, że miłuję Ojca oraz tak czynię, jak mi przykazał Ojciec. Wstańcie, chodźmy stąd.

*14,1 inne możliwe tłumaczenie: wierzycie względem Boga, zatem wierzycie względem mnie. *14,7 także: znacie, rozumiecie, uznajecie *14,16 także: użyczy, podaruje, wyznaczy, mianuje**14,16 także: wzywanego na pomoc, orędownika, wspomożyciela *14,17 także: nie zdoła, nie potrafi *14,20 także: przekonacie się, zrozumiecie, uznacie *14,21 także: uczynię widzialnym, objaśnię, wyłożę *14,23 także: trwanie, postój, miejsce pobytu *14,26 także: wyjaśni, wykaże *14,30 także: rządca, dowódca, przełożony

15. Ja jestem prawdziwą winoroślą, a mój Ojciec jest hodowcą winorośli. 2 Każdy pęd, który nie niesie we mnie owocu - usuwa *, a każdy, który niesie owoc - oczyszcza **, aby niósł owoc obfitszy. 3 Wy już jesteście czyści z powodu słowa, które wam powiedziałem

*. 4 Zamieszkaliście * we mnie, a ja w was. Jak pęd winorośli nie może sam z siebie nieść owocu, jeśli nie pozostaje w krzewie, tak i wy, jeżeli nie mieszkacie we mnie. 5 Ja jestem winoroślą - wy pędami. Kto mieszka we mnie, a ja w nim, ten niesie wiele owocu, bo beze mnie nic nie zdołacie czynić. 6 Jeśliby ktoś nie mieszkał we mnie - został wyrzu-cony na zewnątrz i wysuszony jak pęd; więc je zbierają i rzucają na ogień oraz zostaje rozpalony. 7 Jeżeli zamieszkacie we mnie i pozostaną w was moje słowa, co zechcecie - poproście, a wam się stanie. 8 W tym został wyniesiony mój Ojciec, byście przynosili ob-fity owoc, więc staliście się moimi uczniami. 9 Jak mnie umiłował mój Ojciec tak i ja was umiłowałem; mieszkajcie w mojej miłości. 10 Jeśli zachowacie moje polecenia, zamiesz-kacie w mojej miłości, tak jak i ja dochowałem poleceń mojego Ojca oraz mieszkam w Jego miłości.11 Te rzeczy wam powiedziałem, by trwała w was moja radość, a wasza radość mogła się urzeczywistnić. 12 To jest moje polecenie, abyście się nawzajem miłowali, jak i ja was umiłowałem. 13 Większej od tej miłości nikt nie posiada, żeby ktoś swoje życie położył za swych przyjaciół. 14 Wy jesteście moimi przyjaciółmi, jeśli będziecie czynić to, co ja wam polecam. 15 Już nie nazywam was sługami, bo sługa nie wie, co czyni jego pan; ale na-zwałem was przyjaciółmi, gdyż oznajmiłem wam wszystko, co usłyszałem od mego Ojca. 16 Nie wy mnie wybraliście, ale ja was sobie wybrałem. Także wam sprawiłem *, abyście TR szli naprzód i nieśli owoc, a wasz owoc by trwał; i gdy w moim Imieniu poprosicie o co-kolwiek Ojca - aby wam to dał. 17 To wam polecam, abyście jedni drugich miłowali.18 Jeśli świat was nienawidzi, wiedzcie, że mnie znienawidził wpierw niż was. 19 Gdyby-ście byli ze świata - świat by kochał co własne; ale że nie jesteście ze świata, lecz ja was sobie wybrałem ze świata - dlatego świat was nienawidzi. 20 Wspominajcie słowo, które ja wam powiedziałem: Nie jest sługa większy od swojego pana. Skoro mnie prześladowali i was będą prześladować; jeśli moje słowo zachowali i wasze będą zachowywać. 21 A to wszystko będą wam czynić z powodu mego Imienia, bo nie znają Tego, który mnie po-słał. 22 Gdybym nie przyszedł oraz im nie powiedział - nie mieliby winy; ale teraz nie mają wymówki co do ich grzechu. 23 Kto mnie nienawidzi - nienawidzi i mego Ojca. 24 Gdybym nie uczynił wśród nich dzieł, których nikt inny nie uczynił - nie mieliby grzechu; lecz teraz także widzieli oraz znienawidzili, i mnie, i mojego Ojca. 25 Ale żeby się wypełniło słowo, w ich Prawie napisano: Znienawidzili mnie bez powodu. Psalm 35,19 26 Gdy przyjdzie po-cieszyciel, którego ja wam poślę od Ojca, Duch Prawdy, który pochodzi * od Ojca - Ten będzie o mnie świadczył. 27 Ale i wy świadczycie, bowiem jesteście ze mną od początku.

*15,2 także: podnosi wzwyż**15,2 także: obmywa*15,3 w oryginale: tryb rozkazujący; czas przeszły, dokonany*15,4 także: pozostaliście, trwaliście, czekaliście*15,16 także: postanowiłem, ustanowiłem, wykonałem, zdeponowałem*15,26 także: wywodzi się, wychodzi, wypływa

16. To wam powiedziałem, abyście nie zostali zgorszeni. 2 Bo będą was czynili wyklu-czonymi z miejsc zgromadzeń *; ale przychodzi też pora, w której każdy, kto was zabije, będzie uważał, że składa kult Bogu. 3 To także uczynią, bo nie poznali Ojca ani mnie. 4 A to wam powiedziałem, abyście przypomnieli sobie, gdy przyjdzie ich czas, że ja wam ich zapowiedziałem. Ale tych rzeczy nie mówiłem wam od początku, ponieważ byłem z wami. 5 Zaś teraz idę do Tego, co mnie posłał, a nikt z was mnie nie pyta: W jaki sposób odchodzisz? 6 Ale, że wam to powiedziałem, smutek napełnił wasze serce. 7 Lecz ja wam mówię prawdę - jest wam korzystne, abym ja odszedł; bo jeśli nie odejdę, pocieszyciel do was nie przyjdzie; a jeżeli odejdę - poślę Go do was. 8 A Ten gdy przyjdzie, przekona * świat o ** grzechu ***, odnośnie sprawiedliwości oraz odnośnie sądu ****. 9 O grzechu - ponieważ nie wierzą względem mnie; 10 odnośnie sprawiedliwości - ponieważ odchodzę

do mego Ojca i więcej mnie nie ujrzycie; 11 odnośnie sądu - ponieważ władca tego świata już został osądzony.12 Mam wam jeszcze wiele powiedzieć, lecz teraz nie zdołacie tego unieść. 13 A kiedy przyjdzie Duch Prawdy, będzie was prowadził w całej prawdzie; bo nie będzie mówił sam od siebie, ale powie to, cokolwiek usłyszy, i oznajmi wam nadchodzące rzeczy. 14 On mnie wyniesie, bo z mojego weźmie * i wam oznajmi. 15 Wszystko, cokolwiek ma Ojciec, jest moje; dlatego powiedziałem, że z mego bierze i wam oznajmi. 16 Niewiele, a nie ujrzy-cie mnie, i znów niewiele, a zobaczycie mnie; bo ja odchodzę do Ojca. 17 Zatem niektórzy z jego uczniów powiedzieli między sobą: Jak to jest, że nam mówi: Niewiele, a nie ujrzy-cie mnie, i znowu niewiele, a zobaczycie mnie? Oraz: Bo odchodzę do Ojca? 18 Mówili: Jak to jest, że mówi - niewiele? Nie wiemy co mówi. 19 A Jezus poznał, że chcieli go py-tać oraz im powiedział: Pośród was dociekaliście względem tego, czemu powiedziałem: Niewiele, a nie ujrzycie mnie, i znowu niewiele, a zobaczycie mnie. 20 Zaprawdę, zapraw-dę powiadam wam: Wy będziecie płakać oraz zawodzić, a świat się będzie cieszył; wy będziecie smutni, ale wasz smutek pojawi się ku radości *. 21 Kiedy niewiasta rodzi - ma smutek, bo przyszedł jej czas; ale kiedy urodzi się dziecko, już nie pamięta utrapienia z powodu radości, że wydała na świat człowieka. 22 Zatem wy także macie teraz smutek, ale znów was zobaczę i będzie się radowało wasze serce, a wtedy waszej radości już nikt od was nie zabiera. 23 W owym dniu nawet nie będziecie mnie o nic pytać. Zapraw-dę, zaprawdę mówię wam, że jeślibyście w moje Imię poprosili o coś Ojca - da wam. 24

Do teraz o nic nie prosiliście w moim Imieniu; proście, a otrzymacie, aby wasza radość była nasycona.25 Tamte sprawy mówiłem wam w przypowieściach; nadchodzi pora, gdy już nie będę wam mówił w przypowieściach, ale jawnie wam oznajmię odnośnie Ojca. 26 W tym dniu będziecie prosić w moje Imię; a przecież wam nie mówię, że ja będę za was prosił Ojca. 27 Bowiem sam Ojciec was kocha, gdyż wy ukochaliście mnie oraz uwierzyliście, że ja przyszedłem od * Boga. 28 Wyszedłem od Ojca i przyszedłem na świat; znowu opusz-czam świat oraz idę do Ojca. 29 Mówią mu jego uczniowie: Oto teraz rozmawiasz w jaw-ności oraz żadnej przypowieści nie mówisz. 30 Teraz wiemy, że wszystko wiesz i nie masz interesu *, aby cię ktoś pytał; przy tym wierzymy, że od Boga wyszedłeś. 31 Odpo-wiedział im Jezus: Teraz wierzycie *? 32 Oto przychodzi godzina, właśnie nadeszła, aby-ście się rozproszyli, każdy do swoich, i zostawicie mnie samego; ale nie jestem sam, po-nieważ jest ze mną Ojciec. 33 To wam powiedziałem, abyście mieli we mnie pokój. Na świecie macie ucisk; ale bądźcie dobrej myśli * - ja zwyciężyłem ** świat.

*16,2 także: wypędzonymi z miejsc zgromadzeń*16,8 także: wykaże, dowiedzie, poprawi, doświadczy, oskarży**16,8 także: względem, co do, odnośnie***16,8 także: błędu, winy****16,8 także: sprawy sądowej, oceny, zasądzenia, oddzielenia*16,14 także: przyjmie, odbierze, otrzyma; weźmie za żonę*16,20 także: weselu, rozkoszy, zadowoleniu*16,27 także: w obecności, stosownie do, z powodu, ze względu na*16,30 także: potrzeby, konieczności*16,31 także: ufacie, jesteście przekonani*16,33 także: zaufajcie, okażcie się odważnymi**16,33 także: wygrałem proces świata

17. To Jezus powiedział oraz podniósł swoje oczy ku niebiosom i rzekł: Ojcze, przyszła godzina; otocz chwałą * Twojego Syna, aby Syn mógł otoczyć chwałą Ciebie. 2 Tak, jak mu dałeś władzę nad wszelką cielesną naturą, by każdemu, z których mu dałeś, dał ży-cie wieczne. 3 A takim jest życie wieczne, by poznawali Ciebie, jedynego prawdziwego Boga oraz tego, którego wysłałeś, Jezusa Chrystusa. 4 Ja Ciebie wyniosłem na ziemi i

wypełniłem dzieło, które mi wyznaczyłeś, bym uczynił. 5 A teraz Ty otocz mnie chwałą, Ojcze, chwałą u samego siebie, którą miałem u Ciebie przed zaistnieniem świata.6 Objawiłem Twoje Imię ludziom, których mi dałeś ze świata; Twoi byli i mnie ich dałeś, i zachowują Twoje słowo. Jan 20,28 7 Teraz poznali, że wszystko, cokolwiek mi dałeś, jest od * Ciebie; 8 gdyż dałem im słowa, które mi dałeś; a oni je wzięli * oraz prawdziwie po-znali, że od Ciebie wyszedłem, i uwierzyli, że Ty mnie posłałeś. 9 Ja za nich proszę; nie proszę za tych, którzy są świata; ale za tymi, których mi dałeś, bo są Twoi. 10 Także wszystko moje jest Twoje, a Twoje moje, oraz jestem w nich wyniesiony. 11 Nie jestem dłużej na świecie, bo ja idę do Ciebie, a oni są na świecie. Ojcze Święty zachowaj ich w Twym Imieniu, które mi dałeś, aby byli jedno jak my. 12 Gdy byłem pośród nich na świe-cie, ja ich zachowałem w Twoim Imieniu, które mi dałeś. Także ustrzegłem, by nikt z nich nie zginął - a tylko syn potępienia, aby się wypełniło Pismo. 13 Ale teraz idę do Ciebie, za-tem to mówię na świecie, aby się napełniając mną, mieli w sobie radość. 14 Ja im dałem Twoje słowo, a świat ich znienawidził, bowiem nie są ze świata, jak ja nie jestem ze świa-ta. 15 Nie proszę, abyś ich wziął ze świata, ale abyś ich zachował od złego. 16 Nie są ze świata, jak ja nie jestem ze świata. 17 Poświęć ich * w prawdzie Twojej, Słowo Twoje jest prawdą. 18 Jak mnie posłałeś na świat, tak ja ich posyłam na świat. 19 Ja także ofiarowuję * za nich mnie samego, aby i oni zostali ofiarowani * w prawdzie. 20 Nie tylko za nich pro-szę, ale i za tych, co wierzą we mnie przez ich słowa; 21 aby wszyscy byli jedno, jak Ty, Ojcze, we mnie, a ja w Tobie; żeby i oni byli w nas jedno, aby świat uwierzył, że Ty mnie posłałeś. 22 Ja dałem im chwałę, którą mi dałeś, aby byli jedno, jak my jesteśmy jedno, 23

ja w nich, a Ty we mnie, żeby mogli dochodzić do doskonałości * ku Jednemu. By świat poznał, że Ty mnie dlatego wysłałeś, że TR ich umiłowałeś, umiłowałeś jak mnie. 24 Ojcze, chcę * aby ci, których mi dałeś, gdzie ja jestem i oni byli ze mną, aby oglądali moją chwa-łę, którą mi dałeś, bowiem umiłowałeś mnie przed założeniem świata. 25 Ojcze Sprawie-dliwy, więc świat cię nie poznał; ale ja cię poznałem i ci poznali, że Ty mnie posłałeś. 26

Dałem im też poznać i dam im poznać Twoje Imię, aby miłość, którą mnie umiłowałeś była w nich i ja w nich. Mateusz 28,19; Dzieje Apostolskie 2,38

*17,1 także: uwielbij, wysław*17,7 także: u, w obecności, do, z powodu*17,8 także: zrozumieli*17,17 także: uczyń ich świętymi (czyli oddzielonymi, czystymi); tryb rozkazujący; czas przeszły, do-konany; ofiaruj ich*17,19 także: poświęcam*17,23 w oryginale - strona bierna*17,24 także: życzę sobie, kocham, mam upodobanie

18. To powiedziawszy Jezus oddalił się ze swoimi uczniami poza wezbrany potok Ce-dronu, gdzie był ogród, do którego przybył on oraz jego uczniowie. 2 Ale znał to miejsce i Judas, który go wydawał, bo Jezus często się tam zbierał ze swoimi uczniami. 3 Zatem Judas wziął kohortę * oraz sługi od przedniejszych kapłanów i faryzeuszy, i przychodzi tam z pochodniami, latarniami oraz bronią. 4 A Jezus wiedząc wszystko, co na niego przychodzi, wyszedł i im mówi: Kogo szukacie? 5 Odpowiedzieli mu: Jezusa Nazarejczy-ka. Jezus im mówi: Jam Jest. Nadto stał z nimi Judas, który go wydawał. 6 A ponieważ im powiedział: Jam Jest *, postąpili do tyłu i upadli na ziemię. 7 Zatem znowu ich spytał: Kogo szukacie? Zaś oni powiedzieli: Jezusa Nazareńskiego. 8 Odpowiedział Jezus: Po-wiedziałem wam, że Ja nim jestem; więc jeśli mnie szukacie, pozwólcie tym odejść; 9 aby się wypełniło słowo, które powiedział: Nie zgubiłem nikogo z tych, których mi dałeś. 10 Po-tem Szymon Piotr, który miał sztylet, wyciągnął go, uderzył sługę arcykapłana i odciął mu prawe ucho; a słudze było na imię Malchos. 11 Więc Jezus powiedział Piotrowi: Włóż twój sztylet do pochwy; czyż nie mam pić kielicha, który mi dał * Ojciec?

12 Zaś kohorta, tysięcznik * i słudzy Żydów ujęli Jezusa, oraz go związali. 13 Potem zapro-wadzili go najpierw do Annasza; bo był teściem Kaifasza, który był tamtego roku arcyka-płanem. 14 Zaś Kaifasz był tym, który doradził Żydom, że z powodu ludu jest pożyteczne umrzeć jednemu człowiekowi. 15 A Szymon Piotr oraz inny uczeń towarzyszyli Jezusowi. Ale tamten uczeń był znajo-mym arcykapłana, więc wszedł z Jezusem na dziedziniec arcykapłana. 16 Zaś Piotr stał przy drzwiach na zewnątrz. Zatem wyszedł ów inny uczeń, który był znajomym arcyka-płana oraz powiedział coś odźwiernej i wprowadził Piotra. 17 Potem ta odźwierna służka mówi Piotrowi: Czy i ty jesteś z uczniów tego człowieka? A on mówi: Nie jestem. 18 Ale stali tam słudzy oraz podwładni, którzy zrobili ognisko i się grzali, bo było zimno; był też z nimi stojący i grzejący się Piotr.19 Zatem arcykapłan spytał Jezusa o jego uczniów oraz o jego naukę. 20 Jezus mu odpo-wiedział: Ja mówiłem otwarcie światu; ja zawsze nauczałem w bóżnicy oraz w Świątyni, gdzie zawsze schodzą się Żydzi, a w ukryciu niczego nie powiedziałem. 21 Dlaczego mnie pytasz? Spytaj tych, co słuchali, co im powiedziałem; ci oto wiedzą, co ja powie-działem. 22 Ale kiedy TR to rzekł, jeden ze sług, co stał obok, dał Jezusowi policzek i po-wiedział: Tak odpowiadasz arcykapłanowi? 23 Odpowiedział mu Jezus: Jeżeli źle powie-działem, zaświadcz odnośnie złego; a jeśli dobrze, dlaczego mnie bijesz? 24 A Annasz odesłał go związanego do arcykapłana Kaifasza. 25 Zaś Szymon Piotr stał i się grzał. Za-tem mu powiedzieli: Czy ty także nie jesteś z jego uczniów? A on się wyparł i powiedział: Nie jestem. 26 Mówi mu któryś ze sług arcykapłana, będący krewnym tego, któremu Piotr uciął ucho: Czy ja cię nie zobaczyłem z nim w ogrodzie? 27 Więc Piotr się znowu wyparł, i zaraz zapiał kogut.28 I prowadzą Jezusa od Kaifasza do pretorium *; a był wczesny ranek. Zatem sami nie weszli do pretorium, aby się nie skalali, ale mogli zjeść Paschę. 29 A Piłat wyszedł do nich na zewnątrz i mówi: Jakie przynosicie oskarżenie przeciwko temu człowiekowi? 30

Odpowiadając mu, rzekli: Gdyby ten nie był złoczyńcą, to byśmy ci go nie wydali. 31 A Pi-łat im powiedział: Weźcie go wy i osądźcie według waszego Prawa. Powiedzieli mu Ży-dzi: Nam nikogo nie wolno zabić; 32 aby się wypełniło słowo Jezusa, które powiedział wskazując, jaką śmiercią ma umrzeć. 33 Zatem Piłat znowu wszedł do pretorium, zawołał Jezusa i mu powiedział: Czy ty jesteś król żydowski? 34 Odpowiedział mu Jezus: Ty od siebie samego to mówisz, czy inni ci powiedzieli co do mojego? 35 Odpowiedział Piłat: Czy ja jestem Żydem? Twój naród oraz arcykapłani wydali mi ciebie; co uczyniłeś? 36 Od-powiedział Jezus: Królestwo moje nie jest z tego świata; gdyby moje królestwo było z tego świata, moi słudzy by walczyli, abym nie został wydany Żydom; a zatem moje króle-stwo nie jest stąd. 37 Więc Piłat mu powiedział: A zatem ty jesteś królem? Odpowiedział Jezus: Ty mówisz, że jestem królem. Ja się na to urodziłem oraz po to przyszedłem na świat, abym wydał świadectwo prawdzie; każdy, kto jest z prawdy, słucha mojego głosu. 38 Mówi mu Piłat: Co jest prawdą? To powiedział i znowu wyszedł do Żydów oraz im mówi: Ja w nim żadnej winy nie znajduję. 39 Ale jest u was zwyczajem, abym w Paschę jednego wam uniewinnił; jeśli chcecie, to uniewinnię wam króla żydowskiego? 40 Więc wszyscy znowu zawołali: Nie tego, ale Barabasza. A Barabasz był rozbójnikiem.

*18,3 jednostka wojskowa*18,6 w S oraz manuskryptach NT - grecki odpowiednik hebrajskiego Imienia Boga podanego Mojże-szowi; patrz: S II Mojżesza 3,14*18,11 także: wyznaczył*18,12 dowódca oddziału liczącego 1000 żołnierzy*18,28 (z łaciny) urzędowa rezydencja namiestnika prowincji

19. Wtedy Piłat zabrał Jezusa i wybiczował. 2 A żołnierze spletli wieniec z cierni i włożyli na jego głowę, przyodziali go purpurowym płaszczem, 3 oraz mówili: Witaj * królu Żydów.

Dawali mu też policzki. 4 A Piłat znowu wyszedł na zewnątrz i im mówi: Oto wyprowadzę go wam na zewnątrz, abyście wiedzieli, że żadnego oskarżenia w nim nie znajduję. 5 Za-tem Jezus wyszedł na zewnątrz, mając na sobie cierniowy wieniec i purpurowy płaszcz; a Piłat im mówi: Oto człowiek. 6 Więc gdy arcykapłani oraz słudzy go zobaczyli, zawołali, mówiąc: Ukrzyżuj, ukrzyżuj! Mówi im Piłat: Weźcie go wy i ukrzyżujcie, bo ja w nim nie znajduję winy. 7 Odpowiedzieli mu Żydzi: My mamy Prawo, a według naszego Prawa wi-nien umrzeć, bo uczynił siebie Synem Boga.8 A gdy Piłat usłyszał to słowo, bardziej się przestraszył. 9 Znowu wszedł do pretorium i mówi Jezusowi: Skąd ty jesteś? Ale Jezus nie dał mu odpowiedzi. 10 Zatem Piłat mu mówi: Nic do mnie nie mówisz? Nie wiesz, że mam władzę cię ukrzyżować oraz mam władzę cię wypuścić? 11 Odpowiedział Jezus: Nie miałbyś żadnej władzy nade mną, gdy-by ci nie była dana z góry; dlatego ten, kto mnie tobie wydaje ma większą winę. 12 Od tego czasu Piłat pragnął go uwolnić, ale Żydzi zawołali, mówiąc: Jeśli go uniewinnisz, nie jesteś przyjacielem cezara; gdyż każdy, kto czyni siebie królem, sprzeciwia się cezarowi.13 Więc Piłat, gdy usłyszał te słowa, wyprowadził Jezusa na zewnątrz i usiadł koło trybu-ny, na miejscu zwanym Litostrotos *, a po hebrajsku Gabbata **. 14 A było Przygotowanie * Paschy, zaś godzina jakoś szósta. Mówi też Żydom: Oto wasz król. 15 Ale wykrzyknęli: Zabierz, unieś wzwyż, ukrzyżuj go. Mówi im Piłat: Waszego króla mam ukrzyżować? Od-powiedzieli przedniejsi kapłani: Nie mamy króla, tylko cezara. 16 Wtedy im go powierzył, aby został ukrzyżowany. Zatem wzięli Jezusa oraz odprowadzili. 17 A niosąc sobie krzyż, wyszedł na miejsce zwane Czaszki, a po hebrajsku zwane Golgota, 18 gdzie go ukrzyżo-wali, a z nim dwóch innych, z tej oraz z tamtej strony, a pośrodku Jezus. 19 Ale Piłat napi-sał też napis oraz umieścił go na krzyżu; a było napisane: Jezus Nazarejczyk król Żydów. 20 Więc ten napis czytało wielu Żydów, bo owo miejsce, gdzie Jezus został ukrzyżowany, znajdowało się blisko miasta; a było napisane po hebrajsku, po grecku i po łacinie. 21 Za-tem przedniejsi kapłani Żydów mówili Piłatowi: Nie pisz - król Żydów; ale że on powie-dział: Jestem królem Żydów. 22 Odpowiedział Piłat: Co napisałem, to napisałem.23 A gdy żołnierze ukrzyżowali Jezusa, wzięli jego szaty, suknię i uczynili cztery części, każdemu żołnierzowi część; a owa suknia była bez szwu, tkana od góry wzdłuż całej dłu-gości. 24 Zatem powiedzieli jedni do drugich: Nie dzielmy jej, ale rzucimy o nią losy, kogo będzie; aby się wypełniło Pismo, które mówi: Rozdzielili nawzajem moje szaty, a o mą

odzież los rzucili. Psalm 22,19 Tak zatem, uczynili żołnierze. 25 A przy krzyżu Jezusa stała jego matka, siostra jego matki - Maria Kleofasa oraz Maria Magdalena. 26 Więc Je-zus ujrzawszy matkę i stojącego obok ucznia, którego miłował, mówi swojej matce: Nie-wiasto, oto twój syn. 27 Potem mówi uczniowi: Oto twoja matka. I od tej godziny wziął ją ów uczeń do swoich.28 Po tym Jezus widząc, że wszystko jest już dokonane, aby się wypełniło Pismo, mówi: Jestem spragniony. Psalm 69,22 29 A był tam ustawiony pojemnik pełny winnego octu; więc włożyli na hyzop * gąbkę wypełnioną octem i przybliżyli ją do jego ust. 30 A gdy Je-zus przyjął ocet, powiedział: Jest wykonane *; skłonił głowę i oddał życie **.31 Następnie Żydzi - ponieważ było Przygotowanie - aby w odpoczynek * ciała nie pozo-stały na krzyżu (bowiem czas tego odpoczynku był długi **), poprosili Piłata by zostały połamane ich golenie oraz zostali usunięci. 32 Zatem przyszli żołnierze i połamali golenie pierwszego oraz drugiego, razem z nim ukrzyżowanego. 33 Zaś gdy podeszli do Jezusa, zobaczyli go już zmarłego, więc nie połamali jego goleni. 34 Ale jeden z żołnierzy przebił włócznią jego bok, więc zaraz wyszła krew i woda. 35 Zaś ten, co to zobaczył, zaświad-cza, a jego świadectwo jest prawdziwe; on też wie, że mówi zgodnie z rzeczywistością, abyście i wy uwierzyli. 36 Bo to się stało, aby się wypełniło Pismo: Jego kość nie zostanie

strzaskana. II Mojżesza 12,46; IV Mojżesza 9,12 37 A drugie Pismo znowu mówi: Będą

patrzeć na tego, którego przebili. Zachariasz 12,10

38 Zaś po tym, Józef z Arymatei, który był ukrytym uczniem Jezusa z powodu żydowskie-go strachu, poprosił Piłata, aby mógł zabrać ciało Jezusa. A Piłat zezwolił. Zatem przy-szedł i zabrał jego ciało. 39 Ale przyszedł także Nikodem, ów przybyły do niego wcześniej nocą, niosąc mieszankę mirry i aloesu, około stu funtów. 40 I wzięli ciało Jezusa oraz owi-nęli je płótnami wśród wonności, jak jest zwyczajem grzebać u Żydów. 41 A w miejscu gdzie został ukrzyżowany był ogród, zaś w ogrodzie nowy grobowiec, w którym nikt jesz-cze nie był położony. 42 Więc tam położyli Jezusa, z powodu Przygotowania Żydów, po-nieważ grobowiec był blisko.

*19,3 także: żegnaj*19,13 co znaczy: Wyłożone brukiem**19,13 co znaczy: Miejsce podwyższone*19,14 dzień poprzedzający Paschę, czyli 14 Nissan, w którym Żydzi zabijali swoje baranki paschalne*19,29 pęd rośliny*19,30 także: spełnione, doprowadzone do końca, zapłacone**19,30 także: ducha*19,31 hebr.: szabat**19,31 także: wielki, duży

20. Zaś pierwszego dnia tygodnia, wcześnie, gdy była jeszcze ciemność, do grobow-ca przychodzi Maria Magdalena i widzi usunięty od grobu kamień. 2 Więc biegnie i przy-chodzi do Szymona Piotra oraz do tego drugiego ucznia, którego Jezus kochał, i im mówi: Zabrali Pana z grobowca i nie wiemy, gdzie go położyli. 3 Zatem wyszedł Piotr oraz ten drugi uczeń, i szli do grobu. 4 A obaj biegli razem; nawet ten drugi uczeń wcześniej wyprzedził Piotra i pierwszy przybył do grobu. 5 Zaś kiedy rzucił okiem, widzi leżące płót-na; jednak tam nie wszedł. 6 Przyszedł też Szymon Piotr, który mu towarzyszył, wszedł do grobowca oraz widzi leżące płótna, 7 i chustkę, która była na jego głowie, nie leżącą z płótnami, ale zwiniętą osobno w innym miejscu. 8 I wtedy wszedł też ten drugi uczeń, co pierwszy przybył do grobu, ujrzał * oraz uwierzył. 9 Bowiem jeszcze nie znali Pisma, że jest mu konieczne powstać z martwych. 10 Więc uczniowie odeszli z powrotem do siebie. 11 Ale Maria stała na zewnątrz, blisko grobu, płacząc; a gdy płakała, zajrzała do grobow-ca, 12 i widzi dwóch siedzących w bieli aniołów, jednego przy wezgłowiu, i jednego przy stopach; tam, gdzie leżało ciało Jezusa. 13 A tamci jej mówią: Niewiasto, dlaczego pła-czesz? Mówi im: Zabrali mojego Pana i nie wiem, gdzie go położyli. 14 To powiedziawszy, odwróciła się do tyłu i widzi stojącego Jezusa; a nie wiedziała, że Jezus żyje. 15 Mówi jej Jezus: Niewiasto, dlaczego płaczesz? Kogo szukasz? Zaś ona uważając, że jest ogrod-nikiem, mówi mu: Panie, jeśli ty go zabrałeś, powiedz mi gdzie go położyłeś, a ja go we-zmę. 16 Mówi jej Jezus: Mario. A ona zostawszy odmienioną *, mówi mu: Rabbuni **, ten nazywany Nauczycielem. 17 Mówi jej Jezus: Nie dotykaj mnie, bo jeszcze nie wstąpiłem do mego Ojca; ale idź do moich braci i im powiedz: Wstępuję do mego Ojca i do wasze-go Ojca - mojego Boga oraz waszego Boga. 18 Zatem Maria Magdalena przychodzi oraz oznajmia uczniom: Widziałam Pana, i tamto, co jej powiedział.19 A gdy był wieczór, tego pierwszego dnia tygodnia, zostały zamknięte drzwi gdzie byli zgromadzeni uczniowie z powodu strachu przed Żydami, lecz Jezus przyszedł, stanął na środku oraz im mówi: Pokój wam. 20 To powiedział i pokazał im ręce oraz swój bok; więc uczniowie się uradowali, gdy zobaczyli Pana. 21 A Jezus znowu im powiedział: Pokój wam; jak mnie posłał Ojciec, tak ja was posyłam. 22 I kiedy to powiedział - tchnął oraz im mówi: Weźcie * Ducha Świętego. 23 Których grzechy odpuścicie *, zostają im odpusz-czone, a których trzymacie **, zostają zatrzymane. 24 Zaś Tomasz, jeden z dwunastu, zwany Didymos *, nie był z nimi gdy przyszedł Jezus. 25 A inni uczniowie mu mówili: Wi-dzieliśmy Pana. Ale im powiedział: Jeśli nie ujrzę na jego rękach znaku gwoździ, nie wło-żę mego palca do odcisku gwoździ oraz nie włożę mojej ręki do jego boku - nie uwierzę. 26 Zaś po ośmiu dniach jego uczniowie znowu byli wewnątrz, a wśród nich Tomasz. I gdy

drzwi zostały zamknięte, przychodzi Jezus, stanął na środku i powiedział: Pokój wam. 27

Potem mówi Tomaszowi: Skieruj tutaj twój palec, zobacz moje ręce; skieruj twoją rękę i włóż do mojego boku, i nie bądź niewierny * - lecz wierzący **. 28 Odpowiedział Tomasz i mu rzekł: Pan mój i Bóg mój. 29 Mówi mu Jezus: Uwierzyłeś, bo mnie ujrzałeś? Bogaci, którzy nie zobaczyli - a uwierzyli.30 Potem Jezus sprawił wiele innych znaków wobec swych uczniów, które nie są opisane w tej księdze. 31 Zaś to zostało opisane, abyście uwierzyli, że Jezus jest Chrystusem, Sy-nem Boga, oraz abyście wierząc, mieli życie w Jego Imieniu.

*20,8 także: doświadczył, wiedział*20,16 także: zawróconą, nawróconą, oddaną z powrotem, zmienioną**20,16 co znaczy: Nauczyciel - Mistrz*20,22 także: odbierzcie, przyjmijcie, zrozumcie, poślubcie*20,23 także: pominiecie, pozostawicie, zaniedbacie, darujecie, uniewinnicie**20,23 także: więzicie*20,24 co znaczy: Bliźniak*20,27 także: zdradliwy, niewierzący**20,27 także: wierny, godny zaufania

21. Potem Jezus znowu pokazał się uczniom koło morza Tyberiady *; a ukazał się tak. 2 Byli razem: Szymon Piotr i Tomasz, zwany Didymos, Natanel z Kany Galilei, ci Za-cheusza oraz dwaj inni z jego uczniów. 3 Mówi im Szymon Piotr: Idę łowić ryby. Mówią mu: My także z tobą wyruszymy. Wyszli i zaraz weszli do łodzi, lecz w tą noc nic nie zła-pali. 4 Zaś gdy pojawił się ranek, Jezus stanął na brzegu; jednak uczniowie nie wiedzieli, że tam jest Jezus. 5 A Jezus im mówi: Dzieci, czy ktoś ma posiłek? Odpowiedzieli mu: Nie. 6 Zaś on im powiedział: Umieśćcie sieć na prawej stronie łodzi, a znajdziecie. Zatem umieścili, i już nie mieli sił jej wyciągnąć, z powodu mnóstwa ryb. 7 Następnie ten uczeń, którego Jezus miłował, mówi Piotrowi: Pan jest. Więc Szymon Piotr gdy usłyszał, że jest Pan, przepasał się narzutą (bo był nagi) i rzucił się w morze. 8 Nadto łodzią przybyli inni uczniowie, ciągnąc sieć ryb, bo byli niedaleko od lądu, tylko jakieś z dwieście łokci. 9

Więc gdy wyszli na ląd, widzą leżące ognisko, położoną rybę i chleb. 10 Mówi im Jezus: Przynieście z ryb, które teraz złapaliście. 11 Zatem Szymon Piotr wszedł i wyciągnął na ziemię sieć, pełną stu pięćdziesięciu trzech wielkich ryb; a mimo, że było ich tak wiele, sieć się nie rozdarła. 12 Mówi im Jezus: Chodźcie, zjedzcie. A żaden z uczniów nie odwa-żył się go zapytać: Kto ty jesteś? Wiedząc, że to jest Pan. 13 Następnie Jezus przycho-dzi, bierze chleb i im daje, oraz tak samo rybę. 14 To już trzeci raz Jezus ukazał się swo-im uczniom, kiedy podniósł się z martwych.15 A kiedy zjedli, Jezus mówi Szymonowi Piotrowi: Szymonie synu Jony, miłujesz mnie więcej niż ci? Mówi mu: Tak, Panie; ty wiesz, że cię kocham. Mówi mu: Paś * moje ba-ranki **. 16 Znowu mówi mu po raz drugi: Szymonie synu Jony, miłujesz mnie? Mówi mu: Tak, Panie; ty wiesz, że cię kocham. Mówi mu: Bądź pasterzem moich owiec. 17 Mówi mu po raz trzeci: Szymonie Jony, kochasz mnie? Zasmucił się Piotr, że mu powiedział po raz trzeci: Kochasz mnie? I mu mówi: Panie, ty wszystko wiesz; ty poznajesz, że cię kocham. Mówi mu Jezus: Paś moje owce. 18 Zaprawdę, zaprawdę powiadam ci: Gdy by-łeś młodszy, opasywałeś się i chodziłeś gdzie chciałeś; zaś kiedy się zestarzejesz, wy-ciągniesz swoje ręce i inny cię opasze oraz cię poprowadzi, gdzie sobie nie życzysz. 19 A to powiedział dając znać, jaką śmiercią wysławi Boga. Zatem to powiedział i mu mówi: Pójdź za mną. 20 Zaś Piotr odwrócił się i widzi towarzyszącego ucznia, którego Jezus mi-łował, który położył się przy wieczerzy na jego piersi i powiedział: Panie, kto jest tym, co cię wydaje? 21 Więc kiedy Piotr go zobaczył, mówi Jezusowi: Panie, a co ten? 22 Mówi mu Jezus: Jeśli chcę, aby on pozostawał na miejscu póki chodzę, dlaczego w twojej obecności? Ty pójdź za mną. 23 I wyszło to słowo między braci, że ten uczeń nie jest śmiertelny. Ale Jezus nie powiedział mu, że nie jest śmiertelny, ale: Jeśli chcę, aby ten

pozostawał na miejscu póki chodzę, dlaczego w twojej obecności? 24 Ten jest tym uczniem, który świadczy odnośnie owych spraw oraz tym, co je opisał; a wiemy, że jego świadectwo jest prawdziwe. 25 Ale są i inne, liczne rzeczy, które uczynił Jezus; które gdy-by zostały spisane w jednym czasie, przypuszczam, że i sam świat nie pomieściłby spi-sanych ksiąg. Amen.

*21,1 miasto na zachodnim brzegu jeziora (zwanego też morzem) Genezaret*21,15 także: żyw, karm**21,15 także: jagnięta

Dokonania

Dokonania apostołów *

w Panu Jezusie Chrystusie

1. Oto sporządziłem pierwsze opowiadanie, Teofilu, o wszystkich rzeczach, które Je-

zus rozpoczął czynić i nauczał, 2 aż do tego dnia, gdy wydał polecenie apostołom, któ-

rych sobie wybrał przez Ducha Świętego, i został wzięty do góry. 3 Tym też, po swojej

męce, w wielu niewątpliwych znakach polecił * samego siebie jako żyjącego, ukazując

się im przez czterdzieści dni oraz mówiąc o Królestwie Boga. 4 A kiedy zgromadził ich ra-

zem, nakazał im nie odchodzić z Jerozolimy, ale oczekiwać obietnicy Ojca, o której ode

mnie usłyszeliście. 5 Ponieważ Jan chrzcił wodą, ale wy, po niewielu tych dniach, zosta-

niecie ochrzczeni * w Duchu Świętym. 6 Następnie, kiedy oni się zeszli, pytali go, mó-

wiąc: Panie, czy w tym czasie przywrócisz królestwo Israelowi? 7 Ale do nich powiedział:

Nie jest wasze by poznać czasy i okresy, które Ojciec ustanowił sobie w swojej władzy. 8

Lecz weźmiecie moc Ducha Świętego, który do * was przychodzi, i będziecie moimi

świadkami w Jerozolimie, w całej Judei, Samarii, i aż do najodleglejszych krain. 9 A gdy

powiedział te rzeczy, został uniesiony wśród tych, co patrzeli, oraz chmura usunęła go z

ich oczu. 10 A kiedy on wyruszył i gdy uporczywie patrzeli ku niebu, oto stanęli przy nich

dwaj mężowie w białych szatach, 11 i powiedzieli: Mężowie galilejscy, dlaczego stoicie pa-

trząc w niebo? Ten Jezus - wzięty od was do góry, ku Niebu - tak przyjdzie, jak go wi-

dzieliście idącego do Nieba.12 Wtedy wrócili do Jerozolimy, od góry zwanej Oliwną, która jest blisko Jerozolimy, uwa-

żanej za szabat marszu. 13 A gdy przybyli, weszli do górnej komnaty, gdzie już przebywa-

li: Piotr, Jakób, Jan, Andrzej, Filip, Tomasz, Bartłomiej, Mateusz, Jakób Alfeusza, Szy-

mon Zelota * i Judas Jakóba. 14 Ci wszyscy jednomyślnie trwali przy modlitwie i proś-

bach, razem z kobietami, i Marią, matką Jezusa oraz jego braćmi. 15 W tych dniach po-

wstał w środku uczniów Piotr (ponieważ na tym samym miejscu był tłum imion *, około

stu dwudziestu) i powiedział: 16 Mężowie, bracia, było konieczne, aby zostało wypełnione

Pismo, które Duch Święty zapowiedział przez usta Dawida o Judasu, będącym przewod-

nikiem tych, którzy pojmali Jezusa; Psalm 41,10 17 że był policzony łącznie z nami oraz

dostał w udziale * dział ** tej służby. 18 (Ten rzeczywiście nabył pole z zapłaty niespra-

wiedliwości; a gdy się stało, że padł na twarz, wtedy roztrzaskał się w środku i rozlały się

całe jego wnętrzności). 19 Zatem stało się to jawne wszystkim, zamieszkującym Jerozoli-

mę, tak, że to pole zostało nazwane ich własnym językiem - Akeldamach, to jest Pole

Krwi. 20 Bowiem napisano w Księdze Psalmów: Niech jego siedziba stanie się pusta i

niech nie będzie w niej zamieszkującego, a jego doglądanie * niech weźmie inny. Psalm

69,26 + 109,8 21 Zatem trzeba, aby jeden z mężów, którzy się zgromadzają z nami - w

całym okresie, w którym przybył i oddalił się dla * nas Pan Jezus, 22 począwszy od chrztu

Jana, aż do dnia, którego został wzięty od nas do góry, i był świadkiem jego wskrzesze-

nia - został jednym z tych, co są razem z nami. 23 Więc postawili dwóch: Józefa zwanego

Barsabą, który został nazwany Justem, i Macieja. 24 Nadto modląc się, powiedzieli: Ty

Panie, znawco wszystkich serc, wskaż jednego z tych dwóch, którego sobie wybrałeś, 25

aby wziął dział tej służby i apostolstwa, odkąd opuścił je Judas, by pójść ku swojemu

miejscu *. 26 Także wręczyli im losy, a los padł na Macieja; więc zostało mu przydzielone

wspólne miejsce wśród jedenastu apostołów.

* co znaczy: wysłanników*1,3 także: przedłożył, wykazał, zalecił, ofiarował, postawił obok*1,5 co znaczy: zanurzeni*1,8 także: na, przez, dla

*1,13 nazwa radykalnego stronnictwa judaistycznego, dążącego do wyzwolenia Israela spod panowa-

nia Rzymu

*1,15 w znaczeniu: osób

*1,17 także: wylosował**1,17 także: los, spadek*1,20 gr. episkope; także: straż *1,21 także: przy, wobec*1,25 także: grobowi

2. A w wypełnieniu pięćdziesiątego dnia * wszyscy byli jednomyślnie przy tym sa-

mym. 2 I nieoczekiwanie powstał szum z nieba, jakby gwałtownego, wiejącego wiatru * oraz napełnił cały dom, gdzie przebywali, siedząc. 3 Zostały im także ukazane rozdzielają-

ce się języki jakby ognia i osiadł na każdym jednym z nich. 4 Więc wszyscy zostali napeł-

nieni Duchem Świętym oraz zaczęli mówić innymi językami, jak im Duch dawał wypowie-

dzieć.5 A byli Żydzi *, którzy przebywali w Jerozolimie, pobożni mężowie, z każdego ludu pod

niebem. 6 Zaś gdy powstał tamten głos, zeszło się mnóstwo i zatrwożyło, bo każdy jeden

słyszał ich mówiących własnym językiem. 7 Zatem wszyscy byli oszołomieni oraz się dzi-

wili, mówiąc jedni do drugich: Czy ci wszyscy, co mówią, nie są Galilejczykami? 8 Więc

jakże my słyszymy - każdy nasz własny język, w którym zostaliśmy urodzeni? 9 Partowie,

Medowie, Elamici oraz ci, zamieszkujący Mezopotamię, Judeę, Kapadocję, Pont i Azję, 10

Frygię i Pamfilię, Egipt oraz tereny Libii, naprzeciw Cyreny; także ci, przebywający w kra-

ju Rzymianie, Żydzi i prozelici *, 11 Kreteńczycy i Arabowie. Słyszymy ich mówiących

wzniosłe rzeczy Boga naszymi językami. 12 Zatem wszyscy byli oszołomieni i w kłopocie,

mówiąc jeden do drugiego: Co by tu miało się zdarzyć? 13 Zaś drudzy mówili, drwiąc:

Młodym winem są napełnieni.14 A Piotr stanął razem z jedenastoma, podniósł swój głos i do nich powiedział: Mężowie

judzcy i wszyscy, zamieszkujący Jerozolimę! Niech wam to będzie jawne, zatem wysłu-

chajcie moich słów. 15 Bo oni nie są, jak wy sądzicie - pijani, gdyż jest trzecia godzina

dnia; 16 ale dzieje się to, co zapowiedziano przez proroka Joela: 17 A w ostatnich dniach

zdarzy się, mówi Bóg, że wyleję z * mojego Ducha na wszelkie ciało wewnętrzne, za-

tem wasi synowie i wasze córki będą prorokować **, wasi młodzieńcy *** ujrzą wizje,

a wasi starsi śnić będą snami. 18 Także w tych dniach wyleje z mojego Ducha na moje

sługi oraz na moje służebnice i będą prorokować. 19 W górze wyznaczę znaki na nie-

bie, a na dole cuda na ziemi, krew *, ogień i wyziew dymu; 20 słońce obróci się w ciem-

ność, a księżyc w krew, zanim przyjdzie wielki i jawny dzień Pana. 21 Zdarzy się też, że

każdy, kto wezwie Imienia Pana, zostanie uratowany *. Joel 2,28 - 31; Izajasz 44,3;

Ezechiel 36,27; Zachariasz 12,1022 Mężowie Israelici, słuchajcie tych słów Jezusa Nazarejczyka - męża od Boga, ogłoszo-

nego dla was przejawami mocy, cudami oraz znakami, które - jak sami wiecie - Bóg

przez niego uczynił w środku was. 23 Tego wzięliście - wydanego przez rękę niegodzi-

wych wyznaczonym postanowieniem oraz za uprzednią wiedzą Boga - ukrzyżowaliście i

zabiliście. 24 Jego Bóg wskrzesił, zniszczywszy udręki śmierci, ponieważ nie było możli-

we, by on był na jej skutek więziony *. 25 Gdyż Dawid o nim mówi: Przez cały czas wi-

działem przede mną Pana, że jest po mojej prawicy, abym nie został zachwiany. Psalm

16,8 26 Przez to zostało rozweselone moje serce oraz rozradował się mój język, ale też

moja cielesna natura rozbije namiot nadziei. 27 Gdyż nie zostawisz mojej duszy dla Kra-

iny Umarłych, ani Twojemu czystemu * nie dasz doświadczyć zepsucia. 28 Dałeś mi

wyjaśnić drogi życia, z Twego oblicza napełnisz mnie radością. 29 Mężowie bracia, z otwartością mogę do was powiedzieć o patriarsze Dawidzie, że

umarł i został pogrzebany, a jego grobowiec jest pośród nas aż do tego dnia. 30 Będąc

więc prorokiem, wiedział - ponieważ Bóg potwierdził mu przysięgą - że według cielesnej

natury, z owocu jego bioder wyprowadzi i osadzi na jego tronie Chrystusa. 31 Co zobaczył

zawczasu i powiedział odnośnie wskrzeszenia Chrystusa: Nie została pozostawiona

jego dusza * dla Krainy Umarłych, ani jego cielesna natura nie doświadczyła zepsucia.

Psalm 16,10 32 Tego Jezusa wskrzesił Bóg, czego my wszyscy jesteśmy świadkami. 33

Gdy więc został wywyższony prawicą Boga, a otrzymał od Ojca obietnicę Ducha Święte-

go - wylał Tego, którego wy teraz postrzegacie oraz słyszycie. 34 Bowiem nie Dawid wstą-

pił do niebios, ale sam mówi: Rzekł Pan Panu memu: Usiądź z mojej prawej strony, 35

aż uczynię twych nieprzyjaciół podnóżkiem twoich nóg. Psalm 110,1 36 Niech więc nie-

zawodnie wie każdy dom Israela, że Bóg uczynił go Panem i Chrystusem *; tego Jezusa,

którego wy ukrzyżowaliście.37 A kiedy to usłyszeli, przejęli się sercem oraz powiedzieli do Piotra i pozostałych apo-

stołów: Co możemy uczynić, mężowie, bracia? 38 Zaś Piotr do nich powiedział: Skruszcie

się i niech każdy z was da się ochrzcić dzięki Imieniu Jezusa Chrystusa na odpuszcze-

nie grzechów, a weźmiecie dar Ducha Świętego. 39 Gdyż obietnica jest dla was oraz dla

waszych dzieci, i wszystkich, aż do dalekich, których nasz Pan Bóg sobie powoła. 40

Lecz także zaświadczył wieloma innymi słowami oraz wzywał, mówiąc: Dajcie się wyrato-

wać, z dala od tego przewrotnego rodu *. 41 Zatem zostali ochrzczeni ci, którzy chętnie

przyjmowali jego słowo; i w tym dniu zostało przyłączonych blisko trzy tysiące osób. 42

Potem TR trwali przy apostolskim nauczaniu, wspólnocie, łamaniu chleba oraz modli-

twach.43 Ale pojawiła się bojaźń w każdej duszy, a przez apostołów działy się liczne cuda i zna-

ki. 44 Zatem wszyscy wierzący byli blisko siebie oraz mieli wszystko wspólne. 45 Także

sprzedawali posiadłości i majątki oraz rozdzielali je wszystkim, według tego jak ktoś miał

potrzebę. 46 Co dnia zgodnie trwając w Świątyni oraz łamiąc chleb w domu, przyjmowali

pokarm w radości oraz prostocie serca, 47 chwaląc * Boga i mając przychylność u całego

ludu. A Pan codziennie przyłączał zgromadzeniu wybranych ** tych, co byli zbawionymi.

*2,1 czyli w święto Szawuot (Zbiorów, Pierwszych Owoców, Zielonych Świąt)

*2,2 także: tchnienia*2,5 poprawnie: Judejczycy, czyli Israelici z pokolenia Judasa /Judy

*2,10 czyli: nowo nawróceni na judaizm

*2,17 także: przez, od**2,17 czyli: zapowiadać w Imieniu Boga, lub nauczać pod natchnieniem Ducha Świętego

***2,17 także: słudzy*2,19 także: przelew krwi, zabójstwo*2,21 także: ocalony, zbawiony, wyzwolony*2,24 także: zawładnięty, trzymany w ręku*2,27 także: świętemu, bezgrzesznemu*2,31 także: osoba, życie*2,36 z hebr. Mesjaszem; czyli Pomazańcem Boga

*2,40 także: pokolenia, rodzaju*2,47 także: wielbiąc**2,47 także: zborowi

3. Zaś Piotr i Jan chodzili dla nich do Świątyni na dziewiątą godzinę modlitwy. 2 I zo-

stał wniesiony pewien mąż - chromy od łona swojej matki, którego codziennie umiesz-

czano przy bramie Świątyni, zwanej Piękną, aby od tych, co wchodzili do Świątyni prosił

o jałmużnę. 3 Ten, kiedy ujrzał Piotra i Jana mających wejść do Świątyni, prosił o jałmuż-

nę. 4 Ale Piotr spojrzał na niego razem z Janem i powiedział: Popatrz na nas. 5 Zaś ten

skierował się ku nim, spodziewając się coś od nich wziąć. 6 A Piotr powiedział: Srebro i

złoto nie jest moje; ale co mam, to ci daję; w Imieniu Jezusa Chrystusa, Nazarejczyka,

powstań * i chodź **. 7 Potem ujął go od prawej ręki oraz wzniósł; a natychmiast zostały

utwierdzone jego nogi i kostki. 8 Więc podskoczył, stanął i chodził, oraz wszedł razem z

nimi do Świątyni, chodząc, skacząc i wielbiąc Boga. 9 Zatem zobaczył go cały lud, że

chodzi i chwali Boga. 10 Ale go rozpoznali, że on był tym, co siedział odnośnie jałmużny

przy Pięknej bramie Świątyni. Zostali też napełnieni strachem i uniesieniem, z powodu

tego, co mu się wydarzyło.11 Nadto - do portyku zwanego Salomona, do tego chromego, który wyzdrowiał oraz trzy-

mał się Piotra i Jana - zbiegł się przed nich cały zdumiony lud. 12 A Piotr to widząc, po-

wiedział do ludu: Mężowie Israelici, dlaczego z tego powodu się dziwicie, albo czemu

nam się przypatrujecie, jakbyśmy własną mocą czy pobożnością czynili, że on chodzi? 13

Bóg Abrahama, Izaaka i Jakóba; Bóg naszych przodków wysławił swojego Syna Jezusa.

Wy go wydaliście oraz zaparliście się go przed obliczem Piłata, który go postanowił unie-

winnić. 14 Ale wy zaparliście się tego świętego i sprawiedliwego oraz prosiliście, aby wam

podarować męża - zabójcę. 15 A zabiliście sprawcę * życia, którego Bóg wskrzesił z mar-

twych, czego my jesteśmy świadkami. 16 Także tego, którego widzicie i znacie, Jego Imię

uczyniło silnym ku sławie Jego Imienia; a wiara z powodu Niego, dała mu wobec was

wszystkich to zdrowie. 17 Teraz też, bracia, wiem, że wy oraz wasi przywódcy dokonali-

ście tego podczas nieświadomości. 18 Zaś Bóg sprawił, że Chrystus wycierpiał tego ro-

dzaju rzeczy, jakie zapowiedział przez usta wszystkich swoich proroków. 19 Zatem

skruszcie się oraz zawróćcie, aż do zatarcia * waszych grzechów, 20 żeby mogły przyjść

czasy wytchnienia z powodu osoby Pana. Po to TR wysłał przedtem ogłoszonego wam

Jezusa Chrystusa, 21 którego trzeba radośnie przyjąć Niebu, aż do czasu przywrócenia

wszystkich spraw, o których powiedział Bóg za obecnego życia, przez usta wszystkich

swoich świętych proroków. 22 Bowiem Mojżesz rzeczywiście powiedział do przodków: Z

waszych braci, takiego jak ja proroka podniesie * wam Pan, wasz Bóg; jego będziecie

słuchać we wszystkim, cokolwiek do was powie. V Mojżesza 18,15 23 A będzie tak, że

każda osoba, która nie usłucha tego proroka, zostanie wytracona z ludu. 24 Ale i wszyscy

prorocy od Samuela, jacykolwiek mówili jeden za drugim, także zwiastowali te dni. 25 Wy

jesteście synami proroków i Przymierza, jakie ustalił sobie * Bóg w stosunku do waszych

ojców, mówiąc do Abrahama: W twoim nasieniu zostaną uwielbione w Panu wszystkie

narody ziemi. I Mojżesza 12,3 26 Bóg wzbudził swojego syna Jezusa i najpierw go wysłał

wam, błogosławiąc każdemu z was w odwracaniu się od waszych niegodziwości.

*3,6 także: obudź się, zmartwychwstań**3,6 także: żyj*3,15 także: założyciela, przywódcę*3,19 także: skreślenia, usunięcia*3,22 także: wzbudzi, wskrzesi*3,25 także: sporządził testamentem, zawarł umowę

4. A gdy oni mówili do ludu - kapłani, rządca Świątyni i saduceusze im zagrozili, 2 bo

byli rozdrażnieni z tego powodu, że nauczają TR ludzi, i w Jezusie zwiastują wskrzeszenie

z martwych. 3 Narzucili też na nich ręce oraz wprowadzili ich sobie do więzienia, do jutra,

bo był już wieczór. 4 Ale wielu, gdy wysłuchało słowa – uwierzyło, i urodziła się liczba

około pięciu tysięcy mężów.5 Zaś nazajutrz zdarzyło się, że w Jerozolimie zostali zebrani ich przełożeni, starsi oraz

uczeni w Piśmie. 6 Także arcykapłan Annasz i Kaifasz, Jan, Aleksander, i jacy jeszcze

byli z rodu arcykapłańskiego. 7 A kiedy postawili ich w środku, pytali się: W jakiej mocy,

lub w jakim imieniu wy to uczyniliście? 8 Wtedy Piotr został napełnionym przez Ducha

Świętego oraz do nich powiedział: Przełożeni ludu i starsi Israela! 9 Skoro my, dzisiaj, je-

steśmy osądzani dzięki dobremu uczynkowi względem chorego człowieka, przez który

został on wyratowany, 10 niech wam wszystkim będzie wiadome oraz całemu ludowi Isra-

ela, że został on uleczony w Imieniu Jezusa Chrystusa Nazarejczyka, którego wy ukrzy-

żowaliście i którego Bóg wskrzesił z martwych. W tym Imieniu ten człowiek stanął przed

wami zdrowy. 11 Ten jest owym kamieniem, co przez was, budujących, został wzięty za

nic *, a który stał się ** dla kamienia węgielnego. Psalm 118,22; Izajasz 28,16 12 Nie ist-

nieje też w nikim innym zbawienie; bo nie istnieje inne Imię pod niebem, które zostało wy-

znaczone * wśród ludzi, w którym jest nam konieczne zostać zbawionymi **. 13 A widząc

szczerość Piotra i Jana, oraz po zrozumieniu, że są nieuczonymi prostakami - dziwili się,

kiedy ich rozpoznali, że byli razem z Jezusem. 14 Zaś widząc człowieka, co z nimi stał i

został uzdrowiony - nie umieli nic odpowiedzieć. 15 Więc rozkazali im odejść na zewnątrz

posiedzenia i ścierali się jedni przeciw drugim, 16 mówiąc: Co możemy uczynić tym lu-

dziom? Bo, że dokonał się przez nich znany cud, jest jawne wszystkim zamieszkującym

Jerozolimę; więc nie możemy zaprzeczyć. 17 Lecz aby to nie zostało w większym stopniu

rozpowszechnione między ludem, zabronimy im groźbą, by żadnemu z ludzi nie pletli

względem tego imienia. 18 Zatem ich zawołali oraz im nakazali w ogóle nie głosić i nie na-

uczać względem imienia Jezusa. 19 Ale Piotr i Jan odpowiedzieli, mówiąc do nich: Oskar-

żajcie, jeżeli wobec Boga jest sprawiedliwe bardziej * was słuchać - niż Boga. 20 Bo my

nie możemy nic nie mówić, z tego co zobaczyliśmy i usłyszeliśmy. 21 Zatem TR jeszcze

raz im zagrozili, a nie znajdując jakby ich mogli ukarać, wypuścili ich z powodu ludu,

gdyż wszyscy oddawali chwałę Bogu za to, co się stało. 22 Ponieważ ten człowiek, na któ-

rym dokonał się cud * uleczenia, żył więcej niż czterdzieści lat. 23 Zaś wypuszczeni przyszli do swoich oraz oznajmili im wszystko, cokolwiek powiedzieli

do nich przedniejsi kapłani i starsi. 24 A ci ich wysłuchali i jednomyślnie podnieśli głos ku

Bogu, mówiąc: Władco Absolutny *, Ty, który uczyniłeś Niebo i ziemię, morze i wszystko

w nich; 25 co powiedziałeś przez Ducha Świętego ustami Dawida, Twego sługi: W jakim

celu wzburzyli się poganie, a ludy pielęgnowały * to, co jest bezwartościowe **? 26 Sta-

nęli królowie ziemi, a przełożeni dali się zebrać na to samo, przeciw Panu i przeciwko

Jego Pomazańcowi. Psalm 2,1 - 2 27 Gdyż wobec prawdy, Herod i Poncjusz Piłat, razem

z poganami oraz plemionami Israela dali się zebrać przeciwko Twojemu świętemu Syno-

wi - Jezusowi, którego pomazałeś, 28 aby się dokonało * cokolwiek przedtem przeznaczy-

ła Twoja ręka oraz Twoje postanowienie. 29 Teraz więc, Panie, wejrzyj na ich groźby oraz

daj Twoim sługom z całą otwartością mówić Twe słowo. 30 Za pomocą też Twojej ręki, Ty

wyciągaj ku uzdrawianiu oraz dokonywaniu znaków i cudów, przez Imię Twego świętego

Syna - Jezusa. 31 A gdy oni prosili, zostało potrząśnięte miejsce na którym byli zebrani,

wszyscy zostali napełnieni Duchem Świętym, i z otwartością mówili słowo Boga.32 Zaś serce i dusza owego mnóstwa wierzących było jedno, także ani jeden nie mówił o

czymś z dobytku, że jest odrębne, ale wszystko było im wspólne. 33 A apostołowie wielką

mocą dawali świadectwo wskrzeszenia Pana Jezusa i nad * nimi wszystkimi była wielka

łaska. 34 Bo nie było między nimi kogoś, kto jest w potrzebie; gdyż którzykolwiek byli po-

siadaczami terenów lub domów - sprzedawali je, przynosili wartość sprzedawanych ma-

jątków, 35 oraz kładli przed nogi apostołów. I rozdawano każdemu tak, jak ktoś miał po-

trzebę. 36 Zaś Józef, nazwany przez apostołów Barabaszem (to jest w tłumaczeniu: Sy-

nem Pocieszenia *), Lewita, rodem Cypryjczyk, 37 gdy sprzedał pole, które przedtem było

jego, przyniósł pieniądze i położył u nóg apostołów.

*4,11 także: wzgardzonym**4,11 także: narodził się, pojawił się, powstał, był*4,12 także: podarowane, dane, mianowane**4,12 także: zachowani przy życiu, ocaleni od śmierci, uzdrowieni, uratowani*4,19 także: raczej *4,22 także: znak*4,24 także: panie domu, panie*4,25 także: troszczyły się, pilnie się zajmowały, uprawiały**4,25 także: daremne, puste, bezowocne*4,28 dokładnie: uczynić dokonującym się *4,33 także: przez, dla, dzięki

*4,36 także: wezwania, apelu, zachęty

5. Ale pewien mąż o imieniu Ananiasz, razem ze swoją żoną Safirą, sprzedał majątek, 2 oraz zabrał sobie trochę z ceny, za wiedzą swojej żony. Przyniósł też pewną część i po-

łożył u nóg apostołów. 3 A Piotr powiedział: Ananiaszu, czemu szatan wypełnił twoje ser-

ce, byś TR okłamał Ducha Świętego oraz oddzielił sobie część z ceny terenu? 4 Czyż po-

zostając twoim - nie pozostawał na miejscu, a kiedy został sprzedanym - czy nie był w

twojej władzy? Po co umieściłeś sobie tę sprawę w twoim sercu? Nie ludziom skłamałeś,

ale Bogu. 5 Zaś Ananiasz słysząc te słowa, padł i wyzionął ducha. Powstała więc wielka

bojaźń we wszystkich, którzy to słyszeli. 6 A młodsi wstali, szczelnie go owinęli, wynieśli i

pogrzebali.7 Ale gdy się dokonał odstęp czasu około trzech godzin, weszła i jego żona, nie wiedząc

co się stało. 8 Zaś Piotr oddzielił ją pytaniem: Powiedz mi, czy za tyle sprzedaliście

teren? A ona powiedziała: Tak, za tyle. 9 A Piotr do niej powiedział: Dlaczego została

zharmonizowana wam wypowiedź, aby doświadczyć Ducha Pana? Oto przed drzwiami

nogi tych, co pogrzebali twojego męża, lecz także ciebie wyniosą. 10 Więc natychmiast

padła nieżywa przed jego nogami. A młodzieńcy weszli oraz znaleźli ją martwą; zatem

wynieśli i pogrzebali przy jej mężu. 11 Pojawiła się też wielka bojaźń nad całym zgroma-

dzeniem wybranych * oraz nad wszystkimi, którzy tego słuchali.12 Zaś przez ręce apostołów dokonywały się w ludzie liczne znaki i cuda; wszyscy też żyli

jednomyślnie w portyku Salomona. 13 Ale z pozostałych nikt się nie odważał z nimi łą-

czyć; lecz lud ich chwalił. 14 A bardziej wierząc, przyłączało się do Pana mnóstwo męż-

czyzn i niewiast. 15 Dlatego na ulice wynoszono chorych, kładziono na łożach i matach,

by przynajmniej cień przechodzącego Piotra ocienił niektórych z nich. 16 Ale schodziło się

też wielu z okolicznych miast Jerozolimy, niosąc chorych oraz nękanych na skutek nie-

czystych duchów, i wszyscy zostawali uzdrawiani.17 Zaś arcykapłan i wszyscy, co byli razem z nim - istniejące stronnictwo saduceuszów -

powstali, i zostali napełnieni zazdrością. 18 Narzucili też ręce na apostołów oraz umieścili

ich sobie w publicznym więzieniu. 19 Ale anioł Pana otworzył pośród nocy bramy więzie-

nia, wyprowadził ich i powiedział: 20 Idźcie, stańcie w Świątyni oraz mówcie ludowi

wszystkie słowa życia. 21 A gdy to usłyszeli, podczas świtu weszli do Świątyni i nauczali.

Zaś kiedy przybył arcykapłan oraz ci razem z nim, zwołali Sanhedryn i całą starszyznę

synów Israela oraz posłali do więzienia, aby zostali przyprowadzeni. 22 Zatem słudzy

przybyli, lecz nie znaleźli ich w więzieniu; więc wrócili się i oznajmili, mówiąc: 23 Rzeczy-

wiście, z całą pewności znaleźliśmy zamknięte więzienie i na zewnątrz, stojących z przo-

du drzwi strażników; ale kiedy otworzyli do wewnątrz - nikogo nie znaleźliśmy. 24 Zaś kie-

dy arcykapłan oraz rządca Świątyni usłyszeli te słowa, byli odnośnie nich w kłopocie, co

by to się zdarzyło. 25 Ale ktoś przyszedł i im oznajmił, mówiąc: Oto mężowie, których

umieściliście w więzieniu, są w Świątyni, stojąc i nauczając lud. 26 Wtedy rządca odszedł

wraz ze sługami oraz ich przyprowadził. Nie wśród przemocy, bowiem bali się ludu, aby

nie zostali ukamienowani.27 A kiedy przyprowadził, postawili ich w miejscu posiedzeń. Więc arcykapłan ich pytał,

mówiąc: 28 Czy nie nakazaliśmy wam rozkazem, by nie nauczać przy tym imieniu? A oto

waszym nauczaniem napełniliście Jerozolimę oraz chcecie sprowadzić na nas krew tego

człowieka. 29 Zaś zaczynając odpowiadać, Piotr i apostołowie powiedzieli: Trzeba być

więcej posłusznym Bogu niż ludziom. 30 Bóg naszych przodków wskrzesił Jezusa, które-

go wy wzięliście w swoje ręce *, zawieszając na drewnie. 31 Tego, Sprawcę i Zbawiciela,

Bóg wywyższył swoją prawicą, aby dać skruchę Israelowi i darowanie * grzechów. 32 A

my jesteśmy świadkami tych spraw oraz Duch Święty, którego Bóg dał tym, którzy Mu są

posłuszni.

33 Zaś oni, gdy tego wysłuchali, zostali rozpiłowani * oraz postanowili ich zgładzić. 34 Ale

pewien faryzeusz, imieniem Gamaliel, szanowany przez cały lud nauczyciel Prawa, wstał

w Sanhedrynie i ich wezwał, by na chwilę wyprowadzono apostołów na zewnątrz. 35 Po-

tem do nich powiedział: Mężowie Israelici, dzięki tym ludziom zajmijcie się sami sobą, co

macie czynić. 36 Bo na początku tych dni podniósł się Teodas, który mówił, że sam jest

kimś, i została mu przyczepiona liczba około czterystu mężczyzn. Lecz został on zabity,

a wszyscy, którzy mu ulegali - zostali rozproszeni; zatem pojawili się na nic. 37 Po nim, w

dniach spisu podniósł się Judas Galilejczyk i oderwał za sobą dość dużo ludu. Lecz tak-

że on zginął oraz zostali rozproszeni wszyscy, którzy mu ulegali. 38 Więc teraz mówię

wam: Odstąpcie od tych ludzi oraz ich uwolnijcie; bo jeśli to postanowienie lub to dzieło

jest z ludzi - zostanie zniszczone. 39 A jeżeli jest z Boga - nie będziecie mogli ich znisz-

czyć; i abyście nie zostali znalezieni jako ci, co walczą przeciwko Bogu. 40 I zostali przez

niego przekonani. Potem przywołali apostołów, złoili im skórę oraz nakazali, by nie mówić

przy imieniu Jezusa; po czym ich uwolnili. 41 Zatem szli od oblicza Sanhedrynu oraz się

radowali, że zostali uznani godnymi by doznać zniewagi z powodu Jego Imienia. 42 Każ-

dego dnia nie przestawali też nauczać w Świątyni i naprzeciwko Domu, oraz głosić dobrą

nowinę Jezusa Chrystusa.

*5,11 także: zborem, społecznością wywołanych*5,30 także: zabiliście*5,31 także: odpuszczenie*5,33 także: zdenerwowali się

6. Ale w dniach powiększania się liczby uczniów, pojawiło się szemranie hellenistów

* przeciwko Hebrajczykom, że w codziennej służbie pomijane ** są ich wdowy. 2 Więc

dwunastu przywołało wielu uczniów i powiedziało: Nie jest mile widziane, by służyć sto-

łom, a pozostawić Słowo Boga. 3 Ale poszukajcie, bracia, siedmiu mężów, którzy mają

dobrą opinię, pełnych Ducha Świętego i mądrości, i ich ustanowimy do tej sprawy. 4 Zaś

my będziemy wierni modlitwie oraz służbie słowa. 5 Więc spodobała się ta mowa wobec

całego mnóstwa uczniów oraz wybrali sobie: Szczepana, męża pełnego wiary i Ducha

Świętego, Filipa, Prochora, Nikanora, Tymona, Parmenasa i Mikołaja, nowonawróconego

Antiocheńczyka, 6 których postawili przed apostołów. Zatem się pomodlili i położyli na

nich ręce.7 A Słowo Boga sprawiało rozwój oraz w Jerozolimie bardzo się mnożyła liczba uczniów.

Także liczny tłum kapłanów poddał się wierze. 8 Zaś Szczepan, pełen ufności i mocy,

czynił przy ludzie wielkie cuda i znaki. 9 Lecz powstali niektórzy z bóżnicy zwanej Liberty-

nów *, Cyrenejczyków, Aleksandryjczyków i tych z Cylicji oraz Azji, i rozprawiali ze

Szczepanem. 10 Ale nie mieli siły stawić czoła mądrości oraz Duchowi, którym mówił. 11

Wtedy podsunęli mężów, co twierdzili: Usłyszeliśmy go, gdy mówił bluźniercze słowa

względem Mojżesza i Boga. 12 Także podburzyli lud, starszych oraz uczonych w Piśmie,

więc stanęli, porwali go oraz poprowadzili do Sanhedrynu. 13 I postawili fałszywych

świadków, co twierdzili: Ten człowiek nie powstrzymuje się, mówiąc bluźniercze słowa

przeciw temu świętemu miejscu oraz Prawu. 14 Bowiem usłyszeliśmy go jak mówił, że

ten Jezus Nazarejczyk zniesie to miejsce oraz zmieni zwyczaje, które przekazał nam

Mojżesz. 15 A wszyscy, którzy siedzieli w Sanhedrynie, popatrzyli na niego i ujrzeli jego

oblicze jak oblicze anioła.

*6,1 Żydów żyjących pod wpływami greckimi

**6,1 także: zaniedbane, przeoczone*6,9 Żydów z Libertum w Afryce, bądź członków synagogi wyzwoleńców

7. Zaś arcykapłan powiedział: Czy tak się mają te sprawy? 2 A Szczepan mówił: Mę-

żowie, bracia, ojcowie - posłuchajcie. Bóg chwały dał się zobaczyć naszemu ojcu Abra-

hamowi, gdy był w Mezopotamii, zanim zamieszkał TR w Haranie. 3 Powiedział też do nie-

go: Wyjdź z twojej ziemi i spośród twej rodziny, a idź do ziemi, którą ci ukażę. 4 Wtedy

wyszedł z ziemi Chaldejczyków * oraz zamieszkał w Haranie; a stamtąd, gdy umarł jego

ojciec, Bóg przesiedlił go do tej ziemi, na której wy teraz mieszkacie. 5 I nie dał mu w niej

dziedzictwa ani na krok nogi, ale przypisał * sobie dać mu ją na posiadłość, oraz po nim -

jego nasieniu **; jemu, choć nie miał dziecka. 6 Ale Bóg tak powiedział: Twoje potomstwo

będzie przybyszem * w cudzej ziemi i uczynię je niewolnikami oraz będą ich krzywdzić

przez czterysta lat. 7 A lud, któremu będą służyć - Ja osądzę, powiedział Bóg. Zaś po

tych latach wyjdą oraz będą mi służyć w tym miejscu. 8 Dał mu także przymierze * ob-

rzezki. Więc Abraham spłodził Izaaka oraz ósmego dnia go obrzezał, a Izaak spłodził Ja-

kóba, a Jakób dwunastu patriarchów.9 Zaś patriarchowie kiedy pozazdrościli Józefowi, sprzedali go do Egiptu *; ale Bóg był z

nim. 10 Wyrwał go także ze wszystkich jego utrapień, oraz dał mu łaskę i mądrość wobec

faraona - króla Egiptu, zatem ustanowił go dowodzącym nad Egiptem oraz nad całym

swoim domem. 11 Lecz na całą ziemię Egiptu i Kanaanu przyszedł głód, i wielkie utrapie-

nie, gdyż nasi przodkowie nie znajdowali żywności. 12 Zaś Jakób usłyszał, że jest zboże i

wysłał najpierw do Egiptu naszych przodków. 13 A przy drugim pobycie Józef dał się roz-

poznać jego braciom, więc ród Józefa stał się widoczny faraonowi. 14 Zaś Józef wysłał i

przywołał swojego ojca Jakóba oraz całą swoją rodzinę w liczbie siedemdziesięciu pięciu

osób. 15 Zatem Jakób zszedł do Egiptu. I umarł on oraz nasi przodkowie; 16 i zostali prze-

niesieni do Szechem oraz umieszczeni w grobowcu, który Abraham kupił sobie za war-

tość srebra od synów Hamora z Szechem.17 Ale kiedy się zbliżał czas obietnicy, którą Bóg zaprzysiągł Abrahamowi - lud rozwinął

się w Egipcie i został pomnożony, 18 aż nastał inny władca, który nie znał * Józefa. 19 Ten

- kpiąc oszustwem z naszego rodu - skrzywdził naszych przodków, bo czynił porzucony-

mi ich niemowlęta, aż do nie zachowania przy życiu. 20 W tym czasie został zrodzony

Mojżesz, a był piękny * dla Boga. Ten został wychowany przez trzy miesiące w domu

jego ojca. 21 Zaś kiedy został on umieszczony na zewnątrz, wzięła go sobie córka faraona

i wychowywała go za syna. 22 Więc Mojżesz został wyćwiczony w całej wiedzy Egipcjan,

oraz był silny w słowach i uczynkach. 23 A gdy mu się dopełnił czterdziestoletni wiek, wstąpiło do jego serca by przyjrzeć się

swoim braciom, synom Israela. 24 I ujrzał, że jakiś doznaje niesprawiedliwości; zatem

przyszedł z pomocą temu, co był uciskany oraz wymierzył karę, zabijając Egipcjanina. 25

Sądził, iż jego bracia zrozumieją, że Bóg przez jego rękę daje im wyzwolenie - ale nie ro-

zumieli. 26 Lecz także dał im się zobaczyć następnego dnia, kiedy walczyli i pobudzał ich

do pokoju, mówiąc: Mężowie, jesteście sobie braćmi; dlaczego jedni drugim czynicie nie-

sprawiedliwość? 27 Ale ten, co czynił niesprawiedliwość bliskiemu, odepchnął go i powie-

dział: Kto cię ustanowił przywódcą oraz sędzią nad nami? 28 Czy chcesz mnie zgładzić,

ty, który wczoraj w ten sposób usunąłeś Egipcjanina? 29 Zaś Mojżesz uciekł na to słowo i

stał się cudzoziemcem na ziemi Madian, gdzie spłodził dwóch synów.30 A kiedy zostało wypełnione czterdzieści lat, na pustkowiu wyżyny Synaj dał mu się zo-

baczyć Anioł Pański w płomieniu ognia jeżyny *. 31 Zaś Mojżesz, gdy to zobaczył, dziwił

się temu widzeniu; a kiedy się zbliżył do niego, by go obejrzeć, pojawił się do niego głos

Pana: 32 Ja jestem Bóg twoich przodków, Bóg Abrahama, Bóg Izaaka i Bóg Jakóba. A

Mojżesz stał się drżącym i nie odważył się przypatrywać. 33 Zaś Pan mu powiedział: Od-

wiąż obuwie z twoich nóg, bo miejsce na którym stanąłeś jest ziemią świętą. 34 Widząc,

zobaczyłem w Egipcie cierpienie mojego ludu, wysłuchałem ich wzdychania oraz zstąpi-

łem ich wyzwolić. Więc teraz, tutaj, wyślę cię do Egiptu. 35 Tego Mojżesza, którego się

zaparli, mówiąc: Kto cię ustanowił przywódcą i sędzią? Jego Bóg wysyła jako przywódcę

oraz jako wyzwoliciela, przez ręce Anioła, który dał mu się zobaczyć w cierniu. 36 To ten

ich wyprowadził, uczynił cuda i znaki w ziemi Egiptu, na morzu Czerwonym oraz czter-

dzieści lat na pustkowiu. 37 To jest ten Mojżesz, który powiedział synom Israela: Pan,

wasz Bóg, wzbudzi z waszych braci proroka jak mnie; jego będziecie słuchać. 38 On jest

Tym, co pojawił się w zgromadzeniu wybranych za Anioła mówiącego do niego na pust-

kowiu, na wyżynie Synaj oraz do naszych przodków. Ten otrzymał słowa żyjące, by nam

je dać. 39 Temu nie zechcieli być posłuszni nasi przodkowie, ale Go odepchnęli od siebie

oraz zwrócili swe serca do Egiptu, 40 mówiąc do Aarona *: Uczyń nam bogów, którzy

będą szli przed nami, bo nie wiemy co się stało temu Mojżeszowi, który nas wyprowadził

z ziemi Egiptu. 41 W owych dniach uczynili też cielca, złożyli ofiarę figurze * oraz cieszyli

się pomiędzy wyrobami swoich rąk. 42 Zatem Bóg się odwrócił oraz ich pozostawił *, aby

służyli wojsku niebios, jak jest napisane w księdze proroków: Czy mnie ofiarowaliście

przez czterdzieści lat na pustkowiu bydlęta i ofiary, domu Israela? Jeremiasz 19,13;

Amos 5,25 43 Nawet zabraliście przybytek Molocha * oraz gwiazdę waszego boga

Remfana - wizerunki, które uczyniliście, by się im kłaniać; więc przesiedlę was na tamtą

stronę Babilonu.44 Na pustkowiu był Namiot Świadectwa naszych przodków, tak jak rozporządził sobie

Ten, co mówił do Mojżesza, by go uczynić według wzoru, który Mojżesz zobaczył. 45

Jego odziedziczyli nasi przodkowie z Jezusem * synem Nuna oraz wprowadzili na posia-

dłość pogan, których Bóg wygnał z dala od oblicza naszych przodków, aż do dni Dawida. 46 Ten znalazł łaskę przed obliczem Boga oraz wyprosił sobie, by znaleźć mieszkanie * dla Boga Jakóba. 47 Zaś Salomon zbudował Mu Świątynię *. 48 Ale Najwyższy nie za-

mieszkuje w budowlach uczynionych ręką, jak mówi prorok: 49 Niebo jest moim tronem, a

ziemia podnóżkiem moich nóg; jaki mi dom zbudujecie, mówi Pan, lub które jest miej-

sce mojego odpoczynku? Izajasz 66,1 50 Czyż nie moja ręka to wszystko uczyniła? 51 Ludzie twardego karku, nieobrzezani na sercu i na uszach, wy się zawsze sprzeciwia-

cie Duchowi Świętemu; zarówno wasi ojcowie jak i wy. 52 Którego z proroków nie prześla-

dowali wasi przodkowie? Także pozabijali tych, co wcześniej opowiadali odnośnie przyj-

ścia Sprawiedliwego, którego wy staliście się teraz zdrajcami i zabójcami. 53 Wy, którzy

na rozporządzenia Aniołów otrzymaliście Prawo, a nie staliście na straży.54 To zaś słysząc, zżymali się ich sercami oraz zgrzytali na niego zębami. 55 Ale on bę-

dąc pełnym Ducha Świętego, popatrzył ku Niebu, zobaczył chwałę Boga i Jezusa stoją-

cego po prawicy Boga. 56 Więc powiedział: Oto widzę niebiosa, które zostały otwarte oraz

Syna Człowieka stojącego po prawicy Boga. 57 Lecz oni krzyknęli wielkim głosem, zatkali

swoje uszy oraz jednomyślnie rzucili się na niego. 58 I wyrzucili go na zewnątrz miasta

oraz kamienowali; a świadkowie złożyli swoje szaty u stóp młodzieńca nazwanego Sau-

lem. 59 Zatem kamienowali Szczepana, a on przyzywał Boga i mówił: Panie Jezu, przyjmij

mojego ducha. 60 On także zgiął kolana oraz zawołał wielkim głosem: Panie, nie utwierdź

im tego grzechu. A gdy to powiedział - zasnął.

*7,4 ST z hebr. Kasdejczyków

*7,5 także: obiecał, zapowiedział**7,5 także: potomstwu*7,6 dosłownie: obce, cudzoziemskie*7,8 także: umowę; testament*7,9 ST hebr. Micraimu

*7,18 także: dostrzegał*7,20 także: czarujący*7,30 także: ciernia*7,40 ST z hebr. Ahrona

*7,41 także: wizerunkowi, posągowi bóstwa, bałwanowi*7,42 także: oddał, przekazał, pozwolił*7,43 bóstwa ammonickiego

*7,45 wg. C - Jezus syn Nuna to Jehoszua syn Nuna; wg. Judische Lexikon, Berlin 1930 - Jehoszua / Jeszua; wg. New Bible Dictionary 1962, z aramejskiego - Yešu (czytaj: Jeszu; porównaj w innych

tłumaczeniach: Nehemiasza 3,19); wg. S - Jesous (czytaj: Jesus); stąd polskie - Jezus syn Nuna.

*7,46 - 47 także: Dom, Świątynię, Namiot

8. Zaś Saul był tym, który zgadzał się by go zabić. A w tamtym dniu powstało wielkie

prześladowanie przeciwko zgromadzeniu wybranych * w Jerozolimie, więc wszyscy,

oprócz apostołów, zostali rozproszeni po krainach Judei i Samarii. 2 Zaś bogobojni mężo-

wie pogrzebali Szczepana oraz wywołali po nim wielki płacz. 3 A Saul dręczył zbór oraz

wchodząc do domów - wywlekał mężów i niewiasty, i przekazywał ich do więzienia.4 Zatem ci, co zostali rozproszeni, rozeszli się, słowem głosząc dobrą nowinę. 5 Zaś Filip,

zszedł do miasta Samarii oraz rozgłaszał im Chrystusa. 6 A tłumy - kiedy słyszały i wi-

działy znaki, które czynił - jednomyślnie oddały się temu, co było mówione przez Filipa. 7

Bowiem z wielu, co mieli duchy nieczyste, duchy te wychodziły, wołając wielkim głosem;

także zostali uzdrowieni liczni sparaliżowani i chromi. 8 Zatem powstała wielka radość w

tamtym mieście.9 Ale był pewien mąż o imieniu Szymon, który wcześniej uprawiał w mieście magię oraz

zdumiewał lud Samarii mówiąc, że on sam jest kimś wielkim. 10 Do niego kierowali się

wszyscy, od najniższego do największego, mówiąc: Jemu dzieje się wielka moc Boga. 11

A kierowali się nim z tego powodu, że od dłuższego czasu zdumiewał ich magią. 12 Zaś

kiedy mężowie i niewiasty uwierzyli Filipowi głoszącemu Dobrą Nowinę odnośnie Króle-

stwa Boga oraz Imienia Jezusa Chrystusa - zostawali ochrzczeni. 13 Ale uwierzył też sam

Szymon, dał się ochrzcić, trzymał się Filipa i doprowadzał się do zdumienia, oglądając

znaki, które się działy oraz wielkie przejawy Boskiej mocy.14 A kiedy apostołowie w Jerozolimie usłyszeli, że Samaria * przyjęła Słowo Boga, wysłali

do nich Piotra i Jana, 15 którzy zeszli oraz pomodlili się za nich, by otrzymali Ducha Świę-

tego. 16 Bowiem jeszcze na nikogo z nich nie spadł, a byli jedynie na początku, jako ci, co

się dali ochrzcić względem Imienia Pana Jezusa. 17 Wtedy nakładali na nich ręce i otrzy-

mywali Ducha Świętego. 18 A Szymon ujrzał, że Duch jest dawany z powodu nałożenia

rąk apostołów - więc przyniósł im pieniądze, 19 mówiąc: Dajcie i mnie tę moc, aby każdy,

na kogo nałożę ręce, otrzymał Ducha Świętego. 20 Ale Piotr powiedział do niego: Oby

twoje srebro było na zgubę * poza ** tobą, bo byłeś zdania, że dar Boga można nabywać

wśród *** pieniędzy. 21 Nie masz * części ani działu w tej Nowinie, gdyż twoje serce nie

jest proste ** wobec Boga. 22 Zatem skrusz się z powodu tego twego występku i poproś

Boga; może wtedy zostanie ci odpuszczony zamysł twojego serca. 23 Bo widzę, że ty ży-

jesz dla gorzkości żółci oraz węzłów niesprawiedliwości. 24 Zaś Szymon, gdy zaczął od-

powiadać, rzekł: Wy się módlcie * z mojego powodu do Pana, aby nie mogło do mnie

przyjść nic z tego, co powiedzieliście.25 Oto więc ci, kiedy zaświadczyli oraz opowiedzieli słowo Pana, wracali do Jerozolimy,

głosząc Dobrą Nowinę w wielu wsiach Samarytan.26 Ale anioł Pana powiedział do Filipa, mówiąc: Wstań oraz idź na południe, do drogi

schodzącej od Jerozolimy ku Gazie, która jest pusta. 27 Więc wstał i poszedł. A oto mąż,

Etiopczyk, eunuch, naczelnik Kandaki - królowej Etiopczyków, który był postawiony nad

całym jej skarbem i przybył złożyć hołd do Jerozolimy, 28 teraz wracał, siedząc na swoim

wozie, oraz czytał proroka Izajasza. 29 A Duch powiedział Filipowi: Podejdź i przyłącz się

do tego wozu. 30 Więc Filip podbiegł, usłyszał go czytającego proroka Izajasza i powie-

dział: Czy przynajmniej zrozumiałeś, co czytasz? 31 A on rzekł: Jakże TR mógłbym, jeśli

ktoś mnie nie poprowadzi *? Lecz także zaprosił Filipa, by wszedł i usiadł razem z nim. 32

Zaś urywek Pisma, który czytał, był taki: Jak owca dał się prowadzić na zabicie i jak ci-

chy baranek naprzeciw tego, który go strzyże - tak nie otwiera swoich ust. 33 W jego

uniżeniu został podniesiony jego proces *; jak się w szczegółach wyłoży ** jego po-

chodzenie? Jako że z ziemi zostaje usuwane *** jego życie. Izajasz 53,7 - 8

34 A eunuch odpowiadając Filipowi, rzekł: Proszę cię powiedz, o kim to prorok mówi? O

samym sobie, czy o kimś innym? 35 Zaś Filip otworzył swoje usta i począwszy od tego

wersetu Pisma, ogłosił mu dobrą nowinę o Jezusie. 36 A gdy jechali wzdłuż drogi, dotarli

nad jakąś wodę; więc eunuch mówi: Oto woda; co mi przeszkadza * zostać ochrzczo-

nym? 37 Zaś Filip powiedział: Można, jeśli z całego serca wierzysz. Zatem odpowiadając,

rzekł: Wierzę, że Jezus Chrystus jest Synem Boga. 38 Więc polecił stanąć wozowi i oby-

dwaj zeszli do wody, Filip i eunuch; i go ochrzcił. 39 A kiedy wyszli z wody, Duch Pana

porwał Filipa, więc eunuch więcej go nie oglądał, lecz radując się, jechał swoją drogą. 40

Zaś Filip został przypadkiem napotkany przed Azotem *. A przechodząc, głosił on dobrą

nowinę wszystkim miastom, aż przyszedł do Cezarei **.

*8,1 także: zborowi*8,14 ST hebr. Szomron

*8,20 także: zatratę, potępienie**8,20 także: razem z***8,20 także: dla, z powodu*8,21 dokładnie: nie dzieje się ci**8,21 także: szczere, prawe, sprawiedliwe*8,24 także: proście*8,31 także: nie będzie mi przewodnikiem*8,33 także: sprawa sądowa, próba, zasądzenie, oddzielenie**8,33 także: scharakteryzuje, opowie, opisze***8,33 także: unoszone wzwyż, dźwignięte*8,36 także: uniemożliwia, powstrzymuje, odmawia*8,40 port filistyński

**8,40 port wybudowany przez Heroda Wielkiego

9. A Saul - dysząc jeszcze groźbą i zabójstwem względem uczniów Pana - zajął się ar-

cykapłanem, 2 i wyprosił sobie u niego listy do bóżnic w Damaszku, że jeśli znajdzie ja-

kichś mężczyzn, czy niewiasty - będących pod wpływem tej nauki *, by ich związał i przy-

prowadził do Jerozolimy. 3 Ale w drodze *, kiedy TR zbliżał się do Damaszku, zdarzyło się,

że nagle olśniło go światło z Nieba. 4 Więc padł na ziemię oraz usłyszał głos, który mu

mówił: Saulu, Saulu, dlaczego mnie prześladujesz? 5 Zatem powiedział: Kim jesteś, pa-

nie? A Pan powiedział: Ja jestem Jezusem, którego ty prześladujesz; trudno ci wierzgać

zgodnie z żądłem. 6 Więc drżąc i się bojąc, Saul powiedział: Panie, co chcesz, bym ja

uczynił? A Pan do niego: Wstań, wejdź do miasta, a zostanie ci powiedziane co ty masz

czynić. 7 Zaś mężowie, którzy podróżowali razem z nim, stanęli oniemiali - z jednej strony

słyszeli głos, ale nikogo nie widzieli. 8 Zaś Saul został podniesiony z ziemi; ale kiedy

otworzył swoje oczy, nic nie widział. Zatem prowadząc go za rękę, wprowadzili go do Da-

maszku. 9 I był trzy dni niewidzącym, oraz nie zjadł, ani nie wypił.10 Ale w Damaszku był pewien uczeń, imieniem Ananiasz, więc w widzeniu Pan powie-

dział do niego: Ananiaszu. A on powiedział: Oto ja, Panie. 11 Zaś Pan do niego: Wstań,

idź na ulicę zwaną Prostą, oraz w domu Judasa odszukaj Saula, z nazwy * Tarseńczyka,

bo oto się modli. 12 I w widzeniu zobaczył męża, imieniem Ananiasz, który wchodził oraz

kładł na nim ręce, aby mógł widzieć. 13 Ale Ananiasz odpowiedział: Panie, od licznych

osób usłyszałem o tym mężu, że wiele złych rzeczy uczynił Twoim świętym w Jerozoli-

mie. 14 Także tu ma władzę od arcykapłanów, aby związać wszystkich, co wzywają Twe-

go Imienia. 15 A Pan powiedział do niego: Idź, gdyż ten jest moim naczyniem wybrania,

by zanieść moje Imię przed narody i królów; dzieci nie tylko z Israela. 16 Bowiem ja mu

ukażę, jak wiele trzeba mu wycierpieć dla * Mojego Imienia. 17 Zatem Ananiasz poszedł,

wszedł do owego domu, położył na niego ręce i powiedział: Bracie Saulu, Pan mnie po-

słał, Jezus, który dał ci się zobaczyć w drodze, którą przebywałeś, abyś mógł widzieć

oraz został napełniony Duchem Świętym. 18 Zaraz też spadły mu z oczu jakby łuski i wi-

dział. Także wstał i został ochrzczony. 19 A kiedy przyjął pokarm - wrócił do sił. I Saul zo-

stał z uczniami kilka dni w Damaszku. 20 Zaraz też głosił w bóżnicach Chrystusa, że ten

jest Synem Boga. 21 Zaś wszyscy, którzy słuchali, doprowadzali się do oszołomienia i

mówili: Czy nie jest to ten, co pustoszył w Jerozolimie wzywających tego Imienia? Także

tu przybył dla tego celu, aby ich związać i zaprowadzić do arcykapłanów. 22 Zaś Saul co-

raz bardziej nabierał mocy i niepokoił Żydów mieszkających w Damaszku, ucząc, że ten

jest Chrystusem.23 A gdy zostało dopełnionych dość dużo dni, Żydzi uradzili między sobą, aby go zabić. 24

Zaś Saulowi zostało dane poznanie ich spisku. Bo dniem i nocą pilnowali siebie i bram,

aby go mogli usunąć. 25 Zaś uczniowie wzięli go nocą, po czym w koszu spuścili go

wzdłuż muru TR.26 A kiedy przybył do Jerozolimy, próbował się łączyć z uczniami; lecz wszyscy go się

bali, nie wierząc, że jest uczniem. 27 Zaś Barnabasz go wziął oraz zaprowadził do aposto-

łów. Więc wyłożył im w szczegółach jak w drodze zobaczył Pana, że z nim rozmawiał,

oraz jak w Damaszku zaczął otwarcie mówić w Imieniu Jezusa. 28 I był wśród nich, w Je-

rozolimie, jako wchodzący sobie i wychodzący. 29 Lecz także śmiało mówił w Imieniu

Pana Jezusa, gadając oraz dyskutując z hellenistami; zaś oni usiłowali go zgładzić. 30 Ale

bracia dowiedzieli się o tym, więc sprowadzili go na dół, do Cezarei, oraz wysłali go do

Tarsu.31 Zatem zgromadzenie wybranych miało pokój w całej Judei, Galilei i Samarii, budując

się oraz idąc w bojaźni * Pana; było też mnożone wezwaniem Ducha Świętego.32 Wydarzyło się także, że Piotr, kiedy chodził z powodu wszystkich, zszedł do świętych

zamieszkujących Liddę. 33 Zaś tam znalazł pewnego człowieka imieniem Eneasz, który

był sparaliżowany i leżał od ośmiu lat na łóżku. 34 Ale Piotr mu powiedział: Eneaszu,

uzdrawia cię Jezus Chrystus; wstań oraz pościel sobie. I zaraz wstał. 35 Zatem zobaczyli

go wszyscy zamieszkujący Liddę i Saron, którzy zawrócili do Pana.36 Zaś w Joppie * była pewna uczennica, imieniem Tabita, co tłumacząc powiem - Gaze-

la **; ta była pełna szlachetnych *** uczynków oraz jałmużn, które czyniła. 37 Lecz w

owych dniach zdarzyło się, że ona zachorowała i umarła. Zatem TR ją umyli oraz położyli

w górnej komnacie. 38 Ale Lidda była blisko Joppy, więc uczniowie usłyszeli, że jest w niej

Piotr i posłali do niego dwóch mężów, prosząc: Nie wahaj się dotrzeć aż do nas. 39 Za-

tem Piotr wstał i poszedł razem z nimi. A kiedy przybył, zaprowadzili go do górnej komna-

ty. Obstąpiły go także wszystkie wdowy, płacząc i pokazując suknie, i płaszcze, które ro-

biła Gazela, gdy była z nimi. 40 A Piotr oddalił wszystkich na zewnątrz, zgiął kolana, po-

modlił się i zwrócił się do ciała, mówiąc: Tabito, wstań. Zaś ona otwarła swoje oczy, a

kiedy ujrzała Piotra, usiadła. 41 Więc podał jej rękę, podniósł ją, zwołał świętych i wdowy, i

oddał ją żyjącą. 42 Zatem stało się to znane wzdłuż całej Joppy, i wielu uwierzyło w Pana. 43 A Piotrowi się zdarzyło, że pozostał wiele dni w Joppie, u pewnego Szymona, garba-

rza.

*9,1 także: drogi*9,2 dosłownie: w udaniu się*9,11 także: ze sławy*9,16 także: z powodu*9,31 także: czci, szacunku*9,36 obecnie - Jaffie

**9,36 gr. Dorkas

***9,36 także: odpowiednich, dobrych, prawych, sprawiedliwych, doskonałych

10. A był w Cezarei pewien mąż, imieniem Korneliusz, setnik z kohorty zwanej Italską, 2

pobożny i z całym swoim domem bojący się Boga, co czynił wielkie jałmużny, oraz po-

śród wszystkiego prosił Boga. 3 Ten, około dziesiątej godziny dnia, zobaczył ukazanego

mu w widzeniu anioła Boga, który wszedł do niego oraz powiedział: Korneliuszu. 4 Zaś

on, kiedy na niego spojrzał, będąc napełniony bojaźnią, powiedział: Co jest, panie? Więc

mu powiedział: Twoje modlitwy i twoje jałmużny doszły na pamiątkę przed Boga. 5 Teraz

poślij mężów do Joppy oraz wezwij pewnego Szymona, który jest nazywany Piotrem. 6

Ten jest podejmowany u niejakiego Szymona, garbarza, którego dom znajduje się przy

morzu. On ci powie, co masz czynić. 7 Zaś kiedy odszedł anioł, który mówił z Korneliu-

szem, zawołał on dwoje sług oraz pobożnego żołnierza, co trwali z nim ustawicznie, 8

wszystko im wyłożył i posłał ich do Joppy.9 A nazajutrz, kiedy tamci byli w drodze i przybliżali się do miasta, około szóstej godziny

Piotr wyszedł na dach, by się pomodlić. 10 Ale stał się głodny i chciał zjeść. Zaś gdy oni

przygotowywali jedzenie, ogarnęło go uniesienie *. 11 Więc widzi otwarte Niebo oraz

schodzące do niego jakieś naczynie, jak wielka tkanina, związana czterema rogami oraz

spuszczana na ziemię. 12 Mieściły się w niej wszystkie czworonożne i dzikie zwierzęta

ziemi oraz ptaki nieba. 13 Także pojawił się głos do niego: Wstań Piotrze, zabij i zjedz. 14

Zaś Piotr powiedział: Wcale nie, Panie, gdyż nigdy nie zjadłem niczego powszechnego i

nieczystego *. 15 Zatem głos znowu do niego, po raz drugi: Te, które Bóg oczyścił, ty nie

poniżaj *. 16 A stało się to po trzykroć i zaraz owo naczynie zostało wzięte do Nieba.17 Zaś kiedy Piotr zastanawiał się w sobie, czym by mogło być to widzenie, co zobaczył,

oto mężowie wysłani przez Korneliusza, zapytali o dom Szymona i przystanęli przy

drzwiach. 18 Także zawołali, dowiadując się czy jest tu goszczony Szymon, zwany Pio-

trem. 19 A do Piotra, który rozważał względem widzenia, Duch powiedział TR: Oto trzej

mężowie, co cię szukają. 20 Dlatego wstań, zejdź i idź razem z nimi, nic siebie nie oddzie-

lając, ponieważ Ja ich wysłałem. 21 Więc Piotr zszedł do tych mężów, co zostali do niego

wysłani od Korneliusza oraz powiedział: Oto ja jestem tym, którego szukacie. Jaki jest

powód dla którego przyszliście? 22 A oni powiedzieli: Setnik Korneliusz, mąż sprawiedli-

wy, zatrwożony Bogiem i poświadczany między całym ludem żydowskim, przez świętego

anioła otrzymał wyrocznię, aby cię wezwać do jego domu i usłyszeć od ciebie mowę. 23

Więc ich zaprosił i ugościł. Zaś nazajutrz, Piotr wyszedł razem z nimi. Także zabrali się z

nim niektórzy bracia z Joppy. 24 A następnego dnia weszli do Cezarei. Zaś Korneliusz

zwołał swoich krewnych oraz bliskich przyjaciół, i żył ich oczekując. 25 Ale kiedy Piotr

wszedł, wydarzyło się, że gdy Korneliusz się z nim spotkał, oddał mu cześć przypadając

do nóg. 26 Zaś Piotr go podniósł, mówiąc: Wstań, ja sam także jestem człowiekiem. 27 I

rozmawiając z nim - wszedł, oraz znajduje wielu tych, którzy się zeszli. 28 Zatem do nich

powiedział: Wy wiecie, że mężczyźnie, Żydowi, niedozwolone * jest spajać się razem **, czy też zajmować się obcym *** - ale Bóg mi ukazał, abym nikogo nie nazywał pospoli-

tym albo nieczystym człowiekiem. 29 Dlatego kiedy zostałem wezwany, przyszedłem bez

sprzeciwu. Zatem pytam, jaką racją mnie wezwaliście? 30 A Korneliusz powiedział: Pości-

łem od czwartej, aż do tej godziny dnia, a o godzinie dziewiątej modliłem się w moim

domu. I oto w jasnym odzieniu stanął przede mną mąż 31 oraz powiedział: Korneliuszu,

twoja modlitwa została wysłuchana, a twoje jałmużny zostały zapamiętane wobec Boga. 32 Zatem poślij do Joppy i przywołaj Szymona, który jest nazywany Piotrem; ten jest gosz-

czony nad morzem, w domu Szymona, garbarza. A gdy on TR przyjdzie, będzie z tobą

rozmawiał. 33 Więc zaraz posłałem do ciebie, a ty słusznie uczyniłeś przychodząc. Teraz

my wszyscy jesteśmy obecni przed obliczem Boga, aby usłyszeć wszystko, co ci naka-

zane przez Pana. 34 Zaś Piotr otworzył usta i powiedział: Według prawdy rozumiem, że Bóg nie jest stron-

niczy *, 35 ale w każdym narodzie jest Mu miły * ten, kto się Go boi i czyni sprawiedliwość

**. 36 On też Słowem, które wysłał synom Israela, głosił dobrą nowinę pokoju przez Jezu-

sa Chrystusa - ten jest Panem wszystkich. 37 Wy znacie opowiadanie, które się pojawiło

począwszy od Galilei, wzdłuż całej Judei, po chrzcie, który oznajmił Jan; 38 że Jezusa z

Nazaretu Bóg namaścił Duchem Świętym i mocą. On TR przyszedł by wyświadczać przy-

sługę oraz uzdrawiać wszystkich ciemiężonych przez tego oszczerczego *, bo Bóg był z

nim. 39 A my jesteśmy świadkami wszystkiego, co uczynił w judzkiej krainie oraz w Jero-

zolimie. Świadkami Jezusa, którego zabili, gdy zawiesili na drewnie. 40 Tego Bóg wskrze-

sił trzeciego dnia i wyznaczył, żeby stał się on jawny *.41 Nie całemu ludowi, ale świad-

kom, co są wybrani przez Boga; nam, którzy po jego wskrzeszeniu z martwych - razem z

nim zjedliśmy i wypiliśmy. 42 Nam nakazał ogłosić to ludowi i zaświadczyć, że on jest

ustalonym przez Boga sędzią żyjących i umarłych. 43 Jemu poświadczają wszyscy proro-

cy, że przez jego Imię, każdy wierzący względem niego otrzyma * odpuszczenie ** grze-

chów.44 A gdy Piotr jeszcze mówił te słowa, na wszystkich, co słuchali tych słów spadł Duch

Święty. 45 Więc zdumieli się wierzący spośród obrzezania, którzy przyszli z Piotrem, że

dar Ducha Świętego jest wylany także na pogan. 46 Bo słyszeli ich mówiących językami

oraz wynoszących Boga. Wtedy Piotr odpowiedział: 47 Czy ktoś może zabronić wody,

żeby nie zostali ochrzczeni ci, którzy wzięli jak i my Ducha Świętego? 48 Zatem nakazał,

by zostali oni ochrzczeni w Imieniu Pana. Wtedy poprosili go, aby pozostał kilka dni.

*10,10 także: ekstaza*10,14 w myśl Prawa Mojżesza

*10,15 także: traktuj jako nieczyste*10,28 także: bezprawne**10,28 także: łączyć, budować***10,28 także: nie Israelitą*10,34 także: mający wzgląd na osobę*10,35 także: mile widziany, możliwy do przyjęcia**10,35 także: prawość (według Praw Boga)

*10,38 także: niesłusznie obmawiającego, oskarżającego (cechy szatana)

*10,40 także: widoczny, oczywisty*10,43 także: przyjmie, ogarnie, zrozumie**10,43 także: uwolnienie od, wyzwolenie od

11. Zaś apostołowie oraz bracia, którzy byli w Judei, usłyszeli, że i poganie przyjęli

Słowo Boga. 2 A gdy Piotr wszedł do Jerozolimy, oddzielali się przeciw niemu ci z obrze-

zania, 3 mówiąc: Wszedłeś do mężów mających napletek i z nimi zjadłeś. 4 Zaś Piotr za-

czął i wyjaśniał im po kolei, mówiąc: 5 Ja byłem w mieście Joppie i się modliłem. Potem w

uniesieniu zobaczyłem widzenie - jakieś schodzące naczynie, jak wielkie płótno, cztere-

ma rogami spuszczane z Nieba; i dotarło aż do mnie. 6 A kiedy w nie spojrzałem, pozna-

łem i zobaczyłem czworonogi ziemi, stworzenia, istoty pełzające i ptaki nieba. 7 Usłysza-

łem też głos, który do mnie mówił: Wstań Piotrze, zabij i zjedz. 8 Ale powiedziałem: Wca-

le nie, Panie, gdyż nigdy nic pospolite czy nieczyste nie weszło do moich ust. 9 Ale głos z

Nieba odpowiedział po raz drugi: Te, które Bóg oczyścił, ty nie poniżaj. 10 A stało się to

po trzykroć i znowu wszystko zostało wciągnięte do Nieba. 11 I oto natychmiast, przed do-

mem w którym byliśmy, stanęli trzej mężowie, wysłani do mnie z Cezarei. 12 Zaś Duch mi

powiedział, by nic się nie wahając, iść razem z nimi. Przyszło też ze mną sześciu braci i

weszliśmy do domu tego męża. 13 A on nam oznajmił, jak zobaczył w swoim domu stoją-

cego anioła, który mu powiedział: Poślij mężczyzn do Joppy oraz wezwij Szymona, zwa-

nego Piotrem, 14 on ci powie słowa, wśród których zostaniesz zbawiony, ty i cały twój

dom. 15 Ale w czasie, gdy ja zacząłem mówić, spadł na nich Duch Święty, jak i na po-

czątku na nas. 16 Zaś ja przypomniałem sobie słowo Pana, jak mówił: Jan chrzcił wodą,

ale wy zostaniecie ochrzczeni w Duchu Świętym. 17 Jeśli więc Bóg dał im równy dar, jak i

nam, którzy uwierzyliśmy względem Pana Jezusa Chrystusa, jakże ja byłbym władny za-

bronić Bogu? 18 Więc kiedy to usłyszeli, uspokoili się oraz chwalili Boga, mówiąc: Zatem i

poganom Bóg dał skruchę ku życiu.

19 A ci, którzy zostali rozproszeni z dala od utrapienia powstającego przeciwko Szczepa-

nowi, przeszli aż do Fenicji, Cypru oraz Antiochii, nikomu nie mówiąc słowa, chyba że

tylko Żydom. 20 Ale byli niektórzy z nich, mężowie Cypryjczycy i Cyrenejczycy, którzy

przyszli do Antiochii oraz mówili do hellenistów, głosząc dobrą nowinę Pana Jezusa. 21

Nadto była wśród nich ręka Pana, a wielka liczba uwierzyła oraz zwróciła się do Pana. 22

Zaś relacja o nich dotarła TR do uszu zboru, który był w Jerozolimie; zatem wysłali Barna-

basza, by poszedł do Antiochii. 23 Ten TR kiedy przybył oraz zobaczył łaskę Boga, urado-

wał się oraz zachęcał wszystkich, aby postanowieniem serca pozostawać przy Panu; 24

bowiem był mężem odpowiednim *, pełnym Ducha Świętego i wiary **. Tak został przypi-

sany Panu liczny tłum. 25 Potem Barnabasz wyszedł do Tarsu, aby odszukać Saula, a

gdy go znalazł, przyprowadził go do Antiochii. 26 I im się zdarzyło, że byli goszczeni w

zborze cały rok oraz nauczyli wielki tłum. Po raz też pierwszy, w Antiochii, uczniowie byli

nazywani chrystianami *.27 Ale w tych dniach z Jerozolimy do Antiochii zeszli prorocy. 28 A jeden z nich, imieniem

Agabus, wstał oraz zapowiedział przez Ducha, że ma być wielki głód na całej zamieszka-

łej ziemi, który się wydarzył za cesarza Klaudiusza. 29 Zaś uczniowie ustalili, że każdy z

nich pośle na usługę braciom, którzy zamieszkują w Judei, w miarę tego, jak każdy był w

stanie. 30 Co też uczynili przez rękę Barnaby i Saula, posyłając środki do starszych.

*11,24 także: dobrym, szlachetnym, prawym, sprawiedliwym**11,24 także: ufności*11,26 co znaczy: związanymi z Chrystusem, należącymi do Chrystusa

12. Ale podczas tamtego czasu król Herod narzucił ręce na braci, by skrzywdzić nie-

których ze zboru. 2 A brata Jana - Jakóba, zabił mieczem. 3 Zaś widząc, że to jest miłe

Żydom, postanowił schwytać i Piotra; a były dni Przaśników. 4 Więc go pojmał, wsadził

do więzienia i powierzył, by go strzegły cztery czwórki żołnierzy. I postanowił wyprowa-

dzić go ludowi po Święcie Paschy. 5 Zatem Piotr był strzeżony w więzieniu; ale była także

za niego gorliwa modlitwa do Boga, rodząca się pośród zboru.6 A gdy Herod zamierzał go wyprowadzić, Piotr - związany dwoma łańcuchami, spał tam-

tej nocy na środku dwóch żołnierzy, a przed drzwiami strzegli więzienia strażnicy. 7 I oto

stanął obok anioł Pana, a światło zajaśniało w budynku. Potem uderzył bok Piotra i go

obudził, mówiąc: Wstań w pośpiechu. A kajdany odpadły z jego rąk. 8 Zaś anioł powie-

dział do niego: Opasz się oraz podwiąż twoje obuwie. Więc tak uczynił. I mu mówi:

Odziej się twoim płaszczem oraz pójdź za mną. 9 Zatem wyszedł oraz szedł za nim; ale

nie wiedział, że to, co się działo przez anioła jest prawdziwe, lecz uważał, że widzi sen. 10

A kiedy przeszli pierwszą i drugą straż, przyszli do żelaznej bramy prowadzącej do mia-

sta, która im się samorzutnie otworzyła; zatem wyszli, przeszli jedną ulicę i zaraz anioł

oddalił się od niego. 11 Zaś Piotr, kiedy przyszedł do TR siebie, powiedział: Teraz napraw-

dę wiem, że Pan posłał swojego anioła oraz wyrwał mnie z ręki Heroda i całego oczeki-

wania żydowskiego ludu. 12 Lecz także się zastanowił, po czym wyruszył do domu Marii,

matki Jana, zwanego Markiem, gdzie było wielu zebranych oraz się modlili. 13 A gdy Piotr

zapukał w podwoje bramy, podeszła dzieweczka imieniem Rode, by posłuchać. 14 I po-

znawszy głos Piotra, z radości nie otworzyła bramy, ale wbiegła i oznajmiła, że Piotr stoi

u bramy. 15 A oni do niej powiedzieli: Szalejesz. Ale ta zapewniała, że tak się ma sprawa.

Zaś oni mówili: To jest jego anioł. 16 A kiedy Piotr trwał pukając i otworzyli, zobaczyli go i

stali się zdumieni. 17 Ale skinął im ręką, by milczeli, i im opisał, jak go Pan wyprowadził z

więzienia. Także powiedział: Oznajmijcie to Jakóbowi oraz braciom. I wyszedł, udając się

na inne miejsce.18 Ale gdy nastał dzień, powstało niemałe wzburzenie pomiędzy żołnierzami - co, miano-

wicie, stało się Piotrowi. 19 Zaś Herod - gdy go poszukał i nie znalazł - osądził strażników

i rozkazał, aby zostali uwięzieni. I wyjechał z Judei do Cezarei, tam spędzając czas. 20

Ale Herod rozpaczliwie walczył przeciwko Tyryjczykom i Sydończykom. Zaś oni przybyli

jednomyślnie do niego oraz zjednawszy Blasta, szambelana króla, prosili o pokój dlatego,

bo ich kraina była karmiona z królewskiej. 21 Więc ustalonego dnia, Herod włożył królew-

skie szaty, zasiadł na trybunie oraz publicznie do nich przemawiał. 22 Zaś mieszkańcy

wołali: Głos boga, a nie człowieka. 23 Lecz natychmiast uderzył go anioł Pana, z tego po-

wodu, że nie oddał chwały Bogu; zatem będąc stoczony przez robaki - oddał ducha. 24 A Słowo Boga sprawiało rozwój i pomnażało. 25 Zaś Barnabasz i Saul po wypełnieniu

służby wrócili z Jerozolimy, biorąc ze sobą Jana, zwanego Markiem.

13. Ale z powodu istniejącego zboru, w Antiochii byli prorocy oraz nauczyciele, także

Barnabasz i Szymon - zwany Nigrem, Lucjusz Cyrenejczyk, Manaen - mleczny * brat te-

trarchy Heroda oraz Saul. 2 A gdy oni spełniali służbę Panu i pościli, Duch Święty powie-

dział: Oto odłączcie mi Barnabę oraz Saula dla sprawy, do której ich sobie powołałem. 3

Wtedy poddali się postom, modlitwom oraz nałożyli na nich ręce i odprawili.4 Zatem oni, gdy zostali wysłani przez Ducha Świętego, zeszli do Saleucji, a stamtąd od-

płynęli na Cypr. 5 Będąc też w Salaminie, zwiastowali w bóżnicach Żydów słowo Boga; a

mieli sługę Jana. 6 Zaś kiedy przeszli całą wyspę aż do Pafos, znaleźli pewnego szarlata-

na *, fałszywego proroka, Żyda, który miał na imię Barjezus **. 7 A był on razem z rozum-

nym mężem - prokonsulem Sergiuszem Pawłem. Ten przywołał Barnabasza i Saula oraz

pragnął usłyszeć słowo Boga. 8 Ale przeciwstawił im się Elimas, mag * (bo tak jest tłuma-

czone jego imię), pragnąc odwieźć prokonsula od wiary. 9 Zaś Saul, ten zwany również

Pawłem, będąc pełnym Ducha Świętego, popatrzył uporczywie na niego, 10 i powiedział:

O pełny wszelkiego podstępu * oraz wszelakiego oszustwa, synu tego oszczerczego,

nieprzyjacielu wszelkiej sprawiedliwości - nie przestaniesz wykręcać ** prostych dróg

Pana? 11 Oto teraz ręka Pana przeciwko tobie, więc będziesz ślepy, nie widząc słońca aż

do stosownej pory. I natychmiast spadła na niego mgła i ciemność, zatem obchodząc,

szukał przewodników. 12 A prokonsul, kiedy zobaczył co się stało - uwierzył, jak również

był zdumionym nad nauką Pana.13 A ci wokoło Pawła wypłynęli z Pafos i przybyli do Perge Pamfilii. Zaś Jan od nich od-

szedł oraz wrócił do Jerozolimy. 14 A oni, po wyjściu z Perge, przybyli do Antiochii Pizy-

dyjskiej, w dniu szabatu weszli do bóżnicy i usiedli. 15 Zaś po odczytaniu Prawa * i Proro-

ków **, przełożeni bóżnicy wysłali do nich, mówiąc: Mężowie, bracia; jeśli jest w was sło-

wo zachęty *** do ludu, mówcie. 16 Więc Paweł wstał, dał znak ręką oraz powiedział: Mę-

żowie Israelici oraz ci, którzy się boicie Boga, posłuchajcie. 17 Bóg tego ludu, Israela, wy-

brał sobie naszych przodków oraz wywyższył ten lud w czasie zamieszkiwania w ziemi

Egiptu, i z niej ich wyprowadził wśród potężnego ramienia. 18 Także znosił ich na pustko-

wiu przez około czterdziestoletni okres. 19 I zniszczył siedem ludów w ziemi Kanaana, a

tą ziemię zostawił jako ich dziedzictwo *. 20 Zaś wśród tych prawie czterystu pięćdziesię-

ciu lat dawał sędziów, aż do proroka Samuela. 21 Ale odtąd domagali się króla. Więc na

czterdzieści lat Bóg wyznaczył im Saula, syna Kisza, męża z plemienia Beniamina *. 22 A

kiedy go usunął, wzniósł im na króla Dawida, któremu też zaświadczając, powiedział:

Znalazłem Dawida, syna Jessego, męża według Mojego serca, który uczyni wszystkie

moje pragnienia. 23 Z jego nasienia, według obietnicy, Bóg wzbudził Israelowi Jezusa

Zbawiciela. 24 Tego, który przed przyjściem * był ogłoszony przez Jana chrztem skruchy

całemu ludowi Israela. 25 Zaś kiedy Jan dokonywał biegu, mówił: Kim myślicie, że ja je-

stem? Ja nie jestem; ale za mną oto idzie Ten, któremu nie jestem godny rozwiązać san-

dała u nóg.26 Mężowie, bracia plemienia Abrahama oraz ci pośród was, którzy się boją Boga - nam

zostało wysłane słowo tego zbawienia. 27 Gdyż nie poznali tego ci, co mieszkają w Jero-

zolimie i ich władcy. Nie poznali też głosów proroków, które czytane są w każdy szabat,

więc osądzili go i wypełnili Pismo. 28 A nie znaleźli żadnego powodu śmierci, ale wyprosili

sobie u Piłata, aby on został zabity. 29 Zaś kiedy wykonali wszystko, co o nim jest napisa-

ne, zdjęli go z drewna oraz włożyli do grobowca. 30 Ale Bóg wskrzesił go z martwych. 31

Po czym On dał się zobaczyć przez wiele dni tym, którzy razem z nim przyszli z Galilei

do Jerozolimy i co są jego świadkami przed ludem. 32 My także głosimy wam dobrą nowi-

nę, tą obietnicę względem przodków, która się dokonała; ponieważ nam, ich dzieciom,

Bóg ją wypełnił poprzez wskrzeszenie Jezusa. 33 Gdyż w drugim Psalmie jest napisane:

Ty jesteś moim Synem, Ja cię dzisiaj zrodziłem. Psalm 2,7 34 A że go wskrzesił z mar-

twych jako tego, który już nie ma powracać do zepsucia, tak powiedział: Dam wam świę-

te Dawida, wierne *. Izajasz 55,3 35 Dlatego i w innym miejscu mówi: Nie dasz twojemu

świętemu zobaczyć zepsucia. Psalm 16,10 36 Bowiem Dawid, kiedy usłużył swoim ro-

dem - zasnął postanowieniem Boga i został przyłączony do swoich przodków - czyli zo-

baczył zepsucie. 37 Zaś ten, którego Bóg wskrzesił - nie zobaczył zepsucia. 38 Niech wam

więc będzie wiadome, mężowie, bracia, że dzięki niemu jest wam zwiastowane darowa-

nie grzechów. 39 Także TR wszystkiego, przez co nie mogliście zostać uznani za sprawie-

dliwych w Prawie Mojżesza; zaś w nim, każdy, kto wierzy jest uznawany za sprawiedliwe-

go. 40 Więc uważajcie, aby na was nie przyszło to, co powiedziano w Prorokach: 41 Zo-

baczcie wy, wzgardziciele oraz zadziwcie się i zostańcie zgładzeni; gdyż Ja, w wa-

szych dniach tworzę dzieło; sprawę, której nie uwierzycie, choćby wam ktoś szczegó-

łowo opowiadał. Habakuka 1,542 A gdy oni wychodzili z bóżnicy Żydów, prosili ich poganie, by do następnego szabatu

im zostały oznajmione te sprawy. 43 Zaś kiedy zgromadzenie zostało rozwiązane, wielu

Żydów oraz bogobojnych prozelitów zaczęło towarzyszyć Pawłowi i Barnabaszowi, którzy

mówili do nich oraz ich przekonywali, aby trwać w łasce Boga.44 A następnego szabatu zebrało się prawie całe miasto, aby usłyszeć słowo Boga. 45

Zaś Żydzi, gdy zobaczyli tłumy, zostali napełnieni zazdrością oraz sprzeciwiali się spra-

wom mówionym przez Pawła, oponując i bluźniąc. 46 Lecz Paweł i Barnabasz, mówiąc

otwarcie, powiedzieli: Było konieczne, aby najpierw wam opowiedzieć słowo Boga; a sko-

ro je odrzucacie i oddzielacie * siebie jako niegodnych życia wiecznego, oto kierujemy się

do pogan. 47 Bowiem Pan tak nam przykazał o sobie: Wyznaczyłem * cię na światło po-

gan, byś ty był na zbawienie aż do krańców ziemi. Izajasz 42,6 48 Zaś poganie, słucha-

jąc, radowali się oraz wynosili Słowo Pana, a ci, którzy uwierzyli, byli wybrani * do życia

wiecznego. 49 Zatem słowo Pana było roznoszone po całej tej krainie. 50 Ale Żydzi zachę-

cili poważne, religijne kobiety oraz pierwszych obywateli miasta i wzbudzili prześladowa-

nie TR Pawła, i Barnabasza; więc wyrzucili ich ze swych granic. 51 Zaś oni strząsnęli prze-

ciwko nim pył ze swych nóg i przyszli do Ikonium. 52 Lecz uczniowie Pana byli urzeczy-

wistnieniem radości oraz Ducha Świętego.

*13,1 czyli - razem wychowany

*13,6; 13,8 także: maga, czarodzieja, oszusta**13,6 co znaczy: Syn Jezusa*13,10 także: chytrości, zdrady**13,10 także: wykrzywiać, odwracać, psuć*13,15 hebr. Tory, co znaczy: Nauki, Prawa

**13,15 prorockich Ksiąg Starego Testamentu

***13,15 także: wezwania, apelu, pocieszenia*13,19 także: przedzielił losem*13,21 ST z hebr. Binjamina

*13,24 dokładnie: przed obliczem jego przybycia*13,34 także: godne zaufania, prawdziwe, mające wiarę*13,46 także: sądzicie, rozstrzygacie, wydajecie wyrok

*13,47 także: umieściłem, ustanowiłem, zgiąłem, zdeponowałem*13,48 także: wyznaczeni, mianowani, ustanowieni

14. I na wzór tego samego zdarzyło się w Ikonium, bo oni weszli do bóżnicy Żydów

oraz tak opowiedzieli, że uwierzyło wielkie mnóstwo Żydów i Greków. 2 Ale Żydzi, którzy

nie uwierzyli, podburzyli i zrujnowali serca pogan przeciwko braciom. 3 Zatem spędzili

tam dość duży czas, mówiąc otwarcie dzięki Panu, który świadczył za słowem swojej ła-

ski i pozwalał, by przez ich ręce działy się znaki, i cuda. 4 Lecz rzesze miasta zostały po-

dzielone; więc z jednej strony ludzie byli z Żydami, a z drugiej, z apostołami. 5 Potem po-

wstało poruszenie pogan i Żydów, razem z ich władcami, by ich zelżyć oraz ukamieno-

wać, 6 co gdy dostrzegli, uciekli do miast - Likaonii, Listry, Derbe i okolicy; 7 oraz tam gło-

sili dobrą nowinę. 8 A w Listrze siedział pewien mąż, chory na nogi, który nigdy nie chodził, bo był chromym

od łona swojej matki. 9 Ten usłyszał mówiącego Pawła, który spojrzał na niego i zobaczył,

że ma wiarę by zostać uzdrowionym; 10 zatem powiedział wielkim głosem: Stań wyprosto-

wany na swoich nogach. Więc podskoczył i chodził. 11 Lecz kiedy tłumy zobaczyły, co

uczynił Paweł, podniosły swój głos, mówiąc po likaońsku: Zeszli do nas bogowie i zostali

upodobnieni do ludzi. 12 Nazwali też Barnabasza - Zeusem, zaś Pawła - Hermesem,

gdyż był on tym, co szedł na przedzie słowa. 13 Lecz i kapłan posągu Zeusa, który był z

przodu ich miasta, sprowadził do wrót byki oraz girlandy, i wraz z tłumem chciał złożyć

ofiarę. 14 A kiedy apostołowie - Barnabasz i Paweł to pojęli, rozdarli swoje szaty oraz

wpadli między tłum, krzycząc 15 i mówiąc: Mężowie, dlaczego te rzeczy czynicie? My tak-

że jesteśmy podobnymi do was ludźmi i głosimy dobrą nowinę, byście TR zawrócili od

tych bezużytecznych rzeczy do Boga Żyjącego, który stworzył Niebo, ziemię, morze i

wszystko, co w nich jest. 16 Do Tego, który w przeszłych pokoleniach pozwalał wszystkim

poganom chodzić swoimi drogami. 17 Jednakże nie zostawił samego siebie bez świadec-

twa, czyniąc dobro, dając nam z nieba deszcze i urodzajne plony, napełniając pokarmem

oraz radością nasze serca. 18 A to mówiąc, ledwie uspokoili tłumy, aby im nie złożyli ofia-

ry.19 Ale z Antiochii i Ikonium przyszli Żydzi, którzy przekonali tłumy; zatem ukamienowali

Pawła oraz wywlekli go za miasto, sądząc, że umarł. 20 Zaś gdy uczniowie go obstąpili,

wstał oraz wszedł do miasta. A nazajutrz odszedł z Barnabaszem do Derbe. 21 I ogłosił

dobrą nowinę temu miastu, wielu uczynił uczniami oraz wrócili do Listry, Ikonium i Antio-

chii, 22 utwierdzając dusze uczniów oraz zachęcając, aby trwać wiarą. Także że trzeba,

abyśmy przez utrapienia * weszli do Królestwa Boga. 23 A wybrawszy im przez głosowa-

nie starszych w zborach oraz pomodliwszy się pośród postów - powierzyli ich Panu w

którego uwierzyli. 24 I kiedy przeszli Pizydię, przyszli do Pamfilii. 25 A po opowiedzeniu

Słowa w Perge, zeszli do Attalii. 26 Zaś stamtąd odpłynęli do Antiochii, skąd byli powie-

rzani łasce Boga, względem sprawy, którą spełnili. 27 A gdy przybyli oraz zebrali zbór -

zdawali relację, co Bóg wśród nich uczynił, i że poganom otworzył drzwi wiary. 28 Przeby-

wali też niemały okres czasu wraz z uczniami.

*14,22 także: naciski, uciski

15. A jacyś zeszli z Judei oraz nauczali braci, że jeśli nie dacie się obrzezać według

zwyczaju Mojżesza, nie możecie zostać zbawieni. 2 Ale gdy z nimi pojawiła się kłótnia

oraz niemała dyskusja Pawła i Barnabasza, postanowili, aby Paweł, Barnabasz i niektó-

rzy inni z nich weszli odnośnie tej kwestii spornej do Jerozolimy, do apostołów i star-

szych. 3 I rzeczywiście, wyprawieni przez zbór, poszli przez Fenicję oraz Samarię, opo-

wiadając o nawróceniu pogan; zatem sprawiali wielką radość wszystkim braciom. 4 Zaś

gdy przybyli do Jerozolimy, zostali przyjęci * przez zbór, apostołów i starszych oraz opo-

wiedzieli, co Bóg wśród nich uczynił. 5 Ale powstali niektórzy wierzący ze stronnictwa fa-

ryzeuszów, mówiąc, że trzeba ich obrzezywać, a także nakazywać przestrzeganie Prawa

Mojżesza.

6 Więc odnośnie tej sprawy zostali zebrani apostołowie i starsi, by to poznać. 7 A gdy po-

wstała wielka dysputa *, Piotr wstał i do nich powiedział: Mężowie bracia, wy wiecie, że

za dawnych dni Bóg wybrał sobie mnie spośród was, aby z moich ust poganie usłyszeli

słowo Dobrej Nowiny i uwierzyli. 8 Także Bóg - znawca serc im zaświadczył i dał im Du-

cha Świętego jak i nam. 9 Zatem nic nie rozdzielił między nami - a nimi, kiedy wiarą oczy-

ścił ich serca. 10 Zatem czemu teraz doświadczacie Boga, kładąc na szyję uczniów jarz-

mo, którego ani nasi przodkowie, ani my nie mieliśmy siły nosić * ? 11 Przecież z powodu

łaski Pana Jezusa Chrystusa jesteśmy przekonani, że zostaliśmy zbawieni jak i tamci - z

powodu sposobu życia *. 12 Więc zamilkło całe ich mnóstwo oraz słuchali Barnabasza i

Pawła, którzy opowiadali, jak Bóg uczynił przez nich wielkie znaki i cuda pośród pogan. 13

A zaraz po zakończeniu ich mowy, odpowiedział Jakób, mówiąc: Mężowie bracia, mnie

posłuchajcie. 14 Szymon wytłumaczył, jak najpierw Bóg się zatroszczył, aby wziąć sobie

spośród pogan lud dla Jego Imienia. 15 Z tym też współbrzmią słowa proroków, jak jest

napisane: 16 Po tych, przyprowadzę was z powrotem i odbuduję upadły przybytek Da-

wida, odbuduję jego do szczętu zburzone oraz znowu go odnowię, 17 aby ci, co pozo-

stali z ludzi - odszukali Pana, a także wszystkie narody wobec których przyzywane jest

dla nich Moje Imię, mówi Pan, który te wszystkie rzeczy czyni. Amos 9,11-12 18 Znane

są Bogu wszystkie Jego dzieła od wieczności. 19 Dlatego ja uważam, aby nie niepokoić

tych z pogan, którzy się nawracają * do Boga, 20 ale napisać im, by się trzymali z dala od

zmaz wizerunków *, prostytucji **, uduszonego i krwi. 21 Bowiem Mojżesz ma od daw-

nych pokoleń takich, co go głoszą po kraju, gdyż jest czytany w bóżnicach na każdy sza-

bat. 22 Wtedy apostołom i starszym wraz z całym zborem wydało się słuszne, aby wybrać

spośród siebie mężów oraz posłać ich do Antiochii, wraz z Pawłem i Barnabaszem: Ju-

dasa - zwanego Barsabasem oraz Sylasa, czyli mężów pokazujących drogę wśród braci. 23 Także napisali przez ich rękę: Apostołowie, starsi i bracia tym, którzy są w Antiochii,

Syrii i Cylicji, braciom z pogan - witajcie. 24 Ponieważ usłyszeliśmy, że jacyś, co od nas

wyszli, wprowadzają w zamęt wasze dusze i niepokoją was słowami, których nie nakaza-

liśmy; mówiąc, że musicie się obrzezać oraz przestrzegać Prawa - 25 jednomyślnie nam

się wydało, by wybrać i posłać do was dwóch mężów, razem z naszymi umiłowanymi -

Barnabaszem i Pawłem, 26 ludźmi, którzy oddali swoje dusze dla Imienia naszego Pana,

Jezusa Chrystusa. 27 Więc wysłaliśmy Judasa oraz Sylasa, by i oni oznajmili to pośród

słowa. 28 Bowiem Duchowi Świętemu oraz nam wydało się słuszne, aby nie kłaść na was

żadnego większego ciężaru, oprócz tych koniecznych: 29 Trzymania się z dala od rzeczy

ofiarowanych wizerunkom, krwi, uduszonych zwierząt i od prostytucji. Zachowując siebie

z dala od tych rzeczy - będziecie działać pomyślnie. Miejcie się dobrze.30 Więc rzeczywiście, kiedy zostali odprawieni, zeszli do Antiochii, zebrali wielu braci

oraz oddali im ten list. 31 Zaś oni po odczytaniu, uradowali się z powodu tej zachęty *. 32 A

Judas i Sylas - TR będąc też prorokami, wśród licznego słowa pocieszyli i utwierdzili bra-

ci. 33 Zaś gdy spędzili tam pewien okres, z pokojem zostali odprawieni przez braci do

apostołów. 34 Ale Sylas uznał za słuszne tam zostać. 35 Zaś Paweł i Barnabasz spędzali

czas w Antiochii, nauczając oraz głosząc dobrą nowinę Słowa Pana także wśród wielu

innych. 36 A po kilku dniach Paweł powiedział do Barnabasza: Zawróćmy i odwiedźmy

naszych braci w każdym mieście, w którym głosiliśmy słowo Pana. Dowiemy się także,

jak się mają. 37 Zaś Barnabasz, po rozważeniu, postanowił wziąć razem Jana, zwanego

Markiem. 38 Ale Paweł nie uznawał za słuszne brać tego, który odszedł od nich z Pamfilii

i nie poszedł z nimi do pracy. 39 Zatem powstało takie rozdrażnienie, że zostali oni od-

dzieleni od siebie. Więc Barnabasz wziął Marka i odpłynął na Cypr. 40 Zaś Paweł wziął

sobie Sylasa i wyszedł, przekazany przez braci łasce Boga. 41 A przechodząc przez Sy-

rię oraz Cylicję, utwierdzał zgromadzenia wybranych.

*15,4 także: uznani*15,7 także: wspólne badanie, dociekanie*15,10 także: unieść, wytrzymać*15,11 także: usposobienia, charakteru*15,19 także: kierują się, odchodzą od błędu, zawracają, skruszają się, żałują*15,20 także: obrazów, figur, posągów bóstw, bałwanów**15,20 cielesnej, lecz przede wszystkim duchowej - czyli bałwochwalstwa

*15,31 także: wezwania, apelu, pocieszenia

16. Przyszedł także do Debre i do Listry. A oto był tam pewien uczeń, imieniem Ty-

moteusz, syn pewnej godnej zaufania * niewiasty - Żydówki, a ojca Greka; 2 który był po-

świadczany przez braci w Listrze oraz Ikonium. 3 Tego Paweł zachęcał, by poszedł ra-

zem z nim; wziął go, po czym obrzezał z powodu Żydów, co byli w tamtych miejscach,

gdyż wszyscy wiedzieli, że jego ojciec był Grekiem. 4 A kiedy przechodzili różne miasta,

przekazywali im, aby strzec nauki * ustanowionej przez apostołów i starszych w Jerozoli-

mie. 5 Tak więc, społeczności wybranych były wzmacniane wiarą oraz co dzień obfitowa-

ły ilością. 6 Zaś kiedy przeszli Frygię oraz krainę galacką, zostali powstrzymani przez Ducha Świę-

tego od opowiadania słowa w Azji; 7 a po przejściu naprzeciw Mizji, próbowali pójść do

Bitynii, ale Duch Jezusa im nie pozwolił. 8 Zatem minęli Mizję i zeszli do Troady. 9 A po-

śród nocy, Pawłowi zostało ukazane widzenie: Mąż, jakiś Macedończyk, stał, wzywał go i

mówił: Przepraw się do Macedonii i biegnij nam na pomoc. 10 A kiedy zobaczył to widze-

nie, zaraz pragnęliśmy wyjść do Macedonii, wnioskując, że Pan nas powołuje, by ogłosić

im dobrą nowinę.11 Zatem wyprowadziliśmy się z Troady i pojechaliśmy prosto do Samotraki, a nazajutrz

do Neapolis. 12 Zaś stamtąd do Filippi, która jest miastem - kolonią przedniej części Ma-

cedonii; i byliśmy tam pewną ilość dni, spędzając czas w tym mieście. 13 Lecz w okresie

szabatów wychodziliśmy na zewnątrz miasta od strony rzeki, gdzie mieliśmy w zwyczaju

być na modlitwie, i siedząc, mówiliśmy zgromadzonym kobietom. 14 A słuchała nas pew-

na bojąca się Boga niewiasta, imieniem Lidia, sprzedawczyni purpury z miasta Tiatyry,

której Pan otworzył serce, by poświęcić się służbie sprawom omawianym przez Pawła. 15

Zaś kiedy została ochrzczona, jak również jej dom, poprosiła, mówiąc: Jeśli zbadaliście,

że ja jestem wierną Panu, wejdźcie do mojego domu i mieszkajcie; a nawet nas zmusiła.16 Ale zdarzyło się, gdy szliśmy na modlitwę, że wyszła nam naprzeciw pewna dziewczy-

na, mająca ducha pytona *, która przepowiadając, przynosiła wielki zarobek swoim pa-

nom. 17 Ta, chodząc za Pawłem i za nami, wołała, mówiąc: Ci ludzie są sługami Boga

Najwyższego, co zwiastują wam drogę zbawienia. 18 A czyniła to przez wiele dni. Ale Pa-

weł stał się rozdrażnionym, więc zawrócił i powiedział duchowi: Rozkazuję ci w Imieniu

Jezusa Chrystusa wyjść z niej; i duch wyszedł owej godziny. 19 Ale gdy jej panowie zoba-

czyli, że skończyła się nadzieja ich zysku, chwycili Pawła i Sylasa oraz zaciągnęli ich na

rynek, przed rządców. 20 A po przyprowadzeniu ich przed urzędników, powiedzieli: Ci lu-

dzie, będąc Żydami, niepokoją nasze miasto, 21 oraz zwiastują obyczaje, których nie wol-

no nam przyjmować, ani robić - będąc Rzymianami. 22 Więc tłum rzucił się przeciwko

nim, a urzędnicy rozdarli ich szaty oraz nakazywali ich chłostać. 23 Lecz także, kiedy za-

dali im wiele razów, wrzucili ich do więzienia i nakazali strażnikowi, aby ich niezawodnie

pilnował. 24 A ten, po otrzymaniu rozkazu, wrzucił ich do wewnętrznej celi więziennej, zaś

ich nogi zakuł na kłodzie.25 Zaś około północy Paweł i Sylas, modląc się - śpiewali Bogu, więc więźniowie im się

przysłuchiwali. 26 Ale nagle powstało wielkie trzęsienie ziemi, tak, że zostały poruszone

fundamenty więzienia, a zarazem otwarte każde drzwi; zostały też zwolnione pęta

wszystkich więźniów. 27 Zaś zbudzony strażnik, kiedy powstał i ujrzał otwarte drzwi wię-

zienia, dobył miecza i chciał się zabić, sądząc, że więźniowie uciekli. 28 Ale Paweł zawo-

łał wielkim głosem, mówiąc: Nie czyń sobie nic złego, bo wszyscy tutaj jesteśmy. 29 Za-

tem zażądał światła, wtargnął, pojawił się drżący oraz przypadł do nóg Pawła i Sylasa. 30

Po czym ich wyprowadził na zewnątrz i powiedział: Panowie, co ja mam czynić, abym zo-

stał zbawiony? 31 Zatem mu powiedzieli: Uwierz względem Pana Jezusa Chrystusa, a

zostaniesz zbawiony ty i twój dom. 32 Powiedzieli mu także słowo Pana, jak również

wszystkim w jego domu. 33 Więc wziął ich do siebie owej godziny nocy, obmył z powodu

ran i zaraz dał się ochrzcić; on i wszyscy jego domownicy. 34 Lecz także zaprowadził ich

do siedziby, podał im jedzenie i uwierzywszy Bogu, rozweselił się z całym domem.35 A gdy pojawił się dzień, urzędnicy wysłali woźnych, mówiąc: Odprawcie tych ludzi. 36

Zaś strażnik oznajmił te słowa wobec Pawła: Urzędnicy wysłali, abyście zostali odprawie-

ni; zatem teraz wyjdźcie oraz idźcie w pokoju. 37 Ale Paweł im powiedział: Publicznie nas

obili oraz wrzucili do więzienia - ludzi nie zasądzonych, którzy są Rzymianami; a teraz

skrycie nas wyrzucają? Nic z tego; niech przyjdą i niech sami nas wyprowadzą. 38 A woź-

ni przekazali te słowa urzędnikom. Zatem się wystraszyli, gdy usłyszeli, że są Rzymiana-

mi. 39 Więc przyszli, wezwali ich, wyprowadzili i prosili, aby wyszli z miasta. 40 Zaś kiedy

wyszli z więzienia, weszli do Lidii; a ujrzawszy braci, zachęcili * ich i odeszli.

*16,1 także: wierzącej *16,4 także: opinii, postanowień*16,16 wąż wyroczni w Delfach, duch wieszczy

*16,40 także: dodali odwagi, pobudzili, pocieszyli

17. A po przejściu Amfipolis i Apolonii, przyszli do Tesaloniki, gdzie była bóżnica Ży-

dów. 2 Zaś Paweł wszedł do nich według zwyczaju i przez trzy szabaty wyłożył im z

Pism, 3 wyjaśniając i przedstawiając, że Chrystus miał cierpieć, powstać z martwych, i że

ten Jezus, którego on zwiastuje, jest Chrystusem. 4 Więc niektórzy z nich zostali przeko-

nani oraz przyłączeni do Pawła i Sylasa; lecz także duże mnóstwo bogobojnych Greków,

jak i niemało prostych niewiast. 5 Ale niewierzący Żydzi pozazdrościli im, zabrali ze sobą

jakichś rynkowych próżniaków - mężów niegodziwych, oraz wszczęli rozruchy, niepoko-

jąc miasto. Nadto ich szukali, stojąc obok domu Jazona, aby ich przyprowadzić do ludu. 6

Ale kiedy ich nie znaleźli, wlekli Jazona oraz niektórych braci do urzędników miejskich,

wołając: Ci, co burzą zamieszkałą ziemię i tutaj są obecni, 7 a podjął ich Jazon. Zatem

oni wszyscy działają wbrew dekretom cesarza, powiadając, że jest inny król - Jezus. 8 To

zaś wstrząsnęło tłumem oraz słuchającymi tego urzędnikami miejskimi. 9 Ale wzięli wy-

starczająco * od Jazona i innych, oraz ich puścili.10 Lecz bracia zaraz, wśród nocy, wysłali Pawła i Sylasa do Berei. Zatem oni powstali i

odjechali do bóżnicy Żydów. 11 Ci byli szlachetniejsi od tych w Tesalonikach, ponieważ TR

z całą ochotą przyjęli słowo, co dzień badając Pisma, czy to się tak ma. 12 Dlatego wielu z

nich uwierzyło, także z porządnych greckich niewiast oraz niemało mężczyzn. 13 A kiedy

Żydzi z Tesalonik się dowiedzieli, że przez Pawła zostało zwiastowane słowo Boga i w

Berei, przyszli też tam, podburzając tłumy. 14 Ale wtedy bracia zaraz wysłali Pawła, aby

szedł prawie do morza; lecz Sylas i Tymoteusz tam zostali. 15 Zaś ci, co przewozili Paw-

ła, zawieźli go aż do Aten i odeszli, wziąwszy polecenie odnośnie Sylasa i Tymoteusza,

by jak najszybciej do niego przyszli.16 A kiedy Paweł czekał na nich w Atenach, został w nim pobudzony jego duch, gdy wi-

dział, że miasto było pełne bałwanów. 17 Więc w bóżnicy wykładał Żydom, ludziom co byli

bogobojnymi, oraz w ciągu każdego dnia na rynku, w obecności przypadkowo znajdują-

cych się blisko osób. 18 Spotkali się też z nim niektórzy z epikurejczyków oraz stoickich

filozofów; ale niektórzy mówili: Co ten plotkarz znowu chce mówić? Zaś inni: Wydaje się

być głosicielem obcych bóstw * - bo głosił dobrą nowinę o Jezusie i o wskrzeszeniu. 19

Lecz także go chwycili oraz poprowadzili na wzgórze Aresa *, mówiąc: Czy możemy po-

znać jaka jest ta, głoszona przez ciebie, nowa nauka? 20 Bo jakieś obce rzeczy wprowa-

dzasz do naszych uszu; zatem chcemy wiedzieć, czym one mają być. 21 (A wszyscy

Ateńczycy oraz cudzoziemscy goście na nic innego nie mieli czasu, tylko na mówienie

lub słuchanie czegoś nowszego).22 Zaś Paweł został postawiony na środku Areopagu i powiedział: Mężowie ateńscy! W

każdym rodzaju widzę was jako ludzi bardzo religijnych. 23 Bowiem kiedy dotarłem i zoba-

czyłem wasze podmioty czci, znalazłem także ołtarz, na którym zostało napisane: Nie-

znanemu bogu. Zatem ja wam zwiastuję Tego, którego nie znając - czcicie. 24 Bóg, który

uczynił świat oraz wszystko na nim; Ten, co jest Panem Nieba i ziemi, nie mieszka w

ręcznie zrobionych świątyniach, 25 ani nie został sługą rąk ludzkich, jako Ten, co czegoś

dodatkowo potrzebuje, gdyż sam daje wszystkim istnienie, tchnienie i wszystko. 26 Z jed-

nej krwi uczynił też wszystek lud człowieczy, mieszkający na całym obliczu ziemi; wcze-

śniej ustaliwszy wyznaczone czasy oraz granice ich zamieszkania. 27 Aby szukali * Pana, by Go właśnie szukali po omacku i znaleźli. Zatem Pana, który jest niedaleko od

każdego jednego z nas.28 Bowiem w Nim żyjemy, zostaliśmy wprawieni w ruch * i jesteśmy. Jak i u was niektórzy

z poetów powiedzieli: Gdyż jesteśmy Jego plemieniem. 29 Zatem będąc plemieniem

Boga, nie powinniśmy uważać, że to Boskie podobne * jest do złota, srebra lub kamienia,

że jest rękodziełem rytu oraz umysłu człowieka. 30 Rzeczywiście, Bóg nie zwracając uwa-

gi na czasy niewiedzy *, teraz przekazuje wszystkim ludziom, by wszędzie okazywać

skruchę. 31 Ponieważ ustanowił dzień, i w jego czasie, w sprawiedliwości, ma sądzić za-

mieszkałą ziemię przez męża, którego wyznaczył, dając wszystkim dowód przez podnie-

sienie go z martwych. Psalm 9,932 A kiedy usłyszeli o podniesieniu martwych, z jednej strony się naśmiewali, lecz powie-

dzieli: Znowu cię posłuchamy odnośnie tej sprawy. 33 Tak Paweł wyszedł z ich środka. 34

Ale niektórzy mężowie, przystali z nim oraz uwierzyli; wśród nich Dionizos Areopagita,

niewiasta imieniem Damaris i inni z nimi.

*17,9 rzeczownikowo: kaucję*17,18 także: demonów*17,19 Areopag - wzgórze Aresa-Marsa w Atenach; także: najwyższy trybunał ateński*17,27 także: badali, dociekali, podążali, pragnęli*17,28 także: zbuntowani, zaniepokojeni, wstrząśnięci, wywołani*17,29 także: równe, takie same*17,30 także: nieświadomości

18. Zaś po tych wydarzeniach, Paweł odszedł z Aten i przyszedł do Koryntu. 2 Znalazł

też pewnego Żyda imieniem Akwilan, rodem z Pontu, który niedawno przybył z Italii wraz

ze swą żoną Pryscyllą dlatego, bo Klaudiusz rozporządził, żeby wszyscy Żydzi odjechali

z Rzymu. Zatem do nich poszedł. 3 A ponieważ TR uprawiał to samo rzemiosło - gdyż ich

rzemiosłem było sporządzanie namiotów - mieszkał u nich oraz pracował. 4 Zaś podczas

każdego szabatu rozmawiał w bóżnicy, zjednując Żydów i Greków.5 A gdy Sylas i Tymoteusz przyszli z Macedonii, Paweł przynaglał Ducha, zaklinając się * Żydom, że Jezus jest Chrystusem. 6 Zaś kiedy oni się sprzeciwiali oraz rzucali oszczer-

stwa, otrząsnął szaty oraz do nich powiedział: Krew wasza na waszej głowie; ja jestem

czysty; teraz pójdę do pogan. 7 I stamtąd wyszedł, oraz wszedł do domu pewnego czło-

wieka oddającego cześć Bogu, imieniem Justus, którego dom graniczył z bóżnicą. 8 Zaś

Kryspus, przełożony bóżnicy, uwierzył Panu z całym swoim domem, i słuchając, uwierzy-

ło wielu Koryntian oraz zostawali ochrzczeni. 9 A Pan, poprzez widzenie, powiedział w

nocy Pawłowi: Nie bój się, ale mów i nie staraj się milczeć; 10 gdyż liczny jest Mój lud w

tym mieście. Bowiem Ja jestem z tobą i nikt cię nie napadnie, aby cię skrzywdzić. 11 Za-

tem przebywał tam rok i sześć miesięcy, nauczając wśród nich słowa Boga.

12 Ale kiedy Gallio był prokonsulem Achai, Żydzi jednomyślnie powstali przeciwko Pawło-

wi oraz przyprowadzili go do trybunału, mówiąc: 13 Ten namawia ludzi, by czcić Boga

przeciwko Prawu. 14 Zaś gdy Paweł zamierzał otworzyć usta, Gallio powiedział do Żydów:

O, Żydzi! Jeśli byłby tu jakiś niesprawiedliwy czyn lub niegodziwy występek, to zniósłbym

was cierpliwie - według zasady. 15 Zaś skoro są to kwestie sporne względem słowa,

imion i według waszego prawa, sami zrozumcie, że ja nie chcę być im sędzią. 16 I odpę-

dził ich z trybunału. 17 A wszyscy Grecy chwycili mocno Sostenesa, przełożonego bóżni-

cy, oraz bili go przed trybuną, lecz Galiona to nic nie przejmowało.18 Zaś Paweł pozostał jeszcze dość dużo dni, po czym pożegnał się z braćmi oraz odpły-

wał do Syrii, a razem z nim Pryscylla i Akwilas. Lecz ponieważ miał prośbę *, ostrzygł so-

bie głowę w Kenchrach. 19 A kiedy przyszli do Efezu, tam ich pozostawił, a sam wszedł

do bóżnicy oraz wyłożył Żydom sprawę. 20 Zaś oni prosili, by pozostał na dłuższy czas -

ale się nie zgodził; 21 lecz pożegnał się z nimi i powiedział: Nadchodzące święto TR mu-

szę niewątpliwie obchodzić w Jerozolimie; niemniej znowu do was wrócę, jeśli Bóg sobie

tego zażyczy. Więc został wyprowadzony do Efezu. 22 A kiedy zszedł do Cezarei, wstą-

pił, pozdrowił zbór oraz zszedł do Antiochii. 23 I pozostał tam jakiś czas, po czym wy-

szedł; a przechodząc po kolei galacką krainę i Frygię - utwierdzał wszystkich uczniów.24 Zaś do Efezu przyszedł pewien Żyd, imieniem Apollos, mąż wymowny, rodem Alek-

sandryjczyk, który był mocnym w Pismach. 25 Ten TR informował o drodze Pana oraz pa-

łając duchem, mówił i skrupulatnie nauczał odnośnie Pana, wiedząc tylko o chrzcie Jana. 26 On zaczął otwarcie mówić w bóżnicy. Zaś Pryscylla oraz Akwilas, kiedy go usłyszeli,

zabrali go ze sobą i dokładniej mu wyłożyli naukę * Boga. 27 A ponieważ chciał on pójść

do Achai, bracia go zachęcili oraz napisali uczniom, by go przyjąć. Zaś po przybyciu,

zgromadził on wielu tych, którzy uwierzyli z łaski. 28 Gdyż energicznie przekonywał * Ży-

dów, publicznie dowodząc wśród Pism, że Jezus jest Chrystusem.

*18,5 także: zaświadczając*18,18 także: ślub*18,26 także: drogę*18,28 także: całkowicie zbijał (czyjeś twierdzenia)

19. A gdy Apollos był w Koryncie, zdarzyło się, że Paweł przeszedł wyżej położone te-

reny, zszedł do Efezu, znalazł pewnych uczniów, 2 oraz do nich powiedział: Czy po uwie-

rzeniu otrzymaliście Ducha Świętego? A oni mu powiedzieli: Nawet nie słyszeliśmy, że TR

jest Duch Święty. 3 Lecz także do nich powiedział: Względem czego, zatem, zostaliście

ochrzczeni? A oni powiedzieli: Względem chrztu Jana. 4 Zaś Paweł powiedział: Jan

chrzcił chrztem skruchy mówiąc ludowi, aby uwierzyli względem tego, który po nim przy-

chodzi - to jest w Jezusa Chrystusa. 5 A kiedy to usłyszeli, dali się ochrzcić względem

Imienia Pana Jezusa. 6 I gdy Paweł położył na nich ręce, przybył dla nich Duch Święty,

zatem mówili językami * oraz prorokowali. 7 A wszystkich mężczyzn było dwunastu.8 Wszedł także do bóżnicy oraz otwarcie mówił przez trzy miesiące, wykładając i przeko-

nując odnośnie Królestwa Boga. 9 Ale kiedy niektórzy zostali twardymi i byli nieposłusz-

nymi, wobec wielu złorzecząc tej drodze, odszedł od nich oraz odłączył uczniów, co

dzień ucząc w szkole pewnego Tyrannosa. 10 A działo się to przez dwa lata; tak, że

wszyscy, co zamieszkiwali Azję - Żydzi i Grecy - usłyszeli słowo Pana Jezusa.11 Lecz też przez ręce Pawła Bóg czynił niespotykane przejawy mocy; 12 tak, że również

na chorujących były nakładane chustki lub przepaski z jego skóry i były usuwane od nich

choroby, ale i wychodziły z nich złe duchy. 13 A niektórzy, co chodzili wokół żydowskich

zaklinaczy duchów, próbowali wzywać Imię Pana Jezusa nad tymi, którzy mieli złe du-

chy, mówiąc: Zaklinam was Jezusem, którego głosi Paweł. 14 Było też siedmiu synów

pewnego Żyda, przedniego kapłana Skewasa, którzy to czynili. 15 Zaś zły duch, odpowia-

dając, rzekł: Wiem o Jezusie i znam Pawła, ale kim wy jesteście? 16 Zatem ten człowiek,

w którym był zły duch, zastosował w stosunku do nich siłę, rzucił się na nich i ich zwycię-

żył; tak, że nadzy i poranieni uciekli z owego domu. 17 A stało się to wiadome wszystkim

Żydom i Grekom zamieszkującym Efez, więc przypadł strach na nich wszystkich oraz ro-

sło w sławę Imię Pana Jezusa. 18 Lecz także przychodziło wielu wierzących, wysławiając

Pana i oznajmiając ich działalność. 19 Zaś liczni ludzie zajęci bezużytecznymi * sprawa-

mi, znieśli księgi i je palili przed wszystkimi. Zliczyli też ich cenę oraz dowiedzieli się, że

warte są pięćdziesiąt tysięcy sztuk srebra. 20 Tak wzrastało na sile oraz miało moc słowo

Pana.21 A gdy zostało to wypełnione, Paweł postanowił w Duchu, aby pójść do Jerozolimy,

przechodząc Macedonię i Achaję; i powiedział: Po moim pojawieniu się tam, trzeba mi

także Rzym zobaczyć. 22 I wysłał do Macedonii dwóch, którzy mu służyli - Tymoteusza i

Erasta, a sam zatrzymał swój czas dla Azji.23 A około tego okresu powstał niemały zamęt co do nauki *. 24 Bowiem pewien mincarz *, imieniem Demetriusz, robiąc srebrne świątynie Artemidy - dostarczał niemały zarobek

rzemieślnikom. 25 Zatem zebrał ich razem, a także podobnych pracowników i powiedział:

Mężowie! Wiecie, że z tego zarobku jest nasz dobrobyt. 26 A widzicie i słyszycie, że ten

Paweł przekonał oraz nakłonił liczny tłum - nie tylko z Efezu, ale prawie z całej Azji - mó-

wiąc, że nie ci, co powstają przez ręce są bogami. 27 Ale nie tylko ta sprawa jest naszym

zagrożeniem, aż do pozbawienia wartości; lecz również za nic ma być uważana świątynia

wielkiej bogini Artemidy, i ma zostać odarta ze swej wielkości ta, którą czci cała Azja oraz

zamieszkała ziemia. 28 A kiedy to usłyszeli, byli pełni gniewu i krzyczeli, mówiąc: Wielka

jest Artemida Efezjan. 29 Zatem miasto było pełne zamętu. Jednomyślnie pędzili też do

teatru, porwawszy Macedończyków - Gajusa i Artstarcha, towarzyszy podróży Pawła. 30

Zaś gdy Paweł chciał wyjść do mieszkańców, uczniowie mu nie pozwalali. 31 A i niektórzy

z azjarchów *, będąc mu przyjaciółmi, posłali do niego oraz go prosili, aby sam nie wy-

chodził ** do teatru. 32 I doprawdy, jedni coś drugim krzyczeli, gdyż społeczność została

doprowadzona do zamieszania oraz większość nie wiedziała z jakiego powodu się zeszli. 33 Ale z tłumu wywlekli Aleksandra, ponieważ wypchnęli go Żydzi. A Aleksander skinął

ręką, gdyż chciał przemówić do ludu w swej obronie. 34 Ale kiedy poznali, że jest Żydem,

mniej więcej przez dwie godziny pojawił się jeden głos od wszystkich, a wołali: Wielką

jest Artemida Efezjan. 35 Zaś sekretarz powstrzymał tłum oraz mówi: Mężowie Efezjanie,

jakże to! Czy jest ktoś z ludzi, co nie wie, że miasto Efezjan zostało opiekunem świątyni

wielkiej bogini Artemidy i wizerunku, który spadł z nieba *? 36 Zatem słuszne jest - w

świetle tych istniejących oraz niezaprzeczalnych faktów - abyście byli powściągniętymi i

niczego porywczo nie działali. 37 Bowiem przyprowadziliście tych mężów - ani nie święto-

kradców *, ani nie bluźnierców naszej bogini. 38 Jeśli zatem Demetriusz oraz ci, razem z

nim rzemieślnicy, mają przeciwko komuś sprawę, niech zostaną pozwani przed sądy ryn-

kowe. Są także prokonsulowie - oskarżajcie więc jedni drugich. 39 Ale jeśli czegoś ponad-

to szukacie - zostanie to wyjaśnione w zgromadzeniu, które trzyma się prawa. 40 Ponie-

waż się narażamy, że zostaniemy oskarżonymi w sprawie dzisiejszych rozruchów. Gdyż

nie ma żadnej przyczyny, wobec której będziemy mogli zdać sprawę odnośnie tego sku-

piska. To powiedział oraz rozwiązał zgromadzenie.

*19,6 także: mową, dialektem *19,19 rzeczownikowo: zabobonami, magią

*19,23 także: drogi *19,24 kujący w srebrze, wybijający pieniądze

*19,31 wysokich urzędników rzymskiej prowincji - Azji

**19,31 dosłownie: by nie wydawał samego siebie *18,35 także: spadł od Zeusa *19,37 czyli: okradających świątynię

20. Zaś kiedy zamęt się uciszył, Paweł wezwał uczniów, pożegnał się oraz wyszedł,

by iść do Macedonii. 2 A gdy przeszedł tamte tereny i zachęcił ich licznym słowem - przy-

był do Grecji. 3 Ale działał trzy miesiące, ponieważ na skutek Żydów powstała przeciwko

niemu zmowa. Więc zamierzał wypłynąć do Syrii. Nadto pojawił się zamiar, by powrócić

wzdłuż Macedonii. 4 Zaś do Azji towarzyszył mu Berianin * Sopater, a z Tesalończyków:

Artstarchus, Sekundus, Gajusz Debrejczyk i Tymoteusz; 5 oraz Azjaci: Tychikus i Trofi-

mus. Lecz oni poszli najpierw i oczekiwali nas w Troadzie. 6 Zaś my, po Dniach Przaśni-

ków, odpłynęliśmy z Filipii, i w ciągu pięciu dni przybiliśmy do nich, do Troady, gdzie

mieszkaliśmy siedem dni.7 A w pierwszym dniu tygodnia *, kiedy uczniowie się zebrali, aby połamać chleb, Paweł

im wykładał, zamierzając wyruszyć nazajutrz. Ale przeciągnął mowę aż do północy. 8

Lecz w górnej sali, gdzie byliśmy zebrani, było wiele lamp. 9 Zaś pewien młodzieniec, któ-

ry siedział w oknie - imieniem Eutychus, kiedy Paweł przez dłużej wykładał, zmorzony

głębokim snem, z trzeciego piętra spadł na dół i został dźwignięty martwy. 10 Ale Paweł

zszedł, przypadł do niego, objął go i powiedział: Nie bądźcie niespokojni, bo jest w nim

jego dusza *. 11 Zaś kiedy wszedł - połamał chleb i zjadł, oraz przez dość duży czas

przemawiał aż do brzasku. Tak wyruszył. 12 A chłopca przyprowadzili żywego, więc zo-

stali niezmiernie pobudzeni.13 Zaś my przyszliśmy wcześnie na statek oraz wypłynęliśmy do Assos *, zamierzając

zabrać stamtąd Pawła. Bo TR tak to sobie zorganizował, a sam zamierzał iść pieszo. 14 A

po spotkaniu z nami w Assos, wzięliśmy go i wyruszyliśmy do Mityleny *. 15 Zaś gdy

stamtąd odpłynęliśmy, następnego dnia dotarliśmy naprzeciwko Chios *, zaś kolejnego

przypłynęliśmy na Samos **, i zamieszkaliśmy w Trogillum; a nazajutrz przybyliśmy do

Miletu ***. 16 Gdyż Paweł rozstrzygnął, by minąć Efez, ponieważ się spieszył. Aby mu się

nie zdarzyło przeciągnąć czasu w Azji i by - o ile to TR było możliwe - pojawić się w dniu

Pięćdziesiątnicy dla Jerozolimy.17 Zaś z Miletu posłał do Efezu i przywołał do siebie starszych zgromadzenia wybranych. 18 A kiedy do niego przybyli, powiedział im: Wy wiecie od pierwszego dnia, od którego

przybyłem do Azji, jak cały czas byłem z wami, 19 służąc Panu z całą pokorą. Nieraz tak-

że pośród łez i doświadczeń, zdarzających mi się między zmowami Żydów. 20 Ucząc pu-

blicznie i po domach, nie unikałem niczego ze spraw, które są pożytecznymi, bym ich

wam nie oznajmił; 21 zaświadczając Żydom i Grekom względem skruchy przed Bogiem

oraz wiary * co do naszego Pana, Jezusa Chrystusa. 22 Więc oto teraz, będąc związany

Duchem - jadę do Jerozolimy, nie znając tych rzeczy, które w niej mają mi się przyda-

rzyć. 23 Z wyjątkiem tego, że Duch Święty zaświadcza mi po mieście, mówiąc, że czekają

mnie pęta i uciski. 24 Ale nie stworzyłem sobie żadnej zasady oraz nie jest mi cenne moje

życie, byle z radością wypełnić mój bieg i służbę, którą otrzymałem od Pana Jezusa, za-

świadczając Dobrej Nowinie łaski Boga.25 Oto teraz ja wiem, że wy wszyscy, między których dotarłem, ogłaszając Królestwo

Boga, już więcej mojego oblicza nie zobaczycie. 26 Dlatego wam świadczę w dniu dzisiej-

szym, że jestem czysty od krwi * wszystkich. 27 Gdyż nie chroniłem siebie, aby wam nie

oznajmić całego planu * Boga. 28 Zajmijcie się sami sobą i całą trzodą, w której Duch

Święty ustanowił was doglądającymi *, aby paść zgromadzenie wybranych Boga, które

nabył dla siebie poprzez szczególną ** krew. 29 Bo ja to wiem, że po moim odejściu wejdą

do was gwałtowne * wilki, nie oszczędzając ** trzody. 30 Także z powodu was samych

powstaną mężowie, którzy będą mówili wykrzywione * nauki, by pociągnąć za sobą

uczniów. 31 Dlatego czuwajcie, przypominając sobie, że przez trzy lata, dniem i nocą, nie

przestałem ze łzami ostrzegać każdego jednego. 32 A teraz, bracia, powierzam was Bogu

oraz słowu Jego łaski, mogącemu zbudować oraz dać wam dziedzictwo między wszyst-

kimi, którzy zostali uświęceni. 33 Nikogo srebra, złota, czy też odzieży nie pożądałem. 34

Sami wiecie, że te ręce pełniły służbę mym potrzebom oraz tych, którzy byli ze mną. 35

Wszystkim wam przekazałem, że pracując, trzeba pomagać tym, co są w potrzebie, lecz

także pamiętać o słowach Pana Jezusa, że on powiedział: Błogosławione jest raczej da-

wać niż brać.36 To powiedział oraz uklęknął na swe kolana i razem z nimi wszystkimi się pomodlił. 37

Ale powstał wielki płacz wszystkich braci. I przypadli do szyi Pawła oraz go całowali; 38

najbardziej smucąc się z powodu słowa, które powiedział, że już więcej nie będą oglądali

jego oblicza. Po czym odprowadzili go do okrętu.

*20,4 czyli: mieszkaniec Berei

*20,7 szabatu; co znaczy także: tygodnia*20,10 także: życie, siła ożywiająca*20,13 miasto w Mizji, prowincji Azji Mniejszej

*20,14 miasto na wyspie Lesbos, na morzu Egejskim

*20,15 wyspa na morzu Egejskim

**20,15 wyspa na morzu Egejskim

***20,15 miasto nadmorskie w Jonii

*20,21 także: ufności*20,26 także: zabójstwa*20,27 także: zamysłu, postanowienia*20,28 gr. episkopos

**20,28 także: odrębną, własną*20,29 także: silne, bezwzględne, ciężkie do zniesienia, przykre, bolesne**20,29 także: nie litując się, nie miłując, nie przepuszczając*20,30 także: wykręcone, zepsute, odwrócone, odwiedzione

21. A gdy zdarzyło się nam wypłynąć, zostaliśmy od nich oddzieleni i jadąc prosto,

przybyliśmy na Kos *, a następnie na Rodos **, i stamtąd do Patary ***. 2 Potem znaleźli-

śmy okręt przeprawiający się do Fenicji *, wsiedliśmy na niego oraz wypłynęliśmy. 3 A

kiedy pojawiliśmy się blisko Cypru, zostawiliśmy go z lewej strony, płynąc do Syrii i przy-

biliśmy do Tyru, bo tam okręt TR wyładowywał ładunek. 4 Więc znaleźliśmy uczniów, któ-

rzy przez Ducha mówili Pawłowi, by nie wchodził do Jerozolimy oraz zamieszkaliśmy tam

siedem dni. 5 Ale kiedy się dokonało, że TR wypełniliśmy te dni, wyszliśmy oraz poszliśmy,

a wszyscy odprowadzali nas aż poza miasto, razem z kobietami i dziećmi. Zaś na plaży

zgięliśmy kolana i się pomodliliśmy. 6 Pożegnaliśmy też jedni drugich oraz weszliśmy na

okręt, a tamci wrócili do swoich.7 Zaś my, po przebyciu żeglugi z Tyru, przybyliśmy do Ptolemaidy *, i po pozdrowieniu

braci, pozostaliśmy u nich jeden dzień. 8 A nazajutrz, gdy wyszliśmy za Pawłem, przyszli-

śmy do Cezarei i weszliśmy do domu Filipa - ewangelisty, który był z siedmiu *; więc zo-

staliśmy u niego. 9 Miał on cztery córki, prorokujące panny. 10 A kiedy pozostaliśmy wię-

cej dni, z Judei zszedł pewien prorok, imieniem Agabus. 11 Więc przyszedł do nas, wziął

pas Pawła, związał swoje ręce i nogi, oraz powiedział: Te słowa mówi Duch Święty:

Męża, którego jest ten pas, tak zwiążą Żydzi w Jerozolimie i wydadzą go w ręce poga-

nom. 12 A gdy to usłyszeliśmy, prosiliśmy my, lecz także i miejscowi, by on nie wchodził

do Jerozolimy. 13 Wtedy Paweł odpowiedział: Co czynicie, płacząc i łamiąc moje serce?

Bowiem ja nie tylko zostanę związany, ale w Jerozolimie mam też chętnie umrzeć dla

Imienia Pana Jezusa. 14 A kiedy nie dał się on przekonać, uspokoiliśmy się, mówiąc:

Niech się dzieje wola Pana.15 Zaś po tych dniach, spakowaliśmy się i poszliśmy do Jerozolimy. 16 A razem z nami

przyszli uczniowie z Cezarei, prowadząc pewnego Cypryjczyka, starego ucznia Mnazo-

na, u którego mieliśmy zostać ugoszczeni. 17 A gdy się pojawiliśmy w Jerozolimie, bracia przyjęli nas z radością. 18 Zaś nazajutrz,

Paweł wstąpił z nami do Jakóba, lecz także przybyli wszyscy starsi. 19 Zatem ich pozdro-

wił oraz w jednym czasie opowiedział wszystko, co Bóg uczynił przez jego służbę wśród

pogan. 20 Kiedy to usłyszeli, oddali chwałę Panu, lecz także mu powiedzieli: Widzisz bra-

cie, jak jest wielka, jak niezliczona ilość tych, co uwierzyli wśród Żydów - ale wszyscy są

zwolennikami Prawa. 21 Zaś o tobie zostali poinformowani, że u pogan nauczasz wszyst-

kich Żydów odstępstwa od Mojżesza, mówiąc, by nie obrzezywali TR dzieci oraz nie żyli * według obyczajów. 22 Zatem, co jest? Zapewne zejdzie się lud, kiedy usłyszą, że przy-

szedłeś. 23 Uczyń to, co ci mówimy: Są wśród nas czterej mężowie, co mają względem

siebie ślub. 24 Tych przyjmij, oczyść się razem z nimi; ponieś koszty, aby ogolić sobie

głowę - a wszyscy się przekonają, że to, w czym zostali o tobie pouczeni jest niczym; ale,

że przestrzegając Prawa, sam się posuwasz w szeregu. 25 Zaś co do wierzących pogan -

myśmy rozstrzygnęli * i ich zawiadomili, by żadnego takiego nakazu nie przestrzegali, tyl-

ko wystrzegali się ofiar dla wizerunków, krwi, uduszonego i nierządu. 26 Wtedy Paweł

przyjął tych mężów, a następnego dnia został oczyszczony i razem z nimi wszedł do

Świątyni, oznajmiając wypełnienie dni oczyszczenia, aż do czasu, gdy za każdego z nich

zostanie złożona ofiara. 27 Zaś kiedy miało się wypełnić siedem dni, Żydzi z Azji zobaczyli go w Świątyni, wzbu-

rzyli cały tłum oraz narzucili na niego ręce, 28 wołając: Mężowie Israelici, przychodźcie z

pomocą! To jest człowiek, który wszystkich wszędzie naucza przeciw ludowi, Prawu oraz

temu miejscu. Ale też Greków wprowadził do Świątyni oraz splugawił to święte miejsce. 29 Gdyż wcześniej się zdarzyło, że w mieście widzieli z nim Trofima Efezjańczyka, o któ-

rym uważali, że Paweł go wprowadził do Świątyni. 30 Lecz także zostało poruszone całe

miasto i zrobiło się zbiegowisko ludu. Chwycili Pawła, wyciągnęli go na zewnątrz Świąty-

ni oraz zaraz zamknięto drzwi. 31 A kiedy żądali by go zabić, poszła wiadomość do tysią-

cznika * kohorty, że została wzburzona cała Jerozolima. 32 Ten natychmiast przyjął żoł-

nierzy i setników i do nich zszedł; a oni jak zobaczyli tysiącznika oraz żołnierzy, przestali

bić Pawła. 33 Wtedy tysiącznik się zbliżył, chwycił go i kazał go związać dwoma łańcu-

chami. Pytał się także kim jest oraz co mu się zdarzyło zrobić? 34 Ale różni różnie coś wy-

krzykiwali w tłumie; zaś on, z powodu zamętu, nie mógł się dowiedzieć czegoś pewnego.

Więc rozkazał, aby go prowadzić do kwatery. 35 A kiedy był przed schodami, z powodu

przemocy tłumu przydarzyło się, że był on niesiony przez żołnierzy. 36 Bowiem towarzy-

szyła im rzesza ludu, wołając: Zgładź go.37 Zaś Paweł, kiedy miał zostać wprowadzony do kwatery, mówi tysiącznikowi: Czy wolno

mi coś powiedzieć do ciebie? A ten rzekł: Rozumiesz grecki? 38 Zatem ty nie jesteś Egip-

cjaninem, który przed tymi dniami wzburzył i wyprowadził na pustkowie cztery tysiące

mężów - rozbójników? 39 Zaś Paweł powiedział: Ja jestem człowiek żydowski, Tarsyjczyk

z Cylicji, obywatel miasta nie bez znaczenia; ale proszę cię, pozwól mi coś powiedzieć do

ludu. 40 A kiedy on pozwolił, Paweł stanął na schodach i skinął ręką ludowi. Zaś gdy na-

stało wielkie milczenie, przemówił hebrajskim językiem, powiadając:

*21,1 mała wyspa na morzu Egejskim

**21,1 wyspa na morzu Egejskim, u wybrzeży Licji w Azji Mniejszej

***21,1 miasto nadmorskie w Licji

*21,2 rejon na północ od Israela

*21,7 miasto portowe na północy Israela, obecnie Akko.

*21,8 patrz: Dokonania Apostołów 6,5

*21,21 także: zachowywali się*21,25 także: postanowili*21,31 dowódcy 1000-ca żołnierzy

22. Mężowie, bracia i ojcowie! Posłuchajcie teraz mojej obrony względem was. 2 A kie-

dy usłyszeli, że przemawia do nich hebrajskim językiem, bardziej okazali spokój. Więc

powiedział: 3 Ja jestem mężem żydowskim, który się urodził w Tarsie Cylicji, zaś wycho-

wał w tym mieście, u nóg Gamaliela. Zatem wykształconym w zgodzie z dokładnością oj-

czystego Prawa oraz będącym gorliwym wielbicielem Boga, jak wy wszyscy dzisiaj jeste-

ście. 4 Nadto tym, co prześladował tę naukę * aż do śmierci, wiążąc oraz wydając do wię-

zień mężczyzn i kobiety, 5 na co jest mi świadkiem arcykapłan oraz cała starszyzna. Od

nich wziąłem listy do braci i wyruszyłem do Damaszku, by tych, co tam będą - związać i

przyprowadzić do Jerozolimy, aby zostali ukarani.6 Zaś kiedy wyruszyłem i koło południa zbliżałem się do Damaszku, zdarzyło mi się, że

nagle, z nieba, wokół, ogarnęło mnie blaskiem wielkie światło. 7 Także upadłem na ziemię

i usłyszałem mówiący mi głos: Saulu, Saulu, czemu mnie prześladujesz? 8 A ja odpowie-

działem: Kim jesteś, Panie? Zatem do mnie powiedział: Ja jestem Jezusem Nazarejczy-

kiem, którego ty prześladujesz. 9 Zaś ci, co ze mną byli, widzieli światło i byli przestrasze-

ni - ale głosu, który mi mówił nie słyszeli. 10 Więc powiedziałem: Co mam czynić, Panie?

Zaś Pan do mnie rzekł: Wstań i idź do Damaszku, a tam ci zostanie powiedziane o

wszystkim, co ci ustanowiono by uczynić. 11 A ponieważ od blasku tego światła nic nie

widziałem, byłem prowadzony za rękę przez tych, co mi towarzyszyli w podróży, i tak

przyszedłem do Damaszku. 12 A niejaki Ananiasz, pobożny mąż według Prawa, który ma

świadectwo od wszystkich mieszkających tam Żydów, 13 przyszedł do mnie, stanął obok i

mi powiedział: Saulu, bracie, przejrzyj. Zatem ja patrzałem na niego od tej godziny. 14 Ale

powiedział: Bóg naszych przodków wybrał ciebie, byś poznał Jego wolę, zobaczył Spra-

wiedliwego oraz usłyszał głos z Jego ust. 15 Gdyż względem wszystkich ludzi będziesz

Mu świadkiem tych rzeczy, co zobaczyłeś * i usłyszałeś. 16 Zatem dlaczego teraz zwle-

kasz? Wstań, ochrzcij się i wzywając Imienia Pana, zmyj z siebie twoje grzechy.17 A gdy wróciłem do Jerozolimy oraz modliłem się w Świątyni, zdarzyło mi się, że byłem

w ekstazie. 18 I zobaczyłem Go, jak mi mówi: Gorliwie się staraj; wyjdź też pospiesznie z

Jerozolimy, ponieważ nie przyjmą twojego świadectwa o mnie. 19 A ja odpowiedziałem:

Panie, oni wiedzą, że ja byłem tym, co wierzących w Ciebie wtrącał do więzienia oraz bił

po bóżnicach. 20 Także kiedy została wylana krew Szczepana, Twojego świadka, i ja sta-

łem obok, wyrażałem zgodę by go zabić oraz pilnowałem szat tych, którzy go zabijali. 21 I

do mnie powiedział: Idź, gdyż ja cię wyślę daleko, do pogan. 22 Więc słuchali go aż do

tego słowa, po czym podnieśli swój głos, mówiąc: Usuń takiego z ziemi, bo nie jest

słuszne, że on żyje. 23 Lecz kiedy oni wołali, rzucali szaty oraz ciskali pyłem na powietrze, 24 tysiącznik nakazał wprowadzić go do obozu. Powiedział też, aby go batogami badać na

torturach, oraz poznać, z jakiego powodu mu tak wykrzykują. 25 Zaś kiedy go przywiązali

rzemieniami, Paweł powiedział do stojącego setnika: Czy wolno wam batożyć człowieka -

Rzymianina i to nawet niesądzonego? 26 A setnik gdy to usłyszał, podszedł i oznajmił ty-

siącznikowi, mówiąc: Uważaj, co zamierzasz czynić, gdyż ten człowiek jest Rzymiani-

nem. 27 Zaś tysiącznik podszedł i mu powiedział: Powiedz mi, czy ty jesteś Rzymiani-

nem? Więc rzekł: Tak. 28 A tysiącznik odpowiedział: Ja to prawo obywatelskie nabyłem

za wielką sumę. Zaś Paweł powiedział: A ja zostałem tak urodzony. 29 Więc zaraz odstą-

pili od niego ci, co zamierzali go przesłuchiwać; a tysiącznik zaczął się bać bo poznał, że

jest Rzymianinem i że zdarzyło się go związać.30 Zaś nazajutrz, chcąc niezawodnie poznać o co został oskarżony przez Żydów, uwolnił

go z pęt oraz kazał się zejść arcykapłanom i całemu ich Sanhedrynowi. Sprowadził także

Pawła oraz postawił go przed nimi.

*22,4 także: drogę*22,15 czas teraźniejszy, dokonany

23. Zaś Paweł przypatrzył się Sanhedrynowi i powiedział: Mężowie, bracia! Ja, pośród

obywateli, żyłem dla Boga całym dobrym * sumieniem aż do tego dnia. 2 Zaś arcykapłan

Ananiasz nakazał tym, co przy nim stali, uderzyć go w pysk. 3 Wtedy Paweł powiedział

do niego: Bóg cię zamierza uderzyć, ściano pobielona. Ty siedzisz, sądząc mnie według

Prawa, a wbrew Prawu nakazujesz, bym ja był bity? 4 Ale stojący obok powiedzieli: Wy-

myślasz arcykapłanowi Boga? 5 Więc Paweł powiedział: Nie wiedziałem, bracia, że jest

arcykapłanem; bowiem napisano: O przełożonym twojego ludu nie powiesz źle. II Mojże-

sza 22,286 Lecz Paweł poznał, że jedna część jest z saduceuszy, a druga z faryzeuszy, więc krzy-

czał w Sanhedrynie: Mężowie, bracia! Ja jestem faryzeuszem, synem faryzeuszów; ja je-

stem sądzony za nadzieję oraz wskrzeszenie martwych. 7 Zaś kiedy on to powiedział, po-

wstała kłótnia faryzeuszy z saduceuszami, zatem rzesza została rozłamana. 8 Bowiem

saduceusze mówią, że nie istnieje wskrzeszenie, ani anioł, ani Duch; zaś faryzeusze

uznają jedno i drugie. 9 Więc powstał wielki wrzask; lecz także część uczonych w Piśmie

faryzeuszów wstała i upierała się, mówiąc: Nie znajdujemy niczego złego w tym człowie-

ku; a jeśli Duch mu powiedział, albo anioł - nie walczmy przeciwko Bogu. 10 Zaś gdy stała

się wielka kłótnia, tysiącznik obawiając się, by Paweł nie został przez nich rozszarpany,

rozkazał wojsku zejść na dół, porwać go z ich środka oraz prowadzić do obozu. 11 Ale

następnej nocy stanął przy nim Pan i powiedział: Bądź dobrej myśli, Pawle, bo jak dałeś

o mnie świadectwo w Jerozolimie, tak ci trzeba zaświadczyć i w Rzymie. 12 Zaś kiedy stał się dzień, pewni Żydzi uczynili zbiorowisko oraz zaklęli samych siebie,

mówiąc, że nie będą ani jeść, ani pić, aż do kiedy nie zabiją Pawła. 13 A było więcej niż

czterdziestu tych, co uczynili to sprzysiężenie. 14 Potem TR zajęli się arcykapłanami oraz

starszymi i powiedzieli: Zaklęliśmy zaklęciem samych siebie, że niczego nie skosztuje-

my, póki nie zabijemy Pawła. 15 Więc teraz wy, razem z Sanhedrynem objaśnijcie tysią-

cznikowi, by go jutro do was sprowadził - bowiem chcecie dokładniej rozpoznać tą, wokół

niego sprawę. A my, zanim on się zbliży, jesteśmy gotowi go zabić. 16 Zaś kiedy syn sio-

stry Pawła usłyszał o zasadzce, przybył, wszedł do obozu oraz oznajmił to Pawłowi. 17 A

Paweł zawołał do siebie jednego setnika i powiedział: Odprowadź tego młodzieńca do ty-

siącznika, gdyż ma mu coś oznajmić. 18 Więc ten go wziął, poprowadził do tysiącznika i

mówi: Przywołał mnie do siebie więzień Paweł oraz poprosił, bym przyprowadził do ciebie

tego młodzieńca, który ma ci coś powiedzieć. 19 Zaś tysiącznik chwycił jego rękę, wycofał

się na odrębny teren, i się pytał: Co to jest, co mi masz oznajmić? 20 Więc powiedział:

Żydzi postanowili cię poprosić, abyś jutro sprowadził Pawła do Sanhedrynu, bo zamie-

rzają coś dokładniej się o nim dowiedzieć. 21 Zatem ty, nie daj się im namówić, gdyż wię-

cej niż czterdziestu z tych mężów przygotowuje zasadzkę. To są ci, którzy zaklęli sa-

mych siebie, że ani nie zjedzą, ani nie wypiją, aż do kiedy go nie zabiją. A teraz są przy-

gotowani i czekają na nakaz od ciebie. 22 Więc tysiącznik odesłał młodzieńca, rozkazu-

jąc, aby nikomu nie wygadał, że to wobec niego oznajmił.23 Nadto przywołał do siebie jakichś dwóch setników i powiedział: Od trzeciej godziny

nocy przygotujcie dwustu żołnierzy, siedemdziesięciu jeźdźców oraz dwustu włóczników,

aby mogli pójść do Cezarei. 24 Lecz także ustawcie bydlęta, by wsadzić na nie Pawła

oraz bezpiecznie go dostarczyć do namiestnika Feliksa.25 Napisał też list, który miał taką formę: 26 Klaudiusz Lizjasz życzy zdrowia czcigodnemu

namiestnikowi Feliksowi! 27 Do tego męża, pojmanego przez Żydów i mającego być przez

nich zabitym, zbliżyłem się z wojskiem oraz uwolniłem TR, kiedy się dowiedziałem, że jest

Rzymianinem. 28 Lecz także pragnąc poznać przyczynę przez którą go oskarżali, sprowa-

dziłem ich do Sanhedrynu. 29 To znalazłem, że oskarżają go o kwestie sporne ich Prawa,

ale nie mają żadnego oskarżenia godnego śmierci lub pęt. 30 A kiedy została mi wyjawio-

na zmowa, którą Żydzi mieli zamiar uczynić względem tego męża, natychmiast posłałem

go do ciebie oraz poleciłem oskarżycielom, by przed tobą mówili przeciw niemu. Bądź

zdrowy! 31 Więc żołnierze, według wydanego im rozkazu, wzięli Pawła i przez noc poprowadzili go

do Antypatrydy *. 32 Zaś nazajutrz zostawili jeźdźców, aby wrócili do obozu i razem z nim

odeszli. 33 Potem TR weszli do Cezarei, oddali list namiestnikowi oraz pozostawili przy nim

i Pawła. 34 A namiestnik przeczytał list oraz zaczął się dopytywać z jakiej jest prowincji. A

gdy się dowiedział, że z Cylicji, 35 powiedział: Przesłucham cię, kiedy przybędą twoi

oskarżyciele. Lecz także rozkazał, by go strzec w pretorium Heroda.

*23,1 także: odpowiednim, prawym, szlachetnym*23,31 miasto pomiędzy Joppą, a Cezareą

24. Zaś po pięciu dniach zszedł arcykapłan Ananiasz wraz z pewnymi starszymi i

mówcą Tertullosem, oraz pokazali się namiestnikowi z powodu Pawła. 2 A kiedy został

pozwany, zaczął go Tertullos oskarżać, mówiąc: 3 Z twojego powodu, dostojny Feliksie,

dostąpiliśmy wielkiego pokoju oraz reform, które - na wszelki sposób - zdarzyły się temu

ludowi z powodu twojej troski. Zawsze i wszędzie uznajemy to z całą wdzięcznością. 4

Ale by cię nie zatrzymywać przez dłużej, proszę abyś nas krótko posłuchał w swej za-

cności. 5 Bowiem znaleźliśmy tego męża - niebezpiecznego * oraz wszczynającego roz-

ruchy na zamieszkałej ziemi pomiędzy wszystkimi Żydami - lecz także przywódcę sekty

** nazarejczyków, 6 który nawet Świątynię próbował sprofanować. Jego pojmali i chcieli

sądzić według naszego Prawa. 7 Lecz z wielką siłą przyszedł tysiącznik Lizjasz oraz za-

brał go z naszych rąk, 8 a tym, co go oskarżali polecił iść do ciebie. Od niego - prowa-

dząc śledztwo - sam się będziesz mógł dowiedzieć o tych wszystkich rzeczach, o które

my go oskarżamy. 9 A zgadzali się z tym też Żydzi, zapewniając, że tak się mają te spra-

wy. 10 Lecz także Paweł, gdy mu namiestnik skinął, by mówił, zaczął odpowiadać: Wiedząc,

że od wielu lat ty jesteś sędzią tego ludu, bronię się względem mnie z dobrą myślą. 11 TR

Możesz się dowiedzieć, że nie są TR większe od dwunastu dni, od których wszedłem do

Jerozolimy, by złożyć hołd Bogu. 12 Nie znaleźli mnie też w Świątyni, gadającego prze-

ciwko komuś, lub wywołującego bunt w bóżnicach, czy po mieście. 13 Ani nie mogą ci

udowodnić tych rzeczy, co do których mnie teraz oskarżają. 14 Ale to ci wyznaję, że słu-

żę tylko ojczystemu Bogu według drogi *, którą oni nazywają sektą; wierząc we wszystko

przedstawione przez Prawo i Proroków. 15 Mam też nadzieję względem Boga - którą i oni

sami uznają - że ma być zbudzenie * zmarłych, sprawiedliwych, lecz i niesprawiedliwych. 16 Staram się w tym przez wszystko, abym miał niegorszącą * świadomość ** przed Bo-

giem i ludźmi. 17 Także od wielu lat przybywałem do mego ludu, by czynić jałmużny i do-

brodziejstwa. 18 W tym czasie znaleźli mnie w Świątyni - nie z tłumem, ani z zamętem,

lecz będącego oczyszczonym - niektórzy Żydzi z Azji. 19 Ci, co mieli stanąć przed tobą i

oskarżać, jeśli coś mają przeciw mnie. 20 Albo tamci niech sami powiedzą, jeśli znaleźli

jakiś występek *, gdy TR stanąłem przed Sanhedrynem. 21 Oprócz tego jednego zdania,

które wykrzyczałem stojąc wśród nich: Ja dziś jestem przed wami sądzony odnośnie po-

wstania umarłych. 22 A Feliks, gdy to usłyszał, chcąc dokładnie poznać te nauki, kazał im przyjść później,

mówiąc: Kiedy zejdzie tysiącznik Lizjasz, rozpoznam w waszych sprawach. 23 Rozkazał

też setnikowi, by Paweł był strzeżony, lecz także aby miał odpoczynek i by nikomu z jego

bliskich nie zabraniać mu usługiwać, czy przychodzić. 24 Zaś po kilku dniach przybył Feliks wraz ze swą żoną Druzyllą, która była Żydówką, we-

zwał Pawła oraz go wysłuchał względem wiary w Jezusa Chrystusa. 25 A kiedy on wykła-

dał odnośnie sprawiedliwości, panowania nad sobą oraz przyszłego sądu * - Feliks, bę-

dąc napełniony bojaźnią, odpowiedział: Uważam, że teraz idź, a gdy będę miał sposob-

ność, przywołam cię z powrotem. 26 Równocześnie miał nadzieję, że przez Pawła zosta-

ną mu dane pieniądze, aby go wypuścił; dlatego też z nim rozmawiał, częściej go wzywa-

jąc. 27 Ale po wypełnieniu dwóch lat, Feliks otrzymał następcę - Porcjusza Festusa; a chcąc

zdobyć przychylność Żydów, Feliks zostawił Pawła uwięzionym.

*24,5 także: zaraźliwego

**24,5 także: stronnictwa, odłamu*24,14 także: nauki*24,15 także: powstanie*24,16 także: nie potykającą się, nie powodującą czyjegoś upadku**24,16 także: sumienie*24,20 także: niesprawiedliwy czyn*24,25 także: oceny, potępieniu, skazaniu

25. Zatem Festus, gdy wjechał do prowincji, po trzech dniach wszedł z Cezarei do Jero-

zolimy. 2 Także pokazali mu się przedniejsi kapłani oraz pierwsi z Żydów i prosili go od-

nośnie Pawła, 3 by go wezwał do Jerozolimy. Żądali w stosunku do niego łaski, aby zro-

bić zasadzkę i zabić go na drodze. 4 Więc Festus odpowiedział, że Paweł jest strzeżony

w Cezarei, a on sam zamierza wyjść w pośpiechu. 5 Zatem ci, między wami – mówi, któ-

rzy są zdatni, jeśli jest coś niegodziwego w tym mężu, niech razem zejdą oraz go oskar-

żają. 6 A kiedy spędził wśród nich nie więcej niż dziesięć dni, zszedł do Cezarei, usiadł naza-

jutrz na trybunie i rozkazał, by został przyprowadzony Paweł. 7 Zaś gdy on przybył, stanę-

li wokół niego Żydzi, co zeszli z Jerozolimy, kierując przeciwko Pawłowi liczne i ciężkie

oskarżenia, których nie mogli dowieść. 8 Zaś on przemawiał w swojej obronie: Nic TR nie

uchybiłem ani względem Prawa Żydów, ani względem Świątyni, ani względem cezara. 9

Ale Festus, chcąc Żydom ofiarować przychylność, odpowiedział Pawłowi, mówiąc:

Chcesz wejść do Jerozolimy oraz tam zostać przede mną osądzony odnośnie tych

spraw? 10 Zaś Paweł powiedział: Jestem postawiony przed trybuną cezara, gdzie należy

mi być osądzonym. Żydom nie uczyniłem żadnej niesprawiedliwości, jak i ty słusznie

oceniasz. 11 A jeśli czynię niesprawiedliwość oraz dokonałem czegoś godnego śmierci,

nie wymawiam się umrzeć. Ale jeśli nie istnieje nic z tych rzeczy, o które mnie oskarżają

- nikt im nie może mnie wydać; odwołuję się do cezara. 12 Wtedy Festus rozmówił się z

radą i odpowiedział: Odwołałeś się do cezara - pójdziesz do cezara.13 Zaś kiedy minęło kilka dni, przybyli do Cezarei: król Agryppa i Berynika - życzliwie wi-

tać Festusa. 14 A gdy byli tam wiele dni, Festus przedstawił królowi sprawę wynikłą z po-

wodu Pawła, mówiąc: Jest tu zostawiony przez Feliksa pewien mąż, więzień, 15 co do

którego - kiedy TR byłem w Jerozolimie - stawili się przedniejsi kapłani oraz starsi żydow-

scy, żądając przeciwko niemu wyroku. 16 W ich obecności odpowiedziałem, że nie jest

rzymskim zwyczajem wydać jakiegoś człowieka na skazanie, zanim oskarżony nie miałby

przed sobą oskarżycieli, lecz także nie otrzymał okazji obrony co do oskarżenia. 17 Zatem

gdy się zeszli, nie spowodowałem żadnej zwłoki i nazajutrz zasiadłem na trybunie, rozka-

zując, by ten mąż został przyprowadzony. 18 Ale oskarżyciele, stojąc obok niego, żadne-

go oskarżenia nie wnieśli - z tych, których ja się spodziewałem - 19 lecz mieli wobec niego

jakieś pytania * odnośnie swoich zabobonów ** i odnośnie jakiegoś umarłego Jezusa, o

którym Paweł twierdzi, że żyje. 20 Zaś ja pytałem - będąc w kłopocie odnośnie tych docie-

kań - czy chciałby iść do Jerozolimy oraz tam być sądzony odnoście tych spraw. 21 Ale

gdy Paweł się odwołał, by został on zachowany do decyzji Czcigodnego *, rozkazałem go

strzec aż do czasu, kiedy go wyślę do cezara. 22 A Agryppa powiedział do Festusa: Sam

także chciałbym usłyszeć tego człowieka. Jutro go usłyszysz - mówi Festus.23 Zatem nazajutrz, gdy z wielką okazałością przyszedł Agryppa i Berenika, oraz razem z

tysiącznikami i starszyzną miasta weszli do miejsca przesłuchań - Festus rozkazał, by

został wprowadzony Paweł. 24 I Festus mówi: Królu Agryppo oraz wszyscy mężowie

obecni razem z nami! Widzicie tego, z powodu którego całe mnóstwo Żydów zwróciło się

do mnie w Jerozolimie i tutaj, wołając, że nie jest słuszne, by on żył dłużej. 25 Ale ja zro-

zumiałem, że nie uczynił on nic godnego śmierci. A ponieważ TR sam odwołał się do

Czcigodnego, postanowiłem go posłać. 26 Lecz nie mogę TR napisać panu czegoś o nim

pewnego, dlatego wprowadziłem go najpierw przed was; a najbardziej przed ciebie, królu

Agryppo, abym miał co napisać, gdy odbędzie się przesłuchanie. 27 Bo wydaje mi się nie-

rozumne, by wysyłając męża, nie wskazać przeciwko niemu oskarżenia.

*25,19 także: kwestie sporne**25,19 także: bogobojności*25,21 Augusta - tytuł cesarzy rzymskich

26. Zaś Agryppa powiedział do Pawła: Pozwala ci się mówić o sobie samym. Wtedy

Paweł, wyciągnął rękę i przemówił w swojej obronie: 2 Królu Agryppo! Wobec wszystkich

spraw, o które jestem oskarżany przez Żydów, uznałem się za szczęśliwego, że dzisiaj

mam się bronić przed tobą. 3 Gdyż ty jesteś największym znawcą wszystkich zwyczajów

u Żydów, lecz także i kwestii spornych; dlatego cię proszę, abyś mnie cierpliwie wysłu-

chał. 4 A jaki był od młodości mój sposób życia pomiędzy moim ludem w Jerozolimie -

znają wszyscy Żydzi, 5 co poznali mnie od początku. Gdyby tylko chcieli wydać świadec-

two, że żyłem jako faryzeusz, według najdokładniejszego stronnictwa naszego kultu. 6 A

teraz stoję sądzony z powodu nadziei obietnicy, która pojawiła się przodkom od Boga, 7 i

ku której ma nadzieję dojść nasze dwanaście pokoleń, w zapale służąc Bogu dniem i

nocą. Względem tej nadziei, królu Agryppo, jestem oskarżany przez Żydów. 8 Czemu u

nas jest potępiane - jako niewiarygodne, że Bóg wskrzesza umarłych? 9 I ja dlatego uwa-

żałem, że powinienem zrobić wiele wrogich rzeczy przeciwko Imieniu Jezusa Nazareń-

skiego. 10 Co też w Jerozolimie uczyniłem, po czym wziąłem władzę od przedniejszych

kapłanów oraz zamknąłem w więzieniach wielu świętych. Lecz także gdy byli zabijani, ja

kierowałem kamyk przeciwko nim. 11 I częstokroć ich karząc po wszystkich bóżnicach,

zmuszałem by bluźnili; jak też niezwykle szalejąc, szedłem za nimi aż do obcych miast. 12 W tych sprawach wyruszyłem do Damaszku, razem z władzą i pełnomocnictwem arcy-

kapłanów. 13 Ale w środku dnia, królu, nieopodal słońca zobaczyłem na drodze blask z

nieba - światło oświetlające mnie oraz tych, co szli razem ze mną. 14 A gdy TR wszyscy

upadliśmy na ziemię, usłyszałem głos, który mówił do mnie hebrajskim językiem: Saulu,

Saulu, dlaczego mnie prześladujesz? Trudno ci wierzgać zgodnie z żądłem. 15 Zaś ja po-

wiedziałem: Kim jesteś, Panie? Więc powiedział: Ja jestem Jezusem, którego ty prześla-

dujesz. 16 Ale wstań i stój na swoich nogach; bo dałem ci się zobaczyć po to, aby cię do-

brać jako sługę oraz świadka tych rzeczy, które zobaczyłeś; lecz i tych, które dam ci zo-

baczyć. 17 Wyłączyłem sobie ciebie z ludu, także z powodu pogan, do których cię teraz

posyłam, 18 by otworzyć ich oczy, zawrócić z ciemności ku światłu i z władzy szatana do

Boga. Aby wzięli TR darowanie grzechów i dziedzictwo pomiędzy uświęconymi wiarą

względem mnie. 19 Dlatego, królu Agryppo, nie byłem nieposłuszny niebiańskiemu widzeniu; 20 lecz naj-

pierw tym w Damaszku, potem także w Jerozolimie, całej krainie Judei oraz poganom

oznajmiałem, aby odczuli skruchę i zawrócili do Boga, czyniąc uczynki godne zmiany

myślenia *. 21 Ze względu na te sprawy, Żydzi mnie ujęli i próbowali zabić kiedy byłem w

Świątyni. 22 Ale uzyskałem opiekę od Boga aż do tego dnia. Zatem stoję świadcząc małe-

mu, lecz i wielkiemu. Nic nie mówiąc oprócz tego, co powiedzieli Prorocy i Mojżesz, że

ma się stać. 23 To znaczy, że Chrystus został skazany na cierpienie, i że jako pierwszy z

podniesienia martwych, ma zwiastować światło ludowi oraz poganom. 24 Zaś kiedy on się tak bronił, Festus mówi wielkim głosem: Szalejesz Pawle, wielka wie-

dza doprowadza cię do szaleństwa. 25 A Paweł mówi: Nie szaleję dostojny Festusie, lecz

wypowiadam wyrazy prawdy oraz rozsądku. 26 Bo o tych rzeczach wie król, do którego

otwarcie mówię; gdyż ufam, że nic się przed nim nie ukryło z tych spraw, bo nie było to

dokonane w miejscu odosobnionym. 27 Wierzysz, królu Agryppo, Prorokom? Wiem, że

wierzysz. 28 A Agryppa do Pawła: W krótkim czasie i mnie przekonasz by zostać chry-

stianinem. 29 Zaś Paweł powiedział: Prosiłbym Boga, aby z małych i wielkich, którzy mnie

dzisiaj słuchają, nie tylko ty, ale i wszyscy stali się takimi, jaki ja jestem; za wyjątkiem

tych więzów. 30 Zaś gdy on to powiedział, wstał król, namiestnik, lecz także Berenika oraz ci, co sie-

dzieli razem z nimi. 31 A kiedy się cofnęli, powiedzieli jedni do drugich, mówiąc: Ten czło-

wiek nie czyni nic godnego śmierci lub więzienia. 32 Zaś Agryppa mówił Festusowi: Ten

człowiek mógłby zostać uwolniony, gdyby się nie odwołał do cezara.

*26,20 także: skruchy

27. Zaś gdy zostało postanowione, abyśmy płynęli do Italii, przekazano Pawła oraz

niektórych innych więźniów setnikowi imieniem Juliusz, z kohorty Czcigodnego. 2 Zatem

wypłynęliśmy, wsiadłszy na adramytteński * statek, mający płynąć wzdłuż Azji; a był z

nami Arystarchus - Macedończyk, Tesalonejczyk.3 A nazajutrz wpłynęliśmy do Sydonu, gdzie Juliusz uprzejmie się obszedł z Pawłem i po-

zwolił, by poszedł on do przyjaciół, aby uzyskać pieczę. 4 Zaś kiedy stamtąd wypłynęli-

śmy, podpłynęliśmy pod Cypr, gdyż wiatry były przeciwne. 5 Lecz po przepłynięciu głębi

naprzeciw Cylicji i Pamfilii, zeszliśmy do Myry Licji *. 6 Tam setnik znalazł statek aleksan-

dryjski, płynący do Italii i wsadził nas na niego. 7 Ale w czasie wielu dni, płynąc powoli, z

trudem pojawiliśmy się naprzeciwko Knidos *; a ponieważ wiatr nam nie pozwalał, pod-

płynęliśmy pod Kretę, naprzeciw Salmony. 8 Lecz z trudem wzdłuż niej żeglując, przybyli-

śmy do pewnego miejsca, zwanego Piękne Porty, od którego blisko było miasto Lasaia. 9 Zaś kiedy minął dość duży czas, żeglowanie było już niebezpieczne, a także upłynął

post, Paweł zachęcał ludzi, 10 mówiąc im: Mężowie, widzę, że to żeglowanie zamierza

być ze szkodą, jak również wielką stratą nie tylko ładunku i okrętu, ale i naszych osób. 11

Ale setnik bardziej ufał zarządcy okrętu i sternikowi, niż mowie Pawła. 12 Lecz ponieważ

przystań była niedogodna do zimowania, większość ustaliła plan, aby stamtąd wypłynąć,

przeprawić się do Feniksu * i jakoś przezimować w przystani Krety zwróconej na połu-

dniowy, i na północny zachód. 13 Zaś kiedy lekko zawiał wiatr południowy, spodziewając się dopiąć postanowienia, pod-

nieśli żagle oraz płynęli wzdłuż, bliżej Krety. 14 Lecz po niewielkim czasie uderzył z niej

gwałtowny wiatr, zwany Euroklionem. 15 A gdy statek został porwany i nie mógł się

oprzeć wiatrowi, puścili ster i byliśmy niesieni prądem. 16 Zaś podpłynąwszy pod pewną

wysepkę, nazywaną Klauda, z trudem mieliśmy siłę by okazać się panującymi nad łodzią. 17 Potem ją podniesiono, podpasując statek i posługując się wspomaganiem; ale równo-

cześnie się obawiano, aby nie wpaść na Sytrę *. Tak płynęli, po rozluźnieniu osprzętu

okrętowego. 18 A ponieważ byliśmy gwałtownie gnani przez wiatr, nazajutrz ludzie spowo-

dowali wyrzucenie ładunku. 19 Zaś trzeciego dnia własnoręcznie wyrzucili wyposażenie

statku. 20 Ale gdy ani słońce, ani gwiazdy nie pokazały się przez wiele dni, lecz napierała

niemała wichura, w końcu została zabrana cała nadzieja naszego ratunku. 21 Przytrafił się jeszcze wielki brak żywności. Wtedy Paweł stanął w ich środku i powie-

dział: Zaprawdę, mężowie, trzeba było mnie posłuchać i nie wypływać z Krety, lecz unik-

nąć tej klęski i starty. 22 A teraz zachęcam was, aby być dobrej myśli; bo pośród was nie

będzie utraty żadnej osoby - tylko strata statku. 23 Bowiem tej nocy stanął przy mnie anioł

Boga, którego jestem oraz któremu służę, 24 mówiąc: Nie bój się Pawle; ty musisz stanąć

przed cesarzem, więc oto Bóg darował ci wszystkich, co razem z tobą płyną. 25 Dlatego

bądźcie dobrej myśli, mężowie, gdyż wierzę Bogu, że tak będzie; w zgodzie z rozwojem

wydarzeń, który mi został zapowiedziany. 26 Ale potrzeba nam, abyśmy byli wyrzuceni na

pewną wyspę. 27 Zaś gdy nadeszła czternasta noc i byliśmy noszeni na Adriatyku w różne strony, około

środka nocy marynarze się domyślili, że zbliża się do nich jakaś ziemia. 28 Zatem spuścili

sondę i dowiedzieli się o dwudziestu sążniach wody pod łodzią; a gdy niedaleko odpłynęli

i znowu spuścili sondę, odkryli sążni piętnaście. 29 Lecz bojąc się, aby nie wpaść na

miejsca skaliste, z rufy rzucili cztery kotwice i błagali, aby pojawił się dzień. 30 Ale mary-

narze pragnęli uciec z okrętu, więc zsunęli do morza łódź pod pozorem, że od dziobu za-

mierzają spuszczać kotwice. 31 Wtedy Paweł powiedział setnikowi oraz żołnierzom: Jeśli

ci nie zostaną na statku, wy nie możecie zostać uratowani. 32 Wówczas żołnierze odcięli

liny łodzi i pozwolili się jej oddalić. 33 Lecz gdy miał się pojawić dzień, Paweł zachęcał wszystkich aby przyjęli pokarm, mó-

wiąc: Dzisiaj trwacie czternasty dzień, niczego nie przyjmując z pokarmu, oczekując i po-

szcząc. 34 Dlatego zachęcam was, aby przyjąć pokarm, bo to jest ku waszemu ocaleniu.

Gdyż żadnemu z was włos z głowy nie spadnie. 35 A kiedy to powiedział - wziął chleb,

przed wszystkimi podziękował Bogu, połamał i zaczął jeść. 36 Zaś wszyscy stali się do-

brej myśli i sami także przyjęli pokarm. 37 A wszystkich osób na statku było dwieście sie-

demdziesiąt sześć. 38 Zaś nasyceni pokarmem, uczynili statek lżejszym, wyrzucając zbo-

że do morza. 39 A kiedy stał się dzień, nie poznali tego kraju; ale zobaczyli jakąś zatokę mającą plażę,

do której - jeśli zdołają - planowali przybić statek. 40 Zatem wyciągnęli kotwice i porzucili

je na morzu; a równocześnie rozluźnili rzemienie steru, podnieśli żagiel na mniejszym

maszcie i dmącym wiatrem przybijali do brzegu. 41 Ale wpadli na miejsce znajdujące się

między dwoma prądami i osadzili statek na mieliźnie. Więc dziób ugrzązł oraz trwał nie-

zachwiany, a rufa była rozbijana na skutek potęgi fal. 42 Zatem powstał plan żołnierzy, by

zabić więźniów; aby jakiś nie uciekł, wymykając się wpław. 43 Zaś setnik, chcąc bez-

piecznie dostawić Pawła, pohamował ich od tego zamiaru, lecz także rozkazał tym, co

umieli pływać, by rzucili się w dół oraz pierwsi wychodzili na brzeg. 44 A pozostali - ci

oczywiście na deskach, zaś inni na jakichś częściach statku. I tak się stało, że wszyscy

zostali uratowani na ziemi.

*27,2 pochodzący z Adramyttion - portu w Myzji

*27,5 górzysty rejon Azji Mniejszej

*27,7 półwysep i miasto na wybrzeżu Karii, w Azji Mniejszej

*27,12 port na Krecie

*27,17 nazwa mielizny

28. A kiedy zostaliśmy ocaleni, wtedy poznaliśmy, że wyspa nazwana jest Melitą *. 2

Lecz również obcy okazali nam niespotykaną życzliwość, gdyż z powodu zimna zapalili

ognisko i przyjęli nas wszystkich pośród nadciągającego deszczu. 3 Zaś Paweł zebrał

pewną ilość chrustu oraz nałożył na ognisko. Ale z gorąca wyszła żmija i uczepiła się

jego ręki. 4 Zatem gdy obcy ujrzeli bestię wiszącą u jego ręki, mówili jedni do drugich:

Pewnie ten człowiek jest zabójcą, któremu - choć uratował się z morza - sprawiedliwość

nie pozwoliła żyć. 5 Lecz on strząsnął bestię do ognia i żadnego zła nie ucierpiał. 6 Zaś

oni oczekiwali, że ma on opuchnąć, albo nagle paść martwym. A kiedy TR długo czekali i

ujrzeli, że nic mu się złego TR nie stało, zmienili zdanie i mówili, że on jest bogiem. 7 Zaś

w około tego miejsca były tereny pierwszego obywatela tej wyspy, imieniem Publiusz.

Ten nas przyjął oraz życzliwie ugościł przez trzy dni. 8 Ale wydarzyło się, że ojciec owego

Publiusza leżał przymuszony gorączkami oraz biegunką. Więc Paweł wszedł do niego,

pomodlił się i go uzdrowił, nałożywszy na niego ręce. 9 A kiedy to się stało, także pozo-

stali, którzy mieli choroby na tej wyspie, przychodzili i byli uzdrawiani. 10 Oni również oka-

zywali nam szacunek wieloma zaszczytami, a jak wypływaliśmy, dołożyli stosownie do

potrzeb. 11 Po trzech miesiącach wypłynęliśmy na statku aleksandryjskim, wyróżniającym się Dio-

skurami *, który przezimował na wyspie. 12 Po czym wpłynęliśmy do Syrakuz i zatrzyma-

liśmy się trzy dni. 13 Stąd, płynąc wokoło, przybyliśmy do Regium *. A po jednym dniu,

gdy nastał wiatr południowy, na drugi dzień przypłynęliśmy do Puteoli *. 14 Tam znaleźli-

śmy braci oraz zostaliśmy przez nich zaproszeni, by zatrzymać się siedem dni. Tak przy-

byliśmy do Rzymu. 15 A bracia stamtąd, gdy o nas usłyszeli, wyszli na nasze spotkanie

aż do forum Appiusza i Trzech Gospod. Więc kiedy Paweł ich zobaczył, podziękował

Bogu oraz nabrał śmiałości. 16 Gdy dotarliśmy do Rzymu, setnik przekazał więźniów dowódcy wojska. Ale Pawłowi

zostało dozwolone mieszkać u siebie, razem ze strzegącym go żołnierzem. 17 A po trzech dniach zdarzyło się, że Paweł zwołał do siebie przedniejszych Żydów, i

gdy się zeszli, powiedział do nich: Mężowie, bracia, ja nie uczyniłem nic wrogiego ludowi

lub ojczystym zwyczajom, lecz jako więzień z Jerozolimy, zostałem wydany w ręce Rzy-

mian. 18 Oni mnie wybadali i postanowili uwolnić dlatego, że nie było we mnie żadnego

powodu kary śmierci. 19 Ale Żydzi mówili przeciw mnie, więc musiałem odwołać się do

cezara. Lecz nie jako ten, który ma jakoś oskarżać mój lud. 20 Zatem zaprosiłem was z

tego powodu, aby zobaczyć oraz to powiedzieć. Bo mam te kajdany na rękach ze wzglę-

du na nadzieję Israela. 21 Ale do niego powiedzieli: TR Nie otrzymaliśmy odnośnie ciebie

żadnego pisma z Judei, ani też żaden z braci, co przybył, nie oznajmił nam i nie powie-

dział czegoś złego o tobie. 22 Więc uznajemy za właściwe usłyszeć od ciebie, co myślisz

*; gdyż jest nam wiadome o tej sekcie, że wszędzie jest przeciwko niej mówione. 23 I po wyznaczeniu mu dnia, przyszła do niego, do mieszkania, większa ilość osób, któ-

rej dając świadectwo, wykładał o Królestwie Boga. Od rana do wieczora przekonywał ich

co do Jezusa, poprzez Prawo Mojżesza i Proroków. 24 Zatem jedni byli przekonywani

tym, co było mówione, zaś inni nie byli przekonani. 25 Więc będąc niezgodni jedni wzglę-

dem drugich - odeszli, gdy Paweł powiedział jedną sprawę: Słusznie Duch Święty powie-

dział do naszych przodków poprzez proroka Izajasza, 26 mówiąc: Idź do tego ludu i po-

wiedz: Słuchem będziecie słuchać i nie zrozumiecie; patrząc będziecie widzieć, a nie

ujrzycie. 27 Albowiem utyło * serce tego ludu i ciężko usłyszeli ** uszami, a swoje oczy

zamknęli, aby kiedyś oczami nie ujrzeli, uszami nie usłyszeli, sercem nie zrozumieli

oraz nie zawrócili, i abym ich nie uleczył. Izajasz 6,9; Ezechiel 12,2 28 Zatem niech bę-

dzie wam wiadome, że to zbawienie Boga zostało wysłane do pogan, i oni będą słuchać. 29 A kiedy on to powiedział, Żydzi odeszli, wiodąc między sobą wielki spór. 30 Zaś Paweł

pozostał w swoim wynajętym mieszkaniu całe dwa lata oraz przyjmował wszystkich, któ-

rzy do niego wchodzili, 31 głosząc Królestwo Boga i z całą otwartością, bez przeszkód

ucząc o Panu Jezusie Chrystusie.

*28,1 dzisiejsza Malta

*28,11 znakiem bliźniaków - Kastora i Polluksa, mitologicznych synów Zeusa i Ledy

*28,13 miasta w południowej Italii

*28,22 także: jesteś świadomy, zamierzasz, masz na celu*28,27 także: otępiało**28,27 także: pojęli

Do Rzymian

LISTY

List do Rzymian

1. Paweł, sługa Jezusa Chrystusa, zawezwany apostoł, powołany dla Ewangelii Boga, 2 która wcześniej została oznajmiona przez Jego proroków w Pismach Świętych, 3 odno-

śnie Jego Syna, który według cielesnej natury urodził się z nasienia Dawida. 4 Tego, z

powodu wskrzeszenia umarłych, poprzez Ducha Świętości w mocy wyznaczonego Syna

Boga - Pana naszego Jezusa Chrystusa, 5 przez którego otrzymaliśmy łaskę i wysłannic-

two ku posłuszeństwu wiary * względem jego Imienia pomiędzy wszystkimi poganami. 6

Wśród których wy też jesteście - zaproszeni Jezusa Chrystusa. 7 Wszystkim, co są w

Rzymie, umiłowanym Boga, zaproszonym świętym - łaska wam oraz pokój od Boga, na-

szego Ojca i Pana Jezusa Chrystusa.8 Jednak najpierw dziękuję za was wszystkich memu Bogu, poprzez Jezusa Chrystusa,

że wasza wiara jest ogłaszana na całym świecie. 9 Gdyż moim świadkiem jest Bóg, któ-

remu służę w mym życiu za pomocą Ewangelii Jego Syna, że nieustannie wywołuję wa-

sze wspomnienie, 10 stale prosząc podczas moich modlitw, bym jakoś teraz, kiedykol-

wiek, odbył szczęśliwą podróż i w woli Boga do was przybył. 11 Bo pragnę was zobaczyć,

abym wam mógł przekazać jakiś duchowy dar dla waszego ugruntowania. 12 A to się wte-

dy dzieje, gdy pośród was, razem zostaniemy zachęceni poprzez wzajemną wiarę - wa-

szą i moją. 13 Ale nie chcę, byście TR nie wiedzieli, bracia, że często postanawiałem do

was przybyć (i byłem powstrzymany aż do tej chwili), abym miał jakiś plon także w was,

jak i w pozostałych narodach. 14 Jestem również dłużnikiem Greków i barbarzyńców, mą-

drych i nierozumnych. 15 Tak to we mnie ochocze, by i wam, w Rzymie, zwiastować Do-

brą Nowinę.16 Bowiem nie wstydzę się Ewangelii Chrystusa; gdyż ona jest mocą Boga na ratunek

każdemu wierzącemu, przede wszystkim Żydowi *, lecz także i Grekowi. 17 Gdyż zostaje

w niej objawiana sprawiedliwość * Boga z wiary ku wierze, jak napisano: Zaś sprawiedli-

wy będzie żył z wiary. Habakuka 2,4 **18 Ponieważ z niebios jest objawiany gniew Boga przeciwko wszelkiej bezbożności i nie-

sprawiedliwości * ludzi, co powstrzymują prawdę w bezprawiu. 19 Dlatego, że to, co po-

znawalne Boga jest wśród nich oczywiste; gdyż Bóg dał im się poznać. 20 Bo od stworze-

nia świata - rozważając - Jego niewidzialne są oglądane w dziełach. To, jak i Jego wiecz-

na potęga oraz boska natura - aby oni pozostawali nieusprawiedliwionymi. 21 Dlatego, że

wiedzieli o Bogu, a nie sławili, czy też nie dziękowali Bogu, ale zgłupieli w swych dysku-

sjach, a ich nierozumne serce znalazło się w ciemnościach. 22 Zapewniając, że są mą-

drzy - zostali głupimi. 23 Zamienili też chwałę nieśmiertelnego Boga na podobieństwo ob-

razu przemijającego człowieka oraz ptaków, czworonogów i płazów.24 Dlatego Bóg wydał ich na zepsucie pośród pożądliwości ich serc, by między sobą hań-

bili swoje ciała 25 ci, co zamienili prawdę Boga na kłamstwo oraz zaczęli oddawać cześć

boską oraz służyć stworzeniu, wbrew Temu, który stworzył i który jest wysławiony na wie-

ki. Amen. 26 Przez to wydał ich Bóg pomiędzy namiętności wzgardy; bo także ich kobiety

* naruszyły wrodzone zwyczaje, na te wbrew naturze. 27 Podobnie i mężczyźni *, zanie-

chali wrodzonego użycia żeńskiego oraz zostali wypaleni w ich sięganiu jednych ku dru-

gim, uprawiając bezwstyd - męskie między męskimi. I za to ich szaleństwo wśród sa-

mych siebie odbierają zapłatę, która jest słuszna. 28 A w miarę tego jak nie uznali, aby

mieć w znajomości Boga - wydał ich Bóg na niewłaściwy sposób myślenia, aby czynić

rzeczy nie będące należytymi, 29 nasycone wszelką niesprawiedliwością, bałwochwal-

stwem, złośliwością, zachłannością i cierpieniem. Ich, pełnych zawiści, morderstwa, spo-

ru, podstępu, złych obyczajów; 30 obmówców, oszczerców, nienawidzących Boga; zu-

chwalców, pysznych, samochwalnych, twórców złego, rodzicom nieposłusznych, 31 nie-

rozumnych, zdradzieckich, bez serca, nieubłaganych, bez litości; 32 którzy poznawszy

wyrok Boga, że ci, co robią takie rzeczy godni są kary śmierci - nie tylko je czynią, ale też

zgadzają się z tymi, którzy to robią.

*1,5 także: ufności; dowodowi, świadectwu*1,16 poprawnie: Judejczykowi, czyli Israelcie z pokolenia Judasa /Judy

*1,17 gr. dikaiosyne; sprawiedliwość pojmowana jako sprawiedliwość prawna (prawość)**1,17 S, ST zaś sprawiedliwy będzie żył z (także: z powodu) Mojej wiary

*1,18 także: nieprawości, bezprawiu (wobec Praw Boga)

*1,26 w manuskryptach: żeńskie; porównaj z Mateuszem 19,4

*1,27 w manuskryptach: męskie

2. Dlatego jesteś nie do obronienia, o człowieku; każdy, który potępiasz *. Bo w czym

sądzisz drugiego - samego siebie skazujesz. Gdyż potępiając - sam to robisz. 2 A wiemy,

że wobec tych, co robią takie rzeczy, w zgodzie z prawdą pozostaje ocena Boga. 3 Ale

czy jesteś tego zdania, o człowieku, że unikniesz sądu Boga; ty, który potępiasz tych, co

robią takie rzeczy, a czynisz takie same? 4 Albo niszczysz bogactwo Jego dobroci, cier-

pliwości i wyrozumiałości, nie rozpoznając, że dobroć Boga prowadzi cię do skruchy? 5

Według twojej gburowatości oraz niezdolnego do skruchy serca, samemu sobie gniew

gromadzisz na dzień gniewu oraz objawienia się sprawiedliwego sądu Boga, 6 który od-

płaci każdemu według jego czynów. 7 Z jednej strony tym, w wytrwałości szukającym

szlachetnego * czynu chwały, wartości i niezniszczalności - życiem wiecznym; 8 zaś tym,

którzy z powodu karierowiczostwa są nieposłuszni prawdzie, a posłuszni niesprawiedli-

wości - gniewem, zapalczywością, 9 utrapieniem oraz uciskiem na całą duszę człowieka

zjednującego zło, najpierw Żyda, lecz także Greka. 10 Ale chwała, cześć i pokój każdemu,

kto czyni szlachetnie; najpierw Żydowi, lecz także i Grekowi. 11 Bo przed Bogiem nie ist-

nieje wzgląd na osobę. 12 Ponieważ jacykolwiek chybili celu * bez Prawa - bez Prawa też

poginą; a jacykolwiek zgrzeszyli w Prawie - przez Prawo zostaną osądzeni. 13 Gdyż nie

słuchacze Prawa są sprawiedliwymi przed Bogiem, ale wykonawcy Prawa będą uważani

za sprawiedliwych. 14 Bo skoro poganie nie mając Prawa, z wrodzonej skłonności czynią

z Prawa - oni, nie mając Prawa, sami sobą są prawem. 15 Ci, co działanie Prawa okazują

wypisane w ich sercach, poprzez świadczące ich sumienie, a następnie wzajemną kalku-

lację - oskarżającą, czy też broniącą. 16 Tak będzie w dniu, kiedy Bóg z powodu mojej

Ewangelii, osądzi ukryte sprawy ludzi poprzez Jezusa Chrystusa.17 Więc jeśli ty nazywasz siebie Żydem, opierasz się na Prawie i chlubisz się przy Bogu; 18 jeśli ty, pouczony z powodu Prawa, doświadczasz też i poznajesz Jego wolę, rozno-

sząc ją w różne strony; 19 i jesteś przekonany, że ty sam jesteś przewodnikiem ślepych,

światłem owych w ciemności, 20 wychowawcą nierozsądnych, nauczycielem dziecinnych

- mając wrażenie wyższego poznania oraz prawdy w Prawie; 21 czemu TR ucząc drugiego

- samego siebie nie uczysz? Ogłaszając, by nie kraść - kradniesz? 22 Mówiąc, aby nie

cudzołożyć - cudzołożysz? Wywołujesz wstręt do wizerunków - a sam dopuszczasz się

świętokradztwa *? 23 Ty, który chełpisz się w Prawie - poprzez przestępstwa Prawa, nie

okazujesz Bogu szacunku? 24 Bowiem przez was jest profanowane wśród pogan Imię

Boga, tak jak jest napisane. Izajasz 52,5; Ezechiel 36,2025 Obrzezanie jest pożyteczne, jeżeli spełniasz Prawo. Zaś jeśli byłbyś przestępcą Pra-

wa, twoje obrzezanie stało się nieobrzezaniem. 26 Zatem jeśli nieobrzezany by przestrze-

gał przepisów Prawa, czyż jego nieobrzezanie nie będzie liczone ku obrzezaniu? 27 I z

natury nieobrzezany, ten, który spełnia Prawo, będzie sądził ciebie - przestępcę Prawa z

powodu wiedzy * i obrzezania. 28 Bo nie jest to Żyd na jawie; ani nie to w jawności, na

cielesnej naturze obrzezanie; 29 ale to Żyd w skrytości, i obrzezanie serca w Duchu - a

nie w literze *. Jego pochwała nie pochodzi od ludzi - ale od Boga. V Mojżesza 10,16 +

30, 6; Jeremiasz 4,4

*2,1 także: sądzisz, oceniasz, oskarżasz, wydajesz wyrok*2,7 także: odpowiedniego, dobrego, prawego, sprawiedliwego, doskonałego*2,12 także: zbłądzili, zawinili, zgrzeszyli*2,22 co znaczy: okradania Świątyni

*2,27; 29 także: litery, pisma, papieru wartościowego; szerzej - Prawa Mojżesza

3. Jaka więc jest przewaga Żyda, lub jaka pomoc z obrzezki? 2 Wielka na każdy spo-

sób. Przede wszystkim dlatego, że im powierzono słowa Boga. 3 Jakże to? Dlaczego?

Przecież niektórzy stali się niewierni? Czy ich niewierność obróci w niwecz zapewnienie

Boga? 4 Nie może być; ale niech Bóg pozostanie prawdomówny, a każdy człowiek kłam-

cą, tak jak jest napisane: Obyś został uznany za sprawiedliwego w twoich słowach, a

zwyciężysz w czasie twojego sądu. Mateusz 12,37; Psalm 116,11; Psalm 51,6; Jan

3,33 5 Zaś jeśli nasza niesprawiedliwość stoi obok * sprawiedliwości Boga, co powiemy?

Czy Bóg, który potęguje gniew jest niesprawiedliwy? W stosunku do człowieka mówię. 6

Nie może być; bo jak Bóg osądzi świat? 7 Ale TR jeśli przez moje kłamstwo prawda Boga

zaobfitowała ku Jego chwale - dlaczego jeszcze ja, jako błądzący *, jestem sądzony? 8

Też nie tak, jak rzucają oszczerstwa; i nie tak, jak niektórzy mówią, mając nas na myśli:

Czy nie po to uczyniliśmy złe, ażeby przyszły te szlachetne? Ich potępienie jest zgodne

ze sprawiedliwością.9 Co zatem? Górujemy? Nie, w ogóle; bo wcześniej dowiedliśmy, że Żydzi jak i Grecy,

wszyscy są pod grzechem *. 10 Tak jak jest napisane: Ani jeden nie jest sprawiedliwy,

Psalm 14,3 11 nie jest rozumiejącym, nie jest szukającym * Boga . 12 Wszyscy się od-

wrócili *, razem zostali zmarnowani; nikt nie jest czyniącym dobroć **, nie jest aż do

jednego. Psalm 53,4 13 Otwartym grobem jest ich gardło, oszukiwali swoimi językami,

jad żmij przy ich wargach; Psalm 5,10 + 140, 4 14 ich usta są pełne klątwy i goryczy;

Psalm 10,7 15 a ich nogi skore, by wylać krew; Izajasz 59,7 16 bieda i spustoszenie na

ich drogach, 17 a drogi pokoju nie poznali; 18 bojaźń Boga nie jest naprzeciwko ich oczu.

Psalm 36,2 19 A wiemy, że cokolwiek mówi Prawo - mówi do tych w Prawie, aby wszyst-

kie usta mogły zostać zamknięte oraz cały świat okazał się winny Bogu. V Mojżesza 6,25 20 Dlatego z uczynków Prawa nie zostanie przed Nim uznana za sprawiedliwą żadna oso-

bowość oparta na cielesnej naturze *; bo wśród Prawa jest rozpoznanie grzechu **. V

Mojżesza 6,2521 Zaś teraz, oddzielnie od Prawa, została objawiona sprawiedliwość Boga - poświadczo-

na wśród Prawa i Proroków - 22 ale sprawiedliwość Boga z powodu wiary * Jezusa Chry-

stusa, względem wszystkich i dla wszystkich wierzących; gdyż nie istnieje rozróżnienie. 23 Bo wszyscy zawinili, więc czują brak chwały Boga. 24 Tego, który uznaje za sprawiedli-

wych darmo, Jego łaską, przez odkupienie w Jezusie Chrystusie. 25 Jego, z powodu wia-

ry, Bóg ustanowił sobie ofiarą przebłagalną * w jego krwi - w celu pokazania Jego spra-

wiedliwości przez darowanie uprzednio, w czasie cierpliwości Boga, zaistniałych grze-

chów **. 26 Darowanie, ze względu na pokazanie w obecnym czasie Jego sprawiedliwo-

ści - że On jest sprawiedliwym oraz uznającym za sprawiedliwego z wiary Jezusa.27 Gdzie więc, to nasze przechwalanie się *? Zostało wykluczone. Przez które Prawo?

Uczynków? Nie, ale przez Prawo Wiary. 28 Bo uważamy, że człowiek zostaje uznawany

za sprawiedliwego wiarą, bez uczynków Prawa. 29 Czy Bóg jest jedynie Bogiem Żydów?

Czy nie i pogan? Tak, także pogan. 30 Ponieważ jeden jest Bóg, który będzie uważał za

sprawiedliwe obrzezanie z wiary oraz nieobrzezanie z powodu wiary. 31 Czy zatem z po-

wodu wiary znosimy Prawo? Nie może być; przecież Prawo utwierdzamy.

*3,5 także: daje dowód*3,7 także: mylący się, grzeszący*3,9 także: błędem, przewinieniem, winą*3,11 także: żądającym zdania rachunku (Bogu)

*3,12 także: zmienili kierunek, zboczyli**3,12 także: rzetelność, zacność, uprzejmość, życzliwość, łaskawość, dobrotliwość*3,20 także: ciało wewnętrzne, cielesna natura**3,20 także: błędu, winy*3,22 także: ufności; zapewnienia, świadectwa*3,25 także: darem przebłagalnym**3,25 także: błędów, uchybień, przewinień, grzesznych czynów*3,27 także: chełpienie się, chluba

4. Co więc, powiemy, spotkało Abrahama, naszego przodka według cielesnej natury? 2

Bo jeśli Abraham został uznany za sprawiedliwego z uczynków - mógłby mieć chlubę, ale

nie u Boga. 3 Bowiem co mówi Pismo? A Abraham uwierzył Bogu i zostało mu to poli-

czone ku sprawiedliwości. I Mojżesza 15,6 4 Zaś temu, co się trudzi *, zapłata ** nie jest

liczona z łaski - ale z powodu długu. 5 A temu, co się nie trudzi, ale wierzy dzięki Temu,

co uznaje bezbożnego za sprawiedliwego - jego wiara jest liczona ku sprawiedliwości. 6

Tak jak i Dawid mówi o dziękczynieniu człowieka, któremu Bóg liczy sprawiedliwość bez

uczynków: 7 Bogaci, których bezprawie zostało darowane i których winy zostały przy-

kryte; 8 bogaty mąż, którego grzechu Pan nie policzy. Psalm 32,1 9 Więc to bogactwo

jest tylko dla obrzezanych, czy i dla nieobrzezanych? Bo mówimy, że wiara została poli-

czona Abrahamowi ku sprawiedliwości. 10 Zatem jakiemu Abrahamowi została policzona?

Temu, który był w obrzezaniu, czy w nieobrzezaniu? Otóż, nie w obrzezaniu - ale w nie-

obrzezaniu. 11 I otrzymał dany przez Boga znak obrzezania - pieczęć sprawiedliwości z

owej wiary, tej w nieobrzezaniu, aby TR stał się on ojcem wszystkich wierzących pośród

nieobrzezanych, aż do zaliczeniu i im sprawiedliwości. 12 Ale też ojcem obrzezanych, nie

tylko z powodu obrzezania; ale tych, co posuwają się śladami wiary naszego ojca Abra-

hama, tej w nieobrzezaniu.13 Bo Abrahamowi, czy też jego potomstwu, nie przez Prawo została dana obietnica, że

jest on dziedzicem porządku * - ale przez sprawiedliwość wiary. 14 Gdyż jeśli dziedzice

są z Prawa - zostaje zniweczona wiara oraz unieważniona obietnica. 15 Bo Prawo spra-

wia gniew; natomiast gdzie nie ma Prawa, tam nie ma także przestępstwa * przeciw Pra-

wu. 16 Dlatego z wiary - by przez łaskę; żeby była mocną obietnica dla całego potomstwa,

nie tylko tego z Prawa, ale i z wiary Abrahama, który jest ojcem nas wszystkich 17 Jak na-

pisano: Wyznaczyłem cię ojcem wielu narodów, przed obliczem Boga, któremu uwierzył.

Boga, co ożywia umarłych oraz zaprasza nieżyjące dopóki jest żyjące. I Mojżesza 17,4 18

Abraham TR wbrew nadziei - uwierzył dla nadziei, aby stał się TR ojcem wielu narodów,

według tego co jest powiedziane: Tego rodzaju będzie twoje potomstwo. I Mojżesza

15,5 19 Także nie był słabym wiarą i już nie patrzał na swoje obumierające ciało (będąc

około stuletni), i obumarłe łono Sary. 20 A co do obietnicy Boga - nie został zachwiany

brakiem zaufania, lecz umocniony wiarą oddał chwałę Bogu, 21 zostawszy przekonanym,

że co obiecał, jest też zdatny uczynić. 22 I dlatego zostało mu to policzone ku sprawiedli-

wości. 23 Ale, że zostało mu policzone - nie jest napisane z powodu jego samego; 24 ale

także z powodu nas, którym ma to być policzone. Owym wierzącym w Tego, co wskrzesił

z martwych Jezusa, naszego Pana. 25 On TR został oddany w ofierze z powodu naszych

fałszywych kroków * oraz został wskrzeszony w celu uznania nas za sprawiedliwych.

*4,4 także: zapracowuje, czyni, spełnia**4,4 także: nagroda; kara*4,13 także: świata*4,15 także: przekroczenia Prawa, występku przeciwko Prawu, przejścia obok, zlekceważenia

*4,25 także: błędów, porażek, przewinień, występków

5. Zatem będąc uznani za sprawiedliwych z wiary, mamy pokój od Boga przez nasze-

go Pana Jezusa Chrystusa; 2 poprzez którego - wiarą, posiedliśmy też dostęp do tej łaski,

na której stanęliśmy oraz chlubimy się z powodu nadziei chwały Boga. 3 Ale nie tylko to.

Wszakże chlubimy się też w uciskach, wiedząc, że ucisk sprawia wytrwałość, 4 zaś wy-

trwałość - wypróbowanie, zaś wypróbowanie - nadzieję; 5 a nadzieja nie przynosi wstydu,

gdyż miłość Boga rozlana jest w naszych sercach poprzez Ducha Świętego, który został

nam dany. 6 Bowiem Chrystus, kiedy jeszcze byliśmy chorzy *, w zgodzie z czasem

umarł za niepobożnych. 7 Z trudem ktoś umrze za sprawiedliwego; bo za dobrego, być

może, ktoś odważa się umrzeć. 8 Ale Bóg dowodzi swojej miłości ku nam, bo kiedy TR by-

liśmy jeszcze błądzącymi, Chrystus za nas umarł. 9 Zatem więcej znaczymy teraz, gdy

uznani za sprawiedliwych w jego krwi, zostaniemy przez niego uratowani od gniewu. 10

Bo jeśli będąc wrogami, zostaliśmy pojednani z Bogiem poprzez śmierć Jego Syna; tym

bardziej będąc pojednani, zostaniemy ocaleni od śmierci * w jego życiu. 11 Ale nie tylko.

Lecz także chlubimy się w Bogu poprzez naszego Pana Jezusa Chrystusa, z powodu

którego otrzymaliśmy teraz pojednanie.12 Dlatego, że jak z powodu jednego człowieka grzech * wszedł na świat, a z powodu

grzechu - śmierć, tak też śmierć przeszła na wszystkich ludzi za Adamem, za którym

wszyscy zgrzeszyli **. 13 Bowiem aż do Prawa grzech był na świecie, ale grzech nie jest

zliczany, nie będąc z Prawa. 14 Zaś śmierć panowała od Adama aż do Mojżesza i nad

tymi, co nie chybili celu, na podobieństwo występku Adama, który jest odbiciem tego, co

ma nadejść. 15 Ale nie jak fałszywy krok *, tak i dar łaski; bo jeśli z powodu fałszywego

kroku jednego - wielu pomarło, bardziej znacząca jest łaska Boga i dobrodziejstwo w ła-

sce jednego człowieka - Jezusa Chrystusa, które w nadwyżce zostało dla wielu. 16 Także

dar nie jest jakby przez jednego, który zgrzeszył; bo z powodu jednego wynikła sprawa

sądowa ku potępieniu; zaś dar łaski jest ku usprawiedliwieniu z wielu fałszywych kroków. 17 Gdyż jeżeli za fałszywym krokiem jednego - przez jednego zapanowała śmierć, bar-

dziej liczni są ci, co otrzymują obfitość łaski oraz daru sprawiedliwości, i będą królować w

życiu przez jednego - Jezusa Chrystusa. 18 Otóż więc, jak z powodu fałszywego kroku

jednego - przyszło potępienie na wszystkich ludzi; tak z powodu sądu * jednego - przy-

szło usprawiedliwienie istnienia dla wszystkich ludzi. 19 Bowiem jak z powodu nieposłu-

szeństwa jednego człowieka - wielu zostało uczynionych winnymi; tak i z powodu posłu-

szeństwa jednego - wielu zostanie uznanych sprawiedliwymi. 20 Zaś Prawo Mojżesza we-

szło bokiem, aby ten fałszywy krok mógł zaobfitować; zaś gdzie zaobfitował grzech, o

wiele bardziej obfitowała łaska, 21 aby jak grzech panował w śmierci, tak i łaska mogła pa-

nować dzięki sprawiedliwości, ku życiu wiecznemu przez naszego Pana Jezusa Chrystu-

sa.

*5,6 także: słabi, bezsilni, nędzni*5,10 także: zbawieni, wyratowani, przyprowadzeni bezpiecznie, uzdrowieni*5,12 także: wina, błąd**5,12 także: zawinili, zbłądzili, chybili celu*5,15 także: upadek, występek, błąd*5,18 także: sprawiedliwego czynu

6. Cóż więc, powiemy? Mamy trwać w grzechu, aby łaska mogła być w obfitości? 2 Nie

może być. My, którzy byliśmy umarłymi w grzechu, jakże jeszcze będziemy w nim pędzić

życie? 3 Czyż nie wiecie, że jacykolwiek zostali zanurzeni * dla Jezusa Chrystusa, zostali

zanurzeni względem jego śmierci? 4 Zatem wspólnie, pośród * chrztu zostaliśmy z nim

pogrzebani ku śmierci, abyśmy jak Chrystus, który dla chwały Ojca został wzbudzony z

martwych, tak i my mogli się przechadzać w nowości życia. 5 Bo skoro staliśmy się ze-

spoleni podobieństwem jego śmierci - więc będziemy także wzniesienia. 6 To wiedząc, że

nasz dawny człowiek został razem ukrzyżowany, aby wewnętrzne ciało grzechu zostało

rozłączone *, tak, abyśmy już nie byli sługami grzechu. 7 Ponieważ ten, co umarł został

usprawiedliwiony od grzechu. 8 Zaś jeśli umarliśmy razem z Chrystusem, wierzymy, że

przez niego będziemy razem żyć. 9 To wiedząc, że Chrystus, gdy powstał z martwych -

już nie umiera, śmierć nie jest już jego panem. 10 Bo co umarło - umarło dla grzechu raz

na zawsze; zaś co żyje - żyje dla Boga. 11 Tak więc TR uważajcie, że wy sami, zaiste, je-

steście umarłymi dla grzechu; zaś żyjącymi dla Boga w Jezusie Chrystusie, naszym

Panu. 12 Niech grzech nie panuje w śmiertelnym waszym ciele, względem ulegania w jego pra-

gnieniach. 13 I nie stawiajcie * waszych członków grzechowi, jako narzędzi niesprawiedli-

wości **; ale postawcie siebie samych Bogu, jako żyjących z umarłych, a wasze członki

jako narzędzia sprawiedliwości Boga. 14 Gdyż wasz grzech nie będzie już panował, bo

nie jesteście pod Prawem Mojżesza, ale pod łaską.15 Cóż więc? Możemy zgrzeszyć, bo nie jesteśmy pod Prawem, ale pod łaską? Nie może

być. 16 Nie wiecie, że komu oddajecie siebie za sługi ku posłuszeństwu, czemu jesteście

posłuszni - tego jesteście sługami; albo grzechu - ku śmierci, albo posłuszeństwa - ku

sprawiedliwości? 17 Ale chwała Bogu, że byliście sługami grzechu, a teraz z serca ulega-

cie względem przekazanego wam wzoru nauki. 18 Zaś kiedy zostaliście uwolnionymi od

grzechu - zostaliście uczynieni sługami sprawiedliwości. 19 Po ludzku mówię, z powodu

choroby waszej cielesnej natury *. Bowiem jak postawiliście wasze członki dla bezprawia,

jako służące zepsuciu i bezprawiu - tak teraz postawcie wasze członki jako służące spra-

wiedliwości dla uświęcenia **. 20 Bo kiedy byliście sługami grzechu - byliście niepodlegli

sprawiedliwości. 21 Zatem jaki mieliście wtedy owoc - taki, za który się teraz wstydzicie?

Bowiem ich końcem jest śmierć. 22 Zaś teraz, uwolnieni od grzechu, a poddani Bogu,

macie wasz owoc do uświęcenia, a w końcu życie wieczne. 23 Bo zapłaty za grzech są w

śmierci, a łaską Boga jest życie wieczne w Jezusie Chrystusie, naszym Panu.

*6,3 także: ochrzczeni*6,4 także: z powodu*6,6 także: zniesione, obrócone wniwecz, bezczynne, unieważnione*6,13 także: zalecajcie, umieszczajcie, wykazujcie**6,13 także: bezprawia, grzechu, zła*6,19 także: osobowości opartej na cielesnej naturze; ciała wewnętrznego**6,19 także: uczynienia świętym, co znaczy: oddzielonym, czystym

7. Czyż nie wiecie, bracia (gdyż mówię tym, co znają Prawo Mojżesza), że Prawo jest

panem człowieka przez czas, jak długi żyje? 2 Bowiem zamężna niewiasta jest związana

Prawem z żyjącym mężem; a jeśli mąż umrze, jest uwolniona od ustawy męża. 3 Zatem

więc, jeśliby była z innym mężczyzną kiedy mąż żyje - będzie nazwana cudzołożną. Zaś

jeśli mąż umarł, jest wolna od ustawy, i ona nie będzie cudzołożna, gdy będzie z innym

mężczyzną. 4 Wobec tego, moi bracia, zostaliście uśmierceni dla Prawa z powodu ciała

Chrystusa, w celu waszego urodzenia dla innego; tego, co został podniesiony z mar-

twych, abyście mogli wydawać owoce Bogu. 5 Bo gdy byliśmy w ciele, z powodu Prawa

działało w naszych członkach doznanie grzechu, dla przyniesienia owocu śmierci. 6 Ale

teraz, gdy umarliśmy - zostaliśmy uwolnieni od Prawa, w którym przybiliśmy do brzegu.

Tak więc, TR służymy w nowości, a nie w starości litery *.7 Co zatem, powiemy? To Prawo grzechu? Nie może być. Lecz grzechu nie zrozumiem -

chyba że poprzez Prawo. I także pożądania bym nie dostrzegł, jeśliby Prawo nie mówiło:

Nie będziesz pożądał. 8 A grzech, gdy otrzymał punkt wyjścia * z przykazania, sprawił we

mnie wszelkie pożądanie; bo bez Prawa grzech jest nieożywiony. 9 Zaś ja niegdyś żyłem

z dala od Prawa, ale gdy przyszło przykazanie - grzech ożył, a ja umarłem. 10 Także zo-

stało mi odkryte, że owo przykazanie ku życiu, stało się tym ku śmierci; 11 bo grzech, kie-

dy otrzymał punkt wyjścia z przykazania, omamił mnie i przez nie zabił. 12 Tak, że Prawo

jest święte, i przykazanie jest święte oraz sprawiedliwe i dobre.13 Zatem to dobre stało się dla mnie śmiercią? Nie może być. Ale grzech, aby mógł się

okazać grzechem, poprzez dobre sprawił mi śmierć; by grzech, w czasie swojej wyższo-

ści, przez przykazanie mógł okazać się grzeszny. 14 Bo wiemy, że Prawo jest duchowe,

zaś ja jestem wewnętrznie cielesny, sprzedany na skutek grzechu. 15 Gdyż nie rozu-

miem, któremu czynię; bo nie czynię Temu, któremu sobie życzę, ale czynię temu, które-

go nienawidzę. 16 Zaś jeśli czynię temu, któremu nie chcę, przyznaję Prawu, że jest szla-

chetne *. 17 Zatem teraz już nie ja mu czynię - ale grzech, który we mnie mieszka. 18 Bo

wiem, że nie mieszka we mnie, to jest w moim ciele wewnętrznym - pożyteczne *; gdyż

to, co sobie życzę, stoi obok mnie, i nie odkrywam zdobywania tego szlachetnego. 19 Nie

czynię tego odpowiedniego *, które chcę; ale spełniam to złe, którego nie chcę. 20 Zaś je-

śli TR czynię temu, komu nie chcę, to już nie ja to sprawiam, ale grzech, co we mnie

mieszka. 21 Odkrywam zatem - Prawo, które chce mnie czynić dobrym, ponieważ napiera

na mnie złe. 22 Razem się cieszę Prawem Boga z powodu wewnętrznego człowieka, 23

ale w moich członkach widzę inne prawo, prowadzące wojnę przeciwko Prawu mojej my-

śli oraz biorące mnie do niewoli w prawie winy, tym, co jest w moich członkach. 24 Nie-

szczęśliwy ja człowiek; kto mnie wyzwoli z ciała tej śmierci? 25 Zaś wdzięczność Bogu z

powodu Jezusa Chrystusa, naszego Pana. Zatem więc, ja sam, sposobem myślenia słu-

żę Prawu Boga, zaś ciałem prawu grzechu.

*7,6 także: Prawa Mojżesza*7,8 także: bodziec*7,16 także: dobre, piękne, stosowne, zacne*7,18; *7,19 także: dobre, odpowiednie, zdrowe, szlachetne, sprawiedliwe, doskonałe

8. Zatem teraz już żadne potępienie dla tych w Jezusie Chrystusie, którzy nie chodzą

według cielesnej natury *, ale według Ducha. 2 Ponieważ Prawo Ducha Życia uwolniło

cię w Jezusie Chrystusie od prawa grzechu i śmierci. 3 Gdyż z uwagi na bezsilność Pra-

wa, w której było za słabe z powodu cielesnej natury *, Bóg posłał swojego Syna w obra-

zie wewnętrznego ciała * grzechu i za grzech - i osądził grzech w ciele wewnętrznym *, 4

aby sprawiedliwy wyrok Prawa mógł być wypełniony w nas; tych, co żyją nie według cie-

lesnej natury *, ale według Ducha. 5 Bo ci, co żyją według cielesnej natury - myślą o tych

sprawach, które są cielesnej natury; zaś ci, co żyją według Ducha - o tych Ducha. 6 Po-

nieważ zamiar * ciała wewnętrznego - to śmierć, natomiast zamiar Ducha - to życie i po-

kój. 7 Dlatego, że ów zamiar ciała wewnętrznego jest nieprzyjacielem względem Boga, nie

poddaje się Prawu Boga, bowiem ani nie może. 8 Zaś ci, co są w ciele wewnętrznym,

Bogu się podobać nie mogą. 9 Ale wy nie jesteście w ciele wewnętrznym - ale w Duchu,

skoro Duch Boga w was mieszka. A jeśli ktoś nie ma Ducha Chrystusa, ten nie jest

Jego. 10 Zaś jeśli jest w was Chrystus, to ciało jest martwe z powodu * grzechu, ale Duch

to życie z powodu sprawiedliwości. 11 Więc jeśli mieszka w was Duch, który wzbudził Je-

zusa z martwych, to poprzez mieszkającego w was Jego Ducha przywróci też do życia

wasze, poddane śmierci ciała.12 Zatem, bracia, nie jesteśmy dłużnikami ciała wewnętrznego, aby żyć według cielesnej

natury; 13 bo jeśli żyjecie według cielesnej natury - macie umrzeć; zaś jeśli Duchem

uśmiercacie postępowanie ciała - żyć będziecie. 14 Bo ci są dziećmi Boga, którzy są pro-

wadzeni Duchem Boga. 15 Jako że nie otrzymaliście ducha niewoli - znowu ku bojaźni;

ale otrzymaliście Ducha usynowienia *, w którym wołamy: Abba **, Ojcze. 16 Ten Duch

poświadcza naszemu duchowi, że jesteśmy dziećmi Boga. 17 Zaś jeśli dziećmi, to także

dziedzicami, skoro tego samego doznajemy; dziedzicami zaiste Boga, a współdziedzica-

mi Chrystusa, byśmy wspólnie zostali w chwale.

18 Ponieważ jestem zdania, że doznania obecnej pory, nie są równoważne względem na-

stającej chwały, która została objawiona względem nas. 19 Bo TR stworzenie czeka żarli-

wie na otwarte ukazanie się dzieci Boga. 20 Ponieważ stworzenie nie zostało świadomie

podporządkowane marności, ale dla * Tego, który podporządkował, 21 w nadziei, że to

stworzenie zostanie uwolnione z niewoli deprawacji, dla chwały wolności dzieci Boga. 22

Wiemy, że całe stworzenie wspólnie wzdycha i razem cierpi bóle porodowe aż do teraz. 23 Ale nie tylko, lecz i my sami, choć mamy pierwocinę Ducha, także wzdychamy sami w

sobie, wyczekując adopcji w wykupieniu naszego ciała. 24 Bo zostaliśmy uratowani dla

nadziei. Ale nadzieja, która jest widziana - nie jest nadzieją; gdyż kto się spodziewa tego,

co widzi? 25 A skoro czegoś nie widzimy - mamy nadzieję, wyczekując poprzez wytrwa-

łość.26 Ale też i Duch dopomaga naszej słabości, bowiem nie wiemy tego, o co się mamy po-

modlić jak należy; a sam Duch wstawia się za nami niewypowiedzianymi wzdychaniami. 27 Zaś Ten, co bada serca wie, jaki jest ów zamiar Ducha, ponieważ według Boga wsta-

wia się za świętymi. 28 Wiemy, że miłującym Boga wszystko pomaga ku szlachetnemu

postępowaniu tych, co według zamysłu * są zaproszonymi. 29 Bo których wcześniej wi-

dział - także z góry przeznaczył, jako podobnie ukształtowanych do wizerunku Jego

Syna, aby On był pierworodnym wśród wielu braci. 30 Zaś których przeznaczył - tych i po-

wołał. A których powołał - tych i uznał za sprawiedliwych. A których uznał za sprawiedli-

wych - tych też wyniósł.31 Co więc, do tego powiemy? Skoro Bóg dla naszego, kto naprzeciwko nas? 32 On, któ-

ry, zaiste, nie oszczędził swojego Syna, ale oddał go w ofierze za nas wszystkich - jakby

i razem z nim, życzliwie nie dał nam wszystkiego? 33 Kto będzie oskarżał przeciwko wy-

branym Boga? Bóg jest Tym, który uznaje za sprawiedliwego; 34 kto będzie skazującym?

Chrystus, co umarł, więcej, został też wskrzeszony; ten, który jest na prawicy Boga także

prosi za nami. 35 Któż nas oddzieli od miłości Chrystusa? Utrapienie, czy ucisk, czy prze-

śladowanie, czy głód, czy nagość, czy niebezpieczeństwo, czy miecz? 36 Jak jest napisa-

ne: Dla ciebie cały czas jesteśmy uśmiercani, zostaliśmy policzeni podobnie jak owce

na rzeź. Psalm 44,23 37 Lecz w tym wszystkim osiągamy pełne zwycięstwo, poprzez

Tego, co nas miłuje. 38 Bo jestem przekonany, że ani śmierć, ani życie, ani aniołowie, ani

władze, ani potęgi, ani rzeczy teraźniejsze, ani mające nastąpić, 39 ani wyniesienie, ani

głębia, ani jakieś inne stworzenie nie będzie mogło nas odłączyć od miłości Boga w Je-

zusie Chrystusie, naszym Panu.

*8,1; *8,3; *8,4 także: ciała wewnętrznego, osobowości opartej na cielesnej naturze, cielesnej natury*8,6 także: myśl; usposobienie*8,10 także: dla*8,15 adopcji**8,15 (z języka aramejskiego) Boże Ojcze*8,20 także: z powodu, przez*8,28 także: celu, zamiaru, wystawienia na widok publiczny

9. Prawdę mówię w Chrystusie, na podstawie sumienia, które mi świadczy w Duchu

Świętym; nie oszukuję się kłamstwami. 2 Choć zdarza mi się wielki smutek i nieustanny

ból w moim sercu. 3 Ponieważ TR życzyłbym sobie stać się osobą zaklętą przez Chrystu-

sa dla moich braci, mych pokrewnych według cielesnej natury, 4 którymi są Israelici. Ich

jest owe usynowienie, chwała, przymierza, ustanowienie Prawa, służba Boża i obietnice; 5 ich są przodkowie, i z nich Chrystus według cielesnej natury. Ten, który jest dla wszyst-

kich, Bóg wyniesiony na wieki, amen.6 Lecz nie ma możliwości, że upada * Słowo Boga. Gdyż nie wszyscy z Israela, to Israel. 7 Także nie wszyscy są dziećmi dlatego, że są nasieniem Abrahama; ale: W Izaaku * zo-

stanie powołane tobie potomstwo. 1 Mojżesza 21,12 8 To jest - nie dzieci cielesnej natu-

ry są tymi dziećmi Boga, lecz za potomstwo liczone są dzieci obietnicy. 9 Bo słowo obiet-

nicy jest takim: O tym czasie przyjdę, a Sara będzie miała syna. 1 Mojżesza 18,10 10

Ale nie tylko to, lecz i Rebeka * zachodząc w ciążę z jednego - naszego ojca Izaaka; 11

gdy jeszcze nie zostali zrodzeni i nie uczynili czegoś dobrego * lub złego - aby mogło po-

zostać postanowienie Boga, że nie z uczynków, ale z Tego, co powołuje, w zgodzie z wy-

borem - 12 zostało jej powiedziane, że większy będzie służył mniejszemu; 13 tak, jak jest

napisane: Jakóba umiłowałem, zaś Ezawa nie ścierpiałem. Malachiasz 1,2 - 314 Co więc, powiemy? Czy przy Bogu nie jest niesprawiedliwość? Nie może być. 15 Gdyż

mówi Mojżeszowi: Dostąpi miłosierdzia ten, któremu okażę litość; ulituję się nad tym,

nad którym odczuję żal. 2 Mojżesza 33,19 16 Zatem więc - nie dla tego, co chce, nawet

nie dla tego, co biegnie, ale dla tego, co dostępuje miłosierdzia Boga. 17 Bowiem Pismo

mówi faraonowi: To względem Samego Siebie cię wzbudziłem, abym na tobie mógł

okazać Swoją moc, i by mogło zostać rozgłoszone Moje Imię na całej ziemi. 2 Mojże-

sza 9,16 18 Zatem temu, któremu chce - okazuje litość; a którego chce - czyni twardym.19 Powiesz mi: Więc dlaczego jeszcze obwinia? Kto przeciwstawi się Jego woli? 20 O

człowieku, z pewnością. Kim ty jesteś, że sprzeczasz się z Bogiem? Czy twór powie

temu, co go uformował: Dlaczego mnie w ten sposób uczyniłeś? 21 Czyż garncarz nie ma

władzy nad gliną, aby z tego samego ciasta uczynić jedno TR naczynie o wartości, zaś

drugie TR o niskiej cenie *? 22 A jeśli Bóg chcąc okazać gniew oraz dać poznać Jego po-

tęgę, w wielkiej cierpliwości zniósł naczynia gniewu przygotowane na zatracenie, 23 aby

dać poznać bogactwo swojej chwały nad naczyniami miłosierdzia, które wcześniej przy-

gotował ku chwale; 24 oraz je z nas powołał, nie tylko z Żydów, ale i z pogan? 25 Jak mówi

w Ozeaszu: Nie mój lud nazwę moim ludem i nie kochaną - kochaną. Ozeasz 2,3 26 A

stanie się to w miejscu, gdzie zostało im powiedziane: Nie wy jesteście moim ludem;

tam będą nazwani dziećmi Boga żyjącego. Ozeasz 1,10 27 Zaś Izajasz z powodu Israela

woła: Choćby liczba dzieci Israela była jak piasek morza - resztka zostanie wybawiona

*. Izajasz 10,22 28 Gdyż Słowem doprowadza do końca oraz obcina w sprawiedliwości.

Zaiste, Pan spowoduje Słowo obcinania na ziemi. 29 I jak wcześniej powiedział Izajasz:

Jeśli Pan Zastępów nie zostawiłby nam nasienia, stalibyśmy się jak Sodoma i zostaliby-

śmy upodobnieni do TR Gomory. Izajasz 1,930 Co więc, powiemy? Że poganie, którzy nie dążyli do * sprawiedliwości - schwytali ** sprawiedliwość, ale sprawiedliwość z wiary; 31 a Israel, goniący Prawo sprawiedliwości -

do sprawiedliwości Prawa nie dotarł. 32 Z powodu czego? Dlatego, że nie z wiary - ale z

uczynków Prawa. Bowiem urazili się * kamieniem urażenia; 33 tak, jak jest napisane: Oto

kładę na Syjonie * kamień urażenia oraz skałę zgorszenia; dzięki niemu ten wierzący

nie zostanie skalany **. Izajasz 8,14; Psalm 118,22

*9,6 także: wypada*9,7 ST z hebr. Ic’haku

*9,10 ST z hebr. Ribka / Riwka

*9,11 także: odpowiedniego, szlachetnego, sprawiedliwego, prawego, doskonałego*9,21 także: niełasce, wzgardzie*9,27 także: zachowana przy życiu, ocalona, uzdrowiona*9,30 także: idący za, goniący**9,30 także: zrozumieli*9,32 także: uderzyli się, potknęli się, doznali urazy*9,33 ST z hebr. Cyon; nazwa wzgórza w Jerozolimie, na którym wzniesiono pierwsze budowle Dawi-

da

**9,33 także: zawstydzony

10. Bracia, upodobanie mojego serca jest ku zbawieniu, nadto modlitwa do Boga za

Israel. 2 Bo im świadczę, że mają zazdrość o Boga, ale nie w celu rozpoznania. 3 Gdyż

nie znając sprawiedliwości Boga oraz pragnąc własną sprawiedliwość utwierdzić - nie

poddali się sprawiedliwości Boga. 4 Ponieważ należnością * Prawa jest Chrystus, ku

sprawiedliwości każdego wierzącego.5 Bowiem Mojżesz pisze o sprawiedliwości z Prawa, że ten człowiek, który je spełnił * - w

nich będzie żył **. III Mojżesza 17,5; V Mojżesza 6,25 6 Zaś sprawiedliwość z wiary mówi

tak: Nie powiedz w swoim sercu: Kto wstąpi do niebios? (To jest ściągnąć * Chrystusa); 7 albo: Kto zstąpi do podziemnego świata? (To jest wyprowadzić Chrystusa spośród

umarłych). 8 Ale co mówi? Blisko ciebie jest Słowo, w twoich ustach i twoim sercu. V

Mojżesza 30,14 To jest słowo wiary, które ogłaszamy; 9 że jeśli przez swoje usta wy-

znasz Pana Jezusa i uwierzysz w swym sercu, że Bóg go wzbudził z martwych - zosta-

niesz zbawiony. 10 Bo sercem zostaje się przekonywanym o * sprawiedliwości, zaś usta-

mi jest wyznawane o zbawieniu. 11 Gdyż Pismo mówi: Każdy, kto w Niego wierzy, nie

zostanie zawstydzony. Izajasz 28,16 12 Bowiem nie ma oddzielenia Żyda i Greka; gdyż

ten sam Pan jest Panem wszystkich, i jest bogaty względem wszystkich, co Go wzywają. 13 Każdy bowiem, kto wzywał do siebie Imię Pana - zostanie zbawiony.14 A jak wezwą do siebie Tego, co do którego nie uwierzyli? Albo jak uwierzą, o którym * nie usłyszeli? A jak usłyszą, bez głosiciela? 15 Albo jak mogliby głosić, jeśli nie zostali wy-

słani? Tak jak jest napisane: Jak piękne są nogi głoszących dobrą nowinę pokoju; tych,

co głoszą szlachetną Ewangelię. Izajasz 52,7 16 Ale nie wszyscy się poddali Ewangelii;

bowiem Izajasz mówi: Panie, kto uwierzył naszej relacji? Izajasz 53,1 17 Zatem wiara bę-

dzie z relacji, a relacja z powodu Słowa Boga. 18 Ale mówię: Czyż nie usłyszeli? Przeciw-

nie, do każdej krainy wyszedł ich głos, a ich słowa do kresów zamieszkałej ziemi.

Psalm 19,519 Ale mówię: Czy Israel się nie dowiedział? Pierwszy mówi Mojżesz: Ja was pobudzę

do zazdrości z powodu nie mojego ludu *, z powodu nierozumnego ludu was rozdraż-

nię. V Mojżesza 32, 21 20 A Izajasz, ośmielając się, mówi: Zostałem znaleziony przez

tych, którzy mnie nie szukali, i stałem się widoczny tym, którzy się mnie nie radzili. Iza-

jasz 65,1 21 Zaś względem Israela mówi: Cały czas wyciągałem moje ręce do tego nie-

posłusznego oraz sprzeciwiającego się ludu. Izajasz 65,2

*10,4 także: spełnieniem, końcem, skutkiem*10,5 zawsze wykonywał wszystkie uczynki wynikające z nakazów i wyroków Prawa Mojżesza

**10,5 nadal będzie żył w Prawie Mojżesza

*10,6 także: sprowadzić na dół*10,10 także: ku, do, względem, dla, co do*10,14 możliwe tłumaczenie: którego*10,19 czyli pogan

11. Zatem mówię: Czy Bóg odsunął swój lud? Nie może być. Gdyż ja także jestem

Israelitą z nasienia Abrahama oraz plemienia Beniamina. 2 Bóg nie odsunął swojego

ludu, który wcześniej przewidział. Czyż nie wiecie, co mówi Pismo przez Eliasza? Jak

zwraca się on do Boga z powodu Israela, mówiąc: 3 Panie, Twoich proroków zabili, Two-

je ołtarze zburzyli, i ja sam zostałem pozostawiony; zatem szukają mojej duszy. 1 Kró-

lewska 19,10 4 Ale co mu mówi Boska wypowiedź: Zostawiłem sobie siedem tysięcy

mężów, którzy nie zgięli kolana dla Baala *. 5 Tak więc i w obecnej porze została reszta

według wyboru łaski. 6 A jeśli łaską, to już nie z uczynków - gdyż łaska nie byłaby wtedy

łaską. A jeśli z uczynków, to nie jest już łaska - bo uczynek nie byłby wtedy uczynkiem. 7

Co zatem? Czego Israel poszukuje, tego nie osiągnął, ale owo wybranie osiągnęło; zaś

pozostali zostali zatwardziałymi, 8 tak jak jest napisane: Dał im Bóg ducha otępienia,

oczy niewidzenia i uszy niesłyszenia, aż do dzisiejszego dnia. Izajasz 6,9 + 29,10; Eze-

chiel 12,2 9 A Dawid mówi: Niech ich stół zostanie na pułapkę, na sieć, na zgorszenie

oraz na zapłatę; 10 niech zostaną zaćmione ich oczy, aby nie widzieć, a ich plecy zegnij

dla każdego. Psalm 69,23 - 2511 Zatem mówię: Czy potknęli się aby upaść *? Nie może być. Ale w ich fałszywym kroku

przyszło zbawienie pogan, by TR ich pobudzić do zazdrości. 12 Zaś jeśli ich fałszywy krok

jest bogactwem świata, a ich poniżenie - bogactwem pogan, tym bardziej liczne stanie

się ich uzupełnienie *.13 Ale mówię wam, poganom. Przez ile czasu ja jestem apostołem pogan - wynoszę swo-

ją służbę, 14 abym jakoś pobudził do zazdrości moje ciało wewnętrzne i ocalił niektórych z

nich od śmierci. 15 Bo jeśli ich porzucenie jest pojednaniem świata, czym będzie ich przy-

jęcie, jeśli nie życiem z umarłych? 16 Zaś jeśli pierwocina jest święta - także ciasto; a jeśli

korzeń jest święty - także gałęzie.17 Ale jeśli niektóre z gałęzi zostały odłamane, zaś ty, będąc z dzikiego drzewa oliwnego,

zostałeś w nie wszczepiony oraz stałeś się współuczestnikiem korzenia i tłustości drze-

wa oliwnego - 18 nie wynoś się nad gałęzie *. Zaś jeśli się wynosisz, wiedz, że nie ty nie-

siesz korzeń, lecz korzeń ciebie. 19 Zatem powiesz: Odłamano gałęzie, abym ja mógł zo-

stać wszczepiony. 20 Słusznie; zostały odłamane niewiarą, a ty jesteś postawiony wiarą.

Nie myśl wyniośle, ale bądź zdjęty strachem; 21 bo jeśli Bóg nie oszczędził gałęzi według

natury, żeby przypadkiem z twojego nie wstrzymał. 22 Znaj więc dobrotliwość * i srogość

Boga; dla ginących - srogość, a dla ciebie dobrotliwość, jeśli pozostajesz w dobrotliwo-

ści; gdyż i ty byś został odcięty. 23 Ale i oni zostaną wszczepieni, jeśli nie pozostają w

niewierze; gdyż Bóg jest władny znowu ich wszczepić. 24 Jeśli ty zostałeś wycięty z dzi-

kiego według natury drzewa oliwnego i na równi z naturą zostałeś wszczepiony do szla-

chetnej oliwki, o ileż bardziej ci, którzy są według natury, zostaną wszczepieni we własne

drzewo oliwne.25 Gdyż nie chcę abyście się TR mylili, bracia, odnośnie tej tajemnicy (żebyście przed sa-

mymi sobą nie byli mądrymi), że zatwardziałość zdarza się po części Israelowi, aż nie

wejdzie pełna ilość pogan. 26 I w ten sposób zostanie zbawiony cały Israel, tak jak jest

napisane: Przyjdzie Ten, który zbawia z Syjonu oraz odwróci bezbożność od Jakóba.

Psalm 14,8; Izajasz 59,20 27 A tym im będzie przymierze według Mojego, bo zabiorę ich

grzechy. Izajasz 27,9; Jeremiasz 31,33 28 Oto, według Ewangelii, z powodu was - nie-

przyjaciele, ale według wyboru - umiłowani z powodu przodków. 29 Gdyż nie tymi, co po-

wodują żal są dary i powołania Boga. 30 Bo jak wy, niegdyś, byliście nieposłusznymi

Bogu, ale teraz dostąpiliście miłosierdzia z powodu tych nieposłusznych - 31 tak i oni stali

się teraz niewierzącymi w waszą prośbę o miłosierdzie, aby i oni zostali objęci miłosier-

dziem. 32 Ponieważ Bóg osaczył wszystkich na nieposłuszeństwie, aby się nad wszystki-

mi mógł zlitować.33 O głębio bogactwa, mądrości oraz poznania Boga; jak nie do zbadania są Jego wyroki i

niezbadane Jego drogi *. 34 Bo kto poznał sposób myślenia Pana? Albo kto stał się

Jego doradcą? Izajasz 40,13 35 Albo - kto Mu dał wcześniej i zostaje mu odwzajemnio-

ne? Job 41,2 36 Gdyż z Niego, poprzez Niego i ku Niemu wszystko; Jemu chwała na wie-

ki. Amen.

*11,4 bożek pogański czczony przez narody semickie; z chaldejskiego: Pan

*11,11 także: zginąć*11,12 także: łata, pełnia*11,18 dokładniej: nie wynoś się nad (np: pierworództwo) gałęzi*11,22 także: łaskawość, rzetelność, zacność, uprzejmość, łagodność*11,33 także: nauki

12. Zachęcam was zatem, bracia, z powodu miłosierdzia Boga, by polecać wasze ciała

jako ofiarę żyjącą, świętą, miłą Bogu, rozumną waszą służbą. 2 Także nie dostosowujcie

się do tego porządku *, ale bądźcie przemieniani w odnawianiu waszego umysłu, aż do

TR wybadania jaka jest wola Boga - to jest odpowiednie, bardzo się podobające oraz do-

skonałe.3 Bowiem przez daną mi łaskę powiadam każdemu, kto jest między wami, aby nie być za-

nadto myślącym ponad to, co trzeba wiedzieć; lecz myśleć dla zachowania rozsądku,

tak, jak Bóg przydzielił każdemu miarę wiary. 4 Gdyż tak jak w jednym ciele mamy wiele

członków, zaś wszystkie członki nie mają tego samego zadania - 5 tak wielu jest jednym

ciałem w Chrystusie, zaś każdy w swoim rodzaju; jedni członkami drugich. 6 Ale według

danej nam łaski, mamy różne dary - czy to prorokowanie, według proporcji wiary; 7 czy to

służbę w usłudze; czy to wyjaśnianie w nauce; 8 czy to zachętę w apelach. Dzieląc się w

szczerości, kierując w gorliwości, litując się w radości.9 Miłość niech stanie się nieobłudna. Brzydźcie się złem, a łączcie się ze szlachetnym. 10

Jedni do drugich przywiązani braterską miłością, jedni drugich uprzedzający szacun-

kiem. 11 W gorliwości nie opieszali *, pałający duchem, służący Panu, 12 radujący się na-

dzieją. W ucisku - wytrwali, w modlitwie - uporczywie trwający; 13 będący uczestnikami w

niedostatkach świętych, prześladujący gościnnością. 14 Wielbijcie Boga tym, którzy was

prześladują, wielbijcie i nie złorzeczcie. 15 Radujcie się z radującymi się i płaczcie z pła-

czącymi. 16 To samo myśląc jedni o drugich, nie myśląc wysoko, ale dostosowując się do

pokornych. 17 Nie stawajcie się mądrymi * przed sobą. Nikomu złego za złe nie oddając;

troszcząc się o to szlachetne przed wszystkimi ludźmi. 18 Jeżeli to z waszego powodu

możliwe - zachowujcie pokój ze wszystkimi ludźmi; 19 nie mszcząc się sami, umiłowani;

wszak gniew ma wyznaczone miejsce, bowiem jest napisane: Do mnie pomsta należy,

Ja oddam w zamian, mówi Pan. V Mojżesza 32,35 20 Zatem jeśli łaknie twój nieprzyjaciel

- karm go; jeśli pragnie - dawaj mu pić; bo gdy to czynisz, zgromadzisz węgle ognia na

jego głowę. 21 Nie bądź zwycięzcą na skutek złego, ale zło przez szlachetne * zwyciężaj.

*12,2 także: epoki, świata, pokolenia*12,11 także: niezdecydowani, bojaźliwi, dokuczliwi*12,17 także: roztropnymi, rozsądnymi, rozumnymi*12,21 także: odpowiednie, dobre, sprawiedliwe, prawe, doskonałe

13. Każda osoba niech się podporządkuje władzom wyższym; bo nie istnieje władza, je-

śli nie od Boga; a te, które istnieją, są umieszczone na stanowiskach poniżej Boga. 2 Wo-

bec tego, kto przeciwstawia się władzy - sprzeciwia się postanowieniu Boga; a ci, co się

sprzeciwiają, sami sobą odbiorą wyrok. 3 Bo władcy nie są na postrach przeciwko szla-

chetnemu * czynowi - ale złemu. Chcesz się nie bać władzy? Czyń szlachetne, a bę-

dziesz miał od niej pochwałę; 4 gdyż jest sługą Boga, tobie ku dobremu. Zaś jeślibyś czy-

nił zło - bój się; wszak nie na próżno nosi miecz. Ponieważ jest sługą Boga, co tego, kto

czyni zło karci aż do zapalczywości. 5 Dlatego trzeba się podporządkować, nie tylko z po-

wodu zapalczywości, ale także z powodu sumienia *. 6 Bo przez to i podatki płacicie,

gdyż są publicznymi sługami Boga, którzy ku temu trwają. 7 Zatem wszystkim oddajcie

należności; komu opłatę - opłatę; komu podatek - podatek; komu bojaźń - bojaźń; komu

szacunek - szacunek.8 Nikomu nie bądźcie nic winni, z wyjątkiem wzajemnego miłowania; gdyż kto miłuje dru-

giego - wypełnił Prawo. 9 Ponieważ: Nie będziesz cudzołożył, nie będziesz mordował, nie

będziesz kradł, nie będziesz fałszywie świadczył, nie będziesz pożądał, czy jakieś inne

przykazanie, jest streszczone w tej zasadzie: Będziesz miłował twego bliskiego jak siebie

samego. 10 Miłość nie czyni złego bliskiemu; więc wypełnieniem Prawa jest miłość.11 Poznajcie także tę porę, że już czas, abyśmy się ocucili ze snu; bo teraz bliżej jest na-

sze wyzwolenie, niż kiedy uwierzyliśmy. 12 Noc posunęła się naprzód, zaś dzień się zbli-

żył; zatem odrzućmy uczynki ciemności, a odziejmy się zbroją światła. 13 Zacznijmy cho-

dzić godnie, jak w czasie dnia; nie w hulankach, pijaństwach, nie w rozwiązłościach i zu-

chwałościach, nie w sporach i zazdrości. 14 Ale odziejcie się w Pana Jezusa Chrystusa

oraz nie czyńcie troski * względem pożądań cielesnej natury.

*13,3 także: dobremu, odpowiedniemu, pożytecznemu, prawemu*13,5 także: rady*13,14 także: przeczuć, przewidywań, ostrożności

14. Zaś tego, kto jest słabym w wierze - przyjmujcie, ale nie do rozstrzygania * dysku-

sji. 2 Przecież jakiś wierzy, że może zjeść wszystko; a ten, co jest słabym je jarzyny. 3 Kto

je - niech nie lekceważy tego, co nie je; zaś kto nie je - niech nie sądzi tego, co je; gdyż

dobrał go sobie Bóg. 4 Kim ty jesteś, że sądzisz cudzego sługę? Dla swojego własnego

Pana stoi lub pada; ale zostanie postawiony, bo Bóg jest władny go postawić. 5 Gdyż oto

jakiś bada * dzień ** obok dnia, a inny każdy dzień bada; niech każdy zostanie przekony-

wany we własnym sposobie myślenia. 6 Ten, kto jest świadomy dnia - dla Pana jest świa-

domy; a kto nie jest świadomy dnia - dla Pana nie jest świadomy. Kto je - je dla Pana, bo-

wiem dziękuje Bogu; a kto nie je - nie je dla Pana oraz dziękuje Bogu. 7 Gdyż nikt z nas

dla samego siebie nie żyje i nikt samemu sobie nie umiera. 8 Bo jeśli żyjemy - żyjemy dla

Pana; a jeśli umieramy - umieramy dla Pana; zatem jeśli żyjemy i jeśli też umieramy - je-

steśmy Pana. 9 Ponieważ Chrystus po to umarł, powstał i ożył, aby był Panem umarłych i

żyjących. 10 Zaś ty dlaczego sądzisz twojego brata? Lub, także ty, dlaczego lekceważysz

twojego brata? Wszyscy staniemy przy trybunie Chrystusa. 11 Ponieważ jest napisane:

Ja żyję - mówi Pan, dlatego dla mnie zegnie się każde kolano i każdy język przyzna się

Bogu. Izajasz 45,23 12 Zatem więc, każdy z naszych, zda rachunek Bogu za samego sie-

bie.13 Dlatego nie sądźmy już jedni drugich; ale raczej to postanówcie, by nie sprawiać bratu

obrazy lub zgorszenia. 14 Wiem i jestem upewniony w Panu Jezusie, że nic nie jest nie-

czyste dla samego siebie; chyba że dla tego, co uważa, że coś jest nieczyste; dla tego

jest nieczyste. 15 Bo jeśli twój brat został zasmucony z powodu pokarmu, już nie zacho-

wujesz się w zgodzie z miłością. Nie niszcz twoją potrawą tego, za którego umarł Chry-

stus. 16 Zatem, niech nie będzie profanowane wasze odpowiednie * zachowanie. 17 Bo-

wiem Królestwo Boga nie jest pokarmem i napojem, ale sprawiedliwością, pokojem oraz

radością w Duchu Świętym. 18 Kto w tym służy Chrystusowi, miły jest Bogu oraz wiary-

godny dla ludzi. 19 Zatem więc, ścigajmy sprawy pokoju oraz te, dla wzajemnego budo-

wania. 20 Ze względu na pokarm nie obalaj * dzieła Boga. Wprawdzie wszystko jest czy-

ste, ale nieszczęsne dla człowieka, który je pośród zgorszenia. 21 Szlachetnie jest nie

jeść mięsa, nie wypić wina, ani nie robić nic, przez co twój brat się gorszy, obraża, albo

staje się słaby. 22 Ty masz wiarę - miej ją wobec Boga dla samego siebie. Bogaty ten, kto

nie sądzi samego siebie w czym wybiera. 23 Ale temu, co się waha - jeśliby zjadł - poczy-

tuje mu się to za winę, gdyż nie je z wiary *; zaś wszystko co nie jest z wiary * - jest grze-

chem.

*14,1 także: niezgody, sporu*14,5 także: oddziela, odróżnia, ocenia, postanawia **14,5 także: termin, porę*14,16 także: szlachetne, prawe, dobre*14,20 także: rozwiązuj, niszcz, rozluźniaj, unieważniaj*14,23 także: ufności, przekonania

15. Zaś my, którzykolwiek jesteśmy silni, winniśmy znosić * dolegliwości słabych, a

nie sami się sobie podobać. 2 Jako, że każdy z nas niech się podoba bliskiemu - dla do-

bra, ku budowaniu. 3 Bowiem i Chrystus nie zadowolił się samym sobą; ale tak jak jest

napisane: Obelgi lżących Ciebie, spadły na mnie. Psalm 69,10 4 Bo cokolwiek wcześniej

zostało spisane, zostało spisane dla naszej nauki, abyśmy mieli nadzieję z powodu wy-

trwałości oraz zachęty Pisma. 5 Zaś Bóg wytrwałości oraz zachęty oby wam dał tak samo

myśleć między sobą, poprzez Jezusa Chrystusa. 6 Abyście jednomyślnie, przez jedne

usta, oddawali chwałę Bogu i Ojcu naszego Pana Jezusa Chrystusa.7 Dlatego przyjmujcie jedni drugich, tak jak i Chrystus was przyjął na chwałę Boga. 8 Bo-

wiem powiadam, że Jezus Chrystus stał się dla prawdy Boga sługą obrzezanych *, ku

umocnieniu obietnic danych przodkom. 9 A poganie, aby za miłosierdzie oddali chwałę

Bogu, tak jak jest napisane: Przez to będą Cię wysławiać między poganami i będą śpie-

wać Twojemu Imieniu. Psalm 18,50; 2 Samuela 22,50 10 I znowu mówi: Weselcie się

poganie z Jego ludem. V Mojżesza 32,43 11 I znowu: Chwalcie Pana wszyscy poganie i

wysławiajcie Go wszystkie ludy. Psalm 117,1 12 Nadto także mówi Izajasz: Będzie ko-

rzeń Jessego, i wskrzeszając się, zacznie przewodzić poganom; w Nim poganie będą

pokładać nadzieję. Izajasz 11,1 - 10 13 Zaś Bóg nadziei, oby wam użyczył całkowitej ra-

dości oraz pokoju w wierzeniu, ku waszemu obfitowaniu w nadziei, poprzez moc Ducha

Świętego.14 Ale nawet ja sam co do was jestem pewien, moi bracia, że i sami jesteście napełnieni

szlachetnością, dopełniani wszelkim poznaniem oraz mogący się nawzajem napominać. 15 A napisałem wam śmielej, bracia, z powodu łaski danej mi przez Boga, po części jako

ten, co wam przypomina. 16 Abym ja był sługą Jezusa Chrystusa względem pogan, który

spełnia święte obrzędy Ewangelii Boga; by hojność * pogan stała się godną przyjęcia

oraz została uświęcona w Duchu Świętym. 17 Mam więc od Boga chlubę w Jezusie Chry-

stusie. 18 Gdyż nie odważę się mówić o czymś, czego - ku posłuszeństwu pogan dla Sło-

wa - nie sprawił Chrystus przez moje zwiastowanie oraz działanie 19 w mocy znaków i cu-

dów, w mocy Ducha Boga. Tak, abym Ewangelią Chrystusa wypełnił tereny od Jerozoli-

my i wokół, aż do Iirii *. 20 Lecz tam starając się ewangelizować, gdzie nie został nazwany

Chrystus, abym nie budował na cudzym fundamencie, 21 lecz tak, jak jest napisane:

Ukarze się tym, którym nie zostało o Nim oznajmione, oraz zrozumieją ci, którzy nie

pojmują. Izajasz 52,1522 Dlatego doznawałem wielu przeszkód w tym, aby do was przyjść. 23 Zaś teraz, już nie

trzymając się miejsca w tych okolicach, ale mając od wielu lat pragnienie, by do was

przybyć; 24 przyjdę do was, jeśli kiedyś pójdę do Hiszpanii. Gdyż kiedy będę przechodził,

mam nadzieję was zobaczyć i przez was zostać tam wysłanym; jeśli najpierw, po części,

zostanę wami nasycony. 25 A teraz idę do Jerozolimy, służąc świętym. 26 Bowiem upodo-

bała sobie Macedonia oraz Achaja, aby zrobić pewną wspólnotę dla ubogich, świętych w

Jerozolimie. 27 Upodobały sobie, ponieważ są ich dłużnikami. Bo jeśli poganie stali się ich

duchowymi wspólnikami - więc są dłużni służyć im w cielesnych *. 28 Zatem gdy to wyko-

nam i potwierdzę dla nich ten plon, pójdę sobie przez was do Hiszpanii. 29 A wiem, że

przychodząc do was - przyjdę w pełni uwielbienia dla Ewangelii Chrystusa. 30 Ale proszę

was, bracia, przez naszego Pana Jezusa Chrystusa oraz przez miłość Ducha, by mi po-

magać w modlitwach za mnie do Boga. 31 Abym został uchroniony od niewierzących w

Judei, a moja służba dla Jerozolimy by była chętnie przyjmowana przez świętych. 32

Abym też, dzięki woli Boga, przyszedł do was w radości oraz doznał odpoczynku razem z

wami. 33 A Bóg pokoju niech będzie z wami wszystkimi. Amen.

*15,1 także: zabrać*15,8 dokładnie: obrzezania*15,16 także: dobrodziejstwo; ofiara*15,19 kraina nad Adriatykiem

*15,27 dotyczących cielesnej natury

16. Polecam wam Febę, naszą siostrę, która jest sługą zboru w Kenchrach, 2 abyście ją

przyjęli w Panu, w sposób godny świętych, i abyście przy niej stanęli, w jakiejkolwiek by

was potrzebowała sprawie. Bowiem i ona stała się opiekunką wielu oraz mnie samego. 3

Pozdrówcie Pryscyllę i Akwilę, moich współpracowników w Jezusie Chrystusie. 4 Tych,

którzy nadstawiali swą szyję za moje życie, którym nie ja sam dziękuję, ale całe zgroma-

dzenie wybranych z pogan. 5 Pozdrówcie także zbór w ich domu. Pozdrówcie mego umi-

łowanego Epeneta, który jest pierwociną Achai dla Chrystusa. 6 Pozdrówcie Marię, która

wiele dla was pracowała. 7 Pozdrówcie Andronika i Juniasa, moich krewnych oraz moich

współjeńców, którzy są znaczni pomiędzy apostołami, i którzy się przede mną urodzili w

Chrystusie. 8 Pozdrówcie Ampliasa, mojego umiłowanego w Panu. 9 Pozdrówcie Urbana,

naszego współpracownika w Chrystusie oraz mego umiłowanego Stachysa. 10 Pozdrów-

cie doświadczonego w Chrystusie Apellesa. Pozdrówcie tych od Arystobula. 11 Pozdrów-

cie Herodiona, mego krewnego. Pozdrówcie tych od Narcyssa, którzy są w Panu. 12 Po-

zdrówcie Tryfenę i Tryfosę, trudniące się w Panu. Pozdrówcie umiłowaną Persydę, która

wielce się utrudziła w Panu. 13 Pozdrówcie wybranego w Panu Rufa oraz matkę - jego i

moją. 14 Pozdrówcie Asynkryta, Flegonta, Hermasa, Patrobę, Hermena i braci razem z

nimi. 15 Pozdrówcie Filologa i Julię, Nerego i jego siostrę, Olimpa i wszystkich świętych

razem z nimi. 16 Pozdrówcie jedni drugich w świętym pocałunku. Pozdrawiają was zgro-

madzenia wybranych Chrystusa.17 Ale proszę was, bracia, aby obserwować tych, co czynią podziały i zgorszenia wbrew

nauce, której wyście się nauczyli; nawet odwróćcie się od nich. 18 Bo tacy nie służą na-

szemu Panu Jezusowi Chrystusowi, ale swojemu brzuchowi; także zwodzą serca nie-

winnych pośród pięknej mowy i sławy. 19 Gdyż wasze posłuszeństwo doszło do wszyst-

kich. Zatem, raduję się z was, ale chcę, byście byli roztropnymi względem szlachetnego

*, a prostodusznymi względem złego. 20 Zaś Bóg pokoju szybko zetrze szatana pod wa-

szymi stopami. Łaska Pana naszego Jezusa Chrystusa z wami. Amen. 21 Pozdrawia was Tymoteusz, mój współpracownik oraz Lucjusz, Jazon i Sospater, moi

krewni. 22 Pozdrawiam was w Panu, ja, Tercjusz, piszący ten list. 23 Pozdrawia was Ga-

jus, mój gospodarz oraz całego zboru. Pozdrawia was Erastus, zarządca miasta oraz

brat Kwartus. 24 Łaska naszego Pana Jezusa Chrystusa z wami wszystkimi. Amen. 25 A

Temu, który może was utwierdzić w zgodzie z moją Ewangelią oraz kazaniem Jezusa

Chrystusa, z powodu odsłonięcia tajemnicy przemilczanej od wiecznych czasów, 26 a te-

raz, według postanowienia wiecznego Boga objawionej dla pism prorockich ku posłu-

szeństwu wiary, tej danej do poznania wszystkim narodom - 27 jedynemu, mądremu

Bogu, chwała na wieki przez Jezusa Chrystusa. Amen.

*16,19 także: dobrego, przydatnego, zdrowego, sprawiedliwego, prawego, doskonałego

1 Do Koryntian

Pierwszy list do Koryntian

1. Paweł, powołany przez wolę Boga apostoł Jezusa Chrystusa oraz brat Sostenus, 2

do zgromadzenia wybranych Boga, które jest w Koryncie, uświęconym * w Jezusie Chry-stusie, powołanym świętym, razem ze wszystkimi, co wzywają - w każdym ich oraz na-szym miejscu ** - Imienia Pana naszego Jezusa Chrystusa; 3 łaska wam i pokój od Boga, naszego Ojca oraz Pana Jezusa Chrystusa.4 Zawsze dziękuję za was mojemu Bogu z powodu danej wam w Jezusie Chrystusie ła-ski Boga, 5 że zostaliście w nim uczynieni bogatymi, w każdym słowie oraz wszelkim wyższym poznaniu *, 6 w miarę tego jak zostało w was utrwalone * świadectwo Chrystu-sa. 7 Tak, że nie jesteście słabszymi w żadnym darze, wyczekując objawienia * naszego Pana, Jezusa Chrystusa. 8 Tego, który was też umocni aż do końca, jako wolnych od za-rzutów * w dniu Pana naszego Jezusa Chrystusa. 9 Wierny jest Bóg, przez którego zo-staliście powołani do wspólnoty * Jego Syna, a naszego Pana - Jezusa Chrystusa.10 Ale proszę was, bracia, przez Imię naszego Pana Jezusa Chrystusa, abyście wszyscy to samo mówili i nie było między wami rozłamów *, ale byście byli wyposażeni w tę samą myśl oraz w ten sam cel. 11 Gdyż przy domownikach Chloe zostało mi o was dowiedzio-ne, moi bracia, że są między wami spory *. 12 A mówię to, ponieważ każdy z was powia-da: Ja jestem Pawła, ja Apollosa, zaś ja Kefasa; a ja Chrystusa. 13 Czy Chrystus jest po-dzielony *? Czy został za was ukrzyżowany Paweł, lub w imię Pawła zostaliście ochrzczeni? 14 Dziękuję Bogu, że nikogo z was nie ochrzciłem z wyjątkiem Kryspusa i Gajusa, 15 aby ktoś nie powiedział, że zostaliście ochrzczeni względem mego imienia. 16

A, ochrzciłem też dom Stefanasa; nadto nie wiem, czy kogoś innego ochrzciłem. 17 Bo-wiem Chrystus nie posłał mnie chrzcić - ale głosić Dobrą Nowinę. Nie w życiowej mądro-ści * słowa, aby nie został zniweczony krzyż Chrystusa. 18 Gdyż słowo krzyża jest głupotą * dla tych, co giną; ale dla nas, którzy jesteśmy ratowa-ni, jest mocą Boga. 19 Ponieważ jest napisane: Zniszczę mądrość mądrych, a rozum * rozumnych odrzucę. Izajasz 29,11; Abdiasz 8 20 Gdzież jest mądry? Gdzie uczony w Pi-śmie? Gdzie badacz tego wieku? Czyż Bóg nie uczynił głupią mądrości tego świata? 21

Bo skoro świat, przez mądrość, nie poznał Boga w mądrości Boga - Bóg postanawia * zbawić wierzących poprzez głupotę ogłaszania. 22 Więc kiedy Żydzi żądają znaków, a Grecy szukają życiowej mądrości, 23 my ogłaszamy Chrystusa ukrzyżowanego, dla Ży-dów pewnie obrazę *, zaś dla Greków głupotę; 24 ale dla samych powołanych, zarówno Żydów jak i Greków - Chrystusa, przejaw mocy * Boga oraz mądrości Boga. 25 Ponieważ niedorzeczne Boga jest mądrzejsze od ludzi, a słabe Boga jest silniejsze od ludzi.26 Popatrzcie na wasze powołanie, bracia, że niewielu jest mądrych według ciała we-wnętrznego *, niewielu silnych, niewielu szlachetnie urodzonych. 27 Ale Bóg wybrał sobie to głupie świata, aby zawstydzić mądrych; Bóg też wybrał sobie to słabe świata, aby za-wstydzić silne. 28 Bóg także wybrał sobie to nisko urodzone świata, zlekceważone, to nie-istniejące, by wniwecz obrócić istniejące; 29 aby się nie przechwalała * wobec Niego żad-na cielesna natura. 30 Ale wy jesteście z * Niego w Jezusie Chrystusie, który stał się dla nas mądrością ** od Boga, sprawiedliwością, lecz także uświęceniem i odkupieniem, 31

aby było, jak jest napisane: Kto się przechwala - w Panu niech się przechwala. Jere-miasz 9,23

*1,2 co znaczy: będących świętymi (oddzielonymi, czystymi); odłączonych, jako poświęconych Bogu**1,2 także: okolicy, okazji, sposobności

*1,5 także: wiedzy, mądrości

*1,6 także: umocnione, potwierdzone

*1,7 także: odkrycia, odsłonięcia, wyjawienia

*1,8 także: nienagannych, niespornych

*1,9 także: związku, połączenia, uczestnictwa

*1,10 także: rozdarć, niezgodności poglądów

*1,11 także: kłótnie, walki

*1,13 także: rozbity, rozczłonkowany, podzielony na obozy

*1,17 także: zręczności, wiedzy, uczoności

*1,18 także: szaleństwem

*1,19 także: inteligencję, wiedzę, znajomość

*1,21 także: jest gotowy, chce

*1,23 także: zgorszenie

*1,24 także: cudu, znaczenia

*1,26 także: osobowości opartej na cielesnej naturze, cielesnej natury

*1,29 także: chełpiła, chlubiła

*1,30 także: z powodu, od

**1,30 także: umiejętnością życia, wiedzą, nauką

2. A ja, bracia, kiedy do was przyszedłem oraz zwiastowałem wam świadectwo Boga, nie przyszedłem z powodu wybitności * mowy lub mądrości. 2 Gdyż postanowiłem nie wi-dzieć niczego TR w was, za wyjątkiem Jezusa Chrystusa i to ukrzyżowanego. 3 Ja zatem, pojawiłem się przy was w słabości, w bojaźni i w wielkim drżeniu, 4 zaś moje słowo oraz kazanie nie było w ujmujących słowach mądrości ludzi, ale w dowodzie Ducha i mocy, 5

aby wasza wiara nie była w mądrości ludzi, ale w mocy Boga.6 Przez dojrzałych * mówimy mądrość; ale nie mądrość tego świata **, ani władców tego świata **, którzy się wniwecz obracają; 7 ale w tajemnicy mówimy mądrość Boga, tą, co jest zakryta, którą Bóg przed wiekami przeznaczył dla naszej chwały; 8 której nikt z wład-ców tego świata nie poznał, bo gdyby poznali, to by nie ukrzyżowali Pana chwały. 9 Lecz mówimy jak jest napisane: Czego oko nie ujrzało i ucho nie usłyszało, i do serca czło-wieka nie weszło, to przygotował Bóg tym, co Go miłują. Izajasz 64,4 10 Bóg nam to obja-wił przez swojego Ducha; bo Duch bada wszystko, także głębie * Boga. 11 Bo któż z ludzi zna te * człowieka, jeśli nie duch człowieka, co w nim jest? Także tych * Boga nikt nie poznał, tylko Duch Boga. 12 Ale my nie otrzymaliśmy ducha świata, ale Ducha od Boga, byśmy znali te rzeczy darowane nam przez Boga; 13 o których też mówimy nie w wyuczo-nych słowach ludzkiej mądrości - ale w nauczonych przez Ducha Świętego, porównując * duchowe do duchowych. 14 Zaś człowiek zmysłowy nie przyjmuje tych Ducha Boga, bo są mu głupotą i nie może zrozumieć, że są badane * duchowo. 15 Ale duchowy bada wszystko, zaś sam nie jest osądzany * z powodu ** niczego. 16 Bowiem kto poznał myśl * Pana, kto Go pouczy? A my mamy sposób myślenia * Chrystusa.

*2,1 także: wyniosłości, zwierzchnictwa, władzy, godności

*2,6 także: dorosłych, w pełni ukształtowanych

**2,6 także: pokolenia, doczesności, wieku

*2,10 także: ogromy

*2,11 w manuskryptach - rodzajnik*2,13 także: łącząc, zestawiając, tłumacząc

*2,14 także: osądzane, oceniane

*2,15 jak *2,14

**2,15 także: na skutek

*2,16 także: rozum, intelekt, mądrość, usposobienie, sposób myślenia

3. Także ja, bracia, nie mogłem wam mówić jako duchowym, ale jako wewnętrznie ciele-snym, jak niemowlętom w Chrystusie. 2 Napoiłem was mlekiem - nie pożywieniem, bo jeszcze nie byliście w stanie, ale i teraz jeszcze nie możecie, 3 bo wewnętrznie jesteście jeszcze cieleśni. Gdyż są wśród was: Zazdrość *, kłótnia ** i podział ***. Czyż nie jeste-ście wewnętrznie cieleśni i żyjecie według cielesnego człowieka? 4 Bo gdy ktoś mówi: Ja jestem Pawła, a drugi: Ja Apollosa, czyż nie jesteście wewnętrznie cieleśni? 5 Kim więc,

jest Paweł? A kim Apollos? Tylko inaczej sługami, przez których uwierzyliście, oraz tymi, jak Pan każdemu dał. 6 Ja zaszczepiłem, Apollos podlewał, ale wzrost dał Bóg. 7 Tak, że ani ten, co zaszczepia nie jest kimś, ani ten, co podlewa - ale Bóg, który daje wzrost. 8

Ale ten, co zaszczepia oraz ten, co podlewa są jednym i każdy weźmie swoją zapłatę * według własnego trudu. 9 Gdyż jesteśmy pomocnikami Boga; polem * Boga, jesteście budowlą Boga.10 Według łaski Boga, która została mi dana, założyłem fundament podobnie jak mądry budowniczy, lecz kto inny na nim buduje. Ale niech każdy uważa jak nadbudowuje. 11

Gdyż innego fundamentu nikt nie może położyć, na równi z tym, co jest ustanowiony i którym jest Jezus Chrystus. 12 A czy ktoś na tym fundamencie nadbudowuje złotem, sre-brem, kosztownymi kamieniami, drewnem, sianem, słomą, 13 każdego praca stanie się jawna, bo w ogniu zostanie objawiona; gdyż ów dzień * ją pokaże i ogień wypróbuje jaką jest praca. 14 Jeśli czyjaś praca pozostanie - ta, którą nadbudował - ten otrzyma nagrodę. 15 Jeśli czyjaś praca spłonie - ten poniesie stratę; jednak on sam będzie zbawiony, ale tak tylko jak wśród * ognia. 16 Nie wiecie, że jesteście Świątynią Boga oraz że Duch Boga w was mieszka? 17 A jeśli ktoś skaża * Świątynię Boga - tego Bóg niszczy, bowiem przyby-tek Boga, którym wy jesteście, jest święty. 18 Niech nikt nie zwodzi samego siebie; jeśli ktoś między wami uważa, że jest mądry na tym świecie, niech się stanie głupi *, aby mógł stać się mądrym. 19 Bo mądrość tego świata jest głupotą u Boga, ponieważ jest napisane: Ten, który łapie mądrych w ich chy-trości *. Job 5,13 20 I znowu: Pan poznaje dyskusje * mądrych, że są próżne **. Psalm 94,11 21 Tak, że niech się nikt nie przechwala między ludźmi; bo wszystko jest wasze, 22

czy Paweł, czy Apollos, czy Kefas, czy świat, czy życie, czy śmierć, czy rzeczy nastałe obecnie, czy te, co mają nastąpić; wszystko jest wasze; 23 zaś wy Chrystusa, a Chrystus Boga.

*3,3 także: gwałtowność, zawiść

**3,3 także: spór, walka, niezgoda

***3,3 także: bunt

*3,8 także: nagrodę, karę

*3,9 także: posiadłością ziemską

*3,13 także: czas, termin

*3,15 także: z powodu

*3,17 także: gubi, pustoszy, gwałci, niszczy

*3,18 także: niedorzeczny

*3,19 także: przebiegłości, nikczemności, podstępności, złośliwości

*3,20 także: myśli, opinie, rozważania

**3,20 także: głupie, bezużyteczne, puste

4. Tak tylko niech nas człowiek uważa - jako poddanych Chrystusa i szafarzy tajem-nic Boga. 2 Wśród szafarzy już tutaj jest wymagane *, aby każdy mógł być znaleziony wiernym **. 3 A dla mnie jest za najmniejszą sprawę, gdybym przez was miał zostać oce-niony, albo przez ludzki trybunał. Przecież ani nie osądzam samego siebie, 4 gdyż nicze-go we mnie nie mogę zobaczyć - lecz nie w tym jestem uznany za sprawiedliwego; zaś tym, który mnie ocenia, jest Pan. 5 Tak, że nie osądzajcie czegoś przed czasem, aż przyjdzie Pan, który oświetli * sekretne ciemności oraz wyjawi zamiary ** serc; a wtedy każdy będzie miał uznanie od Boga. 6 Zaś dla was, bracia, na mnie i Apollosa przenio-słem * tamte sprawy, abyście się wśród nas nauczyli, niczego nie rozumieć ** ponad to, co jest napisane. By w stosunku do innego brata, ani jeden się nie nadymał próżnością nad drugiego. 7 Bowiem kto cię oddziela? A co masz, czego nie wziąłeś? Zaś jeśli wzią-łeś, dlaczego się przechwalasz, jakbyś nie wziął? 8 Jesteśmy już nasyceni *, już się wzbogaciliście; bez nas panujecie, i obyście naprawdę królowali, i abyśmy my razem z wami panowali. 9 Gdyż myślę, że nas, apostołów, Bóg najlichszymi obwołał, jakby skaza-

nymi na śmierć, bo staliśmy się widowiskiem dla świata, aniołów i ludzi. 10 Myśmy głupi z powodu * Chrystusa - zaś wy mądrzy ** w Chrystusie; myśmy słabi - zaś wy silni; wy wspaniali *** - zaś my pogardzani. 11 W tej chwili, aż do tej pory, i łakniemy, i pragniemy, i jesteśmy nadzy, i jesteśmy policzkowani, i jesteśmy wędrowcami, 12 pracujemy zarabia-jąc własnymi rękami; znieważani - błogosławimy, prześladowani - wytrzymujemy, 13 ob-rzucani oszczerstwami - wzywamy *; staliśmy się jakby odpadkami ** tego świata, śmie-ciami wszystkich, aż do teraz.14 Piszę to, nie aby was zawstydzić, lecz przemawiając do rozumu *, jako moim umiłowa-nym dzieciom. 15 Bo choćbyście mieli bardzo dużo nauczycieli * w Chrystusie, ale macie niewielu rodziców; bowiem, przez Ewangelię, ja was wydałem w Jezusie Chrystusie.16 Zatem zachęcam was - stawajcie się moimi naśladowcami. 17 Z tego powodu posłałem wam Tymoteusza, który jest moim umiłowanym dzieckiem oraz wiernym w Panu; ten wam przypomni moje drogi * w Chrystusie, jak wszędzie, w każdym zgromadzeniu wy-branych nauczam. 18 Ale ponieważ ja do was nie przychodzę, niektórzy nadęli się próż-nością. 19 Lecz przyjdę do was szybko, jeśli Pan zechce, i poznam, nie mowę tych nadę-tych - ale moc. 20 Bowiem Królestwo Boga nie przejawia się w mowie - ale w mocy. 21 Co chcecie? Mam do was przyjść przy pomocy pastuszego kija, czy w duchu miłości i ła-godności?

*4,2 także: pożądane, badane

**4,2 także: mającym wiarę, godnym zaufania

*4,5 także: wyjawi, obwieści, objaśni

**4,5 także: cele, wole, zgody

*4,6 także: zastosowałem, przekształciłem

**4,6 także: myśleć, sądzić, mniemać, wiedzieć, być świadomym, mieć na celu

*4,8 także: napełnieni, zadowoleni

*4,10 także: dla, dzięki, przez

**4,10 także: rozumni, rozsądni, roztropni

***4,10 także: sławni, szanowani, cieszący się uznaniem, znakomici, zaszczytni

*4,13 także: zapraszamy, zachęcamy, pobudzamy, prosimy

**4,13 także: wyrzutkami, śmieciami, brudami

*4,14 także: napominając, ostrzegając

*4,15 także: odprowadzających do szkoły

*4,17 także: nauki

5. Ogólnie słychać o cudzołóstwie między wami i to o takim cudzołóstwie, które nawet wśród pogan nie jest nazywane *; że ktoś ma żonę ojca. 2 A wy jesteście nadęci próżno-ścią oraz wcale, bardziej się nie smucicie, aby z pośród was pozbyć * się sprawcy tego czynu? 3 Bo oto ja, będąc nieobecny ciałem, ale obecny duchem, więc jak gdyby będąc obecny - już oddzieliłem * tego, który tak to uczynił, 4 w Imieniu Pana naszego Jezusa Chrystusa. Zbierzcie was i mojego ducha, oraz z mocą naszego Pana Jezusa Chrystu-sa, 5 oddajcie * takiego szatanowi na zniszczenie ** cielesnej natury, aby duch mógł zo-stać zachowany przy życiu w dniu Pana Jezusa. 6 Nie jest szlachetna ta wasza chluba. Nie wiecie, że mało znaczący kwas całe ciasto zakwasza? 7 Wyczyśćcie dawny kwas, abyście byli nowym ciastem, w miarę tego jak jesteście przaśni *; gdyż i na naszą Pas-chę ** Chrystus za nas został zabity na ofiarę. 8 Tak, że powinniśmy świętować nie w starym kwasie zła * i niegodziwości **, ale w przaśnikach *** czystości **** i prawdy. 9

Napisałem wam w liście, aby się nie mieszać * z nierządnymi. 10 Ale nie z nierządnymi tego świata w ogóle, lub chciwcami, rabusiami, czy też z bałwochwalcami - gdyż byliby-ście zobowiązani zaraz wyjść ze świata. 11 Ale teraz wam napisałem, aby się nie mieszać w takim przypadku, gdyby ktoś, nazywając się bratem - był nierządnym, chciwcem, lub bałwochwalcą, albo rzucającym obelgi, czy też pijakiem lub rabusiem; aby z takim i ra-zem nie jeść. 12 Gdyż po co mi oddzielać * tych z zewnątrz? Czyż nie wy oddzielacie tych

wewnątrz? 13 Zaś tych z zewnątrz osądzi Bóg. Pozbądźcie się * niegodziwca spośród was samych.

*5,1 składniej: nie ma nazwy

*5,2 także: podnieść do góry

*5,3 także: rozsądziłem, postanowiłem

*5,5 także: wydajcie, przekażcie, pozostawcie

**5,5 także: ruinę, zagładę

*5,7 co znaczy: nie zakwaszeni**5,7 co znaczy: Ominięcie (od gniewu)*5,8 także: występku, krzywdy, cierpienia

**5,8 także: łajdactwa

***5,8 dosłownie: w przaśnych

****5,8 także: prawości, szczerości

*5,9 także: łączyć, utrzymywać stosunki

*5,12 także: badać, sądzić, oceniać, rozstrzygać, postanawiać

*5,13 także: podnieście do góry

6. Ktoś z was się odważa, mając sprawę przeciw drugiemu, sądzić się przed niespra-wiedliwymi, a nie przed świętymi? 2 Czyż nie wiecie, że święci będą sądzić świat? A jeśli świat jest przez was sądzony, czy jesteście niegodni najmniejszych sądów? 3 Nie wiecie, że będziemy sądzić aniołów, a cóż dopiero sprawy doczesne? 4 Zatem jeśli macie docze-sne rozstrzygnięcia, to jako sędziów sadzajcie tych zlekceważonych * w zgromadzeniu wybranych. 5 Ku zawstydzeniu wam to mówię. Tak dalece nie ma pomiędzy wami, mię-dzy tymi, co są w środku, żadnego mądrego, który będzie mógł rozsądzić swojego brata? 6 A brat sądzi się z bratem, i to przed niewierzącymi *? 7 Zatem już to, rzeczywiście, jest wśród was niepowodzeniem, że macie sądy sami z sobą. Czemu raczej nie znosicie krzywdy? Czemu raczej nie dajecie się obrabować? 8 Ale to wy krzywdzicie oraz dopusz-czacie się oszustwa, i to względem braci. 9 Czyż nie wiecie, że niesprawiedliwi nie odzie-dziczą Królestwa Boga? Nie prowadźcie na manowce; ani rozpustnicy, ani bałwochwal-cy, ani cudzołożnicy, ani zmysłowi *, ani mężołożnicy **, 10 ani oszuści *, ani chciwcy, ani pijacy, ani rzucający obelgi, ani rabusie nie odziedziczą Królestwa Boga. 11 A tacy niektó-rzy byli; ale się obmyliście, ale zostaliście uświęceni, ale zostaliście uznani za sprawiedli-wych w Imieniu Pana Jezusa i w Duchu naszego Boga. 12 Wszystko mi wolno, ale nie wszystko jest pożyteczne; wszystko mi wolno, ale ja nie będę pod władzą * z powodu ** czegoś ***. 13 Pokarmy są dla brzucha, a brzuch dla pokarmów; ale Bóg i to, i tamte wni-wecz obróci. Zaś ciało nie jest dla cudzołóstwa, ale dla Pana, a Pan dla ciała. 14 Zaś Bóg i Pana wskrzesił, i nas obudzi dzięki swej mocy. 15 Nie wiecie, że wasze ciała są członka-mi Chrystusa? Zatem, czy po podniesieniu do góry członków Chrystusa, mam je uczynić członkami prostytutki? Nie może być! 16 Lub nie wiecie, że kto się łączy z prostytutką, jest z nią w czasie złączenia jednym ciałem? Bo mówi: Dwoje będą ku jednej, cielesnej naturze. I Mojżesza 2,24 17 Zaś kto się łączy z Panem, jest z nim w czasie złączenia jed-nym Duchem. 18 Wystrzegajcie się prostytucji. Wszelki grzech, który mógłby uczynić człowiek jest na zewnątrz * ciała; zaś kto uprawia prostytucję grzeszy co do własnego ciała. 19 Czyż nie wiecie, że wasze ciało jest świątynią Ducha Świętego, który jest w was i którego macie od Boga? I nie jesteście was samych, 20 gdyż zostaliście kupieni dla sza-cunku *; zatem wynoście Boga w waszym ciele i w waszym duchu, które są Boga.

*6,4 także: za nic uważanych

*6,6 także: nie budzącymi zaufania

*6,9 także: rozwiąźli, miękcy, delikatni

**6,9 także: homoseksualiści

*6,10 także: złodzieje

*6,12 także: będę miał władzy

**6,12 także: na skutek, wśród

***6,12 także: kogoś

*6,18 także: bez, poza, oprócz

*6,20 także: zaszczytu, nagrody, godności

7. A o tym, co mi napisaliście: Szlachetnie jest dla człowieka nie dotykać niewiasty; 2

ale z powodu prostytucji *, niech każdy ma swoją żonę, a każda kobieta niech ma swoje-go męża. 3 Mąż niech oddaje żonie winną życzliwość, i podobnie też żona mężowi. 4 Nie żona włada własnym ciałem - ale mąż; i podobnie, także nie mąż włada własnym ciałem - ale żona. 5 Nie pozbawiajcie się wzajemnie; chyba, że z uzgodnienia, do czasu, aby od-dać się modlitwie i poście, a potem znowu razem się zejdźcie, aby was szatan nie do-świadczył z powodu waszego braku opanowania *. 6 Lecz mówię to z wyrozumiałości, a nie z powodu nakazu. 7 Chciałbym też, żeby wszyscy ludzie byli tacy jak ja; ale każdy ma własny dar od Boga, ten taki, a ten tylko taki.8 Więc mówię nieżonatym i wdowcom, że jest im szlachetnie, jeśli mogą trwać * jak i ja. 9

A jeśli nie panują nad sobą, niech zawrą małżeństwo, bo lepiej jest się zaślubić, niż być roznamiętnionym *. 10 Zaś zaślubionym nakazuję, nie ja, ale Pan, by kobieta nie odłączała się od mężczyzny. 11 A jeśli chciała się odłączyć, niech trwa niezamężna, lub niech się pojedna z mężem; a mąż niech nie odrzuca żony. 12 Zaś pozostałym ja mówię, nie Pan; jeżeli jakiś brat ma niewierzącą żonę, a ta zgadza się z nim żyć, niech jej nie odrzuca. 13

A jeśli jakaś żona ma niewierzącego męża, a on zgadza się z nią żyć, niechaj go nie od-rzuca. 14 Bowiem niewierzący mąż jest uświęcony w * żonie, a niewierząca żona jest uświęcona w mężu; gdyż inaczej wasze dzieci byłyby nieczyste, a teraz są święte *. 15

Zaś jeśli niewierzący się odłącza, niech się odłącza, w takich przypadkach brat albo sio-stra nie jest poddanym *; jednak Bóg was powołał w pokoju. 16 Bo, co ty wiesz kobieto? TR Czy ocalisz męża od śmierci *? Albo, co ty wiesz mężczyzno? TR Czy ocalisz żonę od śmierci *? 17 Lecz tylko tak, jak każdemu Bóg przeznaczył i jak każdego Pan powołał - tak niech żyje; tak to też porządkuję * we wszystkich zborach. 18 Został ktoś powołany jako obrzezany? Niech nie naciąga sobie napletka. Został ktoś powołany w nieobrzezaniu? Niech się nie obrzezuje. 19 Samo obrzezanie jest niczym oraz nieobrzezanie jest niczym, ale zachowywanie * poleceń Boga. 20 Niech każdy trwa w tym powołaniu, w którym został powołany. 21 Zostałeś powołany jako niewolnik? Niech cię to nie martwi; ale jeśli możesz być wolny, to raczej z tego korzystaj. 22 Bo powołany w Panu niewolnik - jest wolnym Pana; podobnie, powołany wolnym - jest niewolnikiem Chrystusa. 23 Dla zaszczytu * zo-staliście kupieni; nie stawajcie się niewolnikami ludzi. 24 Każdy, w czym został powołany, bracia, w tym niechaj trwa przy Bogu.25 Zaś odnośnie dziewic * nie mam nakazu Pana; ale wydaję opinię, ponieważ gdy od Pana dostąpiłem litości **, pozostaję człowiekiem godnym zaufania ***. 26 Uważam więc, że jest to stosowne dla człowieka z powodu nastałego obecnie utrapienia, że tak jest szlachetnie. 27 Jesteś związany z żoną? Nie szukaj rozwiązania *. Jesteś uwolniony od żony? Nie szukaj kobiety. 28 Zaś jeśli się zaślubisz - nie zgrzeszyłeś; a jeśli panna się za-ślubi - nie zgrzeszyła; ale tacy będą mieć utrapienie w ciele wewnętrznym, a ja was oszczędzam. 29 I mówię to, bracia, gdyż pozostały czas jest skrócony; w końcu po to, aby i ci, co mają żony - byli jak nie mający; 30 a ci, co płaczą - jak nie płaczący; a ci, co się ra-dują - jak się nie radujący; a ci, co kupują - jak nie posiadający *; 31 a ci, co posługują się światem - jak go nie używający; bowiem przemija forma * tego świata. 32 A chcę, byście TR byli bez trosk. Nieżonaty zajmuje się tymi sprawami, które są Pana - jak zadowolić Pana; 33 zaś żonaty zajmuje się tymi świata - jak zadowolić żonę. 34 Panna i mężatka two-rzą dwa obozy. Niezamężna zajmuje się tymi Pana, aby mogła być czysta ciałem i du-chem; zaś poślubiona zajmuje się tymi świata, aby mogła zadowolić męża. 35 A mówię to, odnośnie TR bycia pożytecznym; nie by nałożyć wam sidło, ale dla ustawicznej znakomito-ści i wytrwałości przy Panu. 36 Jeśli ktoś uważa, że niewłaściwie się zachowuje wobec

swojej panny - gdyby była się starzejącą, oraz tak musiało się stać - niech czyni co chce, nie zgrzeszy; niech się poślubiają. 37 A kto niewzruszenie postanowił w sercu, nie mając konieczności, ale mając władzę nad własną wolą, i rozstrzygnął to w swoim sercu, aby strzec swojej dziewicy - szlachetnie uczyni. 38 Tak, że dobrze czyni ten, kto swą pannę wydaje za mąż; ale lepiej czyni ten, kto nie wydaje za mąż. 39 Żona jest związana zwycza-jem * do tego czasu, aż jej mąż żyje; a jeśli zasnął **, jest wolna dla tego, z którym chce zostać zaślubioną, ale jedynie w Panu. 40 Zaś jest błogosławioną *, jeśliby wytrwała w ten sposób, w zgodzie z moją radą; a uważam, że ja także mam Ducha Boga.

*7,2 także: nierządu

*7,5 także: niemocy, braku siły

*7,8 także: pozostać w tym samym stanie

*7,9 także: płonąć, być podnieconym, być wypalanym

*7,14 także: przy, przez

**7,14 co znaczy: czyste i oddzielone*7,15 także: niewolnikiem

*7,16 także: uratujesz, zbawisz

*7,17 także: nakazuję

*7,19 także: strzeżenie, przestrzeganie

*7,23 także: szacunku, honoru, wartości

*7,25 także: panien

**7,25 także: miłosierdzia

***7,25 także: wiernym, wierzącym, mającym wiarę

*7,27 także: uwolnienia, rozwodu

*7,30 także: zatrzymujący, zawładniający

*7,31 także: kształt, postać

*7,39 także: prawem

**7,39 także: umarł

*7,40 także: szczęśliwą

8. Zaś o rzeczach ofiarowanych wizerunkom * wiemy, że wszyscy mamy wyższe po-znanie **. Wyższe poznanie nadyma próżnością, a miłość buduje ***. 2 Ale jeśli ktoś uważa, że coś wie * - jeszcze nic nie wie, jak należy wiedzieć. 3 A jeśli ktoś miłuje Boga, ten jest od * Niego przekonany. 4 Zatem odnośnie pokarmów ofiarowanych wizerunkom wiemy, że wizerunek * na świecie jest niczym i że nikt nie jest Bogiem, tylko Jeden. 5 A jeśli nawet - czy to w Niebie, czy na ziemi - są nazywani bogami, czyli jak gdyby są liczni bogowie oraz liczni panowie; 6 ale dla nas jest jeden Bóg Ojciec, z którego wszystko, a my dla * Niego, i jeden Pan Jezus Chrystus, przez ** którego wszystko, a my przez ** Niego. 7 Ale nie we wszystkich jest wyższe poznanie; a niektórzy, z ich sumieniem, aż do teraz jedzą to, jak gdyby ofiarowane wizerunkom, zaś ich sumienie - będąc chore - jest splamione *. 8 Choć pokarm nas nie postawi przy Bogu; ani wtedy, gdy nie zjedliśmy, ani TR wtedy, kiedy zjedliśmy; zatem nie pozostajemy w tyle. 9 Ale uważajcie, by przypadkiem ta wasza wolność nie stała się zgorszeniem * słabych. 10 Gdyż jeśli ktoś by cię ujrzał - a masz wyższe poznanie - gdy zajmujesz miejsce przy stole w świątyni bałwana, czyż su-mienie tego, który jest słabym, nie nabierze śmiałości do jedzenia potraw ofiarowanych wizerunkom? 11 Bo ten słaby, dla którego umarł Chrystus, jest zagubiony w twoim wyż-szym poznaniu. 12 I tak, stając się winnym * względem braci oraz raniąc ich chore sumie-nie, stajecie się winni względem Chrystusa. 13 Dlatego jeśli potrawa gorszy mojego brata, nie powinienem jeść mięsa aż do wieczności, abym nie zgorszył mojego brata.

*8,1 także: ofiarach bałwochwalczych

**8,1 także: mądrość (od Boga)***8,1 także: podnosi, ulepsza, opiera coś na czymś, nabiera śmiałości

*8,2 ; *8,3 także: zna, umie, potrafi

**8,3 także: na skutek, wśród

*8,4 także: obraz, figura, posąg, bałwan

*8,6 także: ku

**8,6 także: dla, z powodu, wśród

*8,7 także: skażone, zepsute, zdemoralizowane

*8,9 także: przyczyną potknięcia, przeszkodą, obrazą, skaleczeniem

*8,12 także: grzesząc, chybiając celu

9. Nie jestem apostołem? Nie jestem wolny? Czy nie ujrzałem Jezusa, naszego Pana? A wy nie jesteście moim wynikiem dzieła * w Panu? 2 Choć nie byłem apostołem innych - ale jestem waszym; bo jesteście pieczęcią mojego apostolstwa w Panu. 3 Taka jest moja obrona względem tych, którzy mnie oczerniają. 4 Czyż nie mamy wolności, aby zjeść i wypić? 5 Czyż nie mamy wolności, by zabierać ze sobą siostry - kobiety *, podobnie jak pozostali apostołowie oraz bracia Pana i Kefas? 6 Czy tylko ja jeden i Barnabasz nie mamy wolności, by się nie trudzić? 7 Czy kto kiedy służy w wojsku na własnym żołdzie? Kto sadzi winnicę, a nie spożywa jej owocu? Albo kto pasie trzodę, a nie je z mleka trzo-dy? 8 Nie z człowieka to mówię; czy i Prawo tego nie mówi? 9 Bowiem w Prawie Mojże-sza jest napisane: Nie zamkniesz ust * bykowi, który młóci. V Mojżesza 25,4 Czy Bóg się martwi o byki? 10 Czy raczej z powodu nas to mówi? Gdyż dla nas zostało napisane, że kto orze - powinien orać w nadziei, a kto młóci - młócić w nadziei, oraz według swojej nadziei uczestniczyć *. 11 Jeśli my zasialiśmy wam duchowe, czyż będzie znaczące, gdy-byśmy wasze cielesne * zbierali? 12 Czy inni są uczestnikami waszej mocy *, a nie raczej my? Jednak nie posłużyliśmy się tą mocą, ale wszystko znosimy, abyśmy nie wydali ja-kiejś przeszkody Dobrej Nowinie Chrystusa. 13 Nie wiecie, że ci, co się trudzą przy świę-tych - ze świętych spożywają; a ci, co usługują ołtarzowi mają dział z ołtarzem? 14 Tak też Pan nakazał tym, co zwiastują Dobrą Nowinę, aby żyć z Ewangelii. 15 Ale ja nie po-trzebowałem * żadnej z tych rzeczy. I nie napisałem tego po to, by tak się przy mnie dzia-ło; gdyż szlachetnie mi raczej umrzeć, niż żeby ktoś zniweczył moją chlubę. 16 Ponieważ nie jest mi chlubą jeśli głoszę Dobrą Nowinę, bo spoczywa na mnie ta konieczność; gdyż biada mi, jeślibym Ewangelii nie głosił. 17 Bo jeślibym to czynił z własnej woli - miałbym wynagrodzenie; zaś jeśli nie z własnej woli - to zostało mi powierzone szafarstwo. 18

Więc jakie jest moje wynagrodzenie? To, abym głosząc Dobrą Nowinę nie obciążoną kosztami - mógł wprowadzić ową Dobrą Nowinę Chrystusa, i * nie nadużył mej mocy ** w Ewangelii.19 Bo będąc wolnym od wszystkich, samego siebie uczyniłem niewolnikiem wszystkich, abym większą ilość pozyskał. 20 I stałem się dla Żydów jako Żyd, abym Żydów pozyskał; dla tych pod Prawem - jakby będący pod Prawem, abym tych pod Prawem pozyskał; 21 a dla tych będących bez Prawa * - jakby będący bez Prawa, nie będąc bez Prawa Boga, lecz pod Prawem Chrystusa, abym bezbożnych pozyskał. 22 Stałem się dla chorych jakby chory, abym chorych pozyskał. Wszystkim jestem wszystkim, abym w każdym wypadku jakichś wyratował. 23 A to czynię dla Ewangelii, abym stał się jej współuczestnikiem.24 Nie wiecie, że ci, co biegną na stadionie - wszyscy biegną, ale jeden bierze * nagrodę? Tak biegnijcie abyście ją pochwycili **. 25 A każdy, kto współzawodniczy, we wszystkim jest wstrzemięźliwy *; otóż tamci, aby wziąć przemijającą chwałę **, ale my wieczną. 26

Zatem ja nie biegnę tak, jak na niepewne; nie walczę na pięści tak, jak ten, który bije po-wietrze; 27 ale dokuczam mojemu ciału oraz je ujarzmiam, bym przypadkiem ogłosiwszy innym, sam nie stał się niezdatny *.

*9,1 także: czynem, korzyścią

*9,5 także: żony

*9,9 także: nałożysz kagańca

*9,10 także: być częścią, wspólnie spożywać

*9,11 dotyczące cielesnej natury*9,12 także: wolności, władzy

*9,15 także: pragnąłem, korzystałem

*9,18 dosłownie: ku

**9,18 tak jak *9,12

*9,21 także: bezbożnych, niegodziwych

*9,24 także: ogarnia, pojmuje zmysłami, rozumie, przyjmuje

**9,24 także: pojęli, zrozumieli

*9,25 także: opanowany

**9,25 także: wieniec, nagrodę

*9,27 także: niewłaściwy

10. Nie chcę też, bracia, abyście nie wiedzieli, że wszyscy nasi przodkowie byli pod ob-łokiem oraz wszyscy przeszli przez morze. 2 Także wszyscy zostali zanurzeni * wzglę-dem Mojżesza w obłoku oraz w morzu. 3 Wszyscy też zjedli tą samą strawę duchową, 4

oraz wszyscy wypili ten sam napój duchowy; bowiem pili z duchowej, towarzyszącej im Skały, a tą Skałą był Chrystus. 5 Ale Bóg nie nabrał upodobania w większej ich części, gdyż zostali położeni trupem na pustkowiu. 6 A te sprawy są naszymi wzorami *, byśmy nie byli tymi, co pragną zgubnych ** rzeczy, tak jak oni pragnęli. 7 Nie stawajcie się też bałwochwalcami jak niektórzy z nich, skoro jest napisane: Usiadł lud, aby zjeść i wypić oraz wstali się bawić. II Mojżesza 32,6 8 Ani nie popełniajmy cudzołóstwa *, jak niektórzy z nich cudzołożyli i padło jednego dnia dwadzieścia trzy tysiące. IV Mojżesza 25,1 - 8 9

Ani nie wystawiajmy na próbę Chrystusa, jak niektórzy z nich wystawiali i byli zgładzeni na skutek węży. IV Mojżesza 21,6 10 Ani nie narzekajcie, jak niektórzy z nich narzekali i zginęli na skutek niszczyciela. IV Mojżesza 14,36 11 A to wszystko zdarzyło się im dla wzoru oraz zostało napisane w celu naszego napomnienia; napomnienia tych, do których przyszły końce wieków. 12 Wobec tego ten, kto uważa, że mocno stoi, niech się troszczy aby nie upadł. 13 Jeszcze nie ogarnęło was doświadczenie, chyba, że ludzkie; ale wierny jest Bóg, który nie pozwoli, abyście zostali doświadczani ponad to, co jesteście w stanie unieść; ale wraz z doświadczeniem sprawi też wyjście, byście zdołali je wytrzymać.14 Dlatego, moi umiłowani, uciekajcie od bałwochwalstwa. 15 Jako mądrym mówię; wy rozsądźcie, co mówię. 16 Czyż kielich błogosławieństwa, którym wielbimy Boga, nie jest wspólnotą krwi Chrystusa? Czyż chleb, który łamiemy, nie jest wspólnotą ciała Chrystu-sa? 17 Ponieważ przez jeden chleb - wielu jest w Ciele; bo wszyscy jesteśmy częścią * z powodu tego jednego chleba. 18 Patrzcie na Israela według ciała wewnętrznego; czyż ci, którzy jedzą ofiary, nie są wspólnikami ołtarza? 19 Co zatem, mówią? Że wizerunek jest czymś? Lub, że to, co ofiarowane wizerunkom, jest czymś? 20 Nie. Ale, że to, co poganie składają na ofiarę, składają na ofiarę demonom, a nie Bogu; a nie chcę abyście byli wspólnikami demonów. 21 Nie możecie pić kielicha Pana oraz kielicha demonów; nie mo-żecie być częścią stołu Pana i stołu demonów. 22 Czy mamy wzbudzać gniew Pana? Czy jesteśmy od Niego mocniejsi?23 Wszystko mi wolno, ale nie wszystko jest pożyteczne; wszystko mi wolno, ale nie wszystko buduje. 24 Niech nikt nie szuka swojego, ale każdy drugiego. 25 Jedzcie wszyst-ko, co jest sprzedawane w sklepach mięsnych, nic nie badając przez sumienie. 26 Bo Pana jest ziemia i jej zawartość. 27 Jeśli ktoś z niewierzących was zaprasza, a chcecie iść, jedzcie wszystko, co wam jest podawane, nic nie oceniając przez sumienie. 28 Ale je-śliby ktoś wam powiedział: To jest ofiarowane wizerunkom - nie jedzcie z powodu tego, który to oznajmił oraz sumienia; ponieważ Pana jest ziemia i jej zawartość. 29 Ale mówię - nie twojego sumienia, ale tego drugiego; bo czemu moja wolność ma być oceniana przez inne sumienie? 30 Skoro ja z przychylnością * spożywam, dlaczego zostaję spotwarzany za to, za co ja jestem wdzięczny? 31 Czy więc, jecie, czy pijecie, czy cokolwiek czynicie, wszystko czyńcie ku chwale Boga. 32 Nie bądźcie gorszącymi dla Żydów, Greków i dla zgromadzenia wybranych Boga. 33 Jak i ja, wszystkim się podobam we wszystkim, nie szukając swego pożytku, ale pożytku wielu, aby mogli zostać zbawieni.

*10,2 także: ochrzczeni

*10,6 także: odbiciami, znakami

**10,6 także: złych, podłych, obelżywych

*10,8 duchowego (bałwochwalstwa) i cielesnego*10,17 także: jesteśmy uczestnikami, mamy udział, należymy, jemy wspólnie

*10,30 także: łaską

11. Stawajcie się moimi naśladowcami, tak jak i ja Chrystusa. 2 Ale pochwalam was, bracia, że pamiętacie wszystkie moje sprawy, tak jak wam przykazałem oraz zatrzymuje-cie * nauki. 3 I chcę abyście wiedzieli, że głową każdego mężczyzny jest Chrystus, a gło-wą niewiasty - mąż, a głową Chrystusa - Bóg. 4 Każdy mężczyzna, który się modli lub prorokuje mając na głowie nakrycie - przynosi ujmę * swej głowie. 5 Zaś każda niewiasta, która się modli lub prorokuje z odkrytą głową - przynosi ujmę swojej głowie; bo to jest jed-no i to samo z ogoleniem. 6 Gdyż jeśli niewiasta się nie nakrywa - niech się też i ostrzyże; zaś jeśli haniebnym jest dla kobiety być ostrzyżoną i ogoloną - niech się nakrywa. 7 Męż-czyzna nie powinien sobie nakrywać głowy, będąc obrazem * i chwałą ** Boga; a niewia-sta jest chwałą mężczyzny. 8 Ponieważ nie mężczyzna jest z kobiety, ale kobieta z męż-czyzny; 9 bo nie mężczyzna został stworzony z powodu * kobiety, ale kobieta z powodu * mężczyzny. 10 Przez to niewiasta - z powodu głowy - powinna mieć oznakę władzy dla aniołów. 11 Jednakże i TR mężczyzna bez kobiety, i kobieta bez mężczyzny są w Panu. 12

Bo właśnie, jak kobieta z mężczyzny, tak i mężczyzna dla kobiety; a wszystko z Boga. 13

W was samych rozsądźcie; czy stosownym jest dla kobiety modlić się do Boga bez na-krycia? 14 I sama, wrodzona skłonność was TR uczy, że jeśli mężczyzna zapuszcza wło-sy, jest mu to zniesławieniem; 15 a jeżeli niewiasta zapuszcza włosy, jest to jej wspaniało-ścią. Gdyż włos dany jest jej z powodu szaty. 16 Zaś jeśli ktoś uznaje za słuszne być kłó-tliwym *, my takiego zwyczaju nie mamy, ani zgromadzenie wybranych Boga.17 A to polecając, nie pochwalam was, ponieważ nie ku doskonalszemu, ale ku gorszemu się schodzicie. 18 Bo przede wszystkim słyszę, że między wami - tymi, co się schodzicie w zborze – powstają rozłamy, i w jakiejś części w to wierzę. 19 Gdyż muszą być pośród was podziały *, aby ci wiarygodni ** mogli stać się widocznymi między wami. 20 Zatem wy, gdy się schodzicie na to samo, nie jest to spożycie Wieczerzy Pańskiej. 21 Bo każdy się prześciga w zjadaniu swojej wieczerzy i jeden łaknie, a drugi jest pijany. 22 Jakże to? Czy nie macie domów do jedzenia i picia? Albo gardzicie zgromadzeniem wybranych Boga oraz zawstydzacie tych, co nie mają? Co mam wam powiedzieć? Mam was po-chwalić? W tym nie pochwalam. 23 Gdyż ja przejąłem od Pana to, co i wam przekazałem, że Pan Jezus wśród owej nocy, której był wydawany *, wziął chleb, 24 podziękował, zła-mał oraz powiedział: Bierzcie *, jedzcie, to jest moje, za was łamane ciało; to czyńcie na moją pamiątkę. 25 Podobnie i kielich - po spożyciu wieczerzy - mówiąc: Ten kielich jest Nowym Przymierzem * w mojej krwi; to wywołajcie, ilekroć na moją pamiątkę pijecie. 26

Bowiem ilekroć byście jedli ten chleb oraz pili ten kielich - śmierć Pana zwiastujecie, aż do czasu, którego przyjdzie.27 Wobec tego, kto by jadł ten chleb, albo pił kielich Pana niegodnie *, będzie winien ciała i krwi Pana. 28 Zaś człowiek niech próbuje samego siebie i niech tak tylko je z tego chle-ba oraz pije z tego kielicha. 29 Bo jedząc i pijąc niegodnie, je i pije dla siebie potępienie *, nie rozróżniając ciała Pana. 30 Przez to jest między wami wielu nędznych *, chorych oraz dość liczni zasypiają **. 31 A jeśli sami siebie rozsądzamy * - nie jesteśmy oceniani. 32

Zaś będąc oceniani przez Pana - jesteśmy wychowywani *, byśmy nie mogli zostać potę-pieni ze światem. 33 Wobec tego, moi bracia, schodząc się dla zjedzenia, czekajcie jedni na drugich. 34 A jeśli ktoś łaknie, niech je w domu, byście się nie schodzili dla oceny. Zaś inne sprawy uporządkuję, kiedy przyjdę.

*11,2 także: rozumiecie

*11,4 także: hańbi, zawstydza

*11,7 także: wyobrażeniem

**11,7 także: dobrym imieniem, zaszczytem, wspaniałością

*11,9 także: dla

*11,16 także: lubiącym wygrywać, ambitnym

*11,19 także: stronnictwa, odłamy

**11,19 także: godni przyjęcia, mili, doświadczeni

*11,23 także: podawany do sądu, wtrącony do więzienia, oddany w ofierze

*11,24 także: przyjmijcie, ogarnijcie, zrozumcie

*11,25 także: testamentem, umową, układem

*11,27 także: bezwartościowo

*11,29 także: oskarżenie, sąd, skazanie

*11,30 także: słabych

**11,30 także: umierają

*11,31 także: oddzielamy

*11,32 także: uczeni, ćwiczeni, karceni, poprawiani

12. Bracia, ale nie chcę, abyście TR nie wiedzieli odnośnie duchowych rzeczy. 2 Wiecie, że kiedy byliście poganami, byliście kierowani do niemych wizerunków, jakby będąc pro-wadzeni do więzienia. 3 Dlatego wyjaśniam wam, że nikt z tych, co mówią w Duchu Boga nie mówi: Jezus jest przekleństwem *. Także nikt nie może powiedzieć: Jezus jest Pa-nem - lecz tylko w Duchu Świętym.4 Ale są podziały darów, zaś Duch ten sam; 5 oraz różne są podziały służb, ale Pan ten sam. 6 Są też podziały czynów, ale ten sam Bóg, który działa wszystko we wszystkim. 7 A każdemu dawane jest objawienie Ducha, stosownie do współkorzyści *. 8 Bo jednemu dawane jest przez Ducha słowo mądrości; a drugiemu - w zgodzie z tym samym Du-chem - słowo wyższego poznania. 9 Jednemu ufność w tym samym Duchu, a innemu dary uzdrawiań w tym Duchu. 10 Jednemu czyny mocy *, drugiemu prorokowanie, a inne-mu rozróżnianie duchów; zaś jeszcze innemu rodzaj języków, a drugiemu tłumaczenie języków. 11 A to wszystko wykonuje jeden i ten sam Duch, który odrębnie każdemu roz-dziela, jak sobie życzy.12 Gdyż tak jak ciało jest jedno, a ma wiele członków, zaś wszystkie członki jednego ciała, będąc licznymi, są jednym ciałem - tak i Chrystus. 13 Bo i my wszyscy w jednym Duchu zostaliśmy zanurzeni * w jedno Ciało, czy to Żydzi, czy Grecy **; czy to niewolnicy, czy wolni; oraz wszyscy zostaliśmy napojeni względem jednego Ducha. 14 Ponieważ i ciało nie jest jednym członkiem, ale wieloma. 15 Jeśli noga by powiedziała: Ponieważ nie je-stem ręką, nie jestem z ciała; czyż według tego nie jest z ciała? 16 A jeśli ucho by powie-działo: Ponieważ nie jestem okiem, nie jestem z ciała; czyż według tego nie jest z ciała? 17 Gdyby całe ciało było okiem, gdzie byłby słuch? A gdyby wszystko było słuchem, gdzie byłby węch? 18 Wobec tego, Bóg ustanowił członki w ciele jak zechciał, każdy jeden z nich. 19 Zaś jeśli wszystkie byłyby jednym członkiem, gdzież byłoby ciało? 20 Zatem teraz jest wiele członków, a jedno ciało. 21 Ale oko nie może powiedzieć ręce: Nie potrzebuję ciebie; lub głowa z kolei nogom: Nie potrzebuję was. 22 A członki ciała wydające się być nędznymi, są dużo bardziej konieczne *; 23 a te, które uważamy, że są małowartościowy-mi dla ciała - obdarzamy większym zaszczytem; a te nieprzyzwoite - obdarzone są naszą większą troską o przyzwoitość. 24 Gdyż nasze porządne członki nie mają takiej potrzeby. Lecz Bóg tak ukształtował Ciało, że temu, co jest słabszym dał większą wartość, 25 aby nie było rozdarcia * w Ciele, ale aby członki troszczyły się same o siebie. 26 Zatem gdy cierpi * jeden członek - tego samego doznają wszystkie członki; kiedy zostaje wyniesiony jeden członek - wespół się radują wszystkie członki.27 Zaś wy jesteście Ciałem Chrystusa, a z osobna członkami. 28 Ale w zgromadzeniu wy-branych Bóg sobie ustanowił *: Najpierw apostołów **, po drugie proroków ***, po trzecie nauczycieli, następnie dysponujących przejawami mocy Boga ****, następnie darami

uzdrawiania, pomocy, kierowania, gatunków języków. 29 Czy wszyscy są apostołami? Czy wszyscy prorokami? Czy wszyscy nauczycielami? Czy wszyscy dysponują przeja-wami mocy Boga? 30 Czy wszyscy mają dary uzdrawiania? Czy wszyscy mówią języka-mi? Czy wszyscy tłumaczą? 31 Ale gorliwie się ubiegajcie o jeszcze znaczniejsze dary ła-ski. Nadto pokazuję wam drogę do doskonałości.

*12,3 także: osobą przeklętą

*12,7 w manuskryptach - imiesłów czasownika: zgromadzać razem, cierpieć razem, pomagać, współ-działać*12,10 także: cuda

*12,13 także: ochrzczeni

**12,13 w szerszym znaczeniu: poganie

*12,22 także: bliskie, spokrewnione

*12,25 także: rozłamu, niezgodności poglądów

*12,26 także: doświadcza czegoś

*12,28 także: wyznaczył, ustalił, zdeponował

**12,28 co znaczy: wysłanników Boga, posłów***12,28 co znaczy: przekazujących wolę Boga****12,28 także: cudami

13. Gdybym mówił językami ludzi oraz aniołów, a miłości bym nie miał, stałbym się jak brzęczące pieniądze, albo cymbał wznoszący brzmienie o la, la. 2 I jeśli miałbym pro-rokowanie oraz znał wszystkie tajemnice, i całe wyższe poznanie, i choćbym miał całą wiarę, tak, aby góry przenosić, a miłości bym nie miał - byłbym niczym. 3 I choćbym roz-dał na żywność cały swój majątek, i choćbym wydał moje ciało, aby się wypaliło, a miłości bym nie miał - nic bym nie był sobie pożyteczny *. 4 Miłość jest cierpliwa *, jest życzliwa **; miłość nie jest zazdrosna ***; miłość nie jest chełpliwa, nie nadyma się; 5 nie zacho-wuje się niewłaściwie, nie szuka swego, nie jest zapalczywa *, nie liczy zła; 6 nie cieszy się z powodu niesprawiedliwości, ale cieszy się prawdą. 7 Wszystko odpiera *, wszyst-kim ufa **, wszystkiego oczekuje ***, wszystko zostawia w tyle ****. 8 Miłość nigdy nie upada *. Zaś, czy to prorokowania - zostaną zniesione; czy to języki - zatrzymają się; czy to szukanie wiedzy - zostanie zaniedbane. 9 Bowiem po części poznajemy oraz po części prorokujemy; 10 zaś kiedy przyjdzie doskonałe, to po części zostanie zaniedbane. 11 Kiedy stałem się dzieckiem, mówiłem jak dziecko, myślałem jak dziecko, wnioskowałem jak dziecko; a kiedy stałem się mężczyzną, zaniedbałem te przymioty dziecka. 12 Gdyż teraz widzimy jakby pośród zwierciadła, w zagadce - ale wtedy twarzą przy twarzy. Teraz po-znaję po części - ale wtedy poznam jak też zostałem poznany. 13 A teraz trwa wiara *, na-dzieja, miłość - te trzy; ale większa wśród nich jest miłość.

*13,3 także: miałbym korzyści

*13,4 także: wytrwała

**13,4 także: litościwa, współczująca

***13,4 także: nie współzawodniczy

*13,5 także: zagniewana, oburzona

*13,7 także: wytrzymuje, zatrzymuje, ukrywa

**13,7 także: wierzy, jest przekonana

***13,7 także: spodziewa się, pokłada nadzieję

****13,7 także: wytrzymuje, znosi cierpliwie, stawia czoło

*13,8 także: traci niczego, oddala się, jest wypędzona

*13,13 także: ufność, dowód, świadectwo

14. Ubiegajcie się * o miłość, ubiegajcie się gorliwie ** o duchowe, a bardziej by proro-kować. 2 Gdyż kto mówi językiem, nie mówi ludziom, lecz Bogu; nikt bowiem nie pojmuje, a on Duchem mówi tajemnice. 3 Zaś ten, co prorokuje wieści ludziom budowlę, zachętę i

pocieszenie. 4 Kto mówi językiem - samego siebie buduje; zaś ten, co prorokuje - buduje zgromadzenie wybranych. 5 A chcę, byście TR wszyscy mówili językami, ale bardziej aby-ście prorokowali; gdyż kto prorokuje jest większy niż ten, który mówi językami; chyba żeby tłumaczył, by zbór odebrał budowanie.6 A tymczasem, bracia, w czym bym was wspomógł, gdybym do was przyszedł i mówił językami, jeśli bym wam tego nie powiedział, czy to przez objawienie, czy to przez wyż-sze poznanie, czy to przez naukę? 7 Wszak i nieżywe instrumenty, które wydają głos, czy to aulos *, czy kitara **, jeśli nie dadzą rozróżnienia dźwiękom, jak zostanie poznane to granie na aulosie, czy granie na kitarze? 8 Bądź jeśli trąba wyda nieznany głos, kto bę-dzie gotowym do bitwy? 9 Także i wy, jeśli przez mowę nie wydajecie zrozumiałego sło-wa, jak zostanie poznane co jest mówione? Będziecie takimi, co mówią tylko do powie-trza. 10 Tak liczne - jeśli napotykacie - są gatunki głosów na świecie i nikt nie jest milczą-cy. 11 Zatem jeśli nie znam znaczenia głosu, będę dla mówiącego cudzoziemcem, oraz Ten, który we * mnie mówi - cudzoziemcem. 12 Tak też wy, skoro jesteście zwolennikami istot duchowych, szukajcie tego, byście obfitowali ku budowie zgromadzenia wybranych. 13 Dlatego kto mówi językiem - niech się modli, aby mógł także tłumaczyć. 14 Bo jeśli się modlę językiem, modli się mój duch, zaś mój rozum jest bez owocu. 15 Zatem, co się dzieje? Będę się modlił duchem, ale będę się także modlił rozumem; będę śpiewał du-chem, ale będę także śpiewał rozumem. 16 Bo jeśli wysławiasz Boga w duchu, jakże ten, co zajmuje miejsce prostego człowieka, na twoje dziękczynienie powie "Amen"; skoro nie wie, co mówisz? 17 Gdyż ty, rzeczywiście, pięknie dziękujesz, ale drugi nie jest budowa-ny. 18 Dziękuję mojemu Bogu, że więcej od was wszystkich mówię językami. 19 Ale w zborze chcę powiedzieć pięć słów moim rozumem, abym i innych pouczył - niż dziesięć tysięcy słów w języku.20 Bracia, nie stawajcie się dziećmi umysłem, lecz bądźcie dziecinni w występku *; zaś rozumem stawajcie się dorosłymi. 21 W Prawie jest napisane: Będę mówił temu ludowi przez mówiących obcym językiem oraz przez obce wargi, a oni i tak mnie nie wysłu-chają, mówi Pan. Izajasz 28,11 22 Dlatego języki nie są za znak dla wierzących - ale dla niewierzących; a prorokowanie nie jest dla niewierzących - ale dla wierzących. 23 Zatem, gdy na to samo miejsce zejdzie się cały zbór i wszyscy by mówili językami, a weszliby prości ludzie lub niewierzący, czy nie powiedzą, że szalejecie? 24 Zaś jeśliby wszyscy prorokowali, a wszedłby ktoś niewierzący, albo prosty człowiek, wtedy przy wszystkich jest badany oraz przy wszystkich jest oceniany, 25 a jego ukryte sprawy serca stają się jawne. Więc upadnie na twarz oraz pokłoni się Bogu, oznajmiając: Zaiste, Bóg jest w was.26 Zatem co się dzieje, bracia? Kiedy się schodzicie, niech każdy ma psalm, ma naucza-nie, ma język, ma objawienie, ma tłumaczenie; a wszystko niech się dzieje ku budowa-niu. 27 Czy też niech ktoś mówi językiem - ze dwóch, albo najwięcej trzech - i to na prze-mian, a jeden niech tłumaczy. 28 Ale jeśliby nie było tłumacza, niech milczy w zborze; a niech mówi samemu sobie i Bogu. 29 Zaś prorocy niech mówią dwaj lub trzej, a inni niech rozstrzygają. 30 Ale jeśli innemu, który siedzi, coś by zostało objawione, ten pierwszy niech milczy. 31 Gdyż wszyscy po kolei TR możecie prorokować, aby się wszyscy mogli uczyć oraz wszyscy mogli być pocieszeni *; 32 a duchy proroków są posłuszne prorokom. 33 Bo Bóg nie jest Bogiem nieładu *, ale pokoju; podobnie jak we wszystkich świętych zgromadzeniach wybranych.34 Wasze niewiasty niech milczą * w zborach, gdyż nie jest dozwolone im gadać **; ale niech będą podporządkowane, tak jak i Prawo mówi. 35 Zaś jeśli chcą się coś nauczyć, niech się w domu dopytują własnych mężów; bo hańbiące jest dla niewiasty gadać w zborze. 36 Czy od was wyszło Słowo Boga? Czy tylko do was przyszło? 37 Jeśli ktoś uwa-ża, że jest prorokiem lub duchowym *, niech uznaje, że to, co wam piszę, jest polece-niem Pana. 38 Zaś jeśli ktoś nie poznaje - nie jest tym, który wie. 39 Wobec tego, bracia,

ubiegajcie się gorliwie aby prorokować oraz nie zabraniajcie mówić językami. 40 Ale wszystko niech się dzieje godnie i według porządku.

*14,1 także: gońcie, idźcie za, dążcie

**14,1 także: pożądajcie, zazdrośćcie

*14,7 rodzaj klarnetu**14,7 rodzaj liry*14,11 także: za pomocą, przy

*14,20 także: złośliwości, złym obyczaju

*14,31 także: wezwani, zaproszeni, zachęceni, pobudzeni; błagać

*14,33 także: anarchii, rozruchów, niepokoju

*14,34 także: są spokojne, ciche

**14,34 także: bajać, pleść, gawędzić, mówić

*14,37 czyli posiadającym inny dar Ducha Świętego

15. Wyjaśniam wam, bracia, tą Ewangelię, którą wam ogłosiłem; którą też przyjęliście i w której mocno stoicie. 2 Przez którą także jesteście zachowani przy życiu *, jeżeli rozu-miecie ** jaką racją ogłosiłem wam Dobrą Nowinę, chyba że uwierzyliście bez powodu ***. 3 Ponieważ wśród pierwszych spraw przekazałem wam to, co otrzymałem *, że Chry-stus umarł za nasze winy ** według Pism; 4 że został pogrzebany i że według Pism - jest wskrzeszony w trzecim dniu; 5 że dał się widzieć Kefasowi, potem dwunastu. 6 Następnie dał się widzieć ponad pięciuset braciom naraz, z których większość pozostaje na miejscu aż do teraz, a niektórzy zasnęli *. 7 Potem dał się widzieć Jakóbowi, następnie wszystkim apostołom. 8 A ostatniemu ze wszystkich, jakby przedwcześnie urodzonemu płodowi, dał się widzieć i mnie. 9 Ponieważ ja jestem najmniejszym z apostołów; co nie jest odpowied-ni *, aby być nazywany apostołem, bo prześladowałem zgromadzenie wybranych Boga. 10 Ale z łaski Boga jestem kim jestem, a Jego łaska względem mnie nie stała się bez-owocna. Gdyż od nich wszystkich daleko bardziej pracowałem; chociaż nie ja - ale ta ła-ska Boga, która jest ze mną. 11 Więc czy to ja, czy to oni, tak tylko głosimy oraz tak uwie-rzyliście. 12 Ale skoro jest głoszony Chrystus oraz to, że został wskrzeszony z martwych, jakże nie-którzy z was mówią, że nie dzieje się powstanie umarłych? 13 Bo jeśli się nie dzieje po-wstanie umarłych, także Chrystus nie jest wskrzeszony. 14 Zaś jeśli Chrystus nie został wskrzeszony, wtedy bezowocne będzie nasze głoszenie i bezowocna nasza wiara. 15 Ale też jesteśmy ujawniani jako fałszywi świadkowie Boga, ponieważ zaświadczyliśmy w sto-sunku do Boga, że wskrzesił Chrystusa, którego nie wskrzesił, skoro właśnie umarli nie zostają wskrzeszani. 16 Jeśli umarli nie są wskrzeszani, także Chrystus nie został wskrzeszony. 17 Zaś jeśli Chrystus nie został wskrzeszony, pusta * jest wasza wiara, ży-jecie ** jeszcze w waszych grzechach. 18 Wtedy także zginęli ci, którzy zasnęli w Chry-stusie. 19 Jeśli mamy nadzieję w Chrystusie tylko w tym życiu, jeszcze bardziej wzbudza-my litość od wszystkich ludzi.20 Ale Chrystus został wskrzeszony z martwych, stając się pierwociną * tych, co zasnęli. 21 Bo skoro przez człowieka - śmierć, przez Człowieka także powstanie umarłych. 22

Gdyż jak w Adamie wszyscy umierają, tak też w Chrystusie wszyscy będą przywróceni do życia *. 23 A każdy w swoim porządku; jako pierwocina - Chrystus, następnie ci, którzy są Chrystusa w jego przyjściu *. 24 Potem przyjdzie spełnienie, gdy odda Królestwo Bogu Ojcu, kiedy zniesie każdą władzę *, każdy urząd ** i moc. 25 Bo On musi królować, dopó-ki nie położy wszystkich nieprzyjaciół pod jego nogi. 26 A ostatnim nieprzyjacielem, który obróci się wniwecz, będzie śmierć. 27 Gdyż wszystko poddał pod jego nogi. A kiedy po-wiedział, że wszystko jest mu poddane, oczywiste będzie, że oprócz Tego, który mu wszystko poddał. Psalm 8,7 28 Zaś gdy mu wszystko zostanie poddane, wtedy i sam Syn zostanie poddany Temu, który mu wszystko poddał, aby Bóg mógł być wszystko we wszystkim.

29 A co uczynią ci, którzy się chrzczą dla * umarłych? Jeśli umarli w ogóle nie są wskrze-szani, dlaczego się chrzczą dla * umarłych? 30 Dlaczego i my cały czas się narażamy? 31

W ciągu dnia umieram na waszą chlubę, którą mam w Jezusie Chrystusie, naszym Panu. 32 Jeśli, na wzór niewolnika, walczyłem w Efezie z dzikimi zwierzętami * - jaką mam korzyść, jeśli umarli nie są wskrzeszani? Zjedzmy i wypijmy, bo jutro umieramy. 33

Nie błądźcie. Złe nauczanie * niszczy zbawienny ** charakter ***. 34 Ocknijcie się praw-nie * i nie grzeszcie **; gdyż niektórzy mają nieznajomość Boga; na zawstydzenie wam to mówię.35 Ale powie ktoś: Jak są wskrzeszani umarli? A w jakim ciele chodzą? 36 O nierozsądny! Co ty siejesz, nie jest ożywiane, jeżeli wpierw nie umrze. 37 I co siejesz? Nie siejesz ciała, które ma powstać, lecz siejesz nagie ziarno; jeśli się zdarzy zboża, lub któregoś z pozo-stałych nasion. 38 A Bóg daje mu ciało jakie zechciał; każdemu z nasion jego własne cia-ło. 39 Nie każda cielesna natura * jest tym samym ciałem wewnętrznym *; gdyż inne jest ciało wewnętrzne ludzi, a inne ciało wewnętrzne bydła, inne ryb, inne też ptaków. 40 Są także ciała niebiańskie i ciała ziemskie; ale inna jest przecież wspaniałość ciał niebiań-skich, a inna ziemskich; 41 inna wspaniałość słońca, inna wspaniałość księżyca, a inna wspaniałość gwiazd; bowiem gwiazda od gwiazdy różni się w blasku. 42 W ten sposób jest także z powstaniem z umarłych. Jest siane w śmierci * - a jest wskrzeszane w nieśmiertelności **; 43 jest siane we wzgardzie - a jest wskrzeszane w chwale; jest siane w bezsile - a jest wskrzeszane w mocy; jest siane ciało zmysłowe - a jest wskrzeszane ciało duchowe. 44 Jest ciało zmysłowe i jest także ciało duchowe. 45 Tak też jest napisane: Pojawił się pierwszy człowiek - Adam *, o duszy żyjącej, zaś ostatni Adam * o Duchu ożywiającym **. I Mojżesza 2,7 46 Ale duchowe nie jest pierwsze - lecz zmysłowe, a potem to duchowe. 47 Pierwszy człowiek jest z ziemi, gliniany; drugi czło-wiek jest Panem z Nieba. 48 Jaki jest ten gliniany - tacy są i ci gliniani; zaś jaki ten nie-biański - tacy też ci niebiańscy. 49 Jak nosiliśmy * obraz glinianego, tak też będziemy no-sić obraz niebiańskiego. 50 A to mówię, bracia, że cielesna natura i krew nie może odziedziczyć Królestwa Boga; ani ruina * nie odziedzicza niezniszczalności **. 51 Oto wam mówię tajemnicę: Nie wszy-scy zaśniemy, ale wszyscy, w momencie, w oka mgnieniu, zostaniemy przemienieni * przy ostatecznej trąbie; 52 gdyż zatrąbi, oraz zmarli zostaną wskrzeszeni jako nieznisz-czalni, a my zostaniemy przemienieni. 53 Bo to zniszczalne musi przyodziać niezniszczal-ność i to śmiertelne przyodziać nieśmiertelność. 54 A kiedy to zniszczalne przyodzieje niezniszczalność i to śmiertelne przyodzieje nieśmiertelność, wtedy dokona się Słowo, które zostało napisane: Śmierć została pochłonięta dla * zwycięstwa. Izajasz 25,8 55

Śmierci, gdzie twoje żądło? Gdzie twe zwycięstwo, Kraino Umarłych? 56 A żądłem śmier-ci jest grzech, a mocą * grzechu jest Prawo. 57 Ale dzięki Bogu, który nam daje zwycię-stwo przez Pana naszego Jezusa Chrystusa. 58 Wobec tego moi umiłowani bracia, sta-wajcie się spokojni, niewzruszeni, zawsze obfitujący w Dziele Pana oraz tacy, co wiedzą, że wasz ból * nie jest daremny ** w Panu.

*15,2 także: wyratowani, wybawieni, uzdrowieni, przeprowadzeni bezpiecznie

**15,2 także: zatrzymujecie, pamiętacie

***15,2 także: przypadkowo, na oślep, nierozważnie

*15,3 także: przyjąłem, usłyszałem, upewniłem się, nauczyłem się, uznałem

**15,3 także: grzechy, błędy, przestępstwa; nadto: z powodu naszej ofiary za grzech, z powodu naszego zgładzenia grzechów

*15,6 także: umarli

*15,9 także: zdolny, dostateczny, znaczny

*15,17 także: bezużyteczna, próżna, głupia

**15,17 także: jesteście

*15,20 także: pierwszym owocem

*15,22 także: ocuceni, wskrzeszeni

*15,23 także: istnieniu, obecności

*15,24 także: stanowisko, państwo

**15,24 także: możność, siłę

*15,29 także: z powodu

*15,32 także: bestiami (może tu chodzić o walkę duchową z siłami zła; patrz: Efezjan 6,12) *15,33 także: rozmowa; grono, społeczność

**15,33 także: dobry, pożyteczny, łaskawy

***15,33 także: zwyczaj, usposobienie

*15,34 także: w sposób prawny, sprawiedliwy; BG: ku sprawiedliwości

**15,34 także: błądźcie, chybiajcie celu

*15,39 także: osobowość oparta na cielesnej naturze

*15,42 także: zniszczeniu, ruinie, klęsce, zgubie, deprawacji

**15,42 także: niezniszczalności, uczciwości, szczerości

*15,45 co znaczy: człowiek/mężczyzna z ziemi**15,45 także: przywracającym do życia, wskrzeszającym

*15,49 także: mieliśmy w sobie, mieliśmy na sobie

*15,50 także: zniszczenie, klęska, deprawacja

**15,50 także: nieskalania, nieśmiertelności

*15,51 także: przekształceni, odmienieni, zamienieni z coś na coś

*15,54 także: ku, w

*15,56 także: ilością; mnóstwem; znaczeniem słowa

*15,58 także: cierpienie, przykrość, zmęczenie

**15,58 także: bezwartościowy, bezowocny, nieskuteczny

16. A teraz o zbiórce dla świętych. Tak jak zorganizowałem w zborach Galacji, tak i wy uczynicie. 2 W pierwszym dniu tygodnia, każdy z was - jeżeli mu się powodzi - gro-madząc coś, niech to odłoży u siebie; aby zbiórki nie powstawały wtedy, gdy przyjdę. 3

Zaś kiedy się pojawię, tych, których uznacie za wskazane poślę przez listy, by odnieśli wasz dar do Jerozolimy. 4 A jeśli będzie należało, abym ja także szedł, to pójdą razem ze mną. 5 Przyjdę do was, gdy przejdę Macedonię; bowiem przechodzę Macedonię. 6 Zaś przy was może będę przebywał dłużej, lub nawet przezimuję, byście wy mnie odprowadzili, je-żeli gdzieś pójdę. 7 Gdyż nie chcę was teraz, w drodze zobaczyć, ponieważ spodziewam się, że zatrzymam się przy was na pewien czas, jeżeli Pan pozwoli. 8 A w Efezie zatrzy-mam się aż do Pięćdziesiątnicy *; 9 bo otwarły mi się wielkie i sprawne drzwi, lecz także liczni są przeciwnikami. 10 Zaś jeśli przyjdzie Tymoteusz, troszczcie się, aby przy was przebywał bez obawy, gdyż - jak i ja - wykonuje Dzieło Pana. 11 Dlatego niech nikt go nie zlekceważy; ale odprowadź-cie go w pokoju, by do mnie przyszedł, bo oczekuję go z braćmi.12 A o bracie Apollosie informuję, że bardzo go zachęcałem by do was przyszedł z brać-mi; więc zapewne nie było wolą, by teraz przyszedł; ale przyjdzie kiedy będzie sposob-ność. 13 Czuwajcie, trwajcie w wierze, postępujcie jak mężczyźni, wzmacniajcie się. 14 Wszyst-kie wasze działania niech się dokonują w miłości.15 Wzywam * was, bracia (bo znacie dom Stefanosa, że jest pierwociną Achai i że oddali siebie samych na służbę świętym), 16 byście takim i wy byli posłuszni, oraz każdemu, kto pomaga oraz się trudzi. 17 Cieszę się z powodu przybycia Stefanosa, Fortunata i Acha-ika, gdyż oni mi wypełnili waszą nieobecność. 18 Ponieważ dali wypocząć memu oraz wa-szemu duchowi; zatem rozpoznawajcie * takich.19 Pozdrawiają was zbory Azji. Wielce, w Panu pozdrawia was Akwilas oraz Pryscylla, ra-zem ze zborem w ich domu. 20 Pozdrawiają was wszyscy bracia. Pozdrówcie jedni dru-gich przez święty pocałunek.

21 Pozdrowienie moją, Pawła ręką. 22 Jeśli ktoś nie kocha Pana, niech będzie osobą prze-klętą. Marana tha *. 23 Łaska Pana Jezusa Chrystusa pośród was. 24 Moja miłość do was wszystkich w Jezusie Chrystusie. Amen.

*16,8 święta Szawuot *16,15 także: proszę, zachęcam, pobudzam, pocieszam

*16,18 także: odkrywajcie, oceniajcie, uznawajcie

*16,22 co znaczy z aram.: Nasz Pan przychodzi (przyjdzie)

2 Do Koryntian

Drugi list do Koryntian

1. Paweł, z woli Boga apostoł Jezusa Chrystusa oraz brat Tymoteusz do zgroma-dzenia wybranych Boga, które jest w Koryncie wraz ze wszystkimi świętymi, co są w całej Achai. 2 Łaska wam i pokój od Boga, naszego Ojca i Pana Jezusa Chrystusa. 3 Uwielbiony Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa, Ojciec miłosierdzia i wszelkiego wezwania, 4 pocieszający nas w każdym naszym ucisku *, abyśmy mogli zachęcać tych, co są w jakimkolwiek utrapieniu - przez zachętę, którą sami jesteśmy pocieszani przez Boga. 5 Gdyż jak dla nas obfitują utrapienia Chrystusa, tak i przez Chrystusa obfituje nasza zachęta. 6 Ale czy to jesteśmy uciskani dla waszej zachęty i wyzwolenia, które się dokonuje * w wytrwałości tych cierpień, które i my cierpimy; czy to jesteśmy pocieszani dla waszej zachęty i wyzwolenia - 7 nasza nadzieja jest moc-na * ponad nas, gdyż wiemy, że jak jesteście wspólnikami cierpień, tak i zachęty.8 Bo nie chcemy, abyście się mylili, bracia, z powodu naszego utrapienia, które się wydarzyło w Azji. Gdyż w nadmiarze, ponad możność zostaliśmy obciążeni, tak, że wątpiliśmy też co do życia. 9 Ale sami z siebie mieliśmy to za wyrok śmierci, byśmy nie polegali na sobie, ale na Bogu, który wskrzesza umarłych. 10 Tym, co uratował nas z tak wielkiej śmierci i uratuje, względem którego mamy nadzieję, że oprócz tego zbawi. 11 Także wy współdziałajcie za nas prośbą, aby ten dar dla nas - z powodu wielu osób - przez wielu mógł zostać przyjęty z podziękowaniem za nas.12 Gdyż tą jest nasza chluba, świadectwo naszego sumienia, że przebywaliśmy na świecie - choć w większym stopniu między wami - nie w mądrości ciała wewnętrzne-go, ale w prostocie i prawości * Boga. 13 Bo różnie wam nie piszemy, ale to, co TR do-brze wiecie, albo też rozpoznajecie *; a nawet mam nadzieję, że aż do końca już znacie. 14 Jak i nas po części uznaliście, gdyż jesteśmy waszą przechwałką * w dniu Pana Jezusa, tak jak i wy naszą.15 Z tą też ufnością, chciałem poprzednio do was przyjść, abyście mieli następne do-brodziejstwo *. 16 A przez was przejść do Macedonii i znowu do was przyjść z Mace-donii, oraz przez was zostać odprowadzony do Judei. 17 To więc postanawiając, czy zaraz posłużyłem się lekkomyślnością? Albo, czy co postanawiam, postanawiam z cielesnej natury, aby mogło być według mnie: Tak, tak i nie, nie? 18 Ale Bóg godny jest zaufania, gdyż do was nie pojawiło się nasze słowo: Tak oraz nie. 19 Bowiem Syn Boga, Jezus Chrystus, ten przez nas ogłoszony między wami - przeze mnie, Sylwa-na oraz Tymoteusza - nie pojawił się jako: Tak i Nie, ale w nim dokonało się * - Tak. 20 Bo jak liczne * są obietnice Boga, one są w nim - Tak, dlatego też przez niego - Amen, od nas - na chwałę Bogu. 21 Ale Tym, co nas umacnia razem z wami i który nas namaścił - jest Bóg. 22 Ten, co nas sobie zapieczętował oraz dał * też zadatek ** Ducha w naszych sercach.23 Zaś ja odwołuję się do Boga, świadka wobec mojej duszy, że oszczędzając was, jeszcze TR nie przyszedłem do Koryntu. 24 Nie dlatego, że jesteśmy władcami waszej wiary, lecz dlatego, że jesteśmy pomocnikami waszej radości; bowiem stoicie wiarą.

*1,4 także: utrapieniu*1,6 także: czyni, tworzy, skutkuje*1,7 także: trwała, pewna, wierna*1,12 także: czystości, szczerości*1,13 także: uznajecie*1,14 także: samochwalstwem, chlubą*1,15 także: łaskę, przysługę, życzliwość, wdzięczność*1,19 także: było

*1,20 także: jakiekolwiek*1,22 także: podarował, wyznaczył**1,22 także: porękę

2. Gdyż sam to postanowiłem, by znowu nie przyjść do was w smutku. 2 Bo jeśli ja was zasmucam, więc kto mnie rozweseli; chyba nie ten, co się z mojego powodu smuci? 3 A to wam napisałem, abym gdy przyjdę, nie miał udręki od tych, którymi ja powinienem się weselić, będąc przekonany w stosunku do was wszystkich, że w was wszystkich jest moja radość. 4 Gdyż napisałem wam wśród wielkiego utrapienia, uci-sku serca i pośród wielu łez, nie po to, abyście zostali zasmuceni, ale byście poznali miłość, którą mam coraz bardziej do was.5 A jeżeli ktoś was zasmucił, choćby po części - nie mnie zasmucił; abym wam wszystkim nie dodawał ciężaru. 6 Dla takiego wystarczającą będzie nagana, udzielo-na mu przez większą ilość braci. 7 I jak gdyby raczej przeciwnie - wy mu odpuśćcie i zachęćcie, aby ów brat nie został pochłonięty jakimś dodatkowym smutkiem. 8 Dlate-go zachęcam was, abyście potwierdzili miłość względem niego. 9 Gdyż po to także napisałem, bym mógł poznać wasze wypróbowanie; czy względem wszystkiego je-steście posłuszni. 10 A komu coś odpuścicie, temu i ja odpuszczam. Ponieważ ja tak-że jeśli coś odpuściłem, co odpuściłem - uczyniłem to w obliczu Chrystusa dzięki * wam, 11 abyśmy nie zostali oszukani przez szatana, bo nie rozpoznajemy jego zamia-rów.12 Zaś kiedy dla Dobrej Nowiny Chrystusa przyszedłem do Troady i otwarły mi się drzwi w Panu, 13 nie miałem odprężenia w moim duchu, gdyż nie znalazłem TR moje-go brata Tytusa; więc pożegnałem się z nimi i poszedłem do Macedonii.14 Ale dzięki Bogu, w każdej chwili odnosimy zwycięstwo w Chrystusie oraz na każ-dym miejscu, staje się przez nas widoczna woń jego poznania. 15 Gdyż jesteśmy dla Boga miłym zapachem Chrystusa pośród tych, co są zbawiani, i wśród tych, którzy dają się gubić. 16 Tym jednakże zapachem śmierci ku śmierci, ale tamtym zapachem życia ku życiu. Zatem kto jest do tego odpowiedni? 17 Tacy jak my. Bo nie jesteśmy jak wielu, co to handlują Słowem Boga, ale ponieważ z czystości *, ale ponieważ z Boga, wobec Boga mówimy w Chrystusie.

*2,10 także: przez, z powodu, dla*2,17 także: szczerości, prawości

3. Znowu zaczynamy polecać samych siebie? Czy nie potrzebujemy, jak niektó-rzy, listów polecających do was, albo polecających od was? 2 Wy jesteście naszym li-stem wypisanym na naszych sercach, który jest poznawany i czytany przez wszyst-kich ludzi. 3 Wy, dający się poznać, że jesteście listem Chrystusa - wysłużonym przez nas, napisanym nie atramentem, ale Duchem żyjącego Boga; nie na kamiennych ta-blicach, ale na cielesnych * tablicach serc.4 A przez * Chrystusa, takie mamy przekonanie ** od Boga, 5 że nie jesteśmy odpo-wiedni z samych siebie, by policzyć sobie coś jakby z siebie - ale nasza wystarczal-ność * jest z Boga, 6 który nas też uczynił dostatecznymi sługami Nowego Przymie-rza, nie litery * - ale Ducha. Bowiem litera zabija, zaś Duch ożywia. 7 Ale jeżeli służba śmierci wyryta na kamieniach dokonała się w chwale, tak, że synowie Israela nie mo-gli wlepiać oczu na twarz Mojżesza, z powodu chwały jego oblicza - tej, co się wni-wecz obraca; 8 czyż TR nie będzie bardziej w chwale służba Ducha? 9 Dlatego skoro służbie potępienia przypadła chwała - daleko więcej obfituje chwałą służba sprawie-dliwości. 10 Gdyż i to nie wyniesione chwałą, jest obdarzone chwałą w tamtej części, z powodu tej, przewyższającej chwały. 11 Bo jeśli to, co dla chwały wniwecz się obraca jest chwalebne, daleko większe jest to, co trwa w chwale.

12 Dlatego mając tę nadzieję, korzystamy z wielkiej swobody wypowiedzi *. 13 I nie tak jak Mojżesz, który umieścił zasłonę na swej twarzy, by TR synowie Israela nie wlepiali oczu na spełnienie tego, co się obraca wniwecz. 14 Ale ich umysł skamieniał; gdyż aż do dzisiejszego dnia, przy czytaniu Starego Przymierza, pozostaje nie odsłoniętą ta zasłona, która jest zniesiona w Chrystusie. 15 Lecz aż do dzisiaj, gdy czytany jest Mojżesz, na ich sercu leży zasłona. 16 Zaś gdy ktoś się nawróci * do Pana, zdejmo-wana jest ta zasłona. 17 A Pan jest Duchem; zaś gdzie Duch Pana, tam i wolność. 18

Zatem my wszyscy z odsłoniętą twarzą, oglądając jak w lustrze, jakby przez Ducha Pana - chwałę Pana, jesteśmy przemieniani na ten sam obraz; z chwały ku chwale.

*3,3 dotyczy: ciała wewnętrznego (cielesnej natury) *3,4 także: z powodu**3,4 także: taką mamy ufność*3,5 także: zdolność, znaczność*3,6 także: Prawa Mojżesza*3,12 także: szczerości, otwartości, wolności słowa, swobody działanie*3,16 także: skruszy się

4. Dzięki temu, mając tą służbę, kiedy zostaliśmy objęci miłosierdziem, nie upada-my na duchu. 2 Przecież wyrzekliśmy się hańby tych ukrytych rzeczy - nie chodząc w przebiegłości *, ani nie fałszując Słowa Boga; lecz polecając samych siebie w wyja-wianiu prawdy wobec Boga, stosownie do każdego sumienia ludzi. 3 Zaś jeśli jest za-słonięta i nasza Dobra Nowina - zasłonięta jest wśród tych, co giną, 4 niewierzących, w których bóg tego świata zaślepił umysły, aby TR im nie błyszczało światło Ewangelii chwały Chrystusa, który jest obrazem * Boga. 5 Bowiem nie siebie samych głosimy, ale Jezusa Chrystusa, Pana, a siebie jako wasze sługi z powodu * Jezusa. 6 Gdyż Bóg powiedział, że światło zajaśnieje z ciemności, więc On zajaśniał w naszych ser-cach w obliczu * Jezusa Chrystusa, na skutek poznania chwały Boga.7 Ale mamy ten skarb w glinianych naczyniach, aby doskonałość * mocy była z Boga, a nie z nas. 8 We wszystkim uciskani - ale nie będący ściśniętymi; bezradni * - ale nie w biedzie; 9 będący prześladowani * - ale nie porzuceni; przewróceni - ale nie gubie-ni; 10 stale noszący w ciele śmierć Pana Jezusa - aby i życie Jezusa mogło być uka-zane w naszym ciele. 11 Jako, że zawsze my, ci żyjący, jesteśmy wydawani na śmierć z powodu Jezusa - aby i życie Jezusa mogło być ukazane w naszym śmiertelnym ciele. 12 Dlatego śmierć działa pośród nas - ale w was życie. 13 Zaś ci, co mają tego samego Ducha wiary, postępują według tego, jak jest napisane: Uwierzyłem, dlatego mówiłem, i my wierzymy, dlatego też mówimy, Psalm 116,10 14 wiedząc, że Ten, co wskrzesił Pana Jezusa i nas wskrzesi, oraz dla * Jezusa postawi razem z wami. 15

Bowiem wszystko jest dla * was, aby łaska, obfitując dla większej ilości ludzi, mogła dać obfitość dziękczynienia ku chwale Boga.16 Dlatego nie upadajmy na duchu, bo choć ten nasz zewnętrzny człowiek jest nisz-czony, ale nasz wewnętrzny jest odnawiany dzień za TR dniem. 17 Gdyż lekkość na-szego ucisku, przez nadmiar ku nadmiarowi, szybko sprawia nam wieczną obfitość * chwały. 18 Bo my nie jesteśmy tymi, co przyglądają się * sprawom widzialnym, ale tym, które są niewidzialne; gdyż te widzialne są przemijające, zaś nie będące widzial-nymi są wieczne.

*4,2 także: nikczemności, chytrości, występności*4,4 także: wizerunkiem, wyobrażeniem*4,5 także: dla, przez, dzięki*4,6 także: twarzy, wyglądzie*4,7 także: wyższość, nadmiar*4,8 także: w niepewności, w zakłopotaniu, w potrzebie*4,9 także: ścigani; idący za kimś, dążący do czegoś*4,14 + 15 także: z powodu, przez

*4,17 także: wagę*4,18 także: badającymi, obserwującymi, rozważającymi

5. Ponieważ wiemy, że jeśli zostanie zniszczony nasz ziemski dom ciała *, mamy od Boga budowlę w niebiosach - dom nie zrobiony rękami, wieczny. 2 Gdyż także w tym wzdychamy, pragnąc się przyoblec naszym domem z Nieba; 3 o ile tylko nie będzie-my znalezieni nagimi *, a przyobleczonymi. 4 Bo i żyjąc w tym ciele * wzdychamy, przygniecieni z tego powodu, że nie chcemy się rozebrać - ale i równocześnie przy-oblec; aby to, co śmiertelne zostało pochłonięte na skutek życia. 5 Zaś Tym, co nas do tego sam sobie zjednał * - jest Bóg, który daje nam też zadatek ** Ducha.6 Zatem zawsze ufając * wiemy, że żyjąc w tym ciele, jesteśmy na wygnaniu ** od Pana, 7 (gdyż żyjemy * z powodu wiary, a nie z powodu wyglądu **). 8 Ale ufamy i je-steśmy gotowi raczej znaleźć się z dala od ciała, a żyć przy Panu. 9 Dlatego też za-biegamy - czy to mieszkając w ciele, czy to wychodząc - aby Mu TR się bardzo podo-bać. 10 Gdyż my wszyscy musimy zostać ukazani * przed trybuną Chrystusa, aby każdy przyniósł to, co wydał pośród ciała, przez które działał - czy to szlachetne **, czy to złe.11 Dlatego przekonujemy ludzi, doświadczając bojaźni przed Panem; zaś sami stali-śmy się znanymi Bogu. Ale też mam nadzieję, że staliście się znanymi w waszych poradach. 12 Bo nie siebie samych znowu wam polecamy, ale - z powodu nas - daje-my wam okazję chluby, abyście ją mieli wobec tych, co się chlubią na twarzy, a nie w sercu. 13 Gdyż, czy to straciliśmy rozum dla Boga, czy to zachowujemy rozsądek - dla was jesteśmy. 14 Bo miłość Chrystusa trzyma nas razem; tych, którzy odróżniają to, że skoro jeden umarł za wszystkich, zatem wszyscy byli śmiertelni. 15 Umarł także za wszystkich, aby ci, którzy żyją - już nie żyli dla samych siebie, ale dla tego, który za nich umarł oraz został wskrzeszony. 16 Wobec tego - my, od dzisiaj, już nie znamy ni-kogo według * cielesnej natury **; a jeśli nawet poznaliśmy Chrystusa według ciele-snej natury - jednak już teraz nie znamy. 17 Dlatego, że jeśli ktoś jest w Chrystusie - nowym jest stworzeniem; dawne przeminęło, oto całe powstało nowe. 18 A wszystko z Boga, który nas pojednał z samym sobą przez Jezusa Chrystusa oraz dał nam służ-bę owego pojednania. 19 Jako, że to Bóg w Chrystusie był Tym, co pojednał świat ze sobą, nie licząc im ich fałszywych kroków oraz deponując sobie w nas słowo pojed-nania. 20 Zatem z powodu * Chrystusa jesteśmy jakby posłami Boga i przez nas wzy-wa **. Prosimy z powodu Chrystusa - zostańcie pojednani z Bogiem, 21 który tego, co nie poznał grzechu *, z powodu nas grzechem uczynił, abyśmy w nim się stali spra-wiedliwością Boga.

*5,1; 5,4 także: namiotu*5,3 także: gołymi, odkrytymi, tylko w spodniej szacie*5,5 także: sprawił, zapracował, przerobił, zjednał**5,5 także: porękę, zastaw*5,6 także: mężnie stawiając czoło, okazując się odważnym, nie obawiając się**5,6 także: na obczyźnie, poza krajem*5,7 także: przechadzamy się, zachowujemy się**5,7 także: postaci, formy*5,10 także: stać się znanymi**5,10 także: odpowiednie, sprawiedliwe, prawe, dobre*5,16 także: w zgodzie z, z, z powodu, na wzór**5,16 także: osobowości opartej na cielesnej naturze, ciała wewnętrznego*5,20 także: przez, dla**5,20 także: zaprasza, zachęca, pobudza*5,21 także: błędu, winy

6. A współdziałając, wzywamy was, byście na próżno * nie przyjmowali łaski Boga. 2

(Ponieważ mówi: W porze możliwej do przyjęcia * cię usłyszałem, oraz w dniu zba-

wienia przyszedłem ci z pomocą; oto teraz jest miła pora, oto teraz jest dzień zbawie-nia). Izajasz 49,8 3 W niczym nie dawajcie żadnego zgorszenia, aby służba nie mogła być wyszydzona; 4 ale we wszystkim polecajcie samych siebie jako sługi Boga - w wielkiej wytrwałości *, w uciskach, w bólu, w trudnych położeniach, 5 w chłostach, w więzieniach, w niepokojach *, w znużeniu, w czuwaniu, w postach, 6 w czystości, w poznaniu, w wyrozumiałości, w łagodności, w Duchu Świętym, w nieobłudnej miłości, 7 w słowie prawdy, w mocy Boga, wśród oręża sprawiedliwości z prawej i lewej stro-ny; 8 pośród chwały i wzgardy, pośród złorzeczeń i dobrej sławy. Jakby zwodzący - a prawdomówni; 9 jakby się mylący - a uznawani; jakby umierający - a oto żyjemy; jak-by karani - a nie straceni; 10 jakby zasmucani - ale zawsze się radujący; jakby ubodzy - ale wielu ubogacający; jakby nic nie mający - a wszystko zawładniający. 11 Nasze usta otwarły się do was, Koryntianie! Nasze serce jest uczynione szerokim! 12 Nie jesteście wśród nas ściśnięci, ale jesteście ściśnięci w waszym wnętrzu. 13 A to jest nagrodą, jak dzieciom mówię: Zostańcie rozszerzeni i wy.14 Nie bądźcie takimi, co dźwigają jarzmo w nierównym zaprzęgu z niewierzącymi; gdyż jakie jest zespolenie sprawiedliwości z bezprawiem? Lub jakie zespolenie świa-tła z ciemnością? 15 A jaka wspólnota Chrystusa z Beliarem *? Lub jaka cząstka wier-nemu za niewierzącego? 16 A jaka zgodność świątyni Boga z wizerunkami? Gdyż my jesteśmy świątynią Boga żyjącego; tak jak Bóg powiedział: Zamieszkam w nich i będę się przechadzał tam i z powrotem; także będę ich Bogiem, a oni będą moim lu-dem. Ezechiel 37,27 17 Dlatego wyjdźcie z ich środka i oddzielcie się - mówi Pan, i nieczystego się nie dotykajcie, a ja was przyjmę. Izajasz 52,11; Jeremiasz 50,8 18

Będę wam też za Ojca, a wy będziecie za synów i córki - mówi Pan, Wszechwładca. Jeremiasz 31,1

*6,1 także: bezowocnie, bezwartościowo *6,2 także: miłej *6,4 także: cierpliwości *6,5 także: rozruchach *6,15 jedno z imion szatana, co znaczy: Nieużyteczność, zniszczenie, złośliwość

7. Zatem mając te obietnice, umiłowani, oczyszczajcie siebie od każdego skalania cielesnej natury i ducha, wypełniając w bojaźni * Boga uświęcenie.2 Weźcie nas do serca; nikomu nie uczyniliśmy niesprawiedliwości, nikogo nie zde-moralizowaliśmy, nikomu nie okazaliśmy zachłanności. 3 Nie mówię odnośnie potę-pienia, bo wcześniej powiedziałem, że wy jesteście w naszych sercach, by TR razem umrzeć i razem żyć. 4 Mam TR do was wielką szczerość i wielka mi z was chluba; je-stem wypełniony zachętą oraz bardzo obfituję radością w każdym waszym utrapie-niu.5 Bo i my, kiedy przyszliśmy do Macedonii, nasze ciało nie miało żadnego odpoczyn-ku, lecz we wszystkim byliśmy utrapieni; zewnątrz walki, a wewnątrz lęki. 6 Zaś Bóg, który zachęca uniżonych, pocieszył nas przez przyjście Tytusa. 7 Ale nie tylko przez jego przyjście, ale też przez zachętę, którą został pocieszony wśród was, oznajmia-jąc nam o waszej tęsknocie, waszym lamencie i waszej skwapliwości dla mnie; tak, że jeszcze bardziej się ucieszyłem. 8 Gdyż jeśli i zasmuciłem was w liście - nie żałuję, choć także żałowałem; bo widzę, że tamten list chociaż na chwilę was zasmucił. 9

Jednak teraz się cieszę, nie dlatego, że zostaliście zasmuceni, ale że zostaliście za-smuceni ku skrusze; bowiem zostaliście zasmuceni z Boga, aby w niczym nie móc doznać od nas straty. 10 Gdyż smutek z Boga sprawia skruchę ku zbawieniu, która nie powoduje żalu; zaś smutek świata sprawia śmierć. 11 Oto, samo to zasmucenie z Boga, jak wielką sprawiło w was gorliwość; wszakże obronę, wszakże oburzenie, wszakże bojaźń, wszakże tęsknotę, wszakże zapał, wszakże karę; we wszystkim od-daliście się pod opiekę, aby być nieskalani w tej sprawie. 12 Więc skoro wam napisa-

łem, to nie ze względu na tego, który uczynił niesprawiedliwość, ani nie na drugiego, który doznał niesprawiedliwości, ale ze względu na uwidocznienie się - z powodu nas - waszej gorliwości, odnośnie waszych spraw przed Bogiem. 13 Przez to, dzięki na-szej zachęcie, jesteśmy pobudzeni. Także daleko więcej ucieszyliśmy się z radości Tytusa, gdyż z powodu was wszystkich odpoczął i jego duch. 14 Bo jeśli mu się trochę z was chlubiłem - nie zostałem zawstydzony; ale jak wszystko powiedzieliśmy wam w prawdzie - tak też i nasza chluba przed Tytusem okazała się prawdą. 15 A jego serce jest jeszcze bardziej ku wam, gdy przypomina sobie posłuszeństwo was wszystkich, jak z szacunkiem i drżeniem go przyjęliście. 16 Zatem cieszę się, że pośród was, oka-zał się odważnym we wszystkim.

*7,1 także: czci, szacunku

8. A wyjaśniamy wam, bracia, łaskę Boga okazaną w zborach Macedonii, 2 że w wielkim doświadczeniu utrapienia jest też obfitość ich radości, oraz według ogromu ich nędzy - zaobfitowało TR bogactwo ich prostoty *. 3 Świadczę, że według siły i po-nad siłę, dobrowolnie, 4 zwrócili się do nas z wielkim apelem, abyśmy radośnie przy-jęli to dobrodziejstwo * oraz wspólnotę służby otrzymaną względem świętych. 5 I nie jak się spodziewaliśmy, ale z woli Boga najpierw oddali siebie Panu, potem i nam. 6

Więc zachęciliśmy Tytusa, aby jak rozpoczął, tak i dokonał u was tego dobrodziej-stwa. 7 Przecież - podobnie jak we wszystkim - obfitujecie wiarą, słowem, poznaniem i wszelką gorliwością, oraz wśród nas, ową miłością między wami, abyście także ob-fitowali w tym dobrodziejstwie.8 Nie mówię tego z nakazu, ale z powodu gorliwości innych oraz wypróbowując szczerość * waszej miłości. 9 Bo poznajecie łaskę naszego Pana, Jezusa Chrystusa, że będąc bogatym - dla nas stał się ubogim, byście wy się wzbogacili jego ubó-stwem. 10 Także w tym wydaję opinię; bo jest to pożyteczne dla was, którzy nie tylko uczynić - ale już przedtem, od roku – zaczęliście chcieć *. 11 Zaś teraz wypełnijcie to czynem TR , aby z posiadania była gotowość - tak chcenia, jak i wypełnienia. 12 Bo je-żeli istnieje ochota, to jest ona godna przyjęcia, o ile ktoś ma - nie o ile nie ma. 13

Gdyż nie chcę, by inni mieli odpoczynek, zaś wy utrapienie; ale po równości. 14 Aby w obecnej porze wasza obfitość służyła dla ich niedostatku, i aby ich obfitość była dla waszego niedostatku - żeby pojawiła się równość; 15 jak jest napisane: Ten, co zebrał wiele, nie miał obfitości, a ten, co zebrał mało, nie miał mniej. II Mojżesza 16,1816 A dzięki Bogu, który w sercu Tytusa daje tę samą gorliwość dla was, 17 że rzeczy-wiście przyjął wezwanie, oraz będąc coraz gorliwszym, poszedł do was z własnej woli. 18 Ale posłaliśmy z nim brata, który ma uznanie w Ewangelii wśród wszystkich zborów. 19 I nie tylko, bowiem przez podniesienie rąk został wybrany pośród zborów jako nasz towarzysz podróży, razem z tym dobrodziejstwem, którego jesteśmy sługą, ku chwale samego Pana i naszej gotowości. 20 Zaś unikając tego, aby nas ktoś nie zganił pośród tej obfitości, którą się przez nas usługuje. 21 Gdyż staramy się o szla-chetne rzeczy, nie tylko wobec Pana, ale i wobec ludzi. 22 Więc posłaliśmy z nimi na-szego brata, którego często wypróbowaliśmy w wielu sprawach, że jest gorliwym; zaś teraz jeszcze gorliwszym z powodu wielkiego zaufania względem was. 23 Czy to przez Tytusa będzie on dla was moim towarzyszem oraz współpracownikiem; czy to jako nasi bracia są oni apostołami zborów; a chwała tylko Chrystusa. 24 Dlatego przed obliczem zborów wykażcie dowód waszej miłości względem nich oraz naszej z was chluby.

*8,2 także: szczerości, otwartości*8,4 także: łaskę, uprzejmość, życzliwość, przysługę*8,8 także: prawowitość, prawość urodzenia*8,10 także: życzyć sobie, mieć upodobanie, kochać

9. Bo odnośnie służby względem świętych, szczególne * jest mi do was pisanie. 2

Gdyż znam waszą ochotę, którą z waszego powodu chlubię się przed Macedończy-kami, że Achaja przygotowała się od roku; więc ten wasz zapał pobudził jeszcze licz-niejszych. 3 A posłałem tych braci, aby nasza chluba z powodu was, ani w części nie mogła zostać zniweczona i abyście, jak mówiłem, byli przygotowani. 4 Żeby przypad-kiem, jeśli przyjdą ze mną Macedończycy, nie znaleźli was nieprzygotowanymi, a my (żebym nie powiedział - wy), byśmy nie zostali zawstydzeni w istocie tej chluby. 5

Uznałem więc za konieczne zachęcić braci, aby wcześniej do was poszli oraz za-wczasu przygotowali wasz zapowiedziany, hojny dar, i by to było gotowe jako chwała oddawana Bogu, a nie jako przejaw chciwości.6 Ale tak: Ten, co sieje oszczędnie - oszczędnie też będzie żąć; a ten, co sieje we-dług hojności - według hojności też będzie żąć. 7 Każdy, jak sobie postanowił ser-cem, niech uczyni. Nie z udręki, czy z konieczności, albowiem Bóg miłuje wesołego dawcę. 8 A Bóg jest zdatny TR by wam dać w obfitości każdą łaskę, abyście mając za-wsze, we wszystkim, całkowitą samowystarczalność, obfitowali ku wszelkiemu szla-chetnemu * działaniu **, 9 jak jest napisane: Rozproszył, dał ubogim, sprawiedliwość Jego trwa do wieczności. Psalm 112,910 Zaś Ten, co dostarcza nasienie siejącemu, zaopatrzy też w chleb do zjedzenia, po-mnoży wasz siew oraz sprawi rozwój plonom waszej sprawiedliwości; 11 we wszyst-kim ubogacając ku wszelkiej prostocie, którą sprawia wśród was dziękczynienie Bogu.12 Dlatego, że obsługa tej służby nie TR tylko uzupełnia biedę świętych, ale i obfituje pośród licznych dziękczynień Bogu. 13 A wszystko dla wypróbowania służby tych, co sławią Boga, dzięki podporządkowaniu się waszego wyznania TR Ewangelii Chrystu-sa, oraz szczerości wspólnoty względem nich i względem wszystkich. 14 Także z po-wodu ich modlitwy za was; tych, co was pragną przez niezwykłą - dzięki wam - łaskę Boga. 15 Zaś Bogu wdzięczność, z powodu Jego daru nie do opisania. *9,1 także: wyróżniające się ilością; niepotrzebne*9,8 także: odpowiedniemu, dobremu, pożytecznemu, prawemu**9,8 także: pracy, czynowi, dziełu, korzyści

10. A ja sam, Paweł, który z oblicza jestem pośród was uniżony, zaś będąc nieobec-nym, wykazuję względem was śmiałość, też was zachęcam z powodu delikatności * oraz pobłażliwości ** Chrystusa. 2 Ale proszę, bym nie będąc obecny, mógł mężnie stawić czoła ufności według której wnioskuję; mając śmiałość wobec pewnych braci, którzy uważają nas za takich, co to żyją według cielesnej natury *. 3 Bo żyjąc za po-mocą cielesnej natury, nie walczymy według osobowości opartej na cielesnej natu-rze; 4 (gdyż oręż naszej służby wojskowej nie jest cielesny - ale silny Bogiem do zniszczenia warowni), 5 burząc kalkulacje * oraz każde wyniesienie pyszniące się przeciw poznaniu ** Boga, oraz biorąc w niewolę każdą myśl *** na posłuszeństwo Chrystusowi. 6 Mając też w gotowości karanie * każdego nieposłuszeństwa, aż zosta-nie urzeczywistnione wasze posłuszeństwo.7 Patrzycie * z wyglądu **. Jeśli ktoś sam ufa, że jest Chrystusa, to niech z kolei, z powodu siebie jest zdania, że tak jak on jest Chrystusa, tak i my jesteśmy Chrystusa. 8 Bo jeśli nawet bym coś więcej chlubił się z naszej mocy (którą Pan nam dał do bu-dowania, a nie do waszego zniszczenia) - nie będę w zawstydzeniu; 9 aby się nie wy-dawało, że tylko was straszę przez listy. 10 Gdyż twierdzicie: Rzeczywiście, listy są bolesne i mocne, ale wygląd TR jego ciała jest nędzny, a słowo zlekceważone. 11 To niech taki uważa, że jakimi jesteśmy słowem pośród listów - kiedy jesteśmy nieobec-ni, takimi też się staniemy czynem - gdy będziemy obecni.

12 Jako, że nie odważamy się zaliczyć lub porównać nas samych, z jakimiś, którzy kształtują * samych siebie. Zaś oni pośród siebie, mierząc i porównując się nawza-jem, nie rozumieją nawzajem sami siebie. 13 A my, nie będziemy się bezmiernie chlu-bić TR, ale według miary wzoru - miary, którą przydzielił nam Bóg, aby dosięgnąć aż do was. 14 Gdyż nie rozprzestrzeniamy się jakby nie docierając do was, bo pośród Ewangelii Chrystusa pierwsi aż do was przybyliśmy. 15 I to nie chlubiąc się TR bez miary w cudzych trudach. Ale mając nadzieję, że ze wzrastaniem w was waszej ufno-ści, zostaliśmy pomnożeni - aż do obfitowania, według naszego wzoru. 16 Pomnożeni w celu głoszenia dobrej nowiny tym poza *, nie chlubiąc się w cudzym wzorze z tych już gotowych. 17 Zaś kto się chlubi, niechaj się w Panu chlubi. 18 Bo nie ten jest wiary-godny *, kto samego siebie poleca, ale ten, którego Pan poleca.

*10,1 także: łagodności, łaskawości, życzliwości**10,1 także: słuszności, zacności, sprawiedliwości*10,2 także: osobowości opartej na cielesnej naturze; ciała wewnętrznego*10,5 także: rozumowania, rozważania, racje**10,5 także: wyższemu poznaniu, dociekaniu, mądrości***10,5 także: zamiar, umysł*10,6 także: branie w obronę*10,7 także: troszczycie się, uwzględniacie, wystrzegacie się**10,7 tłumaczenie równoległe: nie patrzcie z wyglądu*10,12 także: wskazują, polecają*10,16 także: po tamtej stronie*10,18 także: doświadczony, godny przyjęcia, miły

11. Obyście znieśli cierpliwie tak niewiele mojej lekkomyślności, ale i mnie wytrzy-mujcie. 2 Ponieważ jestem zazdrosny o was zazdrością Boga; bo przygotowałem * was dla jednego męża, aby postawić przy Chrystusie jako dziewicę bez skazy. 3 Ale boję się, aby jakoś, tak jak wąż w jego podstępności oszukał Ewę *, nie zostały ska-żone wasze zamiary, z dala od prostoty względem Chrystusa. 4 Gdyż jeśli ktoś przy-chodzi i ogłasza innego Jezusa, którego myśmy nie ogłaszali; albo bierzecie innego ducha, którego nie otrzymaliście; albo inną ewangelię, której nie przyjęliście łaskawie - znosicie to dobrze. 5 Zaś uważam, że nic, nie pozostawałem wielce w tyle od apo-stołów. 6 A chociaż jestem także prostakiem w mowie - ale nie w poznaniu; przecież daliśmy się TR wam poznać wśród wszystkich i we wszystkim. 7 Czy popełniłem błąd, uniżając samego siebie, ponieważ bez powodu * ogłosiłem wam dobrą nowinę Boga, abyście wy zostali wywyższeni? 8 Wziąłem zapłatę oraz ogołociłem inne zbory - stosownie do służby dla was. A będąc przy was i cierpiąc biedę, nikomu się nie naprzykrzałem, 9 ponieważ mój niedostatek uzupełnili bracia, co przyszli z Macedonii. Także we wszystkim siebie ustrzegłem i będę strzegł, abym dla was pozostał nieuciążliwy. 10 Jest we mnie prawda Chrystusa, że ta chluba nie zostanie przeze mnie zablokowana w krainach Achai. 11 Z jakiego powodu? Ponie-waż was nie miłuję? Bóg to wie.12 A to czynię i będę czynił, abym odciął okazję takim, co szukają okazji, aby w tym, w czym się chlubią, mogli zostać znalezieni jak i my. 13 Bo tacy są fałszywymi apostoła-mi, pracownikami podstępnymi, zmieniającymi sobie postać na apostołów Chrystusa. 14 A to nie osobliwość, gdyż sam szatan zmienia sobie postać na anioła światłości. 15

Nie wielką więc rzeczą, jeśli i jego słudzy zmieniają sobie postać na jakby sług spra-wiedliwości; ich koniec będzie według ich uczynków.16 Znowu mówię, żeby mnie ktoś nie uważał za głupiego; zaś jeśli nie, przyjęliście mnie także jako głupiego, abym i ja choćby trochę mógł się chlubić. 17 Co mówię, nie mówię według Pana, ale jakby w głupocie, w owej istocie chluby. 18 Ponieważ wielu chlubi się według cielesnej natury, zatem i ja się będę chlubił. 19 Z przyjemnością bo-wiem, będąc mądrzy - cierpliwie znosicie nierozważnych. 20 Bo znosicie jeśli was ktoś

zniewala, jeśli ktoś pożera, jeśli ktoś się wynosi, jeśli ktoś bije was po twarzy. 21 Mó-wię o tym z powodu braku szacunku, że my jesteśmy jakby bez siły; ale gdy ktoś się w czymś odważa (mówię w lekkomyślności) - odważam się i ja. 22 Oni są Hebrajczy-kami? Także i ja. Oni są Israelitami? Również i ja. Oni są nasieniem Abrahama? I ja także. 23 Oni są sługami Chrystusa? (Mówię, odchodząc od zmysłów.) A czy nie bar-dziej ja; obficiej w trudach, nad miarę w chłostach, daleko więcej w więzieniach, czę-stokroć w karach śmierci. 24 Od Żydów pięciokrotnie wziąłem czterdzieści batów oprócz jednego. 25 Trzykrotnie zostałem obity rózgami, raz zostałem ukamienowany, trzykrotnie przeżyłem rozbicie okrętu na morzu, dzień i noc przetrwałem na głębi mo-rza. 26 Wiele razy w wędrówkach, niebezpieczeństwach rzek, niebezpieczeństwach od rozbójników, niebezpieczeństwach od własnego plemienia, niebezpieczeństwach od pogan, niebezpieczeństwach w mieście, niebezpieczeństwach na pustkowiu, niebez-pieczeństwach na morzu, niebezpieczeństwach wśród fałszywych braci; 27 w trudzie i znoju, częstokroć w czuwaniu, w głodzie i pragnieniu, często w postach, w zimnie i nagości. 28 Oprócz oddzielnego, codziennego powstawania przeciw mnie i troski o wszystkie zbory. 29 Ktoś jest słaby, a czy ja nie jestem słaby? Ktoś jest gorszony, a czy ja nie jestem roznamiętniony *?30 Jeśli trzeba się chlubić, będę się chlubił z mojej słabości. 31 Bóg i Ojciec naszego Pana Jezusa Chrystusa - Ten, który jest wysławionym na wieki - wie, że nie kłamię. 32

Chcąc mnie pojmać w Damaszku, etnarcha * króla Arety pilnował miasta Damasceń-czyków; 33 lecz w koszu, przez okno zostałem spuszczony wzdłuż muru i wymknąłem się z jego rąk.

*11,2 także: zaręczyłem*11,3 ST hebr. Chawę*11,7 także: za darmo*11,29 także: podniecony, płonący*11,32 tytuł żydowskich urzędników

12. Skoro nie jest pożyteczne by się chlubić, przejdę do widzeń oraz objawień Pana. 2 Znam człowieka w Chrystusie, który przed czternastu laty (czy to w ciele - nie wiem; czy to na zewnątrz ciała - nie wiem; Bóg to wie ) został porwany * aż do trze-ciego Nieba. 3 Znam także takiego człowieka (czy to w ciele, czy to na zewnątrz ciała - nie wiem; Bóg to wie), 4 który TR został porwany do raju i usłyszał nieopisane słowa, których nie wolno mówić człowiekowi. 5 Z takiego będę się chlubił - ale z powodu mnie samego nie będę się chlubił; chyba, że w moich słabościach. 6 Bo jeśli zechcę się pochlubić, nie będę nierozsądny, gdyż będę mówił prawdę. A wstrzymuję się, aby ktoś względem mnie nie wnioskował więcej, niż to, kogo we mnie widzi, albo co ode mnie słyszy. 7 Więc bym się z nadmiaru objawień nie wynosił, został dany cierń * mo-jej cielesnej naturze - anioł szatana, aby mnie policzkował, bym nie mógł być pyszny. 8 Co do tego trzykrotnie poprosiłem Pana, by ode mnie odstąpił. 9 Lecz mi powiedział: Wystarcza ci moja łaska, gdyż moja moc dochodzi do dojrzałości * w słabości **. Więc z największą przyjemnością będę się chlubił raczej w mych słabościach, aby mogła we mnie zamieszkać moc Chrystusa. 10 Dlatego znajduję przyjemność w sła-bościach, w obrażaniach, w utrapieniach, w prześladowaniach i trudnościach; bo kie-dy jestem słaby, wtedy jestem mocny z powodu * Chrystusa.11 Chlubiąc się - stałem się nierozsądny; wyście mnie do tego zmusili, ponieważ ja powinienem być przez was polecany. Gdyż jeśli i jestem niczym, nie pozostawałem wielce w tyle od apostołów. 12 Przecież dowody apostoła zostały wśród was dokona-ne we wszelkiej wytrwałości, zarówno w znakach, jak i cudach, i mocach. 13 Bo czy jest coś, w czym okazaliście się gorsi przed innymi zborami i czy TR nie ja sam wam się naprzykrzałem? Darujcie mi tą krzywdę. 14 Oto mam do was przyjść trzeci raz i

nie będę się naprzykrzał, gdyż nie szukam waszych rzeczy - ale was; bo nie dzieci winny gromadzić dla rodziców, ale rodzice dla dzieci. 15 A ja z najwyższą przyjemno-ścią będę robił wydatki i zostanę zużyty z powodu waszych dusz; nawet jeśli was bardzo miłując - mniej jestem miłowany. 16 Ale niech będzie. Ja was nie obciążyłem, jednak będąc przebiegłym, wziąłem was podstępem. 17 Czy TR przez kogoś, którego do was TR wysłałem, okazałem się względem was chciwy zysku? 18 Zachęciłem Tytu-sa i razem z nim posłałem tego brata; czy Tytus was oszukał? Czy nie żyliśmy w tym samym Duchu? Czy nie szliśmy tymi samymi śladami?19 Z kolei uważacie, że się przed wami bronimy? Mówimy w Chrystusie wobec Boga; a wszystko, umiłowani, dla waszego budowania. 20 Bo się boję, abym gdy przyjdę, nie znalazł was takimi, jakimi nie chcę. A ja, abym nie został przez was znaleziony takim, jakim nie chcecie. By nie było sporu, zazdrości, gniewów, karierowiczostwa *, obmawiania, szeptania, niepokojów. 21 Aby gdy znowu przyjdę, mój Bóg nie upoko-rzył mnie przy was, więc bym bolał nad wieloma z tych, którzy przedtem zgrzeszyli *, a nie odczuli skruchy po zepsuciu, cudzołóstwie ** i zuchwałości ***, którą popełnili.

*12,2 także: pochwycony*12,7 także: kolec, oścień*12,9 także: dokonuje się, wypełnia się**12,9 także: braku siły, chorobie, niemocy*12,10 także: przez, dla*12,20 także: intryg, podstępu*12,21 także: chybili celu, zbłądzili, zawinili**12,21 także: bałwochwalstwie***12,21 także: rozpasaniu

13. To trzeci raz do was idę. Na ustach dwóch lub trzech świadków będzie utwier-dzone każde słowo. V Mojżesza 19,15 2 Powiedziałem przedtem i zapowiadam - jak-by będąc obecny drugi raz, a teraz nie będąc obecny - że kiedy znowu przyjdę TR, nie będę oszczędzał tym, co przedtem zgrzeszyli i wszystkim pozostałym. 3 Skoro pra-gniecie próby mówiącego przeze mnie Chrystusa, który nie jest bez siły względem was, wszak w was jest silny. 4 Bo też został ukrzyżowany z powodu słabości, ale żyje dzięki mocy Boga. Gdyż i my jesteśmy w nim słabi, ale będziemy żyli dzięki mocy Boga względem was.5 Doświadczajcie samych siebie, skoro jesteście w wierze; sami siebie próbujcie. Czy sami nie rozpoznajecie, że Jezus Chrystus jest w was? Chyba, że jesteście coś nie-właściwi? 6 Mam jednak nadzieję, że poznajecie, że my nie jesteśmy niewłaściwi. 7

Ale modlimy się do Boga, byście wy nie uczynili niczego złego. Nie, abyśmy my mo-gli okazać się wypróbowani, ale byście wy czynili to, co szlachetne; zaś my abyśmy mogli być jak gdyby odrzuceni. 8 Gdyż nie mówimy czegoś przeciw prawdzie, ale dla prawdy. 9 Ponieważ się cieszymy, kiedy TR jesteśmy słabi, zaś wy jesteście mocni; i modlimy się odnośnie waszego wyuczenia *. 10 Z tego powodu przedstawiam te spra-wy, gdy jestem nieobecny, abym będąc obecny, nikogo nie potraktował srogo; z po-wodu mocy, którą mi Pan dał do budowania, a nie do niszczenia.11 Na koniec, bracia, bądźcie doskonalszymi, bądźcie zachęceni, myślcie to samo, zachowujcie pokój, a Bóg miłości i pokoju będzie z wami. Pozdrówcie jedni drugich w świętym pocałunku. 12 Pozdrawiają was wszyscy święci. 13 Łaska Pana Jezusa Chry-stusa, miłość Boga i wspólnota Ducha Świętego z wami wszystkimi. Amen.

*13,9 także: przysposobienia, wydoskonalenia

Do Galacjan

List do Galacjan 1. Paweł, apostoł (nie od ludzi, ani przez człowieka, ale przez Jezusa Chrystusa i Boga Ojca, który go wskrzesił z martwych), 2 oraz wszyscy bracia razem ze mną, do zgromadzeń wybranych Galacji. 3 Łaska wam i pokój od Boga, naszego Ojca oraz Pana Jezusa Chrystusa, 4 który dał samego siebie za nasze grzechy, żeby nas mógł sobie wyrwać z nastałego, niegodziwego * porządku **, według woli Boga, naszego Ojca, 5 któremu chwała na wieki wieków. Amen. 6 Dziwię się, że tak szybko przenosicie się * od Tego, który was powołał w łasce Chrystusa, do innej ewangelii, 7 która nie jest inna; lecz tylko są pewni ludzie, co was niepokoją i chcą odmienić Ewangelię Chrystusa. 8 Ale choćbyśmy my, czy też anioł * z Nieba opowiadał wam ewangelię, wbrew ** tej, którą wam ogłosiliśmy, niech będzie osobą przeklętą. 9 Jak wcześniej powiedzieliśmy i teraz znowu mówię, że jeśli ktoś wam głosi ewangelię wbrew tej, którą przyjęliście, niech będzie osobą przeklętą. 10 Gdyż w tej chwili, ludzi zjednuję - czy Boga? Czy pragnę przypodobać się ludziom? Bo jeśli jeszcze chcę się ludziom podobać, nie stałem się sługą Chrystusa. 11 Ale daję wam poznać, bracia, że Ewangelia, która przeze mnie została ogłoszona, nie jest według człowieka. 12 Gdyż ani ja nie przyjąłem jej od człowieka, ani nie zostałem nauczony; ale otrzymałem ją przez objawienie Jezusa Chrystusa. 13 Ponieważ usłyszeliście o moim dawnym sposobie życia w judaizmie, że w nadmiarze prześladowałem zgromadzenie wybranych Boga oraz je niszczyłem. 14 W judaizmie rozwijałem się więcej, niż wielu rówieśników spośród mojego pokolenia, będąc w większym stopniu zapaleńcem moich ojczystych przekazów. 15 Lecz kiedy zechciał Bóg, który mnie przeznaczył od łona mojej matki * i wezwał przez Jego łaskę, 16 aby objawić we mnie Jego Syna, bym go głosił wśród pogan - wtedy nie radziłem się ciała wewnętrznego * i krwi, 17 ani nie wszedłem do Jerozolimy, do tych, co byli przede mną apostołami, ale odszedłem do Arabii oraz znowu wróciłem do Damaszku. 18 Potem, po trzech latach wszedłem do Jerozolimy, by poznać Piotra, oraz zatrzymałem się przy nim piętnaście dni. 19 Lecz nie poznałem innego z apostołów, chyba że Jakóba, brata Pana. 20 A co wam piszę, oto oświadczam przed Bogiem, że nie kłamię. 21 Następnie przyszedłem do okolic Syrii i Cylicji. 22 Ale nie byłem znany z twarzy zborom Judei, tym w Chrystusie, 23 lecz tylko zdarzali się tacy, którzy słyszeli, że ten, co niegdyś nas prześladował, teraz głosi wiarę, którą przedtem niszczył. I przy mnie oddawali chwałę Bogu. *1,4 także: złego, obelżywego, łajdackiego, złośliwego **1,4 także: epoki, doczesności *1,6 także: zmieniacie, odstępujecie, wyrzekacie się *1,8 co znaczy: posłaniec **1,8 także: obok *1,15 także: predestynował, oddzielił, wyłączył, powołał *1,16 także: osobowości opartej na cielesnej naturze; cielesnej natury 2. Potem, po czternastu latach, z Barnabą znowu wszedłem do Jerozolimy, po zabraniu ze sobą i Tytusa. 2 A wszedłem z powodu objawienia oraz przedstawiłem im Ewangelię, jaką ogłaszam wśród pogan. Zaś na osobno tym, co cieszą się znaczeniem, abym przypadkiem nie biegł na daremne - niż biegł. 3 Ale ani Tytus, ten razem ze mną - który jest Grekiem, nie został zmuszony dać się obrzezać. 4 A to z

powodu potajemnie wprowadzonych, fałszywych braci, którzy wkradli się by śledzić naszą wolność, jaką mamy w Jezusie Chrystusie, aby nas sobie podporządkować *. 5 Lecz ani na chwilę nie ustąpiliśmy im w poddaniu, by przy was wytrwała prawda Ewangelii. 6 Zaś co do tych, uznawanych, że są kimś (kimkolwiek kiedykolwiek byli; nic mi nie robi różnicy, bo Bóg nie bierze pod uwagę osoby człowieka) - to ci uznawani nic mi dodatkowo nie nakazali. 7 Ale przeciwnie, zobaczyli, że jest mi powierzona Ewangelia nieobrzezanego człowieka, tak jak Piotrowi obrzezanego. 8 (Ten bowiem, który działał przez Piotra w apostolstwie obrzezanego, także działał przeze mnie dla pogan). 9 Więc gdy poznali daną mi łaskę - Jakób, Kefas i Jan, uważani, że są filarami, podali mnie oraz Barnabie prawice wspólnoty, abyśmy szli do pogan, a oni do obrzezania. 10 I tylko przypomnieli, aby pamiętać o ubogich, w czym też wykazałem gorliwość, aby to samo uczynić. 11 A kiedy Piotr przyszedł do Antiochii, przeciwstawiłem mu się w twarz, ponieważ był godzien zarzutów. 12 Gdyż przed przyjściem niektórych osób od Jakóba, jadł razem z poganami; zaś kiedy przyszli, cofnął się oraz oddzielał siebie, bojąc się tych z obrzezania. 13 A razem z nim udawali też inni Żydzi; tak, że i Barnabasz dał się im uwieść ich obłudą *. 14 Ale gdy zobaczyłem, że nie chodzą prosto wobec prawdy Ewangelii, powiedziałem Piotrowi przed wszystkimi: Skoro ty, będąc Żydem, żyjesz po pogańsku, a nie po żydowsku, dlaczego zmuszasz pogan aby naśladowali Żydów? 15 My jesteśmy Żydzi * z natury, a nie ci, którzy błądzą z pogan. 16 A wiedząc, że człowiek nie jest uznawany za sprawiedliwego z uczynków Prawa Mojżesza, ale przez wiarę Jezusa Chrystusa, i myśmy w Jezusa Chrystusa uwierzyli, abyśmy zostali uznani za sprawiedliwych z wiary Chrystusa, a nie z uczynków Prawa. Bowiem z uczynków Prawa Mojżesza nie zostanie uznane za sprawiedliwe żadne ciało wewnętrzne. 17 A jeśli pragnąc, byśmy zostali uznani za sprawiedliwych w Chrystusie, zostaniemy też przekonani, że sami grzeszymy, czy Chrystus jest sługą grzechu? Nie może być. 18 Lecz skoro znowu buduję to, co zburzyłem - samego siebie robię przestępcą. 19 Gdyż ja z powodu Prawa Mojżesza umarłem dla Prawa Mojżesza, abym żył dla Boga. 20 Jestem ukrzyżowany razem z Chrystusem, więc nie żyję już ja - lecz żyje we mnie Chrystus. A taki, jaki teraz żyję w cielesnej naturze - żyję w wierze Syna Boga, który mnie umiłował i w ofierze oddał za mnie samego siebie. 21 Nie odrzucam łaski Boga; bo jeśli przez Prawo Mojżesza byłaby sprawiedliwość, wtedy Chrystus umarł bez powodu *. *2,4 także: podbić, ujarzmić, traktować jak niewolników *2,13 także: graniem, udawaniem, hipokryzją *2,15 poprawnie: Judejczycy *2,21 także: daremnie, na próżno 3. O nierozsądni Galaci, kto was tak zaczarował, abyście nie byli posłuszni prawdzie? Wy, którym na oczach, najpierw został zapowiedziany Jezus Chrystus i przy was został ukrzyżowany? 2 To jedynie chcę się od was dowiedzieć: Czy z uczynków Prawa otrzymaliście Ducha, czy z powodu relacji wiary? 3 Jesteście tak nierozsądni? Rozpoczęliście Duchem, teraz wypełniacie siebie osobowością opartą na cielesnej naturze *? 4 Na próżno tyle doznaliście? Jeżeli rzeczywiście doznaliście. 5 Zatem Ten, który dostarcza wam Ducha oraz czyni pomiędzy wami cuda, czy robi to z uczynków Prawa, czy z powodu relacji wiary? 6 Tak jak Abraham uwierzył Bogu i zostało mu to policzone ku sprawiedliwości. I Mojżesza 15,6 7 Widzicie więc, że ci z wiary * są dziećmi Abrahama. 8 A Pismo zwiastowało, że Bóg uznaje pogan za sprawiedliwych z wiary, bo wcześniej ogłosił Abrahamowi, że w

tobie będą błogosławieni wszyscy poganie. 1 Mojżesza 12,3 9 Tak, że ci z wiary, są błogosławionymi z wiernym Abrahamem. 10 Ponieważ ci, co są z uczynków Prawa - są pod przekleństwem. Gdyż jest napisane: Przeklęty każdy, który nie trwa we wszystkich przykazaniach, które są napisane w zwoju Prawa, by je uczynić. V Mojżesza 27,26; Jeremiasz 11,3 11 A, że w Prawie Mojżesza nikt nie jest uznawany za sprawiedliwego przed Bogiem, to oczywiste, gdyż: Sprawiedliwy będzie żył z wiary *. Habakuka 2,4 12 Zaś Prawo Przykazań nie jest z wiary, lecz człowiek, który by je uczynił, w nich będzie żył. III Mojżesza 18,5; Ezechiel 20,11 13 Chrystus wykupił nas z przekleństwa Prawa, stając się za nas przekleństwem; ponieważ jest napisane: Przeklęty każdy, zawieszony na drzewie; V Mojżesza 21,23 14 aby się dokonało błogosławieństwo Abrahama względem pogan i abyśmy przez wiarę otrzymali obietnicę Ducha. 15 Bracia, po ludzku mówię. Przecież ustalonego testamentu człowieka nikt nie unieważnia, czy też dodatkowo nim nie rozporządza. 16 Obietnice zostały wypowiedziane Abrahamowi oraz jego potomkowi. Pismo nie mówi: I jego potomkom, ponieważ byłoby to dla wielu, ale że dla jednego: I twemu potomkowi, którym jest Chrystus. I Mojżesza 12,7 17 A mówię to, bo wcześniej ustalonego przez Boga testamentu względem Chrystusa, Prawo - które nastało po czterystu i trzydziestu latach - nie unieważnia co do zniesienia obietnicy. 18 Gdyż jeśli dziedzictwo byłoby z Prawa - to już nie z obietnicy; zaś Bóg wyświadczył Abrahamowi dobrodziejstwo * z powodu obietnicy. 19 Zatem, czym jest Prawo? Prawo Mojżesza zostało dołożone dla występków *, rozporządzone przez aniołów na rękę pośrednika, aż do czasu, kiedy przyszedł potomek dla którego jest obietnica. 20 Ale nie zdarza się pośrednik jednego, a Bóg jest jeden. 21 Więc Prawo jest przeciw obietnicom Boga? Nie może być. Gdyż jeśliby zostało dane prawo, które może ożywić, istotnie, sprawiedliwość byłaby z prawa. 22 Ale Pismo osaczyło wszystkich z powodu grzechu, aby wierzącym została dana obietnica z wiary Jezusa Chrystusa. 23 Zaś przed przyjściem wiary byliśmy pilnowani pod Prawem Mojżesza, będąc osaczeni dla przyszłej wiary, która została objawiona. 24 Tak, że Prawo stało się naszym nauczycielem * do Chrystusa, abyśmy z wiary zostali uznani za sprawiedliwych. 25 A kiedy przyszła wiara - nie jesteśmy już pod nauczycielem. 26 Gdyż przez wiarę, w Chrystusie Jezusie, wszyscy jesteście dziećmi Boga. 27 Bo ci, co dali się ochrzcić dla Chrystusa, oblekli się Chrystusem. 28 Wewnątrz nie znajduje się Żyd, czy Grek; wewnątrz nie znajduje się niewolnik, ani wolny; wewnątrz nie znajduje się męskie i żeńskie *; gdyż wy wszyscy jesteście w Chrystusie Jezusie tym samym **. 29 Zaś jeśli wyście Chrystusa, zatem jesteście potomstwem * Abrahama, dziedzicami ** według obietnicy. *3,3 także: cielesną naturą, ciałem wewnętrznym *3,7 także: ufności *3,11 ST, S sprawiedliwy będzie żył z Mojej wiary *3,18 także: przebaczył, darował *3,19 także: przekroczeń *3,24 także: odprowadzającym do szkoły *3,28 rzeczownikowo: mężczyzna i kobieta **3,28 także: jednym *3,29 także: nasieniem, rodem, płodem **3,29 także: spadkobiercami 4. Ale mówię, do jakiego czasu dziedzic jest niemowlęcy - będąc panem wszystkich, nie różni się nic od sługi, 2 lecz żyje pod opiekunami i zarządcami, aż do

czasu ustalonego przez ojca. 3 Tak też i my, kiedy byliśmy niemowlęcy, byliśmy ujarzmieni pośród żywiołów świata. 4 Zaś kiedy przyszło wypełnienie czasu, Bóg posłał Swojego Syna, który urodził się z niewiasty oraz pojawił wśród * Prawa, 5 by mógł wykupić tych pod Prawem, abyśmy otrzymali adopcję. 6 A ponieważ jesteście dziećmi, Bóg posłał do naszych serc Ducha Swojego Syna, wołającego: Abba *, Ojcze. 7 Tak, że nie jesteś już niewolnikiem - ale dzieckiem; a skoro dzieckiem, to i dziedzicem Boga przez Chrystusa. 8 Ale dawniej, nie znając Boga, służyliście istotom nie będących bogami. 9 Zaś teraz, gdy poznaliście Boga, ale bardziej, gdy zostaliście przez Boga poznani, czemu wracacie do bezsilnych oraz biednych żywiołów, którym chcecie znowu, jeszcze raz służyć? 10 Pilnujecie sobie dni, miesięcy, pór i lat. 11 Jestem wami przerażony, czy przypadkiem nie utrudziłem się dla was na próżno *. 12 Bracia, proszę was, stawajcie się takimi jak ja, gdyż i ja jestem taki jak wy. Nic złego mi nie uczyniliście. 13 A wiecie, że wcześniej ogłosiłem wam Dobrą Nowinę, pośród słabości cielesnej natury, 14 i mojej próby w ciele wewnętrznym. Lecz nie zlekceważyliście mojego zwiastowania, ani nim nie wzgardziliście, ale przyjęliście mnie jak anioła * Boga, podobnie jak Chrystusa Jezusa. 15 Zatem jakie było wasze dziękczynienie? Wszakże wam świadczę, że jeśliby było możliwe, to byście wyłupili i dali mi wasze oczy. 16 Wobec tego, czy stałem się waszym nieprzyjacielem, mówiąc wam prawdę? 17 Pożądają was zazdrośnie * - nie szlachetnie; chcą was tylko powstrzymać **, abyście ich zazdrośnie pożądali. 18 Pięknie jest, kiedy zawsze pożądamy siebie w szlachetnym; a nie tylko w czasie mojej obecności u was. 19 Moje dzieci, których bóle rodzenia znowu odczuwam, oraz będę odczuwał aż do wtedy, gdy zostanie ukształtowany w was Chrystus. 20 Ale teraz chciałbym być przy was obecny oraz odmienić swój głos, ponieważ jestem przez was w kłopocie. 21 Mówcie mi, ci, co chcecie być pod Prawem, dlaczego nie pojmujecie Prawa? 22 Bowiem jest napisane, że Abraham miał dwóch synów, jednego z niewolnicy, a jednego z wolnej. 23 Lecz ten z niewolnicy został urodzony według cielesnej natury, zaś ten z wolnej z powodu obietnicy. 24 Te rzeczy są mówione w przenośni; gdyż są one dwoma Przymierzami; jednym z góry Synaj - rodzącym do niewoli, a jest nim Hagar. 25 Zaś Hagar jest górą Synaj w Arabii, a odpowiada teraźniejszej Jerozolimie, bo jest w niewoli z jej dziećmi. 26 Zaś Jerozolima w górze jest wolna; ta, która jest matką wszystkich nas. 27 Ponieważ jest napisane: Rozwesel się bezpłodno, nie rodząco; skrusz się i w boleściach zawołaj nie rodząco; bo liczniejsze są dzieci samotnej, bardziej niż tej, która ma męża. Izajasz 54,1 28 Wy zaś, bracia, na wzór Izaaka *, jesteście dziećmi obietnicy. 29 Ale jak wtedy - ten, co został zrodzony według cielesnej natury prześladował tego według Ducha, tak i obecnie. 30 Ale co mówi Pismo? Wyrzuć niewolnicę i jej syna, bo nie będzie dziedziczył syn niewolnicy za syna wolnej. I Mojżesza 21,10 31 Zatem, bracia, nie jesteśmy dziećmi niewolnicy - ale wolnej. *4,4 także: podczas; na skutek, z powodu *4,6 z aram.: Ojciec, Tato *4,11 także: na oślep, nierozważnie, bez powodu *4,14 co znaczy: posłańca, zwiastuna *4,17 także: współzawodniczą, ubiegają się gorliwie **4,17 także: wykluczyć *4,28 ST z hebr. Ic’haka 5. Istotnie, Chrystus nas wyzwolił dla wolności. Stójcie i nie bądźcie znowu poddani jarzmu niewoli.

2 Oto ja, Paweł, mówię wam, że jeżeli się dacie obrzezywać, Chrystus wam nic nie pomoże. 3 A świadczę każdemu człowiekowi, co daje się obrzezywać, że winny jest wypełnić całe Prawo Mojżesza. 4 Zostaliście odłączeni od Chrystusa, wy, którzy uznajecie się za sprawiedliwych w Prawie; wypadliście z łaski. 5 Bowiem my, Duchem, z wiary, oczekujemy nadziei sprawiedliwości. 6 Gdyż w Chrystusie Jezusie ani obrzezanie nie ma nic znaczenia, ani nieobrzezanie - ale wiara działająca pośród miłości. 7 Biegliście pięknie; kto wam przeszkodził TR być posłusznym prawdzie? 8 Takie przekonanie nie pochodzi od Tego, który was wzywa. 9 Mały zaczyn całe ciasto zakwasza. 10 Ja jestem względem was przekonany w Panu, że nic inaczej nie będziecie rozumieć; a ten, kto was niepokoi poniesie wyrok, kimkolwiek by był. 11 Zaś ja, bracia, skoro nadto głoszę obrzezanie, czemu jeszcze jestem prześladowany? Zaniedbana jest więc, obraza krzyża. 12 Oby sobie odcięli ci, którzy was niepokoją. 13 Bowiem wy, bracia, zostaliście powołani do wolności, ale nie tej wolności względem skłonności * cielesnej natury, lecz jedni drugim służcie z miłości. 14 Gdyż całe Prawo jest wypełnione w jednym powiedzeniu: Będziesz miłował twego tuż obok * jak samego siebie. 15 Zaś jeśli gryziecie i pożeracie jedni drugich, uważajcie, abyście jedni przez drugich nie zostali zniszczeni. 16 Ale mówię: Żyjcie * Duchem i nie spełniajcie pożądania cielesnej natury. 17 Bo ciało wewnętrzne pożąda przeciwko Duchowi - a Duch przeciw ciału wewnętrznemu; gdyż te są nawzajem przeciwne, abyście nie czynili to, co chcecie. 18 Ale jeśli dajecie się prowadzić Duchem - nie jesteście pod Prawem Mojżesza. 19 Zaś uczynki ciała wewnętrznego są oczywiste, jakimikolwiek są: Cudzołóstwo, prostytucja, zepsucie, zuchwałość, 20 bałwochwalstwo, czary, nieprzyjaźnie, spór, zawiść, gniewy, intrygi, bunty, sekty, 21 złośliwości, morderstwa, pijaństwa, hulanki i tym podobne, o których wam zapowiadam, jak przedtem powiedziałem, że ci, którzy czynią takie rzeczy, nie odziedziczą Królestwa Boga. 22 Zaś owocem Ducha jest miłość, radość, pokój, cierpliwość *, uprzejmość **, dobrotliwość, ufność, łagodność, panowanie nad sobą; 23 w stosunku do takich nie istnieje Prawo. 24 Bo ci, Chrystusa, ukrzyżowali ciało wewnętrzne razem z jego właściwościami * i pragnieniami. 25 Jeżeli żyjemy Duchem - Duchem też posuwajmy się w rzędzie. 26 Nie stawajmy się żądni pustej chwały, jedni drugich prowokując, jedni drugim zazdroszcząc. *5,13 także: bodźca *5,14 także: blisko; rzeczownikowo: sąsiada, bliskiego *5,16 także: chodźcie, zachowujcie się *5,22 także: pobłażliwość, wyrozumiałość **5,22 także: rzetelność, łaskawość *5,24 także: przypadłościami, cierpieniami, zdarzeniami 6. Bracia, jeśli człowiek by został napotkany w jakimś fałszywym kroku, wy, duchowi, pouczcie takiego w duchu delikatności, obserwując samego siebie, byś i ty nie został doświadczony. 2 Jedni bierzcie brzemiona drugich, i tak wypełniajcie Prawo Chrystusa. 3 Bo jeśli ktoś uważa, że jest kimś - będąc nikim, oszukuje samego siebie. 4 A każdy niech próbuje swojej pracy i wtedy, jedynie względem siebie będzie miał chlubę, a nie względem drugiego. 5 Bowiem każdy, własny ciężar poniesie. 6 A ten, który jest pouczany słowem, niech się dzieli we wszystkich dobrach z nauczającym. 7 Nie błądźcie; Bóg nie pozwala się lekceważyć; bo jeśli człowiek coś posiał, to także będzie żąć. 8 Dlatego ten, co sieje dla swej cielesnej natury - z ciała wewnętrznego będzie żąć zniszczenie *; zaś ten, co sieje dla Ducha - z Ducha będzie żąć życie wieczne. 9 A gdy czynimy szlachetnie, nie upadajmy na duchu; gdyż będziemy żąć w

swoim czasie, nie będąc wyczerpani. 10 Zatem więc, dopóki mamy czas, czyńmy odpowiednio * względem wszystkich, ale najbardziej względem należących do rodziny wiary. 11 Zobaczcie, jak długi list napisałem wam moją ręką. 12 Ci, którzy pragną się podobać w cielesnej naturze, zmuszają was, abyście dawali się obrzezać; by przypadkiem nie byli prześladowani z powodu krzyża Chrystusa. 13 Ponieważ ani ci, co dają się obrzezywać, sami nie zachowują Prawa; ale chcą, abyście wy dawali się obrzezywać, by się chlubić w waszej cielesnej naturze. 14 A mnie, oby się nie zdarzyło chlubić, chyba, że w krzyżu naszego Pana, Jezusa Chrystusa, przez * którego świat jest dla mnie ukrzyżowany, a ja dla świata. 15 Bo w Jezusie Chrystusie ani obrzezanie nie jest czymś, ani nieobrzezanie - ale nowe stworzenie. 16 A dla tych, którzy pójdą w szeregu tą normą, a więc dla Israela Boga - pokój i miłosierdzie. 17 W końcu, niech mi nikt nie dostarcza cierpień; gdyż ja noszę w moim ciele piętna Pana Jezusa. 18 Łaska naszego Pana, Jezusa Chrystusa, pośród waszego ducha, bracia. Amen. *6,8 także: deprawację, ruinę, klęskę, zgubę *6,10 także: szlachetnie, dobrze, sprawiedliwie, prawie, doskonale *6,14 także: z powodu, dzięki, dla

Do Efezjan

List do Efezjan 1. Paweł, z woli Boga apostoł Jezusa Chrystusa, do świętych i godnych zaufania w Chrystusie Jezusie, którzy są w Efezie: 2 Łaska wam i pokój od Boga, naszego Ojca oraz Pana Jezusa Chrystusa. 3 Niech będzie wysławiany Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa, który nas uwielbił w niebiosach całym błogosławieństwem duchowym w Chrystusie; 4 gdy w nim wybrał nas sobie przed położeniem fundamentów świata, abyśmy byli wobec Niego świętymi i bez zarzutu, w miłości. 5 Przeznaczył nas dla samego Siebie, według upodobania Jego woli, do usynowienia przez Jezusa Chrystusa, 6 ku chwale wspaniałości Jego łaski, jaką nas napełnił w Swoim umiłowanym. 7 W nim mamy odkupienie przez jego krew oraz darowanie fałszywych kroków * według bogactwa Jego łaski, 8 która zaobfitowała dla nas we wszelkiej mądrości i roztropności. 9 Oznajmił nam tajemnicę Jego woli, według Jego upodobania, które postanowił sobie w Nim samym, 10 co do układu pełni czasów; by wszystko podsumować w Chrystusie, w niebiosach jak i na ziemi. 11 W nim, w którym też zostaliśmy wybrani losem, będąc przeznaczeni według zamiaru Tego, co wszystko sprawia według postanowienia Jego woli, 12 abyśmy TR wcześniej położyli nadzieję w Chrystusie i byli ku chwale Jego wspaniałości. 13 W nim i wy jesteście, po usłyszeniu słowa prawdy, Ewangelii waszego zbawienia. Przez niego też uwierzyliście oraz zostaliście zapieczętowani Świętym Duchem obietnicy. 14 On jest poręką * naszego dziedzictwa względem odkupienia własności, dla chwały Jego wspaniałości. 15 Z tego powodu i ja, gdy usłyszałem o waszej wierze w Panu Jezusie oraz miłości względem wszystkich świętych, 16 nie przestaję za was dziękować, czyniąc sobie wzmiankę w moich modlitwach. 17 Oby Bóg naszego Pana, Jezusa Chrystusa, Ojciec chwały, dał wam Ducha mądrości i objawienia w poznaniu samego Siebie; 18 dawszy światło oczom waszego umysłu, byście TR i wy wiedzieli, jaka jest pośród świętych nadzieja Jego powołania, oraz jakie bogactwo chwały Jego dziedzictwa. 19 Jaka też jest niezwykła wielkość Jego potęgi względem nas; tych, co wierzą z działania siły Jego mocy. 20 Mocy, którą okazał w Chrystusie, kiedy wskrzesił go z martwych i posadził na Jego prawicy w niebiosach, 21 powyżej każdego urzędu, władzy, mocy i państwa, oraz każdego imienia wymienianego nie tylko w tym porządku, ale i w przyszłym. 22 Także wszystko podporządkował pod jego nogi, a jego wyznaczył głową nad całym Zgromadzeniem Wybranych, 23 które jest jego ciałem; pełnią Tego, co wypełnia Sobą wszystko we wszystkich. *1,7 także: błędów, porażek, występków, przewinień *1,14 także: zadatkiem 2. Także was, będących umarłymi w fałszywych krokach i grzechach, 2 w których niegdyś żyliście według porządku tego świata, w zgodzie z przywódcą zwierzchności sfery powietrznej, duchem działającym teraz pomiędzy dziećmi nieposłuszeństwa. 3 Wśród nich i my wszyscy niegdyś byliśmy, chodząc w pożądaniach naszej cielesnej natury, czyniąc wolę ciała wewnętrznego i umysłu, oraz byliśmy z natury dziećmi zapalczywości *, tak, jak i pozostali. 4 Ale Bóg, co jest bogaty w miłosierdzie, przez swoją wielką miłość, którą nas umiłował, 5 i nas, będących umarłymi w fałszywych krokach - ożywił razem z Chrystusem (bowiem łaską jesteście ocaleni od śmierci). 6 Pomógł też się podźwignąć i w niebiosach,

razem posadził w Chrystusie Jezusie, 7 by w nadchodzących czasach, w dobrotliwości dla nas, okazać niezmierne bogactwo Jego łaski w Jezusie Chrystusie. 8 Gdyż jesteście zbawieni łaską z powodu wiary; i to nie z was, Boga to dar; 9 nie z uczynków, aby się ktoś nie chlubił. 10 Ponieważ jesteśmy Jego dziełem * i w Chrystusie Jezusie zostaliśmy stworzeni dla szlachetnych ** uczynków, które Bóg wcześniej przygotował, abyśmy w nich żyli. 11 Dlatego wspominajcie sobie, wy, niegdyś poganie w cielesnej naturze, nazywani nieobrzezaniem, z powodu nazywania obrzezką tego, co jest uczynione ręką na cielesnej naturze *; 12 że byliście tamtego czasu bez Chrystusa, oddzieleni * od obywatelstwa ** Israela, obcymi dla przymierza obietnicy, nie mający nadziei oraz bezbożni na świecie. 13 Ale teraz, w Chrystusie Jezusie, wy, niegdyś będący daleko, pozostajecie blisko przez krew Chrystusa. 14 Gdyż on jest naszym pokojem. On uczynił wszystkich tym samym oraz w swoim ciele wewnętrznym zniszczył nieprzyjaźń - ten graniczny mur ogrodzenia, 15 zostawiając bezczynne w naukach Prawo Przykazań; aby czyniąc pokój - z dwóch stworzył w sobie istotę ku jednemu, nowemu człowiekowi. 16 Także zgładził w sobie nieprzyjaźń i ponownie, przez krzyż, wszystkich pojednał z Bogiem w jednym ciele. 17 Więc przyszedł i ogłosił dobrą nowinę - pokój wam, tym daleko i pokój tym blisko. 18 Bo przez niego, w jednym Duchu, wszyscy mają dostęp do Ojca. 19 Zatem więc, już nie jesteście obcymi * i mieszkającymi obok, ale współobywatelami świętych oraz domownikami Boga, 20 wybudowanymi na fundamencie apostołów i proroków, a jego kamieniem narożnym * jest Jezus Chrystus. 21 W nim cała, składana razem budowla, wzrasta na czystą świątynię w Panu, 22 w którym TR wspólnie jesteście budowani * na siedzibę Boga w Duchu. *2,3 także: złości, gniewu, uniesienia *2,10 także: wytworem **2,10 także: prawych, sprawiedliwych, dobrych, hojnych, łaskawych, odpowiednich *2,11 tłumaczenie równoległe: ręką w ciele wewnętrznym *2,12 także: odsunięci, uczynieni obcymi **2,12 także: społeczności *2,19 także: cudzoziemcami, tułaczami *2,20 także: węgielnym *2,22 także: tworzycie jedną całość 3. Dlatego ja, Paweł, jestem dla was, pogan, więźniem Jezusa Chrystusa; 2 jeśli tylko usłyszeliście o podziale * łaski Boga, danej mi względem was. 3 Gdyż przez objawienie została mi oznajmiona tajemnica - jak wcześniej pisałem w krótkim liście. 4 W porównaniu z nim, czytając, możecie poznać moją wiedzę w tajemnicy Chrystusa, 5 która w innych pokoleniach nie została wyjaśniona synom ludzi, aby teraz, w Duchu, zostać objawioną jego świętym apostołom i prorokom. 6 Poganie, przez Ewangelię, są współdziedzicami stanowiącymi jedno ciało oraz współuczestnikami Jego obietnicy w Chrystusie, 7 której stałem się sługą według daru łaski Boga, danej mi z działania Jego mocy. 8 Mnie, mniejszemu od wszystkich świętych, została dana ta łaska, by wśród pogan ogłosić dobrą nowinę, owo niezbadane bogactwo Chrystusa. 9 Także wszystkim objaśnić, jaka jest wspólnota tajemnicy ukrytej od wieków w Bogu, który wszystko stworzył przez Jezusa Chrystusa, 10 aby teraz, przez Zgromadzenie Wybranych, została dana do poznania mocom i potęgom w niebiosach wielka mądrość Boga, 11 ta, w zgodzie z wiecznym zamysłem, który sprawił w Chrystusie Jezusie, naszym Panu. 12 W nim TR, przez jego wiarę, mamy swobodę działania * oraz przystęp. 13 Toteż proszę, abyście nie upadali na duchu pośród moich, większych niż wasze utrapień, co jest na waszą chwałę.

14 Dlatego zginam swoje kolana przed Ojcem naszego Pana, Jezusa Chrystusa, 15 od którego jest nazwany każdy ród w niebiosach i na ziemi, 16 aby dał wam zostać wzmocnionymi co do wewnętrznego człowieka, według bogactwa Jego chwały oraz przez moc Jego Ducha. 17 Także aby - z powodu wiary - Chrystus zamieszkał w waszych sercach. 18 Będąc zakorzenieni w miłości oraz mając położony fundament, razem ze wszystkimi świętymi miejcie dostateczną siłę zrozumieć siebie - jaką macie szerokość, długość, wysokość i głębię. 19 Poznajcie też miłość Chrystusa, przewyższającą poznanie, abyście zostali urzeczywistnieni względem całej pełni Boga. 20 A Temu, który może wcześniej wszystko uczynić z powodu działającej w nas mocy, i to więcej niż dużo o które prosimy lub poznajemy, 21 chwała w Chrystusie Jezusie wśród zgromadzenia wybranych po wszystkie pokolenia porządku wieków. Amen. *3,2 także: zarządzeniu *3,14 także: wolność słowa, swobodę wypowiedzi, otwartość 4. Zatem was proszę, ja - więzień w Panu, abyście żyli w sposób godny powołania, którym zostaliście wezwani. 2 Według wszelkiej pokory, życzliwości * i według wyrozumiałości, w miłości znosząc cierpliwie jedni drugich, 3 oraz starając się, aby w więzi pokoju dochować jedności Ducha. 4 Ciało jest jedno i jeden Duch, tak jak też zostaliście wezwani w jednej nadziei waszego powołania. 5 Jeden Pan, jedna wiara, jedno zanurzenie *. 6 Jeden Bóg i Ojciec wszystkich, przy wszystkich, dla wszystkich oraz w was wszystkich. 7 A każdemu jednemu z nas została dana łaska według miary daru Chrystusa. 8 Dlatego Pismo mówi: Wstąpiwszy na wysokość, wziął do niewoli jeńców, dał ludziom dary. Psalm 68,19 9 (Ale to "wstąpił" jak się dzieje, jeśli nie tak, że najpierw zszedł z góry na dół, do niższych terenów ziemi? 10 A ten, co zstąpił, jest tym samym, który wstąpił powyżej wszystkich niebios, aby wszystkie wypełnić). 11 Także ten sam, rzeczywiście, dał - apostołów, proroków, ewangelistów, pasterzy oraz nauczycieli. 12 Dał ze względu na doskonalenie świętych, na dzieło służby dla budowania ciała Chrystusa, 13 aż wszyscy dojdziemy do jedności przekonań * i znajomości Syna Boga, do męża doskonałego, do miary dojrzałości pełni Chrystusa. 14 Abyśmy już nie byli niemowlętami, rzucanymi przez fale każdym wiatrem nauki i poprzez oszustwo ludzi, na skutek przebiegłości błędu * - w nikczemności ** prowadzonymi tam i z powrotem. 15 Ale będąc szczerymi w miłości, byśmy całkowicie wzrośli ku niemu, Chrystusowi, który jest głową. 16 Z powodu niego TR całe ciało jest razem składane i spajane wzdłuż każdego stawu pomocy, według działania, oraz w każdej jednej mierze sprawia sobie wzrost ciała, do swego budowania w miłości. 17 To więc mówię i świadczę w Panu, byście wy nie postępowali już tak, jak w próżności swego umysłu postępują pozostali poganie, 18 będąc myślą w ciemnościach; będąc oddzielonymi * od życia Boga przez niewiedzę, która jest w nich z powodu skamienienia ich serca. 19 Oni TR stali się nieczułymi * i samych siebie wydali zuchwałości **, do robienia w chciwości każdej nieczystości ***. 20 Ale wy, nie tak nauczyliście się Chrystusa, 21 jeśli go, oczywiście, usłyszeliście oraz zostaliście przez niego nauczeni jaka jest prawda w Jezusie. 22 Abyście odłożyli na bok to, co było w zgodzie z wcześniejszym zachowaniem starego człowieka, który niszczy samego siebie poprzez pragnienia oszustwa - 23 a byli odnawiani Duchem waszej myśli, 24 oraz oblekli się w nowego człowieka, który został stworzony przez Boga w sprawiedliwości oraz świątobliwości prawdy.

25 Dlatego odłóżcie kłamstwo - każdy z jego bliskim - i mówcie prawdę, gdyż jesteśmy członkami jedni drugich. 26 Rozgniewujcie się, lecz nie chybiajcie celu *; niech słońce nie zachodzi nad waszym rozgniewaniem. 27 Nie dawajcie także okazji temu oszczerczemu *. 28 Kto kradnie - niech już nie kradnie, ale niechaj więcej pracuje, zarabiając rękami dobro; aby miał co odstąpić temu, co ma biedę. 29 Niech nie wychodzi z waszych ust żadne wstrętne słowo *; tylko jeśli ktoś ma odpowiednie do budowania sprawy, aby dało przysługę słuchającym. 30 Także nie smućcie Świętego Ducha Boga, w którym zostaliście uwierzytelnieni pieczęcią na dzień odkupienia. 31 Wszelka gorzkość, gniew, zapalczywość, wrzask i oszczerstwo * - niech od was zostanie wzięte, razem z każdą złością. 32 Ale jedni względem drugich stawajcie się łagodni, miłosierni; przebaczając sobie, tak jak i Bóg wam przebaczył w Chrystusie. *4,2 także: łagodności, delikatności *4,5 także: chrzest *4,13 także: zaufania, wiary, dowodu, świadectwa *4,14 także: szaleństwa **4,14 także: podstępności, chytrości, złośliwości, przebiegłości *4,18 także: odsuniętymi, uczynieni obcymi *4,19 także: stracili otuchę, zobojętnieli na ból **4,19 także: rozwiązłości ***4,19 także: zepsucia *4,26 także: nie grzeszcie *4,27 gr.: diabolos; także: niesłusznie oskarżającemu, oczerniającemu, obmawiającemu (cechy szatana) *4,29 także: racja, sprawa, wyjaśnienie, prawo, mowa, dyskusja, nakaz *4,31 także: zniesławianie, bezbożna mowa, bluźnierstwo 5. Zatem stawajcie się naśladowcami Boga, jako umiłowane dzieci. 2 Także postępujcie w miłości, tak jak i Chrystus nas umiłował oraz - z powodu nas - oddał samego siebie Bogu na miłą woń zapachu, jako dobrodziejstwo i ofiarę. 3 Zaś cudzołóstwo oraz wszelka nieczystość, czy zachłanność, niech ani nie będzie wśród was wymieniana, tak jak przystoi świętym. 4 Także bezwstyd, niedorzeczna gadanina, lub dowcip, które nie są stosowne - lecz raczej dziękczynienie. 5 TR Tym żyjcie, wiedząc, że każdy nierządnik *, albo nieoczyszczony ze zmazy, albo chciwiec, który jest bałwochwalcą, nie ma dziedzictwa w Królestwie Chrystusa i Boga. 6 Niech was nikt nie zwodzi pustymi słowami; ponieważ z ich powodu przychodzi gniew Boga na dzieci nieposłuszeństwa. 7 Zatem nie stawajcie się ich współuczestnikami. 8 Bo byliście niegdyś ciemnością, ale teraz jesteście światłem w Panu; zatem postępujcie jak dzieci światła. 9 (Ponieważ owoc Ducha ujawnia się w każdej dobroci, sprawiedliwości i prawdzie). 10 Uznawajcie to, co jest miłe Panu 11 Nie współuczestniczcie w bezowocnych czynach ciemności, ale raczej je poprawiajcie. 12 Bowiem to, co się skrycie przez nich dzieje, haniebnie jest i powiedzieć. 13 Ale wszystko jest badane na skutek światła, stając się znane; gdyż światło czyni wszystko widocznym. 14 Dlatego Pismo mówi: Ocuć się ty, który śpisz oraz powstań z umarłych, a zabłyśnie ci Chrystus. Izajasz 60,1 15 Dokładnie więc uważajcie, jak postępujecie; nie jak niemądrzy - ale jak mądrzy; 16 wykorzystując stosowną porę, bo dni są złe. 17 Przez to nie stawajcie się nierozsądni, ale bądźcie świadomi jaka jest wola Pana. 18 Nie upijajcie się także winem, w którym jest rozwiązłość; ale bądźcie napełnieni przez Ducha, 19 opowiadając sobie Psalmami, hymnami oraz duchowymi pieśniami, śpiewając i grając Panu w waszym sercu. 20 Zawsze za wszystko dziękujcie Bogu i Ojcu w Imieniu naszego Pana, Jezusa Chrystusa. 21 W bojaźni Boga bądźcie posłuszni jedni drugim.

22 Żony, bądźcie posłuszne swoim mężom - jak Panu. 23 Bo mąż jest głową żony, jak i Chrystus głową Zgromadzenia Wybranych. On też jest zbawicielem ciała *. 24 Lecz jak Zgromadzenie Wybranych jest we wszystkim posłuszne Chrystusowi, tak i żony powinny być swoim mężom. 25 Mężowie, miłujcie wasze żony, jak i Chrystus umiłował Zgromadzenie Wybranych oraz wydał za nie samego siebie, 26 by je uczynić świętym, po oczyszczeniu kąpielą wody w Słowie. 27 Aby TR mógł je postawić przy sobie, jako wspaniałe Zgromadzenie Wybranych, nie mające skazy, czy zmarszczki, lub czegoś z takich; ale by było święte i bez zarzutu. 28 Mężowie powinni tak miłować swoje żony, jak swoje własne ciała. Kto miłuje swoją żonę - miłuje siebie samego. 29 Gdyż nikt nigdy nie znienawidził swego ciała, ale je żywi i pielęgnuje - jak i Pan Zgromadzenie Wybranych. 30 Bo jesteśmy członkami jego ciała, z jego ciała wewnętrznego i z jego kości. 31 Z tego względu opuści człowiek ojca i matkę oraz zostanie przywiązany * do swojej żony, i będą dwoje dla jednego ciała wewnętrznego. I Mojżesza 2,24 32 To jest wielka tajemnica; a ja mówię o Chrystusie oraz o Zgromadzeniu Wybranych. 33 Jednakże i wy, wzorem jednego, niech każdy miłuje swoją żonę tak jak siebie samego, zaś żona oby poważała * męża. *5,5 także: cudzołożnik (także w sensie duchowym), sodomita, homoseksualista *5,23 chodzi o duchowe ciało Chrystusa, którym jest Zgromadzenie Wybranych *5,31 także: przylgnie, przywrze *5,33 także: bała się 6. Dzieci, bądźcie posłuszne waszym rodzicom w Panu, gdyż jest to sprawiedliwe. 2 Szanuj swego ojca i matkę (to jest pierwsze przykazanie z obietnicą), II Mojżesza 20,12 3 aby ci się dobrze działo oraz będziesz długożyjący na ziemi. 4 Ojcowie, nie pobudzajcie do gniewu waszych dzieci, ale je wychowujcie w karności oraz napominaniu Pana. 5 Słudzy *, pośród bojaźni i drżenia, w prostocie waszego serca, bądźcie posłuszni panom ** według cielesnej natury, podobnie jak Chrystusowi. 6 Nie przez służbę dla oka, jak chcący się przypodobać ludziom, ale jak słudzy Chrystusa, co z duszy czynią wolę Boga; 7 służąc z życzliwością - jak Panu, a nie jak ludziom. 8 Nadto wiedząc, że każdy, jeśli uczyni coś odpowiedniego - to zyska od Pana; czy to sługa, czy wolny. 9 Zaś panowie, czyńcie to samo względem nich, zaniechując groźby i wiedząc, że i wy macie Pana w niebiosach, a u Niego nie ma względu na osobę. 10 Na koniec, moi bracia, bądźcie umacniani w Panu oraz w sile jego mocy. 11 Obleczcie się pełną zbroją Boga, abyście potrafili stanąć przeciwko oszustwom tego oszczerczego *. 12 Ponieważ nie toczymy walki przeciw krwi i cielesnej osobowości, ale przeciw niebiańskim mocom, potęgom, przeciwko rządcom świata ciemności tej epoki, przeciwko duchowej niegodziwości * w niebiosach. 13 Przez to weźcie pełną zbroję Boga, abyście mogli walczyć w złym czasie, wszystko dokonać oraz stać mocno. 14 Stójcie więc – mocno; za pomocą prawdy opaszcie sobie wasze biodra, obleczcie się pancerzem sprawiedliwości 15 oraz obujcie nogi w gotowość służenia Ewangelii pokoju. 16 Nad wszystkim podnoście tarczę wiary, w której będziecie mogli zgasić wszystkie płonące pociski niegodziwości. 17 Weźcie też hełm zbawienia i sztylet Ducha - to jest Słowo Boga. 18 Wśród każdego uwielbienia i prośby, w każdym czasie módlcie się w Duchu, i przez to czuwajcie we wszelkiej wytrwałości oraz błaganiu za wszystkich świętych. 19 Także za mnie, by zostało mi dane słowo w czasie otwarcia moich ust. Abym w swobodzie wypowiedzi dawał poznać tajemnice Ewangelii, 20 dla której jestem posłem w kajdanach, i bym otwarcie w niej powiedział, co mi potrzeba powiedzieć.

21 Lecz byście i wy poznali jak działam oraz sprawy co do mnie. To wszystko wam oznajmi Tychikus, umiłowany brat i wierny sługa w Panu. 22 Jego do was posłałem względem tego samego, byście się dowiedzieli co do naszych spraw i by zachęcił wasze serca. 23 Pokój braciom i z wiary miłość od Boga Ojca oraz naszego Pana, Jezusa Chrystusa. 24 Łaska w nieśmiertelności * ze wszystkimi, miłującymi naszego Pana, Jezusa Chrystusa. Amen. *6,5 także: niewolnicy **6,5 także: mającym władzę, gospodarzom, opiekunom *6,11 także: oczerniającego, niesłusznie oskarżającego, obmawiającego (cechy szatana) *6,12 także: złośliwości, łajdactwu *6,24 także: niezniszczalności; uczciwości, szczerości

Do Filippian

List do Filippian 1. Paweł i Tymoteusz, słudzy Jezusa Chrystusa, do wszystkich świętych w Chrystusie Jezusie, którzy są w Filippach, razem z opiekunami * i sługami w określonych sprawach **. 2 Łaska wam oraz pokój od Boga, naszego Ojca i Pana Jezusa Chrystusa. 3 Dziękuję mojemu Bogu przy każdym o was wspomnieniu, 4 zawsze, w każdej mojej modlitwie za was wszystkich, z radością czyniąc prośbę do Boga, 5 dzięki waszej wspólnocie względem Ewangelii, od pierwszego dnia - aż do teraz. 6 Bo jestem przekonanym do tego samego, że Ten, co rozpoczął w was szlachetne dzieło, dokona je do dnia Jezusa Chrystusa. 7 Jak jest sprawiedliwe, abym to zrozumiał dla was wszystkich, gdyż mam was w moim sercu, także w czasie moich pęt, w mowie obronnej oraz utwierdzaniu Ewangelii pośród was wszystkich; czyli tych, co są współuczestnikami mojej łaski. 8 Ponieważ świadkiem moim jest Bóg, że pragnę was wszystkich w łonie Jezusa Chrystusa. 9 Modlę się także o to, aby wasza miłość jeszcze bardziej i więcej mogła obfitować w poznaniu oraz we wszelkim doznaniu, 10 aż do waszej aprobaty * spraw, które mają znaczenie **. Abyście byli czyści i nie potykający się *** na dzień Chrystusa, 11 będąc wypełnieni owocem sprawiedliwości przez Jezusa Chrystusa, ku sławie i chwale Boga. 12 A chcę, byście TR bracia wiedzieli, że te rzeczy przeciwko mnie przyszły dla większego rozpowszechnienia Ewangelii. 13 Gdyż moje pęta w Chrystusie, stały się widoczne w całym pretorium * oraz we wszystkich innych miejscach. 14 Także coraz liczniejsi z braci w Panu, kiedy się przekonali moimi pętami - jeszcze bardziej, bez lęku odważają się mówić słowo. 15 Chociaż niektórzy głoszą Chrystusa również z powodu zazdrości oraz karierowiczostwa *, a niektórzy głoszą Chrystusa z powodu dobrej woli **. 16 Jednak ci z intryg nie ogłaszają Chrystusa w dobrej intencji *, przypuszczając, że potęgują ucisk moich pęt. 17 Zaś ci z miłości wiedzą, że jestem ustanowiony do obrony Ewangelii. 18 Dlaczego, jakże to? Ponieważ każdym sposobem - czy to pretekstem, czy prawdą - głoszony jest Chrystus; zatem z tego się cieszę, ale i będę się cieszył. 19 Gdyż wiem, że mi to wyjdzie ku zbawieniu, pośród waszej modlitwy i pomocy Ducha Jezusa Chrystusa, 20 w zgodzie z moim wyczekiwaniem i nadzieją, że w niczym nie zostanę zawstydzony, ale w całej otwartości, jak zawsze - tak i teraz, Chrystus zostanie wywyższony w moim ciele; czy to wśród życia, czy wśród śmierci. 21 Gdyż życiem jest dla mnie Chrystus, a umrzeć jest korzyścią. 22 Ale skoro żyję w cielesnej naturze, to dla mnie jest korzyść z pracy; więc nie wiem, co sobie wybrać. 23 Bo jestem przynaglany z dwóch powodów. Mam pragnienie by TR odejść i być razem z Chrystusem, bo to daleko bardziej lepsze; 24 lecz pozostać w cielesnej naturze jest potrzebniejsze dla was. 25 Więc będąc tak ufny, wiem, że zostanę i będę trwał z wami wszystkimi, w celu waszego posuwania się naprzód * oraz radości wiary, 26 by z kolejnego mojego przybycia do was, przeze mnie obfitowała wasza chluba w Jezusie Chrystusie. 27 Tylko żyjcie pośród współobywateli w sposób godny Ewangelii Chrystusa, bym - czy to gdy przyjdę i was zobaczę, czy to będąc nieobecny - słyszał o was, że trwacie w jednym Duchu, jednym sercem walcząc wiarą Ewangelii. 28 Także w niczym nie dajcie się zastraszyć przez przeciwników, co jest dla nich, zaiste, dowodem zguby - a waszego zbawienia, i to przez Boga. 29 Gdyż przez Chrystusa zostało wam wyświadczone dobrodziejstwo, aby nie tylko w niego wierzyć, ale też cierpieć dla

niego, 30 tocząc tę samą walkę *, jaką we mnie ujrzeliście i teraz we mnie słyszycie **. *1,1 gr.: episkopos; co znaczy: strażnik, opiekun, doglądający **1,1 gr.: diakonos; co znaczy: sługa w określonej sprawie *1,10 także: próbie, wyborze, uznaniu, zatwierdzeniu **1,10 także: przewyższających ***1,10 także: nie gorszący *1,13 urzędowa rezydencja namiestnika prowincji *1,15 także: podstępu, intryg **1,15 także: upodobania, życzliwości, łaski *1,16 także: w sposób czysty, szczerze *1,25 także: rozpowszechniania się, rozkrzewiania *1,30 także: spór, walkę wewnętrzną, trwogę **1,30 także: pojmujecie 2. Jeśli więc, macie jakąś pociechę w Chrystusie, jeśli jakąś zachętę miłości, jeśli jakąś wspólnotę Ducha, jeśli jakieś wnętrze i litość - 2 dopełnijcie moją radość, abyście to samo wiedzieli, mając tę samą miłość, jednomyślność i jedno mając na celu. 3 Niech nikt nie działa w celu intrygi, albo dla pustej chwały - ale w pokorze, jedni drugich uznając za górujących nad sobą; 4 każdy obserwując nie tylko swoje, ale też jedni drugich. 5 To bowiem zrozumcie w was, co jest także w Chrystusie Jezusie; 6 który będąc w postaci Boga, nie torował sobie rabunku, aby być równym Bogu, 7 ale opuścił samego siebie, przyjął postać sługi i pojawił się w obrazie ludzi. 8 Także w tej postaci - gdy został napotkany jako człowiek - uniżył samego siebie i był posłuszny * aż do śmierci, i to TR do kary śmierci na krzyżu. 9 Dlatego też Bóg wielce go wywyższył i dał mu Imię, ponad każde imię. 10 Aby na Imię Jezusa zgięło się każde kolano - istot niebiańskich, ziemskich i podziemnych. 11 Aby też każdy język się zgodził, że Jezus Chrystus jest Panem, ku chwale Boga Ojca. 12 Dlatego, moi umiłowani, jak zawsze byliście posłuszni - nie tylko podczas mojej obecności, ale daleko bardziej teraz, w czasie mojej nieobecności - tak z bojaźnią i drżeniem dokonujcie wzajemnego wyzwolenia. 13 Gdyż Bóg jest Tym, który według upodobania, działa w was chcenie i skutek. 14 Wszystko róbcie bez narzekania oraz dyskusji, 15 abyście się stali nienaganni i nieskalani. Niewinne dzieci Boga w środku obłudnego * i zepsutego ** plemienia, wśród którego świecicie jak blask na świecie. 16 Ku mojej chlubie zatrzymujcie słowo życia do dnia Chrystusa, że nie na darmo biegałem, ani nie pracowałem na darmo. 17 Ale jeśli jestem składany w ofierze * oraz w publicznej służbie waszej wiary, cieszę się oraz współraduję z wami wszystkimi. 18 A wy tak samo się cieszcie i współradujcie ze mną. 19 Zaś w Panu Jezusie mam nadzieję, że szybko poślę do was Tymoteusza, abym się o was dowiedział oraz był dobrej myśli. 20 Ponieważ nie mam nikogo, co jednakowo myśli, który szczerze będzie się o was troszczył. 21 Gdyż wszyscy szukają * swoich rzeczy, a nie tych Jezusa Chrystusa. 22 Zatem uznajcie jego doświadczenie, ponieważ - jak dziecko z ojcem - razem ze mną służył względem Ewangelii. 23 Jego więc, zaiste, mam nadzieję natychmiast posłać, gdy tylko z dala zobaczę sprawy odnośnie mnie. 24 A jestem przekonany w Panu, że i sam szybko przyjdę. 25 Ale uznałem za konieczne posłać do was Epafrodyta - mojego brata, współpracownika, współbojownika i sługę mojej potrzeby, a waszego apostoła - 26 ponieważ pragnął was wszystkich oraz był zaniepokojonym, bo usłyszeliście, że zachorował. 27 Gdyż zachorował niemalże blisko śmierci. Ale Bóg się nad nim zlitował. I nie tylko nad nim, ale i nade mną, abym nie miał smutku po smutku. 28 Więc tym gorliwiej go posłałem, byście kiedy go zobaczycie - znowu się ucieszyli, a

ja bym był mniej zasmucony. 29 Zatem z całą radością przyjmijcie go w Panu oraz miejcie takich w poważaniu; 30 gdyż zaryzykował życie i dla dzieła Chrystusa zbliżył się aż do śmierci, aby dopełnić przy mnie wasz brak usługi. *2,8 także: słuchający, poddany *2,15 także: krzywego, pochylonego, krętackiego, niesprawiedliwego **2,15 także: odwróconego *2,17 odniesienie do ofiary płynnej; patrz: Rzymian 12, 1 *2,21 także: starają się, pragną 3. Dalej, moi bracia, cieszcie się w Panu. Pisać wam te same sprawy nie jest mi straszne, a dla was bezpieczne. 2 Upatrujcie stróży *, upatrujcie zgubnych pracowników, upatrujcie obłudne obrzezanie. 3 Bo to my jesteśmy obrzezaniem, służąc Duchowi Boga oraz chlubiąc się w Chrystusie Jezusie; a nie będąc zjednani * w cielesnej naturze **. 4 Chociaż ja mam ufność także w ciele wewnętrznym *. Jeśli ktoś inny uważa, że jest zjednany w ciele wewnętrznym *, to tym bardziej ja; 5 ósmego dnia obrzezany, z narodu Israela, z plemienia Beniamina *, Hebrajczyk z Hebrajczyków, w stosunku do Prawa - faryzeusz, 6 z powodu skwapliwości *- prześladowca zgromadzenia wybranych; według sprawiedliwości, tej pośród Prawa Mojżesza - będąc nienaganny. 7 Lecz rzeczy, które mi były pożytkami, te uznałem za szkodę z powodu Chrystusa. 8 Wszak z pewnością i wszystko uznaję, że jest szkodą, z powodu górowania wyższego poznania Jezusa Chrystusa, mojego Pana. Po którym wszystko poniosło stratę, zatem idzie na przedzie * jako odchody **, abym zyskał Chrystusa 9 oraz został w nim znaleziony, nie mając mojej sprawiedliwości z Prawa Mojżesza, ale tą, z wiary Jezusa Chrystusa - sprawiedliwość z Boga dzięki wierze. 10 Obym go poznał, obym poznał moc jego zmartwychwstania, jak też wspólnotę jego cierpień i był podobnie ukształtowany jego śmiercią; 11 obym jakoś doszedł do powstania * z martwych. 12 Nie, że już zrozumiałem, czy też zostałem już uczyniony doskonałym * - ale to ścigam, skoro mogę pochwycić przez to, że i sam zostałem pochwycony z powodu Jezusa Chrystusa. 13 Bracia, ja nie uważam o sobie, że to już pochwyciłem; 14 ale jedno - zapominając o rzeczach z tyłu, a spiesząc do tych na przedzie, biegnę do nagrody w górze, do celu powołania przez Boga w Jezusie Chrystusie. 15 Zatem jacy jesteśmy dojrzali - tak rozumiemy; a jeśli coś inaczej rozumiecie, to także Bóg wam objawi. 16 Jednak do czego my przybyliśmy pierwsi - tej normy przestrzegajmy * oraz to samo rozumiejmy. 17 Stawajcie się, bracia, moimi współnaśladowcami, w miarę tego jak macie nas za wzór i obserwujcie tych, którzy tak postępują. 18 Gdyż wielu, o których wam często mówiłem, a teraz też mówię - płacząc, postępuje jak wrogowie krzyża Chrystusa. 19 Ich końcem jest potępienie, ich bogiem jest brzuch, oni myślą o ziemskich sprawach, a ich chwała przez hańbę. 20 Bowiem nasze obywatelstwo jest w niebiosach, z których także oczekujemy zbawcy, Pana Jezusa Chrystusa. 21 Tego, który zmieni kształt naszego ciała poniżenia, na kształt będący tożsamy z jego ciałem chwały; gdyż on jest to w stanie uczynić z powodu mocy, oraz wszystko sobie podporządkować. *3,2 także: psy *3,3 także: posłuszni, ufni **3,3 + 4 także: osobowości opartej na cielesnej naturze, ciele wewnętrznym *3,5 ST z hebr. Binjamina *3,6 także: zapału, gwałtowności, zazdrości *3,8 także: uznaję za

**3,8 także: łajno *3,11 także: przebudzenia *3,12 także: dojrzałym *3,16 tłumaczenie równoległe: tą normą posuwajmy się w szeregu 4. Wobec tego, moi umiłowani i upragnieni bracia, moja radości oraz zwycięski wieńcu - tak trwajcie w Panu, umiłowani. 2 Zachęcam Ewodię i proszę Syntychę, aby to samo myśleć w Panu. 3 Także proszę i ciebie, prawy towarzyszu, pomagaj im, bo TR razem ze mną się trudziły przy Ewangelii wraz z Klemensem oraz pozostałymi moimi współpracownikami, których imiona są w Księdze Życia. 4 Cieszcie się zawsze w Panu. Jeszcze raz powiem: Cieszcie się. 5 Wasza uczciwość niech się da poznać wszystkim ludziom. Pan jest blisko. 6 Ani jeden niech się nie troszczy *, ale w każdej modlitwie i prośbie z dziękczynieniem, niechaj wasze żądania będą poznane w obecności Boga. 7 A pokój Boga, który przewyższa każdy sposób myślenia, będzie stał na straży waszych serc oraz waszych zamiarów w Jezusie Chrystusie. 8 Ponadto, bracia, cokolwiek jest prawdziwe, cokolwiek przestrzega Praw, cokolwiek jest sprawiedliwe, cokolwiek czyste, cokolwiek drogie, cokolwiek łagodne; jeśli coś jest zaletą i jeśli coś uznaniem - to niech jest rozważane. 9 Czego się nauczyliście, przyjęliście, usłyszeliście oraz zobaczyliście przy mnie - to czyńcie; a Bóg pokoju będzie z wami. 10 Ucieszyłem się bardzo w Panu, gdyż już kiedyś, ponownie staliście się zazielenieni, aby być skłonni wobec mego. Nad czym też myśleliście, lecz nie mieliście sposobności. 11 Nie mówię, że podczas niedostatku, gdyż ja nauczyłem się być samowystarczalnym w tym, w czym żyję. 12 Umiem się uczynić skromnym oraz mieć za dużo. W każdym przypadku i we wszystkich okolicznościach jestem nauczony - i być najedzony, i łaknąć, i mieć za dużo, i cierpieć biedę. 13 We wszystkim jestem silny w Chrystusie, który mnie wzmacnia. 14 Jednak uczyniliście słusznie, kiedy się staliście współuczestnikami mojego utrapienia. 15 Ale wiedzcie też wy, Filippianie, że na początku głoszenia Ewangelii, kiedy wyszedłem z Macedonii, na słowo o dawaniu i braniu żaden zbór się nie dzielił, tylko wy sami. 16 Gdyż także w Tesalonikach, raz i drugi, posłaliście mi na tą sprawę. 17 Nie, żebym poszukiwał daru, ale szukam owocu, co obfituje na waszym rachunku. 18 A otrzymuję wszystko i mam za dużo; jestem nasycony, bowiem wziąłem od Epafrodyta te środki od was, woń aromatu, ofiarę mile widzianą, bardzo podobającą się Bogu. 19 A mój Bóg wypełni każdą waszą potrzebę w czasie chwały, według Jego bogactwa w Chrystusie Jezusie. 20 Zaś Bogu oraz naszemu Ojcu chwała na wieki wieków. Amen. 21 Pozdrówcie każdego świętego w Chrystusie Jezusie. Pozdrawiają was bracia, którzy są razem ze mną. 22 Pozdrawiają was wszyscy święci; ale najbardziej ci z domu cezara. 23 Łaska naszego Pana, Jezusa Chrystusa, z wami wszystkimi. Amen. *4,6 także: martwi, stara

Do Kolosan

List do Kolosan

1. Paweł, z woli Boga apostoł Jezusa Chrystusa oraz brat Tymoteusz, 2 tym, którzy są w Kolosach, świętym i wiernym braciom w Chrystusie; łaska wam oraz pokój od Boga, naszego Ojca i Pana Jezusa Chrystusa. 3 Dziękujemy Bogu, Ojcu naszego Pana Jezusa Chrystusa, zawsze modląc się za was, 4 od kiedy usłyszeliśmy o waszej wierze * w Chrystusie Jezusie oraz miłości, którą macie do wszystkich świętych. 5 A to z powodu nadziei złożonej dla was w niebiosach, o której wcześniej usłyszeliście w słowie prawdy Ewangelii, 6 tej, która do was przyszła, jak również na cały świat. A wydaje ona owoce, podobnie jak pośród was, od dnia którego usłyszeliście oraz poznaliście * w prawdzie łaskę Boga; 7 i w miarę tego, jak się nauczyliście od Epafry, naszego umiłowanego współsługi, będącego dla was wiernym sługą Chrystusa. 8 Ten nam wykazał waszą miłość w Duchu. 9 Z tego powodu i my - od dnia w którym to usłyszeliśmy - nie ustajemy, modląc się z powodu was i prosząc, byście zostali wypełnieni znajomością Jego woli, w całej mądrości oraz duchowej wiedzy. 10 Abyście się zachowywali w sposób godny Pana, w celu wszelkiego przypodobania się; przynosząc owoce w każdym szlachetnym * uczynku oraz wzrastając pod względem znajomości Boga. 11 Będąc też umocnieni wśród radości, w każdym przejawie mocy Boga, w celu chwały Jego potęgi, ku wszelkiej wytrwałości oraz wyrozumiałości. 12 Dziękując Ojcu, który was zakwalifikował do części dziedzictwa świętych w światłości; 13 co was wyrwał z władzy ciemności oraz przeniósł do Królestwa Miłości Jego Syna. 14 W nim TR, przez jego krew, mamy odkupienie i darowanie grzechów. 15 On TR jest obrazem * niewidzialnego Boga, pierworodnym wszystkiego co stworzone. 16 Gdyż w Nim * wszystko zostało stworzone w niebiosach oraz na ziemi, widzialne i niewidzialne; czy to trony, czy władze, czy niebiańskie moce, czy potęgi; wszystko jest stworzone z powodu Niego i dla Niego. 17 A on jest przed wszystkimi i wszystko w Nim zaistniało *. 18 On jest także głową ciała - zgromadzenia wybranych. On jest początkiem, pierworodnym z martwych, by sam mógł się stać tym, co zajmuje pierwsze miejsce we wszystkim. 19 Ponieważ znalazł upodobanie, aby w nim zamieszkała cała pełnia *. 20 I by przez niego, ponownie pojednać dla Niego wszystko, uczyniwszy pokój przez krew jego krzyża; przez niego, mówię, czy to na ziemi, czy w niebiosach. 21 Także was, będących niegdyś obcymi * oraz nienawistnymi umysłem ** wśród obelżywych uczynków, 22 teraz, przez karę śmierci, ponownie pojednał w ciele jego ciała wewnętrznego, aby was postawić wobec Niego jako świętych, bez zarzutu oraz niespornych. 23 Jeżeli tylko trwacie w wierze, będąc ugruntowani, stali * oraz nie dający się ruszyć z miejsca z dala od nadziei Ewangelii, którą usłyszeliście. Tej, co została ogłoszona pośród całego stworzenia pod niebem, i której ja, Paweł, stałem się sługą. 24 Teraz się cieszę wśród moich cierpień * dla was, oraz w mojej cielesnej naturze wypełniam biedę utrapień Chrystusa dla jego ciała, którym jest zgromadzenie wybranych. 25 Gdyż ja stałem się jego sługą w zgodzie z postanowieniem Boga, danym mi dla was, aby urzeczywistnić Słowo Boga, 26 tajemnicę zakrytą od wieków i pokoleń, a teraz objawioną Jego świętym. 27 Tym pośród pogan, którym Bóg zechciał wyjaśnić czym jest bogactwo chwały tej tajemnicy, którą jest w was Chrystus, owa nadzieja chwały. 28 Którego my głosimy, ostrzegając każdego człowieka oraz w całej mądrości ucząc każdego człowieka, abyśmy oddali każdego człowieka dojrzałym w Chrystusie Jezusie. 29 Dlatego się trudzę, walcząc przez jego siłę, działającą we mnie w przejawach mocy Boga.

*1,4 także: ufności, przekonaniu, świadectwie *1,6 także: odkryliście, uznaliście *1,10 także: odpowiednim, dobrym, prawym *1,15 także: wizerunkiem, wyobrażeniem *1,16 także: przez Niego *1,17 także: stanęło razem, złączyło się, ukształtowało się, jest oddane pod opiekę. *1,19 także: doskonałość, wykonanie *1,21 także: oddzielonymi, odsuniętymi, ludźmi z którymi zerwano stosunki **1,21 także: usposobieniem, zamiarem *1,23 także: spokojni, niewzruszeni, mocno oparci *1,24 także: zdarzeń; uczuć 2. Bo chcę, abyście wy wiedzieli, jak wielką mam o was walkę * i o tych w Laodycei, oraz o jakichkolwiek, którzy w cielesnej naturze nie poznali ** mojej osoby. 2 By zostały zachęcone ich serca i zostali zespoleni w miłości, ku wszelkiemu bogactwu całkowitej pewności zrozumienia, aż do znajomości tajemnicy Boga i Ojca, i Chrystusa, 3 w którym są ukryte wszystkie skarby mądrości oraz wyższego poznania. 4 Mówię to, aby was nikt nie oszukiwał w przekonującej mowie *. 5 Bo chociaż jestem nieobecny cielesną naturą - ale jestem z wami Duchem, ciesząc się i widząc wasz porządek oraz utwierdzenie waszej wiary względem Chrystusa. 6 Jak więc, przyjęliście Pana Jezusa Chrystusa, tak w nim żyjcie *, 7 według tego jak zostaliście nauczeni. W nim ugruntowani, budowani i umacniani w wierze; w niej obfitując wśród dziękczynienia. 8 Uważajcie, aby się wam ktoś nie zdarzył, kto rabuje * przez spekulacje ** i pusty fałsz - według religijnej *** tradycji ludzi, według podstawowych zasad rozumowania **** świata - a nie według Chrystusa. 9 Bowiem w nim zamieszkuje cieleśnie cała pełnia natury Boga. 10 Także w nim jesteście napełnieni; a on jest głową każdego stanowiska i mocy. 11 W nim TR zostaliście obrzezani, obrzezką nie uczynioną rękami - lecz w obrzezce Chrystusa, przez wyzucie się ciała * z ciała wewnętrznego ** grzechów. 12 Razem z nim pogrzebani w chrzcie * - także w nim TR zostaliście ożywieni ** dla wiary w działanie Boga, który go wskrzesił z martwych. 13 Więc i was, którzy byliście umarłymi w waszych fałszywych krokach * oraz nieobrzezaniu waszego ciała wewnętrznego - razem z nim ożywił i darował nam wszystkie fałszywe kroki. 14 W stosunku do nas unieważnił zapis decyzji sądowych, który był nam przeciwny; zatem usunął go z centrum, przez przygwożdżenie do krzyża. 15 Rozbroił także niebiańskie moce i potęgi, oraz wystawił je w otwartości na pokaz - w nim odniósłszy nad nimi zwycięstwo. 16 Niech was zatem ktoś nie sądzi za pomocą pokarmu, czy przez napój; w dziedzinie święta, początku miesiąca *, czy szabatów, 17 gdyż to jest cień przyszłych rzeczy - zaś ciało Chrystusa. 18 Niech was nikt nie odsądza od nagrody, mając upodobanie w pokorze oraz kulcie aniołów, których - będąc wtajemniczonym - nie zobaczył. Więc bez powodu * daje się nadymać pychą z myśli swojej osobowości opartej na cielesnej naturze; 19 a nie trzyma się silnie głowy, Chrystusa, z powodu którego całe ciało rośnie wzrostem Boga, zaopatrywane i zespalane poprzez stawy, i więzi. 20 Jeśli zatem, umarliście z Chrystusem z dala od żywiołów tego świata, dlaczego - podobnie jak żyjący w świecie - poddajecie się jakiemuś nakazowi *: 21 Nie miej do czynienia, nie doświadcz, ani nie dotknij. 22 To wszystko, co istnieje według przykazań i nauk ludzi - w użyciu jest na zgubę. 23 Zaiste, te zasady, które mają * podstawę ** uczoności *** w dobrowolnie obranym kulcie, pokorze i bezlitosnym traktowaniu ciała - nie mają żadnej TR wartości, oprócz nasycenia cielesnej natury. *2,1 także: walkę wewnętrzną, trwogę **2,1 także: zrozumieli *2,4 także: przy użyciu prawdopodobnych dowodów *2,6 także: postępujcie, przechadzajcie się

*2,8 także: zabiera sobie jako łup **2,8 także: filozofię ***2,8 także: przekazu, doktryny ****2,8 także: elementów, żywiołów, składników dowodzenia *2,11 gr.: soma; co znaczy: ciała fizycznego **2,11 gr.: sarks; także: osobowości opartej na cielesnej naturze *2,12 co znaczy: zanurzeniu **2,12 także: obudzeni, wskrzeszeni, zmartwychwstali *2,13 także: błędach, porażkach, występkach, przewinieniach *2,16 także: nowiu *2,18 także: lekkomyślnie, na próżno *2,20 także: decyzji, zasadzie, dogmatowi *2,23 dosłownie: są mającymi **2,23 także: wymysł, kształt; wyrocznię ***2,23 także: wiedzy, nauki; mądrości życiowej, zdrowego rozsądku 3. Jeśli zatem, zostaliście ożywieni z Chrystusem, szukajcie tych, co są w górze, gdzie jest Chrystus, siedząc po prawicy Boga. 2 O tych w górze rozmyślajcie - nie o tych na ziemi. 3 Bo umarliście, a wasze życie jest ukryte w Bogu razem z Chrystusem. 4 A gdy Chrystus - to wasze życie - zostanie ukazany, wtedy i wy zostaniecie ukazani razem z nim w chwale. 5 Zatem uczyńcie martwymi wasze członki na ziemi; cudzołóstwo, nieczystość *, namiętność **, zgubne pragnienie i chciwość, która jest bałwochwalstwem, 6 gdyż przez nie TR przychodzi gniew Boga na dzieci nieposłuszeństwa. 7 Także wy niegdyś w nich chodziliście, gdy pośród nich pędziliście życie. 8 Ale teraz TR odłóżcie to wszystko: Zapalczywość, gniew, oszczerstwo * oraz haniebną mowę ** z waszych ust. 9 Nie kłamcie jedni względem drugich; rozbierzcie się ze starego człowieka, razem z jego uczynkami, 10 a ubierzcie nowego, odnawianego względem wiedzy do obrazu Tego, który go stworzył. 11 Gdzie nie ma Greka i Żyda, obrzezania i nieobrzezania, obcego, Scyty *, niewolnika, wolnego; ale wszystkim we wszystkich jest Chrystus. 12 Zatem jako wybrani Boga, święci i umiłowani, przywdziejcie wnętrza * zmiłowania; życzliwość, pokorę, łagodność, wyrozumiałość; 13 znosząc cierpliwie jedni drugich i przebaczając sobie, jeśli ktoś ma przeciwko komuś jakiś zarzut. Jak Chrystus wam przebaczył - tak i wy. 14 A nad tym wszystkim jest miłość, która jest więzią doskonałości. 15 Zaś w waszych sercach niech rządzi pokój Boga, do którego też zostaliście powołani w jednym ciele; zatem stawajcie się wdzięczni *. 16 Słowo Chrystusa niech zamieszkuje w was obficie, nauczając w całej mądrości. Także napominajcie samych siebie psalmami, hymnami, pieśniami duchowymi, we wdzięczności śpiewając Panu w waszych sercach. 17 A wszystko, cokolwiek byście robili w mowie, lub w czynie - wszystko róbcie w Imieniu Pana Jezusa, dziękując przez niego Bogu Ojcu. 18 Żony, bądźcie podporządkowane swoim mężom, jak jest stosowne w Panu. 19 Mężowie, miłujcie żony i nie bądźcie względem nich surowi *. 20 Dzieci, we wszystkim bądźcie posłuszne rodzicom, bo to jest przyjemne dla Pana. 21 Ojcowie, nie rozjątrzajcie waszych dzieci, aby nie upadały na duchu. 22 Słudzy, bądźcie posłuszni we wszystkim panom według cielesnej natury. Nie w służbie dla oka, jako ci, co chcą się przypodobać ludziom - ale w szczerości serca, bojąc się Boga. 23 Jeśli to czynicie - róbcie z serca, jak Panu, a nie ludziom; 24 wiedząc, że od Pana otrzymacie zapłatę dziedzictwa. Bądźcie sługami Pana, Chrystusa. 25 Zaś ten, co czyni niesprawiedliwość, otrzyma z powrotem niesprawiedliwość, którą uczynił, i nie ma względu na osobę. *3,5 także: zepsucie **3,5 także: to, co się zdarza; kłopot, wrażenie, doświadczenie

*3,8 także: zniesławianie, bezbożna mowa **3,8 także: sprośną, obelżywą *3,11 członek ludu z Azji *3,12 także: serca, dusze (jako siedliska uczuć) *3,15 także: mili, przyjemni *3,19 także: rozgoryczeni, rozdrażnieni, oburzeni, szorstcy 4. Panowie, dawajcie sługom sprawiedliwie oraz bezstronnie, wiedząc, że i wy macie Pana w Niebie. 2 Uporczywie trwajcie przy modlitwie, czuwając w niej pośród dziękczynienia. 3 Modląc się równocześnie i za nas, aby Bóg otworzył nam drzwi Mądrości *, by powiedzieć tajemnicę Chrystusa. Dla niej jestem związany, 4 bym ją objawił, jak trzeba mi powiedzieć. 5 Postępujcie w życiowej mądrości względem obcych *, wykorzystując stosowną porę. 6 Wasze słowo niech będzie zawsze w przychylności, przyprawione solą, by wiedzieć, jak wam trzeba każdemu jednemu odpowiadać. 7 Wszystkie sprawy co do mnie oznajmi wam umiłowany brat Tychikus, wierny sługa oraz współsługa w Panu, 8 którego do was posłałem względem tego samego - abyście się o nas dowiedzieli i by zachęcił wasze serca 9 razem z Onezymem, wiernym, umiłowanym bratem, który jest z was. Oni wam wyjaśnią wszystkie sprawy tutaj. 10 Pozdrawia was Arystarchus, mój współwięzień, oraz Marek, kuzyn Barnaby (względem którego otrzymaliście polecenie, że jeśli do was przyjdzie, przyjmijcie go). 11 Także Jezus, zwany Justem - który jest z obrzezania. Tylko oni stali mi się pociechą i są moimi pomocnikami względem Królestwa Boga. 12 Pozdrawia was Epafras - sługa Chrystusa z was, zawsze walczący dla was w modlitwach, abyście zostali utwierdzeni jako doskonali i napełnieni w każdej woli Boga. 13 Bowiem mu świadczę, że ma dla was wielki zapał, oraz dla tych w Laodycei i w Hierapolis. 14 Pozdrawia was Łukasz, umiłowany lekarz oraz Demas. 15 Pozdrówcie braci w Laodycei, Nymfasa oraz zbór w jego domu. 16 A gdy ten list zostanie u was odczytany, sprawcie, aby został też odczytany w zborze Laodyceńczyków, a ten z Laodycei abyście i wy odczytali. 17 Powiedzcie też Archipowi: Troszcz się o służbę, którą otrzymałeś w Panu, abyś ją wypełniał. 18 Pozdrowienie moją, Pawła ręką. Pamiętajcie o moich pętach. Łaska z wami. Amen.

*4,3 także: Słowa *4,5 także: tych na zewnątrz

1 do Tesaloniczan

Pierwszy list do Tesaloniczan

1. Paweł, Sylwan i Tymoteusz do zgromadzenia Tesaloniczan wybranych w Bogu Ojcu i Panu Jezusie Chrystusie; łaska wam oraz pokój od Boga, naszego Ojca i Pana Jezusa Chrystusa. 2 Zawsze dziękujemy Bogu za was wszystkich, czyniąc o was wzmiankę w naszych modlitwach. 3 Nieustannie wspominając przed Bogiem i naszym Ojcem o waszej korzyści wiary, o bólu miłości i o wytrwałości nadziei co do naszego Pana, Jezusa Chrystusa; 4 wiedząc o waszym wybraniu, umiłowani przez Boga bracia. 5 Gdyż nasza Ewangelia nie dokonała się w was jedynie w słowie, ale jak wiecie także w mocy, w Duchu Świętym oraz we wszelkiej pełni. I wiecie jakimi się staliśmy dla was między wami. 6 A wy, w wielkim utrapieniu przyjęliście słowo razem z radością Ducha Świętego i staliście się naszymi naśladowcami oraz Pana. 7 Tak, że TR staliście się wzorem dla wszystkich wierzących w Macedonii oraz w Achai. 8 Gdyż od was rozbrzmiało słowo Pana, nie tylko w Macedonii i w Achai, a wasza wiara względem Boga wyszła na każde miejsce; tak, że TR nie mamy potrzeby czegoś dodawać. 9 Ponieważ sami o nas mówią. O tym jakie było nasze przyjście do was oraz jak zawróciliście od wizerunków * do Boga, aby służyć żyjącemu i prawdziwemu Bogu. 10 By oczekiwać z niebios Jego Syna, którego wskrzesił z martwych, Jezusa, który nas ratuje z nadchodzącego gniewu. *1,9 także: obrazów, posągów, rzeźb – czyli bałwanów 2. Bo sami wiecie, bracia, że nasze przyjście do was nie stało się bezowocne. 2 Gdyż wcześniej, jak wiecie, po doznaniu cierpienia i obrazy w Filippach, mówiliśmy otwarcie w naszym Bogu, by w wielkiej walce powiedzieć wam Ewangelię. 3 Nasza zachęta nie była z szaleństwa, ani z nieczystości, ani w chytrości, 4 ale tak mówimy, jak zatwierdzeni TR przez Boga - ci, którym została powierzona Ewangelia. Nie jak ci, co starają się przypodobać ludziom - ale Bogu, który poddaje próbie nasze serca. 5 Bo jak wiecie, nigdy nie pojawiliśmy się wśród schlebiającej mowy, ani w motywie zachłanności - Bóg nam świadkiem. 6 Nie szukając też chwały od ludzi, ani od was, ani od innych; czy też mogąc wam być TR ciężarem jako apostołowie Chrystusa. 7 Ale byliśmy między TR wami dziecinni, tak jak gdyby piastunka pielęgnowała swoje dzieci. 8 Będąc was tak spragnieni, jesteśmy gotowi przekazać wam nie tylko Ewangelię Boga, ale i nasze serca; dlatego, że staliście się dla nas umiłowanymi. 9 Pamiętacie, bracia, o naszym trudzie i mozole, kiedy pracując dniem i nocą, by nie obciążyć kogoś z was, ogłosiliśmy dla was Dobrą Nowinę Boga. 10 Wy jesteście świadkami oraz Bóg, że byliśmy dla was, wierzących - świętymi, sprawiedliwymi i bez zarzutu. 11 Tak jak też wiecie, że byliśmy dla każdego jednego z was, jak ojciec dla swoich dzieci - zachęcając was oraz pocieszając. 12 Poświadczając też co do waszego zachowania w sposób godny Boga, który was powołał do swojego królestwa i chwały. 13 Przez to, także i my nieustannie dziękujemy Bogu. Ponieważ gdy przyjęliście od nas słowo relacji Boga, wpuściliście nie słowo ludzi, ale - tak jak jest w istocie - Słowo Boga, które wykonuje się w was, wierzących. 14 Bowiem wy, bracia w Jezusie Chrystusie, staliście się naśladowcami zborów Boga, które są w Judei. Wycierpieliście te same rzeczy od waszych ziomków, tak jak i oni od Żydów. 15 Tych, co zabili Pana Jezusa, prześladowali własnych proroków i nas wygnali, więc nie

podobają się Bogu oraz wszystkim ludziom przeciwnych poglądów. 16 Oni TR nas również powstrzymują - zawsze na dopełnienie ich grzechów - aby nie głosić poganom, by zostali zbawieni; ale też na nich pierwsza przyszła zapalczywość *, aż do spełnienia. 17 Zaś my, bracia, oderwani od was do stosownej pory czasu - ale tylko obliczem, a nie sercem - w wielkim pragnieniu, daleko więcej staraliśmy się zobaczyć wasze twarze. 18 Dlatego chcieliśmy do was przyjść; zwłaszcza ja, Paweł, raz i drugi, lecz szatan nam przeszkodził. 19 Bo któż jest naszą nadzieją, czy radością, czy też koroną chluby? Czyż nie i wy, przed naszym Panem Jezusem Chrystusem, w jego przyjściu? 20 Wy jesteście naszą chlubą i radością. *2,16 także: gniew 3. Dlatego nie będąc już zatrzymywani, odkryliśmy chęć, byśmy sami pozostali w Atenach. 2 Ale posłaliśmy Tymoteusza - naszego brata, sługę Boga oraz naszego współpracownika w Ewangelii Chrystusa - w celu waszego utwierdzenia i zachęty co do waszej wiary. 3 Aby wśród tych utrapień nikt się nie zachwiał *; ponieważ sami wiecie, że na to jesteśmy wystawieni. 4 Bo gdy byliśmy u was, wcześniej wam mówiliśmy, że mamy być uciskani. Tak się też stało, i o tym wiecie. 5 Przez to ja, już dłużej nie wytrzymując, posłałem go w celu rozpoznania waszej wiary; czy przypadkiem jakoś was nie doświadczył ten kuszący i nie na darmo był nasz trud. 6 Ale niedawno, od was przyszedł do nas Tymoteusz i ogłosił nam dobrą nowinę o waszej wierze, miłości, i że macie o nas dobre wspomnienie, pragnąc nas zobaczyć, tak jak i my was. 7 Przez to zostaliśmy przez was zachęceni, bracia - przez waszą wiarę - przeciwko każdemu, naszemu utrapieniu i konieczności. 8 Gdyż skoro wy trwacie w Panu - to my to teraz przeżywamy. 9 Bo jakie możemy dać za was dziękczynienie Bogu, wobec całej radości, którą się przez was cieszymy przed obliczem naszego Boga, 10 dniem i nocą modląc się ponad wszelką miarę, abyśmy zobaczyli wasze twarze oraz uporządkowali * niedostatki waszej wiary. 11 Oby sam Bóg, nasz Ojciec i nasz Pan Jezus Chrystus wyprostował do was naszą drogę. 12 Zaś wam, oby przyczynił się do wzrostu oraz uczynił obfitującymi miłością jednych do drugich, i do wszystkich - taką jaką i my do was żywimy. 13 A to dla utwierdzenia waszych serc jako nienagannych w świętości przed Bogiem, naszym Ojcem, w czasie przyjścia naszego Pana, Jezusa Chrystusa, ze wszystkimi jego świętymi. *3,3 także: łasił, „merdał ogonem” *3,10 także: dopełnili, wydoskonalili 4. Więc na koniec, bracia, prosimy was oraz zachęcamy w Panu Jezusie, abyście postępowali tak, jak jest konieczne, jak przyjęliście od nas, i podobali się Bogu. Aby też postępować tak, żebyście bardziej obfitowali. 2 Bo wiecie, jakie daliśmy wam wskazówki poprzez Pana Jezusa. 3 Gdyż taka jest wola Boga - wasza świętość; abyście powstrzymywali się od cudzołóstwa *, 4 a każdy z was umiał mieć * swoje naczynie w świętości, szacunku, 5 a nie w * uczuciu ** pożądania, tak jak poganie, którzy nie znają Boga. 6 By nie wykraczać przeciwko i nie być chciwym zysku w żadnej sprawie swojego brata. Dlatego, że Pan jest obrońcą sprawiedliwości względem nich wszystkich, jak wam wcześniej powiedzieliśmy i zaświadczyliśmy. 7 Ponieważ Bóg nie powołał nas dla nieczystości, ale wśród uświęcenia. 8 Zatem kto to odrzuca, nie odrzuca człowieka - ale Boga, który daje też do was Jego Świętego Ducha.

9 Zaś odnośnie kochania braci, nie ma potrzeby, by wam pisać; bowiem wy sami jesteście nauczeni przez Boga co do miłowania jedni drugich. 10 I to też czynicie względem wszystkich braci w całej Macedonii. Ale zachęcamy was, bracia, byście bardziej obfitowali, 11 oraz usiłowali być cicho i robić swoje. Także odpowiednio pracować waszymi rękami, jak was zachęcaliśmy; 12 byście szlachetnie postępowali względem tych z zewnątrz i nie mieli potrzeby niczego. 13 A nie chcemy, abyście nie wiedzieli, bracia, o tych, co zasnęli; i byście się nie smucili jak pozostali; ci, co nie mają nadziei. 14 Bo jeśli wierzymy, że Jezus umarł i powstał - tak też tych, co zasnęli dla Jezusa, Bóg przyprowadzi razem z nim. 15 Mówimy wam to przez Słowo Pana, że my, żyjący, którzy będziemy przy życiu aż do przyjścia Pana, nie prześcigniemy tych, co zasnęli. 16 Ponieważ sam Pan - na * wołanie **, na głos *** archanioła oraz na trąbę Boga - zstąpi z Nieba i najpierw wstaną ci, którzy śpią **** w Chrystusie. 17 Potem my, żyjący, którzy nadal będą przy życiu, równocześnie, razem z nimi zostaniemy pochwyceni * na chmury **, ku powietrzu, na spotkanie Pana, i w ten sposób zawsze będziemy z Panem. 18 Dlatego pocieszajcie jedni drugich przez te słowa. *4,3 także: prostytucji, bałwochwalstwa *4,4 także: nabywać *4,5 także: wśród **4,5 także: kłopocie, doświadczeniu, namiętności *4,16 także: wśród **4,16 także: okrzyku ***4,16 także: krzyk ****4,16 także: zmarli *4,17 także: porwani, uniesieni w górę **4,17 także: w chmurach, wśród chmur 5. A odnośnie czasów oraz stosownych pór, bracia, nie ma potrzeby wam pisać. 2 Gdyż sami dokładnie wiecie, że dzień Pana tak przychodzi, jak złodziej w nocy. 3 Kiedy będą mówić: Pokój i bezpieczeństwo *, wtedy zbliża się ** ich zagłada; jak ból porodowy tej, co ma w łonie, i się nie wymkną. 4 Ale wy, bracia, nie jesteście w ciemności, aby was ten dzień zaskoczył jak złodziej. 5 Gdyż wy wszyscy jesteście dziećmi światła i dziećmi dnia; nie jesteśmy dziećmi nocy, ani ciemności. 6 Zatem więc, nie śpijmy jak pozostali, ale czuwajmy i bądźmy trzeźwi. 7 Ponieważ śpiący - śpią w nocy, a upijający się - są pijani nocą. 8 Ale my, którzy jesteśmy dnia - bądźmy trzeźwymi, odzianymi pancerzem wiary, miłości oraz hełmem nadziei ratunku. 9 Gdyż Bóg nie pozostawił nas dla gniewu, ale do zdobycia zbawienia przez naszego Pana, Jezusa Chrystusa. 10 Tego, który za nas umarł, abyśmy - czy czuwamy, czy śpimy - razem z nim żyli. 11 Dlatego zachęcajcie jedni drugich oraz budujcie jeden drugiego, tak jak też czynicie. 12 Prosimy was, bracia, aby dostrzegać tych, co pomiędzy wami się trudzą, kierują was w Panu oraz napominają was; 13 i w miłości więcej im wierzyć z powodu ich pracy. Zachowujcie też pokój między sobą *. 14 Lecz zachęcamy was, bracia, napominajcie tych, co nie znają Praw *, pocieszajcie trwożliwych, podtrzymujcie słabych, bądźcie cierpliwi względem wszystkich. 15 Uważajcie, aby ktoś komuś złem z powodu zła nie oddał, ale zawsze dążcie do szlachetnego *, jedni względem drugich oraz względem wszystkich. 16 Zawsze się cieszcie; 17 nieustannie się módlcie; 18 we wszystkim dziękujcie - bo to jest dla was wolą Boga w Jezusie Chrystusie. 19 Ducha nie gaście *; 20 proroctw nie lekceważcie; 21 wszystko próbujcie - szlachetne zatrzymujcie; 22 trzymajcie się z dala od każdej formy niegodziwości.

23 Zaś sam Bóg pokoju oby was uświęcił jako doskonałych, a cały * wasz duch, dusza i nienaganne ciało zostały ustrzeżone na przyjście naszego Pana, Jezusa Chrystusa. 24 Ten, który was powołuje - jest wierny, On to też uczyni. 25 Bracia, módlcie się za nas. 26 Pozdrówcie wszystkich braci w świętym pocałunku. 27 Zaprzysięgam was przez Pana, aby ten list został przeczytany wszystkim braciom. 28 Łaska naszego Pana, Jezusa Chrystusa, z wami. Amen. *5,3 także: trwałość, pewność **5,3 także: stanie blisko, zagrozi, zdarzy się *5,13 także: ich oceniać *5,13 także: w sobie samych *5,14 także: nieuporządkowanych, bezładnych *5,15 także: odpowiedniego, dobrego, prawego *5,19 także: tłumcie *5,23 także: nienaruszony

2 do Tesaloniczan

Drugi list do Tesaloniczan 1. Paweł, Sylwan i Tymoteusz do zboru * Tesaloniczan w Bogu, naszym Ojcu oraz Panu Jezusie Chrystusie. 2 Łaska wam i pokój od naszego Ojca - Boga oraz Pana Jezusa Chrystusa. 3 Zawsze jesteśmy zobowiązani dziękować za was Bogu, bracia, jak jest godnie, gdyż niezmiernie wzrasta wasza ufność * i obfituje miłość wszystkich, każdego jednego z was, jednych ku drugim. 4 Tak, że my sami chlubimy się z was w zborach Boga, z powodu waszej wytrwałości oraz wiary we wszystkich waszych prześladowaniach i uciskach, które znosicie. 5 To jest dowód sprawiedliwego oddzielenia * przez Boga, w celu uznania was za godnych Królestwa Boga, z powodu którego też cierpicie. 6 Ponieważ jest sprawiedliwe u Boga, aby tym, co was trapią - odpłacić utrapieniem. 7 A wam, trapionym, odpłacić razem z nami odpoczynkiem, podczas objawienia się z Nieba Pana Jezusa, pośród aniołów jego mocy, 8 w płomieniu ognia. Jego, który wymierza karę tym, co nie znają * Boga oraz nie są posłuszni Ewangelii naszego Pana, Jezusa Chrystusa. 9 Oni TR zapłacą karę wiecznej zagłady, z dala od oblicza Pana oraz od chwały jego mocy; 10 kiedy przyjdzie by zostać uwielbionym w jego świętych oraz być podziwiany przez wszystkich wierzących w każdym czasie (ponieważ nasze świadectwo znalazło u was wiarę). 11 Dlatego zawsze się za was modlimy, by nasz Bóg uznał was za godnych powołania oraz w mocy i skutkiem wiary, wypełnił całą łaską szlachetności *. 12 Aby zostało w was wysławione Imię naszego Pana Jezusa Chrystusa, a wy w nim, według łaski naszego Boga oraz Pana Jezusa Chrystusa. *1,1 także: zgromadzenia wybranych *1,3 także: wiara, dowód, świadectwo *1,5 także: sądu, próby *1,8 także: oglądają, dostrzegają, doświadczają *1,11 także: prawości, dobroci, sprawiedliwości 2. Ale prosimy was, bracia, z powodu przyjścia naszego Pana, Jezusa Chrystusa oraz naszego zgromadzenia się koło niego, 2 abyście nie dali się szybko zachwiać, przez wasz sposób myślenia względem tego. Byście nie byli też zatrwożeni ani przez ducha, ani z powodu mowy, ani z powodu listu, jak gdyby pisanego przez nas, że jakoby obecnie nastał * dzień Chrystusa. 3 Aby nikt was nie zwiódł w żaden sposób. Ponieważ nie nastanie, jeśli najpierw nie przyjdzie odstępstwo i nie zostanie objawiony człowiek grzechu, syn zatracenia, 4 który jest przeciwnikiem oraz wynosi się ponad wszystko, mające na myśli Boga, lub będące przedmiotem czci. Tak, że jak bóg zasiądzie on w Świątyni Boga, przedstawiając * samego siebie, że jest bogiem. 5 Czyż nie pamiętacie, że jeszcze będąc z wami, to wam mówiłem? 6 A teraz wiecie, co go powstrzymuje, by został on objawiony w swoim czasie. 7 Gdyż tajemnica bezprawia już sobie działa, lecz w tej chwili jest powstrzymywana, dopóki nie pojawi się z centrum. 8 A wtedy zostanie objawiony ten bezbożny *, którego Pan zniszczy tchnieniem swoich ust oraz obróci wniwecz objawieniem się Jego obecności. 9 To przyjście bezbożnego, w całej potędze kłamstwa oraz znakach i cudach, jest w zgodzie z działaniem szatana. 10 Bo przyjdzie w całym fałszu bezprawia *, pomiędzy gubiącymi siebie dlatego, że nie wpuścili miłości prawdy dla ich zbawienia. 11 Dlatego posyła im Bóg spełnienie szaleństwa, aż do uwierzenia w

kłamstwo, 12 aby zostali potępieni wszyscy, którzy nie uwierzyli prawdzie, lecz znaleźli przyjemność w bezprawiu *. 13 Zaś my, zawsze winniśmy dziękować za was Bogu, umiłowani przez Pana bracia, gdyż od początku Bóg wybrał was sobie do zbawienia, w uświęceniu Ducha oraz świadectwie prawdy. 14 Do czego też was powołał przez naszą Ewangelię, ku zdobyciu chwały naszego Pana, Jezusa Chrystusa. 15 Zatem więc, bracia, trwajcie oraz trzymajcie się nauki, której zostaliście nauczeni, czy to przez mowę, czy to przez nasz list. 16 A sam nasz Pan, Jezus Chrystus i Bóg, nasz Ojciec, który nas umiłował oraz dał wieczne wezwanie i dobrą nadzieję w łasce, 17 oby zachęcił wasze serca oraz utwierdził was w każdym słowie i szlachetnym uczynku. *2,2 także: zaczął się **2,4 także: ogłaszając, dowodząc, wykazując *2,8 także: bezprawny, niegodziwy *2,10+12 także: nieprawości, niesprawiedliwości, krzywdzie, grzechu 3. W końcu, bracia, módlcie się za nas, aby Słowo Pana biegło oraz zostało wyniesione jak i u was. 2 Abyśmy zostali wyrwani od niegodziwych oraz złośliwych ludzi; ponieważ wiara nie jest dla wszystkich. 3 Ale wierny jest Pan, który nas utwierdzi oraz ustrzeże od niegodziwości. 4 Zaś w Panu jesteśmy przekonani wobec was, że to, co przekazujemy, także czynicie oraz będziecie czynić. 5 A Pan oby prowadził * wasze serca do miłości Boga oraz do wytrwałości Chrystusa. 6 Przekazujemy wam, bracia, w Imieniu naszego Pana, Jezusa Chrystusa, abyście TR unikali każdego brata zachowującego się bezładnie *, a nie według nauki, którą od nas otrzymał. 7 Gdyż sami wiecie, jak należy nas naśladować *, ponieważ nie żyliśmy wśród was nieporządnie **. 8 Ani nie jedliśmy u kogoś darmo chleba, ale w trudzie oraz mozole, pracując nocą i dniem, by TR kogoś z was nie obciążyć. 9 Nie, że nie mamy swobody *, ale by siebie samych dać wam za przykład do naśladowania nas. 10 Bo gdy byliśmy przy was, to nakazaliśmy wam, że jeśli ktoś nie chce pracować - niech także nie je. 11 Słyszeliśmy, że niektórzy wśród was postępują nieporządnie, nic nie zapracowując, a będąc wścibskimi. 12 Więc takim nakazujemy i pobudzamy ich w naszym Panu, Jezusie Chrystusie, aby ze spokojem pracując, jedli swój chleb. 13 Zaś wy, bracia, czyniąc szlachetnie, nie upadajcie na duchu. 14 A jeśli ktoś nie jest posłuszny naszemu słowu przez list, tego sobie oznaczajcie oraz się z nim nie łączcie, aby się zawstydził. 15 Lecz nie miejcie jak gdyby za nieprzyjacielskiego, ale przemawiajcie do rozumu jak bratu. 16 Zaś sam Pan pokoju oby dał wam pokój w każdym postępowaniu, pośród wszystkiego. Pan z wami wszystkimi. 17 Pozdrowienie moją ręką, Pawła, co jest znakiem w każdym liście; tak piszę. 18 Łaska naszego Pana, Jezusa Chrystusa, z wami wszystkimi. Amen. *3,5 także: prostował *3,6 także: nieporządnie *3,7 także: przedstawiać **3,7 także: bezczynnie, zaniedbując obowiązki *3,9 także: mocy

1 do Tymoteusza

Pierwszy list do Tymoteusza

1. Paweł, według nakazu Boga, naszego Zbawiciela - apostoł Jezusa Chrystusa oraz Pana Jezusa Chrystusa - naszej nadziei, 2 do Tymoteusza, prawdziwego * syna w wierze: Łaska, miłosierdzie i pokój od Boga, naszego Ojca oraz naszego Pana, Jezusa Chrystusa. 3 Tak jak cię prosiłem, idąc do Macedonii, abyś pozostał w Efezie i nakazał niektórym nie nauczać inaczej, 4 ani nie oddawać się bajkom oraz nie kończącym się rodowodom, które przynoszą więcej badań, niż budowanie z Boga w wierze. 5 A końcem nakazu * jest miłość z czystego serca, prawego ** sumienia i nieobłudnej *** wiary, 6 czego niektórzy chybili jako celu, i zboczyli do próżnego gadania. 7 Chcą być nauczycielami Prawa, a nie rozumieją ani tego, co mówią, ani o czym zapewniają. 8 A wiemy, że Prawo jest szlachetne, jeśli ktoś posługuje się nim należycie *. 9 To wiedząc, że Prawo Mojżesza nie jest ustanowione dla sprawiedliwego - ale dla niegodziwych, nieposłusznych, bezbożnych, grzesznych, świętokradczych i nieczystych, ojcobójców i matkobójców, morderców, 10 nierządników, homoseksualistów, porywających i sprzedających w niewolę ludzi, kłamców, krzywoprzysięzców, i dla każdego innego, jeśli jest przeciwny zdrowej nauce. 11 Tej, w zgodzie z Ewangelią chwały bogatego * Boga, która została mi powierzona. 12 Uważam za dobrodziejstwo * naszego Pana, Jezusa Chrystusa, że mnie umocnił, uznał mnie za godnego zaufania oraz wyznaczył sobie do służby. 13 Bo wcześniej byłem oszczercą, prześladowcą i krzywdzicielem. Ale dostąpiłem miłosierdzia; gdyż nie rozumiejąc - uczyniłem to w niewierze. 14 Zaś w Chrystusie Jezusie, pośród wiary oraz miłości, niezmiernie zaobfitowała łaska naszego Pana. 15 To jest mowa godna zaufania i warta całkowitego przyjęcia, że Jezus Chrystus przyszedł na świat, aby zbawić grzesznych *, z których ja jestem pierwszy. 16 A dostąpiłem litości dlatego, by na mnie pierwszym Jezus Chrystus okazał całą wyrozumiałość, jako przykład dla tych, którzy dzięki niemu mają wierzyć dla życia wiecznego. 17 Zaś Królowi Epok, Nieśmiertelnemu, Niewidzialnemu, Jedynemu, Mądremu Bogu, cześć i chwała na wieki wieków. Amen. 18 Podaję ci tą wskazówkę, dziecię Tymoteuszu, abyś na wzór proroków, którzy aż do ciebie szli przodem, służył wśród ludzi TR pięknym bojem, 19 mając wiarę oraz prawe * sumienie, które niektórzy odrzuciwszy, rozbili się co do wiary. 20 Z nich TR jest Hymenajos i Aleksander. Pozostawiłem ich szatanowi, żeby zostali skarceni, aby nie rzucać oszczerstw. *1,2 także: prawnie urodzonego, z prawego łoża, autentycznego, szczerego *1,5 także: przepisu, przykazania **1,5 także: odpowiedniego, szlachetnego, dobrego, doskonałego ***1,5 także: nie udawanej *1,8 także: zgodnie z Prawem, godziwie, legalnie *1,11 także: błogosławionego, szczęśliwego *1,12 także: łaskę, przychylność, życzliwość *1,15 także: mylących się, błądzących *1,19 także: odpowiednie, szlachetne, dobre, doskonałe 2. Zachęcam więc, by przede wszystkim były czynione prośby, modlitwy, wstawiennictwa i dziękczynienia za wszystkich ludzi; 2 za władców oraz wszystkich będących we władzy, byśmy ciche i spokojne życie wiedli, w całej nabożności oraz

godności. 3 Bo to jest szlachetne i możliwe do przyjęcia wobec Boga, naszego Zbawiciela, 4 który chce, aby wszyscy ludzie zostali wyratowani * oraz doszli do znajomości prawdy. 5 Ponieważ jeden jest Bóg oraz jeden pośrednik * Boga i ludzi - człowiek Jezus Chrystus, 6 który na świadectwo właściwym czasom, oddał siebie samego jako okup za wszystkich. 7 Co do tego i ja zostałem wyznaczony jako głosiciel, apostoł (prawdę mówię w Chrystusie, nie kłamię), nauczyciel pogan w wierze i prawdzie. 8 Pragnę więc, aby mężczyźni, unosząc czyste ręce, modlili się w każdym miejscu bez gniewu i sporu. 9 Podobnie też niewiasty, aby z godnością oraz powściągliwością przystrajały się w skromne ubranie. Nie w splotach, złocie i perłach, czy też wielce wyszukanej odzieży, 10 ale (jak przystoi niewiastom przypisującym sobie pobożność) poprzez szlachetne uczynki. 11 Niewiasta niech się uczy * w spokoju **, we wszelkim poddaniu. 12 Lecz kobiecie nie pozwalam nauczać *, ani rządzić ** mężczyzną, ale ma być w cichości. 13 Gdyż pierwszy został stworzony Adam, potem Ewa. 14 Także nie Adam został zwiedziony, lecz została zwiedziona kobieta, pozostając w występku. 15 Ale zostanie uratowana pośród rodzenia dzieci, jeżeli trwały w wierze, miłości i uświęceniu, zgodnie z roztropnością. *2,4 także: zostali uzdrowieni, ocaleni od śmierci, zbawieni *2,5 także: rozjemca *2,11 także: dowiaduje, zauważa, spostrzega **2,11 także: ciszy *2,12 także: wyjaśniać, wykazywać **2,12 dokładniej: mieć władzę nad mężczyzną 3. Prawdziwe to słowo: Jeśli ktoś pragnie doglądania * - pragnie pięknej pracy. 2 Trzeba więc, aby doglądający * był nienagannym, mężem jednej niewiasty, opanowanym **, rozsądnym, statecznym, gościnnym, zdolnym do nauczania ***; 3 nie pijakiem, nie awanturnikiem, nie goniącym za brudnym zyskiem, ale uczciwym, niewojowniczym, nie przywiązanym do pieniędzy; 4 słusznie * stojącym na czele swojego domu, z całą powagą trzymającym dzieci w karności; 5 (bo jeśli ktoś nie potrafi stanąć na czele swojego domu, jak będzie się opiekował zgromadzeniem wybranych Boga?). 6 Nie nowonawrócony, by przypadkiem będąc zarozumiałym, nie wpadł na oczerniającą ocenę. 7 Ale jest słuszne, by miał także dobrą opinię u tych z zewnątrz, żeby nie wpadł na jakiś zarzut oraz w pułapkę tego oszczerczego *. 8 Słudzy do określonych celów * tak samo winni być szanowani, nie dwulicowi, nie oddający się znacznie winu, nie goniący za brudnym zyskiem; 9 mający tajemnicę wiary w czystym sumieniu. 10 A i ci niech najpierw są próbowani, zaś potem niech służą, będąc wolni od zarzutów. 11 Tak samo niewiasty niech będą szanowane; nie oszczercze, trzeźwe, wierne we wszystkim. 12 Słudzy do określonych celów niech będą mężami jednej kobiety, słusznie stojącymi na czele dzieci oraz własnych domów. 13 Bo ci, którzy dobrze służyli, pozyskują dla siebie piękny stopień oraz w wierze wielką swobodę wypowiedzi * w Jezusie Chrystusie. 14 To ci piszę, mając nadzieję w pośpiechu przyjść do ciebie. 15 A jeślibym zwlekał, abyś wiedział, jak masz postępować w rodzinie * Boga, którą jest zgromadzenie wybranych Boga żyjącego, kolumna i podwalina prawdy. 16 Oczywiście, wielka jest tajemnica pobożności; Bóg został objawiony w cielesnej naturze, został uznany za sprawiedliwego w Duchu, został ukazany aniołom, został ogłoszony wśród pogan, dał ludziom na świecie uwierzyć, został wzięty do góry w chwale. *3,1 gr.: episkopo; rola starszego *3,2 gr.: episkopos; także: strażnik, opiekun

**3,2 także: nie pijącym ***3,2 także: dający się nauczać *3,4 także: całkowicie, pomyślnie, szczęśliwie *3,7 także: niesłusznie oskarżającego, obmawiającego (cechy szatana) *3,8 gr.: diakonos *3,13 także: wolność słowa, swobodę działania, otwartość *3,15 także: domu, świątyni, siedzibie 4. Zaś Duch mówi wyraźnie, że w ostatecznych czasach niektórzy staną na uboczu * wiary, oddając się duchom zwodzącym oraz nauczaniom demonów. 2 I w obłudzie będą mówić kłamstwa, piętnując swoje sumienie, 3 zabraniając zawierać małżeństwa, nakazując powstrzymywanie się od pożywienia, które Bóg stworzył do przyjmowania z wdzięcznością przez wierzących i uznających prawdę. 4 Gdyż każde stworzenie Boga jest szlachetne oraz żadne, brane z wdzięcznością, nie jest do odrzucenia; 5 bowiem jest uświęcone przez Słowo Boga oraz modlitwę. 6 To wyjaśniając braciom, będziesz zdatnym sługą Jezusa Chrystusa, który nakarmia słowami wiary oraz szlachetnej nauki, którą rozumiesz. 7 Zaś odrzucaj dostępne dla wszystkich * i starobabskie bajki. A siebie ćwicz odnośnie pobożności; 8 gdyż ćwiczenie cielesne jest przydatne w stosunku do małego; a pobożność, mając obietnicę życia obecnego i przyszłego, przydatna jest do wszystkiego. 9 Godna wiary to mowa oraz godna całkowitego przyjęcia. 10 Bowiem dlatego się trudzimy oraz jesteśmy lżeni, że położyliśmy nadzieję w Bogu żyjącym, który jest Zbawicielem wszystkich ludzi, przede wszystkim tych, co mają wiarę *. 11 To przekazuj oraz nauczaj. 12 Niech nikt nie lekceważy twojego młodego wieku; lecz dla wiernych stawaj się przykładem - w słowie, w sposobie życia, w miłości, w Duchu, w wierze, w czystości. 13 Dopóki nie przyjdę, poświęć się publicznemu czytaniu, zachęcie oraz nauce. 14 Nie zaniedbuj tego daru w tobie, który ci został dany z powodu proroctwa, pośród nałożenia rąk starszych. 15 Tym się pilnie zajmuj, w tych żyj, aby twoje posuwanie się naprzód stało się widoczne dla wszystkich. 16 Zwracaj uwagę na samego siebie oraz na naukę; w tym trwaj, ponieważ to czyniąc i sam będziesz zbawiony, i ci, co cię słuchają. *4,1 także: oddalą się, zbuntują, cofną *4,7 także: nieczyste *4,10 także: ufność 5. Starszemu nie przyganiaj, ale zachęcaj jak ojca, zaś młodszych jak braci. 2 Starsze niewiasty traktuj jak matki, młodsze jak siostry, we wszelkiej czystości. 3 Szanuj wdowy, te rzeczywiście wdowy. 4 A jeśli któraś wdowa ma dzieci lub wnuki, niech się najpierw uczą okazywać szacunek swemu domowi i zwracać odpłatę tym wcześniej urodzonym; gdyż to jest szlachetne oraz możliwe do przyjęcia wobec Boga. 5 A ta istotnie wdowa i samotna, złożyła nadzieję przy Bogu oraz trwa w prośbach i modlitwach, dniem i nocą. 6 Zaś ta żyjąca wystawnie, żyjąc - jest umarłą. 7 Więc to polecaj, by były nienaganne. 8 A jeśli się ktoś nie troszczy o swoich, a najbardziej o należących do rodziny, zaprzecza wierze oraz jest groźniejszy od niewierzącego. 9 Wdowa niech zostanie wciągnięta na listę; ta, co ma nie mniej niż sześćdziesiąt lat, była żoną jednego męża 10 oraz cieszy się dobrą opinią pośród szlachetnych uczynków. O ile wychowała dzieci, czy podejmowała gości, czy obmyła nogi świętych, czy przyszła z pomocą utrapionym, czy podjęła każdą odpowiednią pracę. 11 Zaś młode wdowy odsuwaj *, bo kiedy zlekceważą Chrystusa, pragną się zaślubiać; 12 one mają ocenę, gdyż odrzuciły pierwszą ufność. 13 A równocześnie się wywiadują, bezczynnie obchodząc wkoło domy, więc nie są jedynie bezczynne, ale

też plotkarskie i wścibskie *, mówiące to, co nie jest słuszne. 14 Zatem pragnę, aby młodsze zaślubiać, by rodziły dzieci oraz były gospodyniami. Nie dawajcie przeciwnikowi żadnej okazji do zniewagi, 15 gdyż niektóre już się skierowały do szatana. 16 Jeśli jakiś wierzący, albo wierząca ma wdowy - niech je wspiera, a zbór niechaj nie będzie obciążony, by wsparł te rzeczywiście wdowy. 17 Starsi, którzy pięknie stoją na czele, niech będą uznani za godnych podwójnego szacunku, a najbardziej ci, co się trudzą w słowie i nauce. 18 Gdyż Pismo mówi: Młócącemu bykowi * nie nałożysz kagańca **, oraz: Godny jest pracownik jego zapłaty. V Mojżesza 25,4 19 Przeciwko starszemu nie przyjmuj oskarżenia, chyba, że na podstawie dwóch, albo trzech świadków. 20 Chybiających celu * poprawiaj przed wszystkimi, aby i pozostali mieli lęk. 21 Stanowczo zaświadczam przed Bogiem i Panem Jezusem Chrystusem oraz wybranymi aniołami, abyś ich ustrzegł, bez powziętego z góry sądu, niczego nie czyniąc stronniczo. 22 Rąk szybko na nikogo nie nakładaj, ani nie bądź uczestnikiem cudzych grzechów; samego siebie czystym zachowuj. 23 Już dłużej nie pij wody, ale używaj trochę wina z powodu twego żołądka i twoich częstych chorób. 24 Grzechy niektórych ludzi są jawne *, przodem prowadzą ich na sąd, ale niektórym towarzyszą. 25 Tak samo i szlachetne uczynki są jawne, a ci, którzy mają inne, nie mogą zostać ukryci. *5,11 także: nie przyjmuj, unikaj, wymawiaj się; proś *5,13 także: zabobonne *15,18 także: krowie **5,18 także: zamkniesz ust, zmusisz do milczenia *5,20 także: grzeszących, błądzących *5,24 także: wyraźne, oczywiste 6. Ci słudzy, którzy są pod jarzmem, niech uważają swoich panów za należnych każdego szacunku, aby Imię Boga i nauka nie była spotwarzana *. 2 A ci, co mają panów wierzących, niech ich nie lekceważą dlatego, że są braćmi; ale niech więcej służą, gdyż są wierzącymi i umiłowanymi współuczestnikami dobrodziejstwa. Tego nauczaj oraz zachęcaj. 3 Jeśli ktoś głosi inną naukę, a nie zajmuje się zdrowymi słowami naszego Pana, Jezusa Chrystusa, oraz nauką w celu pobożności - 4 ten jest zarozumiały, nic nie rozumie, ale ma bzika co do badań i sporów o słowa, z których powstaje zazdrość, kłótnia, zniesławianie, niegodziwe domysły. 5 To są stałe utarczki ludzi zepsutego umysłu oraz tych, którzy są pozbawieni prawdy i sądzą, że pobożność jest sposobem zarobkowania. Trzymaj się z dala od takich. 6 Zaś pobożność jest wielkim zyskiem pośród samowystarczalności. 7 Bo niczego nie wnieśliśmy na świat, więc oczywiste, że i wynieść coś nie możemy; 8 a mając wyżywienia i okrycia, będziemy z nich zadowoleni. 9 Zaś ci, co postanawiają się wzbogacić, wpadają w doświadczenie, sidło oraz liczne, bezmyślne i szkodliwe pożądania, które pogrążają ludzi aż do ruiny i zatracenia. 10 Gdyż korzeniem wszystkich złych rzeczy jest ukochanie pieniędzy, po które niektórzy sięgając, zostali sprowadzeni z drogi wiary oraz dręczą się licznymi boleściami. 11 Ale ty, człowieku Boga, uciekaj przed tymi, a ścigaj sprawiedliwość, pobożność, ufność, miłość, wytrwałość, łagodność. 12 Walcz piękny * bój wiary, uchwyć się życia wiecznego, do którego zostałeś powołany i złożyłeś szlachetne ** wyznanie przed wieloma świadkami. 13 Zachęcam cię przed wszystkoożywiającym Bogiem oraz Jezusem Chrystusem, który potwierdził przed Poncjuszem Piłatem owo szlachetne wyznanie, 14 byś TR strzegł * aż do przyjścia naszego Pana, Jezusa Chrystusa, niesplamione i nienaganne przykazanie, Jan 13,13; 1 Jana 3,23 15 które ukaże w swoich czasach bogaty i jedyny Władca, Król królujących oraz Pan panujących. 16

Sam mający nieśmiertelność, zamieszkujący niedostępną światłość, Ten, którego nie zobaczył żaden z ludzi, ani nie może zobaczyć, któremu szacunek i wieczne panowanie. Amen. 17 Bogaczom w obecnych czasach przekazuj, aby nie byli pyszni oraz nie pokładali nadziei w niepewnym bogactwie - ale na Bogu, który nam wszystko obficie dostarcza do używania. 18 By słusznie * postępować, wzbogacać się w szlachetnych uczynkach, być hojnymi, skłonnymi do dzielenia się, 19 gromadzącymi sobie szlachetną podwalinę na przyszłość, aby mocno się chwycić życia wiecznego. 20 O, Tymoteuszu, ustrzeż ten depozyt, unikając nieczystych *, pustych mów oraz przeciwnych wniosków, niesłusznie zwanych poznaniem, 21 które niektórzy propagując, chybili celu względem wiary. Łaska z tobą. Amen. *6,1 także: profanowana, przeklinana *6,12 także: dobry, stosowny, pomyślny, szczęśliwy, szlachetny **6,12 także: dobre, stosowne, pomyślne, szczęśliwe, piękne *6,14 także: pilnował, dochował *6,18 także: odpowiednio, dobrze, szlachetnie, prawie, sprawiedliwie, doskonale *6,20 także: nie poświęconych (Bogu), dostępnych dla wszystkich

2 Do Tymoteusza

Drugi list do Tymoteusza 1. Paweł, z woli Boga apostoł Jezusa Chrystusa, z powodu obietnicy życia w Chrystusie Jezusie; 2 do umiłowanego syna Tymoteusza - łaska, miłosierdzie i pokój od Boga Ojca oraz naszego Pana Jezusa Chrystusa. 3 Mam wdzięczność dla Boga, któremu z dala od przodków służę w czystym * sumieniu, gdy nieustannie, dniem i nocą, mam o tobie pamięć w moich prośbach. 4 Pamiętając także o twoich łzach, pragnę cię zobaczyć, abym został wypełniony radością. 5 Chwytam wspomnienie o nieobłudnej wierze w tobie, która najpierw zamieszkała w twojej babce Loidzie oraz w twojej matce Eunice; a jestem przekonany, że i w tobie. 6 Dla tej sprawy przypominam ci, abyś rozniecał dar Boga, który jest w tobie, z powodu nałożenia moich rąk. 7 Gdyż Bóg nie dał nam ducha tchórzostwa - ale mocy, miłości i umiarkowania *. 8 Więc nie bądź zawstydzony świadectwem naszego Pana, ani mną, jego więźniem, ale z mocą Boga uczestnicz w cierpieniach Ewangelii. 9 On nas zbawił oraz powołał świętym wezwaniem, nie z powodu naszych uczynków, ale według swojego postanowienia i łaski, danej nam przed wiecznymi czasami w Chrystusie Jezusie. 10 A teraz objawionej z powodu przybycia naszego Zbawiciela, Jezusa Chrystusa, który, zaiste, przez Ewangelię unieważnił śmierć, a obwieścił * życie i nieśmiertelność. 11 Dla tej Ewangelii ja zostałem ustanowiony głosicielem, apostołem oraz nauczycielem pogan. 12 Z tego powodu cierpię i te rzeczy; ale się nie wstydzę, gdyż wiem komu uwierzyłem oraz jestem przekonany, że On jest władny ustrzec mój depozyt, aż do owego dnia. 13 Za wzór zdrowych słów miej te, które w wierze oraz miłości usłyszałeś ode mnie w Jezusie Chrystusie. 14 Ustrzeż szlachetny depozyt przez Ducha Świętego, który w nas zamieszkuje. 15 To wiesz, że w Azji wszyscy się ode mnie odwrócili; z tych jest Fygelos i Hermogenes. 16 Oby Pan użyczył miłosierdzia domowi Onezyfora, gdyż mnie częstokroć pokrzepił oraz nie powstydził się moich więzów, 17 ale kiedy pojawił się w Rzymie, starannie mnie poszukiwał i znalazł. 18 (Oby Pan dał mu w tym czasie znaleźć miłosierdzie od Pana). A ty wiesz lepiej, jak wiele usłużył w Efezie. *1,3 także: bez skazy, nieskalanym *1,7 także: panowania nad sobą *1,10 także: oświecił, objawił, objaśnił 2. Więc ty, moje dziecko, umacniaj się pośród łaski w Chrystusie Jezusie. 2 A co ode mnie usłyszałeś w obecności wielu świadków, to podaj wierzącym ludziom, którzy będą zdatni nauczyć także innych. 3 Ty zatem, cierp, jak szlachetny żołnierz Jezusa Chrystusa. 4 Żaden człowiek, co służy w wojsku, nie jest uwikłany w sprawy * życia **, aby się podobał temu, co go zwerbował do wojska. 5 A jeśli by ktoś walczył - nie jest odznaczany, jeśli nie walczył prawidłowo *. 6 Rolnik, który się trudzi, winien pierwszy otrzymywać z plonów. 7 Myśl o tym, co mówię; gdyż Pan da ci zrozumienie we wszystkim. 8 Przypominaj wskrzeszonego z martwych Jezusa Chrystusa, który jest z potomstwa Dawida, według mojej Ewangelii, 9 wśród której cierpię jak złoczyńca, aż do pęt; ale Słowo Boga nie jest spętane. 10 Przez to znoszę wszystko dla wybranych, aby i oni osiągnęli zbawienie, z wieczną chwałą w Chrystusie Jezusie. 11 Godne wiary to słowo. Bo jeśli razem umarliśmy - razem też żyć

będziemy. 12 Jeżeli mocno trwamy - razem też będziemy panować. Jeżeli się zaprzemy - i on nas odrzuci. 13 Jeśli jesteśmy niewierni * - on pozostaje wiernym, gdyż nie może się zaprzeć samego siebie. 14 Te sprawy przypominaj, zaświadczając przed Panem, aby się nie spierać o słowa do niczego niepożyteczne, tylko do zniszczenia tych, co słuchają. 15 Pragnij przedłożyć siebie wypróbowanym przy Bogu, pracownikiem nie zasługującym na zawstydzenie, należycie wykładającym słowo prawdy. 16 Zaś nieczystych *, pustych mów unikaj; gdyż będą się rozwijać przy coraz większej bezbożności. 17 A ich mowa będzie mieć pożywkę jak gangrena; z tych jest Hymenajos i Filetos, 18 którzy chybili względem prawdy, mówiąc, że wskrzeszenie już się dokonało, więc wiarę niektórych przewracają. 19 Jednak twardo stoi fundament Boga, mając tą pieczęć: Poznał Pan tych, co są jego; oraz: Niech odejdzie * od bezprawia ** każdy, co wymienia Imię Chrystusa. 20 A w wielkim domu nie są tylko złote i srebrne naczynia, ale także drewniane i gliniane; te o wartości, i te do wzgardy. 21 Więc jeśli ktoś wyczyści samego siebie od tych rzeczy, będzie naczyniem o wartości, uświęconym, przydatnym Władcy Absolutnemu, będącym przysposobionym do każdego odpowiedniego działania. 22 Zaś młodzieńczych pożądań unikaj, a ścigaj sprawiedliwość, wiarę, miłość, pokój, razem z tymi, co wzywają Pana z czystego * serca. 23 A odmawiaj głupich i nieokrzesanych dociekań, wiedząc, że rodzą walki *. 24 Zaś sługa Pana nie ma być wojowniczy, ale względem wszystkich miły, zdolny do nauczania, cierpliwie znoszący zło; 25 w życzliwości uczący tych, którzy stawiają opór. Aż Pan da im kiedyś zmianę myślenia dla uznania prawdy, 26 i otrzeźwieją z pułapki tego oszczerczego *, przez którego - dla jego woli - są żywcem wzięci do niewoli. *2,4 także: zabiegi, starania, pracę, interesy **2,4 także: środki do życia *2,5 także: zgodnie z prawem, w sposób właściwy *2,13 także: nieufni, nieposłuszni *2,16 także: nie poświęconych Bogu, dostępnych dla wszystkich *2,19 także: oddali się, stanie na uboczu, trzyma się z dala **2,19 także: niesprawiedliwości, grzechu, zła, przestępstwa *2,22 także: bez skazy, prawdziwego, poprawnego *2,23 także: spory *2,26 także: oczerniającego, niesłusznie oskarżającego (cechy szatana) 3. A to wiedz, że w ostatnich dniach nastaną czasy trudne do zniesienia. 2 Bowiem ludzie będą kochający samych siebie, chciwi, chełpliwi, pyszni, bluźnierczy, niesforni rodzicom, niewdzięczni, niepobożni, 3 bez serca, nieubłagani, oszczerczy, nieopanowani, dzicy, nie kochający dobra, 4 zdrajcy, szybcy *, nadęci, więcej kochający rozkosz niż Boga. 5 Tacy, co mają pozory pobożności, ale jej potędze zaprzeczyli; tych także unikaj. 6 Bo z nich są ci, którzy się wciskają do domów oraz zniewalają kobietki napełnione grzechami * i prowadzone rozmaitymi pragnieniami; 7 zawsze się uczące, a nigdy nie mogące dojść do poznania prawdy. 8 Zaś jakim sposobem Jannes i Jambres stawili czoła Mojżeszowi, tak i ci stawiają czoło prawdzie; ludzie zdemoralizowanego * umysłu, niezdatni co do wiary. 2 Mojżesza 7,11 - 22; 8,7 9 Ale nie posuną się naprzód, do większego; gdyż ich szaleństwo będzie wyraźne dla wszystkich, tak jak było i tamtych. 10 A ty poszedłeś za moją nauką, sposobem życia, celem, wiarą, wyrozumiałością, miłością i wytrwałością. 11 Za prześladowaniami i cierpieniami, co mi się wydarzyły w Antiochii, w Ikonium oraz w Listrze; które to prześladowania wytrzymałem i ze wszystkich mnie Pan wyciągnął. 12 Ale będą też prześladowani * wszyscy, co chcą

żyć pobożnie w Chrystusie Jezusie. 13 Zaś ludzie niegodziwi i czarownicy * posuną się naprzód, do jeszcze gorszego, zwodząc oraz będąc zwiedzeni. 14 Ale ty trwaj w tych rzeczach, których się nauczyłeś oraz zostałeś przekonany *, wiedząc, od kogo się nauczyłeś. 15 Bo od dzieciństwa znasz Pisma Święte, mogące cię uczynić mądrym ku zbawieniu przez wiarę, tą w Chrystusie Jezusie. 16 Całe Pismo natchnione jest przez Boga oraz pomocne do nauki, do dowodu *, do rewizji, do wychowania dzieci w sprawiedliwości; 17 aby człowiek Boga był przygotowany i wyposażony do każdego szlachetnego działania. *3,4 także: gwałtowni, porywczy *3,6 także: winami, błędami *3,8 także: przekupnego *3,12 także: ścigani; dążyli do czegoś, ubiegali się *3,13 także: oszuści *3,14 także: zobowiązany, uczyniony wiarygodnym *3,16 także: argumentacji, próby, badania, doświadczania, napominania 4. Zatem ja, zaświadczam przed Bogiem i Panem Jezusem Chrystusem, który ma sądzić żyjących i umarłych, o jego przybyciu oraz o jego królestwie. 2 Ogłoś to słowo; stań obok w porę, czy nie w porę; wykaż *, krytykuj **, zachęcaj, w całej wyrozumiałości i nauczaniu. 3 Ponieważ zdarzy się czas, kiedy nie zniosą zdrowej nauki, a nadto nagromadzą sobie nauczycieli według własnych tęsknot, dając sobie drapać ucho. 4 Więc zaiste, odwrócą słuch od prawdy, a będą się zwracać do bajek. 5 Ale ty we wszystkim bądź trzeźwy, wycierp zło, wykonaj pracę głosiciela Dobrej Nowiny, wypełnij twoją służbę. 6 Gdyż ja już jestem ofiarowany *, a czas mojego odejścia się zbliżył. 7 Wywalczyłem szlachetny bój, dokonałem biegu, zachowałem wiarę. 8 Jest już dla mnie odłożony wieniec sprawiedliwości, który Pan - sędzia sprawiedliwy wyda mi w owym dniu. Lecz nie tylko mnie, ale i wszystkim, którzy umiłowali jego przybycie. 9 Postaraj się szybko do mnie przyjść; 10 gdyż Demas mnie pozostawił i umiłował obecne życie, więc poszedł do Tesalonik; Krescens - do Galacji, a Tytus do Dalmacji; 11 jeden Łukasz jest ze mną. Zabierz Marka i prowadź go ze sobą, gdyż jest mi potrzebny do służby. 12 Zaś Tychika posłałem do Efezu. 13 Kiedy będziesz dochodził, weź płaszcz, który pozostawiłem w Troadzie u Karposa, oraz zwoje, zwłaszcza pergaminy. 14 Aleksander, który obrabia metal, wiele mi złego okazał; odda mu Pan według jego uczynków. 15 Jego i ty się strzeż, gdyż bardzo się sprzeciwił naszym słowom. 16 W czasie mojej pierwszej obrony, nikt przy mnie nie stanął, ale wszyscy mnie opuścili; oby im to nie zostało policzone.17 Lecz stanął przy mnie Pan oraz mnie umocnił, aby przeze mnie zostało wypełnione kazanie i by je usłyszały wszystkie narody; więc zostałem uratowany z paszczy lwa. 18 Wybawi mnie Pan od każdego niegodziwego uczynku oraz zachowa dla jego królestwa; Jemu chwała na wieki wieków. Amen. 19 Pozdrów Pryskę, Akwilę i dom Onezyfora. 20 Erastos został w Koryncie, a chorującego Trofima zostawiłem w Milecie. 21 Postaraj się przyjść przed zimą. Pozdrawia cię Ebulos, Pudens, Linus, Klaudia i wszyscy bracia. 22 Pan Jezus Chrystus z twoim duchem. Łaska z wami. Amen. *4,2 także: badaj, próbuj, rozsądź, popraw **4,2 także: zgań, ukarz *4,6 porównanie do ofiary płynnej

Do Tytusa

List do Tytusa 1. Paweł, sługa Boga i apostoł Jezusa Chrystusa, z powodu wiary wybranych Boga oraz rozpoznania prawdy odnośnie pobożności; 2 przez nadzieję życia wiecznego, które obiecał prawdomówny Bóg przed wiecznymi czasami, a odsłonił odpowiednim czasom krytycznym, 3 przez ogłaszanie Jego Słowem; co zostało mi powierzone według nakazu Boga, naszego Zbawiciela; 4 do Tytusa, prawowitego syna według wspólnej wiary - łaska ci, miłosierdzie i pokój od Boga Ojca oraz naszego Zbawiciela, Jezusa Chrystusa. 5 Dlatego zostawiłem cię na Krecie, byś pozostając, mógł wszystko uporządkować oraz ustanowił starszych według miasta, jak ja ci nakazałem. 6 Uczyń to, jeśli ktoś jest nienaganny, mąż jednej żony, mający wierzące dzieci, które nie są w oskarżeniu o rozrzutność *, czy nieposłuszne. 7 Bowiem doglądający * musi być nienaganny, jako zarządzający domem Boga. Nie zarozumiały **, nie skłonny do gniewu ***, nie oddany pijaństwu, nie awanturnik, nie szukający haniebnego zysku; 8 ale gościnny, kochający dobro, rozsądny, sprawiedliwy, święty *, wstrzemięźliwy; 9 w celu nauki trzymający się prawdziwego słowa, aby był również zdatny zachęcać w nauczaniu tych, co są zdrowo myślącymi oraz poprawiać tych, którzy oponują. 10 Gdyż wielu - a najwięcej z obrzezanych - jest nieposłusznych, mówiących brednie i zwodzicieli umysłów, 11 których trzeba okiełznać. Ci niszczą całe domy, nauczając czego nie należy dla haniebnego zysku. 12 Powiedział pewien z nich, ich własny prorok: Kreteńczycy są zawsze kłamcami, złymi bestiami, brzuchami leniwymi. 13 To świadectwo jest prawdziwe. Z tego powodu poprawiaj ich ostro, aby byli zdrowymi w wierze, 14 nie zajmując się żydowskimi bajkami oraz przykazaniami ludzi, co porzucają prawdę. 15 Dla czystych - wszystko jest czyste. Zaś dla tych, którzy są skalanymi oraz niewierzącymi - nic nie jest czyste, lecz skalany jest ich umysł oraz sumienie. 16 Wyznają, że znają Boga, ale czynami się tego zapierają *, będąc wstrętnymi, nieposłusznymi oraz niezdatnymi do każdego szlachetnego ** uczynku. *1,6 także: rozwiązłość *1,7 gr.: episkopos **1,7 także: pyszny, zuchwały, samowolny, uparty, grubiański ***1,7 także: porywczy, zapalczywy *1,8 także: pobożny, oddzielony, czysty, bezgrzeszny *1,16 także: zaprzeczają, odrzucają **1,16 także: odpowiedniego, prawego, sprawiedliwego, doskonałego 2. A ty mów, co jest stosowne i to, co jest zdrowym nauczaniem. 2 Starcy, bądźcie trzeźwymi, szanowanymi, rozsądnymi; tymi, co są zdrowymi wiarą, miłością, wytrwałością. 3 Tak samo starsze kobiety, bądźcie w zachowaniu godne świętości; uczące tego, co szlachetne; nie oszczercze, ani nie dające się uczynić niewolnicami wielkiej ilości wina; 4 aby młode uczyć rozsądku, by były kochającymi mężów, kochającymi dzieci, 5 rozsądnymi, nieskalanymi, pilnującymi domu, szlachetnymi, podporządkowującymi się swoim mężom, by Słowo Boga nie było profanowane. 6 Tak samo zachęcaj młodszych, aby panowali nad sobą. 7 Wobec wszystkich sam okazuj się wzorem szlachetnych czynów, a w nauczaniu brakiem zepsucia, powagą, 8 zdrowym słowem, nienagannością; by ten z przeciwnej strony mógł się zawstydzić, nie mając odnośnie nas nic złego do powiedzenia. 9 Słudzy niech będą we wszystkim

podporządkowani swoim panom, niech będą mili, nie oponujący, 10 nie odwracający się, ale we wszystkim okazujący szlachetne świadectwo; by we wszystkim przyozdobić naukę Boga, naszego Zbawiciela. 11 Gdyż zbawienna łaska Boga ukazała się dla wszystkich ludzi 12 oraz nas wychowuje, byśmy odrzucili bezbożność oraz światowe pożądania i rozsądnie, sprawiedliwie oraz pobożnie mogli żyć w obecnej epoce. 13 Oczekując na błogosławioną nadzieję i objawienie się chwały wielkiego Boga oraz naszego Zbawiciela, Jezusa Chrystusa, 14 gorliwca szlachetnych dzieł, który za nas dał samego siebie, aby nas sobie wykupić z wszelkiego bezprawia i oczyścić sobie wybrany lud. 15 Te rzeczy mów oraz zachęcaj i zawstydzaj pośród wszystkich nakazów; niech nikt tobą nie gardzi. 3. Przypominaj im, aby podporządkowywać się urzędom i władzom, być posłusznym oraz gorliwym do każdego szlachetnego uczynku. 2 O nikim nie mówić krzywdząco; być niewojowniczymi, należytymi *, okazującymi wszelką życzliwość względem wszystkich ludzi. 3 Gdyż my także byliśmy kiedyś nierozsądni, niesforni, błądzący *, służący różnorodnym pożądaniom i uciechom; pędząc życie w złości i zawiści, wrodzy **, nienawidzący jedni drugich. 4 Lecz gdy się zjawiła łagodność oraz życzliwość * naszego Zbawiciela - Boga, 5 uratował nas nie z powodu uczynków, które TR w sprawiedliwości zrobiliśmy, ale z powodu Jego miłosierdzia. Dzięki kąpieli powtórnego narodzenia i odnowie Ducha Świętego, 6 którego wylał na nas obficie poprzez Jezusa Chrystusa, naszego Zbawiciela, 7 abyśmy zostali uznani sprawiedliwymi z Jego łaski oraz stali się dziedzicami, w zgodzie z nadzieją życia wiecznego. 8 Godne wiary to słowo. Więc względem nich pragnę, abyś TR upewniał tych, którzy uwierzyli Bogu, by rozmyślali oraz stawali na czele szlachetnych czynów. 9 Te rzeczy są piękne oraz przydatne ludziom. Zaś unikaj niedorzecznych dociekań, rodowodów, sporów i walk związanych z Prawem, bo są szkodliwe oraz puste. 10 Nie przyjmuj człowieka odszczepieńczego * po jednym i drugim napomnieniu, 11 wiedząc, że taki uległ wykrzywieniu i chybia celu *, będąc zasądzonym przez samego siebie. 12 Kiedy poślę do ciebie Artemasa, albo Tychika, postaraj się do mnie przyjść, do Nikopolis, gdyż tam postanowiłem przezimować. 13 Poślij przodem Zenasa, który się zna na Prawie, i Apollosa; żeby im niczego nie brakowało. 14 A i nasi niech się uczą stawać na czele szlachetnych uczynków względem niezbędnych spraw, aby nie byli bezowocni. 15 Pozdrawiają cię wszyscy, którzy są ze mną. Pozdrów kochających nas w wierze. Łaska z wami wszystkimi. Amen. *3,2 także: uczciwymi, zacnymi, łagodnymi *3,3 także: wprowadzeni w błąd, prowadzący na manowce **3,3 także: znienawidzeni, wstrętni, ponurzy, posępni *3,4 także: ukochanie ludzi *3,10 także: buntowniczego *3,11 także: grzeszy, błądzi

Do Filemona

List do Filemona 1. Paweł, więzień Chrystusa Jezusa oraz brat Tymoteusz, do umiłowanego i współdziałającego z nami Filemona, 2 umiłowanej Apafii, oraz naszego współbojownika Archipa i zboru w jego domu. 3 Łaska wam oraz pokój od Boga, naszego Ojca i Pana Jezusa Chrystusa. 4 Zawsze dziękuję mojemu Bogu, czyniąc o tobie wzmiankę w moich modlitwach, 5 słysząc o twojej wierze oraz miłości, którą masz względem Pana Jezusa oraz do wszystkich świętych, 6 by wspólnota twej wiary stała się sprawna * względem Jezusa Chrystusa, przez poznanie wszystkiego odpowiedniego ** w nas. 7 Bowiem mam wielką radość i zachętę z twojej miłości, bracie, gdyż przez ciebie znalazły odpoczynek * serca świętych. 8 Dlatego mając w Chrystusie wielką swobodę wypowiedzi *, polecam ci to, co jest stosowne, 9 i z powodu miłości raczej zachęcam *, będąc prawie starcem Pawłem, a teraz także więźniem Jezusa Chrystusa. 10 Proszę cię odnośnie mojego syna Onezyma, którego wydałem w moich pętach, 11 niegdyś dla ciebie bezużytecznego, ale teraz bardzo mi przydatnego oraz tobie, którego ci wysłałem. 12 Ty go przyjmij, jak moje serce. 13 Ja go chciałem zatrzymać przy sobie, by mi za ciebie usługiwał w pętach Ewangelii, 14 ale bez twojej opinii niczego nie zechciałem uczynić, aby twoje, odpowiednie postanowienie, nie było jakby z konieczności, ale z dobrowolnego wyboru. 15 Gdyż może z tego powodu został oddzielony na jakiś czas, abyś go otrzymał jako wiecznego. 16 Już nie jako sługę, ale więcej niż sługę, gdyż umiłowanego brata; najbardziej przeze mnie, ale daleko bardziej przez ciebie, i w ciele wewnętrznym, i w Panu. 17 Jeśli więc, uważasz mnie za współuczestnika, przyjmij go jak mnie. 18 Zaś jeśli ci uczyni jakąś niesprawiedliwość, lub jest coś winien, policz to mnie. 19 Ja, Paweł - napisałem to moją ręką - ja spłacę; aby ci nie powiedzieć, że jesteś mi winny także samego siebie. 20 Tak, bracie, obym ja miał z ciebie korzyść w Panu; daj odpocząć mojemu sercu w Panu. 21 Będąc przekonany o twoim posłuszeństwie, napisałem ci, wiedząc, że uczynisz więcej niż to, co mówię. 22 A równocześnie przygotuj mi gościnę, bo mam nadzieję, że życzliwie zostanę wam darowany z powodu moich modlitw. 23 Pozdrawia was Epafras - mój współwięzień w Jezusie Chrystusie, 24 Marek, Arystarchus, Demas i Łukasz - moi współpracownicy. 25 Łaska naszego Pana, Jezusa Chrystusa, pośród waszego ducha. Amen. *1,6 także: dobrze funkcjonująca, skuteczna **1,6 także: dobrego, prawego, sprawiedliwego, doskonałego *1,7 także: ochłodziły się *1,8 także: swobodę działania *1,9 także: wzywam, proszę, pobudzam

Do Hebrajczyków

List do Hebrajczyków * 1. Od dawna, w wielu częściach oraz różnymi sposobami, Bóg powiedział przodkom przez proroków, 2 a podczas tych ostatecznych dni powiedział nam przez Syna, którego ustanowił dziedzicem wszystkiego; przez niego stworzył też porządki *. 3 On będąc blaskiem chwały oraz obrazem * Jego istoty **, nadto niosąc *** wszystko wyrazem Jego mocy, przez **** samego siebie uczynił oczyszczenie grzechów, zasiadł na wysokościach po prawicy majestatu, 4 i stał się o tyle znaczniejszym od aniołów, o ile uzyskał przewyższające od nich Imię. 5 Bo któremu z aniołów powiedział kiedykolwiek: Ty jesteś moim Synem, Ja cię dzisiaj zrodziłem? Psalm 2,7 I znowu: Ja będę Nim ku Ojcu, a On będzie Mną ku Synowi? 2 Samuela 7,14 6 A z kolei, kiedy wyprowadził pierworodnego na zamieszkałą ziemię, mówi: Niech mu się pokłonią wszyscy aniołowie Boga. Psalm 97,7 7 A oto wobec aniołów mówi: Ten czyni aniołami * Jego duchy, a Jego publiczne sługi płomieniem ognia. Psalm 104,4 8 Ale do Syna: Tron Twój , Boże, aż do * porządku wieczności; zaś berło ** prawości – berłem Twojego królestwa. 2 Samuela 7,16; 1 Kronik 17,14; Psalm 45,7 9 Umiłowałeś sprawiedliwość, a znienawidziłeś bezprawie; dlatego w obecności twych uczestników pomazał cię, Boże, twój Bóg, oliwą wielkiej radości. 10 Także: Ty, Panie, na początku ugruntowałeś ziemię i niebiosa są dziełami twoich rąk; Psalm 102,26 11 one będą zniszczone, ale Ty trwasz; i wszystkie się zestarzeją jak szata, 12 więc je zwiniesz jak okrycie oraz zostaną odmienione; ale Ty jesteś tym samym, a twoje lata nie ustaną. Malachiasz 3,6 13 A do którego z aniołów powiedział kiedykolwiek: Siedź po mojej prawicy, aż położę Twych nieprzyjaciół, jako podnóżek Twoich nóg? Psalm 110,1 14 Czyż nie wszyscy są służebnymi duchami, posłanymi do służby dla tych, co mają uzyskać zbawienie? * K co znaczy: ludzi należących do kraju z tamtej strony *1,2 także: epoki, wieki *1,3 także: wizerunkiem, wyobrażeniem, odciskiem **1,3 także: natury, bytu, rzeczywistości ***1,3 także: prowadząc, unosząc, kierując, oznajmiając ****1,3 także: z powodu, dla *1,7 także: posłańcami, zwiastunami *1,8 także: ku **1,8 także: laska pasterska 2. Z tego powodu trzeba, byśmy w większym stopniu poświęcili się usłyszanym sprawom, abyśmy kiedykolwiek nie minęli się z celem. 2 Bo jeśli słowo powiedziane przez aniołów, stało się pewne *, a każde przestępstwo i nieposłuszeństwo otrzymało słuszną ** zapłatę - 3 jak się wymkniemy my, gdy zaniedbamy tak wielkie zbawienie? To, które z powodu Pana wzięło początek opowiadania, i poprzez tych, co usłyszeli, zostało umocnione aż do nas. 4 A Bóg je poświadcza znakami, lecz także cudami, rozlicznymi przejawami mocy Bożej oraz działami * Ducha Świętego, według Jego woli. 5 Gdyż nie aniołom podporządkował przyszłą, zamieszkałą ziemię, o której mówimy. 6 A czy ktoś gdzieś zaświadczył, mówiąc: Czym jest człowiek, że o nim pamiętasz, albo Syn Człowieka, że go wypatrujesz? 7 Jakoś krótko uczyniłeś go mniejszym od aniołów, uwieńczyłeś go czcią i chwałą, oraz postawiłeś go nad dziełami Twoich rąk; 8 wszystko poddałeś pod jego nogi. Job 7,17; Psalm 8,5 I w tym poddaniu mu wszystkiego - niczego nie zostawił mu niepodporządkowanego. Ale teraz jeszcze nie

poznajemy, że wszystko jest mu poddane. Psalm 8,7 9 Zaś Jezusa, jakoś krótko uczynionego mniejszym od aniołów, widzimy uwieńczonego czcią i chwałą pośród nieszczęścia śmierci, aby z łaski Boga, za każdego doświadczył śmierci. 10 Gdyż przystoi Temu, przez którego jest wszystko i dla którego jest wszystko; Temu, co przyprowadza wiele dzieci do chwały, sprawcy ich zbawienia, dokonać dzieła wśród nieszczęścia. 11 Bo zarówno uświęcający, jak i uświęcani, wszyscy są z Jednego. Zatem z tego powodu nie wstydzi się nazywać ich braćmi, 12 mówiąc: Oznajmię Twoje Imię moim braciom, będę Cię sławił w hymnie w środku zgromadzenia wybranych. Psalm 22,23 13 I znowu: Ja będę Tym, co polega * na ** nim. I znowu: Oto ja i dzieci, które dał mi Bóg. 2 Samuela 22,3; Psalm 18,3; Izajasz 8,18 14 Zatem gdy dzieci stały się uczestnikami krwi oraz ciała wewnętrznego, i on także stał się ich uczestnikiem, aby przez śmierć zniszczył tego, co ma władzę * śmierci, to jest oszczerczego **. 15 Także aby wyzwolił tych, którzy przez całe życie, w lęku śmierci podlegli niewoli. 16 Bo, nieprawdaż, nie przygarnia aniołów, lecz przygarnia z potomstwa Abrahama. 17 Stąd też we wszystkim miał zostać upodobniony do braci, aby stał się miłosiernym oraz wiernym arcykapłanem tych z Boga, w celu zmazania grzechów ludu. 18 Gdyż w czym sam cierpiał i został doświadczonym - może pomagać doświadczanym. *2,2 także: stałe, mocne, wierne **2,2 także: zgodną z Prawem, sprawiedliwą *2,4 także: przydziałami, podziałami *2,13 także: namawiającym, przekonującym **2,13 także: za *2,14 także: potęgę, panowanie **2,14 także: oczerniającego, niesłusznie oskarżającego (chodzi o szatana) 3. Stąd też, święci bracia - współuczestnicy niebiańskiego powołania, poznajcie * Apostoła oraz Arcykapłana naszej zgody **, Jezusa Chrystusa, 2 będącego wiernym Temu, który go sprawił, podobnie jak Mojżesz w całym Jego domu. 3 Lecz on jest godny większej chwały od Mojżesza w takim stosunku, jak większy szacunek ma od domu ten, co go zbudował. 4 Bo każdy dom jest budowany przez kogoś, zaś Tym, który wszystko zbudował jest Bóg. 5 A Mojżesz, zaiste, był wiernym w całym Jego domu, jako sługa względem świadectwa, które miało być powiedziane. 6 Zaś Chrystus - jako Syn, jest nad Jego domem. Jego domem jesteśmy my, jeśli aż do końca zachowamy * mocną szczerość **, a także chlubę z nadziei. 7 Dlatego tak mówi Duch Święty: Dzisiaj, jeśli Jego głos usłyszycie, Psalm 95,7 8 nie zatwardzajcie waszych serc, podobnie jak w czasie buntu, podczas doświadczania na pustkowiu, 9 gdzie doświadczyli Mnie wasi ojcowie; próbowali Mnie, a czterdzieści lat oglądali Moje dzieła. 10 Dlatego byłem zagniewany na to pokolenie i powiedziałem: Zawsze błądzą sercem. Zaś oni nie poznali Moich dróg, 11 ponieważ poprzysięgłem w Mojej zapalczywości: Aż gdy wejdą do Mego miejsca odpoczynku! IV Mojżesza 14,23; V Mojżesza 1,35 12 Uważajcie bracia, by i w was nie zdarzyło się kiedyś niegodziwe serce niedowiarstwa, będące w oddaleniu * od żyjącego Boga. 13 Lecz w ciągu każdego dnia nawzajem się zachęcajcie *, aż do kiedy jest nazywane owo Dzisiaj, aby ktoś z was nie został uczyniony twardym ułudą ** grzechu. 14 Gdyż staliśmy się uczestnikami Chrystusa, jeżeli zachowamy aż do końca mocny * ów początek istotnej natury **. 15 Przez to jest mówione: Dzisiaj, jeśli usłyszeliście Jego głos, nie zatwardzajcie waszych serc, jakby w buncie. Psalm 95,7 - 8 16 Bo którzy to, gdy usłyszeli - zbuntowali się? Czyż nie wszyscy, co wyszli z Egiptu przez Mojżesza? 17 A na których się gniewał czterdzieści lat ? Czyż nie na tych, co zgrzeszyli i których trupy padły na pustkowiu? IV Mojżesza 14,37; 16,49 18 A którym przysiągł, że nie

wejdą do Jego miejsca odpoczynku *; czyż nie tym, co byli nieposłusznymi **? 19 Więc widzimy, że nie mogli wejść z powodu braku wiary *. *3,1 także: pojmijcie, nauczcie się **3,1 także: umowy, wyznania *3,6 także: posiądziemy, zrozumiemy **3,6 także: wolność słowa, swobodę działania *3,12 także: stanięciu na uboczu, zbuntowaniu się, cofnięciu się *3,13 także: wzywajcie, proście, pocieszajcie, pobudzajcie **3,13 także: oszustwem, fałszem *3,14 także: stały, pewny, wierny **3,14 istotnej natury - także: fundamentu, podstawy, zdecydowania *3,18 miejsca odpoczynku - także: spoczynku, odpoczynku **3,18 także: niewierzącymi *3,19 także: braku zaufania, niedowierzania 4. Zatem można się zatrwożyć nieposłuszeństwem wtedy, kiedy jest zaniedbana * obietnica wejścia do Jego odpoczynku; gdy komuś z was się wydaje **, że jest słabszym ***. 2 Gdyż i nam zwiastowana jest dobra nowina, tak jak i tamtym. Ale tamtym słowo relacji nie pomogło, bo nie zostało połączone z wiarą * tych, którzy usłyszeli. 3 Bowiem wchodzimy do odpoczynku gdy zaufamy *, tak jak powiedział: Ponieważ przysiągłem w mojej zapalczywości, że nie wejdą do mojego odpoczynku; a przecież dzieła dokonały się od założenia świata. 4 Gdyż tak gdzieś powiedział o siódmym: A w siódmym dniu Bóg odpoczął od wszystkich Jego dzieł . I Mojżesza 2,2 5 I znowu w tym: Skoro wejdą do mego odpoczynku. II Mojżesza 20,8 - 11 6 A ponieważ pozostawia niektórych, aby do niego wejść; a z powodu nieposłuszeństwa nie weszli ci, którym wcześniej zwiastowano dobrą nowinę, 7 znowu ustala jakiś dzień - Dzisiaj, mówiąc po tak długim czasie przez Dawida, jak jest oznajmione: Dzisiaj, jeśli Jego głos usłyszycie, nie zatwardzajcie waszych serc. Psalm 95,7 8 Gdyby Jezus, syn Nuna, zapewnił im odpoczynek, nie mówiłby potem odnośnie innego dnia. 9 Zatem wejście w odpoczywanie * jest pozostawione dla ludu Boga. 10 Bowiem ten, co wszedł do Jego odpoczynku, sam także odpoczął od swoich czynów, jak Bóg od swoich. 11 Zatem postarajmy się wejść do owego odpoczynku, aby ktoś nie chybił * takim samym przykładem nieposłuszeństwa. 12 Gdyż Słowo Boga jest żyjące, skuteczne * i ostrzejsze od każdego obosiecznego sztyletu, a przenika aż do podziału duszy i ducha, lecz także stawów i szpików; zdolne do rozróżniania myśli oraz zamiarów serca. 13 Także przed Nim - od którego dla nas to Słowo - nie ma żadnego ukrytego stworzenia, ale wszystkie są gołe i odkryte przed Jego oczami. 14 Mając więc, wielkiego Arcykapłana, co przejął niebiosa, Jezusa, Syna Boga, powinniśmy się trzymać umowy *. 15 Bo nie mamy arcykapłana, który nie jest w stanie współczuć w naszych słabościach, ale przez podobieństwo - doświadczonego we wszystkich sprawach, oprócz grzechu. 16 Zatem możemy z otwartością * zbliżać się do tronu łaski, abyśmy dostąpili miłosierdzia oraz odkryli łaskę do stosownej pomocy. *4,1 także: porzucona, zostawiona **4,1 także: myśli, uznaje za słuszne; uważa, że ma znaczenie ***4,1 jest słabszym - także: przyszedł za późno, pozostał w tyle, cierpi brak *4,2 także: ufnością *4,3 także: uwierzymy *4,9 z hebr. szabatowanie *4,11 także: upadł, osłabł, przegrał *4,12 także: sprawne, silne *4,14 także: wyznania *4,16 także: szczerością, swobodą wypowiedzi

5. Gdyż każdy arcykapłan - brany z ludzi dla ludzi - został ustanowiony względem Boga, aby przynosił dary oraz ofiary za grzechy *. 2 Może on być wyrozumiałym względem tych, co błądzą * oraz prowadzą na manowce, gdyż sam jest także nosicielem słabości. 3 Więc z jej powodu musi złożyć ofiary za grzechy - za lud, jak i za siebie. 4 Nikt TR też nie bierze sam tego zaszczytu, tylko jest powoływany przez Boga, tak jak Aaron *. 5 W ten sposób także Chrystus nie wyniósł samego siebie, kiedy stał się Arcykapłanem, ale wyniósł go Ten, co powiedział do Niego: Ty jesteś moim Synem, Ja cię dzisiaj zrodziłem. Psalm 2,7 6 Jak mówi też w innym miejscu: Tyś kapłanem na wieczność według porządku Melchicedeka *. I Mojżesza 14,18; Psalm 110,4 7 To on, w dniach jego cielesnej natury, wśród wielkiego wołania i łez, przyniósł prośby oraz błagania przed Tego, co może go zachować od śmierci, i został wysłuchany z powodu pobożności. 8 Więc nawet będąc Synem miał zwyczaj posłuszeństwa we wszystkich sprawach, z powodu których wycierpiał. 9 A kiedy został doskonałym, stał się przyczyną wiecznego zbawienia dla wszystkich, którzy mu są posłuszni; 10 zaś przez Boga został nazwany Arcykapłanem według porządku Melchicedeka. 11 On jest tym, o którym wam mówimy liczne i trudne do wyjaśnienia słowo, gdyż staliście się ociężali słuchem. 12 Bo będąc zobowiązani, by przez ten czas być nauczycielami - znowu macie potrzebę, aby was ktoś nauczał początku podstawowych zasad rozumienia słów Boga. Staliście się takimi, co mają potrzebę mleka, a nie solidnego * pokarmu. 13 Ponieważ każdy, kto wspólnie spożywa mleko, jest nieświadomy * kwestii ** sprawiedliwości; ponieważ jest niemowlęcy. 14 Zaś solidny pokarm jest dla dojrzałych - tych, co poprzez nabytą umiejętność mają wyćwiczoną zdolność umysłu do rozdzielenia szlachetnego * i złego. *5,1 także: winy, błędy *5,2 także: nie rozumieją *5,4 ST hebr. Ahron *5,6 co znaczy: Króla Sprawiedliwości *5,12 także: twardego, trudnego *5,13 także: nieznający **5,13 także: słowa, tematu, sensu, sprawy, ładu, nakazu *5,14 także: pięknego; dobrego, stosownego; pomyślnego, szczęśliwego; doskonałego

6. Dlatego pomińmy temat początku o Chrystusie i bądźmy niesieni ku doskonałości, nie zakładając sobie znowu fundamentu skruchy * z powodu martwych uczynków, ufności do ** Boga, 2 nauki o chrztach, nakładaniu rąk, wskrzeszeniu umarłych oraz o wiecznym wyroku. 3 To też uczynimy, jeżeli Bóg pozwoli. 4 Gdyż jest niemożliwe, by raz oświetlonych, którzy najedli się niebiańskiego daru, stali się współuczestnikami Ducha Świętego, 5 skosztowali szlachetnego * tematu mocy Boga, lecz także przyszłego porządku 6 - i odpadli, znowu odnawiać ku skrusze. Bo ponownie krzyżują sobie Syna Boga oraz go zniesławiają. 7 Gleba, która wypiła deszcz, co na nią często przychodzi, urodziła też odpowiednią trawę dla tych, dla których jest użyźniana i otrzymuje swoją część błogosławieństwa od Boga. 8 Zaś ta, co wydaje ciernie i osty - okazuje się niewłaściwą oraz bliską przekleństwa, a jej koniec wraz z wypaleniem. 9 Ale co do was, umiłowani, jesteśmy przekonani o znaczniejszych rzeczach, mających siłę wyzwolenia. 10 Bowiem Bóg nie jest niesprawiedliwy, by zapomnieć o waszym trudzie oraz bólu miłości, jaki okazaliście dla Jego Imienia, gdy usłużyliście oraz służycie świętym. 11 Pragniemy, aby każdy z was wykazywał tę samą gorliwość aż do końca, na skutek całkowitej pewności nadziei; 12 abyście nie byli ociężali, ale byli naśladowcami tych, co z wiary i wytrwałości odziedziczyli obietnice. 13 Gdyż Bóg obiecał Abrahamowi, a gdy nie miał na nikogo większego przysiąc, przysiągł na siebie samego, 14 mówiąc: Z pewnością błogosławiąc, będę ci błogosławił i pomnażając, będę cię rozmnażał. I Mojżesza 22,17 15 I tak, będąc wytrwałym, Abraham doszedł do obietnicy. 16 Bo ludzie przysięgają na większego, a przysięga na umocnienie jest końcem każdego ich sporu. 17 Przez to Bóg związał się przysięgą, postanawiając w większym stopniu ukazać dziedzicom obietnicy niezmienność Jego postanowienia. 18 Abyśmy z dwóch niezmiennych spraw, w których jest niemożliwe by Bóg skłamał, mieli potężną zachętę; gdyż szukając schronienia, uchwyciliśmy się tej nadziei, która jest przedłożona *. 19 Tę nadzieję mamy jako kotwicę duszy, niezawodną, ale też mocną, i wchodzącą aż do tego miejsca, które się mieści głębiej od zasłony; 20 gdzie wcześniej od nas wszedł najpierw Jezus oraz stał się na wieczność Arcykapłanem według porządku Melchicedeka. *6,1 także: pokuty, zmiany myślenia **6,1 także: wiary w *6,5 także: pięknego; dobrego, stosownego; pomyślnego, szczęśliwego *6,18 także: jest ustalona, istnieje 7. Bowiem ten Melchicedek, król Salemu, kapłan najwyższego Boga, kiedy spotkał się z Abrahamem wracającym z rzezi królów - pobłogosławił go. 2 Temu też Abraham przeznaczył ze wszystkiego dziesięcinę. Jego Imię jest tłumaczone przede wszystkim jako Król Sprawiedliwości; ale też Król Salemu, to jest Król Pokoju; 3 bez ojca *, nie mający matki, bez rodowodu, nie mający ani początku dni, ani końca życia; a będąc upodobniony do Syna Boga - na zawsze trwa jako kapłan. 4 Patrzcie *, jak wielki jest Ten, któremu patriarcha Abraham dał dziesięcinę z łupów **. 5 A przecież ci z synów Lewiego, co otrzymali kapłaństwo, choć wyszli z bioder Abrahama mają przykazanie z Prawa, by od ludu pobierać dziesięcinę, to jest od swoich braci. 6 Zaś Ten, co nie ma ustalonego z nich rodowodu, otrzymał dziesięcinę Abrahama oraz pobłogosławił temu, który miał obietnicę. 7 A bez wszelkiego sporu - mniejsze jest błogosławione przez znaczniejsze. 8 Także tutaj dziesięciny biorą ludzie, co umierają; zaś tam, Ten, który jest poświadczany, że żyje. 9 Więc aby

powiedzieć sens wywodu: Dzięki Abrahamowi i Lewi - biorący dziesięciny, jest obłożony dziesięciną. 10 Bo wyszedł mu na spotkanie Melchicedek, kiedy był jeszcze w biodrze ojca. 11 A gdyby istniała doskonałość z powodu kapłaństwa lewickiego (ponieważ lud jest wobec niego pod Prawem), jaka by była jeszcze potrzeba, aby podniósł się * inny kapłan, ten według porządku Melchicedeka, co nie jest nazywanym według porządku Aarona? 12 Bo kiedy jest zmieniane kapłaństwo - z konieczności dokonuje się też zamiana Prawa. 13 Gdyż ten, przez którego to jest mówione, zalicza się do innego pokolenia, z którego nikt nie poświęca się ołtarzowi. 14 Bowiem jest oczywiste, że nasz Pan pochodził z Judy, a Mojżesz nic nie powiedział o tym pokoleniu odnośnie kapłanów. 15 Zatem jest to jeszcze bardziej oczywiste, skoro powstaje inny kapłan, na podobieństwo Melchicedeka, 16 który nie pojawił się z powodu przykazania Prawa odnoszącego się do cielesnej natury, ale z mocy niezniszczalnego życia. 17 Ponieważ jest świadczone, że: Tyś kapłanem na wieczność według porządku Melchicedeka. 18 Tak dokonuje się odrzucenie przykazania, które idzie przodem, z powodu jego bezsiły * oraz bezużyteczności. 19 Gdyż Prawo Mojżesza nie doprowadziło nikogo do doskonałości - lecz wprowadzenie tej znaczniejszej nadziei, z powodu której zbliżamy się do Boga. 20 I nie tak, jak na wielki wzór - ale bez składania przysięgi. 21 (Bo ci, którzy stali się kapłanami, są nimi bez przysięgi; zaś ten jest według przysięgi, z powodu Boga mówiącego do niego: Przysiągł Pan i nie będzie żałował, tyś kapłanem na wieczność według porządku Melchicedeka). 22 Na tyle znaczniejszego przymierza stał się poręczycielem Jezus. 23 Również ci, co byli kapłanami, są także liczniejsi; bowiem śmierć przeszkadzała, by pozostali przy życiu. 24 Zaś on posiada trwałe kapłaństwo, z powodu pozostawania niezmienionym na wieczność. 25 Stąd też może całkowicie ratować tych, którzy przez niego przychodzą * do Boga; zawsze żyjąc, by za nich prosić. 26 Bowiem taki był nam właściwy Arcykapłan, co stał się wyższym od niebios, świętym, niewinnym, nieskalanym, oddzielonym od grzeszników. 27 Nie ma on potrzeby codziennie składać ofiar, najpierw za własne winy, a potem ludu - tak jak tamci arcykapłani - bo uczynił to raz na zawsze, gdy ofiarował samego siebie. 28 Ponieważ Prawo Mojżesza ustanawia arcykapłanami ludzi, co mają słabość; a słowo przysięgi, zaraz po Prawie – Syna, który jest doskonałym na wieczność. *7,3 według ludzkiej genealogii (nieznanego ojca) *7,4 także: rozmyślajcie, pojmijcie, uznajcie **7,4 także: pierwocin plonów *7,11 także: powstał, wskrzesił się *7,18 także: biedy *7,25 także: zbliżają się, zwracają się 8. Zaś sednem tego, co jest mówione będzie to, że mamy Arcykapłana, który usiadł w niebiosach na prawicy tronu Majestatu; 2 będąc publicznym sługą świętych oraz prawdziwego Przybytku, który zbudował Pan - nie człowiek. 3 Gdyż każdy arcykapłan jest ustanowiony do przynoszenia darów i ofiar; stąd było konieczne, aby i ten miał coś do ofiarowania. 4 Więc gdyby żył na ziemi, nawet by nie był kapłanem; gdyż według Prawa Mojżesza byli kapłani, co przynosili dary. 5 Lecz oni służą wzorcowi oraz cieniowi spraw niebiańskich. Podobnie jak Mojżesz, który gdy zamierzał wykonać Przybytek, otrzymał ostrzeżenie: Uważaj - mówi - abyś wszystko uczynił według wzoru pokazanego ci na tej górze. II Mojżesza 25,40 6 Ale teraz, naszemu Arcykapłanowi przypadła w udziale znaczniejsza służba; jak też jest

pośrednikiem znaczniejszego przymierza, które jest zarządzone * dzięki znaczniejszym obietnicom. 7 Bo gdyby to pierwsze było bez zarzutu, nie byłoby potrzebne miejsce dla drugiego. 8 Ponieważ obwiniając ich, mówi: Oto idą dni, mówi Pan, a dokonam dla * domu Israela i domu Judy Nowe Przymierze. Jeremiasz 31,31; 32,37 9 Nie na wzór przymierza, które sprawiłem dla ich przodków, w dniu przygarnięcia ich do Mnie ręką, by ich wyprowadzić z ziemi Egiptu. A ponieważ oni nie wytrwali w moim przymierzu - i ja ich zaniedbałem, mówi Pan. II Mojżesza 19,5 10

Gdyż po tych dniach, takim będzie przymierze, które ustalę sobie * z domem Israela - mówi Pan, podaruję Moje ustawy ** dla ich umysłu oraz napiszę je na ich sercach; i będę dla nich ku Bogu, a oni Mi będą za lud. Jeremiasz 31,33; Ezechiel 11,20; Zachariasz 8,8 11 Nikt nie będzie też przekonywał * swego bliskiego, czy swego brata, mówiąc: Poznaj Pana; gdyż wszyscy mnie poznają; od małego z nich, aż do dużego z nich. 12 Bowiem będę łaskawy * dla ich niesprawiedliwości, a ich grzechów ** oraz bezprawia nie będę nadto wspominał. 13 Przez to, że mówi - Nowe, pierwsze uczynił Starym; zaś co jest czynione starym i się starzeje - blisko jest zniknięcia. *8,6 także: nakazane Prawem *8,8 także: wobec *8,10 także: zarządzę sobie, rozporządzę sobie testamentem **8,10 także: prawa, zwyczaje *8,11 także: nauczał, wyjaśniał, wykazywał *8,12 także: litościwy, miłosierny, życzliwy **8,12 także: win, błędów 9. Pierwsze przymierze miało przepisy Bożej służby, a także ziemskie Święte. 2 Gdyż został zbudowany pierwszy Przybytek, w którym jest miejsce nazywane Święte, nadto Świecznik, Stół i Chleby Pokładne *. 3 Zaś za drugą zasłoną miejsce nazywane Święte Świętych *, 4 które ma Złotą Kadzielnicę oraz Skrzynię Przymierza, ze wszystkich stron powleczoną złotem. W niej był Złoty Dzban mający w sobie mannę, Kij Pasterski ** Aarona, który wypuścił pąki, oraz kamienne Płyty Przymierza. 5 A powyżej niej Cherubini chwały, co ocieniali Przebłagalnię *. Odnośnie tych spraw z osobna, nie ma potrzeby, aby się teraz wypowiadać. 6 Zaś do tych miejsc, które są tak urządzone dla pierwszego Przybytku, z powodu * każdego Israelity wchodzą kapłani; ci, co sprawują służby. 7 Lecz do drugiego - raz w roku sam arcykapłan i to nie bez krwi, którą ofiarowuje za omyłki *, swoje i ludu. 8 W ten sposób Duch Święty okazuje, że jeszcze nie została ukazana droga świętych; gdyż ma miejsce pierwszy Przybytek, 9 który był wzorem, aż do obecnego czasu. Według niego są składane dary oraz ofiary nie mogące uczynić doskonałym według sumienia tego, co pełni służbę 10 przy pożywieniu, napojach oraz różnych obmywaniach, nałożonych jako zasady prawne względem cielesnej natury, aż do czasu wyprostowania *. 11 Zaś Chrystus, gdy przybył jako Arcykapłan przyszłych * dóbr - z powodu większego i doskonalszego Przybytku, nie zbudowanego ręką, to jest nie dla tego stworzenia, 12 ani nie dla krwi kozłów i cieląt, ale dla własnej krwi - raz na zawsze wszedł do miejsc Świętych, przekonując się * o wiecznym odkupieniu. 13 Bo jeśli krew kozłów, byków oraz popiół z jałówki - skrapiając co skalane - to uświęca, blisko ku czystości ciała wewnętrznego, 14 daleko więcej krew Chrystusa - który z powodu wiecznego życia * ofiarował Bogu nieskalanego siebie - oczyści nasze sumienia od martwych uczynków, dla służby żyjącemu Bogu. 15 I dlatego jest pośrednikiem Nowego Testamentu *, aby dla odkupienia występków za Pierwszego Testamentu dokonała się śmierć, a zaproszeni ** wzięli obietnicę

wiecznego dziedzictwa. 16 Bo gdzie jest testament - jest też zapowiedziana konieczność śmierci tego, co rozporządził mieniem. 17 Gdyż testament jest silny dzięki zmarłym; zaś nie ma nigdy znaczenia, kiedy żyje ten, który go sporządził. 18 Stąd też ani Pierwszy nie był odnawiany bez krwi. 19 Bo gdy ludowi zostało ogłoszone przez Mojżesza każde przykazanie według Prawa, wziął on krew cieląt i kozłów, razem z wodą, szkarłatną wełną i hyzopem, oraz skropił cały lud i sam zwój, 20 mówiąc: To jest krew Testamentu, który Bóg rozporządził w stosunku do was. 21 Podobnie skropił też Namiot Zgromadzenia oraz wszystkie naczynia publicznej służby. 22 Więc prawie wszystko, według Prawa, jest oczyszczane we krwi; a bez rozlania krwi nie dokonuje się darowanie długu. 23 Zatem było koniecznością, by wzorce rzeczy w niebiosach, były oczyszczane tymi ofiarami; zaś same niebiańskie - ofiarami od tych znaczniejszymi. 24 Ponieważ Chrystus nie wszedł do miejsc Świętych zrobionych rękami, odbijających obraz tych prawdziwych - ale do samego Nieba, by z naszego powodu być widzialnym osobie Boga. 25 Także nie, by częstokroć ofiarował samego siebie, podobnie jak arcykapłan cudzą krew, gdy co roku wchodzi do Świętych. 26 Gdyż byłoby konieczne, aby od założenia świata doznał on wielokrotnie cierpień. Lecz teraz, przy końcu wieków, raz został objawiony, dla wymazania grzechu poprzez jego ofiarę. 27 I na wzór jaki jest zarezerwowany dla ludzi - raz umierających, a potem sąd *. 28 Tak też Chrystus; gdy raz został ofiarowanym w celu złożenia na nim wielu grzechów - drugi raz da się zobaczyć bez grzechu, z powodu tych, którzy go oczekują ku zbawieniu. *9,2 dosłownie: wystawienie chlebów na widok publiczny *9,3 także: Najświętsze **9,3 także: berło *9,5 czyli wieko Skrzyni Przymierza *9,6 także: dla *9,7 także: grzechy popełnione w nieświadomości, przeoczenia, niewiedzę *9,10 także: przebudowy *9,11 dosłownie: które zostały odłożone *9,12 także: przynosząc sobie wielkie odkupienie *9,14 tłumaczenie równoległe: przez wiecznego Ducha *9,15 także: Przymierza; umowy **9,15 także: wezwani, nazwani po imieniu *9,27 także: oddzielenie, ocena, śledztwo, proces, zasądzenie 10. Bowiem Prawo Mojżesza - zawierając tylko cień przyszłych dóbr, a nie sam obraz rzeczy - tymi samymi ofiarami, które ludzie co roku, nieprzerwanie przynoszą, nigdy nie może uczynić doskonałymi tych, co przychodzą *. 2 Bo czyżby nie zatrzymało się składanie ofiar, gdyby ci, którzy pełnią służbę, raz będąc oczyszczeni, nie mieli już żadnej świadomości grzechów? 3 Lecz przez nie, co roku dokonuje się przypomnienie grzechów. 4 Bowiem jest niemożliwe, by poprzez krew byków i kozłów zabrać * grzechy. III Mojżesza 16,14 5 Dlatego przybywając na świat, mówi: Ofiary i hojności nie zechciałeś, zaś ciało mną Sobie sporządziłeś. 6 Nie znalazłeś też upodobania w całopaleniach za grzechy. 7 Wtedy powiedziałem: Oto idę (w główce zwoju jest o mnie napisane), bym uczynił, Boże, Twoją wolę. Psalm 40,7 - 8 8 Powtarzając to, co wyżej: Ofiar, hojności i całopaleń (które według Prawa są przynoszone), a przede wszystkim grzechu nie zechciałeś, ani nie znalazłeś w tym przyjemności. 9 Wtedy powiedział: Oto idę, bym uczynił, Boże, Twoją wolę. Zabiera więc Pierwsze, aby mogło być ustanowione * Drugie. 10 W tej woli jesteśmy uświęceni * raz na zawsze, przez ofiarę ciała Jezusa Chrystusa.

11 A każdy kapłan codziennie stawał i pełnił Bożą służbę oraz wielokroć przynosił te same ofiary, które nigdy nie mogą unieważnić grzechów. 12 Zaś ten, gdy na zawsze złożył jedną ofiarę za grzechy - usiadł na prawicy Boga. 13 Nadto czeka, aż jego nieprzyjaciele zostaną położeni jako podnóżek jego stóp. 14 Gdyż jedną ofiarą uczynił na zawsze doskonałymi tych, co są uświęcani. 15 Ale świadczy nam także Duch Święty; bo według tego zapowiedział: 16 Takie będzie Przymierze, które po tych dniach ustalę sobie z nimi - mówi Pan, moje zwyczaje * dam do ich serc i wypiszę je na ich umyśle, 17 a ich grzechów oraz nieprawości nie będę już wspominał. Jeremiasz 31,33 - 34 18 Zaś gdzie ich odpuszczenie, tam nie ma już ofiary za grzech. 19 Bracia, mając więc we krwi Jezusa swobodę świętych do wejścia, 20 które nam odbudował z powodu Zasłony, jako nową i żywą drogę, to jest drogę jego ciała wewnętrznego, 21 oraz wielkiego Kapłana nad domem Boga - 22 zbliżajmy się w pełni wiary do prawdziwego * serca, będąc oczyszczeni w głębi ze złego sumienia oraz po obmyciu sobie ciała czystą ** wodą. 23 Zachowujmy w myśli proste * wyznanie ** nadziei, gdyż wierny jest Ten, który obiecał. 24 Poznajmy * też jedni drugich w celu pobudzenia miłości oraz szlachetnych czynów, 25 nie porzucając naszego zgromadzania się - jak jest zwyczajem niektórych - ale zachęcając się nawzajem, i to o tyle bardziej, o ile widzicie zbliżający się Dzień. 26 Gdyż jeśli my, po otrzymaniu poznania prawdy, dobrowolnie chybiamy celu *, nie jest dłużej pozostawiana ofiara za grzechy, 27 ale jakieś straszne oczekiwanie sądu oraz gwałtowność ognia, co ma pożerać wrogów. 28 Kto odrzuci * Prawo Mojżesza, umiera bez litości wobec dwóch albo trzech świadków. 29 Na jakiej wielkości - przypuszczacie - gorszą karę będzie zasługiwał ten, kto wzgardził Synem Boga i uznał za zwykłą * krew Przymierza w której został uświęcony, oraz znieważył Ducha Łaski? 30 Gdyż znamy Tego, co powiedział: Moją jest kara, Ja odpłacę - mówi Pan; i znowu: Pan osądzi Jego lud. V Mojżesza 32,35 - 36 31 Strasznie jest wpaść w ręce Boga Żyjącego. 32 Przypomnijcie sobie wcześniejsze dni, w których gdy zostaliście oświeceni - znieśliście wielki bój zdarzeń. 33 Z jednej strony obelg, stając się dziwowiskiem, lecz także i utrapień, kiedy TR staliście się wspólnikami tych, co są zawracani *. 34 Bowiem i współczuliście moim pętom, i przyjęliście z radością grabież waszych majętności, wiedząc, że TR macie lepszy, czekający w Niebie majątek. 35 Nie odrzućcie więc, waszej szczerości *, która ma wielką zapłatę. 36 Ponieważ potrzebujecie wytrwałości, aby uczynić wolę Boga oraz jako zapłatę odebrać obietnicę. 37 Jeszcze daleko, daleko, a już blisko, kiedy Ten, co przychodzi dotrze oraz nie będzie zwlekał. 38 Zaś sprawiedliwy będzie żył z wiary *; a jeśli się cofnie **, moje serce nie znajdzie w nim przyjemności ***. Habakuka 2,4 39 Ale my nie jesteśmy z tych, którzy się wycofują * ku zgubie - ale jesteśmy z wiary, dla pozyskania życia. *10,1 także: zbliżają się, zwracają się, zajmują się *10,4 także: oddzielić *10,9 także: utwierdzone, odważone, wypłacone; mogło się zjawić, trwać *10,10 czyli: uznani za świętych, uczynieni świętymi (co znaczy: oddzielonymi, czystymi) *10,16 także: ustawy *10,22 także: prawdomównego, szczerego, godnego zaufania **10,22 także: prawdziwą, poprawną *10,23 także: stałe **10,23 także: umowę, ślubowanie *10,24 także: rozumiejmy, rozważajmy, oglądajmy, uczmy *10,26 także: błądzimy, grzeszymy *10,28 także: unieważni

*10,29 także: pospolitą, niską, nieczystą *10,33 także: przyprowadzani z powrotem *10,35 także: wolności słowa, swobody działania *10,38 także: ufności, dowodu, świadectwa; S, ST zaś sprawiedliwy będzie żył z Mojej wiary; patrz: Efezjan 2,8 **10,38 także: ograniczy, powstrzyma ***10,38 także: zadowolenia, gotowości *10,39 także: chronią, ograniczają, powstrzymują 11. Zaś wiara jest bazą tego, w czym pokładamy nadzieję, dowodem * rzeczy niewidzialnych. 2 Bowiem w niej zostali też poświadczeni starsi. 3 Wiarą poznajemy, że za sprawą Boga uporządkowana jest doczesność, a TR to, co jest widzialne, stało się z niewyjawionych. 4 Z wiary Abel przyniósł znaczniejszą ofiarę w porównaniu z Kainem. Dzięki niej zostało poświadczone, że jest sprawiedliwym, gdyż nad jego darami otrzymał świadectwo Boga. A kiedy przez nią umarł - jeszcze mówi. 5 Z wiary został przeniesiony Enoch *, więc nie zobaczył śmierci i nie był znajdowany dlatego, bo Bóg go przeniósł; ponieważ przed przeniesieniem otrzymał świadectwo, że był bardzo miłym Bogu. 6 A bez wiary nie można się podobać; gdyż kto się zwraca do Boga musi uwierzyć, że On istnieje oraz że wynagradza tych, którzy Go szukają. 7 Z wiary co do spraw nie będących jeszcze widzialnymi, Noe * - oddając cześć Bogu - kiedy otrzymał ostrzeżenie, zbudował arkę do ratunku swojego domu i dzięki niej skazał świat oraz stał się dziedzicem sprawiedliwości z wiary. 8 Z wiary Abraham, gdy został powołany, zgodził się wyjść na miejsce, które miał wziąć za dziedzictwo, oraz wyszedł, nie wiedząc dokąd idzie. 9 Z wiary był jako przybysz na ziemi obiecanej, jakby obcej; zamieszkując w namiotach razem z Izaakiem * i Jakóbem - współdziedzicami tej samej obietnicy. 10 Gdyż oczekiwał na ojczyznę mającą podwaliny, której twórcą i budowniczym jest Bóg. 11 Z wiary i ta bezpłodna Sara otrzymała zdolność do rozpoczęcia rodu, i urodziła wbrew okresowi starości, gdyż uznała za godnego wiary Tego, co obiecał. 12 Więc dlatego z jednego i to zamierającego łona, zostali zrodzeni liczni jak gwiazdy nieba oraz jak niezliczony piasek na brzegu morza. 13 Ci wszyscy umarli podczas wiary, nie odebrawszy * obietnic - lecz zobaczyli, zaufali i powitali je z dala. Przyznali też, że są tułaczami oraz obcokrajowcami na ziemi. 14 Bo ci, co tak mówią, pokazują, że odczuwają brak ojczyzny. 15 A jeśli przypominają sobie tą, z której wyszli - mają też czas zawrócić. 16 Ale teraz pragną lepszej, to jest niebiańskiej; dlatego nie zawstydza się nimi Bóg, gdy jest nazywany ich Bogiem, bo przygotował im miasto *. 17 Z wiary ten doświadczany Abraham ofiarował Izaaka *, a ofiarował jedynaka kiedy otrzymał obietnice. 18 Do niego zostało powiedziane: W Izaaku zostanie ci powołane * potomstwo. I Mojżesza 21,12 19 Zatem wnioskował sobie, że Bóg jest zdolny też wskrzesić z martwych; i stąd go - w podobieństwie wskrzeszenia - otrzymał z powrotem. 20 Z wiary co do przyszłych wydarzeń, także Izaak pobłogosławił Jakóba i Ezawa. 21 Z wiary, kiedy umierał Jakób, pobłogosławił każdego z synów Józefa oraz się pokłonił nad szczytem swojej laski. 22 Z wiary, kiedy umierał Józef, nakazał odnośnie wyjścia dzieci Israela i względem swoich kości. 23 Z wiary, gdy został urodzony Mojżesz, na trzy miesiące został ukryty przez jego rodziców dlatego, że zobaczyli piękne dziecko i nie bali się rozporządzenia władcy. 24 Z wiary, gdy Mojżesz stał się znaczącym, wzbraniał nazywać siebie synem córki faraona. 25 Bo wybrał raczej znoszenie przeciwności wraz z ludem Boga, niż posiadanie przemijającej rozkoszy grzechu. 26 Uznał też hańbę Chrystusa za większe bogactwo od skarbów Egiptu; ponieważ spoglądał na zapłatę. 27 Z wiary opuścił

Egipt, nie bojąc się gniewu króla; bo był silnym, jak gdyby widząc niewidzialne. 28 Z wiary uczynił Paschę * oraz przelanie krwi, aby Ten, co zabijał pierworodne, ich nie dotknął. 29 Z wiary przeszli przez morze Czerwone jak przez stały ląd, a Egipcjanie zostali pochłonięci kiedy podjęli tego próbę. 30 Z wiary upadły mury Jerycha, obchodzone dookoła przez siedem dni. 31 Z wiary prostytutka Rachab, kiedy przyjęła szpiegów wraz z pokojem - nie zginęła wraz z tymi, co byli nieposłuszni *. 32 Co więc, mam jeszcze mówić? Bo mi zabraknie czasu, by opowiadać odnośnie Gedeona, Baraka, Samsona, Jefta, Dawida, lecz także i Samuela oraz proroków, 33 którzy z powodu wiary pobili królestwa, spełniali sprawiedliwość, dochodzili obietnic, zamykali paszcze lwów; 34 stłumili moc ognia, uniknęli ostrzy miecza, zostali umocnieni z powodu słabości, stali się silni w walce, pochylili zastępy obcych. 35 Kobiety odbierały swych martwych z powodu wskrzeszenia; zaś drudzy zostali zatłuczeni kijami nie uznawszy wykupienia *, by dostąpić lepszego zmartwychwstania. 36 Zaś inni przyjęli próbę szyderstw, biczowań, a nadto pęt i więzienia; 37 zostali ukamienowani, przepiłowani, doświadczani, umarli poprzez mord mieczem, chodzili wokół w owczych i kozich skórach, cierpiąc biedę, będąc uciskanymi i krzywdzonymi. 38 (Ci, których świat nie był godny); błąkający się na pustkowiach, w górach, jaskiniach i w dziurach ziemi. 39 Zatem ci wszyscy otrzymali świadectwo z wiary, ale nie odebrali obietnicy, 40 gdyż Bóg przewidział względem nas coś lepszego, oraz by bez nas nie zostali uczynieni doskonałymi. *11,1 także: argumentem, próbą *11,5 ST z hebr. Chanoch; patrz: I Mojżesza 5,22 *11,7 ST z hebr. Noach *11,13 także: ogarnąwszy, zrozumiawszy *11,16 także: ojczyznę *11,17 ST z hebr. Ic'haka *11,18 także: nazwane po imieniu *11,28 co znaczy: z hebr. Ominięcie (o wieczerzy paschalnej, baranku paschalnym, lub o żydowskim święcie) *11,31 także: niewierzący *11,35 w domyśle: za pewną sumę 12. Dlatego my, mając tak wielką, otaczającą nas rzeszę świadków, odłóżmy na bok wszelki ciężar oraz łatwo otaczający nas grzech i dzięki wytrwałości biegnijmy w ustalonej dla nas walce *. 2 Patrzmy z daleka na Jezusa, sprawcę * i wypełniciela ** wiary, który z powodu znajdującej się przed nim radości - wytrwał krzyż, zlekceważył hańbę, oraz usiadł na prawicy tronu Boga. 3 Porównajcie sobie tego, który wśród grzesznych, cierpliwie zniósł bunt względem siebie, abyście uwalniani *, nie utrudzili waszych dusz **. 4 Jeszcze się nie przeciwstawiliście, walcząc aż do krwi wobec * grzechu. 5 Zapomnieliście też o zachęcie, która jest wam przedkładana jako dzieciom: Moje dziecko, nie lekceważ karcenia Pana, ani nie bądź bez sił, kiedy jesteś przez niego doświadczany. 6 Bo kogo Pan miłuje - tego uczy *, a każde dziecko, które przyjmuje ** - to ćwiczy ***. Przypowieści 3,11 7 Jeśli znosicie to wychowywanie dzieci *, Bóg jest wam dany jako dzieciom; bo co to za dziecko, którego ojciec nie uczy? 8 Zaś jeśli żyjecie bez wychowywania, którego wszyscy stali się uczestnikami, zatem jesteście nieślubnymi, a nie dziećmi. 9 Wcześniej mieliśmy jako wychowawców ojców naszej cielesnej natury i ich szanowaliśmy; czyż nie daleko bardziej winniśmy być posłuszni Ojcu duchów, abyśmy żyli? 10 Gdyż tamci wychowywali na niewiele dni, według tego, jak im się

wydawało; zaś Ten wychowuje dla korzyści, aż do otrzymania swojej części Jego świętości. 11 A każde wychowywanie przeciw temu, co jest obecnie, nie wydaje się być radością, ale udręką. Ale potem wydaje pokojowo usposobiony owoc sprawiedliwości tym, którzy są przez nie wyćwiczeni. 12 Dlatego przywróćcie do dobrego stanu zwisające ręce i osłabione kolana. 13 Czyńcie waszymi nogami proste * ścieżki, aby to chrome nie zboczyło **, ale bardziej zostało uleczone. 14 Ubiegajcie się o pokój ze wszystkimi oraz o uświęcenie *, bez którego nikt nie zobaczy Pana. 15 Doglądajcie, aby ktoś nie był pozostawiony w tyle *, z dala od łaski Boga i by jakiś korzeń gorzkości - rosnąc wzwyż - się nie rozplenił, i by przez niego wielu nie zostało skalanych. 16 Aby ktoś nie był nierządny, albo nie poświęcony Bogu jak Ezaw, który za jeden pokarm, oddał swój przywilej pierworództwa. 17 Bowiem wiecie, że gdy później chciał uzyskać błogosławieństwo, został uznany za niegodnego; gdyż nie odkrył pozycji skruchy, chociaż jej szukał ze łzami. 18 Nie podeszliście do góry, która da się dotknąć, do gorejącego ognia, ciemności, mroku i nawałnicy; 19 do dźwięku trąby oraz głosów słów, którzy ci, co je słyszeli - błagali, aby nadto nie został im dodany jakiś nakaz. 20 Bo nie mogli unieść tego, co jest postanowione: Choćby nawet zwierzę dotknęło się góry, zostanie ukamienowane, albo zastrzelone pociskiem z łuku. II Mojżesza 19,13 21 A tak straszne to było zjawisko, że Mojżesz powiedział: Jestem napełniony bojaźnią i drżący. 22 Ale wy podeszliście do góry Syjon *, do miasta żyjącego Boga, do niebiańskiej Jerozolimy oraz niezliczonej ilości aniołów; 23 do uroczystego zgromadzenia, zboru pierworodnych zapisanych w niebiosach, do Boga - sędziego wszystkich oraz do duchów sprawiedliwych, które doszły do doskonałości. 24 Także do pośrednika Nowego Testamentu - Jezusa, oraz do krwi pokropienia, silniej mówiącej niż Abla. 25 Uważajcie, byście się nie wymawiali Temu, co mówi. Gdyż jeśli tamci - wymawiając się - nie uciekli temu, co prowadził sprawy Boga na ziemi; daleko bardziej my, jeśli wymawiamy się Temu z niebios. 26 Jego głos potrząsnął wtedy ziemią, a teraz obwieścił, mówiąc: Ja jeszcze raz wstrząsnę nie tylko ziemią, ale i Niebem. Aggeusz 2,6 27 Czyli to "jeszcze raz" - objawia usunięcie rzeczy, które są wstrząsane *, ponieważ są stworzone; aby pozostały te, które nie są wstrząsane. 28 Dlatego przyjmując niezachwiane królestwo, obyśmy posiadali łaskę, przez którą służymy Bogu w miły sposób, pośród godności i pobożności *. 29 Bowiem nasz Bóg jest także ogniem trawiącym. *12,1 także: walce wewnętrznej, trwodze *12,2 także: wodza **12,2 także: wykonawcę *12,3 także: osłabiani **12,3 także: umysłów *12,4 także: przeciw, odnośnie, na skutek *12,6 także: wychowuje, poprawia, karci **12,6 także: uznaje, akceptuje ***12,6 także: smaga, chłoszcze *12,7 także: ćwiczenie i uczenie, karanie *12,13 także: wyprostowane; sprawiedliwe **12,13 także: zawróciło *12,14 co znaczy: oddzielenie i oczyszczenie *12,15 także: przyszedł za późno, był słabszym *12,22 ST hebr. Cyon *12,27 także: chwiane *12,28 także: ostrożności

13. Niech trwa wzajemne kochanie. 2 Nie zapominajcie gościnności; gdyż niektórym uszło uwagi, że dzięki niej ugościli aniołów *. 3 Pamiętajcie o uwięzionych, jakbyście byli zjednoczeni; i o tych, którzy są krzywdzonymi, skoro sami jesteście w ciele. 4 Niech pośród wszystkich będzie szanowane małżeństwo, a łoże bez skazy; gdyż rozpustników oraz cudzołożników Bóg osądzi. 5 Prowadźcie sposób życia nie przywiązany do pieniędzy; będąc zadowoleni z obecnych warunków; bo sam Bóg powiedział: Nie wypuszczę cię, ani cię nie porzucę. Jezusa syna Nuna 1,5 6 Wobec tego my, którzy ufamy *, mówimy: Pan jest mi pomocnikiem, nie będę się bał, co mi uczyni człowiek? Psalm 56,12; 118,6 7 Przypominajcie sobie tych, którzy wam pokazują drogę; tych, co wam oznajmili Słowo Boga, których wiarę naśladujecie; starannie badając końcówkę ich sposobu życia. 8 Jezus Chrystus wczoraj i dzisiaj ten sam, także na wieki. 9 Nie dajcie się wodzić różnorodnym i obcym nauczaniom. Ponieważ szlachetne serce jest umocnione łaską - a nie pokarmami, przez które nie zostali wspomożeni ci, co nimi żyli. 10 Mamy ołtarz, z którego nie mają możności zjeść ci, którzy służą Namiotowi *. 11 Gdyż do miejsc Świętych, za grzech, jest wnoszona przez arcykapłana krew zwierząt, a ich ciała są spalane na zewnątrz obozu. 12 Dlatego Jezus, aby uświęcić lud dzięki własnej krwi, ucierpiał na zewnątrz bramy miejskiej . 13 Więc wychodźmy do niego, na zewnątrz obozu, oznajmiając * jego obelgę. 14 Bo nie mamy tutaj trwałego * miasta - ale szukamy ** przyszłego. 15 Zatem przez niego, zawsze składajmy Bogu ofiarę uwielbienia, to jest owoc warg, które wyznają jego Imię. 16 Ale nie zapominajcie o dobroczynności i wspólnocie, gdyż Bóg ma w takich ofiarach upodobanie. 17 Bądźcie zjednani z tymi, którzy torują wasze drogi oraz im ulegajcie, by to czynili z radością, a nie ciężko wzdychając, gdyż to jest dla was niekorzystne. Bo oni trwają bez snu z powodu waszych dusz, ażeby zdać sprawozdanie. 18 Módlcie się za nas; ponieważ jesteśmy przekonani, że mamy szlachetne sumienie i we wszystkim chcemy być szlachetnie zawróceni *. 19 I zachęcam, aby to uczynić w większym stopniu, abym wam szybciej został przywrócony. 20 Zaś Bóg pokoju, który we krwi Wiecznego Przymierza zaprowadził do góry, z martwych, wielkiego Pasterza owiec, naszego Pana Jezusa, 21 oby was udoskonalił * do czynienia Jego woli w każdym szlachetnym ** uczynku; powodując w nas to, co jest miłe wobec Niego przez Jezusa Chrystusa. Jemu chwała na wieki wieków. Amen. 22 Ale proszę was, bracia, wytrzymujcie słowo zachęty, bo wam też TR krótko poleciłem. 23 Wiedzcie, że został uwolniony nasz brat Tymoteusz. Razem z nim zaraz was zobaczę, jeśli szybciej będzie mógł przyjść. 24 Pozdrówcie wszystkich waszych, którzy idą na przedzie oraz wszystkich świętych. Pozdrawiają was z Italii. 25 Łaska pośród was wszystkich. Amen. *13,2 co znaczy: posłańców *13,6 także: mężnie stawiamy czoło, nie boimy się *13,10 także: ziemskiej Świątyni *13,13 także: niosąc, wytrzymując *13,14 dosłownie: trwającego, pozostającego na miejscu, niezmiennego **13,14 także: pragniemy *13,18 także: postępować, zachowywać się *13,21 także: uporządkował, przygotował, pouczył, wyposażył **13,21 także: odpowiednim, prawym, sprawiedliwym, doskonałym

Jakób

Listspisany przez Jakóba *

1. Jakób, sługa Boga i Pana Jezusa Chrystusa, do dwunastu pokoleń żyjących w

rozproszeniu, witajcie *.2 Uważajcie za pełną radość, moi bracia, gdy wpadniecie w różnorodne doświadczenia, 3

wiedząc, że próba waszej wiary sprawia wytrwałość. 4 Zaś wytrwałość niech ma dosko-

nałe działanie, abyście byli dojrzali, nienaruszeni, w niczym nie odczuwając braku. 5 A je-

śli ktoś z was odczuwa brak mądrości *, niech prosi u Boga, który szczerze daje wszyst-

kim i nie łaja - a zostanie mu dana. 6 Ale niech prosi w wierze *, nic się nie chwiejąc;

gdyż ten, co się waha jest podobny do kołysania się morza, wznoszonego oraz miotane-

go przez wichry. 7 Zatem ten człowiek niechaj się nie spodziewa, że coś otrzyma od

Pana, 8 jako mąż dwoistego umysłu *, niestały na wszystkich jego drogach.9 Zaś skromny brat * niech się chlubi w swojej wielkości. 10 A zamożny w jego poniżeniu,

gdyż przeminie jak kwiat trawy. 11 Bo wzeszło słońce wraz z upałem i wysuszyło trawę.

Więc opadł jej kwiat oraz przepadła wspaniałość jego wyglądu; tak też zamożny będzie

marniał na jego drogach.12 Błogosławiony * mąż, co znosi doświadczenie, bo kiedy się stanie wypróbowanym -

otrzyma wieniec życia, który obiecał Pan tym, co go miłują. 13 Nikt doświadczany niech

nie mówi: Przez Boga jestem doświadczany; gdyż Bóg jest niepodatny na doświadczenie

zła, a sam nikogo nie doświadcza. 14 Ale każdy jest doświadczany na skutek własnego

pożądania *, wciągany oraz łowiony na przynętę. 15 Potem pożądanie, gdy schwyci * -

płodzi grzech **, zaś grzech, kiedy zostanie spełniony - rodzi śmierć.16 Nie bądźcie prowadzeni na manowce, moi umiłowani bracia. 17 Każde szlachetne da-

wanie i każdy doskonały dar jest z Nieba. Zstępuje od Ojca światłości, u którego we-

wnątrz nie znajduje się zmiana, zwrot, lub cień. 18 Gdy postanowił, zrodził nas słowem

prawdy ku temu, byśmy byli pewnymi, pierwszymi owocami Jego stworzeń.19 Wobec tego, moi umiłowani bracia, niech każdy człowiek będzie skory do usłuchania,

powolny do powiedzenia, leniwy do zapalczywości *. 20 Bo zapalczywość mężczyzny nie

ćwiczy * prawości ** Boga. 21 Dlatego odrzućcie wszelki brud i nadmiar złości oraz w ła-

godności przyjmijcie zaszczepione słowo, które jest w stanie uratować wasze dusze.22 Ale stawajcie się wykonawcami słowa, a nie jedynie zwodzącymi samych siebie słu-

chaczami. 23 Gdyż jeśli ktoś jest słuchaczem słowa, a nie wykonawcą, ten jest podobny

do męża, co ogląda * w lustrze swoje oblicze urodzenia. 24 Obejrzał samego siebie i od-

szedł, oraz zaraz zapomniał jaki był. 25 A ten, co wejrzał w doskonałe Prawo Wolności i

pozostał - nie będąc słuchaczem zapomnienia, ale wykonawcą czynu - ten będzie błogo-

sławiony * w swej robocie.26 Jeśli ktoś między wami uważa, że służy Bogu, a nie powściąga swego języka - zwo-

dząc swoje serce - tego służba jest bezużyteczna. 27 A to jest służba czysta i nieskalana

przy Bogu Ojcu: Zatroszczyć się * o osamotnionych i wdowy w ich utrapieniu oraz za-

chowywać samego siebie niesplamionym, z dala od świata.

* z hebr. Jakoba

*1,1 także: cieszcie się, bądźcie zdrowi

*1,5 także: biegłości, znajomości, wiedzy

*1,6 także: ufności

*1,8 także: obłudny

*1,9 także: pokorny, poniżony, strapiony

*1,12 także: szczęśliwy, bogaty

*1,14 także: pragnienia, tęsknoty

*1,15 także: zajdzie w ciążę

**1,15 także: błąd, winę

*1,19 także: złości, gniewu, oburzenia

*1,20 także: dokonuje; uprawia

**1,20 także: sprawiedliwości

*1,23 także: rozważa, uczy się

*1,25 także: szczęśliwy, bogaty

*1,27 także: poszukać, odwiedzić

2. Moi bracia, nie miejcie wiary naszego Pana chwały - Jezusa Chrystusa, pośród ja-

kiejś stronniczości. 2 Bo jeśli wejdzie do waszego miejsca zebrań * człowiek w lśniącej

szacie, który ma na palcu złoty pierścień, oraz wejdzie w nędznym odzieniu i ubogi; 3 a

popatrzycie na tego, co nosi lśniącą szatę i mu powiecie: Ty słusznie tutaj siedź; a ubo-

giemu powiecie: Ty stań tam, albo: Siedź tutaj, poniżej mego podnóżka; 4 czy nie zostali-

ście rozdzieleni między sobą i nie staliście się sędziami niegodziwych opinii?5 Posłuchajcie, moi umiłowani bracia, czy Bóg nie wybrał sobie ubogich światem, jako

bogatych w wierze oraz dziedziców królestwa, jakie obiecał tym, którzy go miłują? 6 Zaś

wy nie macie w poważaniu ubogiego. Czyż nie zamożni was gnębią i nie oni zaciągają

was do sądów? 7 Czy nie oni spotwarzają szlachetne Imię, które dla was zostało

nadane? 8 Jeśli jednak - według Pisma - urzeczywistniacie należące do Króla Prawo: Bę-

dziesz miłował swego bliskiego jak siebie samego - słusznie czynicie. 9 Zaś jeżeli jeste-

ście stronniczy - czynicie błąd *, i jesteście poprawiani z powodu Prawa, podobnie jak

przestępcy. 10 Bo ktokolwiek by dochował całe Prawo Mojżesza, a potknął się * w jed-

nym, stał się winnym wszystkich przepisów Prawa. 11 Gdyż Ten, co powiedział: Nie mo-

żesz scudzołożyć, powiedział też: Nie możesz zamordować; a jeśli nie scudzołożysz, a

mordujesz, stałeś się przestępcą Prawa. 12 Tak mówcie i tak róbcie, skoro z powodu Pra-

wa Wolności macie być oddzieleni *. 13 Bowiem bezlitosna sprawa sądowa dla tego, kto

nie wywołał * litości; gdyż litość tryumfuje nad sądem.14 Jaki pożytek z tego, moi bracia, jeśli ktoś by mówił, że ma wiarę, ale by nie miał uczyn-

ków? Czy wiara nie może go uratować? 15 Jaki pożytek z tego, jeśli brat lub siostra byliby

lekko okryci, czy pozbawieni codziennego pokarmu, 16 a ktoś z was by im powiedział: Idź-

cie w pokoju, ogrzewajcie się i nakarmcie - a nie dalibyście im rzeczy potrzebnych ciału;

jaka to pomoc? 17 Tak więc wiara jest martwa w sobie, jeżeli nie ma uczynków. 18 Ale powie ktoś: Ty masz wiarę - a ja mam uczynki; wytłumacz mi twoją wiarę bez

twych uczynków, a ja ci wytłumaczę moją wiarę z moich uczynków. 19 Ty wierzysz, że

Bóg jest jeden - szlachetnie postępujesz; demony także wierzą i drżą z lęku. 20 Chcesz

poznać, o bezowocny * człowieku, że wiara bez uczynków jest martwa? 21 Czyż Abra-

ham, nasz praojciec, nie został uznany za sprawiedliwego gdy ofiarował na ołtarzu swo-

jego syna Izaaka? 22 Widzisz, że wiara współpracowała z jego czynami i z powodu

uczynków, wiara została urzeczywistniona *. 23 Zostało też wypełnione Pismo, które

mówi: A Abraham uwierzył Bogu i zostało mu to policzone ku sprawiedliwości oraz zo-

stał nazwany przyjacielem * Boga. I Mojżesza 15,6 24 Zatem widzicie, że człowiek jest

uznawany za sprawiedliwego z uczynków, a nie tylko z wiary. 25 Podobnie też prostytutka

Rachab, czyż nie z uczynków została uznana za sprawiedliwą, gdy przyjęła posłańców

oraz oddaliła ich inną drogą? Jezusa syna Nuna 2 26 Bo jak ciało bez ducha jest martwe,

tak też wiara bez uczynków jest martwa.

*2,2 gr. synagogi (bóżnicy)

*2,9 także: winę, grzech

*2,10 także: upadł, zrobił fałszywy krok, zgrzeszył

*2,12 także: ocenieni, rozsądzeni

*2,13 także: spowodował; uczynił

*2,20 także: czczy, bezwartościowy, pusty

*2,22 także: okazała się dojrzałą, doskonałą

*2,23 także: kochanym, miłym, drogim

3. Moi bracia, nie bądźcie liczni nauczycielami, wiedząc, że przyjmiemy surowszą

ocenę. 2 Gdyż wszyscy często się potykamy *. Jeśli ktoś nie potyka się w słowie, ten jest

mężem doskonałym, zdatnym powściągać też całe ciało. 3 Oto wędzidła koni, które

umieszczamy w pyskach; wtedy one nam są uległe i prowadzimy ich całe ciało. 4 Oto

okręty, choć są tak wielkie oraz wprawiane w ruch przez silne wiatry - są kierowane przez

bardzo mały ster, gdziekolwiek życzy sobie wola sternika. 5 Tak też język jest małym

członkiem, a bardzo się chlubi. Oto mały ogień zapala wielki las. 6 Zatem język jest

ogniem, zaś świat należy do bezprawia *. Język jest ustanowiony w naszych członkach

jako ten, co plami całe ciało i zapala początek kręgu; a sam jest zapalany od ognia ge-

henny. 7 Bowiem cała natura zwierząt, lecz także ptaków, płazów i zwierząt morskich,

jest ujarzmiona i poskromiona przez ludzką rasę. 8 Ale nikt z ludzi nie może ujarzmić ję-

zyka; jest nieopanowanie zgubny, pełny śmiercionośnego jadu. 9 Przez niego wysławia-

my Boga Ojca i przez niego przeklinamy ludzi, którzy powstali na podobieństwo Boga. 10

Z tych samych ust wychodzi błogosławieństwo i przekleństwo. Nie tak to ma być, moi

bracia. 11 Czy źródło, z tego samego otworu, tryska słodką i gorzką wodą ? 12 Czy figo-

wiec, moi bracia, może wydać oliwki, albo winorośl - figi? Tak też żadne źródło nie wyda-

je słodkiej i słonej wody.13 Kto jest wśród was mądry i doświadczony? Ten niech w łagodności mądrości przed-

stawi swoje uczynki ze szlachetnego sposobu życia. 14 Ale jeśli macie w waszym sercu

gorzką zazdrość * oraz intrygę ** - nie chlubcie się i nie kłamcie w stosunku do prawdy. 15 Nie jest to mądrość schodząca z góry - ale ziemska, zmysłowa *, demoniczna. 16 Bo

gdzie jest zazdrość i intryga, tam też niepokój i każda zła sprawa. 17 A mądrość z góry

przede wszystkim jest czysta, potem - usposobiona pokojowo, łagodna, uległa, pełna lito-

ści oraz szlachetnych * owoców, bezstronna i nieobłudna. 18 Zaś owoc sprawiedliwości

jest rozsiewany w pokoju tym, którzy czynią pokój.

*3,2 także: upadamy, robimy fałszywe kroki, błądzimy

*3,6 także: niesprawiedliwości, krzywdy, zła, przestępstwa

*3,14 także: zawiść, gwałtowność

**3,14 także: podstęp, karierowiczostwo

*3,15 także: zwierzęca

*3,17 także: odpowiednich, prawych, sprawiedliwych, dobrych, doskonałych

4. Skąd są pośród was spory i walki? Czy nie stąd - z waszych biorących udział w

walkach przyjemności, które są w waszych członkach? 2 Pożądacie - a nie macie; za-

zdrościcie TR oraz gorliwie się ubiegacie - a nie możecie osiągnąć; wojujecie i się spiera-

cie - a nie posiadacie; ponieważ wy nie prosicie dla siebie. 3 Prosicie - a nie macie. Dlate-

go, że źle prosicie; aby wydać to na wasze przyjemności. 4 Cudzołożnicy i cudzołożnice,

czyż nie wiecie, że kochanie świata jest nienawiścią Boga? Więc jeśli ktoś chciałby być

przyjacielem * tego porządku świata, jest ustanowiony nieprzyjacielem ** Boga. 5 Czy

uważacie, że Pismo na próżno mówi: Na skutek zazdrości pragnie ducha, który w nas

zamieszkał ? IV Mojżesza 11,29 6 Ale większą wyznacza łaskę; dlatego mówi: Bóg

przeciwstawia się pysznym, a uniżonym daje łaskę. Ijob 22,29; Przypowieści 3,34;

29,23 7 Zatem podporządkujcie się Bogu; zaś przeciwstawicie się temu oszczerczemu *,

a od was ucieknie. 8 Zbliżcie się ku Bogu, a zbliży się do was. Oczyśćcie ręce, grzeszni-

cy *, oraz obmyjcie serca ludzie dwoistego umysłu **. 9 Znieście trudy, ubolewania i za-

płaczcie; niech wasz śmiech się obróci w smutek *, a radość w przygnębienie. 10 Dajcie

się uniżyć przed obliczem Pana, a wywyższy was.

11 Nie obmawiajcie *, bracia, jedni drugich. Kto obmówił brata, albo osądził ** swego bra-

ta - obmawia Prawo i sądzi Prawo. Zaś jeśli sądzisz Prawo, nie jesteś wykonawcą Prawa

- ale sędzią. 12 Jeden jest Prawodawca, który może uratować i zatracić; a ty kim jesteś,

sądząc drugiego?13 Hejże, teraz wy, co mówicie: Dzisiaj, albo jutro pójdziemy do jakiegoś miasta *, jeden

rok będziemy tam coś robili, zahandlujemy i zyskamy; 14 a TR nie znacie jutra, ani tego ja-

kim będzie wasze życie. Bowiem jesteście parą, tym, co się na krótko ukazuje, a potem

jest zakryte *. 15 Zamiast tego TR mówcie: Jeśli Pan zechce i będziemy żyli - uczynimy to

lub tamto. 16 Ale teraz chlubicie się w waszych przechwalankach; każda, taka chluba jest

niegodziwa. 17 Kto więc, wie jak szlachetnie czynić, a nie czyni, jest mu to poczytane za

winę *.

*4,4 także: kochanym

**4,4 także: nienawistnym

*4,7 także: niesłusznie oskarżającemu, oczerniającemu (cechy szatana)

*4,8 także: mylący się, błądzący

**4,8 także: serca, duszy

*4,9 także: żal, boleść, żałobę

*4,11 także: oczerniajcie, gańcie

**4,11 także: ocenił, oskarżył, wydał wyrok, potępił

*4,13 także: kraju

*4,14 także: odmienione, zniszczone

*4,17 także: błąd, grzech

5. Hejże, teraz zamożni; zapłaczecie nad udrękami, które się do was zbliżają, wydawaj-

cie okrzyki bólu. 2 Wasze bogactwo znikło, a wasze szaty są zjedzone przez mole. 3 Wa-

sze złoto i srebro zaśniedziało, a ich śniedź * będzie wam na świadectwo oraz pożre wa-

sze ciała wewnętrzne jak ogień. Zgromadziliście skarby na ostatnie dni. 4 Oto krzyczy za-

płata pracowników, którzy skosili wasze pola, a ona została zrabowana; zaś wołania tych,

co zżęli, weszły do uszu Pana Zastępów. 5 Wygodnie żyliście na ziemi oraz otoczyliście

się zbytkiem; utuczyliście wasze serca jakby na dzień zabicia. 6 Potępialiście *, zamordo-

waliście sprawiedliwego - nie przeciwstawiał się wam. 7 Zatem bracia, bądźcie wytrwali aż do przyjścia Pana. Oto rolnik wyczekuje na cenny

owoc ziemi oraz jest względem niego wytrwałym, aż otrzyma * wczesny i późny deszcz. 8 I wy bądźcie wytrwali oraz wzmocnijcie wasze serca, bo zbliżyło się przyjście Pana. 9

Nie wzdychajcie, bracia, jedni na drugich, abyście nie zostali osądzeni; oto Sędzia stanął

u drzwi. 10 Weźcie za przykład, moi bracia, cierpienia i pobłażliwość proroków, którzy mó-

wili w Imieniu Pana. 11 Oto uważamy za bogatych * tych, którzy pozostali wytrwali. Usły-

szeliście o wytrwałości Ijoba oraz zobaczyliście spełnienie Pana, że Pan jest wielce ser-

deczny i litościwy.12 A przede wszystkim, moi bracia, nie przysięgajcie ani na Niebo, ani na ziemię, ani

przez jakąś inną przysięgę; ale wasze Tak, niech będzie - tak, a Nie - nie; abyście nie

chybili podczas próby.13 Jest ktoś między wami w nieszczęściu? Niech się modli. Jest ktoś dobrej myśli? Niech

śpiewa. 14 Choruje ktoś pośród was? Niech przywoła do siebie starszych zboru, niech

się przy nim pomodlą oraz w Imieniu Pana namaszczą go oliwą; 15 a modlitwa wiary

uzdrowi tego, który doznał nieszczęścia oraz Pan go wyciągnie. Nawet jeśli jest sprawcą

grzechów, będzie mu odpuszczone. 16 Wyznawajcie jedni drugim swe upadki * oraz mó-

dlcie się jedni za drugich, byście zostali wyleczeni. Wielki wpływ ma modlitwa sprawiedli-

wego. 17 Eliasz był podobnym do nas człowiekiem, a pomodlił się prośbą, aby nie spadł

deszcz, więc deszcz nie spadł na ziemię przez trzy lata i sześć miesięcy. 18 Zatem znów

się pomodlił i niebo wydało deszcz, a ziemia urodziła swój plon.

19 Bracia, jeśli ktoś między wami został poprowadzony na manowce *, z dala od prawdy,

a ktoś go zawrócił, 20 niech wie, że ten, który zawrócił błądzącego * z jego drogi szaleń-

stwa **, uratuje duszę od śmierci oraz zakryje mnóstwo grzechów ***.

*5,3 także: jad

*5,6 także: ganiliście, skazywaliście, wymierzaliście karę

*5,7 także: przyjmie, ogarnie, zrozumie

*5,11 także: szczęśliwych, błogosławionych

*5,16 także: błędy, fałszywe kroki, występki, przewinienia, grzechy

*5,19 także: zwiedziony, wprowadzony w błąd

*5,20 także: mylącego się, grzesznego

**5,20 także: błądzenia umysłu

***5,20 także: błędów, win

1 Piotra

Pierwszy list spisany przez Piotra

1. Piotr, apostoł Jezusa Chrystusa, do tych, co przebywają w innych miejscach rozproszenia; z Pontu, Galacji, Kapadocji, Azji oraz Bitynii, 2 wybranych ku posłuszeństwu w uświęceniu Ducha i nałożeniu * krwi Jezusa Chrystusa, według uprzedniej wiedzy Boga Ojca. Oby została wam pomnożona łaska i pokój. 3 Uwielbiony Bóg i Ojciec naszego Pana Jezusa Chrystusa; Ten, co według wielkiej Jego litości - z powodu powstania z martwych Jezusa Chrystusa - zrodził nas ponownie do żywej nadziei, 4 dla wiecznego, czystego oraz trwałego dziedzictwa, zachowanego dla nas w niebiosach. 5 Także was, którzy jesteście strzeżeni pośród mocy Boga z powodu wiary co do zbawienia; tak przygotowanego, aby zostało objawione w ostatecznym czasie. 6 W Nim się radujcie, ilekroć jest słuszne - teraz trochę, jeżeli zostaliście zasmuceni pośród różnych doświadczeń, 7 by próba waszej wiary była znacznie cenniejsza od niszczącego się złota. Ale kiedy jest próbowane pośród ognia, zostanie znalezione dla pochwały, nagrody oraz dobrego imienia w czasie objawienia Jezusa Chrystusa. 8 Jego miłujecie - nie ujrzawszy; względem niego teraz się cieszycie tą niewypowiedzianą oraz otoczoną chwałą radością. Nie widząc - ale wierząc; 9 i zyskując sobie spełnienie * waszej wiary - zbawienie dusz. 10 Odnośnie tego zbawienia szukali oraz dociekali prorocy, którzy prorokowali odnośnie łaski względem was, 11 badając, na jaki, albo na który czas wskazywał w nich Duch Chrystusa, najpierw świadcząc o cierpieniach dla Chrystusa, a zaraz po nich o zaszczytach. 12 Im to zostało objawione, że nie samym sobie, ale wam służyli, w tym, co wam teraz zostało oznajmione przez głoszących wam Dobrą Nowinę w Duchu Świętym, który został zesłany z Nieba, i do czego pragną mieć wgląd aniołowie. 13 Dlatego przepaszcie sobie biodra waszego myślenia i będąc trzeźwi *, ostatecznie nabierzcie nadziei wobec niesionej ** wam łaski w objawieniu Jezusa Chrystusa. 14 Bądźcie jako dzieci posłuszeństwa; nie dostosowując się do wcześniejszych waszych pragnień w niewiedzy. 15 Ale w zgodzie ze Świętym, który was powołał - także sami bądźcie świętymi * w każdym sposobie życia. 16 Ponieważ jest napisane: Bądźcie świętymi, bo ja jestem Święty. III Mojżesza 11,44 17 A jeśli nazywacie Ojcem Tego, co nie ma względu na osobę oraz sądzi każdego według czynu - w bojaźni * spędzajcie czas waszego pobytu na obczyźnie. 18 Wiedząc, że z waszego próżnego, przekazanego wam przez przodków sposobu życia, zostaliście wykupieni nie tymi przemijającymi rzeczami - srebrem lub złotem, 19 ale - podobnie jak niewinnego i niesplamionego baranka - kosztowną krwią Chrystusa. 20 Tego, co został przewidziany przed początkiem świata, a został objawiony przy końcu czasów. 21 Dla was, wierzących poprzez niego względem Boga, który go wskrzesił z martwych, a nadto dał mu chwałę. Tak więc wasza wiara oraz nadzieja jest ku Bogu. 22 Dzięki Duchowi żarliwie miłujcie jedni drugich po obmyciu waszych dusz w posłuszeństwie prawdy, ku nieobłudnemu, płynącemu z czystego serca, braterskiemu kochaniu. 23 Gdyż jesteście ponownie narodzeni przez Słowo żyjącego i trwającego na wieczność Boga, nie z nasienia, co ulega zniszczeniu *, ale z niezniszczalnego. 24 Ponieważ: Każda cielesna natura jest jak trawa, a każda chwała człowieka jak kwiat trawy. Trawa została wysuszona, a kwiat jej opadł; 25 ale sprawa

Pana trwa na wieczność. Psalm 102,19; 103,15; Izajasza 40,6 A jest to sprawa, która dla was została ogłoszona w Ewangelii. *1,2 także: pokropieniu *1,9 także: wynik, skutek, należność *1,13 także: rozsądni **1,13 także: będącej zapowiedzianą *1,15 co znaczy: oddzielonymi, czystymi *1,17 także: czci, szacunku *1,23 także: zepsuciu 2. Zatem odłóżcie od siebie wszelkie zło, każdy podstęp, granie jakichś ról *, zazdrości oraz wszelkie obmowy, 2 jak dopiero co narodzone * niemowlęta. Zapragnijcie czystego, odnoszącego się do Słowa mleka, abyście w nim otrzymali wzrost; 3 jeśli skosztowaliście *, że Pan jest dobrotliwy **. 4 Do niego TR się zbliżajcie *, do żyjącego odłamu Skały, który wprawdzie jest odrzucony przez ludzi, ale przed Bogiem pozostaje wybrany oraz cenny. 5 A wy sami - jak żyjące odłamki Skały - jesteście układani * na duchową siedzibę **, święte kapłaństwo; by z powodu *** Jezusa Chrystusa przynieść **** duchowe ofiary, godne przyjęcia przez Boga. 6 Dlatego w Piśmie zawarto: Oto kładę między Syjonem kamień narożny *, wybrany, cenny; dzięki niemu ** wierzący nie zostanie skalany ***. Izajasz 28,16 7 Zatem dla was, wierzących - nagroda *; ale dla niewierzących - kamień, który odrzucili budujący, Ten pojawił się na głowę kąta **; 8 jako kamień potknięcia oraz skała zgorszenia. Psalm 118,22; Izajasz 8,14 Oni się potykają, będąc nieposłuszni Słowu, do czego też zostali wyznaczeni. 9 Ale wy jesteście rodem wybranym, królewskim kapłaństwem, świętym narodem, ludem do ocalenia, abyście obwieścili cnoty Tego, co was powołał z ciemności do wspaniałej Jego światłości. 10 Niegdyś nie byliście Jego ludem - ale teraz jesteście ludem Boga; nie będąc litościwymi - ale teraz dostąpiwszy litości. 11 Umiłowani, zachęcam was, abyście jako cudzoziemcy oraz przybysze zrzekli się pragnień cielesnej natury, które walczą przeciwko duszy. 12 Stosownie prowadźcie wasz sposób życia wśród pogan, aby przypatrując się waszym szlachetnym uczynkom - w tym, w czym was, jako złoczyńców oczerniają - wynieśli Boga w dniu nawiedzenia. 13 Dla Pana podporządkujcie się każdej ludzkiej władzy; czy to królowi, jako górującemu; 14 czy to namiestnikom, jako przez niego posłanym do ukarania tych, co źle czynią; a pochwale tych, którzy czynią dobrze *. 15 Bowiem taka jest wola Boga, by czyniąc odpowiednio - zamykać usta ludzi szalonych * przez nieznajomość. 16 Jako wolni, ale nie jako ci, co mają złe występki pod osłoną wolności, lecz jako słudzy Boga. 17 Wszystkich szanujcie, ogół braci miłujcie, Boga się bójcie, królowi * okazujcie szacunek. 18 Domowi niewolnicy *! Podporządkujcie się panom we wszelkiej bojaźni, nie tylko dobrym i łagodnym, ale także krętackim. 19 Gdyż to jest łaską, jeśli ktoś, z powodu świadomości Boga, wytrzymuje udręki - cierpiąc niesprawiedliwie. 20 Bo jaka to chwała, jeśli chybiając celu - stawiacie czoło kiedy jesteście policzkowani? Ale gdy słusznie postępując, będziecie wytrzymywać też cierpienie - to będzie łaska przy Bogu. 21 Bowiem ku temu zostaliście powołani. Gdyż i Chrystus doznał za was cierpienia i pozostawił wam wzór, byście za nim, poszli jego śladami. 22 On nie uczynił grzechu, ani też w jego ustach nie został znaleziony podstęp *. 23 Gdy on jest znieważany - nawzajem nie znieważa *, cierpiąc - nie grozi *, ale pozostawia to Temu, co sprawiedliwie sądzi. 24 On, na swym ciele dźwignął na drzewo nasze grzechy, abyśmy odsunęli się od grzechów i będąc uzdrowieni jego śladem

uderzenia, mogli żyć dla sprawiedliwości. 25 Gdyż byliście jak owce, które się błąkają - ale teraz zostaliście skierowani do Pasterza i opiekuna waszych dusz. *2,1 także: udawania, hipokryzje, obłudy *2,2 także: będące jeszcze w łonie matki *2,3 także: odczuliście, doświadczyliście **2,3 także: pożyteczny, zbawienny, miły, życzliwy, łaskawy *2,4 także: zwracajcie *2,5 także: budowani **2,5 także: świątynię, dom, mieszkanie ***2,5 także: poprzez ****2,5 także: zabrać do góry *2,6 przyrównanie do kamienia narożnego muru, który zmienia kąt murowania (kamień ten jest zwany także - głową kąta) **2,6 także: w niego, za nim ***2,6 także: zhańbiony, znieważony, zawstydzony *2,7 także: szacunek, wartość **2,7 patrz: *2,6 *2,14 także: odpowiednio, przydatnie, pożytecznie, sprawiedliwie, zgodnie z prawem, łaskawie, doskonale *2,15 także: nierozsądnych, głupich, nierozważnych *2,17 także: władcy *2,18 także: słudzy *2,22 także: chytrość, zdrada *2,23 w oryginale gr.: czas przeszły, niedokonany 3. Podobnie żony *. Bądźcie podporządkowane swoim ** mężom ***, aby i ci, którzy są nieposłuszni **** Słowu, bez słowa zostali pozyskani przez sposób życia kobiet, 2 gdy zobaczą wasz czysty sposób życia w bojaźni. 3 Waszą ozdobą niech nie będzie zewnętrzny splot włosów, obwieszanie się złotem, czy przywdziewanie tkanin, 4 lecz w nieskalaniu *, ten ukryty, łagodnego i spokojnego ducha człowiek serca, który jest kosztowny przed obliczem Boga. 5 Gdyż niegdyś, będąc podporządkowane swoim mężom, w ten sposób przystrajały się święte niewiasty, mające nadzieję względem Boga. 6 Podobnie jak Sara, która była uległa Abrahamowi, nazywając go panem. Stałyście się jej córkami, kiedy czynicie odpowiednio *, nie poważając żadnego podniecenia **. 7 Podobnie mężczyźni. Żyjcie razem według mądrości *, a kobiecemu - jako słabszemu naczyniu - okazujcie szacunek, skoro jest też współdziedzicem łaski życia, do nie osłabiania waszych modlitw. 8 A wreszcie wszyscy bądźcie jednomyślni, doznający podobnych uczuć, kochający braci, litościwi i przyjaźni; 9 nie odpłacając złem z powodu zła, lub zniewagą z powodu zniewagi. A przeciwnie - błogosławiąc, gdyż wiecie, że zostaliście do tego powołani, by odziedziczyć błogosławieństwo. 10 Bo każdy, kto ma upodobanie w pragnieniu życia oraz zobaczeniu szczęśliwych dni, niech powstrzyma swój język od złego *, a jego wargi od TR powiedzenia zdrady **. 11 Niech się odwróci od złego oraz czyni szlachetne; niech szuka pokoju i niech go ściga. 12 Bo oczy Pana są nad sprawiedliwymi, a Jego uszy dla ich prośby. Ale oblicze Pana przeciwko czyniącym złe rzeczy. Izajasz 1,16; Psalm 34,15 13 Więc któż was skrzywdzi, jeśli staliście się naśladowcami szlachetnego *? 14 Nadto jesteście bogaci, jeśli możecie też cierpieć dla * sprawiedliwości. Ale ich strachem się nie bójcie, ani nie poruszajcie, lecz uczyńcie Pana Boga świętością w waszych sercach. 15 Z łagodnością, szacunkiem, mając prawe * sumienie, bądźcie zawsze gotowi do obrony TR tej nadziei, która jest w was, względem każdego, kto się domaga waszych racji. 16 Aby w tym, w czym jesteście oczerniani jako złoczyńcy, zostali

zawstydzeni ci, co ubliżają waszemu szlachetnemu * zachowaniu w Chrystusie. 17 Gdyż lepiej aby cierpieli ci, co postępują słusznie - niż źle; ilekroć * tak sobie życzy wola Boga. 18 Bo i Chrystus ucierpiał raz za winy, sprawiedliwy za niesprawiedliwych, by mógł was doprowadzić do Boga, gdy został uśmiercony dla cielesnej natury, ale ożywiony Duchem. 19 W Nim poszedł i ogłosił też duchom w więzieniu. 20 Tym, co niegdyś * byli nieposłusznymi, kiedy w dniach Noego już raz wyczekiwała cierpliwość Boga podczas budowy arki, na której tylko nieliczni, to jest osiem dusz zostało uratowanych pośród wody. 21 To ona - odpowiednik chrztu, i teraz was uratuje; nie pozbycie się * brudu cielesnej natury **, lecz prośba *** prawego **** sumienia względem Boga z powodu wskrzeszenia Jezusa Chrystusa. 22 To on poszedł do Nieba i jest na prawicy Boga, który mu podporządkował aniołów, zwierzchności * oraz moce. *3,1 także: kobiety **3,1 także: odrębnym, właściwym, odpowiednim ***3,1 także: mężczyznom ****3,1 także: nie ulegają, nie wierzą *3,4 także: nieśmiertelności *3,6 także: przydatnie, pożytecznie, dobrze, sprawiedliwie, zgodnie z prawem, łaskawie **3,6 także: rozdrażnienia *3,7 także: wiedzy, poznania, wyższego poznania *3,10 także: zgubnego, obelżywego **3,10 także: podstępu, chytrości *3,13+15+16+21 także: dobrego, przydatnego, pożytecznego, szlachetnego, sprawiedliwego, prawego, doskonałego *3,14 także: z powodu *3,17 także: jeśli, skoro *3,20 także: kiedykolwiek *3,21 także: usunięcie, odłożenie **3,21 także: osobowości opartej na cielesnej naturze, ciała wewnętrznego ***3,21 także: pytanie; rękojmia ****3,21 także: odpowiedniego, szlachetnego, doskonałego *3,22 także: potęgi, władze 4. Chrystus ucierpiał za nas w cielesnej naturze; więc wy bądźcie uzbrojeni tą myślą, że ten, co doznał cierpienia w cielesnej naturze - powstrzymał siebie od grzechu, 2 abyśmy pozostały w cielesnej naturze czas, przeżyli już nie wśród pożądań ludzi, ale w woli Boga. 3 Bo był wystarczający czas życia, który minął, aby dokonało się pragnienie pogan - chodzenia w zuchwałościach, pożądaniach, pijaństwach, hulankach i niegodziwych bałwochwalstwach. 4 Przez to są wami zaskoczeni oraz rzucają oszczerstwa, ponieważ się nie zbiegacie na ten wylew rozwiązłości. 5 Oni zdadzą rachunek Temu, co jest gotowy osądzić żyjących i umarłych. 6 Bo po to i umarłym została ogłoszona Dobra Nowina, aby zostali osądzeni w zgodzie z osobowością opartą na cielesnej naturze ludzi, lecz Duchem żyli według Boga. 7 A zbliża się koniec wszystkich. 8 Zatem zachowajcie rozsądek oraz bądźcie opanowani na modlitwach; przede wszystkim mając jedni do drugich żarliwą miłość, gdyż miłość zakrywa mnóstwo grzechów. 9 Bądźcie gościnni jedni względem drugich, bez narzekania. 10 Każdy, w miarę tego jaki otrzymał dar, niech służy nim względem drugich; tak jak szlachetny zarządca różnorodnej łaski Boga. 11 Jeśli ktoś mówi - to jakby wypowiedzi Boga. Jeśli ktoś służy - to jakby z powodu siły, którą dostarcza Bóg. Aby we wszystkim był wyniesiony Bóg przez Jezusa Chrystusa, którego jest chwała i panowanie na wieki wieków. Amen.

12 Umiłowani, zgodnie z doświadczeniem, które się wam przydarza - nie bądźcie pośród was zaskoczeni tą próbą ogniową, że coś obcego się wam przytrafia. 13 Ale bądźcie uradowani według tego, jak jesteście uczestnikami cierpień Chrystusa, byście mogli być też rozradowani podczas objawienia jego chwały. 14 Staliście się bogaci, jeśli jesteście lżeni dla Imienia Chrystusa, gdyż na was spoczywa Duch Boga i chwały. Z powodu nich, zaiste - spotwarzany, ale przez was uwielbiony. 15 Niech żaden z was nie doświadcza cierpień jako morderca, albo złodziej, albo złoczyńca, albo jako wtrącający się w cudze sprawy. 16 Ale niech cierpi jako chrystianin *, niech się nie daje zawstydzać, lecz także i w tej części niechaj oddaje chwałę Bogu. 17 Ponieważ nadeszła pora rozpoczęcia oceny * od domu Boga. A jeśli najpierw od nas, jaki będzie koniec tych, którzy są nieposłuszni Ewangelii Boga? 18 I jeśli sprawiedliwy z trudem jest ratowany - w jaki sposób wydobędzie się bezbożny oraz grzeszny? 19 Wobec tego i ci, co cierpią z woli Boga, niech w szlachetnych uczynkach powierzają swe dusze wiernemu Stwórcy. *4,16 czyli: należący do Chrystusa *4,17 także: sądu, wyroku 5. Starszych wśród was zachęcam, jako współstarszy, świadek cierpień Chrystusa oraz uczestnik mającej się objawić chwały - 2 wyprowadźcie na pastwisko * tą trzodę, która jest przy was; doglądając nie pod przymusem, ale dobrowolnie, i nie dla haniebnego zysku, lecz z zapałem. 3 Także nie jako ci, co panują * nad posiadłościami ** - ale stając się wzorem dla trzody. 4 A gdy zostanie ukazany Arcypasterz, otrzymacie niewiędnący wieniec chwały. 5 Podobnie młodsi. Bądźcie podporządkowani starszym. A wszyscy, bądźcie poddani jedni drugim. Owińcie się pokorą, gdyż Bóg się sprzeciwia pysznym *, a pokornym użycza łaskę. 6 Zostańcie więc, uniżeni, pod mocną ręką Boga, by was wywyższył w swoim czasie. 7 Każdą waszą troskę przerzućcie na Niego, gdyż On się o was stara *. 8 Stańcie się trzeźwi *, czuwający; bo wasz przeciwnik - ten oszczerczy, chodzi wokoło jak ryczący lew i szuka kogo pochłonąć. 9 Stańcie mu naprzeciw mocni wiarą, wiedząc, że te same cierpienia * są nakładane waszemu braterstwu ** na świecie. 10 A Bóg każdej łaski, który was powołał w Chrystusie Jezusie do swojej wiecznej chwały, gdy trochę ucierpicie, sam was podniesie, umocni, ugruntuje i uczyni doskonałymi. 11 Jemu chwała * i panowanie na wieki wieków. Amen. 12 Przez Sylwana, jak uważam wiernego brata, krótko wam napisałem, zachęcając oraz świadcząc, że to jest prawdziwa łaska Boga; więc bądźcie na niej postawieni. 13 Pozdrawia was razem wybrana społeczność w Babilonie oraz Marek, mój syn. 14 Pozdrawiajcie jedni drugich w pocałunku miłości. Pokój wam wszystkim w Chrystusie Jezusie. Amen. *5,2 także: paście, żywcie, prowadźcie *5,3 także: władający, zdobywający, zwyciężający **5,3 także: rzeczami przydzielonymi losem, dziedzicznym majątkiem *5,5 także: wyniosłym, dumnym, zarozumiałym, zuchwałym *5,7 także: troszczy, martwi, dba *5,8 także: opanowani, rozsądni, wstrzemięźliwi *5,9 także: uczucia, doznania, zdarzenia, wypadki **5,9 ogółowi braci *5,11 także: szacunek, dobre imię, zaszczyt, sława, wspaniałość

2 Piotra

Drugi listspisany przez Piotra

1. Szymon Piotr, sługa i apostoł Jezusa Chrystusa, do tych, którzy z nami dostali równie wartościową wiarę * w ** sprawiedliwości naszego Boga oraz naszego Zbawicie-la, Jezusa Chrystusa. 2 Łaska wam oraz pokój. Oby został on powiększony w znajomości Boga i naszego Pana Jezusa.3 Gdyż wszystko do życia i pobożności dała nam w darze Jego Boska potęga, przez po-znanie Tego, co was powołał dzięki swej wspaniałości oraz doskonałości. 4 Dlatego dał nam w darze największe oraz kosztowne obietnice, abyście pośród nich stali się współ-uczestnikami Boskiej natury, gdy uciekliście od tego, co jest na świecie w pragnieniu de-prawacji. 5 A tym samym - wkładając całą gorliwość - bądźcie w waszej wierze dodatko-wo zaopatrzeni męstwem *, a w męstwie - mądrością **, 6 a w mądrości - umiarkowa-niem, a w umiarkowaniu - wytrwałością, a w wytrwałości - pobożnością, 7 a w pobożności - kochaniem braci, a w kochaniu braci - miłością. 8 Bo te rzeczy będąc z wami i obfitując, nie czynią was bezczynnymi *, ani nie przynoszącymi korzyści co do znajomości nasze-go Pana, Jezusa Chrystusa. 9 Gdyż przy kim one nie są pod ręką - ten jest ślepy, krótko-wzroczny i nie pamięta TR o oczyszczeniu od dawna jego grzechów. 10 Dlatego, bracia, bądźcie bardziej gorliwi, by wasze powołanie oraz wybranie czynić sobie mocnym. To ro-biąc, nigdy się nie potkniecie. 11 Bo tak hojnie będzie zaopatrzone dla was wejście do wiecznego królestwa naszego Pana i Zbawiciela, Jezusa Chrystusa.12 Dlatego nie zaniecham wam zawsze przypominać o tych sprawach, chociaż widzicie oraz jesteście mocno postawieni na tej prawdzie, która jest blisko *. 13 A uznaję za spra-wiedliwe, abym przez okres jaki jestem w tym ciele *, pobudzał was w przypominaniu. 14

Gdyż wiem, że szybkie jest usunięcie mego namiotu, jak mi to objawił nasz Pan, Jezus Chrystus. 15 Ale postaram się, byście wy, po moim zgonie, także mieli sposobność robić sobie wzmiankę o tych sprawach.16 Bowiem nie ulegliśmy bajkom, będąc oszukiwani - ale zostaliśmy naocznymi świadka-mi jego wspaniałości oraz daliśmy wam poznać moc i obecność naszego Pana, Jezusa Chrystusa. 17 Ponieważ otrzymał od Boga Ojca zaszczyt oraz chwałę, kiedy od okazałej wspaniałości został mu przyniesiony taki głos: Ten jest moim Synem, moim umiłowanym, co do którego Ja postanowiłem *. 18 My także, kiedy byliśmy razem z nim na świętej gó-rze, usłyszeliśmy ten głos, który był skierowany z Nieba. 19 Więc posiadamy pewniejszą, proroczą mowę, którą się zajmując - jak kagankiem co świeci w ciemnym pokoju - słusz-nie czynicie, aż do tego czasu, gdy dzień zaświta i jutrzenka * pokaże się w waszych ser-cach. 20 To najpierw wiedząc, że całe proroctwo Pisma nie jest do prywatnego wykładu *. 21 Bowiem proroctwo nigdy TR nie zostało przyniesione z pragnienia człowieka, ale mówili je ludzie Boga, prowadzeni przez Ducha Świętego.

*1,1 także: ufność, zapewnienie, dowód, świadectwo**1,1 także: przez, wśród*1,5 także: dobrocią, cnotą, doskonałością**1,5 także: wyższym poznaniem*1,8 także: leniwymi, bezowocnymi*1,12 także: będąca obecną*1,13 także: namiocie*1,17 także: znajduję przyjemność; jestem chętny, zadowolony*1,19 także: gwiazda poranna (w języku greckim słowo rodzaju męskiego; porównaj: Objawienie 22,16); dosłownie: Niosący Światło (patrz: Objawienie 3,20)*1,20 także: wyjaśnienia, rozwiązania

2. Lecz wśród ludu zdarzali się też fałszywi prorocy, jak i będą wśród was fałszywi nauczyciele, co wprowadzają herezję * potępienia oraz przynoszą sobie samym szybką zgubę, zaprzeczając ** Władcy Absolutnemu, który ich wykupił. 2 Wielu też pójdzie za ich zgubą i będzie przez nich profanowana droga prawdy. 3 Więc w chciwości, będą wami handlować zmyślonymi * słowami **. Ich wyrok od dawna nie leży odłogiem, a ich zguba nie drzemie.4 Skoro Bóg nie oszczędził aniołów, kiedy chybili celu, ale strącił ich do Tartaru * oraz poddał powrozom ciemności, aż do dnia sądu tych, którzy są pilnowani. 5 Także nie oszczędził dawnego świata, lecz sprowadził potop na świat bezbożnych. Ale ustrzegł ósemkę Noego - głosiciela sprawiedliwości. 6 Potępił też miasta Sodomy i Gomory, gdy zagładą spalił je na popiół oraz ustanowił jako przykład dla przyszłych, bezbożnych rze-czy. 7 A sprawiedliwego Lota - wyczerpanego sposobem życia ludzi występnych w zu-chwałości - wyciągnął. 8 (Bowiem ten sprawiedliwy, zamieszkując wśród nich, wzrokiem i słuchem, dzień po dniu, dręczył swą sprawiedliwą duszę ich bezbożnymi uczynkami). 9

Pan potrafi pobożnych wybawić z doświadczenia, a niesprawiedliwych umieścić tam, gdzie są karani aż do dnia sądu. 10 A najbardziej tych, co w pragnieniu skalania * idą za cielesną naturą oraz lekceważą władzę. Zuchwalcy, pyszni **, nie lękają się bluźnić wspaniałości, 11 gdzie aniołowie - którzy są więksi potęgą i zdolnością - nie kierują prze-ciw nim przed Pana źle mówiącego osądu. 12 Ale oni, jak nierozumne stwory - zgodnie z naturą będące zrodzone na schwytanie i zgubę - bluźnią temu, w czym nie mają roze-znania. Zatem zostaną zniszczeni w ruinie samych siebie, 13 otrzymując z powrotem za-płatę niesprawiedliwości. Ponieważ jadając razem z wami, przewodzili uciechom w czas swawoli *, rozkoszując się w swych oszustwach plamami oraz hańbami. 14 Mieli oczy peł-ne cudzołożnej, nie do opanowania grzechu, i nęcili niestałe dusze, mając serce wyćwi-czone w chciwości. Dzieci przekleństwa, 15 co opuściły prostą drogę, zostały wprowadzo-ne na manowce oraz uległy drodze Balaama *, syna Bosora, który zapragnął zapłaty nie-sprawiedliwości. IV Mojżesza 22,23 16 Ale otrzymał naganę za swe przestępstwo. Nieme bydle pod jarzmem, głosem przemówiło do człowieka i powstrzymało obłęd proroka.17 Oni są bezwodnymi źródłami, chmurami pędzonymi na skutek wichru, dla których mrok ciemności jest zachowany na wieczność. 18 Bo głosząc nadętą próżność, w zu-chwałościach oraz pragnieniach cielesnej natury łowią tych, co prawdziwie unikają obra-cających się w szaleństwie *. 19 Obiecują im wolność, a sami są niewolnikami klęski *; bo przez co ktoś jest pokonany, tego dał się uczynić niewolnikiem. 20 Gdyż jeśli przez znajo-mość naszego Pana i Zbawiciela, Jezusa Chrystusa, uciekli od skalań tego świata, ale znowu zostali w nie wplątani - są pokonani; ostatnie rzeczy stały się im gorszymi od pierwszych. 21 Bo lepiej by im było nie uznać drogi sprawiedliwości, niż uznać i się od-wrócić od przekazanego im, świętego przykazania. 22 To im się zdarzyło z prawdziwego przysłowia: Pies zawrócił do swych wymiocin, zatem - świnia, co się obmyła, wraca do miejsca tarzania się w błocie. Przypowieści 26,11

*2,1 także: odłamy; podziały**2,1 także: odrzucając Władcę Absolutnego*2,3 także: utworzonymi, sfałszowanymi**2,3 także: zasadami, racjami, argumentami, prawami, opowieściami*2,4 najniższa część Hadesu (Krainy Umarłych)*2,10 także: zbrodni**2,10 także: zarozumiali, uparci, samowolni, grubiańscy*2,13 także: rozpasania, rozpusty, zbytku*2,15 C Bileama*2,18 także: błądzeniu umysłu*2,19 także: zniszczenia, zguby, śmierci, deprawacji

3. Umiłowani, piszę już do was ten drugi list, w których pobudzam waszą prostą myśl przez przypomnienie, 2 by pamiętać o tematach zapowiedzianych przez świętych proroków oraz o przykazaniu waszych apostołów Pana i Zbawiciela. 3 To przede wszyst-kim wiedząc, że podczas ostatnich dni przyjdą szydercy, ci, co idą według ich własnych pragnień, 4 oraz mówią: Gdzie jest ta obietnica jego przyjścia? Bo od czasu, gdy zasnęli nasi przodkowie, wszystko tak samo trwa od początku stworzenia. 5 Gdyż życzą sobie, aby umknęło to ich uwagi, że od dawna były niebiosa i ziemia z wody; a zaistniała pośród wody przez Słowo Boga. 6 Z tych powodów, dawniej, świat zniszczył siebie, zostając za-topiony przez wodę. 7 Ale teraźniejsze niebiosa i ziemia, tym samym Słowem, są odłożo-ne dla ognia i zachowane * na dzień sądu oraz zagłady bezbożnych ludzi.8 A to jedno, umiłowani, niech nie uchodzi waszej uwagi, że jeden dzień przed Panem jest jak tysiące lat, a tysiące lat jak jeden dzień. 9 Nie zwleka Pan z obietnicą, jak niektó-rzy są przekonani z powodu odkładania, ale jest względem was cierpliwy - nie chcąc, aby jacyś zginęli, ale by wszyscy doszli do skruchy. 10 Zaś dzień Pana przyjdzie jak złodziej w nocy. W nim niebiosa przeminą z wielkim hukiem, a ciała niebieskie * będą płonąć oraz zostaną roztopione; także ziemia i prace na niej zostaną spalone. 11 Takie jest zniszcze-nie tych wszystkich. Stąd wy powinniście być rodem w świętych zachowaniach i aktach pobożności, 12 czekając i przynaglając przybycie dnia Boga? W nim niebiosa będąc palo-ne - zostaną roztopione, a ciała niebieskie płonąc - nikną. 13 Ale według Jego obietnicy, my oczekujemy nowych niebios i nowej ziemi, w których zamieszkuje sprawiedliwość.14 Dlatego, umiłowani, oczekując tych rzeczy; postarajcie się, abyście dla Niego zostali znalezieni w pokoju, niesplamieni i nienaganni. 15 A wyrozumiałość * naszego Pana nie-chaj toruje drogę wyzwolenia **, jak wam napisał Paweł - nasz umiłowany brat - w zgo-dzie z daną mu mądrością. 16 Podobnie jak pisał we wszystkich listach, mówiąc w nich o tych sprawach, w których są pewne, trudne do zrozumienia rzeczy. Te, jak i pozostałe Pisma *, nieuki oraz niestali ludzie przekręcają na swoją zgubę. 17 Zatem wy, umiłowani - wiedząc to wcześniej - strzeżcie się, abyście nie zostali wyprowadzeni na manowce wy-stępującym szaleństwem oraz nie stracili swojej stałości. 18 Ale wzrastajcie w łasce oraz znajomości naszego Pana i Zbawiciela, Jezusa Chrystusa. Jemu chwała i teraz, i na czas wieczności. Amen.

*3,7 także: pilnowane*3,10 także: elementy, pierwiastki, żywioły*3,15 także: cierpliwość**3,15 także: zbawienia, ratunku*3,16 także: Księgi fragmentaryczne

1 Jana

Pierwszy list spisany przez Jana

1. Co było od początku odnośnie Słowa Życia, co usłyszeliśmy, co naszymi oczami zobaczyliśmy i nasze ręce dotykały, 2 (a życie zostało ukazane; więc zobaczyliśmy, zaświadczamy i oznajmiamy wam życie wieczne, które było od Ojca i zostało nam objawione). 3 Co zobaczyliśmy i usłyszeliśmy, to wam oznajmiamy, byście wy także mieli z nami wspólnotę, ale też, aby nasza wspólnota była z Ojcem i z Jego Synem, Jezusem Chrystusem. 4 Nadto TR po to piszemy, by nasza radość była urzeczywistniona. 5 Zatem to jest obwieszczenie, które od niego usłyszeliśmy oraz wam oznajmiamy, że Bóg jest światłością * i nie ma w Nim żadnej ciemności. 6 Jeśli byśmy powiedzieli, że mamy z Nim wspólnotę, a chodzilibyśmy w ciemności - kłamiemy i nie wywołujemy prawdy. 7 Zaś jeśli chodzimy w światłości, jak On jest w światłości - mamy wspólnotę między sobą, a krew Jezusa Chrystusa, Jego Syna, oczyszcza nas z każdego grzechu *. 8 Jeśli byśmy powiedzieli, że grzechu nie mamy, samych siebie zwodzimy i nie ma w nas prawdy. 9 Jeśli byśmy wyznawali * nasze grzechy, godny zaufania jest Bóg i sprawiedliwy, aby nam darował ** grzechy i oczyścił *** nas od wszelkiego bezprawia ****. 10 Jeśli byśmy powiedzieli, że nie zgrzeszyliśmy *, czynimy Go kłamcą i nie ma w nas Jego Słowa. *1,5 także: światłem *1,7 także: błędu, winy *1,9 także: uznawali **1,9 także: odpuścił, wybaczył ***1,9 także: uzdrowił ****1,9 także: nieprawości, niesprawiedliwości, zła, grzechu, przestępstwa *1,10 także: zbłądziliśmy, zawiniliśmy, chybiliśmy celu 2. Moje dzieci, to wam piszę, abyście nie grzeszyli *, a jeśli by ktoś zgrzeszył, przy Ojcu mamy wspomożyciela **, sprawiedliwego Jezusa Chrystusa. 2 On jest sposobem przebłagania za nasze grzechy; i nie tylko za nasze, ale też za całego świata. 3 A po tym się przekonujemy, że go poznaliśmy, jeśli strzeżemy * jego przykazań. 4 Kto mówi, że go poznał, a nie strzeże jego przykazań, jest kłamcą i nie ma w nim prawdy. 5 Zaś kto strzeże jego słowo, w tym naprawdę wypełniła się * miłość Boga. Przez to poznajemy, że w nim jesteśmy. 6 Kto mówi, że w nim mieszka, sam winien się tak zachowywać * jak on żył **. 7 Bracia, nie piszę wam nowego przykazania, ale przykazanie stare, które mieliście od początku. Starym przykazaniem jest to słowo, które usłyszeliście od początku. 8 Zarazem piszę wam nowe przykazanie, które w nim i w was jest prawdziwe; że ciemność przemija, a prawdziwa światłość już się wydobywa na jaw *. 9 Kto mówi, że jest w światłości, a nienawidzi swego brata, aż do teraz jest w ciemności. 10 Kto miłuje swojego brata, mieszka w światłości i nie ma w nim zgorszenia *. 11 Ale kto nienawidzi swojego brata - jest w ciemności oraz chodzi w ciemności, więc nie wie dokąd idzie, gdyż ciemność oślepiła jego oczy. 12 Piszę wam, dzieci, że są wam odpuszczone * grzechy z powodu ** jego Imienia. 13 Piszę wam, rodzice, że poznaliście * Tego od początku **. Piszę wam młodzieńcy, że zwyciężyliście złego. 14 Napisałem wam, dzieci, że poznaliście Ojca. Napisałem wam, rodzice, że poznaliście

Tego od początku. Napisałem wam, młodzieńcy, że jesteście mocni, i mieszka w was Słowo Boga, więc zwyciężyliście złego. 15 Nie miłujcie tego porządku świata, ani rzeczy w tym porządku *. Jeśli ktoś miłuje ten porządek *, nie ma w nim miłości Ojca. 16 Ponieważ wszystko w tym porządku * - pożądanie ciała wewnętrznego **, pożądanie oczu oraz chełpliwość życia - nie jest z Ojca, ale jest ze świata. 17 Lecz ten porządek * i jego pożądanie przemija; a kto czyni wolę Boga, pozostaje na wieczność. 18 Dzieci, jest ostateczny * czas. I tak jak usłyszeliście - antychrystus ** przychodzi, więc i teraz powstało wielu przeciwników Chrystusa; stąd wiemy, że jest ostateczny czas. 19 Z nas wyszli, ale nie byli z nas. Bo gdyby byli z nas, pozostaliby z nami. Ale to się stało dlatego, by mogło zostać pokazane, że nie wszyscy są z nas. 20 A wy macie namaszczenie od Świętego i wszystko wiecie. 21 Nie napisałem wam dlatego, że nie znacie prawdy - lecz dlatego, że ją znacie; a wszelkie kłamstwo nie jest z prawdy. 22 Kto jest kłamcą, jeśli nie ten, co zaprzecza mówiąc, że Jezus nie jest Chrystusem? Ten jest antychrystusem, co zaprzecza Ojcu oraz Synowi. 23 Każdy, kto zaprzecza Synowi - nie ma i Ojca; a kto uznaje Syna - ma i Ojca. 24 Zatem w was, co usłyszeliście od początku - to niech w was pozostaje. Jeśli w was pozostanie to, co usłyszeliście od początku, także wy zostaniecie w Synu i w Ojcu. 25 A to jest obietnica, którą on nam ogłosił - życie wieczne. 26 To wam napisałem o tych, co was zwodzą. 27 Lecz wy macie namaszczenie, które otrzymaliście od niego; ono w was pozostaje, więc nie macie potrzeby, aby was ktoś nauczał. Ale jakby to jego namaszczenie naucza was względem wszystkich spraw, jest prawdziwe i nie jest kłamstwem; a jak was nauczyło, tak w nim trwajcie. 28 Zatem teraz, dzieci, pozostawajcie w nim, abyśmy mieli też wolność w jego przyjściu, oraz nie doznali od niego zawstydzenia, kiedy zostanie ukazany. 29 Jeśli wiecie, że on jest sprawiedliwy, dowiedzcie się także, że każdy, kto czyni sprawiedliwość jest z niego narodzony. *2,1 także: zbłądziliśmy, zawiniliśmy, chybiliśmy celu **2,1 także: wzywanego na pomoc, orędownika, pocieszyciela *2,3 także: pilnujemy, przestrzegamy, dochowujemy *2,5 także: dokonała się, urzeczywistniła się, doszła do dojrzałości *2,6 + **2,6 to samo słowo greckie; także: przechadzać się, zachowywać się, żyć *2,8 także: wyjawia, ukazuje *2,10 także: obrazy, pułapki *2,12 także: unieważnione, darowane **2,12 także: przez, dla *2,13 także: uznaliście, zrozumieliście **2,13 także: róg kąta *2,15+16+17 także: świecie **2,16 także: cielesnej natury, osobowości opartej na cielesnej naturze *2,18 także: najgorszy, najlichszy **2,18 co znaczy: przeciwnik Pomazańca Boga 3. Spójrzcie, jaką miłość podarował nam Ojciec - abyśmy zostali nazwani dziećmi Boga. Z tego powodu ten świat nas nie rozumie, bo Go nie poznał. 2 Umiłowani, teraz jesteśmy dziećmi Boga, a jeszcze się nie objawiło czym będziemy. Ale wiemy, że kiedy on stanie się widocznym, będziemy podobni do niego; bo ujrzymy go takim jak jest. 3 Więc ktokolwiek w nim ma tą nadzieję - obmywa siebie, tak jak on jest czysty. 4 Każdy, kto powoduje grzech *, powoduje też nieprawość **, bo grzech jest bezprawiem. 5 Wiecie też, że został on objawiony, aby usunąć * nasze grzechy; a grzechu w nim nie ma. 6 Każdy, kto w nim mieszka - nie grzeszy *; każdy, kto grzeszy * - nie ujrzał go, ani go nie poznał. 7 Dzieci, niech was nikt nie zwodzi; kto

czyni sprawiedliwość * - jak on jest sprawiedliwy **; 8 kto powoduje grzech * - jest z tego oszczerczego **, gdyż ten oszczerczy ** od początku grzeszy. A Syn Boga po to został objawiony, aby zniszczyć uczynki tego oszczerczego **. 9 Każdy, kto jest urodzony z Boga - nie powoduje grzechu, gdyż Jego zarodek w nim mieszka; więc nie może grzeszyć, bo jest narodzony z Boga. 10 W tym są widoczne dzieci Boga i dzieci tego oszczerczego. Każdy, kto nie czyni sprawiedliwości i nie miłuje swojego brata - nie jest z Boga. 11 Ponieważ to jest poselstwo, które usłyszeliście od początku, abyśmy jedni drugich miłowali. 12 Nie jak Kain, który był ze złego, więc zabił swojego brata. A dlaczego go zabił? Bo jego uczynki były złe, zaś jego brata sprawiedliwe. 13 Nie dziwcie się, moi bracia, jeśli świat was nienawidzi. 14 My wiemy, że przeszliśmy ze śmierci do życia, ponieważ miłujemy braci. Kto nie miłuje brata - pozostaje w śmierci. 15 Każdy, kto nienawidzi swego brata - jest zabójcą; a wiecie, że żaden zabójca nie ma życia wiecznego, co w nim trwa. 16 W tym poznaliśmy miłość, że on dla nas położył * swoje życie **, a więc my powinniśmy położyć życie dla braci. 17 Zaś kto ma środki do życia na tym świecie, a widzi swojego brata, który ma niedostatek i z dala od niego zamknął swoje wnętrze - jakże pozostaje w nim miłość Boga? 18 Moje dzieci, nie miłujmy słowem, ani językiem - ale uczynkiem i prawdą. 19 I przez to poznajemy, że jesteśmy z prawdy, oraz przed nim zjednamy nasze serce. 20 Gdyż jeżeliby oskarżało nasze serce, TR większy jest Bóg od naszego serca i wie wszystko. 21 Umiłowani, jeśli nasze serce nas nie oskarża, mamy otwartość * przed Bogiem. 22 Także jeśli o coś prosimy - to od Niego otrzymujemy, bo strzeżemy Jego przykazania oraz czynimy to, co przed Jego obliczem się podoba. 23 A to jest Jego przykazanie, abyśmy uwierzyli Imieniu Jego Syna, Jezusa Chrystusa i miłowali jedni drugich, jak nam dał przykazanie. 24 A kto strzeże Jego przykazań - w Nim mieszka i On w nim; więc wśród tego - z Ducha, którego nam dał - poznajemy, że w nas mieszka. *3,4 także: winę, błąd **3,4 także: bezprawie *3,5 także: podnieść wzwyż, wziąć; zgładzić *3,6 także: błądzi, chybia celu *3,7 także: prawość **3,7 także: prawy, wypełniający Prawo, przestrzegający Prawa Wiary *3,8 także: czyni grzech **3,8 gr.: diabolos; co znaczy: niesłusznie oskarżającego, oszczerczego, oczerniającego, obmawiającego (cechy szatana) *3,16 także: ustanowił, zdeponował **3,16 także: duszę, serce, osobę *3,21 także: szczerość, swobodę wypowiedzi, swobodę działania 4. Umiłowani, nie wierzcie każdemu duchowi, ale badajcie duchy, czy duch jest z Boga; bowiem wielu fałszywych proroków wyszło na świat. 2 W tym poznawajcie Ducha Boga: Każdy duch, który wyznaje *, że Jezus Chrystus przyszedł w cielesnej naturze ** - jest z Boga. 3 A każdy duch, który nie wyznaje, że Jezus Chrystus przyszedł w cielesnej naturze - nie jest z Boga; jest to więc duch antychrystusa o którym usłyszeliście, że przychodzi i teraz już jest na świecie. 4 Wy jesteście z Boga, dzieci, zatem ich zwyciężyliście; bo większy jest Ten w was, niż ten na świecie. 5 Oni są ze tego świata; dlatego mówią ze świata, a świat ich słucha. 6 My jesteśmy z Boga; kto zna Boga - nas słucha; kto nie jest z Boga - nas nie słucha. Z tego poznajemy Ducha Prawdy i ducha błędu.

7 Umiłowani, miłujmy jedni drugich, gdyż miłość jest z Boga i każdy, kto miłuje jest narodzony z Boga oraz poznaje Boga. 8 Kto nie miłuje - nie zna Boga, gdyż Bóg jest miłością. 9 Miłość Boga w tym została pośród nas objawiona, że Bóg wysłał na świat swego jedynego Syna, abyśmy przez niego żyli. 10 W tym zaś jest miłość, że nie myśmy umiłowali Boga, ale że On nas umiłował; zatem posłał swojego Syna jako przebłaganie za nasze grzechy. 11 Umiłowani, skoro Bóg nas tak umiłował i my jesteśmy zobowiązani miłować jedni drugich. 12 Boga nikt nigdy nie widział; ale jeśli miłujemy jedni drugich - Bóg w nas mieszka i Jego miłość jest w nas doskonała. 13 Przez to poznajemy, że w Nim mieszkamy, a On w nas, że dał nam ze swego Ducha. 14 A myśmy widzieli i świadczymy, że Ojciec posłał Syna - Zbawcę świata. 15 Kto wyznał *, że Jezus jest Synem Boga - Bóg w nim mieszka, a on w Bogu. 16 Zatem myśmy poznali i uwierzyli miłości, którą Bóg ma w nas. Bóg jest miłością; więc kto mieszka w miłości - mieszka w Bogu, a Bóg w nim. 17 Po to miłość jest doskonała pośród nas, abyśmy mieli otwartość w dniu oceny, że jaki on jest - tacy i my jesteśmy na tym świecie. 18 W miłości nie zdarza się strach, bo doskonała miłość wyrzuca strach na zewnątrz. Gdyż strach zawiera udrękę, a kto się boi - nie jest doskonały w miłości. 19 My go miłujemy, bo on pierwszy nas umiłował. 20 Jeśli ktoś powiedział: Miłuję Boga, a swojego brata nienawidzi - jest kłamcą; bo kto nie miłuje swego brata, którego widzi, jakże może miłować Boga, którego nie widzi? 21 Zatem mamy od niego to polecenie, by kto miłuje Boga, miłował też swego brata. *4,2 także: zgadza się, przyznaje, uznaje **4,2 także: osobowości opartej na cielesnej naturze, ciele wewnętrznym *4,15 także: zgodził się, uznał, zawarł umowę 5. Każdy, kto wierzy, że Jezus jest Chrystusem * - z Boga się narodził. I każdy kto miłuje Tego, co zrodził - miłuje także tego, który z Niego jest zrodzony. 2 W tym poznajemy, że miłujemy dzieci Boga, kiedy miłujemy Boga oraz strzeżemy Jego przykazania. 3 Gdyż to jest miłość Boga, aby strzec Jego przykazań; a Jego przykazania nie są ciężkie. 4 Bo wszystko, co jest zrodzone z Boga - zwycięża świat; a to jest tym zwycięstwem, które pokonało świat - nasza wiara. 5 Kto jest tym, co zwycięża świat, jeśli nie wierzący, że Jezus jest Synem Boga? 6 On jest tym, który przyszedł z powodu wody i krwi - Jezus Chrystus; nie tylko pośród wody, ale pośród wody i we krwi. A Duch jest Tym, co świadczy, ponieważ Duch jest prawdą. 7 Gdyż trzej są Ci, którzy świadczą w Niebie: Ojciec, Słowo i Duch Święty; a Ci trzej są jednym *. 8 Także trzej są, co świadczą na ziemi: Duch, woda oraz przelana krew; a ci trzej są ku jednemu. 9 Skoro przyjmujemy świadectwo ludzi, to przecież większe jest świadectwo Boga. Gdyż to jest świadectwo Boga, że zaświadczył o swoim Synu. 10 Kto wierzy w Syna Boga - ma w sobie to świadectwo. Kto nie wierzy Bogu - uczynił Go kłamcą, bo nie uwierzył względem świadectwa, w którym Bóg zaświadczył o swoim Synu. 11 A to jest owo świadectwo, że Bóg dał nam życie wieczne, i to życie jest w Jego Synu. 12 Kto ma Syna - ma życie; kto nie ma Syna Boga - nie ma życia. 13 To wam napisałem, tym wierzącym co do Imienia Syna Boga, abyście wiedzieli, że macie życie wieczne, i abyście ufali względem Imienia Syna Boga. 14 A to jest ta otwartość *, którą mamy odnośnie Niego - że nas słyszy, jeśli o coś sobie prosimy w zgodzie z Jego wolą. 15 A jeśli wiemy, że nas słucha, kiedy sobie prosimy - wiemy, że otrzymaliśmy te prośby, które poprosiliśmy od Niego. 16 Jeśli ktoś ujrzy swojego brata, że grzeszy winą nie na śmieć, niech poprosi, a Bóg podaruje mu życie; to jest tym, co grzeszą nie na śmierć. Istnieje grzech na śmierć;

nie względem tego mówię, aby prosił. 17 Wszelkie bezprawie * jest grzechem **; istnieje też wina nie na śmierć. 18 Wiemy, że każdy kto jest zrodzony z Boga nie grzeszy *. Lecz ten, co został zrodzony z Boga pilnuje samego siebie, a zły go się nie dotyka. 19 Wiemy, że jesteśmy z Boga, a cały świat leży w złym. 20 Ale też wiemy, że jest obecny Syn Boga i daje nam takie usposobienie *, abyśmy poznawali Prawdomównego **; więc jesteśmy w tym Prawdomównym, w Jego Synu, Jezusie Chrystusie; Ten jest Prawdomównym Bogiem i życiem wiecznym. 21 Dzieci, ustrzeżcie się od wizerunków *. Amen. *5,1 co znaczy: Pomazańcem Boga *5,7 także: tym samym *5,14 także: szczerość, swoboda wypowiedzi, swoboda działania *5,17 także: niesprawiedliwość **5,17 także: błędem, przewinieniem, winą *5,18 także: błądzi, chybia celu *5,20 także: zamiar, umysł, nastawienie, myślenie **5,20 także: Godnego Zaufania, Prawdziwego *5,21 także: obrazów, figur, posągów, którym oddaje się cześć, czyli: bałwanów

2 Jana

Drugi list spisany przez Jana

1. Starszy, do wybranej pani oraz jej dzieci, których TR miłuję w prawdzie. I nie tylko ja, ale wszyscy, znający prawdę; 2 z powodu pozostającej w nas prawdy, która będzie wśród nas na wieczność. 3 Pośród nas, w prawdzie oraz miłości, łaska, miłosierdzie i pokój od Boga Ojca i od Pana Jezusa Chrystusa - Syna Ojca. 4 Bardzo się ucieszyłem, ponieważ przypadkiem napotkałem kilkoro z twoich dzieci, które chodzą w prawdzie, w miarę tego jak wzięliśmy przykazanie od Ojca. 5 A teraz proszę cię, pani, nie pisząc ci jakby nowego przykazania, ale to, co mieliśmy od początku - abyśmy jedni drugich miłowali. 6 A to jest miłość - byśmy żyli według Jego przykazań. To jest to przykazanie, jakie usłyszeliście od początku, abyście w nim żyli. 7 Gdyż wyszło na świat wielu zwodzicieli, którzy nie wyznają, że Jezus Chrystus przyszedł w cielesnej naturze. Taki jest zwodzącym oraz antychrystusem. 8 Strzeżcie samych siebie, by nie zniszczyć tego, czego się dopracowaliśmy, lecz odebrać pełną zapłatę. 9 Każdy, kto narusza * oraz nie pozostaje w nauce Jezusa Chrystusa - nie ma Boga. A kto pozostaje w nauce Chrystusa - ten ma Ojca i Syna. 10 Jeśli ktoś przychodzi do was, a nie przynosi tej nauki - nie przyjmujcie go do domu i nie mówcie mu - witaj; 11 gdyż ten, co mu mówi - witaj, jest wspólnikiem jego złych uczynków. 12 Miałem zamiar wiele wam pisać, ale nie chcę tego robić przez papier oraz atrament, lecz mam nadzieję, że do was przyjdę i powiem ustami koło ust, aby nasza radość mogła być spełniona. 13 Pozdrawiają cię dzieci twojej wybranej w Panu siostry. Amen. *1,9 także: idzie obok, łamie, zwodzi

3 Jana

Trzeci list spisany przez Jana

1. Starszy, do umiłowanego Gajusa, którego TR miłuję w prawdzie. 2 Umiłowany, modlę się co do wszystkich spraw, by ci się szczęśliwie powodziło i abyś był zdrowym, tak jak się szczęśliwie wiedzie twojej duszy. 3 Gdyż bardzo się ucieszyłem, kiedy nadeszli bracia oraz świadczyli o twojej szczerości; ponieważ ty żyjesz w prawdzie. 4 Większych od tych nie mam radości, by słuchać, że moje dzieci żyją w prawdzie. 5 Umiłowany, wiernie czynisz, jeśli TR się utrudziłeś dla braci i dla gości, 6 którzy wobec zgromadzenia wybranych poświadczyli twą miłość. Także słusznie uczynisz, gdy godnie odprowadzisz tych Boga. 7 Ponieważ wyszli dla Jego Imienia, nic nie biorąc od pogan. 8 Więc my powinniśmy takich przyjmować *, abyśmy się stali takimi, co pomagają prawdzie. 9 Napisałem do zboru, lecz nie przyjmuje * nas Diotrefes, dążący wśród nich do pierwszeństwa. 10 Dlatego, jeśli przyjdę, przypomnę jego uczynki, które sprawia, oczerniając nas niegodziwymi słowami. A nie będąc zadowolony nawet nimi, ani sam nie przyjmuje braci; zabrania tym, którzy pragną oraz wyrzuca ich ze zboru. 11 Umiłowany, nie naśladuj nieszczęsnego * - ale szlachetnego ** człowieka. Kto postępuje szlachetnie ** - jest z Boga. A kto postępuje źle - Boga nie zobaczył. 12

Demetriuszowi jest poświadczone przez wszystkich braci oraz przez samą prawdę; ale my także zaświadczamy, a wiesz, że nasze świadectwo jest prawdziwe. 13 Wiele miałem napisać, lecz nie chcę ci opisywać za pomocą atramentu i pióra, 14 ponieważ mam nadzieję niebawem cię zobaczyć; więc pomówimy ustami koło ust. 15 Pokój tobie. Pozdrawiają cię kochani bracia. Pozdrów kochanych z imienia. *1,8 także: odprowadzać *1,9 także: nie aprobuje, nie zgadza się *1,11 także: podłego, zgubnego, złego **1,11 także: pożytecznego, przydatnego, sprawiedliwego, prawego, dobrego, doskonałego

Judas

List spisany przez Judasa *

1. Judas, sługa Jezusa Chrystusa, a brat Jakóba, do uświęconych w Bogu Ojcu oraz Jezusie Chrystusie, ustrzeżonych i powołanych - 2 dla was miłosierdzie, pokój i miłość, która oby wam została pomnożona. 3 Umiłowani, czyniąc wszelką gorliwość, by wam pisać o wspólnym zbawieniu, miałem przymus aby wam napisać list oraz zachęcić, by walczyć raz przekazaną świętym wiarą. 4 Bowiem wślizgnęli się pewni bezbożni ludzie, dawno temu zapisani na sąd, którzy łaskę naszego Boga zamieniają na zuchwałość oraz zapierają się jedynego Władcy Absolutnego - Boga oraz naszego Pana, Jezusa Chrystusa. 5 Ale chcę wam przypomnieć; wam, którzy już raz przeżyliście to doświadczenie, że Pan wyswobodził lud z ziemi Egiptu *, a następnie tych, co nie uwierzyli ** - zniszczył ***. 6 Lecz także aniołów, którzy nie zachowali swojego stanowiska *, ale opuścili swoją siedzibę - pośród mroku zachował w stałych pętach, aż do dnia wielkiego sądu. 7 Podobnie jak Sodomę, Gomorę * oraz wokół nich miasta, które są pokazane jako przykład, doznając wiecznego wyroku ognia. Bo w podobny do nich sposób, uprawiały nierząd oraz odeszły za inną **, cielesną naturą. 8 Lecz w podobny sposób i ci, co śnią sobie cielesną naturą * - zaiste się kalają; zaś władzę odrzucają i przeklinają ** wspaniałość. 9 Ale archanioł Michał, gdy rozmawiał odnośnie ciała Mojżesza, oddzielając się od tego oszczerczego *, nie odważył się na bezbożną mowę, wnosząc ocenę **, lecz powiedział: Oby cię Pan ukarał. Zachariasz 3,2 10 Zaś ci, zaiste, czego nie znają - to przeklinają; a co - zgodnie z naturą, podobnie jak nierozumne istoty - wiedzą, w tym są zepsuci. 11 Biada im, bo poszli drogą Kaina, zostali oddani szaleństwu zapłaty Balaama i zniszczyli się sporem Korego. I Mojżesza 4,8; IV Mojżesza 14; IV Mojżesza 22 + 23 12 Ci, wspólnie z wami ucztując, są plamami na waszych ucztach miłości, bez bojaźni pasąc samych siebie; bezwodne chmury, które tam i z powrotem są prowadzone przez wiatry; późnojesienne drzewa bez owoców, dwa razy umarłe, kiedy zostały wykorzenione; 13 dzikie fale morza, co z pianą wypluwają swe hańby; błąkające się gwiazdy, dla których mrok ciemności jest zachowany na wieczność. 14 Ale prorokował im także siódmy od Adama - Enoch, mówiąc: Oto idzie Pan, pośród dziesiątków tysięcy swoich świętych, 15 by uczynić sąd nad wszystkimi; zabić wszystkich TR bezbożnych, wobec wszystkich ich dzieł bezbożności w których zawinili, oraz wobec wszystkich hardych słów, które bezbożni grzesznicy wypowiedzieli z Jego powodu. 16 Oni są rozgoryczonymi szemraczami, idącymi według swych pragnień, a ich usta mówią napuszenie, pochlebiając ludziom dla zysku. 17 Zaś wy, umiłowani, przypomnijcie sobie słowa wcześniej wypowiedziane wśród apostołów naszego Pana, Jezusa Chrystusa. 18 Ponieważ wam mówili, że: W czasie ostatniego okresu będą szydercy, co chodzą według swych pragnień bezbożności. 19 Tymi są ci, którzy sami się oddzielają, zmysłowi *, nie mający Ducha. 20 Ale wy, umiłowani, budujcie siebie najświętszą waszą wiarą, modląc się w Duchu Świętym. 21 Ustrzeżcie samych siebie w miłości Boga, życzliwie przyjmując * miłosierdzie naszego Pana, Jezusa Chrystusa, ku życiu wiecznemu. 22 Więc im także okazujcie miłosierdzie - rozsądzając *. 23 A drugich, w bojaźni ratujcie od śmierci, porywając ich z ognia; nie znosząc nawet sukni splamionej z powodu cielesnej natury.

24 Zaś Temu, co może was zachować niewinnymi oraz w radości postawić bez zarzutu przed obliczem swojej wspaniałości, 25 jedynemu, mądremu Bogu, naszemu Zbawicielowi, chwała i majestat, władza i potęga, teraz i aż do każdego wieku. Amen. *ST hebr. Jehuda/Juda; gr. Judas/Juda; spolszczone: Judasz *1,5 ST z hebr. Micraimu **1,5 także: nie zaufali ***1,5 także: wygubił, zabił *1,6 także: początku *1,7 ST z hebr. Sedom, Amora **1,7 także: różną *1,8 także: osobowością opartą na cielesnej naturze, ciałem wewnętrznym **1,8 także: wypowiadają się złowróżbnie, profanująco, bluźnierczo, źle *1,9 także: niesłusznie oskarżającego, obmawiającego (cechy szatana) **1,9 także: oddzielenie; sąd; zasądzenie *1,19 także: zwierzęcy *1,21 także: oczekując miłosierdzia *1,22 także: rozstrzygając, oddzielając, rozróżniając

Objawienie

Objawienie Jezusa Chrystusaspisane przez Jana

1. Odsłonięcie * Jezusa Chrystusa, które dał mu Bóg, by pokazać Jego sługom, co się ma dziać w pośpiechu. Więc wysłał i objawił to przez swojego anioła ** swemu słu-dze Janowi, 2 który poświadczył Słowu Boga, świadectwu Jezusa Chrystusa, jak i temu, cokolwiek zobaczył. 3 Bogaty * ten, kto czyta oraz ci, którzy słuchają słów proroctwa i za-chowują ** to, co w nim jest napisane; bowiem czas jest bliski. 4 Jan do siedmiu zgromadzeń wybranych * w Azji. Łaska wam oraz pokój od Tego, który jest, był i przychodzi; od siedmiu duchów, co są przed Jego tronem 5 i od Jezusa Chry-stusa - wiernego * świadka **, pierworodnego z martwych, władcy królów ziemi. Temu, co nas miłuje oraz TR w swej krwi obmywa z naszych grzechów; 6 co uczynił nas także przywódcami i kapłanami dla Boga, swojego Ojca - Jemu chwała i panowanie * na wieki wieków. Amen **.7 Oto przychodzi wśród obłoków, więc zobaczy go każde oko oraz ci, którzy go przebili; i uderzą się * w pierś wobec niego wszystkie plemiona ziemi. Tak, amen. Zachariasz 12,10 -14; Mateusz 24,308 Ja Jestem Alfa i Omega, początek * i wypełnienie ** - mówi Pan, Ten będący i który był, i przychodzący, Wszechmocny.9 Ja, Jan, wasz brat, współuczestnik w udręce, królestwie i wytrwałości * Jezusa Chry-stusa, byłem dla Słowa Boga oraz świadectwa Jezusa Chrystusa na wyspie zwanej Pat-mos. 10 W dniu Pańskim pojawiłem się w Duchu i usłyszałem za mną potężny głos jakby trąby, który mówił: 11 Ja Jestem Alfa i Omega, Pierwszy i Ostatni. A co widzisz - zapisz na zwoju oraz poślij siedmiu zgromadzeniom wybranych, które są w Azji - do Efezu, do Smyrny, do Pergamonu, do Tiatyry, do Sardes, do Filadelfii i do Laodycei.12 Zatem się odwróciłem, aby uważać na ten głos, co ze mną mówił. A kiedy się obróci-łem, ujrzałem siedem złotych podstawek do lamp *. 13 Zaś w centrum tych podstawek, kogoś podobnego do Syna Człowieka, odzianego powłóczystą szatą i przed piersiami przepasanego złotym pasem. 14 A jego głowa i włosy były białe jak biała wełna, jak śnieg; a jego oczy jak płomień ognia. 15 Zaś jego nogi podobne do metalu, jak gdyby płonącego w piecu, a jego głos - jak głos wielu wód. 16 W swojej prawej ręce ma siedem gwiazd, a z jego ust wychodzący, z obu stron ostry miecz. A jego twarz jak słońce, co ukazuje się w swej mocy.17 Więc kiedy go ujrzałem, upadłem do jego nóg jak martwy. I nałożył na mnie swoją pra-wą rękę, mówiąc: Nie bój się; Ja Jestem Pierwszy i Ostatni, 18 i Żyjący. Stałem się mar-twy, a oto jestem - zaprawdę - żyjący na wieki wieków. Mam też klucze Krainy Umarłych i śmierci. 19 Zapisz to, co ujrzałeś i rzeczy które są, i które mają się po tych wydarzyć. 20

Tajemnicę siedmiu gwiazd, które ujrzałeś na mej prawicy oraz siedmiu złotych podsta-wek do lamp. Siedem gwiazd są aniołami siedmiu zborów, a siedem podstawek do lamp są siedmioma zgromadzeniami wybranych.

*1,1 także: objawienie, odkrycie; odkrycie Głowy (patrz: Jan 14,28; Filipian 2,6; 1 Jana 5,20; 1 Jana 5,7); **1,1 co znaczy: zwiastuna, posłańca*1,3 także: szczęśliwy, błogosławiony**1,3 także: strzegą, dochowują*1,4 także: zborów*1,5 także: godnego zaufania, prawdziwego**1,5 także: męczennika*1,6 także: władza, potęga

**1,6 co znaczy: zaprawdę*1,7 domyślnie: w skrusze, rozpaczy*1,8 także: pierwsza zasada**1,8 także: następstwo*1,9 także: osamotnieniu*1,12 chodzi o lampy oliwne; także: świeczników

2. Aniołowi efeskiego zgromadzenia wybranych napisz: To mówi ten, co trzyma w swojej prawicy siedem gwiazd i przechadza się w centrum siedmiu złotych podstawek do lamp. 2 Znam twoje czyny, cierpienie * i twą wytrwałość **; że nie możesz znieść *** bez-wartościowych **** oraz wypróbowałeś tych, co nazywają siebie apostołami - a nimi nie są, i znalazłeś ich kłamliwymi *****. 3 A wytrzymałeś i masz cierpliwość; ciężko też praco-wałeś z powodu mego Imienia oraz się nie zmęczyłeś.4 Ale mam przeciwko * tobie, że zaniedbałeś twą pierwszą miłość. 5 Zatem pamiętaj cze-mu osłabłeś, skrusz się * oraz rób czyny jak na początku. Zaś jeśli nie, jeżeli się nie skruszysz, to szybko wyruszam do ciebie oraz wstrząsnę twoją podstawką lampy z po-wodu jej pozycji. 6 Ale masz to, że nie cierpisz uczynków nikolaitów *, których ** i ja nie cierpię. 7 Kto ma ucho - niech usłyszy, co Duch mówi zgromadzeniom wybranych. Temu, co zwycięża dam zjeść z drzewa Życia, które jest w środku raju Boga.8 A aniołowi zgromadzenia wybranych Smyreńczyków napisz: To mówi pierwszy i ostatni, który był martwy, i ożył. 9 Znam twoje czyny, ucisk i nędzę (a jesteś bogaty), oraz zniesła-wianie tych, co sobie mówią, że są Żydami * - a nie są, ale domem zgromadzeń szatana. 10 Nic się nie bój tego, co masz cierpieć *. Oto ten oszczerczy ** zamierza niektórych z was wrzucić do więzienia, abyście zostali doświadczeni ***; więc będziecie mieć ucisk dziesięć dni ****. Bądź wierny ***** aż do śmierci, a dam ci zwycięski wieniec życia. 11

Kto ma ucho - niech usłyszy, co Duch mówi zgromadzeniom wybranych. Ten, kto zwy-cięża - nie dozna krzywdy od drugiej śmierci.12 A aniołowi zgromadzenia wybranych w Pergamonie napisz: To mówi ten, co ma ostry, obosieczny miecz. 13 Znam twoje czyny i gdzie mieszkasz - tam, gdzie siedziba * szata-na. A trzymasz się mego Imienia i nie zaparłeś się mojej wiary także w dniach, kiedy mój świadek, mój wierny ** Antypas został u was zabity; tam, gdzie zamieszkuje szatan. 14

Ale mam nieco przeciw tobie dlatego, że masz tam takich, co trzymają się nauki Bala-ama, który nauczył Balaka, by rzucił zgorszenie przed synów Israela, aby zjedli ofiary bał-wochwalcze * i dokonali cudzołóstwa **. IV Mojżesza 31,16; 25,1 - 3 15 Także i ty masz takich, co trzymają się nauki nikolaitów, której nie cierpię. 16 Zatem skrusz się *. Zaś jeśli nie, szybko do ciebie przychodzę oraz będę walczył z nimi za pomocą miecza mych ust. 17 Kto ma ucho - niech usłyszy, co Duch mówi zgromadzeniom wybranych. Temu, kto zwycięża dam zjeść z ukrytej manny, i dam mu biały kamyk, a na kamyku napisane nowe imię, którego nikt nie zna, tylko ten, który je otrzymuje.18 A aniołowi zgromadzenia wybranych w Tiatyrze napisz: To mówi Syn Boga, który ma swoje oczy jak płomień ognia, a jego nogi podobne są do metalu. 19 Znam twoje czyny, miłość, służbę, wiarę oraz twą wytrwałość, i że twoich ostatnich czynów jest więcej niż pierwszych. 20 Ale mam nieco przeciwko tobie, że pozwalasz kobiecie Jezabel - która na-zywa siebie prorokinią - nauczać oraz wprowadzać w błąd moje sługi, aby scudzołożyli i zjedli ofiary bałwochwalcze *. 21 Więc dałem jej czas, by okazała skruchę z powodu jej cudzołóstwa - ale skruchy nie okazała. 22 Oto rzucam ją na mary *, a tych, co z nią cu-dzołożą w wielki ucisk, jeżeli nie okażą skruchy z powodu ich uczynków. 23 Także zabiję jej dzieci poprzez śmierć; więc wszystkie zbory uznają *, że ja jestem Ten, który bada nerki i serca, i że dam każdemu z was według waszych czynów. 24 Zaś wam, pozostałym w Tiatyrze; tym, co nie macie za coś tej nauki i którzy nie poznaliście, jak powiadają - głę-bin szatana, mówię: Nie wkładam na was innego ciężaru. 2 Koryntian 6,16 - 18 25 Tylko co macie - to trzymajcie, aż do czasu gdy przyjdę. Galacjan 2,20 - 21 26 A temu, kto zwy-

cięża i aż do końca pilnuje moich czynów - dam władzę nad narodami. 27 I będzie je pro-wadził * za pomocą żelaznej laski, podobnie jak są kruszone ** naczynia z gliny; w spo-sób jaki i ja otrzymałem od mego Ojca. Psalm 2,9 28 Dam mu też gwiazdę poranną. 29 Kto ma ucho - niech usłyszy, co Duch mówi zgromadzeniom wybranych.

*2,2 także: ból, zmęczenie, znużenie**2,2 także: cierpliwość, wytrzymałość***2,2 także: wznieść, podnieść; wysławić****2,2 także: złych*****2,2 także: fałszywymi *2,4 równoległe tłumaczenie: w odniesieniu do ciebie*2,5; *2,16 także: żałuj, zmień myślenie*2,6 co znaczy: zwyciężających lud, panujących nad ludem**2,6 dotyczy uczynków*2,9 poprawnie: Judejczykami, czyli Israelitami z pokolenia Judasa (Judy)*2,10 także: odczuwać, znosić, doświadczać**2,10 także: niesłusznie obmawiający (cechy szatana)***2,10 także: wypróbowani, kuszeni****2,10 także: okresów czasu*****2,10 także: ufny, wierzący*2,13 także: stolec sędziowski, siedziba wyroczni, krzesło nauczyciela, tron**2,13 także: mający wiarę, godny zaufania*2,14 dosłownie: ofiarowane wizerunkom (rzeźbom, obrazom, posągom)**2,14 także: bałwochwalstwa (cudzołóstwa duchowego)*2,20 czyli ofiarowane wizerunkom*2,22 także: łoże śmierci, łoże*2,23 także: poznają, przekonają się, zrozumieją*2,27 także: pasł; kierował**2,27 w manuskryptach liczba pojedyncza

3. A aniołowi zgromadzenia wybranych w Sardes napisz: To mówi ten, co ma sie-dem duchów Boga i siedem gwiazd: Znam twoje czyny, ponieważ masz imię, że żyjesz, a jesteś nieożywiony. 2 Bądź czuwającym * i utwierdź ** te pozostałe, co miały zamiar *** zginąć; gdyż nie znalazłem w komplecie twych czynów spełnionych **** wobec Boga. 3

Więc przypominaj sobie, jak wziąłeś i usłyszałeś, oraz zachowuj i skrusz się. Ale jeżeli nie będziesz czuwał - przyjdę jak złodziej; zatem nie poznasz o której godzinie do ciebie przyjdę. 4 Ale masz w Sardes trochę imion osób, które nie splamiły swych szat, więc będą chodzić ze mną w białych, bo są godni. 5 Ten, kto zwycięża, odzieje się w białe szaty i nie zatrę w pamięci jego imienia z Księgi Życia. Także wyznam jego imię przed obliczem mojego Ojca oraz wobec Jego aniołów. 6 Kto ma ucho - niech usłyszy, co Duch mówi zgromadzeniom wybranych.7 A aniołowi zgromadzenia wybranych w Filadelfii napisz: To mówi święty *, prawdziwy **, mający klucz Dawida; który otwiera - a nikt nie zamknie i zamyka - a nikt nie otworzy. 8

Znam twoje czyny (oto przed twe oblicze dane są drzwi otwarte; więc nikt ich nie może zamknąć), ponieważ masz małą siłę, zachowałeś * me słowo i nie zaparłeś się mojego Imienia. 9 Oto z domu zgromadzeń szatana wyznaczę tych, co sobie mówią, że oni są Żydami - a nie są, lecz kłamią *. Oto im spowoduję, że przyjdą oraz pokłonią się przed twoimi nogami, i poznają, że ja cię umiłowałem. 10 Ponieważ zachowałeś słowo mej wy-trwałości * - także ja cię zachowam od czasu doświadczenia, który ma przyjść na cały zamieszkały świat **, by doświadczyć mieszkających na ziemi. 11 Oto przychodzę szyb-ko; trzymaj, co masz, by nikt nie zabrał twojego wieńca chwały. 12 Tego, kto zwycięża, uczynię kolumną w Przybytku Świątyni mego Boga, więc już nie wyjdzie na zewnątrz. Także napiszę na nim Imię mojego Boga oraz nazwę miasta mojego Boga - nowej Jero-zolimy, która schodzi z Nieba od mego Boga, i moje nowe Imię. 13 Kto ma ucho - niech usłyszy, co Duch mówi zgromadzeniom wybranych.

14 A aniołowi zgromadzenia wybranych Laodyceńczyków napisz: To mówi Amen *, świa-dek wierny i prawdomówny, władza ** władzy ustanowionej przez Boga. Hebrajczyków 1,8 - 12 15 Znam twoje czyny, że nie jesteś ani chłodny, ani gorący; obyś był chłodny lub gorący. 16 A ponieważ jesteś letni - a więc ani gorący, ani chłodny - zamierzam * cię zwy-miotować z moich ust **. 17 Gdyż mówisz: Jestem bogaty, wzbogaciłem się i nie mam potrzeby niczego. A nie wiesz, że TR jesteś nieszczęśliwy *, wzbudzający litość, ubogi, ślepy i nagi. 18 Radzę ci, byś się wzbogacił; nabądź u mnie złotą ozdobę, która jest wypa-lona pośród ognia. I białe szaty, byś się odział, oraz by nie została ukazana hańba twojej nagości. Nadto by twoje oczy były namaszczone maścią poprawiającą wzrok, abyś wi-dział. I Mojżesza 3,8 - 12; Mateusz 25,9; Marek 8,25 19 Ja, ilukolwiek pokocham, tych po-prawiam i uczę *. Ubiegaj się więc, gorliwie oraz skrusz się **.20 Oto stoję u drzwi i pu-kam; jeśli ktoś usłyszy mój głos oraz otworzy drzwi, wejdę do niego i będę z nim spoży-wał posiłek, a on ze mną. 21 Temu, kto zwycięża, dam ze mną zasiadać na mym tronie; jak i ja zwyciężyłem i zasiadłem z moim Ojcem na Jego tronie. 22 Kto ma ucho - niech usłyszy, co Duch mówi zgromadzeniom wybranych.

*3,2 także: czujnym**3,2 także: podtrzymaj, podeprzyj, podnieś, wzmocnij, ugruntuj***3,2 czas przeszły, niedokonany****3,2 także: wypełnionych, urzeczywistnionych*3,7 co znaczy: oddzielony, czysty**3,7 także: prawdomówny, szczery, godny zaufania*3,8; *3,10 także: stosowałeś, śledziłeś*3,9 także: fałszywie mówią, fałszywie prorokują, fałszywie świadczą*3,10 także: mojego osamotnienia**3,10 gr. oikoumenee

*3,14 z hebr.: Godzien wiary**3,14 także: pierwsza zasada*3,16 także: zwlekam by**3,16 tłumaczenie równoległe: zamierzam cię wyrzucić od mych ust (patrz: 1 Koryntian 9,26 - 27)*3,17 także: znoszący cierpienia*3,19 także: wychowuję, ćwiczę; karcę**3,19 także: zmień myślenie

4. Po tych słowach ujrzałem, a oto w Niebie były otwarte drzwi, a pierwszy głos, który usłyszałem - jakby trąby, ten który ze mną mówi - powiedział: Wstąp tutaj, a pokażę ci, co się musi stać po tych rzeczach. 2 Więc zaraz pojawiłem się w duchu. A oto w Niebie znajdował się tron, a na tronie był Ten, który siedzi. 3 A siedzący podobny był wyglądem do kamienia jaspisu i sardynu; a dokoła tronu tęcza, taka sama wyglądem jak szmarag-dowa. 4 Zaś dookoła tronu dwadzieścia cztery trony. I widziałem siedzących na tronach dwudziestu czterech starszych, przyodzianych w białe szaty, a na swych głowach mieli złote wieńce chwały. 5 A z tronu wychodzą błyskawice, grzmoty i dźwięki *; zaś przed tro-nem siedem palących się pochodni ** ognia, które są siedmioma duchami Boga. 6 Także przed tronem jakby szklane morze, podobne do górskiego kryształu. A w centrum tronu oraz wokoło tronu cztery żywe istoty, pełne oczu na przedzie i w tyle. 7 Pierwsza żywa istota podobna była do lwa; druga żywa istota podobna do cielęcia *; trzecia żywa istota miała wygląd ** jakby człowieka; a czwarta żywa istota podobna była do lecącego orła. 8

Te cztery żywe istoty - każda w swoim rodzaju, mająca wokoło po sześć skrzydeł - od wewnątrz są pełne oczu. Nie mają też wytchnienia dnia i nocy, mówiąc: Święty, święty, święty Pan Bóg, Wszechwładca; który był, jest i ma przyjść. 9 A gdy te żywe istoty odda-dzą chwałę, cześć i dziękczynienie żyjącemu na wieki wieków, który siedzi na tronie, 10

dwadzieścia czterej starsi upadną przed siedzącym na tronie, pokłonią się żyjącemu na wieki wieków oraz rzucą przed tronem swoje wieńce chwały, mówiąc: 11 Godny jesteś,

Panie i Boże nasz, przywdziać * chwałę, szacunek i moc, bowiem Ty wszystko stworzy-łeś, więc dzięki Twojej woli istnieją oraz zostały stworzone.

*4,5 także: głosy, języki**4,5 także: lamp*4,7 także: chłopca**4,7 także: twarz*4,11 dosłownie: ująć i ogarnąć

5. A po prawicy Tego, który siedzi na tronie ujrzałem zwój *, zapisany na zewnątrz i z tyłu, zapieczętowany siedmioma pieczęciami. 2 Zobaczyłem też potężnego anioła, co oznajmiał za pomocą wielkiego głosu: Któż jest godny otworzyć zwój i rozłamać jego pie-częcie? 3 I nikt w Niebie, ani na ziemi, ani pod ziemią nie mógł otworzyć zwoju, ani go zo-baczyć. 4 Zatem bardzo płakałem, bo nie został znaleziony nikt, godny otworzyć i czytać zwój, ani go oglądać. 5 A jeden ze starszych mi mówi: Nie płacz; oto zwyciężył lew z po-kolenia Judy - korzeń * Dawida, by otworzyć zwój oraz złamać siedem jego pieczęci. 6 I spojrzałem; a oto w centrum tronu, czterech żywych istot i wśród starszych, stanął jakby zabity na ofiarę Baranek, mając siedem rogów i siedem oczu, które są siedmioma ducha-mi Boga, wysłanymi na całą ziemię. 7 Więc przyszedł i z prawicy Tego, który siedział na tronie wziął zwój. Daniel 7,13 - 14 8 A gdy wziął zwój, owe cztery żywe istoty oraz dwu-dziestu czterech starszych upadło przed Barankiem. Każdy z nich miał kitarę * oraz złote czasze pełne wonności, którymi są modlitwy świętych. 9 Śpiewają też nową pieśń, mó-wiąc: Godny jesteś wziąć ten zwój oraz złamać jego pieczęcie; bowiem zostałeś zabity i w * twojej krwi odkupiłeś ich dla Boga z każdego pokolenia, języka, ludu i narodu. 10 Tak-że uczyniłeś ich dla Boga naszymi przywódcami i kapłanami, więc będą rządzić na ziemi. 11 Ujrzałem też wokół tronu i usłyszałem głos wielu aniołów, istot żywych, i starszych, a ich liczba była miriady * miriad, oraz tysiące tysięcy. 12 I mówili wielkim głosem: Godzien jest ten zabity na ofiarę Baranek wziąć moc i bogactwo, mądrość i potęgę, szacunek, chwałę i sławę. 13 A wszelkie stworzenie, które jest w Niebie, na ziemi, pod ziemią oraz w morzu; wszystko co w nich TR, mówiło: Siedzącemu na tronie i Barankowi - sława, szacu-nek, chwała i potęga na wieki wieków. 14 A cztery żywe istoty mówiły: Amen. Także dwu-dziestu czterech starszych upadło oraz pokłonili się żyjącemu na wieki wieków.

*5,1 także: księgę*5,5 także: szczep; źródło*5,8 rodzaj liry*5,9 także: przez twoją krew*5,11 miriada - liczba dziesięciu tysięcy; ogólnie: niezliczona ilość

6. A gdy Baranek otworzył pierwszą z pieczęci, ujrzałem i usłyszałem jedną z czte-rech żywych istot, która mówiła jak głos grzmotu: Przybądź i uważaj! 2 Więc zobaczyłem - a oto biały * koń, a ten, co na nim siedział miał łuk; i został mu dany wieniec chwały; wy-szedł też zwyciężając i aby mógł zwyciężyć.3 A kiedy złamał drugą pieczęć, usłyszałem drugą istotę żywą, która mówiła: Przybądź i uważaj! 4 Wyszedł też drugi, czerwony * koń; a temu, co na nim siedział zostało dane wziąć ** pokój z ziemi ***, by jedni drugich zarzynali ****. Zatem został mu dany znaczą-cy sztylet. Zachariasz 1,11 - 12; 5 A kiedy złamał trzecią pieczęć, usłyszałem trzecią istotę żywą, która mówiła: Przybądź i uważaj! I zobaczyłem - a oto czarny koń, a ten, co na nim siedział miał w swojej ręce wagę *. 6 A w centrum owych żywych istot usłyszałem głos, który mówił: Chojniks * zbo-ża za denara ** oraz trzy chojniksy jęczmienia za denara; a oliwie i winu nie możesz uczynić niesprawiedliwości ***.

7 A kiedy złamał czwartą pieczęć, usłyszałem głos czwartej istoty żywej, która mówiła: Przybądź i uważaj! 8 I zobaczyłem - a oto siwy * koń, a temu, co na nim siedział było na imię Śmierć; więc szła za nim Kraina Umarłych. Została im też dana władza nad czwartą częścią ziemi, by zabijać mieczem, wśród głodu, w śmierci i przez dzikie zwierzęta ziemi.9 A kiedy złamał piątą pieczęć, poniżej ołtarza zobaczyłem dusze zabitych z powodu * Słowa Boga oraz z powodu * świadectwa, które mieli. Mateusz 5,11 10 I zakrzyknęły wiel-kim głosem, mówiąc: Aż do jakiego czasu - święty oraz prawdziwy Władco Absolutny - nie oddzielasz * i nie bierzesz w obronę naszej przelanej krwi od tych, co zamieszkują na ziemi? 11 Więc każdemu z nich zostały dane białe szaty i zostało im powiedziane, że jeszcze odpoczną mały czas, aż zostaną dopełnieni ich współsłudzy oraz ich bracia, któ-rzy mają być zabici, jak i oni.12 A kiedy złamał szóstą pieczęć zobaczyłem - a oto wydarzyło się wielkie trzęsienie, a słońce stało się czarne jak włosiany wór, a cały księżyc stał się jak krew. 13 Także gwiaz-dy Nieba spadały ku ziemi, podobnie jak wstrząsany przez wielki wiatr figowiec zrzuca swe niedojrzałe figi. Objawienie 12,4 14 Nadto został oddzielony niebieski firmament - po-dobnie jak zwój, który jest zwijany. A każda góra i wyspa zostały poruszone * ze swoich miejsc. 15 Zaś królowie ziemi, wielcy panowie i bogaci, dowódcy wojskowi i gwałtownicy, każdy niewolnik i wolny, ukryli się do jaskiń oraz na skały gór. 16 Mówili też górom i ska-łom: Spadnijcie na nas oraz ukryjcie nas od oblicza Tego, który siedzi na tronie oraz od uniesienia * Baranka; 17 bowiem przyszedł wielki czas jego gniewu, zatem kto może prze-trwać *?

*6,2 także: jasny, błyszczący*6,4 także: ognisty, płomienny**6,4 także: pochwycić gwałtem***6,4 możliwe tłumaczenie: wziąć pokój za ziemię świętą, aby jedni drugich zarzynali.****6,4 także: zabijali*6,5 także: jarzmo*6,6 miara rzeczy sypkich (dzienna porcja dla jednego człowieka), ok.1,2 l.**6,6 znaczna moneta rzymska = 16 asów = 16x4 kwadrantów***6,6 także: krzywdy, zła, występku*6,8 także: bladozielony; posiwiały*6,9 także: dla*6,10 także: sądzisz*6,14 także: przesunięte*6,16 także: gniewu*6,17 także: być wyprostowanym

7. Potem zobaczyłem czterech aniołów, stojących na czterech odosobnionych * miej-scach ziemi, co władali czterema wiatrami ziemi, aby wiatr nie dął na ziemi, ani na mo-rzu, ani na żadne drzewo. 2 Ujrzałem także innego anioła, który wchodził od wschodu słońca i miał pieczęć żyjącego Boga. Zawołał on wielkim głosem do tych aniołów, którym zostało dane by zaszkodzić ziemi i morzu, 3 mówiąc: Nie uczyńcie szkody ziemi, ani mo-rzu, ani drzewom, aż zapieczętujemy sługi naszego Boga na * ich czołach. 4 Usłyszałem też liczbę zapieczętowanych - sto czterdzieści cztery tysiące tych, którzy byli zapieczęto-wanymi z każdego plemienia dzieci * Israela. 5 Z plemienia Judy - dwanaście tysięcy tych, co byli zapieczętowanymi; z plemienia Reubena * - dwanaście tysięcy tych, co byli zapieczętowanymi; z plemienia Gada - dwanaście tysięcy tych, co byli zapieczętowany-mi; 6 z plemienia Asera - dwanaście tysięcy tych, co byli zapieczętowanymi; z plemienia Naftalima - dwanaście tysięcy tych, co byli zapieczętowanymi; z plemienia Manassesa - dwanaście tysięcy tych, co byli zapieczętowanymi; 7 z plemienia Symeona - dwanaście tysięcy tych, co byli zapieczętowanymi; z plemienia Lewiego - dwanaście tysięcy tych, co byli zapieczętowanymi; z plemienia Issachara - dwanaście tysięcy tych, co byli zapieczę-

towanymi; 8 z plemienia Zabulona - dwanaście tysięcy tych, co byli zapieczętowanymi; z plemienia Józefa - dwanaście tysięcy tych, co byli zapieczętowanymi; z plemienia Benia-mina - dwanaście tysięcy tych, co byli zapieczętowanymi.9 Potem zobaczyłem - a oto przed tronem i przed Barankiem stał liczny tłum, którego TR

nikt nie mógł zliczyć, z każdego narodu, pokoleń, ludów i języków. Są oni przyodziani w białe szaty, a palmy w ich rękach. 10 Wołają też wielkim głosem, mówiąc: Zbawienie w naszym Bogu, który siedzi na tronie i Baranku. 11 A wszyscy aniołowie stanęli wokół tro-nu, starszych i czterech istot żywych, upadli przed tronem na swe twarze, i pokłonili się Bogu, 12 mówiąc: Amen. Sława i chwała, mądrość i dziękczynienie, cześć, moc i potęga naszemu Bogu na wieki wieków. Amen.13 A jeden ze starszych się oddzielił i mi mówi: Kim są ci przyodziani w białe szaty i skąd przyszli? 14 Zatem mu powiedziałem: Panie, ty wiesz. Więc mi powiedział: Oni są tymi, co przychodzą z wielkiego ucisku; wyprali też swoje szaty oraz je wybielili w krwi Baran-ka. 15 Dlatego są przed tronem Boga oraz dniem i nocą służą Mu w Jego Świątyni; a Ten, który siedzi na tronie, rozbije nad nimi namiot. 16 Nie będą już odczuwać głodu, ani nie będą spragnieni, nie padnie na nich słońce, ani żaden upał, 17 bo Baranek - ten między nimi w centrum tronu - będzie ich pasł oraz ich poprowadzi do źródeł wód życia, a Bóg zetrze z ich oczu każdą łzę.

*7,1 także: rogach*7,3 także: przy*7,4 także: synów*7,5 ST podaje brzmienie imion na podstawie języka hebrajskiego

8. A kiedy złamał siódmą pieczęć, powstało w Niebie milczenie * przez około pół go-dziny. 2 Zobaczyłem też siedmiu aniołów, którzy stanęli przed Bogiem i zostało im dane siedem trąb. 3 Przyszedł też inny anioł i stanął koło ołtarza, mając złotą kadzielnicę. I zo-stało mu dane wiele wonności, aby je dał modlitwom wszystkich świętych, na złoty ołtarz przed tronem. 4 Zatem z ręki anioła wstąpił przed Boga dym wonności pochodzący od modlitw świętych. 5 A anioł wziął kadzielnicę, napełnił ją z ognia ołtarza oraz zrzucił na ziemię; i powstały głosy, grzmoty, błyskawice oraz trzęsienie. 6 A siedmiu aniołów, którzy mieli siedem trąb, przygotowało się by zatrąbić.7 I zatrąbił pierwszy anioł. Więc pojawił się grad i ogień, i zostały zmieszane we krwi, i zo-stało to wyrzucone na ziemię. Zatem została spalona trzecia część drzew oraz została spalona wszelka zielona trawa.8 Zatrąbił też drugi anioł. I została wrzucona do morza jakby wielka, płonąca ogniem góra. Więc trzecia część morza stała się krwią, 9 a w morzu zginęła trzecia część stworzeń, które miały duszę, i została zniszczona trzecia część okrętów.10 Zatrąbił też trzeci anioł. A z nieba spadła wielka, paląca się jak pochodnia gwiazda, i spadła na trzecią część rzek oraz na źródła wód. 11 A imię tej gwiazdy nazywane jest Pio-łun. Więc trzecia część wód stała się piołunem i wielu ludzi pomarło od wód, bo zostały napełnione goryczą.12 I zatrąbił czwarty anioł; więc została uderzona trzecia część słońca, trzecia część księ-życa oraz trzecia część gwiazd. Aby ich jedna trzecia została zaciemniona oraz dzień nie przyświecał trzecią jego częścią, podobnie i noc.13 I ujrzałem, i usłyszałem jednego anioła lecącego przez środek * nieboskłonu, który mó-wił wielkim głosem: Och, biada, biada, biada tym, co mieszkają na ziemi, z powodu pozo-stałych głosów trąby trzech aniołów, którzy mają trąbić.

*8,1 także: cisza, spokój *8,13 także: przez zenit

9. I zatrąbił piąty anioł; więc ujrzałem gwiazdę, która spadła z nieba na ziemię oraz zo-stał jej dany klucz studni * podziemnego świata **. 2 Otwarła się także cysterna podziem-nego świata, a z cysterny poszedł do góry jakby dym wielkiego pieca. I od dymu tej cy-sterny zostało zaćmione słońce oraz sfera powietrzna. 3 Nadto spośród dymu wyszły na ziemię szarańcze i została im dana moc, podobna do mocy jaką mają skorpiony * ziemi. 4

Zostało im też powiedziane, aby nie czyniły szkody trawie ziemi, ani żadnej zielonej rośli-nie, ani żadnemu drzewu - lecz tylko ludziom, co nie mają na swoich czołach pieczęci Boga. 5 Zostało im też wyznaczone, żeby ich nie zabijały, ale by byli nękani przez pięć miesięcy. Zaś ich męczarnia podobna będzie do męczarni od skorpiona, kiedy zrani czło-wieka. 6 A w owych dniach ludzie będą szukać śmierci, lecz jej nie znajdą; będą chcieli umrzeć, a śmierć od nich ucieknie. 7 Zaś kształty * owej szarańczy podobne były do koni przygotowanych do bitwy, a na ich głowach wieńce chwały, podobne jakby do złota; a ich twarze jakby twarze ludzi. 8 Miały też włosy * jak włosy kobiet, a ich zęby były jak lwów. 9

Miały także pancerze, jak pancerze żelazne; a szum ich skrzydeł podobny był do dźwięku licznych, biegnących na bitwę koni wozów bojowych. 10 Zaś ogony mają podobne do skorpionów, a w ich ogonach były żądła oraz ich moc, by krzywdzić ludzi przez pięć mie-sięcy. 11 Mają też nad sobą władcę - anioła świata podziemnego, którego imię brzmi po hebrajsku Abaddon *, a w greckim ma na imię Apollyon **.12 Jedno biada odeszło; a oto po tych zdarzeniach przychodzą jeszcze dwa biada.13 Zatem zatrąbił szósty anioł i usłyszałem jeden głos z czterech rogów złotego ołtarza, który jest przed obliczem Boga. 14 Głos mówił szóstemu aniołowi, który miał trąbę: Roz-wiąż czterech aniołów związanych nad wielką rzeką Eufrat. 15 Zatem zostali rozwiązani czterej aniołowie przygotowani na tą godzinę, dzień, miesiąc i rok, by zabić trzecią część ludzi. 16 A liczba wojsk konnych wynosiła dwie miriady miriad *; taką ich liczbę usłysza-łem. 17 I w ten sposób zobaczyłem w widzeniu konie, a ci, co na nich siedzieli mieli ogni-ste, hiacyntowe oraz żółte pancerze. A głowy koni były jak głowy lwów, a z ich pysków wychodzi ogień, dym i siarka. 18 Na skutek tych trzech przyczyn - od ognia, dymu i siarki, co wychodzi z ich pysków - została zabita trzecia część ludzi. 19 Bowiem ich siła jest w ich pyskach, a także w ich ogonach; gdyż ich ogony podobne są do węży, co mają głowy i czynią przez nie krzywdę.20 A pozostali z ludzi, którzy nie zostali zabici przez te ciosy - nie skruszyli się z powodu uczynków swoich rąk, by nie oddawać pokłonu demonom i wizerunkom * - złotym, srebr-nym, miedzianym, kamiennym i drewnianym - które nie mogą widzieć, ani słuchać, ani chodzić. 21 Nie skruszyli się także ze swych morderstw, ani ze swoich czarów, ani ze swego cudzołóstwa *, ani ze swych kradzieży.

*9,1 także: cysterny**9,1 także: otchłani, przepaści*9,3 niedźwiadki - skorpiony, w języku greckim jedno słowo, tłumaczone jako skorpiony.*9,7 także: obrazy, podobieństwa, wygląd*9,8 także: sierść *9,11 co znaczy: Zniszczenie **9,11 co znaczy: Niszczyciel *9,16 miriada = 10.000*9,20 także: obrazom, posągom (czyli bałwanom)*9,21 także: bałwochwalstwa

10. Zobaczyłem też innego, mocnego anioła, który zstępował z Nieba i był odziany ob-łokiem, a koło jego głowy - tęcza; a jego twarz jak słońce, a jego nogi jak słupy ognia. 2

Zaś w swojej ręce miał mały, otwarty zwój. I postawił swoją prawą nogę na morzu, zaś lewą na ziemi. 3 Zakrzyknął też wielkim głosem, podobnie jak ryczy lew. A gdy zakrzyknął - siedem grzmotów powiedziało nawzajem swoimi głosami. 4 A kiedy siedem grzmotów powiedziało swoje głosy - miałem pisać. Ale usłyszałem głos z Nieba, który mówił: Za-

mknij pieczęcią to, co powiedziało siedem grzmotów; więc tych słów nie mogłem zapisać. 5 A anioł, którego zobaczyłem stojącego na morzu i na ziemi, podniósł swoją rękę ku Nie-bu 6 oraz przysiągł na Tego, co żyje na wieki wieków; który stworzył Niebo i tych aniołów, co w nim są; ziemię i te stworzenia na * niej; morze oraz te w nim; że już nie będzie zwło-ki. 7 Ale w dniach głosu siódmego anioła, gdy ma trąbić, zostanie urzeczywistniona * ta-jemnica Boga, ponieważ ją ogłosił swoim sługom - prorokom.8 A głos, który usłyszałem z Nieba, znowu rozmawiał ze mną i mówił: Idź, weź zwój, który został otwarty w ręce anioła stojącego na morzu i na ziemi. 9 Zatem podszedłem do anio-ła i mu mówię, aby mi dał mały zwój. Więc mi mówi: Weź i zjedz go, a napełni twój brzuch goryczą; ale w twoich ustach będzie słodki jak miód. 10 Zatem wziąłem z ręki anioła mały zwój i go zjadłem, a był w moich ustach słodki jak miód; lecz gdy go zjadłem, mój brzuch został napełniony goryczą. 11 Także mi mówią: Jest ci konieczne znów proro-kować nad licznymi ludami, narodami, językami i królami.

*10,6 także: w, przy*10,7 także: dokonana

11. Został mi też dany pręt mierniczy, podobny do laski; a anioł stanął, mówiąc: Pod-nieś się i zmierz Świątynię Boga, ołtarz i tych, co składają w niej hołd. 2 A dziedziniec, który jest na zewnątrz Świątyni - wyrzuć poza oraz go nie mierz, bo został dany poganom *; więc będą poniewierać ** święte miasto przez czterdzieści dwa miesiące. 3 I dam je dwóm moim świadkom, którzy przyodzieją się worami oraz będą prorokować tysiąc dwie-ście sześćdziesiąt dni. 4 Ci są dwoma oliwkami oraz dwoma podstawkami do lamp, co stoją przed obliczem Pana ziemi. 5 A jeśli ktoś chciałby im zaszkodzić - to ogień wycho-dzi z ich ust oraz pochłania ich wrogów; więc jeśli ktoś zechciał im zaszkodzić – tak, ten musi zostać zabity. 6 Ci mają moc zamknąć niebo, aby deszcz nie zraszał ich dni proro-kowania. Mają moc względem wód, by je zamieniać w krew, i ilekroć by chcieli - ugodzić ziemię każdym ciosem. 7 A gdy zakończą swoje świadectwo - bestia, która wychodzi ze świata podziemnego, wywoła z nimi bitwę, zwycięży ich i ich zabije. 8 A ich zwłoki spo-czną na placu * wielkiego miasta, które duchowo nazywa się Sodomą i Egiptem; gdzie też ich Pan został ukrzyżowany. 9 A ci z ludów, plemion, języków i narodów widzą ich zwłoki przez trzy i pół dnia, ale ich zwłok nie pozwalają włożyć do grobowca. 10 Także ci, co mieszkają na ziemi, cieszą się dzięki nim, są rozweseleni, oraz będą sobie nawzajem przesyłać dary, ponieważ ci dwaj prorocy znękali tych, którzy zamieszkują na ziemi. 11 A po trzech i pół dniach wszedł w nich od Boga duch życia oraz stanęli na swych nogach; więc na tych, co ich widzieli, padł wielki strach. 12 Usłyszeli też wielki głos z Nieba, który im mówił: Wstąpcie tu. Więc w obłoku wstąpili do Nieba, a ich wrogowie oglądali tylko samych siebie. 13 I w tej godzinie stało się wielkie trzęsienie, zatem dziesiąta część mia-sta upadła. W trzęsieniu zostało zabitych siedem tysięcy osób spośród ludzi, a pozostali stali się przestraszeni oraz oddali chwałę Bogu Nieba.14 Odeszło drugie biada; a oto szybko przychodzi trzecie biada.15 Zatem zatrąbił siódmy anioł. A w Niebie pojawiły się wielkie głosy, mówiące: Dokonało się królowanie nad światem naszego Pana i Jego Chrystusa, zatem będzie królował na wieki wieków. 16 Także dwudziestu czterech starszych, co przed obliczem Boga siedzą na swoich tronach, upadło na swoje twarze i pokłonili się Bogu, mówiąc: 17 Dziękujemy Ci, Panie Boże, Wszechwładco, który jesteś, byłeś i który masz przyjść, że ująłeś swą wielką moc oraz zapanowałeś. 18 Więc narody się rozgniewały, lecz także nadszedł Twój gniew, i czas umarłych, aby zostali osądzeni. Byś dał też nagrodę swoim sługom, proro-kom, świętym oraz tym, co się boją Twojego Imienia - małym i wielkim - i abyś zgładził tych, którzy niszczą ziemię. 19 Została też otwarta Świątynia Boga w Niebie, a w Jego Świątyni została ukazana Skrzynia * Jego Przymierza. Pojawiły się również błyskawice, głosy, grzmoty, trzęsienie i wielkie gradobicie.

*11,2 także: narodom (spoza Israela)**11,2 także: deptać, nawiedzać*11,8 także: szerokim pasie*11,19 także: arka

12. A na * niebie ukazał się wielki znak - odziana słońcem kobieta, a księżyc pod jej stopami; zaś na jej głowie wieniec chwały z dwunastu gwiazd. 2 A mając w łonie * i ro-dząc w bólach, męczy się i krzyczy, by urodzić. 3 Na niebie został też ukazany drugi znak - oto wielki ognisty smok, który ma siedem głów i dziesięć rogów, a na jego głowach sie-dem diademów. 4 Zaś jego ogon ciągnie trzecią część gwiazd Nieba, i zrzucił je na zie-mię. A smok stanął przed kobietą, co miała urodzić, aby kiedy urodzi, pożreć jej dziecko. 5 I urodziła dziecko *, istotę płci męskiej **, która ma prowadzić *** wszystkie narody za pomocą żelaznej laski. Więc jej dziecko zostało porwane do Boga, przed Jego tron. I Te-saloniczan 4,17 6 A kobieta uciekła na pustkowie, gdzie ma miejsce przygotowane przez Boga, aby ją tam żywili tysiąc dwieście sześćdziesiąt dni.7 I stała się wojna w Niebie; Michał i jego aniołowie stoczyli bitwę ze smokiem. Zatem za-czął walczyć smok i jego aniołowie. 8 Lecz nie miał mocy; a oprócz tego nie zostało znale-zione ich miejsce w Niebie. Izajasz 14,12 - 219 Więc został wyrzucony wielki smok, starodawny wąż, zwany oszczerczym i szatanem, który zwodzi cały zamieszkały świat *. Zrzucony został na ziemię, a razem z nim zostali zrzuceni jego aniołowie. 10 Usłyszałem też w Niebie wielki głos, który mówił: Teraz doko-nało się wyzwolenie, potęga i panowanie naszego Boga i władza Jego Chrystusa, gdyż został wyrzucony oskarżyciel naszych braci, co ich oskarżał dniem i nocą przed obliczem naszego Boga. 11 A oni go zwyciężyli przez krew Baranka oraz przez słowo ich świadec-twa, i nie umiłowali swojego życia aż do śmierci. 12 Dlatego cieszcie się niebiosa i wy, którzy w nich mieszkacie. Ale biada tym, co przebywają na ziemi i morzu, gdyż zstąpił do was ten oszczerczy; a ma wielki gniew, gdyż wie, że posiada mało czasu.13 A gdy smok ujrzał, że został zrzucony na ziemię - pogonił * kobietę, która urodziła isto-tę płci męskiej. 14 Więc kobiecie zostały dane dwa skrzydła wielkiego orła, aby leciała na pustkowie, na jej miejsce, gdyż jest tam karmiona przez czas *, czasy i połowę czasu, z dala od oblicza węża. 15 Zaś wąż wyrzucił za kobietą wodę ze swego pyska, prawie jak rzekę, by ją uczynić niesioną prądem rzeki. 16 Lecz kobiecie przyszła z pomocą ziemia *. Ziemia otworzyła swe usta oraz wchłonęła rzekę, którą smok wyrzucił z jego pyska. 17 Za-tem smok rozgniewał się na kobietę i odszedł, by uczynić wojnę z tymi, co pozostają z jej nasienia * - strzegą ** przykazań Boga oraz mają świadectwo Jezusa Chrystusa. 18 I zo-stałem postawiony na piasku morza.

*12,1 także: w*12,2 także: będąc brzemienną*12,5 także: syna **12,5 dosłownie: męskiego ***12,5 także: paść, kierować*12,9 gr. oikoumenee

*12,13 także: zaczął oskarżać*12,14 także: czas krytyczny; okres*12,16 także: Ziemia Święta*12,17 także: pochodzenia, potomstwa**12,17 także: przestrzegają, stosują, zachowują

13. Zobaczyłem też bestię, co wychodziła z morza, a miała siedem głów i dziesięć ro-gów. Zaś na jej rogach dziesięć diademów, a na jej głowach imiona * bluźnierstwa **. 2 A bestia, którą ujrzałem, była * podobna do pantery, jej nogi jakby niedźwiedzia, zaś jej

pysk - jakby pysk lwa. Smok dał jej także swą moc, swój tron ** oraz wielką władzę. 3 I widziałem jedną z jej głów jakby zabitą aż do śmierci, lecz rana * jej śmierci została ule-czona **. Więc ponownie, cała ziemia została zadziwiona tą bestią. 4 I pokłonili się * smo-kowi, ponieważ dał władzę bestii, i pokłonili się bestii, mówiąc: Kto jest równy ** bestii i kto może stoczyć z nią bitwę ***?5 I zostały jej dane usta, które mówiły wielkie * rzeczy oraz bluźnierstwa. Została jej też dana władza, by działać przez czterdzieści dwa miesiące. 6 Zatem otworzyła swoje usta ku bluźnierstwom przeciwko Bogu, aby zelżyć Jego Imię oraz Jego przybytek - tych, co mieszkali w Niebie. 7 Zostało jej też dane uczynić wojnę ze świętymi i ich zwyciężyć. Nadto została jej dana władza nad każdym plemieniem, językiem i narodem. 8 Więc po-kłonią się jej wszyscy zamieszkujący na ziemi, których imię nie jest zapisane w Zwoju Ży-cia Baranka. Tego, co został zabity na ofiarę z powodu założenia świata.9 Jeśli ktoś ma ucho - niech usłyszy! 10 Skoro ktoś gromadzi * do niewoli - idzie do niewo-li; jeśli ktoś zabije za pomocą sztyletu ** - jest mu konieczne zostać zabitym przez szty-let. Tu jest wytrwałość i ufność *** świętych.11 Ujrzałem też inną bestię, która wychodziła z ziemi i miała dwa rogi, podobne do Baran-ka - a mówiła jak smok. 12 I czyni całą władzę pierwszej bestii przed jej obliczem. Także sprawia, by ziemia i ci, co na niej zamieszkują pokłonili się pierwszej bestii, której rana jej śmierci została wyleczona. 13 Robi też wielkie znaki *, chcąc spowodować, by przed ludź-mi i ogień zstępował na ziemię z nieba. 14 A przez cuda, które jej dano uczynić przed be-stią, zwodzi tych, co zamieszkują na ziemi, mówiąc zamieszkującym na ziemi, by uczynili obraz * bestii, która ma ranę od sztyletu, a ożyła.15 Dano jej też dać ducha obrazowi bestii, aby obraz bestii i mówił, i sprawił, żeby ci, któ-rzy nie pokłonią się obrazowi bestii, mogli zostać zabici. 16 Czyni też wszystkim - małym i wielkim, bogatym i biednym, wolnym i niewolnikom - aby dali im piętno * na ich prawą rękę, lub na ich czoło. 17 Także aby nikt nie mógł niczego kupić, ani sprzedać; lecz tylko ten, co ma to piętno - imię bestii, albo liczbę jej imienia. 18 Tu jest mądrość. Kto ma ro-zum niech zliczy * liczbę ** bestii; gdyż istnieje liczba człowieka, a jej liczba sześćset sześćdziesiąt sześć.

*13,1 także: nazwy**13,1 także: zniesławiania, oszczerstwa, bezbożnej mowy*13,2 czas przeszły, niedokonany**13,2 także: siedzibę wyroczni*13,3 także: uderzenie, cios**13,3 także: została sługą, została uczczona*13,4 także: oddali cześć, złożyli hołd**13,4 także: podobny***13,4 także: kłócić się*13,5 także: gwałtowne, znaczące, zuchwałe*13,10 także: zbiera, sprowadza**13,10 także: krótkiego miecza ***13,10 także: wiara*13,13 także: wróżby*13,14 także: wizerunek, ikonę*13,16 znak wyryty, wyciśnięty lub wypalony; znamię*13,18 także: policzy*13,18 także: sumę, ilość

14. I zobaczyłem - a oto Baranek stoi na górze Syjon, a z nim sto czterdzieści cztery tysiące tych, co mają napisane na swych czołach Imię jego Ojca. Mateusz 28,19; Dzieje Apostolskie 2,38; Jan 17,11 - 12; Izajasz 9,6 2 Usłyszałem też głos z Nieba, jak głos wie-lu wód oraz jak głos wielkiego grzmotu. Usłyszałem także głos grających na swych kita-rach *. 3 A śpiewają jak gdyby nową pieśń - wobec tronu, przed obliczem czterech istot

żywych i starszych. Nikt nie mógł się nauczyć tej pieśni, tylko sto czterdzieści cztery ty-siące wykupionych z ziemi. 4 Oni są tymi, którzy się nie skalali * wśród kobiet, są bowiem dziewicami. Ci idą za Barankiem, gdziekolwiek by szedł. Zostali oni wykupieni z ludzi jako pierwocina dla Boga i Baranka. 5 W ich ustach nie został znaleziony podstęp *; są niena-ganni przed tronem Boga.6 Ujrzałem także innego anioła lecącego przez środek nieba, który miał wieczną Ewange-lię, by ją ogłosić ludziom mieszkającym na ziemi; każdemu narodowi, plemieniu, językowi i ludowi. 7 Mówił on pośród wielkiego głosu: Ulęknijcie się Boga oraz oddajcie Mu chwałę, bowiem przyszła pora Jego oceny *; pokłońcie się Temu, co uczynił Niebo i ziemię, mo-rze i źródła wód.8 A za nim szedł inny anioł, mówiąc: Upadł *, upadł Babilon, wielka ojczyzna **, która na-poiła wszystkie narody z wina pożądania *** swojej prostytucji ****. 9 Zaś za nim szedł inny, trzeci anioł, mówiąc wielkim głosem: Jeśli ktoś się kłania bestii, jej wizerunkowi oraz bierze piętno na swoje czoło, albo na swoją rękę - 10 sam także będzie pił z wina gniewu Boga; niezmieszanego *, nalanego w kielich Jego zapalczywości **. Będzie też męczony w ogniu i siarce wobec świętych aniołów oraz wobec Baranka. 11 A dym ich męki idzie do góry na wieki wieków. Zatem ci, co się kłaniają bestii, jej wizerunkowi oraz TR biorą piętno jej imienia - nie mają odpoczynku dnia i nocy. 12 Tu jest wytrwałość świętych; tych, co strzegą przykazań Boga oraz wiary Jezusa.13 Usłyszałem również głos z Nieba, który mi mówił: Napisz: Szczęśliwi * od teraz martwi, umierający w Panu. Zaprawdę - mówi im Duch - by odpoczęli od swych trudów; bowiem ich uczynki idą wśród ** nich. 14 I zobaczyłem - a oto biały obłok; a ten, co siedział na obłoku, był podobny do Syna Człowieka; miał na swej głowie złoty wieniec chwały, a w swojej ręce ostry sierp. 15 I wy-szedł ze Świątyni inny anioł, wołając za pomocą wielkiego głosu do siedzącego na obło-ku: Poślij twój sierp i zeżnij, gdyż przyszła pora zżąć, ponieważ zostało wysuszone * żni-wo ziemi. 16 Zatem ten, co siedział na obłoku rzucił swój sierp na ziemię i ziemia została zżęta.17 A ze Świątyni w Niebie wyszedł inny anioł. On także miał ostry sierp. 18 Zaś od ołtarza wyszedł drugi anioł, który miał władzę nad ogniem. I zawołał wielkim głosem do tego, co miał ostry sierp, mówiąc: Poślij twój ostry sierp oraz zbierz winne grona winorośli ziemi, gdyż dojrzały kiście jej winogron. 19 Zatem anioł rzucił swój sierp na ziemię i zebrał wino-rośl ziemi oraz wrzucił do wielkiej kadzi * gniewu Boga. 20 A kadź została udeptana * na zewnątrz miasta, więc z kadzi wyszła krew aż do wędzideł koni z tysiąca sześciuset sta-dionów **.

*14,2 rodzaj liry*14,4 także: zepsuli, splamili, zdemoralizowali*14,5 także: chytrość, zdrada*14,7 także: próby, zasądzenia*14,8 także: przegrał, chybił, zginął (w języku greckim słowo - Babilon jest rodzaju żeńskiego)**14,8 także: miasto, kraj***14,8 także: skłonności, pragnienia; tchnienia; gniewu****14,8 także: bałwochwalstwa (duchowego cudzołóstwa)*14,10 także: czystego**14,10 także: uniesienia, gniewu, oburzenia*14,13 także: bogaci, błogosławieni**14,13 także: po, do*14,15 także: wyprażone*14,19 do wytłaczania winogron (tłoczni)*14,20 także: sponiewierana**14,20 miara długości; ok. 192 m.

15. Zobaczyłem też w Niebie wielki oraz wspaniały znak - siedmiu aniołów mających siedem wielkich i ostatecznych ciosów; gdyż przez nie dokona się gniew Boga. 2 Ujrzałem jakby szklane, zmieszane z ogniem morze oraz tych, co odnosili zwycięstwo z powodu bestii, z powodu jej wizerunku, z powodu jej piętna oraz z powodu liczby jej imie-nia. Stali oni nad szklanym morzem i mieli kitary Boga.3 I śpiewają pieśń Mojżesza - sługi Boga, i pieśń Baranka, mówiąc: Wielkie i wspaniałe * są Twoje dzieła, Panie Boże, Wszechwładco. Sprawiedliwe i godne zaufania ** są Twoje drogi, Królu świętych. 4 Któż by się nie bał, Panie, oraz nie wyniósł Twojego Imienia? Jako że jesteś Jedyny Święty. Przyjdą i będą się kłaniać przed Tobą wszystkie ludy, po-nieważ zostały ukazane * Twe wyroki **.5 I po tych wydarzeniach zobaczyłem - a oto w Niebie została otwarta Świątynia Przybyt-ku Świadectwa. 6 Zaś ze Świątyni wyszło siedmiu aniołów, mających siedem ciosów *, którzy się odziali czystą i lśniącą lnianą szatą, a wokół piersi opasali się złotymi pasami. 7

A jedna z czterech żywych istot dała siedmiu aniołom siedem złotych czasz, pełnych gniewu Boga żyjącego na wieki wieków. 8 Więc Świątynia została napełniona dymem z powodu chwały Boga oraz z powodu Jego mocy. Nikt też nie mógł wejść do Świątyni aż zostanie spełnionych siedem ciosów owych siedmiu aniołów.

*15,3 także: dziwne, osobliwe**15,3 także: prawdziwe, zgodne z prawdą, szczere*15,4 także: uczynione znanymi**15,4 także: zasady prawne, sprawiedliwe czyny*15,6 także: uderzeń, klęsk, plag

16. Usłyszałem też wielki głos ze Świątyni, który mówił siedmiu aniołom: Idźcie i wy-lewajcie na ziemię siedem czasz gniewu Boga.2 I odszedł pierwszy anioł oraz wylał swoją czaszę na ziemię. Więc na ludziach co mieli piętno bestii oraz kłaniali się jej wizerunkowi - pojawił się zły i złośliwy wrzód.3 A drugi anioł wylał swoją czaszę na morze. Więc pojawiła się krew jakby martwego i umarła w morzu każda żywa istota.4 A trzeci anioł wylał swoją czaszę na rzeki i źródła wód; więc pojawiła się krew. 5 I usły-szałem anioła wód, mówiącego: Sprawiedliwy jesteś Panie, Ty który jesteś i byłeś, Ten Święty, ponieważ osądziłeś te sprawy. 6 Dlatego, że wylali krew świętych i proroków - da-łeś im także wypić krew; są tego warci. 7 Usłyszałem także innego, co mówił od ołtarza: Zaprawdę Panie Boże, Wszechwładco, zgodne z prawdą * i sprawiedliwe są Twoje sądy **.8 Również czwarty anioł wylał swoją czaszę na słońce, i zostało mu dane trapić w ogniu ludzi gorącem. 9 Zatem ludzie zostali spaleni wielkim skwarem oraz bluźnili Imieniu Boga, który miał władzę nad tymi ciosami. Lecz nie odczuli skruchy, aby Mu oddać chwałę.10 A piąty anioł wylał swą czaszę na tron * bestii; więc jej królestwo stało się pogrążone w ciemnościach, a ludzie pogryźli swoje języki z bólu **. 11 Także bluźnili Bogu Nieba za ich kłopoty * i za ich wrzody, lecz nie doznali skruchy z powodu swych uczynków.12 A szósty anioł wylał swoją czaszę na wielką rzekę Eufrat. Zatem została wysuszona jej woda, by mogła zostać przygotowana droga władców * od wschodu słońca. 13 Ujrzałem też trzy nieczyste duchy, jakby żaby pochodzące z pyska smoka, z paszczy bestii i z ust fałszywego proroka. 14 Są to duchy demonów, które czynią cuda * i wychodzą do wład-ców ziemi oraz na cały zamieszkały świat **, by ich zgromadzić na bitwę *** wielkiego dnia Boga, Wszechwładcy. 15 Oto przychodzę jak złodziej. Bogaty ten, kto czuwa oraz strzeże swych szat, aby nie chodził nagi i by nie widziano jego bezwstydu *. 16 I zgroma-dził ich na miejsce, które po hebrajsku zwane jest Armageddon *.17 Także siódmy anioł wylał swoją czaszę na sferę powietrzną; a ze Świątyni, od tronu, wyszedł wielki głos, który mówił: Dokonało się *. 18 Zatem pojawiły się głosy, grzmoty i

błyskawice oraz stało się wielkie trzęsienie, jakiego nie było od kiedy ludzie są na ziemi; tak wielkie trzęsienie, tak wielkie. 19 I pojawiło się wielkie miasto o trzech częściach, a miasta narodów upadły. Zaś przed obliczem Boga został przypomniany wielki Babilon, aby mu dać kielich wina zapalczywości Jego gniewu. 20 Także każda wyspa uciekła, i nie zostały znalezione góry. 21 Spadł też z nieba na ludzi wielki grad, ważący mniej więcej ta-lent *; więc ludzie bluźnili Bogu z powodu uderzenia gradu, bo jego cios jest bardzo wiel-ki.

*16,7 także: nie sfałszowane, szczere, godne zaufania**16,7 także: oceny, procesy, oddzielenia*16,10 także: siedzibę wyroczni **16,10; *16,11 także: wysiłku, kłopotu, trudności*16,12 także: wodzów, królów*16,14 także: znaki, wróżby**16,14 gr. oikoumenee

***16,14 także: wojnę*16,15 także: nieprzyzwoitości*16,16 ew. Harmageddon*16,17 także: Stało się*16,21 ok. 21 kg.

17. Przyszedł też jeden z siedmiu aniołów, który miał siedem czasz oraz zaczął roz-mawiać ze mną, mówiąc: Chodź, pokażę ci sąd nad wielką prostytutką, co siedzi koło wielu wód. 2 Z którą obcowali * władcy ziemi; a ci, co zamieszkują ziemię zostali upici z wina jej bałwochwalstwa. 3 I w Duchu zabrał mnie na pustkowie. Więc ujrzałem kobietę siedzącą na szkarłatnej, pełnej imion bluźnierstwa bestii, która ma siedem głów i dziesięć rogów. 4 A kobieta była odziana purpurową oraz szkarłatną szatą - ozłoconą złotem, dro-gimi kamieniami i perłami. Miała też w swojej ręce złoty kielich pełen obrzydliwości i nie-czystości jej prostytucji *. 5 A na jej czole jest napisane imię: Tajemnica, wielki Babilon, matka prostytutek i obrzydliwości ziemi. 6 I ujrzałem tą kobietę pijaną od krwi świętych oraz od krwi świadków * Jezusa. A gdy ją zobaczyłem, zdziwiłem się wielkim zdumieniem. 7 Więc anioł mi powiedział: Dla-czego się zdziwiłeś? Powiem ci tajemnicę kobiety oraz niosącej ją bestii, co ma siedem głów i dziesięć rogów. 8 Bestia, którą ujrzałeś - była i nie jest, i ma wyjść do góry ze świa-ta podziemnego, oraz idzie na zgubę *. Zatem dziwią się ci, co mieszkają na ziemi; któ-rych imiona nie są zapisane od założenia świata w Zwoju Życia, widząc bestię - że była, a nie jest; chociaż istnieje. 9 Tu potrzebny jest rozum, co ma mądrość. Siedem głów są siedmioma górami, gdzie siedzi na nich kobieta. 10 Jest * także siedmiu władców ** - pię-ciu upadło, jeden jest, inny jeszcze nie przyszedł; a kiedy przyjdzie, jest konieczne by TR

trochę pozostał. 11 Zaś bestia, która była, a nie jest - ten jest ósmy, i jest spośród sied-miu, zatem idzie na zatracenie. 12 A dziesięć rogów, które zobaczyłeś, są dziesięcioma władcami, którzy jeszcze nie wzięli panowania; ale jako królowie, razem z bestią otrzyma-ją władzę na jedną godzinę. 13 Ci mają jedną myśl *. A ich urząd oraz potęgę dadzą be-stii. 14 Będą oni walczyć z Barankiem, lecz Baranek ich zwycięży, gdyż jest Panem pa-nów i Królem królów. A ci z niego, są powołani *, wybrani oraz wierni **.15 Także mi mówi: Wody, które ujrzałeś, gdzie rozsiadła się prostytutka, są ludami, tłu-mami, narodami i językami. 16 A dziesięć rogów, które widziałeś na bestii - ci znienawidzą prostytutkę, uczynią ją nagą, spustoszoną *, pożrą jej cielesne natury oraz spalą ją w ogniu. 17 Bowiem Bóg dał im do serc, by uczynili Jego postanowienie. Uczynili to jedno-myślnie oraz dali ich władzę bestii, aż zostaną spełnione słowa Boga. 18 A kobieta, którą ujrzałeś jest wielkim * miastem **, które ma panowanie nad władcami ziemi.

*17,2 także: oddawali się bałwochwalstwom (cudzołóstwom duchowym)

*17,4 także: bałwochwalstwa*17,6 także: męczenników*17,8 także: zagładę, potępienie, zatracenie*17,10 w manuskryptach liczba mnoga**17,10 także: królów, wodzów, panów*17,13 także: wolę, skłonność, zdanie, zamiar, cel*17,14 także: zawezwani, zaproszeni, mile widziani**17,14 także: mający wiarę, godni zaufania*17,16 także: zniszczoną, ogołoconą*17,18 także: potężnym, gwałtownym, zuchwałym**17,18 także: zamkiem, krajem

18. Po tych rzeczach zobaczyłem innego, zstępującego z Nieba anioła, który miał wielką moc, zatem od jego wspaniałości została oświetlona ziemia. 2 Zawołał też za po-mocą potężnego oraz wielkiego głosu, mówiąc: Upadł, upadł wielki Babilon * i stał się mieszkaniem demonów; więzieniem wszelkiego nieczystego ducha; więzieniem wszelkie-go ptaka - nieczystego i będącego znienawidzonym. 3 Bo z wina jej pożądania * cudzołó-stwa ** wypiły wszystkie narody; z nią scudzołożyli władcy ziemi, a kupcy ziemi wzboga-cili się z potęgi jej wyuzdania ***.4 Usłyszałem i inny głos z Nieba, który mówił: Wyjdźcie z niej *, ludu mój, abyście nie byli uczestnikami jej win ** i abyście nie wzięli z jej ciosów. 5 Gdyż jej winy zostały spojone * aż do Nieba, a Bóg przypomniał jej czyny niesprawiedliwości. 6 Oddajcie jej - jak i ona oddała; więc powtórzcie podwójnie według jej czynów. W kielichu, który zmieszała *, na-lejcie * jej podwójnie. 7 Jak wiele wynosiła samą siebie i była rozwydrzona * - tak dajcie jej wiele udręki oraz smutku. Ponieważ mówi w swoim sercu: Siedzę jako królowa, wdową nie jestem, a smutku nie zobaczę. 8 Dlatego w jednym dniu nadejdą jej nieszczęścia - śmierć, smutek, głód, i zostanie spalona w ogniu; bowiem mocny jest Pan Bóg, który ją osądził.9 Będą też nad nią płakać oraz uderzą się w pierś władcy ziemi; ci, co z nią szaleli i upra-wiali prostytucję, gdy zobaczą dym jej pożogi. 10 Będą stać z daleka z powodu strachu przed jej udręką, oraz mówić: Biada, biada ci wielka ojczyzno * - Babilonie - ojczyzno po-tężna, gdyż w jedną godzinę przyszedł twój sąd **.11 Płaczą też nad nią i boleją kupcy ziemi, bo nikt już nie kupuje ich towaru * - 12 ładunku złota, srebra, drogiego kamienia, pereł, bisioru *, purpury, jedwabiu, szkarłatu, wszelkie-go drzewa cytrusowego **, wszelkiego sprzętu z kości słoniowej, wszelkiego sprzętu z najkosztowniejszego drzewa, miedzi, stali oraz marmuru. 13 A nadto cynamonu, wonno-ści, pachnideł, kadzidła, wina, oliwy, wyborowej mąki pszennej, zboża, bydła, owiec, koni i powozów, ciał oraz dusz ludzi. 14 Odeszły od ciebie owoce pożądania twej duszy, oraz odeszło wszystko tłuste * i wspaniałe; zatem więcej ich już nie znajdziesz. 15 Ci, którzy nimi handlowali oraz wzbogacili się z jej powodu, będą stali z daleka ze strachu przed jej udręką, płacząc, smucąc się, 16 oraz mówiąc: Biada, biada wielkiemu miastu *, odziane-mu bisiorem, purpurą i szkarłatem; wyzłoconemu złotem, drogim kamieniem oraz perła-mi; ponieważ w jednej godzinie zostało zniszczone tak wielkie bogactwo. 17 A każdy ster-nik i cały tłum na okrętach - marynarze i którzykolwiek pracują na morzu - stanęli z dale-ka, 18 oraz widząc dym jego pożaru, krzyczeli, mówiąc: Które miasto jest podobne do tego wielkiego miasta? 19 I rzucili proch na swoje głowy oraz krzyczeli - płacząc, smucąc się i mówiąc: Biada, biada wielkiej ojczyźnie *, w której - dzięki jej bogactwom - stali się zamożni wszyscy, co mają statki na morzu; ponieważ w jednej godzinie została spusto-szona. 20 Niech będzie nad nią rozradowane Niebo, oraz święci, apostołowie i prorocy, gdyż Bóg oddzielił was od niej sądem *.21 Także jeden anioł podniósł potężny kamień, wielki jak młyński, oraz rzucił go do morza, mówiąc: W ten sposób, nagłym pędem będzie rzucona wielka ojczyzna - Babilon, i nie zostanie już znaleziona. 22 Nie będzie już słyszany w tobie głos grających na kitarach,

śpiewaków, flecistów i trębaczy; nie zostanie już w tobie znaleziony żaden artysta wszel-kiego rzemiosła i nie będzie już w tobie usłyszany łoskot młyna. 23 Nie ukaże się w tobie już światło świecy i nie zostanie już w tobie usłyszany głos pana młodego, i panny młodej *. Ponieważ twoi handlarze byli wielkimi panami ** ziemi, jako że twoimi czarami zostały zwiedzione wszystkie narody. 24 W tobie także została znaleziona krew proroków i świę-tych oraz wszystkich zabitych na ziemi.

*18,2 w języku greckim słowo rodzaju żeńskiego, podobnie jak prostytutka; czyli dokładnie: Upadła Babilon*18,3 także: tchnienia**18,3 także: bałwochwalstwa (cudzołóstwa duchowego)***18,3 także: rozpusty, zuchwałości*18,4 także: oddalcie się od niej**18,4 także: grzechów*18,5 także: doszły jedne za drugimi*18,6 to samo greckie słowo*18,7 także: szalała, swawoliła*18,10 także: miasto (w języku greckim słowo rodzaju żeńskiego)**18,10 także: oddzielenie, ocena; zasądzenie*18,11 także: ładunku okrętowego*18,12 cienkiego, lnianego płótna**18,12 gatunku tui*18,14 także: błyszczące; świetne*18,16 także: ojczyźnie (w języku greckim słowo rodzaju żeńskiego)*18,19 także: miastu j.w*18,20 także: wyrokiem, potępieniem*18,23 także: oblubieńca i oblubienicy**18,23 także: dygnitarzami, magnatami

19. Po tych rzeczach usłyszałem w Niebie jakby wielki głos licznego tłumu, który mó-wił: Alleluja *; wyzwolenie **, chwała, cześć i moc naszego Pana Boga, 2 gdyż prawdziwe i sprawiedliwe są Jego sądy! Ponieważ potępił wielką prostytutkę, która usidlała * ziemię swym bałwochwalstwem ** oraz pomścił krew swoich sług z jej ręki. 3 A potem powie-dzieli: Alleluja; więc jej dym wznosi się do góry na wieki wieków! 4 Zatem upadło dwu-dziestu czterech starszych oraz cztery żywe istoty i pokłonili się Bogu, co siedzi na tro-nie, mówiąc: Amen, Alleluja!5 Wyszedł też głos od tronu, który mówił: Chwalcie * naszego Boga wszyscy Jego słudzy i ci, co Go poważacie **, mało znaczący i wielcy! 6 Usłyszałem także głos jakby licznego tłumu i jakby głos wielu wód, i jakby głos mocnych grzmotów, mówiących: Alleluja; gdyż został Królem - Pan, Bóg Wszechwładca! 7 Weselmy się i radujmy oraz oddajmy Mu chwałę, bo przyszły zaślubiny * Baranka, i przygotowała się jego żona. 8 Więc zostało jej dane, by odziała się czystym, błyszczącym bisiorem *; gdyż bisior jest czynami sprawie-dliwości świętych.9 I mi mówi: Napisz: Szczęśliwi, którzy są zaproszeni * na główny posiłek wesela Baran-ka. Mówi mi także: Te słowa Boga są prawdziwe. 10 Zatem przypadłem do jego nóg, aby mu się pokłonić; ale mi mówi: Nie zwracaj uwagi. Jestem twoim współsługą i twoich bra-ci; tych, co mają świadectwo Jezusa. Pokłoń się Bogu; bowiem świadectwem Jezusa jest Duch proroctwa *.11 Ujrzałem także otwarte Niebo - i oto biały koń; a Ten, co na nim siedział zwany jest Wiernym i Godnym Zaufania; sądzi oraz walczy w sprawiedliwości. 12 A Jego oczy jak płomień ognia, a na Jego głowie liczne diademy. Ma także napisane Imię, którego nikt nie zna *, tylko On sam. 13 I jest odziany płaszczem zanurzonym we krwi, zaś Jego Imię na-zwane jest Słowo Boga. Jan 1,14 14 A na białych koniach towarzyszyły mu zastępy, które są w Niebie, odziane białym, czystym bisiorem. 15 Zaś z jego ust wychodzi ostry miecz,

żeby uderzył * nim narody. I sam będzie je pasł ** za pomocą żelaznej laski; on także depcze tłocznię wina zapalczywości gniewu Boga, Wszechwładcy. Psalm 2,9 16 A na płaszczu oraz na jego biodrze ma napisane jego Imię: Król królów i Pan panów.17 Ujrzałem także jednego anioła, stojącego przy słońcu, i krzyknął za pomocą wielkiego głosu, mówiąc wszystkim ptakom, co latały przez środek nieboskłonu: Chodźcie, razem się zgromadźcie na wielki posiłek Boga, 18 byście zjedli cielesne natury władców, ciele-sne natury tysiączników, cielesne natury silnych, cielesne natury koni oraz tych, co na nich siedzą, cielesne natury wszystkich wolnych, lecz także niewolników, małych i wiel-kich. 19 Ujrzałem także bestię, władców ziemi oraz zgromadzone ich wojska, by stoczyć bitwę z Tym, który siedzi na koniu i pośród jego zastępu. 20 Więc została ujęta bestia, a z nią fałszywy prorok, co wobec niej czynił cuda; przez które zwiódł tych, co przyjęli piętno bestii oraz kłaniają się jej obrazowi. Ci dwoje żyjąc * - zostali wrzuceni do jeziora ognia, palącego się za pomocą siarki. 21 Zaś pozostali zostali zabici przez miecz siedzącego na koniu, który wyszedł z Jego ust. A z ich cielesnych natur zostały nasycone wszystkie pta-ki.

*19,1 ew. Halleluja; z hebr. Chwała WIEKUISTEMU!**19,1 także: ocalenie, ratunek, zbawienie*19,2 także: gubiła, gwałciła; demoralizowała, skaziła**19,2 także: prostytucją*19,5 także: wielbijcie**19,5 także: boicie się*19,7 także: wesele; małżeństwo*19,8 cienki, biały materiał lniany*19,9 także: wezwani*19,10 także: daru wyjaśniania*19,12 także: widzi, dostrzega*19,15 także: ugodził; zabił**19,15 także: żywił, prowadził, kierował*19,20 czas teraźniejszy, niedokonany

20. Ujrzałem także anioła, który zstępował z Nieba, a w swej ręce miał klucz do pod-ziemnego świata oraz potężne więzy *. 2 I uchwycił smoka, starodawnego * węża, którym jest ten oszczerczy i szatan oraz związał go na tysiąc lat. 3 Potem wrzucił go do świata podziemnego, oraz zamknął i zapieczętował powyżej niego, by już nie zwodził narodów, aż zostanie wypełnione tysiąc lat. Po tych latach ma zostać rozwiązany na krótki okres.4 Ujrzałem też trony oraz zasiedli na nich, i został im dany sąd. Zobaczyłem także dusze * ściętych toporem z powodu ** świadectwa Jezusa oraz z powodu ** Słowa Boga, i tych, co nie pokłonili się bestii, ani jej wizerunkowi oraz nie przyjęli piętna na czoło i na ich rękę - więc przeżyli oraz zapanowali z Chrystusem tysiąc lat. 5 Zaś pozostali z umarłych nie odżyli, aż zostanie skończone tysiąc lat. To jest najwyższe * wzniesienie **. 6 Bogaty i święty, kto ma udział w najwyższym wzniesieniu; nad nimi druga śmierć nie ma władzy; ale będą kapłanami Boga i Chrystusa oraz będą władać z Jego pomocą przez tysiąc lat.7 A kiedy zostanie dokonane tysiąc lat, szatan zostanie uwolniony ze swojego więzienia. 8

I wyjdzie by zwieść * narody na czterech rogach ziemi, Goga oraz Magoga, oraz zgroma-dzić ich na bitwę; a ich liczba jak piasek morza. 9 Więc wyrośli na powierzchni ziemi i okrążyli zastęp świętych oraz umiłowane miasto *. A od Boga zszedł ogień z Nieba i ich pochłonął. 10 Zaś ten oszczerczy *, który ich zwodzi, został wrzucony do jeziora ognia i siarki, gdzie jest także bestia oraz fałszywy prorok; i będą tarci o kamień probierczy ** czasu i nocy na wieki wieków.11 Ujrzałem także wielki, jasny tron oraz Tego, co na nim siedział, od oblicza Którego uciekła ziemia i niebo *, i nie zostało znalezione dla nich miejsce. 12 Ujrzałem też umar-łych, wielkich i małych, stojących wobec Boga, a zwoje zostały otwarte. Został także

otwarty inny zwój - to jest Zwój Życia; a umarli zostali osądzeni * według ich uczynków, które są zapisane w zwojach. 13 Więc morze wydało w nim umarłych, także śmierć i Kra-ina Umarłych przekazały umarłych, którzy są w nich, oraz zostali osądzeni *, każdy we-dług swoich uczynków. 14 A śmierć i podziemny świat * zostały wrzucone do jeziora ognia. To jest druga śmierć. 15 Zatem jeśli ktoś nie został znaleziony jako zapisany w Zwoju Życia, został wrzucony do jeziora ognia.

*20,1 także: łańcuchy*20,2 także: pierwotnego*20,4 także: istoty, osoby**20,4 także: dla*20,5 także: pierwotne, pierwsze**20,5 także: powstanie, zbudzenie się, wskrzeszenie*20,8 także: wprowadzić w błąd, na manowce*20,9 także: kraj*20,10 chodzi o szatana**20,10 także: (stąd) badani; męczeni*20,11 ew. Niebo (jako niebiosa)*20,12; *20,13 także: skazani, potępieni*20,14 także: piekło

21. Ujrzałem też nowe niebo i nową ziemię; bowiem pierwsze niebo i pierwsza ziemia przeminęły, i morze już nie istnieje. 2 A ja, Jan, zobaczyłem święte miasto - nową Jerozo-limę, schodzącą z Nieba, od Boga; przygotowaną jak przystrojona * dla swego męża sy-nowa **. 3 Usłyszałem też wielki głos z Nieba, który mówił: Oto przybytek Boga wśród lu-dzi; i będzie mieszkał pośród nich, a oni będą Jego plemionami; sam Bóg, ich Bóg bę-dzie wśród nich. Mateusz 1,23 4 Bóg też usunie wszelką łzę z ich oczu i śmierci już nie będzie, ani smutku, ani krzyku, ani bólu więcej nie będzie; bowiem pierwsze rzeczy ode-szły *. Jan 1,1 - 4 5 Także Ten, co siedział na tronie, powiedział: Oto wszystko czynię nowe. Mówi też: Zapisz, bo te słowa są godne zaufania i zgodne z prawdą. 6 I mi powie-dział: Dokonało się. Ja jestem Alfa i Omega, początek i spełnienie *. Ja dam darmo ze źródła wody życia temu, co pragnie.7 Ten, kto zwycięża odziedziczy wszystko, i będę dla niego Bogiem, a on będzie dla mnie dzieckiem *. 8 Zaś dla tchórzliwych, niewierzących *, wywołujących wstręt, morderców, rozpustników, czarowników, bałwochwalców i wszelkich kłamców jest ich udział w jezio-rze płonącym ogniem i siarką; to jest druga śmierć.9 Przyszedł też jeden z siedmiu aniołów, który miał siedem czasz, napełnionych siedmio-ma, ostatnimi ciosami oraz ze mną rozmawiał, mówiąc: Chodź, pokażę ci oblubienicę, żonę Baranka. 10 I zaniósł mnie w Duchu na wielką, wysoką górę oraz pokazał mi wielkie, święte miasto * - Jerozolimę, schodzącą z Nieba, od Boga, 11 oraz mającą chwałę Boga. Jej blask podobny jest do blasku najdroższego kamienia, jakby kamienia jaspisu, jasnego * jak kryształ. 12 Lecz miała też wielki, wysoki mur oraz miała dwanaście bram, a na bra-mach dwunastu aniołów i napisane imiona, które są imionami dwunastu plemion synów Israela. 13 Od wschodu trzy bramy, od północy trzy bramy, od południa trzy bramy i od zachodu trzy bramy. 14 A mur miasta miał dwanaście podwalin, a na nich dwanaście imion dwunastu apostołów Baranka. Hebrajczyków 11,1015 A ten, co ze mną mówił, miał złoty pręt mierniczy, by zmierzyć miasto, jego bramy i jego mur. 16 Miasto leży w kwadracie, więc jego długość jest taka jak szerokość. I zmie-rzył miasto prętem mierniczym na dwanaście tysięcy stadionów *; jego długość, szero-kość i wysokość jest równa. 17 Zmierzył też jego mur, co liczył sto czterdzieści cztery łok-cie * miary człowieka, która jest miarą anioła. 18 A podstawą * jego muru był jaspis, zaś miasto było czystym złotem, podobnym do czystego szkła. 19 Fundamenty muru miasta są ozdobione wszelkim drogim kamieniem. Pierwsza podwalina to jaspis, druga - szafir,

trzecia - chalcedon, czwarta - szmaragd, 20 piąta - sardonyks, szósta - sardyn, siódma - chryzolit, ósma - beryl, dziewiąta - topaz, dziesiąta - chryzopras, jedenasta - hiacynt, dwunasta - ametyst. 21 A dwanaście bram było dwunastoma perłami; każda z bram była oddzielnie z jednej perły. A ulica miasta była czystym złotem - jak gdyby przeźroczyste szkło.22 Lecz świątyni w nim nie ujrzałem, bowiem Pan Bóg, Wszechwładca jest jego Świąty-nią, i Baranek. 23 Miasto nie ma także potrzeby słońca, ani księżyca, aby mu świeciły, bo oświetliła je chwała Boga, a jego lampą jest Baranek. 24 Zatem zbawione ludy będą się przechadzały * w jego świetle, a przywódcy ziemi wniosą do niego swoją chwałę i god-ność. 25 Również jego bramy nie zostaną zamknięte za dnia (bo nocy tam nie będzie). 26

Zatem wniosą do niego chwałę, a także godność ludów. 27 I nie wejdzie do niego żadne skalane *, wywołujące odrazę ** i kłamstwo, tylko zapisani w Zwoju Życia Baranka.

*21,2 także: uporządkowana**21,2 także: oblubienica*21,4 także: wróciły*21,6 także: koniec; wynik, skutek*21,7 także: synem*21,8 także: nie budzących zaufania, niewiernych, zdradliwych*21,10 w grece rzeczownik rodzaju żeńskiego*21,11 także: przeźroczystego*21,16 miara długości, ok.192 m.*21,17 miara długości, ok. 45 cm.*21,18 także: strukturą*21,24 także: żyły*21,27 także: nieczyste**21,27 także: czyniące obrzydliwość

22. Pokazał mi też czystą, lśniącą jak kryształ rzekę Wody Życia, która wychodziła z tronu Boga i Baranka. 2 W środku jego ulicy, z obu stron rzeki * było Drzewo Życia spra-wiające dwanaście owoców oraz na każdy miesiąc wydające swój owoc. A liście drzewa służą do pielęgnacji ludów. 3 Nie będzie też więcej żadnej klątwy; będzie w nim tron Boga i Baranka, a Jego słudzy będą Mu służyć. 4 Będą też widzieć Jego twarz, a Jego Imię zo-stanie wypisane na * ich czołach. 5 Nocy też tam nie będzie, więc nie mają potrzeby światła lampki i światła słońca, gdyż Pan Bóg będzie im dawał światło, i będą panowali na wieki wieków.6 I mi powiedział: Te słowa są prawdziwe i godne zaufania. A Pan, Bóg świętych proro-ków posłał swojego anioła, aby pokazał swoim sługom, co ma się szybko stać. 7 Oto szybko przychodzę. Bogaty, kto strzeże * słów proroctwa tego zwoju **.8 A ja, Jan, byłem tym, co słuchał i patrzał na te rzeczy. A kiedy usłyszałem i zobaczyłem, padłem by się pokłonić przed nogami anioła, który mi to pokazywał. 9 Więc mi mówi: Nie zwracaj uwagi. Jestem twoim współsługą, twoich braci proroków oraz tych, co strzegą słów tego zwoju; pokłoń się Bogu. 10 Mówi mi także: Nie zamykaj pieczęcią słów proroc-twa tego zwoju; bowiem czas jest bliski. 11 Kto czyni niesprawiedliwość * - niech jeszcze uczyni niesprawiedliwość, a kto skalany ** - niech się jeszcze skala; także sprawiedliwy - niech już będzie uważany za sprawiedliwego, a poświęcony Bogu *** - niech jeszcze zo-stanie uświęcony ****.12 Oto przychodzę szybko, a moja zapłata jest ze mną, aby oddać każdemu, podobnie do tego, jaki będzie jego czyn. 13 Ja jestem Alfa i Omega, początek * i koniec **, pierwszy i ostateczny.14 Bogaci ci, co czynią jego polecenia *, by ich siła była dzięki Drzewu Życia i by bramami weszli do miasta. I Mojżesza 2,16 - 17; Jan 13,34; Marek 16,15 - 16; Dzieje 16,31 - 34 15

Na zewnątrz będą stróże * oraz czarownicy, nierządnicy, mordercy, bałwochwalcy i każ-dy kochający, i czyniący kłamstwo **.16 Ja, Jezus, posłałem mojego anioła, aby wam to zaświadczyć w zgromadzeniach wy-branych. Ja jestem korzeń * i ród Dawida, lśniąca gwiazda ** poranna. 17 A Duch i oblu-bienica mówią: Przychodź! I kto słyszy, niech powie: Przychodź! A kto pragnie - niech przychodzi; a kto chce - niech darmo weźmie Wodę Życia.18 Zaś zaświadczam każdemu, kto słucha słów proroctwa tego zwoju: Jeśli ktoś doda do tego - Bóg doda na niego ciosów opisanych w tym zwoju. 19 A jeśli ktoś ujmie ze słów proroctwa tego zwoju - Bóg ujmie jego część * ze ** Zwoju Życia i ze świętego miasta; tych, co są opisane w tym zwoju.20 Tak mówi Ten, który to świadczy: Zaiste, szybko przychodzę. Amen. Przychodź Panie Jezusie.21 Łaska naszego Pana Jezusa Chrystusa wśród was wszystkich. Amen.

*22,2 dosłownie: stąd i stamtąd*22,4 także: przy*22,7 także: śledzi, dochowuje, przestrzega**22,7 także: księgi*22,11 także: jest krzywdzącym, szkodzącym, czyniącym źle; będący występnym**22,11 także: brudny***22,11 także: święty, oddzielony****22,11 także: odłączony, oczyszczony *22,13 także: pierwsza zasada**22,13 także: wynik, spełnienie*22,14 także: przykazania*22,15 także: psy**22,15 także: fałszywą wiedzę lub naukę*22,16 także: pień, szczep, źródło**22,16 w języku greckim słowo rodzaju męskiego*22,19 także: los, udział**22,19 także: z dala od, od

NOWE PRZYMIERZE Z ISRAELEM - cloud … · Izajasza *, mówiącego: 15 Ziemia Zabulona i ziemia...

Documents

Transcript of NOWE PRZYMIERZE Z ISRAELEM - cloud … · Izajasza *, mówiącego: 15 Ziemia Zabulona i ziemia...