CZY REMISJA JEST MOŻLIWA?

KOŚCI I STAWY

doc. dr hab. Piotr Głuszko: Postęp wiedzyw zakresie biologii molekularnej, immunologii, genetyki,

biochemii pozwolił lepiej zrozumieć zaburzeniai reumatyczne procesy zapalne.

fOt: istOckPHOtO.cOM

NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ

Croma Synocrom Baner.indd 1 18-03-10 12:11:42

ReumatologiaNowe terapie dla reumatyków

OsteoporozaCzy wszyscy jesteśmy na nią skazani?

do zdRowYcH KoŚci i STAwÓwdo zdRowYcH

4KRoKi

Nr 4/Marzec 2010

PRoF. dR HAB. Med.wiToLd TŁUSTocHowiczPacjent nie powinien się godzić na ból i cierpienie, wywołany przez choroby stawów.

2 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ

WYZWANIA

Choroba reumatyczna niejedno ma imię

Olfen-media-planet-252x104-03-10.indd 1 2010-03-18 10:28:06

Nie ma jednej choroby, którą nazywa się „reumatyzmem”. Jest za to wielka grupa schorzeń heterogennych, o różnych mechanizmach i patogenezie, którymi zajmuje się reumatologia.

Na choroby reuma-tyczne, nieurazowe i w większości prze-wlekłe choroby na-rządu ruchu cierpią miliony ludzi w róż-nych grupach wie-

kowych. Małe dzieci i osoby w okre-sie największej aktywności zawo-dowej i społecznej dotykają głów-nie choroby o charakterze zapalnym i układowym, a więc wielonarządo-wym. Najczęstszą chorobą stawów jest choroba zwyrodnieniowa, którą stwierdzić można u większości lu-dzi po 60 roku życia. Nieco inny pro-blem stanowi osteoporoza, choroba kości zwiększająca ryzyko złamań. To choroba co czwartej kobiety po menopauzie, ale mężczyźni także na nią cierpią. Niektóre jej odmiany do-tykają ludzi młodych i dzieci.

Reumatologia – wymiar społeczny

1 Choroby reumatyczne to ogrom-ny problem społeczny, ponie-

waż w większości przypadków pro-

wadzą do trwałego uszkodzenia na-rządu ruchu, czasem ciężkiego kalec-twa uniemożliwiającego samodziel-ne życie, wykonywanie pracy zawo-dowej, czy innych form aktywności. Nie ma jednej choroby, którą nazywa się „reumatyzmem”, jest za to wielka grupa heterogennych, o różnych mechanizmach i patogenezie jedno-stek i zespołów chorobowych, który-mi zajmuje się dziedzina medycyny zwana reumatologią.

nie tylko stawy i kości

2 Wspólną cechą tych wszystkich reumatycznych chorób jest cier-

pienie, jest ból, trwający często la-tami oraz postępująca niesprawność. W powszechnym rozumieniu są to choroby układu ruchu i tak jest w is-tocie, ale wiele z nich np. reumato-idalne zapalenie stawów, młodzień-cze zapalenia stawów, toczeń ukła-dowy i inne choroby zapalne tkanki łącznej prowadzą do uszkodzeń narzą-dów wewnętrznych, mózgu, oczu. Mogą prowadzić do stanów zagraża-jących życiu. Nie jest wiec prawdą,

że na „reumatyzm” się nie umiera. Niestety nasi chorzy żyją krócej i cierpią więcej niż inni.

nadzieje rosną

3 Ostatnia dekada wieku XX. i pierwsza XXI. przyniosły

ogromny postęp wiedzy w zakresie biologii molekularnej, immuno-logii, genetyki, biochemii. Dzięki te-mu poznaliśmy i zrozumieliśmy znacznie lepiej zaburzenia i reuma-tyczne procesy zapalne, nauczyliśmy się, jak w te patologiczne mechani-zmy skutecznie ingerować i je prze-rywać. Powstały nowe grupy leków, produktów inżynierii genetycznej i najnowszej biotechnologii. Z tego względu większość tych chorób po-zostaje nadal nieuleczalna. Potrafi my jednak te choroby powstrzymywać, wyciszać, zmniejszać ból, doprowa-dzać do długotrwałych remisji. Postęp w chirurgii ortopedycznej i rosnące znaczenie rehabilitacji przywracają sprawność i ruch, a postęp nauki rodzi nadzieję na życie naszych pa-cjentów w poczuciu pełni zdrowia.

„Wprowadzenieleków biologicznychdo terapii chorób reu-matycznych stanowiwielki postęp XXIwieku.”

POLecaMy

dr med. ewa Stanisław-ska-BiernatPrezes Polskiej FundacjiReumatologiiSTRONA 10

„Postęp wiedzypozwolił lepiejzrozumieć zabu-rzenia i reuma-tyczne procesyzapalne.”

4 EDYCJA – MARZEC 2010

Bussines developer: Beata Kaczmarek

Redakcja:anna Jarosz

Project Manager: aleksandra GrabarczykTel.: +48 22 412 01 93e-mail: aleksandra.grabarczyk@mediaplanet.com

dystrybuowane z: Rzeczpospolitadruk: Presspublica Sp. z o.onakład: 115 000 egzemplarzy

Skład: Graphics & Design studio, Michał ziółkowski, www.gdstudio.pl

Kontakt z Mediaplanet: Fax: +48 22 401 75 30e-mail: info.pl@mediaplanet.com

Mediaplanet jest wiodącym domem wydawniczym na rynku europejskim. Specjalizujemy się w tworzeniu wysokiej jakości publikacji tematycznych w prasie codziennej, online oraz broadcast. Mediaplanet nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam.

Patron publikacji:

zapalne.”

doc. dr hab. Piotr Głuszko, Kierownik Kliniki Reumatologii Instytutu Reumatologii w Warszawie.

4 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ

Bez rehabilitacji nie ma dobrych wyników

Ćwicz RozwAŻnieKażdy trening, który rozpo-czynasz po przerwie, powi-nien nadzorować instruktor.

Niektórzy z nas zasmakują jeszcze bia-łego szaleństwa, a inni doczekawszyciepłych dni wskoczą na rower, aby nadrobić zaległości w aktywnościfizycznej. W obu przypadkach nanieprzygotowanych do uprawianiasportu, będą czyhać urazy i kontuzje.

W przypadku sportów zimowych najczęściej dochodzi do urazów sta-wów kolanowych. Do skręcenia ko-lana może dojść nie tylko z powodu niedostatecznych umiejętności, ale także wtedy, gdy zawiedzie sprzęt lub zastałe mięśnie i ścięgna nie będą do-statecznie rozciągnięte – stąd potrze-ba wcześniejszego treningu. Podob-nych obrażeń możemy doznać także w czasie jazdy na rowerze, czy gry w piłkę nożną. Intensywne zabawy sportowe na nierównej powierzch-ni, np. na trawie często prowadzą do urazów stawów skokowych, a upadki stawów barkowych.

Kolana cierpią najczęściejNajczęściej dochodzi do urazu skręt-nego, czyli sytuacji, kiedy końce sta-wu (kość piszczelowa i udowa) prze-

suną się względem siebie i ustawią w niefi zjologicznej pozycji. Wówczas uszkodzeniu ulega łąkotka stawowa, więzadło krzyżowe oraz chrząstka stawowa. Łąkotka zwykle pęka, co objawia się bólem, który nasila się

przy prostowaniu i zginaniu kola-na. W czasie wypadku urazowi naj-częściej ulegają więzadła krzyżowe przednie i tylne oraz poboczne. Taki uraz wymaga operacji. Przy uszko-dzeniu chrząstki stawowej jedną

z metod leczenia jest wykonanie maleńkich otworków (mikrozłama-nia) w kości pozbawionej chrząstki. Z otworków wylewa się krew i two-rzy bliznę, która z czasem zmienia się w chrząstkę włóknistą, ona – do pewnego stopnia – zastępuje natu-ralną chrząstkę.

nieodłączna część leczeniaWspółczesna medycyna dysponu-je wieloma technikami operacyjny-mi, które pozwalają odtworzyć znisz-czone stawy i kości. Ale żadna, nawet najnowocześniejsza operacja nie za-stąpi rehabilitacji, która jest integral-nym elementem procesu terapeu-tycznego. Sama operacja nie wystar-czy, aby przywrócić pełną sprawność uszkodzonemu stawowi, czy więza-dłu. Odtworzone chirurgicznie tkanki muszą być odpowiednio wyćwiczone, aby podjąć na nowo właściwe sobie funkcje. Dlatego też lekarze coraz rza-dziej stosują gipsy – unieruchomioną w gipsie kończyną nie można wyko-nywać ćwiczeń, a większość specjali-stów uważa, że właściwie prowadzona i możliwie wcześnie rozpoczęta reha-bilitacja o 50 proc. zwiększa szanse na skuteczność całego leczenia. Nawet dobrze przeprowadzona operacja pój-dzie na marne, jeżeli po zabiegu pa-cjent nie będzie ćwiczył.

Tylko połączenie nowoczesnej chi-rurgii ortopedycznej z odpowiednią rehabilitacją daje szanse na powrót do aktywności fi zycznej i uprawia-nia sportu.

„Rehabilitacja aż o 50 proc. zwięk-sza szanse na po-wodzenie leczenia ortopedycznego.”dr n. med. Konrad Słynarskispecjalista ortopedii i traumatologii, Centrum Medycyny Sportowej w Warszawie.

Pytanie:■■ Czy poważniej-szy wysiłek fi zyczny – na przy-kład wyjazd na narty – powinien być poprzedzony odpowiednim przygotowaniem fi zycznym?

odpowiedź: ■■ Oczywiście, w szczególności, gdy długo nie trenowaliśmy. To pozwoli uniknąć bolesnych kontuzji i urazów.

czy wiesz, że...

fakty

Urazy sportowe coraz czę-■■ściej przypominają urazy, do których dochodzi w wypad-kach komunikacyjnych. często oprócz uszkodzenia kończyny dochodzi także do urazów wielo-narządowych.

Jeżeli nie ćwiczysz regular-■■nie, zaczynaj trening stopniowo. za jednorazowy, nieprzemyślany wysiłek fi zyczny, który nadwerę-ży mięśnie i stawy, zapłacisz nie tylko bólem, ale także wysiękami w stawach.

Jeżeli doznamy urazu, zawsze ■■powinniśmy skonsultować się

z lekarzem. Niegroźna z pozo-ru kontuzja może przybrać prze-wlekłą formę, której skutki bę-dziemy odczuwali przez wiele miesięcy. Bez leczenia i rehabili-tacji możemy zafundować sobie nawet trwałą niesprawność.

W przypadku wystąpienia ■■urazu należy skonsultować się ze specjalistą w dziedzinie me-dycyny sportowej – pamiętajmy, że gips założony przez ortopedę ma za zadanie jedynie uniemoż-liwić pogłębienie się urazu – wła-ściwe leczenie można rozpocząć dopiero po zdjęciu gipsu.

INSPIRACJE

Każdy dodatkowy kilogram niepo-trzebnie obciąża stawy, powoduje nie tylko osłabienie więzadeł, ale też przyczynia się do szybszego zuży-wania się chrząstki stawowej. Nad-miar ciała to wielkie obciążenie dla stawów kolanowych i biodrowych, które szybciej niż u osób szczupłych ulegają zwyrodnieniom.

GonartrozaTo choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych, które częściej wystę-puje u kobiet, zwłaszcza starszych i otyłych. Podstawą do rozpoznania choroby zwyrodnieniowej kolana jest ból w stawie i jego okolicy, nasi-lający się przy ruchach, wstawaniu, przy chodzeniu po schodach, w cza-sie noszenia ciężkich przedmiotów i ustępujący w spoczynku. Niele-czona gonartroza doprowadza do przykurczy i zniekształceń. Kola-na nie lubią schodzenia po scho-dach, zwłaszcza z wysokości kilku pięter. Obciążenie, jakiemu są wte-dy poddawane, to nacisk kilkuset kilogramów.

damska specjalnośćKobiety, które noszą buty z wą-skim noskiem i na wysokich ob-casach często cierpią z powodu ko-ślawych paluchów, nazywanych halluksami. Skłonność tę mają pa-nie z nadwagą i płaskostopiem. Zmiana powstaje, gdy w stawie dochodzi do zapalenia, które po-woduje zgrubienie kaletki ma-ziowej dużego palucha. Jeżeli za-uważymy zniekształcenie, trze-ba stopę gimnastykować, nosić wkładki, a między palcami kliny z gąbki. Przy niewielkich zwyrod-nienieniach godna polecenia jest domowa rehabilitacja – zakłada-nie na noc tzw. marcinów. Jest to aparacik służący do prostowania palucha. Zaawansowane zmiany leczy się operacyjnie.

Bolesny barkBól barku, który pojawia się przy unoszeniu ręki w bok to zwykle skutek procesu zapalnego. Następ-stwem mogą być trwałe przykur-cze i zrosty, co ogranicza ruch ręką. Kontuzja może być skutkiem upad-ku, zbyt intensywnego aerobiku, ćwiczenia w siłowni, gry w tenisa. Rękę należy oszczędzać. Ulgę przy-niesie maść przeciwbólowa i prze-ciwzapalna oraz unieruchomie-nie ręki na temblaku. Gdy po kilku dniach ból nie minie, konieczna jest wizyta u ortopedy.

Wszystkie stawy są ważneKażdy staw wymaga na-szej troski. Jeżeli stawy są zdrowe nie czujemy, że je mamy. Gdy chorują bolą, puchną i tracą sprawność.

SiŁA ReHABiLiTAcJi

NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ

SiŁA

1KRoK

5

Reumatolodzy dziecięcy zajmują się nie tyl-ko zapalnymi chorobami stawów, mięśni i kości, ale także innymi zespołami bólowy-mi narządu ruchu, które u dzieci występują dość często i stanowią ogromne wyzwanie dla specjalistów.

Zmiany w narządzie ruchu obserwujemy m.in. w przebiegu urazów, chorób infekcyj-nych, metabolicznych, immunologicznych, nowotworowych. Stawy mogą dotkliwie bo-leć m.in. po infekcjach bakteryjnych, wiruso-wych, po szczepieniach. Z infekcjami zwią-zane są także reaktywne zapalenia stawów. Trudno je diagnozować, bo nie objawiają się w trakcie zakażenia (np. jelitowego, dróg moczowych czy oddechowych), ale często 2-3 tygodnie po ustąpieniu podstawowego schorzenia. Powodem wizyt u reumatologa są też dawne urazy, które z czasem objawia-ją się stanem zapalnym okolicy stawu.

Bóle wzrostoweTo też zmora poradni reumatologicznych. Występują zwykle u 10-20 proc. dzieci mię-dzy 4. a 12. rokiem życia. Są trudne do zdia-gnozowania, bo wciąż nie wiadomo, co je wywołuje. Pewne jest tylko to, że dzieci ro-dziców, którzy cierpieli z tego powodu, ma-ją skłonność do bólów wzrostowych. Ale za-

nim lekarz stwierdzi, że dziecko cierpi z ich powodu, musi, jak detektyw, wykonać wiele badań, by wykluczyć inne schorzenia.

Około 40 proc. dzieci cierpi na ten łagod-ny zespół wzmożonej ruchliwości stawów. To nie jest choroba, ale dziecko dręczy ból wywołany nadmierną ruchomością sta-wów. Większość dzieci wyrasta z tego, ale poza ochroną stawów, niewiele można za-proponować.

Tło immunologiczneNajczęściej ma młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów – choroba, która ma nie-jednorodny obraz. Z danych statystycznych wynika, że dotyczy ona 80- 100 przypadków na 100 tys. mieszkańców. Nie ma jednoznacz-nych kryteriów diagnozowania poszczegól-nych manifestacji klinicznych tej choroby, a więc diagnozę stawia się wykluczając kolej-no inne choroby, które mogą dawać podobne objawy. Diagnostyka musi być prowadzona z wielką starannością, bo podobnie mogą się objawiać, np. choroby nowotworowe.

ograniczona terapiaNie wszystkie leki, powszechnie stosowa-ne w reumatologii dorosłych można sto-sować u dzieci. Lekarz zawsze musi brać pod uwagę wiek dziecka, bo im młodsze, tym mniej dojrzałe, m.in. wątroba, nerki, układ immunologiczny, endokrynologicz-ny. Należy obserwować czy nie występują objawy niepożądane, by leczenie nie stało się gorsze niż sama choroba. Dzieci choru-ją całym organizmem, gorączkują, mogą mieć powiększoną wątrobę, węzły chłon-ne. W reumatologii pediatrycznej wszyst-ko jest bardziej złożone niż w przypadku dorosłych. Kosztowniejsza jest też diagno-styka. Nie tylko trudniej postawić diagnozę, ale i metody, którymi posługują się lekarze są bardziej kosztowne. Na co dzień korzysta się tu z USG, rezonansu i tomografi i kom-puterowej.

Dzieci chorują inaczej

Pytanie:■■ Czy ostatnie lata przyniosły postęp w leczeniu dzieci?

odpowiedź:■■ Tak. Przyczyniło się do tego wprowadzenie, przed 10 laty, leczenia biologicznego u dzieci z mło-dzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów.

NOWOŚCI

doc. LidiaRutkowska-Sakpediatra, reumatolog

ReUMAToLoGiA dzieciĘcA

5

ReUMAToLoGiA

2KRoK

dBAJ o dziecKochoroby reumatyczne u dzieci mogą prowokować nawet zwykłe infekcje.

6 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ

Obniżona jakość życia, ból, niespraw-ność fizyczna oraz wzrost śmier-telności, w konsekwencji złamań osteoporotycznych, stanowią indy-widualną tragedię, ale też rosnący problem zdrowia publicznego. Re-dukcja ryzyka złamań jest więc naj-ważniejszym celem leczenia choro-by. Jednak, pomimo dostępu do co-raz większej liczby leków o udoku-mentowanej skuteczności przeciw-złamaniowej, liczba osób systema-tycznie leczonych to jedynie nie-wielki odsetek chorych.

Brakuje wiedzySondaż przeprowadzony przez In-ternational Osteoporosis Founda-tion wykazał, że mieszkańcy Euro-py niewiele wiedzą na temat oste-oporozy, zaś aż 85 procent kobiet nie wierzy, że są nią zagrożone. Pro-blem lekceważą też lekarze. Przy-czyna jest historyczna: większość

z nich nie uczyła się o osteoporozie na studiach, metody określania gę-stości mineralnej kości były nie-znane, a skuteczne leki niedostępne. Stąd, osteoporozę i wynikające z niej złamania uznawano za „normalny” proces starzenia się, a nie za chorobę. Stąd konieczność akcji edukacyjnej, kierowanej do środowisk medycz-nych i całego społeczeństwa.

Uciążliwa terapiaOsteoporoza jest chorobą przewle-kłą, wymagającą leczenia do końca życia. Jednak część chorych stosuje je zaledwie przez 3 miesiące (jedna recepta). Przyczyną jest nierozumie-nie choroby, brak spektakularnych efektów leczenia, czy wysoki koszt leków. Ale jednym z ważniejszych powodów rezygnacji z terapii jest niewygoda stosowania leków i wy-nikające z niej pogorszenie jako-ści życia.

PrzełomRozwiązanie daje zmniejszenie czę-stości podawania leków. Wprowa-dzone na przełomie XX i XXI w. for-my bisfosfonianów stosowane raz w tygodniu, podwoiły liczbę chorych, stosujących je dłużej niż rok: z ok. 15 – 20% do ok. 30%. Dostępne od kilku lat bisfosfoniany, przyjmowane raz w miesiącu, też zwiększyły odsetek stale leczonych, chociaż w stopniu wciąż niezadowalającym. Najnow-sze leki, podawane dożylnie: raz na trzy miesiące lub raz na rok, mogą znacząco wpłynąć na poprawę sta-tystyk wieloletniej terapii, a w kon-sekwencji zahamować narastającą liczbę złamań. Aby jednak tak się sta-ło, te najskuteczniejsze leki muszą być refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Tylko wtedy będzie możliwe zaproponowanie nowocze-snego leczenia wszystkim potrzebu-jącym tego pacjentom. Co osiągnie-my? Zdecydowane ograniczenie licz-by złamań osteoporotycznych, które nie tylko wymagają kosztownego le-czenia oraz zapewnienia chorym sta-łej pomocy i opieki, ale nierzadko są też przyczyną poważnych powikłań ze strony narządów wewnętrznych, a nawet zgonów.

dr n. med. waldemarMisiorowskiKlinika Endokrynologii CMKP w Warszawie

CICHY ZŁODZIEJ KOŚCI

Pytanie:■■ Co jest głównym celem leczenia osteoporozy?

odpowiedź:■■ Najważniej-szym celem jest redukcja ryzyka złamań, które stano-wią wielki problem zdrowia publicznego.

NOWOŚCI

PRoFiLAKTYKA oSTeoPoRozY

NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ

PRoFiLAKTYKA

3KRoK

7NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ

zRÓB To dLA SieBie nowoczesna kobieta dba nie tylko o urodę, ale i o zdrowe kości.

Kości stanowią rusztowanie dla mię-śni, są rezerwuarem wapnia, pier-wiastka niezwykle ważnego dla wie-lu życiowych funkcji, tworzą osłonę dla istotnych organów wewnętrz-nych. Niestety, nie szanujemy ich, a one – podobnie, jak inne nasze na-rządy – chorują.

Chorobą kości, która przez długi czas nie powoduje dolegliwości bó-lowych i nie daje innych ostrzegają-cych objawów jest osteoporoza. Jeśli ból się pojawia, to jest on z reguły wynikiem złamania kości, pęknię-cia czy odkształcenia. Brak objawów ostrzegawczych stanowi szczególną cechę tej patologii tkanki kostnej, a złamanie – zwykle powodowane niewielkim urazem – może być nie-bezpieczne nawet dla życia. Złama-nie to często pierwszy kliniczny ob-jaw choroby.

Kto choruje?Na osteoporozę zapadają częściejkobiety po menopauzie, ale starsimężczyźni też chorują. Z wiekiem narasta ryzyko upadków i złamań,co nie musi być powiązane z cho-robą samych kości. Określenieryzyka złamań u poszczególnych osób i zsumowanie czynników ta-kich jak wiek, niska masa ciała, palenie papierosów, działanie nie-których leków, obciążeń genetycz-nych, chorób sprzyjających upad-kom i urazom (np. zawroty głowy,niedowłady) stanowi wyzwanie dlalekarzy podstawowej opieki zdro-wotnej. Decyzje dotyczące leczenia to już domena specjalistów.

Prewencja osteoporozy zaczy-■■na się w okresie kiedy kości rosną – a więc w dzieciństwie. Istotna jest odpowiednia dieta (podaż wapnia, białka), witaminy, zwłaszcza D i ruch. Aktywność fi zyczna, unikanie uży-wek, ekspozycja na światło słonecz-ne (witamina D powstaje w skórze pod wpływem słońca), własciwa die-ta, to także zalecenia dla dorosłych.

Leczenie osteoporozy należy roz-■■począć, gdy lekarz rozpozna choro-bę kości. Przepisuje wtedy leki, ale sam pacjent powinien eliminować te czynniki ryzyka złamań, które od niego zależą. Nie zmienimy wieku, ale tryb życia – tak. Możemy więcej się ruszać, nie siedzieć przed kom-puterem, zmienić dietę i przestać palić.

Osteoporoza – choroba słabych kościna co dzień nie myślimy o swoich kościach. Przypominamy sobie o kościach najczęściej w sposób nagły z powodu pojawienia się bólu powo-dowanego urazem, złama-niem, chorobą.

doc. dr hab. Piotr Głuszko Kierownik Kliniki Reumatolo-gii Instytutu Reumatologii w Warszawie

NOWOŚCI

Starzejemy się

1Jesteśmy starzejącym się społeczeństwem. Skut-kiem tego jest rosnące ry-

zyko złamań u osób po 60. roku życia, a więc również grono osób wymagających nie tylko codzien-nej opieki, ale i kosztownego lecze-nia operacyjnego.

eliminuj ryzyko

2Każdy z nas może istotnie ograniczyć ryzyko rozwo-ju osteoporozy, a więc

także złamań, jeżeli wyeliminuje używki, przede wszystkim alko-hol, papierosy oraz ograniczy picie kawy. Ważne również, aby pod kontrolą lekarza uzupełnić niedo-bory dietetyczne, ograniczyć lub wyeliminować niektóre leki oraz regularnie się gimnastykować.

Różne terapie

3Preparaty stosowane w leczeniu osteoporozy mają zwykle postać do-

ustną. Mogą być też podawane w zastrzykach lub infuzjach. Po-jawiają się również produkty no-woczesnych technologii, cząstecz-ki białek o aktywności hormonów, monoklonalne przeciwciała.

Przestrzegaj zaleceń

4„Naprawianie” tkanki kostnej nie jest jednak ła-twe, a przede wszystkim,

trwa długo. W leczeniu osteoporo-zy niezwykle ważne jest przyjmo-wanie leków zgodnie z zalecenia-mi lekarza. To niezwykle ważne dla powodzenia terapii. Lek stoso-wany niezgodnie z zaleceniami lekarza jest nieskuteczny.

czy Wiesz, że...

4

działanie:„Fitoestrogeny” są to związki chemiczne, które swoją budową przypominają hormony żeńskie - estrogeny. Mogą mieć wpływ na wytwarzanie estrogenów. Najważniejszą grupą fi toestrogenów są izofl awony sojowe. Witaminy „młodości” A i E wykazują silne działanie przeciwutleniające. „Wymiatają wolne rodniki”, które powstają w procesach przemiany materii, co wpływa na opóźnie-nie procesów starzenia się organizmu.”

zastosowanie:▪ łagodzenie dolegliwości związanych z okresem menopauzy▪ preparat stworzony dla kobietpreferujących naturalne preparaty lub dla kobiet, które nie mogą stosować HTZ.

Sposób użycia:Przyjmować 1 tabletkę dziennie po posiłku, popijając wodą.Nie należy przekraczać zalecanej porcji do spożycia w ciągu doby.

działanie:

Preparat redukuje uciążliwe objawy menopauzy takie jak: zaburzenia snu, zlewne poty, zmiany nastro-ju itp. Przeznaczony jest dla kobiet w wieku około menopauzalnym. Zawiera witaminy młodości A+E, które opóźniają efekty starzenia sie skóry, pozwalając dłużej zachować młody i atrakcyjny wygląd.

Do nabycia w aptekach w całym kraju.

www.biogarden.pl

8 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ

Dekada kości i stawów

Ćwicz codzienniePodstawą leczenia chorób reumatycznych jest codzienna rehabilitacja.

10 lat temu WHO ogłosiła Dekadę Kości i Stawów. W tym roku podsu-mujemy dokonania w tym zakre-sie. Odbędzie się 10 spotkań w cza-sie których będą prezentowane eu-ropejskie standardy obowiązujące w reumatologii. Przedstawią je wy-bitni przedstawiciele z poszczegól-nych dziedzin. Będą to praktycz-ne wykłady, które podpowiedzą co można w Polsce zrobić dla chorych, jakie możliwości ma polska reuma-tologia itd. Natomiast, zwieńcze-niem będzie spotkanie wszystkich specjalistów zajmujących się na co dzień leczeniem kości i stawów. A więc spotkają się ortopedzi, reu-matolodzy, lekarze specjalizujący się w leczeniu osteoporozy itd.

duże możliwości, ale...Wspólne dyskusje i spotkania każ-demu z nas pozwalają pełniej spoj-rzeć na schorzenia dotyczące kości i stawów. Interdyscyplinarne spo-tkania są zawsze pouczające. Uczy-my się od siebie, a to zawsze przy-nosi korzyści pacjentom. To waż-ne, bo zajmując się wybraną dzie-dziną ortopedii czy reumatologii, nie śledzimy na bieżąco wszystkich postępów.

Kadra naukowa w Polsce jest wykształcona na europejskim po- ziomie.

Ale nasze możliwości leczenia czy zapobiegania wielu schorzeniom są znacznie skromniejsze niż gdzie

indziej. Powody są dwa. Pierwszy – nie na wszystko starcza pienię-dzy. Drugi, z którym wciąż nie umiemy sobie poradzić – to ma-łe wymagania pacjentów. Chorzy godzą się na cierpienie, ból, nie-

sprawność. Niektórzy uważają, że tak musi być. W Europie taka po-stawa jest nie do przyjęcia. Pacjen-ci chcą być aktywni i jak najdłużej sprawni, nie akceptują cierpienia i dręczącego bólu. Dlatego też wię-cej wymagają od lekarzy. U nas jest odwrotnie.

wybieramy rentęChoć trudno zrozumieć tę filozofię, chorzy dość często bardziej pra-gną zachować rentę inwalidzką niż wyzdrowieć i wrócić do pra-cy. Staramy się zmienić takie na-stawienie naszych pacjentów, pokazać chorym, że sprawność w chorobach reumatycznych moż-na zachować, że nie odbierają one samodzielności i możliwości zarob-kowania. Ale na to potrzeba czasu. Środowisko naukowe niepokoi do-puszczanie do obrotu cudownych wynalazków, które bez problemu leczą dolegliwośći kręgosłupa, stawów itd.

Problem ten, będzie omawiany podczas naszych spotkań. Pacjen-ci chętnie z tych metod korzystają, ale najgorsze jest to, że odrzucają prawdziwe leczenie. Kiedy wra-cają do nas, na skuteczną pomoc bywa za późno. To również pra-gniemy zmienić. Chcemy też po-kazać społeczeństwu różnicę mię-dzy chorobami zwyrodnieniowymi a zapalnymi stawów. Pierwsze do-tyczą osób starszych. Drugie zaś ludzi młodych i aktywnych.

„Chorzy w Polsce często bardziej pra-gną zachować rentę inwalidzką niż wy-zdrowieć i wrócić do pracy.”prof. dr hab. med. witold Tłustochowiczspecjalista chorób wewnętrznych, reumato-log, Prezes Polskiego Towarzystwa Reumatoidalnego.

Pytanie:■■ Czy Polacy dbają o swoje kości oraz stawy?

odpowiedź:■■ Nie, a po po-moc do specjalisty zgłaszają się często wtedy, gdy już nie można wiele zrobić.

czy wiesz, że...

fakty

W Polsce ideałem dla osoby ■■cierpiącej z powodu chorób kości lub stawów, jest pobyt w sanatorium. ale ma to niewie-le wspólnego z uznanymi dzia-łaniami medycznymi. Ucieka-nie się do tzw. naturalnych czy alternatywnych metod lecze-nia, nie poprawia stanu zdrowia osób cierpiących na schorzenia reumatyczne.

Polacy niechętnie biorą leki, ■■bo uważają, że jest to chemio-terapia, która nie zwalcza cho-roby, a tylko przyczynia się do zatrucia i osłabienia organizmu.

konsekwencją jest odło- żone w czasie inwalidztwo.

Pacjenci zapominają, że ■■podstawa leczenia chorób powszechnie nazywanych reumatycznymi wymaga codziennej rehabilitacji. ta bowiem jest nieodłączną częścią terapii farmako- logicznej.

W przypadku zapalnych ■■chorób reumatycznych, opóźnienie leczenia o 3-4 miesiące, przynosi tak zaawan-sowane zmiany w stawach, że nie można ich odwrócić.

NOWOŚCI

Światowa Organizacja Zdrowia uznała lata 2000-2010 za dekadę ko-ści i stawów. Poparcia dla tego pro-jektu w roku 2000 udzielił Papież Jan Paweł II oraz rządy 45 państw. WHO poinformowało, że więcej niż połowa chorób przewlekłych u ludzi powyżej 65 roku życia związana jest z chorobami układu kostno-stawowego.

Mamy tu do czynienia z takimi chorobami jak: reumatoidalne za-palenie stawów, zesztywniające za-palenie stawów kręgosłupa, choroba zwyrodnieniowa, osteoporoza oraz wiele innych.

Zadaniem Konferencji „Dekada Kości i Stawów 2000-2010” jest wy-miana wiedzy w środowisku me-dycznym w celu poprawy diagno-styki, leczenia, a tym samym jakości życia pacjentów z chorobami narzą-dów ruchu. Bardzo istotną kwestią jest finansowanie i refundacja leków w reumatologii, także rehabilitacji i świadczeń socjalnych. To koszty ponoszone przez państwo ale także przez społeczeństwo.

Choroby reumatyczne to naj-częstsza przyczyna przedłużającej się niezdolności do wykonywania obowiązków zawodowych, źródło przewlekłego bólu, obciążenie fi-zyczne i psychiczne również dla członków rodziny pacjenta, a także pogorszenie warunków bytowych.

Reumatologia jest dziedziną nauki, która obok osób dorosłych, głównie kobiet, coraz częściej adre-sowana jest także do dzieci. Objawy chorób reumatycznych zbyt późno diagnozowanych powodują duże, bolesne obrzęki i zniekształcenia narządów ruchu. Schorzenia reuma-tyczne to także zmiany w narządach wewnętrznych (sercu, nerkach, płu-cach, wątrobie), prowadzące niejed-nokrotnie do zgonu pacjenta.

Skuteczność leczenia zależy od czasu prawidłowego rozpoznania i może w znacznym stopniu mini-malizować objawy jak i sam prze-bieg choroby reumatycznej. Warun-kiem jest szybkie zastosowanie od-powiedniej terapii.

Piotr rykowski

niezależny ekspert rynku medycznego

czy Wiesz, że...

9NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ

10 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ

Terapia wielkich nadziei

Przewlekłe zapalne choroby reumatyczne stanowią poważny problem społeczny– powodują ból, niesprawność, prowadzą do wysokiej absencji chorobowej. Leki biologiczne wykazują się dużą skutecznością w leczeniu tych chorób, dlatego od kilku lat są stosowane u chorych nie odpowiadającychna tradycyjne metody leczenia.

Leki biologiczne powsta-ły dzięki postępowi na-uki, lepszemu pozna-niu przyczyn chorób i znalazły zastosowa-nie w wielu dziedzi-nach medycyny, m.in.

w onkologii i reumatologii. Najczę-ściej są to monoklonalne przeciwcia-ła wytworzone na drodze inżynierii genetycznej podawane w formie za-strzyków podskórnych lub wlewów dożylnych.

Przyczyna wielu chorób reuma-tycznych nie jest do końca wyjaśnio-na – wiadomo, że predyspozycje ge-netyczne mają pewne znaczenie. Od ok. 10 lat znamy lepiej mechanizm powstawania zapalenia stawów – cytokiny (rodzaj białek) i komórki (np. limfocyty) wpływają na proces autoimmunologiczny (w uproszcze-niu – niszczenie własnych tkanek, np. chrząstki).

zapalne choroby reumatyczneLeki biologiczne dotychczas zna-lazły zastosowanie tylko w niektó-rych zapalnych chorobach reuma-tycznych: reumatoidalnym i łusz-czycowym zapaleniu stawów oraz w zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa. W przebiegu tych cho-rób występują bóle i obrzęki stawów, dochodzi do niszczenia chrząstki

i kości, mogą być zajęte inne narządy (np. oko, serce). W zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa wystę-pującym najczęściej u młodych męż-czyzn poza bólem , uczuciem zmę-czenia postępuję ograniczenie rucho-mości kręgosłupa i jego usztywnienie Zmiany, które dokonały się w stawach są nieodwracalne. Chorzy po kilku latach trwania choroby mają znie-kształcone stawy, są niepełnosprawni, tracą zdolność do pracy.

LeczenieDotychczasowe leczenie opierało się na stosowaniu leków przeciwzapal-nych i przeciwbólowych , a tzw tra-dycyjne leki modyfi kujące przebieg choroby u części chorych spowal-niały postęp zmian. Leki biologicz-ne wprowadzone do leczenia przed kilku laty, znacznie poprawiły efekty leczenia, szczególnie u osób, u któ-rych tradycyjne metody leczenia są nieskuteczne i mimo ich stosowania występują nasilone bóle i obrzęki stawów, a choroba postępuje.

Leki biologiczne stosowane w reu-matoidalnym zapaleniu stawów łącz-nie z lekami tradycyjnymi wykazują nad nimi przewagę, nie tylko dlatego, że częściej i silniej zmniejszają bóle i obrzęki stawów, obniżają laborato-ryjne wskaźniki zapalenia, ale także hamują niszczenie stawów. U znacz-nie większej liczby chorych takie le-

czenie prowadzi do remisji, co przy użyciu leków tradycyjnych było rzad-kością. Leczenie musi być wnikliwie monitorowane, szczególnie dlate-go, że leki biologiczne mogą sprzyjać ujawnieniu się infekcji, w tym gruź-licy. W czasie leczenia należy ściśle stosować się do zaleceń lekarza.

dostępnośćKoszy leków są wysokie, roczna te-rapia kosztuje kilkadziesiąt tysięcy złotych. Mimo to w wielu krajach od kilku lat leki biologiczne są stoso-wane powszechnie w warunkach ambulatoryjnych przez lekarzy reu-matologów, którzy przepisują lek na receptę, a jego koszt jest refundowa-ny przez ubezpieczyciela. Zwykle leki podawane są podskórnie przez same-go chorego w domu. Niektóre prepa-raty stosowane są w formie wlewów dożylnych. W Polsce leki biologiczne są dostępne poprzez tzw programy terapeutyczne. Chorzy na ciężkie postaci RZS i ZZSK nie odpowiadają-ce na leczenie metodami tradycyj-nymi mogą być zakwalifi kowani do leczenia w specjalistycznych placów-kach reumatologicznych. Zgodnie z programem leczenie jest refun-dowane u pacjentów spełniających odpowiednie kryteria. Z niecierpli-wością czekamy na program dla chorych na łuszczycowe zapalenie stawów.

„Wprowadzenie leków biologicz-nych do terapii przewlekłych chorób reuma-tycznych stano-wi wielki postęp medycyny XXI wieku.”

WYZWANIA

czy Wiesz, że...

5TeRAPie BioLoGiczne

NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ

TeRAPie

4KRoK

1Bólów, a szczególnie ob-rzęków stawów nie można bagatelizować. Wczesne

ustalenie rozpoznania, wdrożenie i monitorowanie leczenia jest pod-stawą współczesnej reumatologii.

2Tradycyjne metody lecze-nia RZS tylko u części cho-rych są skuteczne. U osób,

u których mimo leczenia utrzymu-ją się bóle i obrzęki wielu stawów, należy rozważyć wskazania do le-czenia biologicznego. Leki biolo-giczne u chorych na ciężką postać RZS nie tylko zmniejszają dolegli-wości i objawy, ale zapobiegają po-stępowi choroby i mogą prowadzić do długotrwałej remisji.

3U chorych na łuszczycowe zapalenie stawów i ze-sztywniające zapalenie sta-

wów kręgosłupa, nie odpowiadają-cych na leczenie metodami tradycyj-nymi, leki biologiczne mogą przy-nieść znaczną poprawę, zmniejszyć dolegliwości a także spowodować ustąpienie zmian łuszczycowych na skórze. Wielu chorych dzięki le-czeniu zachowuje zdolność do pracy.

4Leki biologiczne powinny być stosowane ściśle we-dług wskazań lekarskich

pod nadzorem specjalisty – reuma-tologa. Konieczne jest monitoro-wanie leczenia. Leki te mogą sprzy-jać infekcjom.

5Leczenie jest dostępne po-przez tzw. programy tera-peutyczne, dzięki którym

wysokie koszty leków są refundo-wane.

wieku.”

dr med. ewa Stanisławska-BiernatPrezes Polskiej Fundacji Reumatologii

11NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ

Razem łatwiej i mądrzej

W Polsce działa kilkanaście stowa-rzyszeń, które skupiają osoby cier-piące na choroby reumatyczne. Każ-de ma inny profi l, ale wszystkie je-den cel – informować, integrować, udzielać pomocy prawnej, psycho-logicznej, doradzać w rozwiązywa-niu codziennych spraw. Dzięki sto-warzyszeniom chorzy dzielą się prak-tycznymi poradami, podpowiadają sprawdzone rozwiązania, aby wza-jemnie ułatwić sobie życie.

Trudny kontaktOsoby, które dowiadują się o cho-robie reumatologicznej od lekarza uzyskują zwykle garść technicznych wyjaśnień i informacji, które przera-żonemu człowiekowi niewiele dają. Pacjent dowiaduje się, że jest cho-

ry, ale nie wie na czym jego schorze-nie polega, jakie są rokowania i jak choroba będzie się rozwijała. To nie komfortowa sytuacja dla pacjenta, ale wynika ona z tego, że lekarze są przeciążeni obowiązkami, ale rów-nież nie potrafią rozmawiać z oso-bami nieuleczalnie chorymi i pro-stym językiem przekazywać skom-plikowanych informacji medycznych. Stowarzyszenia starają się zwracać uwagę na ten problem, bo chory ma prawo wiedzieć, jaka przyszłość go czeka.

Potrzebny psychologZ wielu badań wynika, że cierpią-cy na choroby reumatyczne powin-ni pozostawać pod stałą opieką psy-chologów. Niestety, nie w każdej przychodni można z takiej pomo-cy skorzystać, a jest ona niezwykle cenna dla chorego. Chodzi nie tyl-ko o to, aby nauczyć się radzić sobie z bólem, ograniczoną sprawnością, utratą pracy czy z izolacją społeczną. Jest też inny ważny powód – pacjen-ci z chorobami reumatycznymi są bardziej niż inni zagrożeni depresją. Stowarzyszenia starają się wypełnić

tę lukę. Bezcenne dla chorych są też praktyczne informacje, np. jak zała-twić kartę parkingową, jak wypełnić wniosek na rehabilitację itd.

Rehabilitacja podstawąĆwiczenia usprawniające stawy są integralną częścią leczenia w reuma-tologii. Większość pacjentów rzad-ko korzysta z turnusów rehabilita-cyjnych, wyjazdów do sanatoriów. Codzienną rehabilitację pacjent po-winien prowadzić sam, ale musi on mieć możliwość skorzystania z fa-

chowej pomocy. Dostępność do zor-ganizowanych form ćwiczeń jest różna, w różnych rejonach kraju. W dużych miastach jest łatwiej, ale i tu godziny pracy przychodni nie są dostosowane do potrzeb ludzi pra-cujących. To także utrudnia korzy-stanie z pomocy specjalistów. Cho-roba reumatyczna nie powinna się kojarzyć z inwalidztwem. Przyno-si wprawdzie wiele ograniczeń, ale nie musi prowadzić do rezygna-cji z aktywnego życia społecznego i zawodowego. Wciąż nie są poznane wszystkie mechanizmy powstawania schorzeń reumatycznych, ale współ-czesna medycyna coraz skuteczniej sobie z nimi radzi. Jeszcze kilkana-ście lat temu chorzy byli skazani na przysłowiowy wózek inwalidzki. Obe-cnie, dzięki postępom w leczeniu, rzadko dochodzi do takich sytuacji. Wciąż nie są poznane mechanizmy powstawania schorzeń reumatycz-nych, ale współczesna medycyna co-raz skuteczniej sobie z nimi radzi. Kil-kanaście lat temu chorzy byli skazani na przysłowiowy wózek inwalidzki. Obecnie, dzięki postępom w leczeniu, rzadko dochodzi do takich sytuacji.

JAKUB GÓRecKiPrezes Federacji Stowarzyszeń Reumatyków „ReF”.

Pytanie:■■ Czy przynależność do stowarzyszeń pacjenckich pomaga chorym w codzien-nym życiu?

odpowiedź:■■ Tak. Tu można uzyskać wiedzę o samej cho-robie, nowych metodachleczenia oraz pomoc psycho-logiczną.

NOWOŚCI

Jeszcze nie wszyscyOstatnie dwa lata przyniosły ła-■■

twiejszy dostęp do najnowszej for-my leczenia schorzeń reumatycz-nych, czyli leczenia biologicznego, chociaż nie wszyscy pacjenci mogą z niego korzystać. W przypadku RZS leczenie biologiczne jest prowadzo-ne od kilku lat. U chorych z ZZSK takie kuracje są, a cierpiący na łusz-czycowe zapalenie stawów w ogó-le nie są na razie brani pod uwagę. Leczenie nie likwiduje samej cho-roby, ale pozwala powstrzymać jej postęp, dzięki czemu pacjent może normalnie żyć. Specjaliści uważają, że ze względu na koszty, leczenie biologiczne powinno być zarezer-wowane dla pacjentów, u których choroba przebiega agresywnie, a terapia innymi lekami jest niesku-teczna. Dla ponad 60 proc. pacjen-tów do zahamowania rozwoju cho-roby wystarczy terapia lekami mo-dyfi kującymi. Gdy jest niewystar-czająca, dodaje się drugi lek. To tera-pia kombinowana, która o 20 proc. poprawia skuteczność leczenia.

czy Wiesz, że...

Choroba zwyrodnieniowa stawów to narastający problem społeczny. Zwłaszcza stawy biodrowe i kolanowe, które są przeciążane poprzez uprawianie sportów i pracę są często narażone na powstawanie zmian zwyrodnieniowych. Sku-

teczną metodą leczenia zwyrodnień tych stawów jest implantacja endoprotez, czyli sztucznych stawów. Zabieg taki po-zwala nie tylko na zniesienie bólu, ale także na poprawę ruchomości stawu czy wyrównanie długości kończyn. W ostat-nich latach nastąpił znaczący postęp w rozwoju zarówno samych endoprotez stawów jak i technik operacyjnych. W efek-cie protezy są bardziej trwałe i odporne na zużycie, a sam zabieg nie jest tak obciążający dla pacjenta. Szczególnie cen-nym urządzeniem stosowanym do poprawy precyzji implantacji sztucznych stawów jest nawigacja komputerowa. Nawi-gacja wskazuje lekarzowi operującemu zarówno najlepszą z możliwych pozycję implantowanych elementów endoprotez jaki oś kończyny w różnych jej ustawieniach. Oczywiście, tak jak nawigacja samochodowa nie zastąpi kierowcy, tak na-wigacja chirurgiczna nie zastąpi lekarza, jednak pomaga znacznie w określeniu jak najbardziej właściwej pozycji implan-tu zgodnie z planem przedoperacyjnym. Nawigacja jest szczególnie cenna w zakładaniu endoprotez kolana, gdzie na-wet niewielkie nieprawidłowości mogą znacząco wpłynąć na efekt zabiegu i trwałość funkcjonowania sztucznego stawu. W wielu krajach świata nawigacja jest coraz szerzej stosowana w różnych dziedzinach medycyny.

Pełny zakres zabiegów ortopedycznych.

Między innymi:– endoprotezy stawów– ortopedia sportowa(artroskopie, plastyki więzadeł)– korekcje paluchów koślawych i innych wad stópSale operacyjne z nawiewem laminarnym, nawigacja komputerowa do implantacji endoprotez, sale chorych 1 i 2 osobowe z klimatyzacjąUSG narządu ruchuRehabilitacja

oRToPedicUMnzoz

Specjalistyczny Szpital OrtopedycznyVital – Fit Sp. Z o.o., Kraków, ul. Koło Strzelnicy 3

(wjazd od ul. Królowej Jadwigi)tel. 012-425-38-51

www.ortopedicum.pl

www.strefaergonomii.pl