Nierówności w zdrowiu spowodowane paleniem tytoniu

Witold ZatońskiWarszawa, 16 listopada 2011

W. Zatoński, 2011 2

Palenie tytoniu wywołuje w Europie, więcej szkód zdrowotnych niż alkohol, nadciśnienie tętnicze, otyłość, wysoki

poziom cholesterolu i choroby zakaźne razem wzięte.

Źródło: Zatoński W (ed.) with Mańczuk M, Sulkowska U, and the HEM Project team. Closing the health gap in European Union. Cancer Center and Institute of Oncology, Warsaw, 2008. Available from: http://www.hem.waw.pl

Prawdopodobieństwo zgonu przed ukończeniem 65 r.ż., w krajach UE, 2008*

Kobiety

23%17%16%16%15%14%13%13%13%12%11%11%10%10%

9%9%9%9%9%9%8%8%8%8%8%7%7%7%

0%20%40%60%80%100%

RosjaLitwaŁotwaWęgryRumuniaBułgariaUE10EstoniaSłowacjaPolskaDaniaCzechyWlk. Bryt.BelgiaHolandiaIrlandiaNiemcySłoweniaFinlandiaFrancjaUE15PortugaliaAustriaSzwecjaLuksemburgWłochyGrecjaHiszpania

* 2005: Belgia; 2006: Dania, Niemcy, Rosja; 2007: Włochy

Bardzo istotne różnice w Europie:

Jedynie 7% kobiet w

Hiszpanii umiera przed 65 rokiem

życia

Ponad 50% mężczyzn w

Rosji nie dożywa wieku

65 lat

Mężczyźni

54%42%

40%36%

34%32%32%31%31%30%

23%20%19%18%18%18%18%17%16%16%16%15%15%14%14%13%13%12%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

RosjaLitwa

ŁotwaEstoniaWęgry

RumuniaBułgaria

SłowacjaUE10

PolskaCzechy

SłoweniaFinlandia

PortugaliaFrancja

DaniaBelgia

NiemcyGrecjaAustria

UE15HiszpaniaWlk. Bryt.

IrlandiaLuksemburg

WłochyHiszpania

Szwecja

3W. Zatoński, 2011

4

Udział tytoniu w różnicy w oczekiwanej długości życia pomiędzy UE10 i UE15, 2002

Różnica przypisana do tytoniumężczyźni

Grupa wiekuRóżnica w

oczekiwanej długości życia

(lata)

Różnica przypisana do

tytoniu (lata)

%

35-64 3.80 1.75 46%

kobiety

Grupa wiekuRóżnica w

oczekiwanej długości życia

(lata)

Różnica przypisana do

tytoniu(lata)

%

35-64 1.42 0.28 20%

W. Zatoński, 2011

Zmiany w postawach wobec palenia w Polsce, 1974-2010

5W. Zatoński, 2011

Odsetek codziennych palaczy w Polsce (wśród osób w wieku 20 i więcej lat), 1974-2010

62.4

54.8

50.5

44.643.4

41.4

35.1

30

35

40

45

50

55

60

65

1974 1985-1989

1990-1994

1995-1999

2000-2004

2005-2008

2009-2010

%

18.6

26.1 25.423.5

25.8 25.2

22.1

0

5

10

15

20

25

30

1974 1985-1988

1990-1994

1995-1999

2000-2004

2005-2008

2009-2010

%

Mężczyźni Kobiety

Źródło: dane Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Sklodowskiej-Curie (1974-2008), Globalny sondaż dotyczący używania tytoniu przez osoby dorosłe (GATS) (2009-2010)

6W. Zatoński, 2011

Narażenie na dym tytoniowy (w %) w zakładach pracy

i lokalach gastronomicznych w Polsce przed (VII 2009)

i po wprowadzeniu zakazu palenia (II i X 2011 r.)

7W. Zatoński, 2011

Umieralność z powodu nowotworów płuca, mężczyźni, Polska

02468

1012141618

1950 1970 1990 20100

112233445566778899

110

1950 1970 1990 2010

0

50

100

150

200

250

300

350

1950 1970 1990 20100

110

220

330

440

550

1950 1970 1990 2010

35-44 45-54

55-64 65-74

Współczynniki

standaryzowane um

ieralności na 100,000 populacji

Współczynniki

standaryzowane um

ieralności na 100,000 populacji

8W. Zatoński, 2011

9

Najważniejsze wyzwania

W. Zatoński, 2011

Efektywne finansowanie polityki ograniczającej używanie tytoniu ze środków pochodzących z podatku akcyzowego od wyrobów tytoniowych

Wprowadzenie w życie progresywnej polityki podatkowej i cenowej odnośnie wyrobów tytoniowych

Medykalizacja leczenia uzależnienia od tytoniu

Wprowadzenie obrazkowych ostrzeżeń zdrowotnych na paczkach papierosów

10W. Zatoński, 2011

Rekomendacje uczestników Konferencji Ministerialnej UE „Solidarność w zdrowiu. Wyrównanie różnic zdrowotnych między krajami Unii

Europejskiej” (Poznań, 7-8 listopada 2011)

Aby zamknąć lukę zdrowotną pomiędzy państwami członkowskimi UE, konieczne jest skupienie polityki zdrowotnej na programach związanych z prewencją i promocją zdrowia. Dotyczy to zwłaszcza krajów Europy środkowej i wschodniej.

Kluczowym elementem programów prewencyjnych oraz promujących zdrowie powinno być wzmacnianie polityki ograniczającej używanie tytoniu.

Prowadzenie progresywnej polityki podatkowej i cenowej odnośnie wyrobów tytoniowych może stanowić impuls niezbędny do wzmocnienia polityki ograniczającej używanie tytoniu w UE.

Przykład Francji pokazuje, że gwałtowny wzrost podatków od wyrobów tytoniowych przyczynia się do szybkiego spadku spożycia papierosów oraz natychmiastowej poprawy wskaźników zdrowotnych. Jednocześnie zaobserwowano błyskawiczny wzrost dochodów pochodzących z akcyzy na wyroby tytoniowe.

Kraje mające wkrótce objąć Prezydencję UE zadeklarowały podjęcie inicjatywy zmierzającej do harmonizacji polityki podatkowej dotyczącej wyrobów tytoniowych w Unii Europejskiej.

11W. Zatoński, 2011

Czarny: dzienne spożycie papierosów per capita we Francji (dane dla osób w wieku 15 i więcej lat)

Niebieski: cena papierosów we Francji (dane uwzględniają inflację, 1990=100)

200

100

300

0

Cena

Spożycie

Źródło: Peto R, 2011

12W. Zatoński, 2011

Źródło: Peto R, 2011

FRANCJA 1950-2009. Śmiertelność zw. z rakiem płuca wśród

kobiet i mężczyzn w wieku 35-44 lat

Wsp

ółcz

ynni

k um

iera

lnoś

ci /

100

000,

sta

ndar

yzow

any

wg

wie

ku*

*Średnia roczna wartość z

dwóch pięcioletnich grup

wiekowych

*Średnia roczna wartość liczona dla

dwóch pięcioletnich grup

wiekowych

13W. Zatoński, 2011

14

Government income from tobacco,

0

2

4

6

8

10

12

14

1960 1970 1980 1990 2000 2010

Bill

ions

, 200

7 eu

ros

Źródło: Peto R, 2011

Wpływy z akcyzy od wyrobów tytoniowych

Mili

ardy

EU

RO

(wg

war

tośc

i w 2

007

r.)

W. Zatoński, 2011

W. Zatoński, 2011 15