NIEPRZYJEMNY ZAPACH Z UST

BOŻENA KĘDRAZAKŁAD CHORÓB PRZYZĘBIA I BŁONY ŚLUZOWEJ JAMY USTNEJ

UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO w BIAŁYMSTOKU2009/2010

NIEŚWIEŻY ODDECHHALITOSIS

FETOR EX OREBAD BREATHOZOSTOMIA

ORALMADOLORSTOMATODYSODIA

WYSTĘPOWANIE PRZYKREGO ZAPACHU Z UST JEST ZWIĄZANE Z OBECNOŚCIĄ W WYDYCHANYM POWIETRZU

LOTNYCH ZWIĄZKÓW SIARKI /LZS/:

metylomerkaptanu, siarkowodoru, siarczku dimetylu oraz innych, np.:

putrescyny, kadaweryny, kwasu masłowego i propionowego, indolu, skatolu

Związki te powstają na skutek proteolitycznego rozkładu peptydów zawierających siarkę oraz aminokwasów zawartych w ślinie, złuszczanym

nabłonku, płynie szczelin dziąsłowych, płytce nazębnej oraz resztkach pokarmu.

ZA PRODUKCJĘ TYCH ZWIĄZKÓW ODPOWIEDZIALNE SĄBYTUJĄCE W CHOROBOWO ZMIENIONYCH REJONACHOKREŚLONE GATUNKI BAKTERII BEZTLENOWYCH, NP.:

Porphyromonas gingivalisPrevotella intermedia / nigrescens

Fusobacterium nucleatumTanarella forsythia

Treponema denticolaPorphyromonas endodontalis

Bacteroides forsythus / melaninogenicusKlebsiella pneumoniae

Eubacterium

K L A S Y F I K A C J A H A L I T O Z YI. HALITOZA PRAWDZIWA

Wyczuwalny wyraźny nieprzyjemny zapach z ust o intensywności nie do zaakceptowania

I.A HALITOZAFIZJOLOGICZNA

Nieprzyjemny zapach z ust wynika z procesów gnilnych w jamie ustnej. Nie stwierdza się choroby lub zmian patologicznych mogących być przyczyną halitozy. Miejscem jego powstawania jest przede wszystkim grzbietowa tylna część języka. Należy wykluczyć przyczynę dietetyczną

I.B HALITOZAPATOLOGICZNAa) PRZYCZYNA HALITOZY W JAMIE USTNEJ

Nieprawidłowa higiena jamy ustnej, Stan uzębienia / próchnica, pozostawione korzenie /, długotrwałe nieotwieranie jamy ustnej /po porannym przebudzeniu/, Xerostomia , obfite naloty na języku, zmiany grzybicze, nowotworowe, zapalne, Infekcje oraz zapalne i wrzodziejące zmiany w obrębie jamy ustnej

b)PRZYCZYNA HALITOZY POZA JAMĄ USTNĄ

pokarmy o ostrym zapachu, palenie tytoniu, alkohol, zaawansowany wiek, zaburzenia żołądkowo – jelitowe ( choroba wrzodowa, refluks, przepuklina rozworu przełykowego, nowotwory), schorzenia laryngologiczne ( zapalenie zatok, śluzówki nosa, migdałków), zapalenie płuc/oskrzeli, gruźlica płuc, nowotwory, cukrzyca, białaczka, marskość wątroby, odwodnienie, gorączka, zaburzenia psychogenne – depresja, schizofrenia, hipochondria; niewydolność nerek L e k i: przeciwnadciśnieniowe, antycholinergiczne, moczopędne, przeciwdepresyjne, przeciwhistaminowe, pochodne amfetaminy; Leczenie naświetlaniami; głodzenie.

II. PSEUDO- HALITOZA

Nieprzyjemny zapach z ust nie jest wyczuwalny przez otoczenie, ale pacjent uparcie skarży się na jego występowanie . Stan można poprawić poprzez konsultację - udostępnienie piśmiennictwa, szkolenie i wyjaś-nienie wyników badań oraz proste zabiegi higieniczne w obrębie j.u.

III.HALITO-FOBIA

Po zakończeniu leczenia halitozy lub pseudohalitozy pacjent jest nadal przekonany, że choruje na halitozę. Nie stwierdza się objawów halitozy w wywiadzie jak i badaniu przedmiotowym.

DIAGNOSTYKA HALITOZY

- I. Powstrzymać się od spożywania aromatycznych pokarmów na 48 godz, antybiotyków na 3 tygodnie,

- Na 3 godz papierosy, kawa, guma do żucia, nie jeść, nie myć zębów, nie używać płukanek

II. testy organoleptyczne:- Test dłoniowy, nadgarstkowy- Test łyżeczkowy- Test z nitką

0 – brak nieprzyjemnego zapachu

1 – zapach dyskretny, trudny do określenia

2 – niewielki, ale wyraźnie rozpoznawalny

3 – umiarkowany, ale zdecydowanie obecny

4 – silny, wyraźnie stwierdzony, do wytrzymania 5 – bardzo silny, nie do wytrzymania w trakcie badania

Skala organoleptyczna wg prof. Rosenberga

R O Z P O Z N A N I E

BADANIE ORGANOLEPTYCZNE polega na wąchaniu i ocenie zapachu z jamy ustnej

/wg skali od 0 do 5/ z odległości ok. 20 cm od twarzy pacjenta.

Pacjent nie powinien otwierać ust przez 3 min, powstrzymać oddech na 30 s,

po czym delikatnie chuchnąć.

Aby badanie było mniej krępujące poleca się pobieranie

wydychanego powietrza do torby PTFE, o poj. ok. 2 l.

R O Z P O Z N A N I E

TEST SCULLY & MAAYTAH’A

polega na mocnym zetknięciu jak największej powierzchni grzbietu języka z grzbietową powierzchnią dłoni

i powąchaniu jej

po 2 min.

R O Z P O Z N A N I E

ZAPACH TYLNEJ CZĘŚCI JĘZYKA

ocenia się zbierając z niej nalot

pałeczką do wymazów lub skrobaczką do języka.

Zapach ocenia lekarz z odległości ok. 3 cm

R O Z P O Z N A N I E

BADANIE ZAPACHU ŚLINY

pobranej na płytkę Petriego, inkubowanej

przez 5 min w temp. 37

R O Z P O Z N A N I E

CHROMATOGRAFIA GAZOWA

metoda najlepsza choć nietania

R O Z P O Z N A N I E

BADANIE HALIMETREM

o występowaniu halitosis świadczą wartości LZS w granicach 80 -100 ppb

DIAGNOSTYKA HALITOZY III. Pomiary lotnych związków siarki:

- ZŁOTY STANDARD - Chromatografia gazowa siarkowodór, merkaptan metylu, siarczek dimetylu

- Monitor przenośny Halimeter – j.w. prosta obsługa, niski koszt- Ppb: - 125 – 75 – : 2 – 1 – 0 (organoleptycznie)

- Kalorymetryczna metoda ninhydrynowa – niskocząsteczkowe związki aminowe w płynach ustrojowych( np. w ślinie - pośrednia ocena aktywności metabolicznej bakterii odpowiedzialnych za halitozę i ilościową ocenę aminokwasów stanowiących pulę substratów do przemian

- Test BANA – pośredni – ocenia obecność bakterii rozkładających trypsynę: Treponema denticola, Porphyromonas gingivalis, Bacteroides forsythus;

L E C Z E N I E

Właściwie poinformować pacjenta o dolegliwości

Wyeliminować przyczyny pochodzenia zębowego, wyleczyć stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej

Umotywować pacjenta do utrzymywania codziennej higieny jamy ustnej, również języka i uzupełnień protetycznych

Zalecić stosowanie past do zębów i płukanek z CHX,

triklosanem, olejkami eterycznymi, chlorkiem cynku.

W celu neutralizacji nieprzyjemnego zapachu:

drażetki chlorofilowe do połykania / Fresh Natura /

tabletki z cynkiem do ssania / Hali-Z /,

gumę do żucia, miętę.

L E C Z E N I E

skierować pacjenta na konsultację specjalistyczną:

laryngologiczną, gastrologiczną,

pulmonologiczną

w przypadku utrzymywania się przykrego zapachu, mimo leczenia

P A M I Ę T A J M Y

Nieprzyjemny zapach z ust jest przypadłością bardzo wstydliwą i krępującą.

Dlatego też postępowanie lekarskie powinno być bardzo delikatne i przemyślane

Należy uświadamiać pacjentów o możliwościach jej leczenia, a stomatolog powinien być pierwszą osobą ,

która diagnozuje schorzenie i wprowadza leczenie

badanie gustometryczne

SMAKI

Słodki: cząsteczki organiczne; cukry, alkohole

Słony: roztwory soli, jony, np. kation sodu, wrażenie modyfikowane przez anion, np. NaCl i NaK

Kwaśny: cząstki organiczne; kwasek cytrynowy, jony wodorowe

Gorzki: cząsteczki organiczne; często trucizny

Umami: cząstki organiczne, mięso, sfermentowane sery; kwas glutaminowy (przyprawa: glutaminian sodu)

Wrażliwość na smak wynika z uwarunkowań genetycznych,

np. niektóre osoby silniej odczuwają smak słodki, natomiast jedna czwarta populacji

- zwłaszcza kobiety – jest szczególnie wrażliwa na smak gorzki.

Wrażliwość zależy od temperatury: optymalna to 20-30°C, wzrasta w czasie ciąży,

maleje z wiekiem.

Różnice w smaku potraw odczuwamy dzięki receptorom w kubkach smakowych, które są rozmieszczone w błonie śluzowej :

języka, podniebienia,

tylnej części gardła i górnych partiach przełyku.

Każdy z kilku tysięcy kubków (2-5 tys.) jest unerwiony przez 50 włókien nerwowych.

Docierają one do komórek smakowych, które są stale odtwarzane,

bo niektóre z nich żyją najwyżej 10 dni.

Na ocenę smaku potraw ma wpływ zmysł wzroku i węchu.

Mało kto zdecyduje się na spróbowanie niebieskofioletowego mięsa, bo w przyrodzie niebieski jest kolorem gnicia,

a fiolet ostrzega przed zagrożeniem.

Węch jest kilka tysięcy razy bardziej wrażliwy na stężenie cząsteczek chemicznych niż smak.

Bez niego (np. w czasie przeziębienia) wrażeniasmakowe są o wiele słabsze lub całkowicie zanikają.

dysgeuzja i ageuzjazaburzenia smaku

w chorobie Alzheimera w zespołach Turnera i Kallmana

w polineuropatii cukrzycowej w polineuropatii związanej z niedoborem witaminy B12

w chorobach endokrynologicznych: Addisona Cushinga

niedoczynności tarczycy

zaburzenia smaku

mogą towarzyszyć brakowi w organizmie witaminy PPmogą być ubocznym efektem stosowania niektórych leków.

po urazach głowy

w przebiegu chorób nowotworowych m.in. guzów ślinianki przyusznej

mogą być objawem chorób zapalnych mózgu- stwardnienia rozsianego

- udarów mózgu - objawem przewlekłej boreliozy

zaburzenia smaku mogą prowadzić do wtórnych następstw:

nadużywania soli kuchennej i cukru

spadku wagi ciała

zaburzeń układu odpornościowego

Informacje o zaburzeniach smaku może podać sam pacjent w trakcie wywiadu lekarskiego lub podczas badania klinicznego.

Podczas badania stosuje się roztwory 4 podstawowych smaków:

słodkiego - roztwór glukozy słonego - soli kuchennej

kwaśnego - kwasku cytrynowego gorzkiego - chininy

umami - glutaminian sodu

GUSTOMETRIA kolejny etap badania

to podawanie wzrastających stężeń roztworów dla każdego smaku