halitosis

NIEPRZYJEMNY ZAPACH Z USTBOENA KDRAZAKAD CHORB PRZYZBIA I BONY LUZOWEJ JAMY USTNEJ UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO w BIAYMSTOKU2009/2010

1NIEWIEY ODDECHHALITOSISFETOR EX OREBAD BREATHOZOSTOMIAORALMADOLORSTOMATODYSODIA

2WYSTPOWANIE PRZYKREGO ZAPACHU Z UST JEST ZWIZANE Z OBECNOCI W WYDYCHANYM POWIETRZU LOTNYCH ZWIZKW SIARKI /LZS/:

metylomerkaptanu, siarkowodoru, siarczku dimetylu oraz innych, np.:putrescyny, kadaweryny, kwasu masowego i propionowego, indolu, skatolu

Zwizki te powstaj na skutek proteolitycznego rozkadu peptydw zawierajcych siark oraz aminokwasw zawartych w linie, zuszczanym nabonku, pynie szczelin dzisowych, pytce nazbnej oraz resztkach pokarmu.

3ZA PRODUKCJ TYCH ZWIZKW ODPOWIEDZIALNE SBYTUJCE W CHOROBOWO ZMIENIONYCH REJONACHOKRELONE GATUNKI BAKTERII BEZTLENOWYCH, NP.:

Porphyromonas gingivalisPrevotella intermedia / nigrescensFusobacterium nucleatumTanarella forsythiaTreponema denticolaPorphyromonas endodontalisBacteroides forsythus / melaninogenicusKlebsiella pneumoniaeEubacterium

4

5K L A S Y F I K A C J A H A L I T O Z YI. HALITOZA PRAWDZIWAWyczuwalny wyrany nieprzyjemny zapach z ust o intensywnoci nie do zaakceptowaniaI.A HALITOZAFIZJOLOGICZNA

Nieprzyjemny zapach z ust wynika z procesw gnilnych w jamie ustnej. Nie stwierdza si choroby lub zmian patologicznych mogcych by przyczyn halitozy. Miejscem jego powstawania jest przede wszystkim grzbietowa tylna cz jzyka. Naley wykluczy przyczyn dietetycznI.B HALITOZAPATOLOGICZNAa) PRZYCZYNA HALITOZY W JAMIE USTNEJ

Nieprawidowa higiena jamy ustnej, Stan uzbienia / prchnica, pozostawione korzenie /, dugotrwae nieotwieranie jamy ustnej /po porannym przebudzeniu/, Xerostomia , obfite naloty na jzyku, zmiany grzybicze, nowotworowe, zapalne, Infekcje oraz zapalne i wrzodziejce zmiany w obrbie jamy ustnej

6b)PRZYCZYNA HALITOZY POZA JAM USTNpokarmy o ostrym zapachu, palenie tytoniu, alkohol, zaawansowany wiek, zaburzenia odkowo jelitowe ( choroba wrzodowa, refluks, przepuklina rozworu przeykowego, nowotwory), schorzenia laryngologiczne ( zapalenie zatok, luzwki nosa, migdakw), zapalenie puc/oskrzeli, grulica puc, nowotwory, cukrzyca, biaaczka, marsko wtroby, odwodnienie, gorczka, zaburzenia psychogenne depresja, schizofrenia, hipochondria; niewydolno nerek L e k i: przeciwnadcinieniowe, antycholinergiczne, moczopdne, przeciwdepresyjne, przeciwhistaminowe, pochodne amfetaminy; Leczenie nawietlaniami; godzenie.

II. PSEUDO- HALITOZANieprzyjemny zapach z ust nie jest wyczuwalny przez otoczenie, ale pacjent uparcie skary si na jego wystpowanie . Stan mona poprawi poprzez konsultacj - udostpnienie pimiennictwa, szkolenie i wyja-nienie wynikw bada oraz proste zabiegi higieniczne w obrbie j.u.III.HALITO-FOBIAPo zakoczeniu leczenia halitozy lub pseudohalitozy pacjent jest nadal przekonany, e choruje na halitoz. Nie stwierdza si objaww halitozy w wywiadzie jak i badaniu przedmiotowym.7DIAGNOSTYKA HALITOZYI. Powstrzyma si od spoywania aromatycznych pokarmw na 48 godz, antybiotykw na 3 tygodnie, Na 3 godz papierosy, kawa, guma do ucia, nie je, nie my zbw, nie uywa pukanek

II. testy organoleptyczne:Test doniowy, nadgarstkowyTest yeczkowyTest z nitk

8 0 brak nieprzyjemnego zapachu 1 zapach dyskretny, trudny do okrelenia 2 niewielki, ale wyranie rozpoznawalny 3 umiarkowany, ale zdecydowanie obecny 4 silny, wyranie stwierdzony, do wytrzymania 5 bardzo silny, nie do wytrzymania w trakcie badaniaSkala organoleptyczna wg prof. Rosenberga9R O Z P O Z N A N I EBADANIE ORGANOLEPTYCZNE polega na wchaniu i ocenie zapachu z jamy ustnej /wg skali od 0 do 5/ z odlegoci ok. 20 cm od twarzy pacjenta.

Pacjent nie powinien otwiera ust przez 3 min, powstrzyma oddech na 30 s, po czym delikatnie chuchn. Aby badanie byo mniej krpujce poleca si pobieranie wydychanego powietrza do torby PTFE, o poj. ok. 2 l.

10R O Z P O Z N A N I ETEST SCULLY & MAAYTAHA polega na mocnym zetkniciu jak najwikszej powierzchni grzbietu jzyka z grzbietow powierzchni doni i powchaniu jej po 2 min.

11R O Z P O Z N A N I EZAPACH TYLNEJ CZCI JZYKA

ocenia si zbierajc z niej nalot paeczk do wymazw lub skrobaczk do jzyka. Zapach ocenia lekarz z odlegoci ok. 3 cm12R O Z P O Z N A N I EBADANIE ZAPACHU LINY pobranej na pytk Petriego, inkubowanej przez 5 min w temp. 3713R O Z P O Z N A N I ECHROMATOGRAFIA GAZOWA

metoda najlepsza cho nietania14R O Z P O Z N A N I EBADANIE HALIMETREM

o wystpowaniu halitosis wiadcz wartoci LZS w granicach 80 -100 ppb15DIAGNOSTYKA HALITOZYIII. Pomiary lotnych zwizkw siarki:

ZOTY STANDARD - Chromatografia gazowa siarkowodr, merkaptan metylu, siarczek dimetylu

Monitor przenony Halimeter j.w. prosta obsuga, niski kosztPpb: - 125 75 : 2 1 0 (organoleptycznie)

Kalorymetryczna metoda ninhydrynowa niskoczsteczkowe zwizki aminowe w pynach ustrojowych( np. w linie - porednia ocena aktywnoci metabolicznej bakterii odpowiedzialnych za halitoz i ilociow ocen aminokwasw stanowicych pul substratw do przemian

Test BANA poredni ocenia obecno bakterii rozkadajcych trypsyn: Treponema denticola, Porphyromonas gingivalis, Bacteroides forsythus;

16 L E C Z E N I EWaciwie poinformowa pacjenta o dolegliwoci

Wyeliminowa przyczyny pochodzenia zbowego, wyleczy stany zapalne bony luzowej jamy ustnej

Umotywowa pacjenta do utrzymywania codziennej higieny jamy ustnej, rwnie jzyka i uzupenie protetycznych

17Zaleci stosowanie past do zbw i pukanek z CHX, triklosanem, olejkami eterycznymi, chlorkiem cynku.

W celu neutralizacji nieprzyjemnego zapachu: draetki chlorofilowe do poykania / Fresh Natura / tabletki z cynkiem do ssania / Hali-Z /, gum do ucia, mit.

L E C Z E N I E18skierowa pacjenta na konsultacj specjalistyczn:

laryngologiczn, gastrologiczn, pulmonologiczn

w przypadku utrzymywania si przykrego zapachu, mimo leczenia

19P A M I T A J M YNieprzyjemny zapach z ust jest przypadoci bardzo wstydliw i krpujc. Dlatego te postpowanie lekarskie powinno by bardzo delikatne i przemylane

Naley uwiadamia pacjentw o moliwociach jej leczenia, a stomatolog powinien by pierwsz osob ,ktra diagnozuje schorzenie i wprowadza leczenie

20

badanie gustometrycznesmak: umoliwia identyfikacj bodcw smakowychwwyniku ich poczenia z bodcami wchowymi i wzrokowymi - wytwarzanie zoonych odruchw pokarmowychuczestniczy porednio wprocesie trawienia 21SMAKI

Sodki: czsteczki organiczne; cukry, alkohole

Sony: roztwory soli, jony, np. kation sodu, wraenie modyfikowane przez anion, np. NaCl iNaK

Kwany: czstki organiczne; kwasek cytrynowy, jony wodorowe

Gorzki: czsteczki organiczne; czsto trucizny

Umami: czstki organiczne, miso, sfermentowane sery; kwas glutaminowy (przyprawa: glutaminian sodu)22Do niedawna uwaano, e czowiek potrafi rozrni cztery podstawowe smaki: sony, sodki, gorzki ikwany. Otych smakach wiemy wszystko. Jednak kilka lat temu okazao si, e jest jeszcze jeden podstawowy smak, nazwany umami. Substancj wywoujc ten smak jest kwas glutaminowy, wystpujcy wpokarmach bogatych wbiako, np. wmisie, sfermentowanych serach, sosach rybnych.

Umami jest znany od wiekw iwykorzystywany wkuchni dalekowschodniej. Do wzmocnienia tego smaku w wielu potrawach uywa si obecnie glutaminianu sodu.

Wraliwo na smak wynika z uwarunkowa genetycznych, np. niektre osoby silniej odczuwaj smak sodki, natomiast jedna czwarta populacji - zwaszcza kobiety jest szczeglnie wraliwa na smak gorzki.

Wraliwo zaley od temperatury: optymalna to 20-30C, wzrasta wczasie ciy, maleje zwiekiem. Rnice wsmaku potraw odczuwamy dziki receptorom wkubkach smakowych, ktre s rozmieszczone wbonie luzowej :jzyka, podniebienia, tylnej czci garda igrnych partiach przeyku.

Kady zkilku tysicy kubkw (2-5tys.) jest unerwiony przez 50 wkien nerwowych.

Docieraj one do komrek smakowych, ktre s stale odtwarzane, bo niektre znich yj najwyej 10 dni.Wraliwo na smak wynika z uwarunkowa genetycznych, np. niektre osoby silniej odczuwaj smak sodki, natomiast jedna czwarta populacji - zwaszcza kobiety jest szczeglnie wraliwa na smak gorzki.

Wraliwo zaley od temperatury: optymalna to 20-30C, wzrasta wczasie ciy, maleje zwiekie24Na ocen smaku potraw ma wpyw zmys wzroku iwchu.

Mao kto zdecyduje si na sprbowanie niebieskofioletowego misa, bo wprzyrodzie niebieski jest kolorem gnicia, afiolet ostrzega przed zagroeniem.

Wch jest kilka tysicy razy bardziej wraliwy na stenie czsteczek chemicznych ni smak.

Bez niego (np. wczasie przezibienia) wraeniasmakowe s owiele sabsze lub cakowicie zanikaj. dysgeuzja i ageuzjazaburzenia smaku

wchorobie Alzheimera wzespoach Turnera iKallmanaw polineuropatii cukrzycowejw polineuropatii zwizanej zniedoborem witaminy B12

wchorobach endokrynologicznych: Addisona Cushinga niedoczynnoci tarczycy

zaburzenia smaku

mog towarzyszy brakowi worganizmie witaminy PPmog by ubocznym efektem stosowania niektrych lekw.

po urazach gowy wprzebiegu chorb nowotworowych m.in. guzw linianki przyusznej

mog by objawem chorb zapalnych mzgu- stwardnienia rozsianego - udarw mzgu - objawem przewlekej boreliozy zaburzenia smaku mog prowadzi do wtrnych nastpstw:

naduywania soli kuchennej icukru spadku wagi ciaa

zaburze ukadu odpornociowegoInformacje ozaburzeniach smaku moe poda sam pacjent wtrakcie wywiadu lekarskiego lub podczas badania klinicznego.

Podczas badania stosuje si roztwory 4 podstawowych smakw:

sodkiego - roztwr glukozy sonego - soli kuchennej kwanego - kwasku cytrynowegogorzkiego - chininyumami - glutaminian sodu

GUSTOMETRIA kolejny etap badania to podawanie wzrastajcych ste roztworw dla kadego smaku