Niemieckie rzeczowniki złozone i ich˙ polskie...

UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA

WYDZIAŁ NEOFILOLOGII

MARCIN JUNCZYS-DOWMUNT

Niemieckie rzeczowniki złozone i ichpolskie odpowiedniki

Automatyczna ekstrakcja, analiza i weryfikacjana podstawie korpusów równoległych

ROZPRAWA DOKTORSKA

Promotor: prof. dr hab. Jerzy Pogonowski

POZNAN 2009

Podziekowania

Dziekuje prof. Jerzemu Pogonowskiemu za opieke naukowa, dobre rady i miłaatmosfere podczas nieraz wielogodzinnych konsultacji.

Składam równiez podziekowania pracownikom Zakładu Logiki Stosowanej,których trafne uwagi na seminariach zakładowych przyczyniły sie do polepsze-nia rozprawy. Dziekuje takze prof. Piotrze Łobacz oraz prof. Władysławowi Za-brockiemu za szybka pomoc z formalnosciami zwiazanymi z finalizacja studiówdoktoranckich i obrony.

Szczególnie serdecznie dziekuje Rodzicom za wiare w moje mozliwosci orazmojej narzeczonej Hani, która podjeła sie wyzwania kilkakrotnego przeczytaniacałej pracy i zwróciła mi uwage na wiele błedów jezykowych. Niniejsza praca niepowstałaby bez ich nieustannego wsparcia.

3

Spis tresci

Podziekowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3Spis tresci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5Spis tablic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9Spis rysunków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13Abstract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

1 Uwagi wstepne 171.1 Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171.2 Niemieckie złozenia nominalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191.3 Wczesniejsze badania o podobnym zakresie . . . . . . . . . . . . 21

1.3.1 Porównanie z jezykiem polskim: praca Jana Jeziorskiego . 211.3.2 Prace z innym jezykiem porównywanym . . . . . . . . . 22

1.4 Wykorzystany korpus równoległy: JRC-Acquis . . . . . . . . . . 231.5 Cele rozprawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

2 O klasyfikacji niemieckich złozen nominalnych 272.1 Według stopnia leksykalizacji i idiomatyzacji . . . . . . . . . . . 27

2.1.1 Idiomatyzacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282.1.2 Leksykalizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

2.2 Klasyfikacje semantyczne w jezykoznawstwie klasycznym . . . . 312.2.1 Opisy oparte na składni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

2.2.1.1 Metody oparte na parafrazach . . . . . . . . . . 312.2.1.2 Połaczenie z teoriami generatywnymi . . . . . . 34

2.2.2 Klasyfikacje według abstrakcyjnych relacji . . . . . . . . 362.2.3 Odrzucenie klasyfikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

2.3 Metody automatycznej klasyfikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . 402.3.1 Metody oparte na parafrazach . . . . . . . . . . . . . . . 402.3.2 Metody oparte na abstrakcyjnych relacjach . . . . . . . . 422.3.3 Systemy hybrydowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

5

6 Spis tresci

3 Automatyczna ekstrakcja materiału badawczego 493.1 Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493.2 Przeglad literatury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

3.2.1 Miary podobienstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523.2.2 Statystyczne modele dopasowania wyrazów . . . . . . . . 53

3.3 Ogólny opis metody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553.4 Wstepne przetwarzanie korpusu . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

3.4.1 Tokenizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573.4.2 Lematyzacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

3.5 Automatyczna identyfikacja niemieckich złozen rzeczownikowych 613.5.1 Techniczna definicja niemieckiego wyrazu złozonego . . . 613.5.2 Procedura identyfikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623.5.3 Wyniki statystyczne identyfikacji . . . . . . . . . . . . . 653.5.4 Błedne identyfikacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

3.6 Dopasowania na poziomie wyrazów . . . . . . . . . . . . . . . . 683.6.1 Formalne aspekty statystycznych modeli dopasowan . . . 70

3.6.1.1 Definicja modelu tłumaczenia . . . . . . . . . . 733.6.1.2 Rola korpusu równoległego . . . . . . . . . . . 743.6.1.3 Dopasowania tłumaczen na poziomie wyrazów . 75

3.6.2 Automatyczne metody symetryzacji dopasowan . . . . . . 773.7 Złoty standard, czyli zestawy testowe . . . . . . . . . . . . . . . 80

3.7.1 Dobór złozen w zestawach testowych . . . . . . . . . . . 813.7.2 Anotacja zestawów testowych . . . . . . . . . . . . . . . 823.7.3 Miary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

3.8 Wyniki ekstrakcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 853.8.1 Ekstrakcja odpowiedników tokenów . . . . . . . . . . . . 853.8.2 Wpływ redukcji słownictwa . . . . . . . . . . . . . . . . 863.8.3 Wpływ symetryzacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 893.8.4 Metody filtracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

3.8.4.1 Filtracja według ciagłosci odpowiedników . . . 923.8.4.2 Filtracja przez analize składniowa . . . . . . . . 923.8.4.3 Filtracja według wyrazów autosemantycznych . 943.8.4.4 Wyniki po filtracji . . . . . . . . . . . . . . . . 94

3.8.5 Sprowadzanie wyników do poziomu typów . . . . . . . . 983.9 Podsumowanie wyników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

4 Poprawione metody podziału niemieckich wyrazów złozonych 1034.1 Pojecie segmentacji i dekompozycji raz jeszcze . . . . . . . . . . 1044.2 Metody podziału rzeczowników złozonych . . . . . . . . . . . . 105

4.2.1 Ogólny algorytm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1054.2.2 Metoda oparta na korpusie . . . . . . . . . . . . . . . . . 109

Spis tresci 7

4.2.3 Metoda oparta na słowniku . . . . . . . . . . . . . . . . . 1094.3 Ujednoznacznianie dekompozycji . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

4.3.1 Ujednoznacznianie na podstawie informacji ze słownikabilingwalnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

4.3.2 Ujednoznacznianie za pomoca czestosci z internetu . . . . 1134.3.3 Kombinacje metod ujednoznaczniania . . . . . . . . . . . 115

4.4 Probabilistyczne metody podziału . . . . . . . . . . . . . . . . . 1164.4.1 Hipoteza “one sense per corpus” . . . . . . . . . . . . . . 1174.4.2 Osłabianie niezaleznosci . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

4.5 Ocena skutecznosci metod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1204.5.1 Metody podziału rzeczowników złozonych . . . . . . . . 1214.5.2 Wpływ metod podziału złozen na jakosc ekstrakcji . . . . 123

4.6 Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

5 Automatyczne generowanie parafraz 1255.1 Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1255.2 Zestaw parafraz według Jeziorskiego . . . . . . . . . . . . . . . . 1265.3 Zestaw testowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1285.4 Automatyczne generowanie kandydatów . . . . . . . . . . . . . . 1305.5 Automatyczny wybór kandydatów . . . . . . . . . . . . . . . . . 1355.6 Wyniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138

5.6.1 Wyniki dla typu N+N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1395.6.2 Wyniki dla typów V+N i A+N . . . . . . . . . . . . . . . 142

6 Przechowywanie i manualna weryfikacja danych 1456.1 Struktura bazy danych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147

6.1.1 Listy typów i tokenów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1476.1.2 Reprezentacja korpusu równoległego . . . . . . . . . . . 1506.1.3 Informacje o segmentacjach i dekompozycjach . . . . . . 1526.1.4 Informacje o parafrazach . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1546.1.5 Informacje o odpowiednikach . . . . . . . . . . . . . . . 1546.1.6 Inne tabele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156

6.2 Schematy anotacji polskich odpowiedników . . . . . . . . . . . . 1576.2.1 Anotacja pełna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1586.2.2 Anotacja płytka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160

6.3 Reczna weryfikacja analiz i odpowiedników . . . . . . . . . . . . 1616.3.1 Opis interfejsu aplikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1616.3.2 Kryteria akceptacji złozenia . . . . . . . . . . . . . . . . 1646.3.3 Praca z aplikacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166

6.4 Wyniki recznej weryfikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1666.4.1 Zestawy referencyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167

8 Spis tresci

6.4.2 Informacje zawarte w materiale referencyjnym . . . . . . 1686.4.3 Raz jeszcze o oszacowaniu poprawnosci ekstrakcji . . . . 168

7 Analiza zebranego materiału 1717.1 Wyniki identyfikacji rzeczowników złozonych . . . . . . . . . . . 1717.2 Rozkład złozen nominalnych według czesci mowy pierwszego

członu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1747.3 Rozkład polskich odpowiedników w korpusie . . . . . . . . . . . 1757.4 Złozenia z wieksza liczba odpowiedników . . . . . . . . . . . . . 1817.5 Polskie ekwiwalenty według parafrazy złozenia . . . . . . . . . . 183

8 Trzy eksperymenty jezykoznawcze 1918.1 O interfiksach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191

8.1.1 Dystrybucja interfiksów . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1928.1.2 O funkcji interfiksów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1958.1.3 Załozenia dla eksperymentu . . . . . . . . . . . . . . . . 1988.1.4 Wykorzystany materiał . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1998.1.5 Metoda zliczania danych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2008.1.6 Wyniki analizy kwantytatywnej . . . . . . . . . . . . . . 2038.1.7 Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205

8.2 O zjawisku “pełnej równowaznosci” . . . . . . . . . . . . . . . . 2088.2.1 “Pełna równowaznosc” według Jeziorskiego . . . . . . . 2098.2.2 Analiza danych pod wzgledem “pełnej równowaznosci” . 2108.2.3 Analogia a wybór wzorców składniowych . . . . . . . . . 2158.2.4 Eksperyment z narzedziem TIMBL . . . . . . . . . . . . . 2178.2.5 Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219

8.3 O stosunkach funkcjonalnych miedzy członami złozen . . . . . . 2218.4 Podsumowanie eksperymentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225

9 Zakonczenie 227

Bibliografia 231

A Recznie sprawdzony zestaw referencyjny A 239A.1 Indeks czestosciowy 2500 najczestszych wyrazów złozonych (ze-

staw A1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239A.2 Indeks czestosciowy 2500 losowo wybranych wyrazów złozo-

nych (zestaw A2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252A.3 Łaczony słownik z polskimi odpowiednikami . . . . . . . . . . . 265

Spis tablic

1.1 Fragment Dyrektywy Rady z dnia 27 lipca 1976 r. w sprawie zbli-zenia ustawodawstw Panstw Członkowskich odnoszacych sie doswiateł obrysowych, przednich swiateł pozycyjnych (bocznych),tylnych swiateł pozycyjnych (bocznych) i swiateł stopu pojazdówsilnikowych i ich przyczep (CELEX: 31976L0758) . . . . . . . . 17

3.1 Redukcja liczby typów za pomoca metod wstepnego przetwarzania 603.2 Pierwsze 120 jednostek z niemieckiej listy frekwencyjnej . . . . . 633.3 Kilka potencjalnie błednie zanalizowanych wyrazów niezłozonych 643.4 Błednie zidentyfikowane wyrazy obce i ich LPR . . . . . . . . . . 663.5 Przykładowe niemieckie nazwy własne i ich odpowiedniki . . . . 673.6 Kilka przykładowych zdan z zestawów testowych . . . . . . . . . 843.7 Wyniki dla róznych metod wstepnego przetwarzania korpusu . . . 873.8 Wyniki dla róznych metod symetryzacji . . . . . . . . . . . . . . 903.9 Anotacja polskich odpowiedników wyrazu Beitritts|vertrag . . . . 943.10 Wyniki po zastosowaniu filtrów i ich kombinacji . . . . . . . . . . 953.11 Odpowiedniki See|verkehr po filtracji FSYN+FCONT+FMORF . . 973.12 Odpowiedniki See|verkehr po normalizacji . . . . . . . . . . . . . 993.13 Liczba złozen i par odpowiedników po filtracji i normalizacji . . . 100

4.1 Rozkład czestosci złozen nominalnych z wielomo segmentacjamii dekompozycjami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

4.2 Liczebnosci dla segmentów recht i steuer . . . . . . . . . . . . . 1164.3 Znaczenia dla leksemu li � Gerät_N . . . . . . . . . . . . . . . . 1194.4 Przykładowe wyniki dla c � Steuergerät z (*) oraz bez (**) kon-

tekstu semantycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1204.5 Wyniki dla trafnosci, dokładnosci, pełnosci oraz miary F . . . . . 1224.6 Wyniki dla wybranych metod podziału i rozmiarów korpusu . . . 123

9

10 Spis tablic

5.1 Parafrazy według Jeziorski (1983) . . . . . . . . . . . . . . . . . 1275.2 Rozkład czestosci parafraz w zestawie testowym . . . . . . . . . 1295.3 Tablica rekcji przyimków i form z enkliza . . . . . . . . . . . . . 1315.4 Przykładowe wyniki dla zapytan do wyszukiwarki GOOGLE . . . 138

6.1 Wycinek z tabeli compounds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1496.2 Wycinek z tabeli tokens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1506.3 Wycinek z tabeli tokens połaczony z compounds . . . . . . . . . 1516.4 Wycinek z tabeli corpus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1516.5 Wycinek z tabeli tus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1526.6 Wycinek z tabeli tuvs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1536.7 Wycinek z tabeli splits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1536.8 Wycinki z tabel splitsegments i segments . . . . . . . . . . . 1546.9 Wycinki z tabel splitseglexemes, lexemes i interfixes . . . 1556.10 Wycinek z tabeli counterparts . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1566.11 Wycinek z tabeli cp_tokens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1576.12 Kilka przykładowych typów anotacji . . . . . . . . . . . . . . . . 1586.13 Znaczenie elementów symboli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1596.14 Zasady zastepowania symboli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1606.15 Liczba złozen i par odpowiedników po filtracji i normalizacji . . . 1676.16 50 złozen odrzuconych ze wzgledu na brak odpowiedników . . . . 169

7.1 Dzisiec najczestszych złozen oraz dziesiec hapax legomena . . . . 1737.2 Rozkład czestosciowy złozen dwuczłonowych według czesci

mowy pierwszego członu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1747.3 Rozkład czestosci struktur odpowiedników w zestawie A . . . . . 1787.4 Rozkład czestosci struktur odpowiedników w zestawie B . . . . . 1797.5 Rozkłady złozen z wieksza liczba odpowiedników . . . . . . . . . 1827.6 Odpowiedniki Unternehmensbesteuerung . . . . . . . . . . . . . 1827.7 Struktury odpowiedników Umweltprobleme . . . . . . . . . . . . 1837.8 Rozkład czestosci struktur odpowiedników dla par w zestawie B . 1847.9 Rozkład odpowiedników złozen z symbolem parafrazy gen . . . . 1857.10 Rozkład odpowiedników złozen z symbolem parafrazy prep . . . 1867.11 Rozkład odpowiedników złozen z symbolem parafrazy nom-adj . 1877.12 Rozkład odpowiedników złozen z symbolem parafrazy app-als . . 1887.13 Rozkład odpowiedników złozen z symbolem parafrazy other . . . 1897.14 Rozkład odpowiedników złozen z symbolem parafrazy idiom . . . 190

8.1 Rozkład czestosciowy interfiksów w zebranych złozeniach . . . . 1938.2 Dziesiec najczestszych leksemów okreslajacych wystepujacych

w złozeniach z interfiksem -e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195

Spis tablic 11

8.3 Przykładowa lista złozen nominalnych, interfiksów i najczest-szych struktur odpowiedników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200

8.4 Rankingi zaleznosci miedzy interfiksem a liczba odpowiednikawyrazu okreslajacego złozenia według miar φ, χ2 oraz MI dla da-nych niefiltrowanych i nieweryfikowanych z listy LN . . . . . . . 204

8.5 Rankingi zaleznosci miedzy interfiksem a liczba odpowiednikawyrazu okreslajacego złozenia według miar φ, χ2 oraz MI dla da-nych recznie weryfikowanych z listy LB . . . . . . . . . . . . . . 206

8.6 Zaleznosci miedzy parafraza a struktura ekwiwalentu wedługmiary wzajemnej informacji MI . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213

8.7 Fragment listy przykładów w postaci wektorów cech z odpowied-nimi wzorcami składniowymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217

8.8 Złozenia o odwróconych członach i identycznych odpowiednikach 224

Spis rysunków

3.1 Pełny schemat procesu ekstrakcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . 563.2 Przykładowe reguły tokenizatora . . . . . . . . . . . . . . . . . . 583.3 Przykład działania tokenizatora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593.4 Model zaszumionego kanału dla tłumaczenia statystycznego (Ju-

rafsky i Martin 2000) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 723.5 Dopasowanie z niezaleznymi angielskimi wyrazami . . . . . . . . 763.6 Dopasowanie z niezaleznymi francuskimi wyrazami . . . . . . . . 773.7 Ogólne dopasowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 773.8 Przykładowe dopasowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 783.9 Rozkłady czestosci złozen w zestawach testowych . . . . . . . . . 813.10 Przykładowe pełne dopasowanie reczne . . . . . . . . . . . . . . 823.11 Dwa rózne odpowiedniki złozenia Überprüfungsantrag . . . . . . 933.12 Porównanie wyników po zastosowaniu filtrów i ich kombinacji

w postaci graficznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

4.1 Pseudokod ogólnego algorytmu dzielacego wyrazy złozone . . . . 1064.2 Drzewo wyszukiwania dla wyrazu Druckerzeugnisse . . . . . . . 1084.3 Ujednoznacznianie za pomoca słownika bilingwalnego . . . . . . 1124.4 Czesciowo udane ujednoznacznienie metoda LEX+WWW1 . . . . 1134.5 Nieudane ujednoznacznienie metoda LEX+WWW1 . . . . . . . . 1144.6 Udane ujednoznacznienie za pomoca LEX+WWW2 . . . . . . . . 115

5.1 Trafnosc parafrazowania dla wszystkich typów . . . . . . . . . . 1395.2 Porównanie rozkładów parafraz w zestawie testowym oraz w wy-

nikach uzyskanych automatycznie (Ciemne kolumny to przykładyz zestawu testowego, jasniejsze reprezentuja wyniki automatu) . . 140

5.3 Trafnosc dla parafraz złozen typu N+N . . . . . . . . . . . . . . . 140

13

14 Spis rysunków

5.4 Porównanie proporcji dla parafraz przyimkowych w zestawie orazw wynikach uzyskanych automatycznie . . . . . . . . . . . . . . 141

5.5 Rozbicie danych dla trafnosci na poszczególne przyimki . . . . . 142

6.1 Uproszczony schemat bazy danych . . . . . . . . . . . . . . . . . 1486.2 Struktura symbolu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1586.3 Przykładowy widok aplikacji dla wyrazu Ausfuhrlizenzen . . . . . 1626.4 Relacje zachodzace miedzy zestawami . . . . . . . . . . . . . . . 1666.5 Mikrostruktura hasła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168

7.1 Dystrybucja frekwencyjna niemieckich wyrazów złozonychw korpusie. Pierwszy rysunek skupia sie na rozkładzie czestychzłozen, drugi na rozkładzie rzadkich. . . . . . . . . . . . . . . . . 172

7.2 Stosunek liczby tokenów do liczby typów dla wyrazów złozonychoraz niezłozonych dla wzrastajacej długosci korpusu (w skali li-niowej oraz logarytmicznej) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173

8.1 Graficzne porównanie rozkładów odpowiedników dla podstawo-wych typów parafraz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211

Abstract

We apply methods first used for statistical machine translation to the automaticextraction and analysis of German compound nouns and their Polish equivalents.A large German-Polish parallel corpus is used as the main source of data. In thecourse of this work several new applications are developed and described. With thehelp of these applications a set of more than 140,000 unique German compoundnouns is created for which we are able to identify more than 200,000 unique Polishcounterparts in the corpus.

From this data we extract several subsets of equivalence pairs that have beenfiltered either automatically or half-automatically. Additionally, one manually ver-ified subset of equivalence pairs is created. These data sets serve as referencematerial for the verification of several claims from other works in contrastive lin-guistics that based their results on much smaller amounts of data. Apart from thatwe supply information about the quantitative distribution of German compoundnouns and their Polish equivalents which has not been provided in any earlierwork.

15

Rozdział1Uwagi wstepne

1.1 Wprowadzenie

Im Rahmen eines harmonisierten Ver-fahrens der Bauartgenehmigungr1s fürBegrenzungsleuchtenr2s , Schlußleuch-tenr3s und Bremsleuchtenr4s kann je-der Mitgliedstaatr5s feststellen, ob diegemeinsamen Vorschriften für den Bauund die Prüfung eingehalten worden sind,und die anderen Mitgliedstaatenr6s vonder getroffenen Feststellung durch Über-sendung einer Abschrift des für jedenTyp einer Begrenzungsleuchter7s , ei-ner Schlußleuchter8s bzw. einer Brems-leuchter9s ausgestellten Bauartgeneh-migungsbogensr10s unterrichten.

Zharmonizowana procedura homologa-cjir1s przednich swiateł pozycyjnychbocznychr2s, tylnych swiateł pozycyj-nych bocznychr3s i swiateł stopur4sumozliwia kazdemu Panstwu Człon-kowskiemur5s sprawdzenie zgodnoscize wspólnymi wymogami konstrukcyj-nymi i testowymi oraz informowanie in-nych Panstw Członkowskichr6s o swo-ich ustaleniach, przez przesłanie kopiiswiadectwa homologacjir10s danej cze-sci, sporzadzanego dla kazdego typuprzednich swiateł pozycyjnych bocz-nychr7s, tylnych swiateł pozycyjnychbocznychr8s i swiateł stopur9s.

Tablica 1.1: Fragment Dyrektywy Rady z dnia 27 lipca 1976 r. w sprawie zblize-nia ustawodawstw Panstw Członkowskich odnoszacych sie do swia-teł obrysowych, przednich swiateł pozycyjnych (bocznych), tylnychswiateł pozycyjnych (bocznych) i swiateł stopu pojazdów silniko-wych i ich przyczep (CELEX: 31976L0758)

Wprowadzajacy przykład przedstawia niemieckie zdanie zawierajace szescróznych niemieckich złozen nominalnych oraz polski odpowiednik tego zdania.

17

18 Rozdział 1. Uwagi wstepne

Za pomoca indeksów dolnych zaznaczylismy w obu wersjach jezykowych moz-liwe ekwiwalenty. Jedynie złozenia Bremsleuchte oraz Mitgliedstaat wystepujaw Duden Universalwörterbuch (Duden 2006), w przypadku Schlußleuchtemoznaodnalezc tylko podobny wyraz Schlusslicht1. W słowniku dwujezycznym PONSGroßwörterbuch Deutsch-Polnisch (Bayer 2008) nie wystepuje zadne z wymie-nionych złozen, mozna jedynie odnalezc warianty podobne: Bremslicht, Schluss-licht oraz Mitgliedsstaat z dodatkowym interfiksem +s.

Brak takich wyrazów w słownikach nie jest niczym zadziwiajacym. W nie-mieckiej leksykografii juz dawno stwierdzono, ze nie ma sensu właczac do słow-ników wszystkich wyrazów złozonych o regularnym charakterze2, co z resztaze wzgledu na produktwnosc i teoretyczna nieograniczonosc kompozycji by-łoby niewykonalne. Wyrazy typu Begrenzungsleuchte, Bremsleuchte i Schluss-leuchte mozna potraktowac jako słownictwo fachowe, które niekoniecznie trzebauwzglednic w słowniku ogólnym, nawet gdy nie sa w pełni przezroczyste. Z dru-giej strony nie ma pewnosci, czy istnieje słownik fachowy niemiecko-polski, któryte wyrazy zawiera. A nawet jesli istnieje, to i tak mozna przytoczyc wiele innychprzykładów dla wyrazów złozonych, których ten słownik juz zawierac nie bedzie.Z powyzszego przykładu mozemy odczytac polskie odpowiedniki, np. dla Be-grenzungsleuchte mamy przednie swiatło pozycyjne boczne. Odpowiedniki te saprawdopodobnie dziełem tłumaczy specjalistów, którzy przy ich ustaleniu korzy-stali z innych zródeł niz słowniki3. Z kolei w przypadku wyrazu Bauartgenehmi-gungsbogen trudno mówic o słownictwie fachowym, mimo tego, ze ma jego ce-chy. Mamy raczej do czynienia z okazjonalizmem albo podobna struktura, którapózniej bedziemy okreslali jako Textwort (wyraz tekstowy)4.

Przytoczony przykład ilustruje kilka znanych faktów:

• kompozycja jako sposób na tworzenie nowych rzeczowników jest czestymi chetnie stosowanym srodkiem słowotwórczym w jezyku niemieckim;

• tylko niektóre złozenia nominalne mozna odnalezc w słownikach, nawetwtedy, gdy nie sa one w pełni motywowane;

• nieocenionym zródłem wiedzy moga okazac sie teksty równoległe stwo-rzone przez tłumaczy specjalistów.

1Nie zwracamy w tej chwili uwagi na róznice miedzy stara a nowa pisownia niemiecka, tylkotraktujemy segmenty Schluss- i Schluß- jako równowazne.

2O tym wiecej w rozdziale 2.1.2.3Korzysta sie np. z opisów technicznych napisanych w odpowiednich jezykach, które nieko-

niecznie sa tekstami równoległymi a jedynie tekstami porównywalnymi.4Wyrazy tekstowe wprowadzamy równiez w rozdziale 2.1.2.

1.2. Niemieckie złozenia nominalne 19

Wiedze dotyczaca niemieckich rzeczowników złozonych oraz ich polskichodpowiedników zawarta w korpusach równoległych mozna wykorzystac na dwasposoby:

• mozna zestawic wszystkie złozenia i ich ekwiwalenty, korzystajac z tegozestawienia jako słownika (przydatne w przypadku słownictwa fachowego);

• mozna wykorzystac takie zestawienie do analizy mozliwych regularno-sci zachodzacych pomiedzy niemieckimi złozeniami a ich tłumaczeniami(przydatne w przypadku tłumaczenia nieznanych wyrazów tekstowych).

W niniejszej rozprawie zajmiemy sie technicznymi i teoretycznymi aspektamiobu zagadnien. Skupimy sie szczególnie na automatycznej i półautomatycznejeksploatacji duzych korpusów równoległych. Opiszemy w ramach tej pracy stwo-rzone narzedzia do ekstrakcji, analizy i weryfikacji par odpowiedników oraz zaich pomoca uzyskane dane. Zebrany materiał zostanie wykorzystany do prezenta-cji rozkładów czestosciowych dla róznych klas złozen nominalnych i ich polskichodpowiedników. Tym samym uzupełnimy wczesniejsze prace o podobnej tema-tyce jezykoznawczej o dokładne dane liczbowe. Omówimy mozliwe regularno-sci zachodzace miedzy niemieckimi złozeniami nominalnymi oraz ich polskimiodpowiednikami. Wczesniejsze koncepcje z innych prac kontrastywnych zostanaocenione na podstawie naszych danych pod wzgledem przydatnosci jako algo-rytmy tłumaczenia klasycznego oraz maszynowego.

Niniejsza rozprawa jest pierwsza praca, która porusza temat automatycznejidentyfikacji i ekstrakcji niemieckich złozen nominalnych i ich odpowiednikóww innym jezyku. Zgodnie z nasza wiedza jest to równiez pierwsza praca w ra-mach niemiecko-polskiej lingwistyki kontrastywnej, w której stosuje sie metodyautomatyczne oraz kwantytatywne do analizy zebranego materiału. Nie jest namtez znana praca z dziedziny badan kontrastywnych nad niemieckimi złozeniamirzeczownikowymi, która wykorzystywałaby porównywalnie duze zestawy złozen.Nasze dane pod wzgledem liczby róznych par odpowiedników przekraczaja ma-teriał z innych prac o dwa rzedy wielkosci, a pod wzgledem liczby par tokenówo trzy rzedy wielkosci.

1.2 Niemieckie złozenia nominalne

Przedmiotem naszej pracy sa niemieckie rzeczowniki złozone. Pojecia “rzeczow-nik złozony”, “złozenie rzeczownikowe” oraz “złozenie nominalne” traktujemyw tej pracy jako synonimiczne. Posłuzymy sie głównie nastepujaca prosta defini-cja złozenia nominalnego:


Unter Zusammensetzungen (Komposita) verstehen wir Wörter, dieohne zusätzliche Ableitungsmittel aus zwei oder mehreren selbststän-dig vorkommenden Wörtern gebildet sind. Dabei stellt der (isolierba-re) erste Bestandteil [...] das Bestimmungsglied dar, der zweite dasGrundwort (die Basis), das die Wortart der ganzen Zusammensetzungfestlegt. (Duden 1998, str. 432)

Powyzsza definicje zastapimy w rozdziale 3.5.1 mniej wiecej równowazna de-finicja techniczna, bez której zadanie identyfikacji i ekstrakcji nie byłoby wyko-nalne. Do powyzszej definicji nalezy jeszcze dodac pisownie łaczna, która jestjednym z głównych kryteriów identyfikacji niemieckich złozen. W innych defini-cjach wylicza sie miedzy innymi nastepujace cechy złozen nominalnych (na pod-stawie Ortner i Ortner 1984, Stepanowa i Fleischer 1985, Fleischer i Barz 1995):

• akcent główny pada na pierwszy człon;

• binarna struktura;

• subordynacja i niezmienna kolejnosc członów;

• niejawnosc relacji semantycznych zachodzacych miedzy członami.

Dla automatycznej identyfikacji nie korzystamy z powyzszych kryteriów. Zło-zenia ekstrahujemy z tekstów elektronicznych, wiec informacje o akcencie nie sanam dane. W rozdziale 4.4.2 z kolei jawnie lekcewazymy zasade binarnosci dlarzeczowników wielokrotnie złozonych, gdyz próba uwzglednienia złozonej struk-tury binarnej utrudniłaby konstrukcje modelu probabilistycznego. Przy ekstrakcjinie korzystamy tez z kryteriów semantycznych, stad ostatnie dwa punkty nie słuzanam do okreslenia przedmiotu naszych badan. Zajmujemy sie nimi jednak juz poekstrakcji: Na temat nietypowych relacji subordynacji oraz o próbach zamiany ko-lejnosci członów piszemy nieco wiecej w rozdziale 8.3. Relacjom zachodzacymmiedzy członami poswiecilismy druga połowe nastepnego rozdziału, a automa-tycznym metodom parafrazowania cały rozdział 5.

W skutek przyjecia tak uproszczonego zestawu kryteriów dla identyfikacji zło-zen nominalnych pojawiaja sie problemy zwiazane z odgraniczeniem złozen no-minalnych od innych powierzchownie podobnych struktur, szczególnie od tzw.Zusammenbildungen (formacje prefiksalno-sufiksalne) oraz od derywatów po-wstałych z innych złozen, w tym tez z czasowników złozonych. Kilka sposobówna odrzucenie błednych identyfikacji przedstawimy w rozdziale 3.5.4. W pozo-stałych przypadkach trzymamy sie definicji z rozdziału 3.5.1 i traktujemy takieformacje jako złozenia nominalne, o ile zostana tak zidentyfikowane.

1.3. Wczesniejsze badania o podobnym zakresie 21

1.3 Wczesniejsze badania o podobnym zakresie

Temat niemieckich wyrazów złozonych oraz ich odpowiedników w róznych jezy-kach został juz wczesniej intensywnie przebadany, np. dla angielskiego (Djirac-kor 1981), francuskiego (Bossong 1981, Stein 1993), polskiego (Jeziorski 1983),chinskiego (Sui 1983), hiszpanskiego (Angele 1992), czeskiego (Kotulkova 2004)lub litewskiego (Stankeviciene i Bilinskiene 2006). Wszystkie wspomniane praceopieraja sie na odpowiednio wiekszych lub mniejszych zestawach złozen orazich odpowiedników w drugim jezyku. We wszystkich pracach zasoby te zostałyzebrane recznie, tzn. zródłowe niemieckie złozenia zostały znalezione poprzezprzegladanie niemieckich tekstów, nastepnie zostały odszukane ich odpowiednikiw tłumaczeniach lub innych rodzajach tekstów równoległych.

1.3.1 Porównanie z jezykiem polskim: praca Jana Jeziorskiego

Szczególne znaczenie dla nas ma praca Jeziorski (1983), która jak dotad jest naj-obszerniejszym opisem niemieckich złozen nominalnych oraz ich polskich odpo-wiedników, co nie ulega tez zmianie przez ukazanie sie niniejszej rozprawy. Zapomoca metod automatycznych nie jestesmy w stanie przeprowadzic podobnieprecyzyjnej analizy, jak uczynił to Jeziorski, gdyz jestesmy zmuszeni do ustepstwpod wzgledem głebokosci analizy5 oraz pełnosci materiału6. Wydaje nam sie jed-nak, ze jestesmy w stanie dostarczyc dodatkowe dane, które z kolei leza pozazasiegiem tradycyjnych metod: dane czestosciowe dla duzych zestawów mate-riału. Jeziorski do swoich badan wykorzystał raptem niecałe 2000 przykładów. Wtej pracy korzystamy z róznych zestawów o róznych rozmiarach, od zestawu Askładajacego sie z ok. 4.900 róznych złozen i ponad 11.000 par ekwiwalentówdo pełnego zestawu złozen po filtracji zawierajacego ponad 100.000 złozen orazponad 200.000 róznych odpowiedników. Przy niektórych zadaniach opieramy siewiec na ponad stokrotnie wiekszej ilosci danych niz inni badacze. Wydaje namsie tez, ze wartosc dodana stanowia stosowane metody z jezykoznawstwa korpu-sowego, gdyz w przypadku pracy Jeziorski (1983) o korpusie mówic nie mozna.

Nie bedziemy w tym miejscu pisali wiecej o wynikach z pracy Jeziorski(1983), poniewaz zostana one przedstawione w poszczególnych rozdziałach ni-niejszej pracy, zawsze wtedy, gdy bedziemy porównywali nasze metody czy wy-niki z praca Jeziorskiego.

5Nie mamy mozliwosci pełnej analizy morfologicznej, np. nie mozemy odróznic derywatówod wyrazów prostych.

6Czesc materiału tracimy przez błedy, rózne metody filtracji oraz przez reczna weryfikacje.


1.3.2 Prace z innym jezykiem porównywanym

Praca o bardzo podobnym zakresie i rozmiarze co Jeziorski (1983) jest Kotul-kova (2004), która kontrastuje niemieckie wyrazy złozone z innym słowianskimjezykiem — czeskim. Podejscie Kotulkovej jest, tak jak nasze, oparte na koncep-cji korpusu bilingwalnego. Korpus ten składa sie z dwóch pozycji współczesnejliteratury, niemieckiej powiesci Güntera Grassa i jej czeskiego tłumaczenia orazczeskiej powiesci Michala Viewegha i jej przekładu na jezyk niemiecki. Złozeniarzeczownikowe zostały zidentyfikowane w niemieckich wersjach tych dzieł i ze-stawione z odpowiednimi materiałami czeskimi. W ten sposób zostało zebranychok. 3500 par tłumaczen. Kotulkova z rozmysłem wybiera dzieła literackie i badajezyk stosowany w literaturze. Tutaj pojawia sie pytanie, czy wyniki bazujacena twórczosci czterech osób, czyli dwóch autorów oraz dwóch tłumaczy, moznaprzeskalowac na szerszy kontekst, tym bardziej, ze tytuł pracy Kotulkovej, Deut-sche Determinativkomposita und ihre Entsprechungen im Tschechischen, budziwieksze oczekiwania. Podobne pytanie mozna zadac dla wszystkich badan opar-tych na korpusach niezbalansowanych z materiałami pochodzacymi tylko z jednejdziedziny. Dotyczy to równiez naszej pracy, gdyz teksty prawnicze sa znane zespecyficznosci jezyka. Tak jak wczesniej Jeziorski, Kotulkova nie bada aspek-tów zwiazanych z produktywnoscia złozen rzeczownikowych oraz ich odpowied-ników. Kotulkova przejeła równiez sposób klasyfikacji według parafraz złozenz pracy Jeziorskiego, z tym ze traktuje parafrazy czysto heurystycznie a nie jakonadbudowe teoretyczna.

Hiszpanskie odpowiedniki niemieckich złozen nominalnych opisano w pracyAngele (1992) na podstawie tekstów ekonomicznych oraz literatury pieknej. Ze-brano ponad 3.500 róznych złozen oraz ponad 5800 par odpowiedników. Zało-zenia badawcze sa oczywiscie podobne do załozen wyzej przedstawionych prac,jednak tutaj skupiono sie dodatkowo na wpływie kontekstu. Szczególnie sposobyklasyfikacji złozen odbiegaja od powyzszych prac, gdyz Angele nie stosuje pa-rafraz jako narzedzia heurystycznego. Jedyny podział odbywa sie według cze-sci mowy pierwszego członu. Podobnie postepuje Stein (1993), który korzystaz niemieckich i polskich wniosków patentowych, na podstawie których zebrał ok.1.500 róznych złozen i tłumaczen.

Z wyjatkiem pracy Jeziorski (1983) wszystkie opisane prace korzystaja juzz korpusów równoległych, z tym ze bardzo małych, składajacych sie zaledwiez kilku lub kilkunastu róznych tekstów. Oczywiscie wynika z tego, ze korpusy tenie sa zbalansowane. Nizej opiszemy nasz korpus, który równiez nie jest zbalan-sowany, jednak pod wzgledem rozmiarów przekracza korpusy z opisanych praco kilka rzedów wielkosci.

1.4. Wykorzystany korpus równoległy: JRC-Acquis 23

1.4 Wykorzystany korpus równoległy: JRC-Acquis

Teksty równoległe maja długa historie w jezykoznawstwie tradycyjnym. Najbar-dziej znanym tekstem równoległym jest pewnie Kamien z Rosetty, którego odkry-cie stało sie przełomem na drodze do odczytania egipskich hieroglifów. Jak widacpo pracach opisanych powyzej, tworzy sie czesto własne małe korpusy równole-głe. W obecnych czasach niektóre zbiory tekstów równoległych stały sie tak duze,ze sa przydatne dla metod kwantytatywnych. Praktycznie wszystkie nowoczesnenarzedzia komputerowe powiazane w jakis sposób z przekładem tekstów korzy-staja w mniejszym lub wiekszym stopniu z wiedzy zawartej w korpusach równo-ległych. Swietnym przegladem takich — co prawda juz starszych — narzedzi jestpraca Somers (2001). Niestety nawet w erze internetu dostep do duzych korpu-sów równoległych jest nadal o wiele bardziej ograniczony niz dostep do duzychkorpusów jednojezycznych. Jak dotad nie istnieja tez ogólnodostepne równoległekorpusy zrównowazone, a sytuacja jest tym trudniejsza im mniejsza jest społecz-nosc jezykowa jednego z jezyków w korpusie.

Istnieje niewiele duzych korpusów niemiecko-polskich, najbardziej znanymi najwiekszym jest JRC-Acquis (Steinberger et al. 2006), który powstał na pod-stawie Acquis Communautaire (AC), dorobku prawnego Wspólnot Europejskichi Unii Europejskiej, obejmujacego “wszystkie traktaty załozycielskie i akcesyjneoraz umowy miedzynarodowe je zmieniajace (tzw. prawo pierwotne), przepisywydawane na ich podstawie przez organy Wspólnot (prawo wtórne), umowy mie-dzynarodowe zawarte przez Wspólnoty i Unie Europejska, orzecznictwo ETSi Sadu Pierwszej Instancji, a takze deklaracje i rezolucje oraz zasady ogólne prawawspólnotowego.” (Wikipedia 2008a). Czesc niemiecko-polska jest tylko podzbio-rem tego korpusu. Ten zbiór tekstów prawniczych zawiera teksty, które zostałystworzone w okresie od lat 50-tych dwudziestego wieku do dzisiejszego dnia. Napoczatku roku 2007 Unia Europejska miała 27 członków oraz 23 oficjalne jezyki.Teksty w AC powstały we wszystkich tych jezykach z wyjatkiem jezyka irlandz-kiego. Korpus JRC-Acquis został stworzony przez Joint Reseach Centre (JRC),grupe zajmujaca sie technologiami przetwarzania jezyka naturalnego podporzad-kowana Komisji Europejskiej. Do korpusu zostały wybrane wszystkie te teksty,które wystepuja co najmniej w dziesieciu wersjach jezykowych w tym co naj-mniej w trzech jezykach z krajów, które przystapiły do Unii w roku 2004.

W obecnej wersji korpus JRC-Acquis (wersja 3.0) dla kazdego jezyka za-wiera srednio 18.833 dokumentów dopasowanych na poziomie zdania. Srednialiczba zdan dla jednego jezyka wynosi 1.052.759. Czesc niemiecko-polska kor-pusu składa sie z 23.322 równoległych tekstów zawierajacych w sumie 1.231.766par zdan. Usunelismy z tego korpusu pary zdan, które zawieraja głównie obcy ma-teriał jezykowy, tzn. inne jezyki niz odpowiednio niemiecki lub polski. Po takiejfiltracji niemiecka czesc korpusu składa sie z 26.704.419 tokenów oraz z 272.038


typów, a polska czesc z 25.405.924 tokenów oraz 183.529 typów. Tokeny nume-ryczne zostały pominiete, wielkie litery zostały zamienione na małe.

Brak równoległych korpusów zbalansowanych nie pozwala na przeprowadze-nie badan wykraczajacych poza pewna dziedzine. Złozenia nominalne oraz ichpolskie odpowiedniki, które wydobedziemy z tego korpusu beda równiez na-cechowane własnosciami jezyka prawniczego. Nalezy o tym pamietac podczasprzegladania wszystkich rozkładów czestosciowych przedstawionych w tej pracy.Rozkłady dla korpusu zbalansowanego moga wygladac zupełnie inaczej. W roz-działach 7 i 8 zauwazylismy kilka rozbieznosci z liczbami podanymi przez innychbadaczy. Jednym z mozliwych wytłumaczen dla tych róznic jest specyficznosc je-zyka w korpusie. Nie traktujemy tej pracy jednak jako czesci tzw. legilingwistyki.

Kolejny problem zwiazany z charakterystyka korpusu, wynika z faktu, ze niewiemy, w jaki sposób powstały tłumaczenia tekstów w korpusie. Nie mamy infor-macji o kierunku tłumaczen oraz o zaleznosciach miedzy róznymi wersjami jezy-kowymi. Jest mozliwe, ze wersje polskich tekstów zostały przetłumaczone z wer-sji niemieckich, lub ze obie wersje powstały niezaleznie na podstawie wspólnegotekstu angielskojezycznego. Co wiecej, jezyk zródłowy oraz kierunki tłumaczeniamoga byc inne dla róznych ustaw w korpusie. W tym przypadku charakter prawni-czy tekstów działa na nasza korzysc, poniewaz mozemy załozyc, ze tłumaczeniasa bardzo wierne i podobne dla wszystkich wersji jezykowych, nawet w przy-padku, gdy dla wybranej pary jezyków nie sa one wzajemnymi tłumaczeniami.Wynika z tego pewne ograniczenie metodologiczne i terminologiczne. W całejpracy nie bedziemy mówili o niemieckich złozeniach nominalnych i ich ekwi-walentach jako o parach tłumaczen. Zamiast tego bedziemy stosowali bardziejneutralne terminy odpowiednik lub ekwiwalent.

Na odstepstwa od tej zasady pozwalamy sobie tylko w rozdziale 8.2, przyczym i tam pojecie tłumaczenie nie odnosi sie do ekstrahowanych odpowiedni-ków, tylko do potencjalnych tłumaczen powstałych za pomoca teoretycznej apli-kacji tłumaczacej wykorzystujacej zebrane złozenia i ich ekwiwalenty jako mate-riał referencyjny.

1.5 Cele rozprawy

W niniejszej rozprawie wystepuje naturalny podział celów na dwie kategorie: naczesc blizsza informatyce oraz na czesc jezykoznawcza. Podział nie jest oczy-wiscie absolutny. Stworzone narzedzia musza uwzglednic nature jednostek lin-gwistycznych, które przetwarzaja, a badania jezykoznawcze sa przeprowadzaneze swiadomoscia o pochodzeniu analizowanych danych. Aspekty informatycznepracy obejmuja nastepujace zadania:

1.5. Cele rozprawy 25

• stworzenie i opis narzedzi do automatycznej identyfikacji oraz analizy nie-mieckich złozen;

• stworzenie i opis narzedzi do automatycznej ekstrakcji i filtracji niemiec-kich złozen nominalnych oraz ich polskich ekwiwalentów;

• przeniesienie metod automatycznej parafrazy złozen nominalnych z jezykaangielskiego na jezyk niemiecki;

• stworzenie i opis narzedzi do wygodnej i szybkiej weryfikacji zebranegomateriału.

W czesci jezykoznawczej wykorzystujemy wczesniej stworzone narzedzia i zaich pomoca staramy sie zrealizowac nastepujace cele:

• zebranie duzego zestawu danych za pomoca opisanych narzedzi, który roz-miarem jest zblizony do duzych słowników bilingwalnych;

• wprowadzenie metod automatycznych i półautomatycznych do niemiecko-polskiego jezykoznawstwa kontrastywnego wraz z ocena przydatnosci uzy-skanych wyników;

• uzupełnienie wyników z wczesniejszych prac kontrastywnych o podobnymzakresie tematycznym o precyzyjne dane czestosciowe;

• empiryczne sprawdzenie twierdzen pochodzacych z wczesniejszych prackontrastywnych — w tym w szczególnosci z pracy Jeziorski (1983) — zapomoca zebranego materiału oraz metod z lingwistyki kwantytatywnej;

• publiczne udostepnienie recznie sprawdzonego zestawu referencyjnego(dodatek A) na rzecz społecznosci jezykoznawczej.

Według naszej wiedzy niniejsza praca jest pierwsza próba pogodzenia metodz lingwistyki komputerowej z niemiecko-polskim jezykoznawstwem kontrastyw-nym. Nie jest nam tez znana zadna inna praca z jezykoznawstwa kontrastywnegowykorzystujaca w takim stopniu metody automatyczne i półautomatyczne dla in-nych par jezyków. Nie mówimy w tym miejscu o pracach z dziedziny tłumaczeniaautomatycznego, które korzystaja z podobnych zasobów danych i metod, ale któ-rych nie mozna zaliczyc do badan kontrastywnych, gdyz skupiaja sie bardziej nawłasnosciach formalnych algorytmów tłumaczenia niz na konkretnych zjawiskachz jezyka naturalnego.

Rozdział2O klasyfikacji niemieckich złozennominalnych

2.1 Według stopnia leksykalizacji i idiomatyzacji

Klasyfikacja złozen nominalnych według stopnia leksykalizacji nie jest zadaniemprostym, tym bardziej, ze pojecie leksykalizacji jest interpretowane przez róz-nych badaczy na co najmniej dwa sposoby: pierwsza i zarazem wieksza grupabadaczy traktuje leksykalizacje jako proces równoznaczny lub scisle powiazanyz procesem idiomatyzacji. Np. Fleischer i Barz (1995) i podobnie Angele (1992)pojmuja leksykalizacje jako proces majacy dwie strony: “Speicherung und De-motivation” (Fleischer i Barz 1995, str. 15–16), które wystepuja równoczesnie,poniewaz “Speicherung ohne Demotivation bedeutet noch keine Lexikalisierung”.

W tej pracy skupimy sie na drugim rozumieniu leksykalizacji jako procesuwłaczania wyrazu do słownictwa czy leksykonu, któremu nie musi towarzyszycrównoczesna demotywacja czy idiomatyzacja. W Bußmann (2002, str. 405) poje-cie “leksykalizacja” jest równoznaczne z wyzej wymieniona “Speicherung”, któraw pierwszym ujeciu leksykalizacji jest rozumiana tylko jako podproces. Podob-nie postepuje Käge (1980, str. 28), który odrzuca równoznacznosc leksykalizacjii idiomatyzacji. Idiomatyzacje czy demotywacje Käge (1980, str. 12) traktuje jakooddzielny proces i rozróznia trzy typy motywacji dla złozen nominalnych: złoze-nia w pełni motywowane (vollmotiviert), czesciowo motywowane (teilmotiviert)oraz idiomatyzowane. W tym ujeciu leksykalizacja i idiomatyzacja sa procesamiprzebiegajacymi ortogonalnie, a nie równolegle jak w pierwszym przypadku.

27

28 Rozdział 2. O klasyfikacji niemieckich złozen nominalnych

2.1.1 Idiomatyzacja

W odniesieniu do złozen nominalnych pełna motywacja oznacza, ze znaczeniaczłonów uczestnicza w pełni w znaczeniu złozenia, które mimo tego nie jest jedy-nie suma znaczen członów. Konieczna dla zrozumienia tego złozenia jest wiedzao róznych i specyficznych semantycznych relacjach zachodzacych miedzy czło-nami w pełni motywowanego złozenia (por. Käge 1980, str. 13 i str. 15).

Jako przykłady dla w pełni motywowanych złozen z naszego korpusu po-damy Fahrzeughersteller oraz Vertragshersteller: w przypadku Fahrzeugherstel-ler mamy do czynienia z podmiotem produkujacym samochody, ale Vetragsher-steller nie jest podmiotem produkujacym kontrakty, tylko producentem, z którymktos podpisał kontrakt (prawdopodobnie na kupno jego produktów). Oba złozeniasa w pełni motywowane, znaczenia członów sa zawarte w znaczeniu całej kon-strukcji. Interpretacja tych złozen opiera sie głównie na wiedzy o jezyku i swie-cie.1. W przypadku złozen wystepujacych w tekscie korzysta sie dodatkowo z wie-dzy sytuacyjnej oraz z kontekstu.2

Wyrazy czesciowo motywowane Käge (1980, str. 18) definiuje nastepujaco:“Ein teilmotiviertes Kompositum unterscheidet sich von einem vollmotiviertendadurch, daß seine lexikalische Bedeutung anders als bei diesem [dem vollmo-tivierten Kompositum] signifikant über die Motivationsbedeutung hinausgeht”.Przykłady z korpusu toGedankenstrich zdefiniowany jako “Satzzeichen für Unter-brechung, Pause [. . . ], um die Einschaltung eines Gedanken zu kennzeichnen”(Wahrig 2002) oraz Zentralbank w znaczeniu “eine für die Geld- und Währungs-politik eines Währungsraums zuständige Institution” (Wikipedia 2008b). Ge-dankenstrich (myslnik) jest czyms wiecej niz kreska powiazana w jakis sposóbz pewna mysla, ma on równiez funkcje znaku interpunkcyjnego. Podobnie Zen-tralbank nie jest tylko bankiem o centralnym znaczeniu. Z drugiej strony Gedan-kenstrich jest kreska, a Zentralbank bankiem, zatem nie mozna mówic o pełnejidiomatyzacji.

Dla interpretacji złozen zidiomatyzowanych znaczenia członów nie maja istot-nego wpływu na znaczenie całego złozenia (Käge 1980, str. 22). Przykłady z kor-pusu to Ruhestand, Laufbahn3 lub Gesichtspunkt.

1Jako przykład zastosowania wiedzy o jezyku do interpretacji wyrazu Vertragsherstellermozna potraktowac znajomosc innych podobnych złozen takich jak np. Vertragshändler, Vertrags-partner, . . . (por. Erben 2006, str. 70) Działa tutaj zasada analogii, o której jeszcze napiszemy niecowiecej w rozdziale 8.2.

2Wiecej o znaczeniu kontekstu dla interpretacji formacji słowotwórczych u Gauger (1971,str. 156) oraz Matussek (1994, str. 42–43).

3Tutaj jako kariera zawodowa. Laufbahn zrozumiane jako bieznia trzeba zaliczyc do złozenw pełni lub czesciowo motywowanych.

2.1. Według stopnia leksykalizacji i idiomatyzacji 29

2.1.2 Leksykalizacja

Szczególnie ciekawa w przypadku prac opartych na korpusach jest analiza mate-riału jezykowego, który nie został jeszcze skodyfikowany w słownikach lub któ-rego znaczenie odbiega od materiału kodyfikowanego. W niniejszej pracy ziden-tyfikowano w korpusie ponad 100.000 róznych lematów niemieckich złozen no-minalnych. Wsród tych lematów tylko ok. 8.000 wyrazów odnaleziono w DudenUniversalwörterbuch (Duden 2006). Według przyjetej w tej pracy interpretacji po-jecia “leksykalizacji”, traktujemy takie wyrazy jako zleksykalizowane. Takie ro-zumowanie działa jednak tylko w jedna strone, wniosek odwrotny nie musi byckoniecznie prawdziwy: juz Stepanowa i Fleischer (1985, str. 172) zauwazaja, zebrak wystepowania pewnej formacji słowotwórczej w najnowszych słownikachnie swiadczy o nowosci, czyli braku leksykalizacji, tej formacji. Pochopna klasy-fikacja takiej formacji jako neologizmu nie jest wskazana.

Termin neologizm stanowi juz problem sam w sobie. Bußmann (2002, str. 463)definiuje neologizmy jako: “Neu eingeführter oder neuartig gebrauchter spra-chlicher Ausdruck. Im Unterschied zu okkasionellen ‘Ad-hoc-Bildungen’ sindN[eologismen] zwar schon zu einem gewissen Grade usuell und lexikalisiert, dochwerden sie von den Sprechern noch als neu empfunden und sind stilistisch entspre-chend markiert.” Wynika z tego pewien paradoks, który zauwaza tez Schippan(1992, str. 244): “daß ein Neologismus, wenn der erst einmal usuell wird, eigen-tlich schon kein Neologismus mehr ist.” Schippan twierdzi, ze problem ten moznaobejsc poprzez anotowanie neologizmów datami ich powstania.

Waznym aspektem jest odczuwanie “nowosci” formacji. U Barz (1998, str. 14)czytamy, ze wrazenie nowosci słabnie, gdy formacja a) powstaje według znanych,produktywnych schematów, b) jest w pełni motywowana oraz c) jest zrozumiałapoza kontekstem.

Wynika z tego, ze motywowane złozenia, które powstały według produktyw-nych schematów słowotwórczych sprawiaja tylko słabe wrazenie nowosci lub niesprawiaja go w ogóle, nawet gdy nie sa zleksykalizowane. Tym samym nie moznaich traktowac jako neologizmów. Teubert (1998, str. 135) radzi sobie bez poje-cia nowosci i stwierdza: “Zusammensetzungen gelten nur dann als Neologismen,wenn ihre Bedeutung nicht regelhaft abgeleitet werden kann.”

Podobnie argumentuja Drosdowski et al. (1977, str. 121) okreslajac zadanieleksykografii nastepujaco:

“Ein Wörterbuch hat nicht die Aufgabe, das aufzunehmen, was al-les nach den Regeln unserer Sprachsystems gebildet werden kannund was in bestimmten Situationen auch gebildet wird, sondern aus-schließlich das, was den Charakter der Situationsbedingtheit verlorenhat, was für die Allgemeinheit oder jedenfalls einen größeren Perso-


nenkreis von Bedeutung ist und in den allgemeinen Sprachgebrauchübergegangen ist.”

Przedstawionych kryteriów nie mozna niestety zastosowac do automatycz-nych analiz materiału korpusowego pod wzgledem wystepowania neologizmów.Opieraja sie one na mniej lub bardziej subiektywnych wrazeniach takich, jakodczuwanie nowosci formacji czy oszacowaniu uzualnosci wyrazu. Korzystaniez aktualnego słownika jako materiału referencyjnego odpada, zgodnie z wcze-sniejsza argumentacja.4 Podobny problem ma Elsen (2004, str. 22):

“Ein Korpus muss bearbeitbar sein, und zwar anhand möglichst ob-jektiver, vom Bearbeiter unabhängiger Kriterien. Eine dynamischeErscheinung wie die des Neologismus ist jedoch nicht eingrenzbar.”

Ze wzgledu na trudnosci przy definicji neologizmu oraz jeszcze wieksze pro-blemy przy identyfikacji kandydatów na neologizmy rezygnujemy w niniejszejpracy poza tym rozdziałem z pojecia neologizmu. W pracy Elsen (2004) podjetoodwrotna decyzje, wszystkie nowe czy okazyjne formacje traktuje sie jako neo-logizmy w szerszym znaczeniu. W tej rozprawie wolimy nie naduzywac pojecianeologizmu.

W niemieckiej literaturze jezykoznawczej pojawia sie wiele oznaczen dla wy-razów, których nie mozna jeszcze zakwalifikowac jako neologizmów. Spotka-lismy sie z pojeciami Okkasionalismus, Ad-Hoc-Bildung, Gelegenheitsbildung,Situationsbildung, Augenblicksbildung, Wortneubildung czy Textwort. Pierwszepiec nazw uzywa sie zamiennie, ostatnie dwa pojecia odstaja nieco od reszty.

Termin Textwort pochodzi z pracy Motsch (2004, str. 18). Autor odnosi sietak do wyrazów, które sa wynikiem zastosowania pewnego schematu słowotwór-czego i które wystepuja tylko w tekstach czy konkretnych wypowiedziach, a niew słowniku. JakoWortneubildung okresla sie zarówno okazjonalizmy jak i neolo-gizmy oraz zjawiska posrednie. Z nazwy wynikaja jednak pewne wymagania codo nowosci tak okreslonego wyrazu, które nie pojawia sie w przypadku terminuTextwort.

Dla niniejszej pracy decydujaca jest zgodnosc definicji pojecia Textwort z pro-blemem opisanym na poczatku tego podrozdziału polegajacym na tym, ze wiek-szosc zidentyfikowanych złozen wystepuje w korpusie, ale nie w wybranym słow-niku. Jako polski odpowiednik terminu Textwort przyjmujemy pojecie wyraz tek-stowy. Stosujemy wiec rozróznienie na wyrazy tekstowe oraz wyrazy zleksy-kalizowane, gdzie leksykalizacje uzalezniamy od słownika Duden (2006). Nie

4Jest to metoda, z której sie korzysta z braku lepszych rozwiazan. Jako neologizm okresla siewtedy kazdy wyraz, który nie został odnaleziony w pewnym ustalonym słowniku referencyjnym.Elsen (2004) porównuje ze soba kolejne wydania pewnego słownika. Hasła które pojawiły siew nowszej wersji traktuje sie jako neologizmy.

2.2. Klasyfikacje semantyczne w jezykoznawstwie klasycznym 31

wypowiadamy sie o nowosci formacji, stad przy takim podziale na wyrazy tek-stowe oraz wyrazy zleksykalizowane nie popełniamy błedu, przed którym powy-zej ostrzegalismy słowami z Stepanowa i Fleischer (1985).

2.2 Klasyfikacje semantyczne w jezykoznawstwieklasycznym

2.2.1 Opisy oparte na składni

Na wiele prób opisu semantycznego złozen nominalnych wpływaja nadrzedneteorie i modele gramatyczne. W tej czesci opiszemy podejscia, które albo zapo-zyczały metody ze składni albo próbowały traktowac słowotwórstwo niemieckie,w tym szczególnie proces kompozycji, jako proces składniowy. Wiekszosc takichopisów odwołuje sie do modeli pochodzacych z gramatyki generatywnej i po-krewnych formalizmów. W niektórych pracach jednak powołanie sie na grama-tyke generatywna wydaje sie byc objawem mody panujacej w okresie, w którymte prace powstały.

2.2.1.1 Metody oparte na parafrazach

W cytatach przytoczonych w tym podrozdziale czesto pojawiaja sie pojecia Trans-formation (transformacja), Transformationsanalyse (analiza transformacyjna) lubTransform (wynik transformacji), których nie nalezy utozsamiac z transforma-cjami znanymi z Gramatyki Generatywno-Transformacyjnej. Proces transforma-cji rozumiemy jako proces parafrazowania, którego wynikami sa parafrazy. JuzStepanowa (1973, str. 91) stwierdza, ze w latach siedemdziesiatych istnieje w sro-dowisku germanistów srodkowo– i wschodnioeuropejskich spore zamieszaniewokół pojec Transformationsmethode lub Transformationsanalyse z jednej strony,a pojeciem Transformationsgrammatik z drugiej strony. Praca Jeziorski (1983)jest przykładem tego, ze owo zamieszanie przetrwało nawet do wczesnych latosiemdziesiatych — jezeli nie dłuzej. Stad nie bedziemy opisywali podejsciaz pracy Jeziorski (1983) w czesci poswieconej modelom z gramatyki generatyw-nej, tylko w tym podrozdziale. Przy omawianiu swojej metody Jeziorski powołujesie przede wszystkim na poglady pochodzace z prac Žepic (1970; 1976), gdzieustalono dwie podstawowe zasady dla parafraz niemieckich złozen nominalnych(numeracja zasad w cytacie została dodana przez autora niniejszej pracy):

“Das wichtigste Prinzip der Transformation ist die Forderung,[1] daß die Auflösung der ursprünglichen Zusammensetzung nachMöglichkeit nur die Morpheme enthält, die in der Zusammensetzung


schon gegeben sind, und [2] daß die Morpheme Angehörige derselbenWortart bleiben.” (Žepic 1970)

Oznacza to, ze zgodnie z tymi wymaganiami jako parafrazy np. złozen typuN+N nalezy traktowac tylko takie frazy nominalne, które składaja sie z rzeczow-nika z przydawka zawierajaca rzeczownik. Beda to głównie przydawki dopełnia-czowe, przydawki w postaci frazy przyimkowej lub apozycje. W pracach Jeziorski(1983) oraz Kotulkova (2004) przyjmuje sie dodatkowo przydawki przymiotne,takze w przypadku złozen typu N+N. Dopuszcza sie zatem odstepstwa od dru-giej zasady, ze elementy parafrazy powinny nalezec do tej samej czesci mowy coczłony złozenia. Przytoczone wymagania dotyczace parafrazy złozenia nominal-nego pokrywaja sie w zaskakujacy sposób z ograniczeniami wynikajacymi z po-wodów technicznych dla automatycznych metod parafrazowania, o których pi-szemy w rozdziałach 2.3.1 oraz 5.

Centralne dla pracy Jeziorski (1983) jest twierdzenie Žepica mówiace o tym,ze metoda oparta na parafrazach ma duze znaczenie dla badan porównujacychniemieckie złozenia nominalne z ich ekwiwalentami w jezykach słowianskich.Poglady te wyraza Žepic nastepujaco:

“Diese Verschiedenheit kann, wie gesagt, durch eine Reihe vonParaphrasen beschrieben werden, die im Deutschen als Einheitender Metasprache angesehen werden können, die im Serbokroatischenaber durch eine genaue morphologische Übertragung zugleich Ein-heiten der Objektsprache sind.” (Žepic 1976, str. 10,11)

Odróznienie jezyka i metajezyka w pracy Jeziorskiego jest o wiele mniej wy-razne. Wynika to z postulowanej synonimicznosci złozen i ich parafraz dla wiek-szosci złozen oraz szczególnie z mozliwosci ich wzajemnej substytucji w przy-padku synonimicznosci (por. Jeziorski 1983, str. 53). Podobnie jak Žepic piszeJeziorski:

“Aus den angeführten Beispielen wird ersichtlich, dass die be-deutungsgleichen Transforme der deutschen Zusammensetzung mitden polnischen Äquivalenten in Form und Semantik übereinstimmen.Unsere Beobachtungen bestätigen, daß eine solche Äquivalenz (wirnennen sie ‘volle Äquivalenz’) ein recht häufiger Fall in der Konfron-tation Deutsch-Polnisch ist.” (Jeziorski 1981, str. 283)

Zjawiskiem “volle Äquivalenz” (pełna równowaznosc) zajmiemy sie w tejpracy jeszcze nieco dokładniej w rozdziale 8.2. Sprawdzimy tym samym przy-datnosc metody opartej na parafrazie w tłumaczeniu automatycznym oraz w tłu-maczeniu tradycyjnym.


Inni badacze zdecydowanie krytykuja stosowanie fraz nominalnych do inter-pretacji złozen: np. von Polenz (w pracach von Polenz (1973, str. 154) i von Po-lenz (1980, str. 174)), który twierdzi, ze frazy nominalne nie nadaja sie do przed-stawiania zróznicowania semantycznego wzorców słowotwórczych, poniewaz saone tak samo jak złozenia czy inne formacje słowotwórcze formami skróconymi.Zamiast prostych fraz nominalnych nalezy korzystac z parafraz z czasownikami:“Zur semantischen Beschreibung von WB-Klassen verwendbar sind nur maximalexplizite Paraphrasen, d. h. solche, in denen implizierte semantische Komponen-ten möglichst durch Verben als Prädikatsausdrücke erscheinen.” Szczególne zna-czenie przypisuje sie tutaj zdaniom wzglednym.

Nizej von Polenz (1973, str. 154) ogranicza przydatnosc parafraz do tworzeniateorii lingwistycznych: “Die Paraphrasenmethode ergibt nur ein grobes, aber fürexemplarische Sprachlehre und Textanalyse nützliches heuristisches Übersichts-schema für die meisten WB-Klassen, aber keine automatisch anwendbaren Re-geln.” Parafraza jest degradowana do roli narzedzia. Nie dopuszcza sie central-nego znaczenia teoretycznego jaka parafraza przyjeła w opisie złozen u Jezior-skiego.

Watpliwosci dotyczace drugiego aspektu metody Jeziorskiego, zasadniczejmozliwosci substytucji złozenia i jego parafrazy, wyrazaja Ortner i Ortner (1984,str. 130): “Es hieße den Status von Erklärungsparaphrasen zu verkennen, wennman an sie die Forderung nach Austauschbarkeit stellte.” Podobnie Seidelmann(1979, str. 153): “Der untaugliche Versuch Satzglieder mit bezeichnender und sol-che mit aussagender Funktion gegeneinander auszuwechseln, zeigt die Mißach-tung des Unterschieds zwischen der Bezeichnungsfunktion wortbildender und derAussagefunktion syntaktischer Strukturen.” I tutaj przyjmuje sie interpretacje pa-rafrazy jako narzedzia heurystycznego.

Autorzy Ortner i Ortner (1984), odnoszac sie do pracy Jeziorskiego, nie wy-kluczaja jednak kategorycznie mozliwosci substytucji: “In einigen Fällen ist dieParaphrase mit syntaktischen Strukturen identisch, die im Kontext des Kompo-situms vorkommen [...]; dann fallen Erklärungstruktur und semantische Konkur-renzform zusammen”. Mimo tego Ortner i Ortner ograniczaja mozliwosc substy-tucji i stwierdzaja, ze konieczne jest istnienie form konkurencyjnych w konteksciezłozenia. Formy konkurencyjne nie sa produktami procesu parafrazowania złoze-nia tylko powstały niezaleznie od złozenia.

Aspekt istnienia form konkurencyjnych nie jest poruszany w pracy Jeziorski(1983). Wydaje sie, ze w celu sprawdzenia mozliwych form konkurencyjnychdla złozen nominalnych szczególnie pomocne moga sie okazac metody korpu-sowe. Mozna wtedy sprawdzic, czy w korpusie pojawiaja sie frazy pokrywajacesie z parafrazami. W przypadku odpowiedzi twierdzacej, mamy dowód na to, zetaka struktura składniowa nalezy do jezyka przedmiotowego a nie tylko do me-tajezyka. Nie rozwiazuje to co prawda problemu mozliwosci substytucji, jednak


w ten sposób przynajmniej wiadomo, ze nie korzysta sie z nieistniejacych struktur.Takie podejscie opisujemy w rozdziale 5.

2.2.1.2 Połaczenie z teoriami generatywnymi

W heurystycznej metodzie parafrazowania struktury składniowe słuza jedyniejako srodki pomocnicze, które maja uwidocznic semantyke parafrazowanej for-macji. Badacze z obozu gramatyki generatywnej wybrali inna droge: albo próbo-wano właczyc słowotwórstwo w całosci do aparatu składni albo przyjeto własnypoziom dla słowotwórstwa, do którego stosowano metody zaczerpniete z genera-tywnych opisów składni. Ze wzgledu na duzy stopien złozonosci opracowanychteorii jestesmy zmuszeni ograniczyc sie do bardzo powierzchownych opisów, przyczym postaramy sie skupic na aspektach, które sa ciekawe pod wzgledem ich póz-niejszego zastosowania w ramach automatycznych metod klasyfikacji.

Dla jezyka niemieckiego podejscie przedstawione w pracy Kürschner (1974)jest szczególnie wazne. Opiera sie ono na pomysłach Lees (1960) dla jezyka an-gielskiego. Kluczowe dla klasyfikacji angielskich złozen w Lees jest pojecie zda-nia bazowego, które zawiera w sobie człony złozenia jako czesci zdania. W za-leznosci od gramatycznych relacji zachodzacych miedzy tymi członami w zdaniubazowym, zdanie to jest przyporzadkowane do pewnego typu. Ten sam typ słuzyrównoczesnie do klasyfikacji wyjsciowego złozenia. Nalezy podkreslic, ze zdaniabazowe nie sa parafrazami. Dopiero po właczeniu do wiekszych struktur zdanio-wych oraz za pomoca róznych transformacji (tutaj juz mówimy o transformacjachw sensie gramatyki generatywno-transformacyjnej), jak np. usuniecie czasownikaoraz zaimka osobowego, tworza one poprawna strukture powierzchowna złoze-nia. W sumie Lees wyróznia osiem typów zdan bazowych. Kürschner postepujepodobnie i korzysta dodatkowo z gramatyki przypadka Fillmora (Fillmore 1968)oraz z tzw. Pro-Verben (pro-czasowników), które charakteryzuja klasy synoni-micznych lub czesciowo synonimicznych czasowników (por. Kürschner 1974,str. 168). Wtedy znany przykład Fischfrau jest przyporzadkowany typowi

OBJA�AG

B�ttransferieru,gdzie transferier jest pro-czasownikiem, a członowi A oraz członowi B przypo-rzadkowano odpowiednio przypadki OBJ (przedmiot) i AG (agens). Stosowaneprzypadki odpowiadaja mniej wiecej podziałowi pojawiajacemu sie u Lees, niu-anse semantyczne sa wyrazane za pomoca pro-czasownika. Inne pro-czasownikito np. stattfind czy besteh-aus. W sumie Kürschner (1974) opisał 18 typów z usta-lonymi oraz zmieniajacymi sie pro-czasownikami.

Duze znaczenie dla metod z lingwistyki komputerowej, które opiszemy póz-niej, ma praca Levi (1978), która takze nalezy zaklasyfikowac do podejsc genera-tywnych. Levi dzieli angielskie złozenia nominalne oraz grupy nominalne z przy-


miotnikami relacyjnymi, które bada wspólnie jako complex nominals, na dwiegrupy według procesów odpowiedzialnych za ich powstanie ze struktur zdanio-wych:

• Predicate Deletion. W ramach serii transformacji complex nominals sa wy-prowadzane ze zdan poprzez usuwanie tzw. Recoverably Deletable Predi-cates (RDF). Levi wyróznia dwanascie RDF: CAUSE1 (accident weather),CAUSE2 (birth pains), HAVE1 (picture book), HAVE2 (student power),MAKE1 (honey bee), MAKE2 (daisy chains), USE (steam iron), BE (cho-colate bar), IN (marginal note), FOR (avian sanctuary), FROM (olive oil)oraz ABOUT (abortion vote). Dla predykatów z indeksem 1, np. CAUSE1

człon okreslajacy jest przedmiotem podlegajacego zdania, w przypadku pre-dykatów z indeksem 2, np. CAUSE2 , podmiotem.

• Predicate Nominalisation. Ten proces generuje złozone rzeczowniki, któ-rych wyrazy okreslane sa znominalizowanymi orzeczeniami wyjsciowegozdania. Wyraz okreslajacy powstał z podmiotu lub przedmiotu tego zda-nia. Tutaj Levi rozróznia cztery podgrupy na podstawie typu wyrazu okre-slanego: ACT (parental refusal), PRODUCT (clerical errors), AGENT (cityplanner) i PATIENT (student inventions).

Szczególnie chetnie stosuje sie w lingwistyce komputerowej wprowadzoneRDF jako prosty sposób klasyfikacji, np. w pracach Nakov i Hearst (2006) orazNakov (2008), które opiszemy w rozdziale 2.3.3. Teoretyczne aspekty rodemz gramatyki transformacyjno-generatywnej nie sa przejmowane.

Drugie znaczace podejscie generatywne osiagneło szczyt popularnosci w la-tach 80-tych. Dla jezyka angielskiego szczególnie wazna była praca Selkirk(1982), dla niemieckiego Toman (1983). W przeciwienstwie do wyzej opisanychteorii tutaj słowotwórstwo nie jest czescia składni, jednak stosuje sie metodyi srodki ze składni generatywnej, np. teorie X w Toman (1983).

Problemy w stosowaniu metod generatywnych w słowotwórstwie opisano juzwczesnie, np. Naumann (1986, str. 32) pisze:

“Überhaupt sind die syntaxorientierten, generativen Arbeiten, die allemehr oder weniger in der Nachfolge Chomskys stehen [. . . ] allgemeindadurch gekennzeichnet, daß sie bei immer weniger Untersuchungs-material immer größere Komplexität und Abstraktheit für die formaleBeschreibung einsetzen. [. . . ] insgesamt hat sich gezeigt, daß sowohldie vollständige Integration der WB in die Syntax [. . . ], als auch dieInterpretation der WB als syntaktische Teilkomponente [. . . ] viel zukomplexe Theorien erfordern, die sich auf andere Weise als relativeinfach darstellen lassen.”


Zgadzamy sie tymi słowami, stwierdzamy jednak, ze stworzone klasyfikacjestanowia wartosci same w sobie, gdy opusci sie teoretyczna nadbudowe. Tak jakw przypadku wielu prac z angielskojezycznej lingwistyki komputerowej wyko-rzystuje sie wyniki z pracy Levi (1978), mozna stosowac klasyfikacje z pracyKürschner (1974) dla jezyka niemieckiego. Podobnie postepuja Ortner i Ortner(1984) w ramach ich zestawienia róznych klasyfikacji niemieckich złozen rze-czownikowych.

2.2.2 Klasyfikacje według abstrakcyjnych relacji

Najwazniejszym przykładem dla czysto heurystycznego zastosowania parafraz docelów klasyfikacji w niemieckojezycznym słowotwórstwie jest praca Ortner i Ort-ner (1984). Ortner i Ortner (1984) wykorzystuja głównie parafrazy ze zdaniamiwzglednymi zawierajacymi jeden z 14 nastepujacych czasowników: sein, betref-fen, haben, gehören (zu), stattfinden, geschehen, zuständig sein, tun, verwenden,produzieren, (be)wirken, entstehen, funktionieren, benennen. Czasowniki te sa po-równywalne z pro-czasownikami z pracy Kürschner (1974), jednak wykorzystujesie je tylko do celów opisowych i interpretacyjnych, a nie jako model genera-tywny. W ten sposób Ortner i Ortner (1984) stworzyli klasyfikacje złozona z 20głównych typów, z których niektóre maja po kilka podtypów:

I) ADDITIV (Tierpflanze); II) KOMITATIV (Brechdurchfall); III) IDEN-TIFIKATIV/EXPLIKATIV (Rebellenbischof ), KOMPARATIONAL (Himmelskup-pel), SUBSTITIONAL (Eintrittsgebühr), FIGURATIV (Dreiecktuch), MENSU-RATIV (Speckscheibe); IV) KONSTITUTIONAL (Ölvorrat), MATERIAL (Kalk-felsen), V) ORNATIV (Henkelkorb), AKZESSORISCH (Hosenmädchen), EXIS-TENTIAL (Vulkangebiet), QUALITATIV (Wertschmuck), POSSESIV (Industriedy-nastie), BENEFIZIAL (Zuschußbetrieb), EXPERIENCE (Herzinfarktpatient); VI)PARTITIV (Hauswand), ADHÄSIV (Geigenbogen), APPARTENTIV (Gesichtsfar-be), ORIGINÄR (Rosenduft), SOZIATIV (Arztgattin), POSSESSORISCH (Gemein-dekindergarten), EMPLOYAL (Damenmantel), BENEFAKTIV (Musikerhonorar),EXPERIENCER (Tiertorturen); VII) LOKAL-SITUATIV (Landhaus), LOKAL-DIREKTIONAL (Schulweg); VIII) TEMPORAL-PUNKTUELL (Pfingstwetter),TEMPORAL-DIREKTIONAL (Renaissancehandschrift); IX) REFERENTIELL

(Sintflutsage), LIMITATIV (Mathematikgenie), KOMPETENTIELL (Verkehrsmi-nisterin); X) AKTIONAL-AGENTIV (Wandergruppe), -PATIENS (Ansteckna-del), -INSTRUMENTAL (Schneidgerät), -LOKAL (Turnhalle), -TEMPORAL (War-tezeit), -MODAL (Erzählstil), -KONGRUENT (Arbeitsplan); XI) KAUSATIV

(Milchkuh), PROHIBITIV (Beißkorb); XII) AGENTIV (Picasso-Bild); XIII)NOMINATIV-KOMMEMORATIV (Goethepreis); XIV) INSTRUMENTAL (Batte-riegerät); XV) KAUSAL (Angstschweiß); XVI) KONDITIONAL (Notbrem-


se); XVII) MODAL (Serienware); XVIII) KONGRUENT (Schema-F-Mordfall);XIX) KONZESSIV (Pillenkinder); XX) KONSEKUTIV (Todessprung).

W pracy Fleischer i Barz (1995) zestawiono 17 klas, przy czym nie podanokryteriów ich wyboru ani stosowanej metody: LOKAL (Büroarbeit), TEMPORAL

(Tagesfahrt), FINAL (Fensterglas), KAUSAL (Schmerzenursache), KOMPARA-TIV (Beifallssturm), POSSESIV (Gemeindewald), ORNATIV (Deckelvase), PARTI-TIV (Buchrücken), INSTRUMENTAL (Wasserkühlung), MATERIAL (Lederschuh),KONSTITUTIONAL (Blumenstrauß), ADHÄSIV (Vereinsmitglied), AGENS (Obst-verkäufer), PATIENS (Kohleabbau), PROZESSUAL (Druckabfall), THEMATISCH

(Bedeutungslehre), GRADUATIV (Teilbetrag).Tradycyjnie5 wyróznia sie według stosunków funkcjonalnych zachodzacych

miedzy członami złozen dwie główne klasy złozen nominalnych: złozenia de-terminatywne (nadrzedno-podrzedne) oraz złozenia kopulatywne (współrzedne).Inne typy złozen, jak tzw. Relationalkomposita, Possessivkomposita, zalicza siezwykle do złozen determinatywnych.6

Niektórzy badacze, jak Breindl i Thurmair (1992) czy Donalies (2002, str. 87–90), w przypadku złozen rzeczownikowych7 neguja istnienie złozen kopulatyw-nych i zaliczaja formacje typuDichterkomponist czyMinisterfreund do złozen de-terminatywnych. Przychylamy sie do tego pogladu, co po czesci wynika z metodautomatycznych stosowanych w niniejszej pracy. Postulowane złozenia współ-rzedne nie róznia sie pod wzgledem morfologicznym od złozen determinatyw-nych8, stad ich automatyczna identyfikacja i segregacja jest znacznie utrudniona.W ramach wiekszej klasyfikacji, np. takiej jak z pracy Ortner i Ortner (1984), sto-sunek współrzedny mozna traktowac jako jedna relacje z wielu, która na dodateknie jest szczególnie czesta. W klasyfikacji z Ortner i Ortner (1984) mozna wy-korzystac np. klasy ADDITIV czy IDENTYFIKATIV. Stad w niniejszej pracy nieodrózniamy złozen współrzednych od nadrzedno-podrzednych, niemniej jednakw rozdziale 8.3 staramy sie wykorzystac zebrany materiał do automatycznej iden-tyfikacji złozen o nietypowych stosunkach miedzy członami, z których niektóreprzypominaja postulowane złozenia współrzedne.

2.2.3 Odrzucenie klasyfikacji

Głosy krytyczne w odniesieniu do teoretycznej wartosci metody opartej na pa-rafrazach lub nadrzednych modeli składniowych dla klasyfikacji formacji sło-wotwórczych zostały juz przedstawione w poprzednich podrozdziałach. Krytyce

5Wyrazny dwupodział wystepuje np. w Duden (2005, str. 727–730) czy Erben (2006, str. 66).6Np. Fleischer i Barz (1995), Motsch (2004), Duden (2005) czy Donalies (2002).7Ci sami badacze nie odrzucaja konstrukcji współrzednych dla złozen przymiotnikowych.8O tym wiecej w Breindl i Thurmair (1992).


poddano tez sama idee klasyfikacji semantycznej niemieckich formacji słowo-twórczych i w szczególnosci złozen nominalnych niezaleznie od nadrzednej teoriiczy typu klasyfikacji.

Najszerzej znane sa przyczynki Heringer (1984a) oraz Heringer (1984b),w których polemizowano szczególnie z podejsciem z pracy Kürschner (1974).Krytyke te mozna jednak rozszerzyc na wszystkie rodzaje semantycznej katego-ryzacji złozen nominalnych. Najwazniejsze dla argumentacji Heringera jest naste-pujace stwierdzenie:

“Die gängige Behandlung geht davon aus, in einem KompositumAB bestehe zwischen A und B eine syntagmatische Relation [. . . ],und mehrfache Deutung sei dem Bestehen mehrerer syntagmatischerRelationen zu verdanken. Bedeutungsanalyse der Komposita bestehein der Ermittlung der jeweiligen Relation. Da ist aber nichts, keinZeichen für diese Relation.

Und ist es nicht ein gutes altes strukturalistisches Prinzip: Wo keinAusdruck, auch keine Bedeutung! Bedeutung gibt es nur, wo es Op-positionen gibt, im Null gibt es keine Unterschiede. Das einzige, washier oppositionell nutzbar wäre, ist die Reihenfolge: entweder A vorB oder B vor A. Das ist alles.” (Heringer 1984b, str. 3)

Oznacza to, ze dla Heringera brak morfemów na granicy miedzy członamizłozenia (czyli dla Heringera interfiksy nie sa morfemami) jest dowodem na brakrelacji semantycznej, która byłaby immanentna własnoscia tego złozenia. Pro-blemy wynikajace ze stosowania parafraz (z czasownikami) Heringer zestawiaw czterech punktach:

1. stosowane czasowniki sa sztuczne;

2. zasady łaczenia parafraz w grupy sa dowolne;

3. semantyka złozen jest okreslona zbyt szeroko (“zu weiche Paraphrasen”);

4. semantyka złozen jest okreslona zbyt wasko (“zu scharfe Paraphrasen”).

To, w jaki sposób złozenia sa interpretowane mimo faktu, ze relacja seman-tyczna miedzy członami nie jest własnoscia złozenia, Heringer tłumaczy za po-moca wspólnej dla mówców bazy. Elementy tej bazy to:

1. wspólne reguły dotyczace kompozycji;9

9Tutaj Heringer stwierdza: “Als allgemeine Kompositionsregel braucht man nur anzusetzen,daß B etwas mit A zu tun hat.”


2. wspólna wiedza o znaczeniu członów złozen;

3. wspólna wiedza mówców, czyli bezposredni kontekst, w którym złozeniepojawia sie, wiedza o sytuacji, wiedza epizodyczna (wspólne przezyciemówców), wiedza o swiecie itd.10

Heringer nie był pierwszym, który podał takie wytłumaczenie dla interpreta-cji złozen nominalnych. Prawie ze identyczny opis został sformułowany niecałe20 lat wczesniej przez przedstawiciela polskiej germanistyki w pracy Morciniec(1964), o której Heringer nie wspomina. Ciekawostka jest tutaj fakt, ze Morci-niec był promotorem Jana Jeziorskiego i opiekował sie praca Jeziorski (1983).Nastepujacy cytat mógłby równiez pochodzic z prac Heringera:

“Es dürfte somit klar geworden sein, daß zur Bedeutung der Zs.[Zusammensetzung] nur jeweils die Bedeutung der Bestandsgliedergehören, sowie die der Anreihungsbeziehung entsprechende Tatsa-che, daß die Bedeutung des ersten Gliedes die des zweiten bestimmt.Die Beziehungsart zwischen den Bedeutungen gehört nicht zur Be-deutung des Gefüges und ist das Ergebnis der stofflichen Steuerung[Sachsteuerung bzw. Weltwissen]. Dort, wo mehrere Beziehungsar-ten möglich sind, wird eine von ihnen durch Kontext oder Situationals im gegebenen Sprechakt einzig möglich bestimmt.” (Morciniec1964, s. 99)

Wszystkie elementy bazy Heringera, tak samo jak i podział na wiedze o swie-cie, wiedze kontekstowa i sytuacyjna zostały juz opisane przez Morcinca. Jedynaróznica wynika z wag przypisanych do róznych typów wiedzy. U Heringera kon-tekst i wiedza o sytuacji sa wazniejsze niz wiedza o swiecie, Morciniec przyznajeim jedynie role jako ostatnich instancji, z których sie korzysta, gdy wiedza o swie-cie nie rozstrzyga o relacji semantycznej. W porównaniu z Heringerem w pracyPeschel (2002) wpływ kontekstu jest jeszcze bardziej podkreslany.

Nawet Fleischer i Barz, przedstawiciele raczej tradycyjnego słowotwórstwa,stwierdzaja: “wir gehen was die Produktion von Komposita aus zwei Substan-tiven betrifft [. . . ] davon aus, daß — linguistisch und grammatisch gesehen —eine ‘prinzipielle Offenheit’ [. . . ] der semantischen Beziehung zwischen den UK[unmittelbaren Konstituenten] und damit der Wortbildungsbedeutung [. . . ] be-steht.” (Fleischer i Barz 1995, str. 94).

10Przy czym Heringer postuluje wieksza role wiedzy kontekstowej i sytuacyjnej niz wiedzyo swiecie.


2.3 Metody automatycznej klasyfikacji

Prace z klasycznego jezykoznawstwa dotyczace klasyfikacji złozen nominal-nych skupiaja sie na teoretycznych podstawach tych klasyfikacji. W lingwistycekomputerowej bada sie głównie metody automatycznej klasyfikacji rzeczowni-ków złozonych. Krokiem koniecznym przed rozpoczeciem ewaluacji metody jestwczesniejsze ustalanie podziału na klasy. Liczba i jakosc klas jest inna dla prawiekazdej pracy. Autorzy opieraja sie przy tym albo na istniejacych klasyfikacjach —np. tych, które zostały opisane powyzej — albo tworza własne klasyfikacje dosto-sowane do badanej metody. W drugim przypadku motywacja wyboru podziału naklasy nie zawsze jest oparta na kryteriach teoretycznych, czesto kryteria sa czystopragmatyczne.

W nowoczesnej lingwistyce komputerowej jezyk angielski nadal jest jezy-kiem, na którym skupia sie wiekszosc badan. Ponizej opiszemy najwazniejszemetody automatycznego wyboru relacji semantycznych dla angielskich złozennominalnych.

2.3.1 Metody oparte na parafrazach

Jedna z pierwszych metod automatycznej klasyfikacji złozen rzeczownikowychzostała przedstawiona w pracy Lauer (1995) dla jezyka angielskiego. Przy two-rzeniu statystycznych modeli wykorzystano dane o współwystepowaniu wyrazówz British National Corpus (BNC). Na podstawie pracy Warren (1978) wybranoosiem przyimków, za pomoca których tworzono automatycznie mozliwe para-frazy dla angielskich złozen. Parafrazy maja postac grup nominalnych z przy-dawka przyimkowa, np. z war stories powstaje fraza stories about war a z te-levision commercials stworzono commercial on television. Złozenia współrzed-nie złozone oraz tzw. nominalizations wykluczono z eksperymentu. Cel ekspery-mentu został opisany przez Lauera w nastepujacy sposób:

Given a non-copula, non-verbal-nexus compound, predict whichof the following prepostions is most likely to be used in the preferredparaphrase of the compound, allowing both for metaphorical para-phrases and typicality: of, for, in, at, on, from, with and about.

Wydajnosc metody zmierzono na podstawie recznie stworzonej klasyfika-cji referencyjnej zawierajacej 282 angielskich złozen, które anotowano popraw-nymi parafrazami z frazami przyimkowymi. Najwieksza klasa z 33% przykładówskłada sie ze złozen parafrazowanych za pomoca przyimka of. W pracy Lauer(1995) przyjeto te 33% jako wartosc odniesienia dla trafnosci, która system powi-nien przekroczyc.

2.3. Metody automatycznej klasyfikacji 41

Opisany problem mozna sformalizowac za pomoca nastepujacego modeluprobabilistycznego:

p � argmaxpPP Prpp|n1,n2q, (2.1)

gdzie n1 i n2 reprezentuja rzeczowniki, z których składa sie złozenie, P jest zbio-rem osmiu wykorzystanych przyimków. Dla tego modelu wielka liczba mozli-wych kombinacji przyimków i rzeczowników składowych jest powaznym proble-mem. Okazuje sie, ze ilosc danych w korpusie BNC jest niewystarczajaca. Drugimodel z pracy Lauer (1995) miał poprawic ten stan rzeczy:

p� argmaxpPP ¸

c1Pφpn1qc2Pφpn2qPrpc1|pqPrpc2|pq, (2.2)

gdzie φpnq jest zbiorem pojec, przydzielonych rzeczownikowi n. Odwzorowanierzeczowników na pojecia lub zbiory pojec pozwala zmniejszyc wymagania mo-delu co do ilosci danych. Dalsza redukcje mozna osiagnac, gdy przyjmie sie nie-zaleznosc obu rzeczowników składowych. Lauer zaproponował dwa podmodele:pierwszy model (conceptual model) korzysta z abstrakcyjnych pojec semantycz-nych uzyskanych na podstawie Roget’s Thesaurus; drugi model jest ograniczonydo zestawu referencyjnego: dla kazdego rzeczownika n, który jest członem złoze-nia z zestawu testowego, zachodzi φpnq � tnu (tzw. lexical model). Drugi modelnie nadaje sie zatem do analizy dowolnych złozen. Prawdopodobienstwa sa obli-czane jako czestosci wzgledne na podstawie BNC.

Pierwszy model, oparty na abstrakcyjnych konceptach, osiaga trafnosc na po-ziomie 28%, wynik gorszy niz przyjecie klasy z najwieksza liczba przykładówz przyimkiem of. Model zleksykalizowany natomiast poprawnie wybiera para-frazy dla badanych złozen w 40% przypadków.

Z drugiej strony oznacza to, ze najlepszy model Lauera niepoprawnie klasyfi-kuje az 60% przypadków. Stad przedstawione narzedzie nie nadaje sie do w pełniautomatycznych analiz jezykoznawczych. Dla nas szczególnie ciekawa jest zgod-nosc koncepcji parafrazy u Lauera oraz u Jeziorskiego i Žepica, jesli dostosuje siemetode Lauera do jezyka niemieckiego.

Pomysły z pracy Lauer (1995) unowoczesniono w pracy Lapata i Keller(2004). Zamiast korpusu BNC wykorzystywany jest angielskojezyczny internet,do którego uzyskano dostep za pomoca wyszukiwarki internetowej ALTAVISTA.Rozmiar korpusu pozwala teraz na bezposrednie zastosowanie modelu 2.1, któremozna teraz uproscic do nastepujacej postaci:

p � argmaxpPP cpn1, p,n2q, (2.3)

Tutaj cpn1, p,n2q jest czestoscia trigramu n1, p,n2, czyli odpowiedniej para-frazy, w korpusie. Wykorzystujac wyszukiwarke ALTAVISTA czestosc trigramu


jest przyblizana liczba stron, które zawieraja szukana parafraze. Parafraza z naj-wieksza liczba stron, i tym samym najbardziej prawdopodobny przyimek, jestwybierana jako odpowiedz programu. Autorzy Lapata i Keller wykorzystuja tensam zestaw testowy co Lauer (1995) i osiagaja za pomoca tego bardzo prostegomodelu trafnosc na poziomie 55,71% w porównaniu z 33% jako wartoscia refe-rencyjna. W pózniejszym etapie wykorzystamy zmodyfikowana wersje tej metodydo naszych badan.

2.3.2 Metody oparte na abstrakcyjnych relacjach

Podobnie jak w klasycznym jezykoznawstwie w lingwistyce komputerowej teznie ma zgody co do grupowania złozen rzeczownikowych według relacji seman-tycznych. Wykorzystuje sie czesciowo istniejace klasyfikacje takie, jak np. teprzedstawione w Levi (1978) lub Warren (1978), znacznie czesciej jednak tworzysie własne systematyki.

Jedna z pierwszych prac zajmujacych sie automatyczna interpretacja złozennominalnych jest Finin (1980). Opis pracy w tym miejscu wydaje sie w pierwszymmomencie problematyczny, poniewaz Finin nie korzysta jawnie z góry ustalonegozestawu klas. Co wiecej, w pracy Finin (1980) stwierdzono, ze prawdopodobnieistnieje nieograniczona liczba relacji, które moga zachodzic miedzy dwoma czło-nami złozenia. Niemniej omówimy owa prace w tym podrozdziale. Finin korzy-stał z ustalonego zestawu reguł. Przykładem dla reguły dissolved in, za po-moca której mozna interpretowac np. salt water lub sugar water, jest:

(a NominalCompound with

Modifier matching (a ChemicalCompound)

Modified matching (a Liquid)

preferably (a Water))

Mimo ze Finin nie podaje górnej granicy dla liczby mozliwych reguł, wia-domo, ze w systemie, który korzysta z tych reguł moze istniec tylko skonczonyzbiór reguł. Kazda taka regułe mozna interpretowac jako opis klasy semantycznej,a wszystkie złozenia, do których mozna zastosowac regułe, naleza do tej klasy.Tym samym powstaje klasyfikacja, która moze sie składac nawet z kilkuset klas.

We wszystkich metodach, które przedstawimy ponizej, wspólny jest nastepu-jacy przebieg eksperymentów:

• Wprowadza sie klasyfikacje semantycznych relacji wystepujacych w złoze-niach nominalnych, która jest szczególnie dostosowana do badanego pro-blemu.

• Zbiór złozen, które zostały wczesniej przydzielone recznie do odpowied-nich klas, jest dzielony na zestaw uczacy oraz na zestaw testowy.


• Za pomoca zestawu uczacego trenuje sie wybrany algorytm automatycz-nego uczenia sie, którego zadanie polega na pózniejszym przydziale złozenz zestawu testowego do poprawnych klas.

Najwazniejsze prace tego typu przestawimy w skrócie. Jedna z najczesciejstosowanych klasyfikacji pochodzi z pracy Nastase i Szpakowicz (2003), któ-rzy proponuja podział na dwóch poziomach. Składa sie ona z szesciu klas nad-rzednych, które podzielono na w sumie 44 podklas: CAUSALITY (CAUSE,DETRACTION, EFFECT, ENTAILMENT, PREVENTION, PURPOSE), TEMPORA-LITY (CO-OCCURENCE, FREQUENCY, PRECEDENCE, TIME AT, TIME FROM,TIME THROUGH, TIME TO), SPATIAL (DIRECTION, LOCATION, LOCATION

AT, LOCATION FROM, LOCATION TO, LOCATION THROUGH), PARTICIPANT(ACCOMPANIMENT, AGENT, BENEFICIARY, EXCLUSION, INSTRUMENT, OB-JECT, OBJECT PROPERTY, PART, POSESSOR, PROPERTY, PRODUCT, SOURCE,STATIVE, WHOLE), QUALITY (CONTAINER, CONTENT, EQUATIVE, MAN-NER, MATERIAL, MEASURE, ORDER, TOPIC, TYPE). Wsród 600 złozen wy-korzystanych w pracy Nastase i Szpakowicz znaleziono przykłady tylko dla 30podklas oraz pieciu klas nadrzednych.

Opisany system jest istotny dla społeczenstwa lingwistów komputerowych,poniewaz słuzy innym badaczom jako zestaw odniesienia. Rózne metody auto-matycznej klasyfikacji zostały sprawdzone za pomoca danych z Nastase i Szpa-kowicz (2003) oraz z ich klasyfikacji kategorii semantycznych. Przykładem słuzaprace Turney i Littman (2005) oraz Turney (2006), które zostana przedstawionew nastepnym podrozdziale.

Inny podział relacji pochodzi z czesto cytowanej pracy Girju et al. (2005)i składa sie z 35 klas semantycznych: POSSESSION, KINSHIP, ATTRIBUTE-HOLDER, AGENT, TEMPORAL, DEPICTION-DEPICTED, PART-WHOLE, IS-A,EINTAIL, CAUSE, MAKE/PRODUCE, INSTRUMENT, LOCATION/SPACE, PUR-POSE, SOURCE, TOPIC, MANNER, MEANS, ACCOMPANIMENT, EXPERIEN-CER, RECIPIENT, FREQUENCY, INFLUENCE, ASSIOCIATED WITH, MEASURE,SYNONYMY, ANTONYMY, PROBABILITY, POSSIBILITY, CERTAINITY, THEME,RESULT, STIMULUS, EXTENT, PREDICATE. Podobnie jak wczesniej, i tutaj nieznaleziono przykładów dla wszystkich klas. Zestaw uczacy zawiera złozenia,które naleza do 21 z 33 klas.

Wyniki uzyskane dla tej klasyfikacji autorzy Girju et al. (2005) porównujaz wynikami z pracy Lauer (1995). Po wykonaniu serii eksperymentów z pewnaklasa systemów uczacych sie (tzw. Support-Vector-Machines) autorzy ogłaszajalepsze wyniki dla swoich 21 klas, niz te które osiagnał Lauer. Girju et al. (2005)tłumacza to wieloznacznoscia przyimków stosowanych w eksperymentach Laueraoraz brakiem wieloznacznosci w przypadku stosowanego zestawu relacji.


Rosario i Hearst (2001) przedstawiaja klasyfikacje dostosowana do szczegól-nej dziedziny fachowej. Badane złozenia pochodza z artykułów naukowych o te-matyce biomedycznej. Z tego powodu stosowane kategorie rózna sie znaczaco odwczesniej wprowadzonych podziałów. Autorzy w swoich eksperymentach wyko-rzystali 18 relacji: SUBTYPE, ACTIVITY/PHYSICAL PROCESS, PRODUCES (ON

A GENETIC LEVEL), CAUSE, CHARACTERISTIC, DEFECT, PERSON AFFLIC-TED, ATTRIBUTE OF CLINICAL STUDY, PROCEDURE, FREQUENCY/TIME OF,MEASURE OF, INSTRUMENT, OBJECT, PURPOSE, TOPIC, LOCATION, MATE-RIAL, DEFECT IN LOCATION. Przy automatycznym przydziale złozen do wy-liczonych klas, autorzy polegaja na metodzie opartej na sieciach neuronowych,której trafnosc wynosi ok. 60%. Dla tak duzej liczby klas jest to bardzo dobrywynik, trzeba jednak pamietac, ze osiagnieto go dla tematycznie bardzo ograni-czonej dziedziny. Na przykładzie opisanej pracy bardzo dobrze uwidacznia sieproblematyka wyboru własciwej klasyfikacji. W swoich podejsciach Nastase iSzpakowicz (2003) i Girju et al. (2005) staraja sie o pokrycie mozliwie wieluzłozen i w zwiazku z tym tworza bardzo ogólne klasyfikacje, Rosario i Hearstz drugiej strony moga dostroic ich zestaw kategorii do danej dziedziny. Pojawiasie pytanie, czy w takim razie dla kazdej dziedziny nalezy tworzyc odrebna kla-syfikacje, zeby otrzymac stale dobre wyniki.

Istnieje wiele prac, w których opisane eksperymenty działaja według tego sa-mego schematu, np. Barker i Szpakowicz (1998) (20 relacji, badania poprzedza-jace Nastase i Szpakowicz (2003)), Nulty (2007) i inne.

2.3.3 Systemy hybrydowe

Bardzo ciekawe pod wzgledem praktycznym jak i teoretycznym sa prace Nakov iHearst (2006), Nakov (2008), Turney i Littman (2005) i Turney (2006), poniewaztworzy sie najpierw parafrazy lub podobne struktury, które potem sa wykorzysty-wane do klasyfikacji złozen nominalnych na podstawie abstrakcyjnych relacji.

Nakov i Hearst (2006) uwazaja, ze relacje semantyczne zachodzace miedzyczłonami rzeczowników złozonych sa najlepiej charakteryzowane za pomoca cza-sowników. Tym samym podstawa teoretyczna w pracy Nakov i Hearst (2006) jestpodobna do pogladów dotyczacych parafraz wyrazanych np. w von Polenz (1980),tak jak prace Lauer (1995) mozna porównac do Žepic (1970). W przypadku pracyLauer (1995) teoretyczne watpliwosci co do metod opartych na parafrazach sanadal aktualne, z kolei Nakov i Hearst rozszerzaja koncepcje parafrazy werbal-nej i moga w ten sposób zniwelowac wiekszosc punktów krytyki, które zostaływygłoszone np. w pracy Heringer (1984a).

Zamiast opierac sie na pojedynczym czasowniku do opisu relacji semantycz-nej, Nakov i Hearst stosuja zbiór czasowników z wagami. W ten sposób złozeniemalaria mosquito jest opisane przez czasowniki carry (23), spread (16), cause


(12), transmit (9) itp. Liczby reprezentuja np. czestosci uzyskane na podstawiekorpusu lub inne recznie przydzielone wagi. Liczba takich czasowników opisuja-cych pojedyncze złozenie jest teoretycznie nieograniczona, w opisanych ekspery-mentach pojawia sie ich czasami ponad 200 dla jednego wyrazu złozonego. Za po-moca takich wektorów mozna prawdopodobnie opisac nieograniczona liczbe re-lacji semantycznych. Znika w ten sposób problem doboru tzw. pro-czasowników,poniewaz korzysta sie z wielu czasowników równoczesnie. Podobnie nie ma juzproblemu zbyt ograniczonych czy zbyt szerokich parafraz. Przy doborze czasow-ników na podstawie korpusu, czy intuicji wielu osób równoczesnie, odpada tezpunkt krytyki dotyczacy arbitralnosci wybranych czasowników.

Takie wektory sa tworzone na dwa rózne sposoby. W pierwszym podejsciuwykorzystuje sie czasowniki, które zostały zebrane za pomoca wyszukiwarki in-ternetowej i odpowiednio dobranych zapytan. Zapytania przypominaja ogólnewzorce dla angielskich zdan wzglednych, które blizej opisuja wyraz okreslany(noun2) złozenia oraz w których wyraz okreslajacy (noun1) jest przedmiotemtego zdania wzglednego:

"noun2 THAT * noun1"

Symbol THAT reprezentuje wyrazy that, who i which, gwiazdka * jest operatoremwyszukiwarki GOOGLE i pełni funkcje maski, symbolizujacej dowolne pojedyn-cze słowo. Nakov i Hearst korzystaja z maksymalnie osmiu gwiazdek i wykorzy-stuja analizator składniowy do filtracji i normalizacji czasowników. Zastosowanietakiej metody dla jezyka niemieckiego wiaze sie prawdopodobnie z wiekszymitrudnosciami: dwa rzeczowniki bedace członami złozenia nie moga byc wykorzy-stywane jako granice wzorca, poniewaz w niemieckim zdaniu wzglednym cza-sownik, czyli szukany element, zajmuje ostatnia pozycje w zdaniu. O wiele ła-twiej jest stosowac wzorce, dla których brakujacy element znajduje sie posrodkuwzorca.

W pracy Nakov (2008) wykorzystano AMAZON MECHANICAL TURK WEB

SERVICE, za pomoca którego stworzono recznie wektory czasowników dla 250złozen. Złozenia te pochodza z pracy Levi (1978) i pokrywaja sie po czesci ze zło-zeniami, które zostały uzyte w pracach Lauer (1995) oraz Lapata i Keller (2004).W ten sposób 174 róznych osób przydzieliło opracowywanym złozeniom w sumie17.821 czasowników, srednio troche wiecej niz 71 czasowników na złozenie.

Otrzymane w ten sposób wektory czasowników Nakov (2008) traktuje jakowektory cech dla automatycznego klasyfikatora; klasyfikacja pochodzi z pracyLevi (1978). Procedura ewaluacji jest nastepujaca: pojedyncze złozenie nalezyprzydzielic do jednej z klas, pozostałe złozenia juz zostały przydzielone i słuzajako przykłady. Jako klase złozenia, które ma zostac przydzielone, wybiera sieklase tego przykładowego złozenia, którego wektor cech jest najbardziej podobny


do wektora przydzielanego złozenia. Procedura jest powtarzana dla kazdego zło-zenia tak, aby kazde złozenie tworzyło raz jednoelementowy zestaw testowy, a po-zostałe złozenia zestaw uczacy11. Jako wartosc podstawowa dla trafnosci wyko-rzystuje sie proporcje najwiekszej klasy w zestawie, czyli 19,6%. Klasyfikatordziałajacy na wektorach czasowników zebranych automatycznie na podstawiewyszukiwarki internetowej osiaga trafnosc ok. 50%, natomiast wynik dla cza-sowników zestawionych recznie wynosi az 78,4%, co jest imponujacym wyni-kiem. Niestety manualny przydział czasowników do złozen jest bardzo kosztownyi musi nastapic dla kazdego złozenia z osobna.

W pracach Turney i Littman (2005) oraz Turney (2006) metoda jest podobna,opiera sie jednak na innych podstawach teoretycznych. Autorzy badaja ogólneanalogie semantycznych relacji, miedzy innymi analogie typu

A is to B as C is to D

takie jak w przykładzie mason is to stone as carpenter is to wood.Do opisu relacji semantycznych zachodzacych miedzy parami wyrazów Tur-

ney i Littman (2005) wybrali 64 elementy łaczace, które moga składac sie z przy-imków takich jak after, at, for lub czasowników jak contain, make, need. Dopusz-czalne sa równiez kombinacje wyrazów, np. and not lub rather than. Nie mamyzatem do czynienia z parafrazami jak w przypadku metod z prac Nakov i Hearst(2006) czy Nakov (2008), tylko z wyrazeniami, które moga zawierac parafrazy,jednak w wiekszosci przypadków sa bardziej ogólne. Wspólna cecha dla wszyst-kich tych elementów jest warunek, ze musza wystepowac w pewnym korpusiemiedzy badanymi rzeczownikami. Za pomoca tych elementów łaczacych tworzysie wektory cech o 128 elementach. Podwojenie liczby elementów wynika z tego,ze kazdy łacznik jest stosowany dwa razy, np. after dla rzeczowników X i Y two-rzy frazy X after Y oraz Y after X. Wartosci elementów w tych wektorach, toliczba trafien w wyszukiwarce internetowej ALTAVISTA, która kazda z 128 frazosiagneła dla danej pary rzeczowników.

Opisany system mozna równiez zastosowac do przydziału złozen nominal-nych do ustalonego zestawu klas, analogicznie jak odbyło sie to w pracy Nakov(2008). Turney i Littman (2005) uzyli w tym celu przedstawionej powyzej klasy-fikacji z pracy Nastase i Szpakowicz (2003) oraz 600 zaklasyfikowanych złozenz tej samej pracy. Podobnie jak Nakov wykorzystuja tutaj walidacje krzyzowa,obliczajac katy miedzy wektorami. Klasa z najmniejszym katem jest wybieranajako przewidywana odpowiedz. Postepujac w ten sposób, Turney i Littman osia-gaja trafnosc na poziomie 27,8% dla wszystkich 30 klas oraz trafnosc 47,1% przyograniczeniu do pieciu klas nadrzednych.

11Procedura jest znana jako walidacja krzyzowa Leave-One-Out-Cross-Training


Turney (2006) sprawdza poprawiona wersje opisanej metody dla tego samegoproblemu. Nowy algorytm nosi nazwe LRA — Latent Relational Analysis —w oparciu o LSA — Latent Semantic Analysis (Landauer i Dumais 1997). Bar-dzo dokładny opis stosowanej procedury w dwunastu krokach mozna przeczytacw pracy Turney (2006, str. 395–399), stad przedstawimy tylko skrócony opis. Za-miast 64 elementów łaczacych Turney (2006) stworzył algorytm wytwarzajacyelementy łaczace na podstawie korpusu z ponad 5� 1010 tokenami. W celu po-wiekszenia liczby elementów łaczacych bierze sie pod uwage nie tylko oryginalnerzeczowniki ale równiez ich synonimy. W ten sposób wektory cech składaja siez 8000 elementów, które odpowiadaja 4000 najczestszym elementom łaczacym.W sumie znaleziono kilka milionów róznych łaczników. Za pomoca róznych ope-racji upraszczajacych dla macierzy (SVD – Singular Value Decomposition) przy-bliza sie owe wektory cech nowymi wektorami o długosci 300 elementów. Tenowe wektory wygładzaja rozkłady czestosci oryginalnych wektorów. Elementynowych wektorów nie odpowiadaja juz pojedynczym łacznikom, tylko ich kom-binacjom. Reszta procedury jest identyczna z metoda z pracy Turney i Littman,jednak wyniki sa znacznie lepsze: 39,8% dla przydziału do 30 klas oraz 58,0%dla pieciu klas nadrzednych.

W przypadku pracy Nakov i Hearst (2006) i Nakov (2008) interpretacja wek-tórow czasowników jest stosunkowo prosta i lingwistycznie spójna. W pracachTurney i Littman (2005) i szczególnie Turney (2006) sytuacja jest trudniejsza.Elementy łaczace tylko czesciowo mozna interpretowac jako parafrazy, sa to ra-czej konkretne relacje. W Turney (2006) po zastosowaniu SVD pozostaja tylkoabstrakcyjne byty matematyczne, których juz nie mozna zidentyfikowac z ele-mentami łaczacymi. Nalezy jednak podkreslic, ze w przypadku obu metod wybórklasyfikacji nie jest istotny. Mozna załozyc, ze metody działałyby równie dobrzedla zupełnie innych zestawów relacji semantycznych. Z drugiej strony dobór kon-kretnych czasowników i elementów łaczacych wydaje sie byc lepiej uzasadnionyi uniwersalny, poniewaz opiera sie na danych pochodzacych z wielkich korpusówlub na intuicji wielu osób równoczesnie.

Rozdział3Automatyczna ekstrakcja materiałubadawczego

3.1 Wprowadzenie

Pierwszym koniecznym krokiem przed przeprowadzeniem jakichkolwiek empi-rycznych badan jest zebranie odpowiednich danych, które maja zostac poddaneanalizie. Zwykle własnie ten etap zajmuje najwiecej czasu w pracy badawczej.Powrót empiryzmu w lingwistyce, a w szczególnosci w lingwistyce kompute-rowej w latach dziewiecdziesiatych ubiegłego wieku, oraz stale powiekszajacesie zasoby dostepnych tekstów elektronicznych spowodowały jednak, ze wiek-szosc takich prac mozna wykonac za pomoca automatycznych metod zbieraniadanych. Nie zawsze prowadzi to do przyspieszania pracy, szczególnie wtedy, gdypotrzebne narzedzia nie zostały jeszcze stworzone i trzeba je zaimplementowacsamodzielnie. Dodatkowy nakład pracy poswiecony rozwojowi takich narzedziowocuje jednak po pewnym czasie duzymi zestawami danych, co wiecej, moznate same narzedzia zastosowac do kolejnych korpusów i uzyskac dodatkowe dane,tym razem juz przy minimalnych kosztach i małym nakładzie czasowym.

Metoda akwizycji danych stosowana u Jeziorskiego jest z empirycznegopunktu widzenia co najmniej problematyczna. Jego korpus złozen rzeczowni-kowych pochodzi z niemieckich prac naukowych o tematyce słowotwórczej, coJeziorski motywuje tym, ze takie podreczniki powinny opisywac wszystkie naj-wazniejsze warianty niemieckich rzeczowników złozonych. Drugim krokiem Je-ziorskiego jest wypisanie tłumaczen zebranych złozen ze słownika niemiecko-polskiego Piprek i Ippoldt (1968). W przypadku, gdy nie ma tego złozeniu w słow-niku, Jeziorski sam tworzy jego tłumaczenie. Dane sa archiwizowane na klasycz-nych fiszkach, jedna fiszka dla jednego hasła. W ten sposób udało sie zebrac nie-całe 2000 wyrazów złozonych wraz z ich polskimi odpowiednikami. Wynika z tej

49

50 Rozdział 3. Automatyczna ekstrakcja materiału badawczego

metody, ze Jeziorski badał tylko i wyłacznie przykłady złozen zleksykalizowa-nych, z których spora czesc została poddana w wiekszym lub mniejszym stop-niu procesom idiomatyzacji, co wiecej, tyczy sie to nie tylko niemieckich złozen,ale równiez ich polskich odpowiedników wypisanych na podstawie słowników.Mozliwe, ze nie dotyczy to odpowiedników, które zostały stworzone przez sa-mego Jeziorskiego, ale w takim przypadku zawsze istnieje niebezpieczenstwo,iz powstana tłumaczenia “pod teorie”. Nie mozna zatem na podstawie tej pracywyciagnac praktycznie zadnych wniosków o produktywnych aspektach procesukompozycji i korelacji tych procesów z mozliwymi schematami po stronie pol-skiej.

W pracy Kotulkova (2004) podejscie autorki jest, tak jak nasze, oparte na kon-cepcji korpusu bilingwalnego. Korpus ten składa sie z dwóch prac ze współczesnejliteratury, niemieckiej powiesci Güntera Grassa i jej czeskiego tłumaczenia orazczeskiej powiesci Michala Viewegha i jej przekładu na jezyk niemiecki. Złozeniarzeczownikowe zostały zidentyfikowane w niemieckich wersjach tych dzieł i ze-stawione z odpowiednimi materiałami czeskimi. W ten sposób zostało zebranychok. 3500 par tłumaczen.

Na podstawie tekstów gospodarczych oraz literatury pieknej w pracy (An-gele 1992) zebrano ponad 3.500 róznych złozen oraz ponad 5800 par niemiecko-hiszpanskich odpowiedników. Z kolei w pracy Stein (1993) porównujacej nie-mieckie złozenia nominalne z odpowiednimi strukturami w jezyku francuskimwykorzystano mniej niz 1500 róznych złozen.

Nasze metoda akwizycji danych jest oparta na automatycznej oraz na pół-automatycznej ekstrakcji niemieckich rzeczowników złozonych oraz ich pol-skich ekwiwalentów z duzych równoległych korpusów. Zebrane dane maja słuzycdwom celom:

1. uzupełnienie wyników z wczesniejszych prac kontrastywnych o podobnymzakresie tematycznym o precyzyjne dane czestosciowe;

2. empiryczne sprawdzenie twierdzen pochodzacych z wczesniejszych prackontrastywnych — w tym w szczególnosci z pracy Jeziorski (1983) — zapomoca zebranego materiału oraz metod z lingwistyki kwantytatywnej.

Uwazamy, ze wyznaczone cele wymagaja ilosci danych, której zebranie wy-kracza poza mozliwosci pracy pojedynczego człowieka, przynajmniej wtedy, gdypraca ma zostac wykonana w rozsadnym czasie, a materiał ma byc dogłebnie prze-analizowany. Dlatego korzystamy z metod automatycznych oraz półautomatycz-nych, mimo swiadomosci, ze z wieksza iloscia danych łaczy sie niestety zmniej-szenie jakosci. Tak sie jednak składa, ze ta sama utrata jakosci jest dodatkowymargumentem przemawiajacym za uzyciem duzych lub bardzo duzych zasobów

3.2. Przeglad literatury 51

równoległych. Mimo tego, ze poprawna ekstrakcja wszystkich par odpowiedni-ków nie jest mozliwa, wielka liczba przykładów zapewnia nam dostep do wystar-czajacej liczby danych o nieznacznym współczynniku błedu, pod warunkiem, zeposiadamy w miare dokładne metody odrzucania niepoprawnych danych.

Niniejszy rozdział opisuje wykorzystana metode ekstrakcji. Wprowadzimymetody wstepnego przetwarzania korpusu (3.4), które same w sobie stanowia za-danie standardowe, niemniej konieczne. Metode identyfikacji niemieckich wyra-zów zródłowych oraz rozkłady czestosci zidentyfikowanych wyrazów złozonychopiszemy w podrozdziale 3.5. Nastepnie skupimy sie na statystycznych modelachdopasowania na poziomie wyrazów oraz ich matematycznej genezie zwiazanej zestatystycznymi modelami tłumaczenia (3.6). Omówimy metody kombinacji do-pasowan na poziomie wyrazów słuzace do kompensacji niektórych ograniczennałozonych na modele dopasowania przez ich formalna definicje.

Sposób anotacji zestawów testowych zostanie zilustrowany na przykładach.Wprowadzimy miary, za pomoca których w tym i nastepnym rozdziale postaramysie oszacowac poprawnosci procesu ekstrakcji par odpowiedników (3.7). W pod-rozdziale 3.8 przedstawimy wyniki “surowego” procesu ekstrakcji, tzn. ekstrakcjina poziomie tokenów bez stosowania filtrów lub innych heurystyk. Uwzglednionezostana wpływy takich czynników jak rozmiar korpusu, sposób przetwarzaniawstepnego, zastosowanie podziału złozen oraz sposoby kombinacji ukierunkowa-nych modeli dopasowania na jakosc dopasowania oraz jakosc ekstrakcji. Wynikite zostana uogólnione na poziomie typów i przeprowadzimy krótka analiza kwan-tytatywna zebranych danych oraz stosunku liczby róznych par odpowiedników dojakosci tych par (3.8.4).

3.2 Przeglad literatury

Typowe podejscie do ekstrakcji bilingwalnych słowników1 polega na dwóch eta-pach:

1. nalezy zidentyfikowac jednostki, które maja zostac poddane analizie w obujezykach;

2. ustala sie, które jednostki znalezione podczas pierwszego etapu sa swoimiwzajemnymi odpowiednikami.

Klasyfikacje metod opisanych w tym podrozdziale tworzymy najpierw we-dług technik wykorzystanych w drugim etapie, dzielac podejscia na metody oparte

1Nasze zadanie polegajace na zebraniu par odpowiedników mozna równiez potraktowac jakozadanie polegajace na stworzeniu słownika bilingwalnego w oparciu o korpus. Z tym, ze ograni-czamy sie do jednego konkretnego zjawiska słowotwórczego.


na heurystycznych miarach podobienstwa oraz na metody wykorzystujace staty-styczne modele dopasowania. Na drugim poziomie klasyfikacji dzielimy metodyna algorytmy ekstrahujace jednostki jednowyrazowe lub wielowyrazowe.

3.2.1 Miary podobienstwa

Somers (2001) przedstawia zwiezły przeglad metod ekstrakcji odpowiadajacychsobie jednostek jednowyrazowych oraz wielowyrazowych z korpusów równole-głych bazujacych na miarach podobienstwa. Miary te porównuja liczbe współ-wystapien pary mozliwych odpowiedników w tych samych segmentach korpusu2

z liczba wystapien wyrazów niezaleznych w róznych segmentach. Wsród opisy-wanych miar pojawiaja sie współczynnik Dice’a (Kay i Röscheisen 1993), t-score(Fung i Church 1994), współczynnik Jaccarda (Gao 1998) oraz wiele wiecej.

Przy ekstrakcji jednostek jednowyrazowych zakłada sie, ze miedzy wyrazamiobu jezyków zachodza relacje typu jeden-do-jednego. Oczywiscie załozenie to niejest zawsze prawdziwe.3 Dla metod ekstrakcji jednostek wielowyrazowych (takienas własnie interesuja), które wykorzystuja miary podobienstwa, wymagana jestwiec pewna inwencja, która pozwoli na stosowanie miar podobienstwa do rela-cji typu wiele-do-wielu.4 Nastepujace trzy prace reprezentuja przeciwstawne orazposrednie podejscia do tego zadania — pierwsza rozkłada jednostki wielowyra-zowe na wyrazy składowe, druga traktuje jednostki wielowyrazowe jako niepo-dzielna całosc a trzecia łaczy wyrazy składowe w kolejnych iteracjach w corazwieksze niepodzielne jednostki wielowyrazowe.

Daille et al. (1994) wykorzystuja dwie metody do identyfikacji odpowiedni-ków wczesniej ustalonych wielowyrazowych terminów. Tylko druga metoda jestoparta na miarach podobienstwa. Pierwsza porównuje “czyste” czestosci niepo-dzielonych jednostek wielowyrazowych. Oceny par odpowiedników obliczaja au-torzy, sumujac wartosci podobienstwa dla wszystkich mozliwych par wyrazówskładowych jednostek wielowyrazowych. Przy tej metodzie nie trzeba sie ograni-czac do jednej szczególnej miary podobienstwa, mozna wykorzystac kazda z wy-zej opisanych metod. W porównaniu z podejsciem opartym na czestosciach drugametoda osiaga gorsze wyniki dla pierwszych 100 najlepszych jednostek wielowy-razowych5 i lepsze dla kandydatów pozycjonowanych na miejscach 1000 i wyzej.

2Segmenty to najczesciej zdania lub akapity. Jednak nie jest to konieczne, mozliwe sa równiezsegmenty niemieszczace sie w takich definicjach.

3Szczególnie jezyki z wyrazami złozonymi pisanymi jednym ciagiem nie podporzadkowujasie tej zasadzie, gdy w drugim jezyku odpowiedniki sa np. wielowyrazowymi frazami rzeczowni-kowymi. Patrz Jones i Alexa (1994).

4Relacja typu jeden-do-wielu bedzie wtedy tylko szczególnym przypadkiem dla tych metod.5Ranking jednostek został ustalony na podstawie identyfikacji monolingwalnej. Lepsza fraza

jest fraza, która wydaje sie byc lepszym kandydatem na bycie terminem specjalistycznym.

3.2. Przeglad literatury 53

Daille et al. (1994) nie zastanawiaja sie nad przyczynami takiego zachowania.Podejrzewamy jednak, ze sporej czesci najlepszych terminów jezyka zródłowegonie da sie przetłumaczyc kompozycyjnie na jezyk docelowy. Stad metody opartena miarach podobienstwa, które zachowuja załozenia o relacjach tłumaczenio-wych typu jeden-do-jednego, moga zawodzic dla tych fraz. Dla listy 1000 najlep-szych kandydatów Daille et al. (1994) osiagaja dokładnosc (precision) na pozio-mie 70%, a 80% dla 500 najlepszych terminów wykorzystujac kombinacje obuopisanych metod.

Smadja et al. (1996) opisuja system CHAMPOLLION — program, który gene-ruje tłumaczenia kolokacji na podstawie danego korpusu równoległego. Po iden-tyfikacji kolokacji zródłowych wykorzystuja współczynnik Dice’a w celu ustale-nia najlepszego tłumaczenia w kilku etapach: rozpoczynaja od zestawu wyrazówi buduja coraz dłuzsze tłumaczenia w kazdej iteracji. Tłumaczenia, które osiagajawartosc Dice’a nizsza niz wczesniej ustalony próg, sa porzucane w kazdym kroku.W koncu wsród pozostałych mozliwych tłumaczen wybiera sie tłumaczenie o naj-wyzszym współczynniku Dice’a. W odróznieniu od Daille et al. (1994) koloka-cja zródłowa jest zawsze traktowana jako niepodzielna jednostka. Takie podejsciewydaje sie byc bardziej odporne na niekompozycyjnosc tłumaczen. Srednia do-kładnosc tej metody wynosi 74%.

Problem dopasowania niemieckich wyrazów złozonych z angielskimi grupamirzeczownikowymi za pomoca miar podobienstwa został poruszony przez Jones iAlexa (1994). Autorzy opieraja swoje przemyslenia na pracy Kay i Röscheisen(1993) i stwierdzaja, ze załozenie o relacjach typu jeden-do-jednego nie sprawdzasie dla niemieckich złozen i ich angielskich odpowiedników. Wykorzystuja wiecwspółczynnik Dice’a do łaczenia złozen oraz angielskich n-gramów o rosnacejdługosci traktowanych jako niepodzielne jednostki. To podejscie nie jest ocenianeze wzgledu na mały rozmiar korpusu oraz wczesny stan zaawansowania pracyJones i Alexa (1994).

3.2.2 Statystyczne modele dopasowania wyrazów

W korpusie równoległym nie ma jawnych informacji o tym, które wyrazy w parzezdan sa wzajemnymi tłumaczeniami. Dlatego trzeba przyblizyc prawdopodobien-stwo tłumaczeniowe dla danej pary wyrazów poprzez obserwacje liczby współ-wystepowania w całym korpusie (por. Melamed 2000). W przypadku miar podo-bienstwa jest to jedyny wykorzystywany rodzaj wiedzy. Estymacja prawdopodo-bienstwa tłumaczeniowego jest problemem bardziej złozonym i wymaga bardziejzłozonej wiedzy o dopasowaniach miedzy wyrazami równoległych zdan. Dopaso-wania sa tworzone jako produkt uboczny procesu trenowania modeli tłumaczeniaopisywanych np. przez Brown et al. (1993) lub Melamed (2000). Dopasowanena poziomie wyrazów korpusy równoległe stanowia wartosciowe zródło danych


dla metod ekstrakcji jednostek bilingwalnych wykorzystywane np. przez Dagan iChurch (1998), Koehn (2003) oraz w niniejszej pracy.

Innym zródłem informacji o odpowiednikach wyrazów w korpusie równole-głym sa tablice prawdopodobienstw dla wyrazowych par tłumaczen generowanena potrzebe modeli tłumaczen w tłumaczeniu statystycznym. Niestety zawierajaone dosyc niedokładne dane, co prowadzi do koniecznosci korzystania z filtróworaz wartosci progowych dla prawdopodobienstw. Melamed (2000) przedstawiawyrazowy model tłumaczenia przeznaczony do indukcji słowników bilingwal-nych z tłumaczeniami typu wyraz-na-wyraz, który pozwala na wygodne ustalanieodpowiednich wartosci progowych. W pierwszym kroku procedury treningowejoblicza sie oceny par wyrazów za pomoca logarytmicznych ilorazów wiary-godnosci (Dunning 1993) lub dowolnej miary podobienstwa. Pary tłumaczen saporzadkowane zgodnie z malejaca wartoscia ocen, nastepnie stosuje sie algorytmcompetitive linking, zachłanna aproksymacje problemu wyznaczania skojarze-nia o maksymalnej wadze w grafie dwudzielnym. Ten krok tworzy wstepne do-pasowanie na poziomie wyrazów, które jest udoskonalane w dalszych iteracjachi wykorzystywane do obliczania ocen par odpowiedników. Procedura treningowakonczy sie wtedy, gdy prawdopodobienstwa tłumaczenia wszystkich par osiagnazbieznosc, tzn. prawdopodobienstwa wszystkich par nie beda juz sie zmieniałypo zastosowaniu kolejnych iteracji. Algorytm competitive linking zapobiega wie-lokrotnemu łaczeniu tokenów zdania jednego jezyka z róznymi tokenami zdaniaw drugim jezyku, w tym celu pary tokenów o wyzszych ocenach sa blokowanei nie moga byc wykorzystywane do tworzenia innych par o nizszych ocenach.Model mozna z łatwoscia rozszerzyc do klas wyrazów, np. wyrazów autoseman-tycznych i synsemantycznych poprzez wprowadzenie dodatkowych zbiorów to-kenów, czyli podziałów w grafie, tworzac w ten sposób np. graf 4-dzielny itp. Wzadaniu polegajacym na ekstrakcji słownika za pomoca dwuklasowego modelutłumaczenia, z wyrazami podzielonymi na wyrazy funkcyjne i pozostałe, Mela-med (2000) osiaga dokładnosc (precision) w przedziale od 91,6% do 99,2% dla36% pełnosci (recall). Dla pełnosci na poziomie 90% dokładnosc lezy miedzy86,6% a 92,8%.

TERMIGHT (Dagan i Church 1998) jest systemem podobnym pod wzgledemfunkcjonalnosci do CHAMPOLLION, jednak proces ekstrakcji odpowiedników bi-lingwalnych jest oparty na dopasowaniach na poziomie wyrazów wytworzonychprzez WORD_ALIGN, modyfikacje Modelu 2 IBM’a. Dla kazdego wystapieniajednostki zródłowej wszystkie wyrazy lezace pomiedzy pierwsza a ostatnia pozy-cja po stronie docelowej sa ekstrahowane jako wyniki, jesli zostały dopasowanez którymkolwiek z wyrazów składowych jednostki zródłowej. Te ekstrahowanepary sekwencji sa porzadkowane według czestosci, wychodzac z załozenia, zeczestsze pary sa lepszymi tłumaczeniami. Nie stosuje sie innych filtrów. Ostat-nia faza procesu ekstrakcji jest przejrzenie listy kandydatów przez leksykografa,

3.3. Ogólny opis metody 55

czyli człowieka, który wybiera najlepsze tłumaczenie. Według autorów Dagan iChurch dla wszystkich 192 kandydatów zidentyfikowanych w pewnej angielsko-niemieckiej instrukcji technicznej znaleziono poprawne tłumaczenie wsród zapro-ponowanych odpowiedników. Dla 40% jednostek poprawne tłumaczenie pokry-wało sie z pierwszym proponowanym przez system tłumaczeniem, dla 7% z dru-gim, pozostałe tłumaczenia znajdowały sie na dalszych pozycjach listy.

Wczesnym podejsciem do ekstrakcji dwujezycznych fraz rzeczownikowychza pomoca modeli tłumaczenia jest praca Kupiec (1993), która korzysta z ozna-czen czesci mowy oraz automatów skonczonych do identyfikacji fraz kandydatów.Sa one nastepnie dopasowywane za pomoca algorytmu podobnego do Modelu 1IBM’a. Metoda nie korzysta jednak w sposób bezposredni z dopasowan na pozio-mie wyrazów, frazy sa traktowane jako jednostki. Dla pierwszych 100 najlepiejocenionych par fraz 90 było poprawnych.

Akwizycja korpusu niemiecko-angielskich fraz rzeczownikowych i przyimko-wych jest opisywana przez Koehn (2003). Maksymalne frazy sa identyfikowaneza pomoca analizatora składniowego w obu jezykach, korpus jest dopasowany napoziomie wyrazów narzedziem GIZA++ (Och i Ney 2003). Pary fraz sa ekstra-howane wtedy, gdy wszystkie wyrazy składowe jednej frazy sa dopasowane tylkoi wyłacznie z wyrazami składowymi drugiej frazy i odwrotnie, tzn. nie ma dopa-sowan, które wykraczaja poza granice jednej z fraz w parze. Po róznych krokachczyszczacych 67,2% (w sumie 737.388) par fraz znalezionych w korpusie zostałowyekstrahowanych. Autor nie podaje liczb swiadczacych o jakosci tych par.

3.3 Ogólny opis metody

Nasze podejscie jest podobne do metod stosowanych w pracach TERMIGHT orazKoehn (2003). Korzystamy z dopasowan na poziomie wyrazów wygenerowanychza pomoca aplikacji GIZA++ oraz z róznych metod poprawiajacych jakosc tychdopasowan. Pierwszym koniecznym krokiem jest jednak identyfikacja wyrazówniemieckich złozen rzeczownikowych. W tym celu nie mozemy korzystac z ana-lizatorów składniowych jak zrobiono to w Koehn (2003) lub z metod statystycz-nych do identyfikacji kolokacji jak u Dagan i Church (1998). Niemieckie wyrazyzłozone sa pisane jednym ciagiem, musimy wiec przeprowadzic analize pojedyn-czych wyrazów i odróznic zwykłe wyrazy niezłozone od poszukiwanych złozen.W tym celu został zaimplementowany program dzielacy i analizujacy złozenia,którego dokładne działanie zostanie opisane pod wzgledem technicznym i for-malnym w rozdziale 4.

W tym rozdziale skupimy sie na metodach identyfikacji oraz ekstrakcji. Omó-wimy wpływ jakosci dopasowania na poziomie wyrazów, metod wstepnego prze-twarzania korpusu oraz metod kombinacji dopasowan na jakosc ekstrakcji par


Rysunek 3.1: Pełny schemat procesu ekstrakcji

ekwiwalentów. Przedstawimy rózne metody filtracji wyników ekstrakcji oraz spo-soby oceny jakosci uzyskanych odpowiedników. W tym celu wykorzystamy ana-lizatory składniowe oraz inne metody heurystyczne.

Na rysunku 3.1 przedstawiono uproszczony schemat procesu identyfikacjii ekstrakcji niemieckich złozen rzeczownikowych oraz ich polskich odpowied-ników. W tym rozdziale zostanie omówiony pionowy kierunek przetwarzania, odkorpusu równoległego do procesu ekstrakcji, oraz fragment zwiazany z identyfi-kacja wyrazów złozonych. Recznej weryfikacji, strukturze bazy danych oraz me-todom analizy złozen zostały poswiecone osobne rozdziały 4 oraz 6.

3.4. Wstepne przetwarzanie korpusu 57

3.4 Wstepne przetwarzanie korpusu

W tym podrozdziale zostana omówienie dwa kroki wstepnego przetwarzana kor-pusu, tokenizacja i lematyzacja, które maja miejsce przed identyfikacja złozenoraz przed procesem dopasowania na poziomie wyrazów.

3.4.1 Tokenizacja

Zwykle pierwszym krokiem przetwarzania jest podział tekstu na tokeny, czyli wy-razy lub inne jednostki takie jak liczby czy interpunkcja. Proces ten nazywa sietokenizacja. Zadanie nie jest do konca banalne, chocby ze wzgledu na niejasnoscizwiazane z definicja pojecia wyrazu. Pytanie, co jest wyrazem jest w lingwistycepytaniem spornym i czesto proponuje sie rózne definicje na róznych poziomachopisu jezyka, np. wyrazy fonologiczne lub wyrazy składniowe, które wcale niemusza sie pokrywac.

W lingwistyce komputerowej, gdzie na pierwszym miejscu stoi przetwarzaniezasobów tekstowych w formie elektronicznej, równiez pojawiaja sie rózne defi-nicje wyrazu, czesto dostosowane do danego problemu. Kucera i Francis (1967)dla angielskiego zaproponowali pojecie wyrazu graficznego (graphic word) zde-finiowanego jako ciagły łancuch znaków alfanumerycznych ograniczony po obustronach białymi znakami, który moze zawierac łaczniki i apostrofy, ale zadneinne znaki interpunkcyjne. Dla jezyka niemieckiego oraz polskiego mozemy przy-jac podobna definicje, jednak problemy pojawia sie najpózniej przy rozwazaniuskrótów zakonczonych kropka lub złozonych skrótów z wewnetrznymi kropkami— w naszym korpusie czeste skróty tego typu to np. art., lit., Dz.U. itp. Z drugiejstrony nalezy odróznic kropki skrótów od kropek bedacych znakami interpunk-cyjnymi.

Jak wynika z definicji pochodzacej z Kucera i Francis najwazniejszymi sepa-ratorami sa spacje lub białe znaki w ogóle. Zaliczamy do tej kategorii równiezznak tabulacji lub znak nowego wiersza. Celem naszego tokenizatora, czyli apli-kacji tokenizujacej, jest sprowadzenie tekstu na wejsciu do takiej postaci, zebybiałe znaki były jedynymi separatorami. W tekscie stokenizowanym tokenem be-dzie kazda minimalna jednostka otoczona białymi znakami, niezaleznie od zawar-tosci pomiedzy białymi znakami. Podział ciagu znaków według białych znakówdostarczy nam liste tokenów.

Proces tokenizacji został zaimplementowany jako kaskada prostych reguł,z których kazda wykonuje dokładnie jedno okreslone zadanie. Po kolejnym za-stosowaniu wszystkich reguł do tekstu otrzymuje sie na wyjsciu tekst w postacitokenów podzielonych spacja lub znakiem nowego wiersza. Same instrukcje topolecenia zastepujace znane z jezyka programowania PERL o nastepujacej po-staci: s/.../.../g, gdzie w miejscu pierwszego (. . . ) wstawia sie wyrazenie


<trx>

<abbreviations>

<abbr lang="pl">([aA]mb|[aA]dm|[A]sp|[aA]syst|[aA]bp| ... )</abbr>

<abbr lang="de">(a|Abb|Abf|[aA]bg|Abh|[aA]bk|ABl|Abs| ... )</abbr>

</abbreviations>

<rules>

<rule no="1"> s/\.(\s|$)/ \. /g </rule>

<rule no="2" lang="pl"> s/\b(#ABBR#)\s+\./$1\./g </rule>

<rule no="3" lang="de"> s/\b(#ABBR#)\s+\./$1\./g </rule>

<rule no="4"> s/(\s|^)([0-9]+)\s+\./$1$2\. /g </rule>

<rule no="5"> s/\b([A-Z])\s\./$1\. /g </rule>

<rule no="6"> s/([^\s])\s+\.\s+([\p{Ll}])/$1. $2/g </rule>

<rule no="7"> s/([^\s])\s+\.\s+([\p{Ll}])/$1. $2/g </rule>

<rule no="8"> s/(\d)\.\s+(\d)/$1.$2/g </rule>

<rule no="9"> s/(\d)\.\s+(\d)/$1.$2/g </rule>

...

<rule no="18"> s/\s\s+/ /g </rule>

...

</rules>

</trx>

Rysunek 3.2: Przykładowe reguły tokenizatora

regularne znajdujace pewien okreslony ciag znaków, a w miejsce drugiego (. . . )tresc, która ma zastapic znaleziony ciag. Zastepowanie jest stosowane do całegołancucha znakowego i kazdy podciag odpowiadajacy kryteriom wyszukiwania zo-stanie zastapiony. Bardzo obszerne i dogłebne omówienie wyrazen regularnychzainteresowany czytelnik znajdzie w podreczniku Friedl (2006).

Na rysunku 3.2 przedstawiono dziewiec reguł, które maja opanowac problemtokenizacji ciagów znakowych zakonczonych kropka lub zawierajacych kropke.Reguły z okreslonym atrybutem lang sa stosowane tylko do danego jezyka, po-zostałe reguły sa uniwersalne. Reguła o numerze 1 zastepuje kazdy ciag znakówzłozony z kropki i pojedynczej spacji lub konca wiersza sekwencja złozona zespacji, kropki i spacji. W ten sposób wszystkie kropki zostana oddzielone od po-przedzajacych je ciagów znakowych. Niestety w niektórych przypadkach jest todziałanie nieporzadne i nastepne reguły działaja w takich przypadkach korygu-jaco. Np. reguła 2 przysuwa kropki do kazdego skrótu wyszczególnionego w cze-sci <abbreviations>. Reguła 4 przysuwa kropki z powrotem do poprzedzaja-cych je liczb. Z kolei reguły 8 i 9 przekształcaja sekwencje typu 19. 12. 2008

w 19.12.2008, czyli np. poprawiaja daty. Ostatnia reguła zastepuje wszystkiewielokrotne spacje pojedyncza spacja. Wszystkie reguły sa wykonywane w takiejkolejnosci w jakiej zostały wyszczególnione w pliku reguł.

Całosc reguł stanowi pewna formalizacje ludzkiej intuicji, w tym przypadkuautora niniejszej pracy, co do postaci jaka powinien miec token, np. ze daty nalezytraktowac jako jeden token, natomiast wyraz z kropka stojacy na koncu zdania po-

3.4. Wstepne przetwarzanie korpusu 59

Przed tokenizacja: Rada dazy do pogodzenia zwasnionych stron, pouprzednim zasiegnieciu opinii panelu doradców,o którym mowa w art. 50 ust. 1, oraz po kon-sultacjach ze Swiatowa Organizacja Własnosci In-telektualnej, Miedzynarodowa Federacja ds. Oliwyz Oliwek oraz własciwymi organizacjami zawodo-wymi członków głównie producentów, oraz, jeslito konieczne, z Miedzynarodowa Izba Handlowa,a takze wyspecjalizowanymi instytucjami miedzy-narodowymi ds. analiz chemicznych.

Po tokenizacji: Rada dazy do pogodzenia zwasnionych stron , pouprzednim zasiegnieciu opinii panelu doradców ,o którym mowa w art. 50 ust. 1 , oraz po konsul-tacjach ze Swiatowa Organizacja Własnosci Inte-lektualnej , Miedzynarodowa Federacja ds. Oliwyz Oliwek oraz własciwymi organizacjami zawodo-wymi członków głównie producentów , oraz , jeslito konieczne , z Miedzynarodowa Izba Handlowa, a takze wyspecjalizowanymi instytucjami miedzy-narodowymi ds. analiz chemicznych .

Rysunek 3.3: Przykład działania tokenizatora

winien zostac oddzielony od kropki, i w ten sposób zostac potraktowany jak dwatokeny. W przypadku skrótów z kolei nalezy kropke traktowac jako czesc tokenu.Pojecie tokenu jest wiec zdefiniowane za pomoca reguł, które zostały wykorzy-stane przy tokenizacji tekstu.

3.4.2 Lematyzacja

Celem tokenizacji jest umozliwienie jakiegokolwiek przetwarzania danych jezy-kowych w postaci tekstowej. W porównaniu z lematyzacja tokenizacja jest zada-niem wzglednie prostym6, opartym na kilku heurystycznych zasadach. Lematyza-cja natomiast wymaga o wiele wiecej zasobów. Istnieja co prawda heurystycznemetody lematyzacji, np. oparte na wynikach Porter (1980), które nie korzystajaz dodatkowych danych leksykalnych, nie osiagaja one jednak zbyt dobrych wyni-ków. Standardowe metody korzystaja ze słowników przy sprowadzaniu form flek-syjnych do form podstawowych. Bardziej zaawansowane narzedzia wykorzystuja

6Wzglednie proste zadanie oznacza tutaj, ze dosyc szybko mozna osiagnac zadowalajace wy-niki. Jesli natomiast chce sie uzyskac bardzo wysoka jakosc tokenizacji, to uwzglednienie wszyst-kich zjawisk i wyjatków od reguł staje sie coraz trudniejsze.


Proces liczba typów (de) liczba typów (pl)

Po tokenizacji 272.038 183.529Po lematyzacji 229.090 94.641Po segmentacji złozen 104.023 94.641

Tablica 3.1: Redukcja liczby typów za pomoca metod wstepnego przetwarzania

dodatkowo informacje probabilistyczne lub regułowe w przypadkach niejedno-znacznych.

W niniejszej pracy korzystamy z lematyzacji w celu redukcji słownictwaw korpusie. Istnieje kilka prac potwierdzajacych korzystny wpływ lematyzacjiprzy trenowaniu statystycznych modeli dopasowania, np. Gispert et al. (2006)dla jezyków angielskiego i hiszpanskiego lub Zhang i Sumita (2007) dla angiel-skiego i chinskiego. Zamierzamy przeniesc te wyniki na jezyk niemiecki oraz pol-ski. Same zlematyzowane korpusy nie beda pózniej wykorzystane przy ekstrakcjizłozen oraz ich polskich odpowiedników, zamiast tego zostanie zrekonstruowanaoryginalna postac korpusu z dopasowaniami pochodzacymi z wersji lematyzowa-nej.

Lematyzacja czesci niemieckiej odbywa sie za pomoca ogólnie dostepnegonarzedzia TREE-TAGGER (Schmid 1997), który ujednoznacznia lematy form wie-loznacznych za pomoca drzew decyzyjnych, stad jego nazwa. Lematyzacja czescipolskiej jest oparta na słowniku form fleksyjnych aplikacji tłumaczacej POLENG

(Jassem 2006). Nie ma tutaj modułu ujednoznaczniajacego przydziału formy dolematu, co jednak nie powinno stanowic zadnej przeszkody. Dla statystycznychmodeli dopasowania istotniejsza jest konsekwentnosc przy sprowadzaniu form dolematów niz pełna poprawnosc. Okazyjny bład bedzie mniej szkodliwy niz wa-hania przydziałów, poniewaz model statystyczny nauczy sie dopasowywac odpo-wiednik z błednym lematem, a tylko samo dopasowanie zostanie zachowane. Wprzypadku wahan modelowi moze zabraknac danych do poprawnego dopasowa-nia którejkolwiek z tych form.

Róznice miedzy jezykiem niemieckim a polskim objawiaja sie podczas ana-lizy tablicy 3.1. Przedstawia ona redukcje liczby typów po zastosowaniu kolej-nych procesów przetwarzania obu czesci korpusu równoległego. Wszystkie liczbyzostały uzyskane po zamianie wielkich liter na małe. Zasadnicza róznica w licz-bie typów po tokenizacji jest spowodowana duza liczba złozen w jezyku niemiec-kim, co zostanie dokładniej przedstawione w rozdziale 7. Lematyzacja zmniejszaliczbe róznych wyrazów polskich o prawie połowe, po stronie niemieckiej reduk-cja jest znacznie mniejsza. Dopiero dodatkowy podział wyrazów złozonych na le-maty segmentów prowadzi do podobnego zmniejszenia dla jezyka niemieckiego.Widac po tym, ze jezyk polski jest jezykiem z duza liczba form fleksyjnych, nato-

3.5. Automatyczna identyfikacja niemieckich złozen rzeczownikowych 61

miast róznorodnosc form fleksyjnych w jezyku niemieckim jest o wiele mniejsza.Z drugiej strony podział wyrazów złozonych prowadzi do redukcji słownictwaw podobnym zakresie jak lematyzacja w jezyku polskim. Wynika z tego, ze kazdezadanie zwiazane z przetwarzaniem obu jezyków musi uwzglednic ich własnoscimorfologiczne oraz słowotwórcze. Wpływ lematyzacji na jakosc ekstrakcji zosta-nie dokładnie omówiony w podrozdziale 3.8.2.

3.5 Automatyczna identyfikacja niemieckich złozenrzeczownikowych

W tym podrozdziale zostanie przedstawiona procedura identyfikacji wyrazów zło-zonych po niemieckiej stronie korpusu równoległego. Najpierw wprowadzimytechniczna definicje wyrazu złozonego, która bedzie podstawa do identyfikacjiszukanych rzeczowników złozonych. Podamy kilka statystycznych wyników codo dystrybucji znalezionych wyrazów złozonych i omówimy najczestsze błedyprzy identyfikacji złozen oraz sposoby na ich poprawienie.

3.5.1 Techniczna definicja niemieckiego wyrazu złozonego

Na potrzebe naszych metod identyfikacji oraz podziału wprowadzamy nastepu-jaca techniczna definicje niemieckiego wyrazu złozonego (nie tylko rzeczow-nika): Niemiecki wyraz złozony c to łancuch znakowy złozony ze znaków al-fanumerycznych oraz opcjonalnego łacznika niezawierajacy spacji, który moznapodzielic na sekwencje sn1 � s1s2 . . .sn złozonych z n segmentów. Przez sekwencjerozumiemy konkatenacje7 pewnej liczby elementów. Segmenty musza pokrywaccałosc łancucha znakowego, przy czym nie moga na siebie zachodzic. Segmentys1 do sn�1 nazywamy segmentami okreslajacymi, ostatni segment sn jest wyróz-niony i nazywamy go segmentem okreslanym. Ta terminologia została ustalonaw analogii do terminówwyraz okreslajacy orazwyraz okreslany, poniewaz seg-menty pokrywaja sie w wiekszosci przypadków z powierzchniowa reprezentacjatych wyrazów. Nalezy jednak podkreslic, ze segmenty nie sa tutaj jednostkamilingwistycznymi, tylko maja charakter techniczny. Sa to łancuchy znakowe, któremoga nie pokrywac sie z zadna jednostka lingwistyczna, np. w przypadku roz-kładu na segmenty, które zostały wygenerowane w skutku błedu. Sekwencje seg-mentów, równiez taka wynikajaca z niepoprawnej analizy, nazywamy segmenta-

7Czyli sklejenie lub połaczenie elementów bez udziału elementów łaczacych. Konkatenacjajest operacja nieprzemienna, tzn. w ogólnosci a � b � b � a nie zachodzi, oraz łaczna, tzn. ze niemusimy stosowac nawiasów, gdy przechodzimy od dwóch łaczonych elementów do n elementów.


cja. Zbiór wszystkich mozliwych segmentacji wyrazu złozonego c jest oznaczonysymbolem Segpcq.

Dla kazdego segmentu s istnieje co najmniej jeden odpowiadajacy mu lek-sem l. Zwiazek ten mozna sformalizowac, korzystajac z dwóch funkcji lexM

oraz lexH, które odwzorowuja segment na zbiór leksemów, np. lexMpsteuerq �tSteuer_N,Steuer_N2,steuern_Vu. Obie funkcje sa okreslone dla wszystkich łan-cuchów znakowych, jednak funkcja lexM zwraca zbiór niepusty tylko dla seg-mentów okreslajacych, funkcja lexH tylko dla okreslanych. Sekwencje ln1 �l1l2 . . . ln złozona z n leksemów, gdzie kazdy leksem li jest odpowiednikiem seg-mentu si w segmentacji sn1, czyli �i�1,...,n�1li P lexMpsiq ^ ln P lexHpsnq, nazy-wamy dekompozycja. Podobnie jak w przypadku segmentów wyrózniamy lek-semy okreslajace oraz leksemy okreslane. Ponadto, Decpsn1q � lexMps1q � . . . �lexMpsn�1q� lexHpsnq oznacza zbiór wszystkich dekompozycji dla segmentacji sn1.8

Zbiór wszystkich dekompozycji dla wyrazu złozonego c jest zdefiniowany jakoDecpcq ��sPSegpcqDecpsq.

Teraz mozemy sformułowac pełna definicje rzeczownika złozonego na po-trzeby procesu identyfikacji: Rzeczownikiem złozonym nazywamy łancuchznakowy, złozony ze znaków alfanumerycznych, dla którego istnieje dekom-pozycja na co najmniej dwa leksemy, gdzie leksem okreslany jest rzeczowni-kiem.

3.5.2 Procedura identyfikacji

Niemiecka połowa wykorzystywanego korpusu równoległego zawiera ponaddwadziescia piec milionów tokenów. Nawet bez dokładnej analizy mozna sie spo-dziewac, ze kilka milionów tokenów to wyrazy złozone. Stad wiadomo, ze nieopłaca sie przetwarzac korpusu token po tokenie, poniewaz kazdy token musiałbyzostac sprawdzony, czy jest złozeniem lub nie. Lepszym rozwiazaniem jest stwo-rzenie listy typów na podstawie korpusu, gdzie kazda forma ortograficzna wy-stepuje tylko raz. Lista typów w korpusie zawiera po usunieciu tokenów nume-rycznych zaledwie 287.754 form ortograficznych, czyli około sto razy mniej nizkorpus tokenów. Przy okazji mozemy w ten sposób otrzymac pierwsze informa-cje frekwencyjne o wyrazach złozonych, gdy lista typów zostanie stworzona jakolista frekwencyjna. Najczestsze 120 wyrazów z tej listy przedstawiono w tablicy3.2. Wsród tych najczestszych wyrazów pojawiaja sie cztery wyrazy, które zo-stana przez aplikacje zidentyfikowane jako rzeczowniki złozone:Mitgliedstaaten,Richtlinie,Mitgliedstaat i Buchstabe9.

8Konkatenacja dwóch zbiorów elementów to zbiór konkatenacji wszystkich elementow z od-powiednik zbiorów, czyliA �B�ta �b : a PA^b PBu. Oczywiscie i ta operacja jest nieprzemiennaoraz łaczna.

9Wyraz Buchstabe jest pierwszym przykładem błednego rozpoznania.


, 1473911 nach 113300 diese 49866 Verfahren 33546der 1374885 nicht 112616 Anhang 49653 wenn 33109die 1077306 sind 112302 einen 49489 wie 33052und 737818 dass 102379 zum 49449 5 32575in 478318 Mitgliedstaaten 101545 Diese 49022 Unternehmen 31769des 416400 2 96652 sowie 47611 diesem 31497den 370330 dieser 88650 einem 47514 ihrer 30977für 358423 Gemeinschaft 86147 kann 46995 Anwendung 30630von 344996 EG 85477 können 46681 anderen 30392Artikel 280910 Europäischen 85303 1. 46073 a 30118auf 263429 Richtlinie 83388 insbesondere 45985 2006 29086zu 229956 durch 82747 es 44717 Rat 28559werden 207338 einer 82633 2005 44378 alle 28072Die 205278 bei 80799 am 43441 gilt 27676im 195285 . 79878 4 43278 Gemeinschaften 27291Verordnung 185400 an 78364 genannten 41300 Union 26990dem 179664 sich 76259 wurde 40846 haben 26569oder 178105 gemäß 74671 auch 40845 europäischen 26494mit 168226 ein 73402 Entscheidung 40352 Buchstabe 26479Kommission 167593 als 72263 vor 38686 Bestimmungen 26025zur 165809 aus 67276 2004 37999 geändert 25990ist 147299 3 65470 bis 37287 sollte 25565das 130667 Rates 61282 In 36973 nur 25324eine 128945 Maßnahmen 60930 Mitgliedstaat 36243 müssen 25084Nr. 125665 um 58363 zwischen 36045 2003 249121 121057 hat 57876 so 35697 6 24719über 120086 Der 57831 wurden 34921 keine 24265Absatz 117834 unter 56181 EWG 34204 dieses 23729wird 117420 eines 54177 gestützt 33770 denen 23661vom 116888 sie 51927 Rahmen 33693 ihre 23429

Tablica 3.2: Pierwsze 120 jednostek z niemieckiej listy frekwencyjnej

W celu zmniejszenia niepoprawnych identyfikacji (np. Verbraucher lub fol-gende) lista słów wygenerowana na podstawie niemieckiej połowy korpusu rów-noległego jest filtrowana. Kazdy wyraz, który nie rozpoczyna sie wielka literaoraz kazdy wyraz, który jest zawarty w liscie znanych wyrazów niezłozonych jestusuwany. Lista wyrazów niezłozonych pochodzi ze słownika aplikacji tłumacza-cej POLENG, w którym złozenia zostały oznaczone recznie przez leksykografówtworzacych słownik. Za pomoca tego pierwszego sposobu filtracji udało sie zapo-biec błednej identyfikacji 11.955 wyrazów, które w przeciwnym przypadku zosta-łyby rozpoznane jako wyrazy złozone. Lista z tablicy 3.3 przedstawia kilka takichniepoprawnych, przypadkowo wybranych analiz z ich segmentacjami i dekompo-zycjami.

Błedy w liscie wyrazów niezłozonych maja wiec bezposredni wpływ na zna-lezione lub ominiete złozenia. Moga wystapic dwa rodzaje błedów:

1. Lista nie zawiera wyrazu niezłozonego i zostanie on rozpoznany jako zło-zony, przykładem jest wyraz Buchstabe, który mozna traktowac jedynie dia-chronicznie jako wyraz złozony, synchronicznie nalezy go jednak zaliczycdo wyrazów niezłozonych.


Ablagerungen ablage|run|gen <Ablage{N}><Run{N}/Rune|-e{N}><Gen{N}>

analoger anal|oger <anal{adv,A}><Oger{N}>

ankaufende ankauf|ende <Ankauf{N}/ankaufen|-en{V}><Ende{N}>

Arrests ar|rests <Ar{N}/Are|-e{N}><Rest|+s{N}>

Bürgschaft bürg|schaft <Bürge|-e{N}/bürgen|-en{V}><Schaft{N}>

dauerhaft dauer|haft <Dauer{N}/dauern|-n{V}><Haft{N}>

einschränken ein|schränken <ein{MOD}><Schrank|+"en{N}>

eintretende eintret|ende <eintreten|-en{V}><Ende{N}>

herausstelle heraus|stelle <heraus{adv}><Stelle{N}>

nigerianischen nigeria|nischen <Nigeria{N}><Nische|+n{N}>

Profile pro|file <Pro{N}/pro{adv}><File{N}>

Segel se|gel <See|-e{N,N2}><Gel{N}>

tageweise tage|weise <Tag|+e{N}/tagen|-n{V}><Weise{N}>

umfassenderen umfassende|ren <umfassend|+e{A2,A}><Ren{N2}>

verzeichnende verzeichn|ende <verzeichnen|-en{V}><Ende{N}>

Tablica 3.3: Kilka potencjalnie błednie zanalizowanych wyrazów niezłozonych

2. Lista zawiera wyrazy złozone, które nie zostały oznaczone jako złozonei które wystepuja w korpusie. Wtedy taki wyraz złozony nie zostanie roz-poznany. Po recznym przejrzeniu przeciecia listy wyrazów niezłozonychoraz listy typów z korpusu stwierdzono, ze np. dla litery A ominieto w tensposób wyrazy Abrüstungskonferenz, Absatzförderung, Allheilmittel, All-radantrieb, Antiklopfmittel, Äquatorialguinea,Arbeitsunfähigkeit,Armban-duhren, Auftragsbestätigung, Außenminister i Autogas. Czyli 11 błedów na1.383 wyrazów na A z listy wyrazów niezłozonych. Wyrazów złozonych naA znaleziono w korpusie 10.656. Mozemy wiec załozyc, ze mniej niz jedenprocent wyrazów w liscie wyrazów niezłozonych zawiera błedy, co spowo-dowało utrate około 0,1% wyrazów złozonych w trakcie identyfikacji.

Po wstepnej filtracji pozostałe wyrazy z listy frekwencyjnej sa przekazywanedo analizatora wyrazów złozonych. Jesli wyraz spełnia wyzej przytoczona tech-niczna definicje wyrazu złozonego, trafia on wraz z pełna analiza do bazy danych,która zostanie opisana dokładniej w rozdziale 6. Poniewaz korzystamy z czystejlisty frekwencyjnej, nie mamy w tej chwili bezposredniego dostepu do informacjizwiazanych z tokenami danego wyrazu złozonego, czyli np. w których zdaniachwystepuje wyraz złozony oraz na której pozycji w zdaniu sie znajduje. Informacjete dodaje sie w kolejnym etapie przetwarzania korpusu. Teraz, gdy jest dostepnapełna lista rzeczowników złozonych wystepujacych w korpusie, mozna przeszu-kac cały korpus wyraz po wyrazie i sprawdzic, czy dla danego tokenu wystepujeodpowiedni typ na liscie. Jesli odpowiedz jest twierdzaca, to dane pozycyjne to-kenu zostana dodane do bazy danych. Odpowiednie struktury bazy danych rów-niez zostana opisany nieco dokładniej w rozdziale 6.


3.5.3 Wyniki statystyczne identyfikacji

Przypominamy, ze wykorzystany korpus niemiecko-polski składa sie z 23.322równoległych tekstów z 1.231.766 parami zdan. Usunelismy z tego korpusu paryzdan, które zawieraja głównie obcy materiał jezykowy, tzn. inne jezyki niz odpo-wiednio niemiecki lub polski. Po takiej filtracji niemiecka czesc korpusu składasie z 26.704.419 tokenów oraz z 272.038 typów, a polska czesc z 25.405.924 to-kenów oraz 183.529 typów. Tokeny numeryczne zostały pominiete, wielkie literyzostały zamienione na małe.

W trakcie procesu identyfikacji opisanego w poprzednim podrozdziale zostałozebranych 2.163.620 tokenów wyrazów złozonych, które odpowiadaja 144.215róznym wyrazom złozonym. Gdy porówna sie te liczby z ogólnymi danymi doty-czacymi korpusu, widac, ze tylko 8,1% tokenów to wyrazy złozone, w przypadkutypów ten odsetek wzrasta do imponujacych 53,0%. Czyli ponad połowa niemiec-kiego słownictwa w danym korpusie to rzeczowniki złozone. Takie wyniki pokry-waja sie po czesci z danymi innych badaczy, np. Baroni et al. (2002) stwierdzili,ze 7% tokenów oraz 47% typów podobnie duzego korpusu złozonego z materia-łów prasowych to złozenia rzeczownikowe, u Schiller (2005) liczby te wynoszaodpowiednio 5,5% i 43% dla innego korpusu złozonego z tekstów z prasy. Wydajesie wiec, ze teksty prawnicze, z których korzystamy w tej pracy, maja tendencje dozawierania wiekszej liczby złozen niz teksty prasowe. Dokładniejsze omówieniezebranych danych przedstawiono w rozdziale 7.

3.5.4 Błedne identyfikacje

Widzielismy juz w poprzednich podrozdziałach, ze wstepna filtracja wyrazówkandydatów pomaga w zapobieganiu niektórym błedom przy identyfikacji złozen.Niemniej jednak błedna zawartosc listy wyrazów niezłozonych oraz inne jej brakimoga byc przyczyna niepoprawnych identyfikacji i analiz. Pojawiaja sie oczywi-scie dalsze zródła i rodzaje błedów. W tym podrozdziale omówimy kilka z nichi przedstawimy proste sposoby na ich poprawienie.

Dosc znaczny odsetek błedów jest spowodowany przez wyrazy lub nazwywłasne pochodzenie obcego. Oczywiscie nie bedzie tych wyrazów na liscie wy-razów niezłozonych, poniewaz zawiera ona tylko wyrazy niemieckie. Z drugiejstrony niektóre z nich pozornie moga dac sie podzielic na segmenty i tym sa-mym zostana rozpoznane jako wyrazy złozone. Oczywiscie zadna taka analizanie bedzie miała sensu lingwistycznego. Przykłady takich błednych segmentacjiprzedstawiono w tablicy 3.4.

Po wstepnym przegladzie segmentacji błednie rozpoznanych wyrazów obcychmozna zauwazyc, ze wiekszosc składa sie z wielu i równoczesnie bardzo krótkichsegmentów. Mozna podejrzewac, ze jest to zjawisko typowe dla tego rodzaju błe-


Łancuch znakowy Segmentation LPR

Reunidos re|un|id|os 2Leonid le|on|id 2Adidas ad|id|as 2Extere ex|te|re 2Areios ar|ei|os 2Teresa te|re|sa 2Avalos av|al|os 2Ästuar äs|tu|ar 2Reassess re|as|se|ss 2Adventure ad|ven|tu|re 2,25

Łancuch znakowy Segmentation LPR

Seventh se|ven|th 2,33Posavja pos|av|ja 2,33Pessoas pes|so|as 2,33Alfacar al|fac|ar 2,33Capteur cap|te|ur 2,33Tagaras tag|ar|as 2,33Urbanas ur|ban|as 2,33Venture ven|tu|re 2,33Leonard le|on|ard 2,33Xiphias xi|phi|as 2,33

Tablica 3.4: Błednie zidentyfikowane wyrazy obce i ich LPR

dów, poniewaz wyrazy pochodzace z innych jezyków niz jezyk niemiecki bedamiały inna strukture morfologiczna niz wyrazy niemieckie. Róznice beda tymwieksze im dłuzsze beda wyrazy i niemieckie segmenty. Mozemy zatem załozyc,ze wyrazy składajace sie z długich segmentów sa istotnie złozeniami.

Wynika z tego prosta heurystyka na identyfikacje takich błedów: wystarczyzbadac iloraz długosci wyrazu w znakach i liczby segmentów w segmentacji tegowyrazu (LPR – Length Part Ratio), czyli srednia długosc segmentów w segmen-tacji. Wyrazy z wartoscia LPR mniejszej niz 3 sa bardzo podejrzane, podobnieopłaci sie przejrzec recznie wyrazy o LPR równym lub mniejszym 4. Wyrazyo wiekszym LPR juz z duza pewnoscia nie beda wyrazami obcymi.

Innym problemem sa nazwy własne pochodzenia niemieckiego. Nie da siezastosowac powyzszej metody, poniewaz niemieckie nazwy własny zidentyfiko-wane jako złozenia sa bardzo podobne do złozen lub nawet powstały ze złozen.Przykłady takich błednych identyfikacji to Ahlborn, Haßfurt, Hans-Georg, Herr-mann, Queensland lub Schürzeberg, czyli nazwy geograficzne, imiona lub nazwi-ska. Okazuje sie jednak ze w takim przypadku mozna zastosowac inna metodewykrywajaca błedy: Wystarczy załozyc, ze nazwy własne nie beda tłumaczonepo stronie polskiej i mozna tym samym sprawdzic, czy polskie zdanie zawiera tensam znak łancuchowy. Przykłady przedstawiono w tablicy 3.5. Metoda zadziaładla wszystkich nazw z wyjatkiem imienia Hans-Georg, które zostało odmienionepo stronie polskiej i tym samym nie jest juz identyczne z łancuchem znakowympo stronie niemieckiej. Te metode mozna zastosowac z powodzeniem równiez donazw własnych obcego pochodzenia, dla których mamy wtedy dwie metody, którebeda sie wzajemnie wzmacniały.

Problemem o wiele trudniejszym do rozwiazania sa błedy ortograficzne w kor-pusie i wyrazy, które ze wzgledu na bład zostały uznane za wyrazy złozone. Przy-kłady toÜberrüfungen oraz Rechungen, wyrazy poprawneÜberprüfungen i Rech-nungen były zawarte w liscie wyrazów niezłozonych. I tutaj moze sie okazac, ze


Wyraz Zdanie zródłowe Zdanie docelowe

Ahlborn C. Ahlborn und C. Berg,Solicitors, und Rechtsanwalt C.Pinto Correia

C. Ahlborn, C. Berg, Solicitors,C. Pinto Correira, lawyer

Haßfurt Flight Team GmbH,Flugplatzstraße 20 DE-97437Haßfurt, Fluggästen, Post,Fracht, 10.6.2005

Flight Team GmbH, Flugplatz-straße 20 DE-97437 Haßfurt,pasazerowie, przesyłki pocz-towe, ładunek, 10.6.2005

Hans-Georg als Nachfolger von HerrnHans-Georg Kluge

na miejsce Hansa-Georga Klu-gego

Herrmann J. Currall und K. Herrmann J. Currall et K. Herrmann, peł-nomocnicy

Queensland Neusüdwales, Queensland,Südaustralien und Victoria

Nowa Południowa Walia, Qu-eensland, Australia Południowai Wiktoria

Schürzeberg Sonstige Auskünfte AngelaSchürzeberg, Tel.

Dalsze informacje AngelaSchürzeberg, tel.

Tablica 3.5: Przykładowe niemieckie nazwy własne i ich odpowiedniki

LPR jest pomocnym narzedziem, dla Rechungen oraz segmentacji rech|un|genjak i dla Überrüfungen oraz segmentacji über|rüf|un|gen wynosi 3. Czesc błe-dów zostanie wiec wykryta przy recznej weryfikacji na podstawie LPR oraz po-zostałych metod przedstawionych w tym podrozdziale. Trzeba jednak załozyc, zekilka błedów umknie uwadze mimo wszelkich staran.

Innym, moze najpowazniejszym problemem, jest odróznienie niezleksykalizo-wanych derywatów, które na pierwszy rzut oka przypominaja złozenia rzeczow-nikowe, od prawdziwych złozen. Najczesciej beda to derywaty złozonych cza-sowników pisanych jednym ciagiem typu Schlussfolgerung lub derywaty od roz-dzielnych czasowników typu Berichterstattung od Bericht erstatten lub Haltbar-machung od haltbar machen. Główna trudnosc polega na istnieniu złozen, któremozna interpretowac zarówno jako derywaty powyzszego typu lub jako złozenia,przykład to Nichteinhaltung, który mógł powstac od nicht einhalten lub przez ne-gacje wyrazu samodzielnego Einhaltung, tak jak np. w przypadku Nichtfachmannod Fachmann, który nie jest pochodzenia czasownikowego. Co wiecej, wystepujatez wyrazy, które mimo faktu, iz z punktu widzenia morfologicznego sa podobnea nawet identyczne z poprzednimi dwiema grupami, zalicza sie je raczej do czy-stych złozen, np. Leistungsverbesserung, czy Torfgewinnung. Poniewaz przydziałdo konkretnej grupy jest trudny nawet dla człowieka, nie da sie podac prostej


i zarazem skutecznej heurystyki. Przyjelismy jednak kilka nastepujacych zasadw przypadku wyrazów zakonczonych na sufiks -ung:

• Odrzucamy wyraz, jesli jego wyraz okreslany zakonczony na -ung nie wy-stepuje samodzielnie w słowniku lub w korpusie. Na tej zasadzie moznanp. odrzucic Haltbarmachung, gdyz segment Machung nie wystepuje sa-modzielnie w tekscie.

• Odrzucamy wyraz, jesli po automatycznym sprowadzeniu do postaci cza-sownikowej, czyli Bericht erstatten od Berichterstattung lub Leistung ver-bessern od Leistungsverbesserung, takie formy sa zleksykalizowanymi cza-sownikami lub frazeologizmami. Nie korzystamy tutaj z korpusu, poniewazmogłoby to spowodowac zbyt wiele fałszywych odrzucen.

Wszystkie wyrazy, które przeszły przez podane filtry zostały zaakceptowanejako poprawne wyrazy złozone. W praktyce okazało sie, ze struktury odpowied-ników takich wyrazów watpliwych i tak sa bardzo podobne do odpowiednikówzwykłych złozen.

3.6 Dopasowania na poziomie wyrazów

W niniejszym podrozdziale zostanie przedstawiona druga czesc procesu ekstrak-cji jednostek bilingwalnych. Po udanej identyfikacji jednostek w jezyku zródło-wym trzeba utworzyc dopasowania na poziomie wyrazów, zeby móc na ich pod-stawie znalezc odpowiedniki polskie. W przeciwienstwie do metod przedstawio-nych w pracach Koehn (2003) oraz Kupiec (1993) nie przeprowadza sie wstepnejidentyfikacji mozliwych odpowiedników polskich, poniewaz nie mozna w łatwysposób okreslic ich natury. Beda to prawdopodobnie frazy rzeczownikowe, jednaknie mozemy sie posłuzyc np. dodatkowym kryterium maksymalnosci jak to zrobiłKoehn (2003).

W tej pracy wybralismy metode oparta na dopasowaniach na poziomie wyra-zów zamiast miar podobienstwa z nastepujacych powodów:

Nie jest wymagana wiedza o postaci odpowiedników. W przeciwienstwie dowiekszosci metod ekstrakcji nie trzeba okreslic struktury składniowej polskich od-powiedników niemieckich wyrazów złozonych przed ekstrakcja. Wystarczy zaak-ceptowac wszystkie polskie wyrazy jako poprawne składniki odpowiednika, o ilezostały połaczone w dopasowaniu ze złozeniem zródłowym. Zebranie odpowied-ników na podstawie miar podobienstwa mogłoby spowodowac wiele błedów zewzgledu na posrednie powiazania z wyrazami, które czesto współwystepuja postronie polskiej z niemieckim złozeniem, ale nie sa tłumaczeniami złozenia lub

3.6. Dopasowania na poziomie wyrazów 69

jego segmentów. Statystyczne modele dopasowan sa bardziej odporne na tegorodzaju błedy, poniewaz dopasowania współzawodnicza ze soba (por. Melamed2000).

Proces tworzenia dopasowania jest procedura jednorazowa. Raz stworzonedopasowania mozna łatwo przechowywac i wykorzystac wielokrotnie nawet zapomoca róznych metod. Połaczenia w dopasowaniu odpowiadaja pod wzgledemliczby mniej wiecej liczbie tokenów w jednej połowie korpusu. Mozna je zapisacw postaci numerycznych indeksów razem z tokenami w tresci korpusu.

Dla porównania, liczba współwystepowan, która trzeba zbadac wykorzystujacmetody oparte na miarach podobienstwa dla jednego zdania, jest proporcjonalnado iloczynu liczby tokenów obu równoległych zdaniach. W przypadku całego ba-danego korpusu równoległego mozna sie spodziewac wiecej niz 500 milionówwspółwystepujacych par wyrazów. Jezeli bierzemy pod uwage jednostki wielo-wyrazowe lub n-gramy liczba ta moze sie zwiekszyc o jeden lub wiecej rzedówwielkosci.

Modele dopasowania uwzgledniaja dopasowania typu wiele-do-jednego.Gdy jezyk polski zostanie wybrany jako jezyk zródłowy a niemiecki jako jezykdocelowy10, wtedy wykorzystane modele dopasowania sa w stanie dopasowacwiele róznych polskich tokenów z jednym wyrazem niemieckim11. Dopasowanietypu wiele-do-jednego moga byc szczególnie przydatne w przypadku niemiec-kich złozen, które sa pisane jako jeden wyraz, ale czesto tłumaczone na wielo-wyrazowe frazy rzeczownikowe. Bardziej zaawansowane modele bezposredniouwzgledniaja prawdopodobienstwo, ze jeden wyraz ma okreslona liczbe odpo-wiedników. W tej pracy jestesmy bardziej zainteresowani jezykiem niemieckimjako zródłowym, dla którego wykorzystane modele nie moga stworzyc relacji typujeden-do-wielu w sposób bezposredni.

Metody poprawiania dopasowan pozwalaja na utworzenie dopasowan typuwiele-do-wielu. Nie tylko dopasowania typu jeden-do-wielu, ale tez dopaso-wania wiele-do-wiele nie dadza sie wygenerowac w sposób bezposredni, nawetprzy zamianie kierunku trenowania. Przy dzieleniu wyrazów złozonych dopaso-wania typu wiele-do-wielu odzwierciedlaja najlepiej relacje zachodzace miedzysegmentami i ich odpowiednikami. Sa one typowym zjawiskiem dla dopasowanmiedzy mniej lub bardziej idiomatycznymi frazami. Na szczescie istnieja metody

10Modele tłumaczenia, którym podlegaja stosowane modele dopasowan sa skierowane, tzn. od-róznia sie jezyk zródłowy i docelowy.

11Takie relacje to funkcje. Zachodzi zasada lewostronnej jednoznacznosci, tzn. ten sam wyrazzródłowy nie moze miec wiecej niz jeden odpowiednik po stronie docelowej.


kombinacji skierowanych modeli dopasowan, które pozwalaja na heurystycznewytworzenie szukanych dopasowan poprzez kombinacje dopasowan typu wiele-do-jednego dla obu kierunków trenowania. Tym samym wybór jezyka zródłowegonie jest juz problemem, gdyz dopasowania typu jeden-do-wielu to tylko szcze-gólne przypadki dopasowan typu wiele-do-wielu.

Uwzglednienie relacji typu wiele-do-wielu za pomoca miar podobienstwajest o wiele trudniejsze, szczególnie dla fraz idiomatycznych, dla których liczbywspółwystepowania moga niesc o wiele mniej informacji niz parametry wyko-rzystywane w modelach dopasowania. Problem ten pojawia sie np. w przypadkusystemu CHAMPOLLION (Smadja et al. 1996) opisanym wyzej.

Zaawansowane narzedzia sa publicznie dostepne. Niemałym atutem miar po-dobienstwa jest prostota ich implementacji. Sa one oparte na prostym zliczaniuwyrazów współwystepujacych lub na konstrukcji tabel czestosci dla niektórychtestów statystycznych. Estymacja parametrów modeli tłumaczenia oraz zwiaza-nych z nimi modeli dopasowan jest zadaniem bardzo zaawansowanym pod wzgle-dem matematycznym jak i obliczeniowym, a implementacja algorytmów trenu-jacych wymaga wiedzy na poziomie eksperta. Szczesliwie sie składa, ze takienarzedzia jak GIZA++ (Al-Onaizan et al. 1999, Och i Ney 2003), które jest im-plementacja modeli 1 do 5 IBM’a oraz innych modeli dopasowania, lub UPLUG

sa publicznie dostepne dla celów badawczych i komercyjnych.

3.6.1 Formalne aspekty statystycznych modeli dopasowan

Pojecie statystycznego modelu dopasowan jest nierozdzielnie powiazane ze sta-tystycznymi modelami tłumaczenia. W tym i w kilku nastepnych podrozdziałachomówimy w skrócie modele tłumaczenia statystycznego i przejdziemy potem domodeli dopasowan. Omówienie statystycznych modeli tłumaczenia opiera sie napionierskiej pracy Brown et al. (1993) i stosujemy te same oznaczenia jak jejautorzy.

Tłumaczenie statystyczne, w przeciwienstwie do metod opartych na regułach,jest ukierunkowane na wynik, a nie na proces. Oznacza to, ze tłumaczenie niemusi przebiegac w sposób podobny jak u człowieka12, wazne tylko, zeby uzy-skane tłumaczenie było mozliwie najbardziej prawdopodobnym odpowiednikiemzdania zródłowego. Załozenia te mozna sformalizowac w nastepujacy sposób:

e� argmaxePpE� e|F� fq, (3.1)

12Przy czym wcale nie jest powiedziane, ze proces tłumaczenia przez człowieka przebiega takjak w metodach symbolicznych.


gdzie E oraz F sa zmiennymi losowymi przebiegajacymi odpowiednio po wszyst-kich angielskich zdaniach e i francuskich zdaniach f. Model opisuje tłumaczeniez jezyka francuskiego na jezyk angielski, przy czym tak naprawde wszystkie moz-liwe pary jezyków sa dopuszczalne. W pracy Brown et al. (1993) własnie fran-cuski i angielski zostały odpowiednio wybrane jako jezyk zródłowy i docelowy.Z czasem takie nazewnictwo przeszło do kanonu lingwistyki komputerowej i jestpowszechnie stosowane, nawet gdy opisuje sie inne jezyki. Dla ustalonego zdaniafrancuskiego f zdanie e maksymalizuje powyzsza funkcje prawdopodobienstwai jest tym samym najbardziej prawdopodobnym tłumaczeniem f. Zastosowaniewarunkowego prawdopodobienstwa jest zgodna z intuicja formalizacja faktu, zeproces tłumaczenia jest procesem ukierunkowanym, produkujacym zdanie doce-lowe po zaobserwowaniu (usłyszeniu, przeczytaniu) zdania zródłowego.

Pojawiaja sie dwa pytania: „Czy na pewno prawdopodobienstwo jest adekwat-nym srodkiem oceny jakosci tłumaczen?” oraz „W jaki sposób uzyskac prawdo-podobienstwo, ze zdanie jest tłumaczeniem innego zdania?”. Pytanie pierwsze manature raczej filozoficzna i odpowiedz jest kwestia wysoce sporna. Zdaje sie, zeznaczace sukcesy w dziedzinie tłumaczenia statystycznego w ciagu ostatnich latoraz duza popularnosc tych metod przyczyniły sie do przechylenia szali w stroneodpowiedzi twierdzacej. Pojawiaja sie jednak głosy, ze osiagnieto juz szczyt moz-liwosci metod statystycznych.

Według Jurafsky i Martin (2000) tłumaczenie powinno byc wierne i płynne,czyli oddawac sens zdania zródłowego mozliwie dokładnie, bedac przy tym po-prawna i zrozumiała wypowiedzia w jezyku docelowym. Takie ujecie sugerujepewna modularnosc problemu tłumaczenia. Powinno byc łatwiej, jesli zamodelo-wałoby sie dwie oddzielne funkcje prawdopodobienstwa dla kazdego kryterium,czyli funkcje, która mierzy wiernosc zdania docelowego wzgledem zdania zródło-wego oraz funkcje mierzaca poprawnosc jezykowa zdania docelowego. Metodystatystycznego tłumaczenia działaja dokładnie w taki sposób. Wystarczy prze-kształcic równanie (3.1) za pomoca reguły Bayesa:

PpE� e|F� fq � PpF� f|E� eqPpE� eqPpF� fq , (3.2)

e� argmaxePpF� f|E� eqPpE� eq, (3.3)

Otrzymane równanie (3.3) jest jednym ze szczególnych przypadków modeluzaszumionego kanału i nosi nazwe podstawowego równania tłumaczenia sta-tystycznego. Mianownik PpF� fq mozna opuscic, gdyz przy ustalonym f nie mazadnego wpływu na wybór najbardziej prawdopodobnego e. Pojawiły sie tutajdwa nowe komponenty, model tłumaczenia PpF � f|E � eq oraz model jezykaPpE� eq.


Rysunek 3.4:Model zaszumionego kanału dla tłumaczenia statystycznego (Jura-fsky i Martin 2000)

Zastosowanie reguły Bayesa w takim kontekscie moze byc czyms nieocze-kiwanym, poniewaz przy tłumaczeniu z jezyka francuskiego na jezyk angielskipojawia sie nagle model, który wydaje sie działac w niewłasciwym, odwrotnymkierunku. Jednak taka jest istota modelu zaszumionego kanału. Przyjmuje sie,ze dane zródłowe zdanie francuskie f jest zniekształcona wersja jakiegos angiel-skiego zdania docelowego e, a zadanie tłumacza polega na „odgadnieciu” tegozdania e, które wygenerowało zaobserwowane zdanie f.

Na rysunku 3.4 oprócz modelu jezyka i modelu tłumaczenia pojawia sie ma-szyna dekodujaca. Jest to rodzaj automatu, który stara sie „pozbyc szumu” po-wstałego w kanale, czyli własciwy tłumacz. Mozna to zilustrowac za pomocadzieciecej zabawy w głuchy telefon. Jak wiadomo, gra polega na tym, ze dzieckona poczatku kolejki wymysla jakies krótkie zdanie szepczac je do ucha swojegosasiada. Dzieci sa ustawione obok siebie i kazde z nich szeptem przekazuje usły-szane zdanie nastepnemu dziecku. Ostatnie dziecko w kolejce wypowiada zda-nie na głos. Gra jest tym zabawniejsza im wieksze sa zniekształcenia pierwot-nych zdan. Wprowadzmy pewne modyfikacje zabawy. Załózmy, ze uczestnicygłuchego telefonu to dzieci polskich emigrantów w Anglii i kazde z nich jest bilin-gwalne. Pierwsze dziecko wymysla zawsze zdanie angielskie, ale jakis zartownisw srodku kolejki nagminnie tłumaczy usłyszane zdanie angielskie na jezyk polskii na koniec kolejki dociera za kazdym razem zdanie polskie. Mamy wiec zaszu-miony kanał. Nauczycielka radzi sobie z sytuacja w nastepujacy sposób: kaze onaostatniemu dziecku zgadnac po usłyszeniu zdania polskiego, jakie zdanie angiel-skie zostało wymyslone przez pierwsze dziecko.

Dziecko wymyslajace zdanie angielskie reprezentuje model jezykowy, zar-townis powodujacy całe zamieszanie jest reprezentantem modelu tłumaczenia,a ostatnie dziecko to odpowiednik maszyny dekodujacej. Wystarczy załozyc, ze


kazde zdanie polskie, czy francuskie, przeszło kiedys przez głuchy telefon orazze kazdy tłumacz jedynie odgaduje jego angielskie zródło. Stad przy omawianiumodeli tłumaczenia jezyk francuski staje sie nagle jezykiem docelowym a jezykangielski zródłowym.

Model zaszumionego kanału pozwala wiec podejsc do tłumaczenia automa-tycznego metodami probabilistycznymi. Pozostaje drugie pytanie, skad biora sieprawdopodobienstwa PpF � f|E � eq oraz PpE � eq. Odpowiemy tutaj jedyniena pierwsza połowe pytania, omijajac przy tym modele jezykowe. Trzeba jed-nak wyraznie zaznaczyc, ze modele jezykowe sa nieodłaczna czescia statystycz-nych metod tłumaczenia automatycznego. Bez nich wynik tłumaczenia zawie-rałby z grubsza wszystkie istotne tłumaczenia fragmentów zdania zródłowego, aleze wzgledu na brak jakichkolwiek zasad poprawnosci jezykowej przypominałbyniezrozumiałe skupisko angielskich wyrazów. Model tłumaczenia PpF� f|E� eqniekoniecznie generuje poprawne zdania angielskie, dopiero model jezyka do-konuje wyboru na korzysc poprawnych zdan. Istnieja oczywiscie rózne sposobytworzenia modeli jezyka. W erze internetu, który udostepnia gigantyczne zasobytekstów jednojezycznych, pozyskanie dobrych modeli jezykowych nie jest zada-niem trudnym.

3.6.1.1 Definicja modelu tłumaczenia

Według Brown et al. (1993) modelem tłumaczenia z jezyka angielskiego na jezykfrancuski13 P z parametrem θ P Θ nazywamy funkcje obliczajaca prawdopodo-bienstwo PθpF � f|E � eq dla dowolnego zdania francuskiego f oraz dowolnegozdania angielskiego e. Nastepujace warunki musza byc spełnione

PθpF� f|E� eq ¥ 0, Pθp f ailure|E� eq ¥ 0,

Pθp f ailure|E� eq�f

PθpF� f|E� eq � 1, (3.4)

gdzie f ailure jest specjalnym symbolem niezaliczanym do zdan francuskich.Suma przebiega po wszystkich mozliwych zdaniach francuskich f. PθpF � f|E�eq interpretuje sie jako prawdopodobienstwo, ze tłumacz wyprodukuje zdanie f pozaobserwowaniu zdania e oraz Pθp f ailure|E � eq jako prawdopodobienstwo, zenie powstanie zadne tłumaczenie zdania e. Od tej pory zamiast PθpF � f|E � eqoraz innych podobnych zapisów bedziemy korzystali ze skrótów postaci Pθpf|eqz wyjatkiem sytuacji, gdzie jawne uzycie zmiennej losowej bedzie słuzyło celomilustracyjnym. Wtedy mozemy f|e potraktowac jako symbol oznaczajacy, ze f jesttłumaczeniem e. Parametr θ jest wektorem parametrów modelu składajacym sienp. z prawdopodobienstw tłumaczenia wyrazów.

13Tutaj mamy juz do czynienia z odwróconym kierunkiem tłumaczenia wymaganym przez mo-del zaszumionego kanału.


Powyzsza definicja modelu tłumaczenia nie mówi nam niczego o sposobie ob-liczania Pθpf|eq dla dowolnego f i e. Pozornie najprostszym i zupełnie poprawnymrozwiazaniem byłaby zwykła tablica, która zestawia ze soba wszystkie zdania an-gielskie, ich francuskie tłumaczenia oraz — np. oszacowane przez doswiadczo-nego tłumacza — prawdopodobienstwa par spełniajace warunki (3.4). Wiadomojednak z góry, ze nie da sie tego zrobic dla wszystkich mozliwych par zdan. Na-wet gdybysmy opuscili wszystkie pary o zerowym lub pewnym bardzo małymprawdopodobienstwie, byłoby ich wciaz bardzo duzo, moze nawet nieskonczeniewiele. Wynika z tego, ze zdania nie moga byc atomami naszego modelu; trzeba jerozbic na mniejsze jednostki.

W przypadku omawianych modeli role takich jednostek pełnia wyrazy. Fran-cuskie zdanie fmozna wiec zapisac jako fm1 � f1, f2, . . . , fm, gdzie fi, i� 1,2, . . . ,mto francuskie wyrazy. Indeks i zaznacza pozycje wyrazu w zdaniu. Podobnie dladowolnego zdania angielskiego e mamy el1 � e1,e2, . . . ,el . Zdarzenie f|e sprowa-dza sie wtedy do serii zdarzen typu f |e. Wyrazów jest znacznie mniej niz zdani próby tworzenia w miare mozliwosci pełnych tablic tłumaczen pojedynczychwyrazów w postaci dwujezycznych słowników papierowych podejmuje sie czestoi wytrwale. Istotnie modele statystyczne tłumaczenia automatycznego korzystajawłasnie z takich tablic słownikowych, pozostaje jednak problem pozyskania tablictłumaczen oraz przyporzadkowania odpowiednich prawdopodobienstw.

3.6.1.2 Rola korpusu równoległego

W jezykoznawstwie komputerowym najpopularniejszym sposobem ustalaniaprawdopodobienstw jest wykorzystanie czestosci lub prawdopodobienstwa a po-steriori. W przypadku prawdopodobienstwa tłumaczenia zdaje sie, ze wystarczywykorzystac duzy zbiór tłumaczen dla interesujacej nas pary jezyków, czyli kor-pus równoległy. Zeby uzyskac prawdopodobienstwo a posteriori zdarzenia f |edla ustalonego f i e wystarczy zliczyc ile razy w danym korpusie tłumaczen wy-raz e został przetłumaczony na f oraz podzielic przez liczbe tłumaczen wyrazu ena dowolny wyraz francuski z korpusu. Oznaczajac prawdopodobienstwo tłuma-czenia f |e jako tp f |eq oraz liczbe wystapienia f |e w całym korpusie jako cp f |eq,mamy

tp f |eq � cp f |eq°f cp f |eq , (3.5)

Traktujac wszystkie prawdopodobienstwa tp f |eq jako stałe dla ustalonej parywyrazów f |e, uzyska sie wektor parametrów θ dla modelu P. Dokładnie taka po-stac ma θw przypadku Modelu 1, najprostszego ze wspomnianych modeli IBM’a.Przyjmujac wiec, ze stosujemy tylko Model 1 oraz ze ustalono wszystkie parame-try tp f |eq, mozna obliczyc prawdopodobienstwo Ppf|eq dla dowolnego f|e.


Ogólna idea opisanego postepowania jest poprawna. Istnieje tylko jeden pro-blem: w korpusie równoległym nie ma nigdzie jawnej informacji, ze konkretnywyraz po stronie francuskiej jest tłumaczeniem odpowiadajacego mu wyrazu an-gielskiego. Zakładamy, ze mamy do czynienia z korpusem dopasowanym na po-ziomie zdan. Jedyne informacje dostepne to liczby dotyczace współwystepowa-nia (ang. co-occurrence) wyrazów francuskich i angielskich w równoległych zda-niach.14 Wyznaczenie parametrów typu powyzszego wymaga jednak równocze-snego wyznaczenia dopasowan na poziomie wyrazów (ang. word alignment). Napodstawie dopasowan na poziomie wyrazów mozna wtedy stwierdzic, które wy-razy sa wzajemnymi tłumaczeniami (Model 1), jak zachowuje sie szyk wyrazówjezyka docelowego wzgledem jezyka zródłowego (Model 2), ile wyrazów doce-lowych zostało przyporzadkowanych jednemu wyrazowi zródłowemu (Model 3),jaki wpływ maja klasy wyrazów na tłumaczenie (Model 4), itp.

3.6.1.3 Dopasowania tłumaczen na poziomie wyrazów

Pisalismy juz, ze modele tłumaczenia opieraja sie na koncepcji dopasowan wy-razów, z tego powodu okresla sie je czesto jako modele dopasowan wyra-zów (ang. word alignment model). Pamietamy, ze zdanie mozna przedstawicjako ciag wyrazów, gdzie indeks przy wyrazie odzwierciedla pozycje wyrazuw zdaniu. Dopasowaniem pary zdan f|e na poziomie wyrazów nazywamy rela-cje a � tpi, jq : i � 1, . . . ,m^ j � 1, . . . , lu, gdzie f � fm1 oraz e � el1. Dopasowa-nie mozna zinterpretowac jako zbiór krawedzi w grafie dwudzielnym, w którymdwa rozdzielne zbiory wierzchołków reprezentuja odpowiednio pozycje w zdaniufrancuskim i angielskim. Krawedz w takim grafie sygnalizuje, ze wyrazy powia-zane z jej wierzchołkami sa wzajemnymi tłumaczeniami. Zbiór Apf,eq jest zbio-rem wszystkich mozliwych dopasowan miedzy zdaniami f i e. Liczba dopasowanw Apf,eq wynosi 2lm, tyle ile istnieje grafów dwudzielnych z dwupodziałem na mi l róznych wierzchołków. Dla pary zdan z rysunku 3.5 istnieje wiec 242 dopaso-wan, z których tylko znikoma ilosc ma sens. Wprowadza sie dodatkowo angielskiwyraz zerowy e0, z którym sa połaczone wszystkie wyrazy francuskie nie be-dace połaczone z którymkolwiek z wyrazów e1 do el . Wyraz zerowy nie zwiekszaogólnej liczby dopasowan w Apf,eq.

W omawianych modelach ogranicza sie mozliwe dopasowania miedzy zda-niami f i e w taki sposób, ze kazdy wyraz francuski jest połaczony z dokład-nie jednym wyrazem angielskim. Relacja a spełniajaca taki warunek jest funkcjai mozna ja zapisac w postaci a� am1 � a1,a2, . . . ,am, gdzie ai P t0,1, . . . , lu. Funk-cja a odwzorowuje pozycje francuskiego wyrazu na pozycje angielskiego wyrazu,którego tłumaczeniem jest wyraz francuski. Takich dopasowan jest pl�1qm, czyli

14Te same informacje wykorzystuje sie w przypadku miar podobienstwa, jednak nie znaja onekoncepcji dopasowania.


Rysunek 3.5: Dopasowanie z niezaleznymi angielskimi wyrazami

dla przykładu z rysunku 3.5 mamy 77 dopasowan bedacych funkcjami. Ograni-czenie do dopasowan lewostronnie jednoznacznych nie ma uzasadnienia lingwi-stycznego, autorzy Brown et al. przyjeli je z powodów technicznych. Gigantycznaliczba dopasowan nieograniczonych uniemozliwiłaby przeprowadzenie efektyw-nych obliczen potrzebnych do estymacji parametrów modelu tłumaczenia. Nawetmocno okrojony zbiór dopasowan funkcyjnych nie rozwiazuje jeszcze problemuzłozonosci obliczeniowej, który wynika z nastepujacego faktu:

Pθpf|eq �aPθpf,a|eq, (3.6)

Prawdopodobienstwo Pθpf|eq wyraza sie tutaj jako prawdopodobienstwo cał-kowite Pθpf,a|eq po wszystkich dopasowaniach a. Dla dopasowan, które nie safunkcjami, mamy Pθpf,a|eq � 0. Przykłady z rysunków sa najbardziej intuicyj-nymi dopasowaniami sposród wszystkich mozliwych dopasowan. Jednak jak pi-salismy w poprzednim podrozdziale, nie wiemy, które wyrazy sa swoimi tłuma-czeniami, co jest równoznaczne z faktem, ze nie sa nam dane najlepsze dopasowa-nia. Stad musimy sumowac po wszystkich mozliwych dopasowaniach. Najlepszedopasowania wyłaniaja sie stopniowo w procesie estymacji parametrów θ i majaznaczacy wpływ na wartosci θ.

Bezposrednia konsekwencja stosowania dopasowan w postaci funkcji jest nie-zdolnosc omawianych modeli tłumaczenia do adekwatnej reprezentacji zjawiskjezykowych, które wychodza poza narzucone ograniczenia. Wystarczy spojrzecna przykłady z rysunków 3.6 i 3.7, gdzie w pierwszym przypadku jeden wyrazz zdania docelowego moze miec kilka odpowiedników w zdaniu zródłowym. Wdrugim przykładzie tłumaczenie jest niedosłowne i w ogóle nie mozna wykonacpoprawnego dopasowania na poziomie wyrazów, a na pewno nie takiego, którebedzie funkcja.

Nowoczesne systemy tłumaczenia statystycznego odrzucaja koncepcje, zeproces tłumaczenia odbywa sie przez tłumaczenie pojedynczych wyrazów, i opie-raja sie na całych frazach lub drzewach składniowych. Jednak do wygenerowa-nia dopasowan na poziomie fraz czy drzew nadal wykorzystuja dopasowania wy-


Rysunek 3.6: Dopasowanie z niezaleznymi francuskimi wyrazami

razów uzyskane jako produkt uboczny w trakcie procesu estymacji parametrówmodeli opartych na wyrazach. Tworzy sie dwa dopasowania korpusu do poziomuwyrazów, odpowiednio zamieniajac jezyk zródłowy i jezyk docelowy. Po rekom-binacji dwóch dopasowan mozna uzyskac dopasowania podobne do rysunku 3.7.Pozostałe parametry modeli tłumaczenia nie sa brane pod uwage. To dzieki opi-sanym w niej modelom dopasowan praca Brown et al. (1993) jest jedna z najcze-sciej cytowanych prac w lingwistyce komputerowej w ogóle, wykraczajac przytym równiez poza dziedzine tłumaczenia statystycznego.

3.6.2 Automatyczne metody symetryzacji dopasowan

W poprzednim podrozdziale została wprowadzona koncepcja statystycznego mo-delu tłumaczenia oraz podlegajacego mu modelu dopasowania na poziomie wyra-zów. Modele dopasowan wprowadzone przez autorów Brown et al. (1993) majawłasnosci funkcji, wiec nie sa w stanie opisac dopasowan typu wiele-do-wieluw sposób bezposredni.

Autorzy Och i Ney (2003) zaproponowali trzy metody majace na celu popra-wienie tego stanu rzeczy. Ich pomysł polega na tym, ze trenuja dwa modele dopa-sowania w taki sposób, ze jezyk zródłowy jednego modelu jest jezykiem docelo-wym drugiego modelu i odwrotnie. Tym samym otrzymuje sie dwa rózne dopa-

Rysunek 3.7: Ogólne dopasowanie


NZŚrodowiska

OchronyProgramu

Nationen

Vereinten

der

Programm

Umwelt~

(a) A1 : deÑ pl

NZŚrodowiska

OchronyProgramu

Nationen

Vereinten

der

Programm

Umwelt~

(b) A2 : plÑ de

NZŚrodowiska

OchronyProgramu

Nationen

Vereinten

der

Programm

Umwelt~

(c) A� A1XA2

NZŚrodowiska

OchronyProgramu

Nationen

Vereinten

der

Programm

Umwelt~

(d) A� A1YA2NZ

ŚrodowiskaOchronyProgramu

Nationen

Vereinten

der

Programm

Umwelt~

(e) A� A1`A2

Rysunek 3.8: Przykładowe dopasowania

sowania zawierajace połaczenia typu wiele-do-jednego (czyli funkcje) o przeciw-nym zwrocie. Przez odwzorowanie tych dopasowan na odpowiednie iloczyny kar-tezjanskie i zastosowanie do nich róznych operacji teoriomnogosciowych otrzy-muja dopasowania typu wiele-do-wielu. Proces ten autorzy nazwali symetryza-cja.

Trenujac dwa modele dopasowania o przeciwnym zwrocie, otrzymujemy dlakazdej pary zdan z korpusu równoległego dwa dopasowania funkcyjne am1 �


a1, . . . ,am oraz bl1 � b1, . . . ,bl. Przekształca sie postac funkcyjna obu dopasowando postaci relacyjnej w nastepujacy sposób:

A1 � !pi,aiq : ai ¡ 0)

(3.7)

A2 � !pb j, jq : b j ¡ 0), (3.8)

Wtedy zwrot dopasowan nie jest juz istotny i mozna przejsc do metod sy-metryzacji. Och i Ney (2003) przedstawiaja trzy nastepujace sposoby kombinacjidopasowan:

• Przeciecie teoriomnogosciowe A� A1XA2. W skład nowego dopasowaniawchodza tylko wspólne punktu dopasowan zródłowych. Tym samym nowedopasowanie zawiera bardzo pewne podwójnie zweryfikowane informacje.Wada tej metody jest rzadkosc powstałego nowego dopasowania. Wiele wy-razów nie zostanie w ogóle dopasowanych.

• Suma teoriomnogosciowa: A � A1 Y A2. Nowe dopasowanie zawierawszystkie połaczenia z obu dopasowan. Stad pokrycie wyrazów połacze-niami jest duze, ale zarazem niedokładne.

• Poprawione dopasowanie: A � A1 ` A2. Celem tej metody jest połacze-nie zalet dwóch poprzednich sposobów symetryzacji. Punktem wyjscia jestprzeciecie dwóch dopasowan wyjsciowych, czyli zestaw pewnych połaczen.Nastepnie dodaje sie wszystkie pary pi, jq, które wystepuja tylko w A1 lubtylko w A2, jezeli ani wyraz f j ani ei nie został jeszcze dopasowany w A,lub jezeli zachodza nastepujace dwa warunki:

– Para pi, jq ma bezposredniego sasiada pi�1, jq, pi�1, jq, pi, j�1q lubpi, j�1q, który juz nalezy do A.

– Zbiór AYtpi, jqu nie zawiera dopasowania, które ma równoczesnie sa-siadów poziomych i pionowych. Sasiad poziomy pewnego dopasowa-nia to dopasowanie, które wystepuje w tym samym wierszu, a sasiadpionowy w tej samej kolumnie.

Przykłady działania operacji przedstawiono na rysunku 3.8 w postaci kilkumacierzy dopasowan dla pary fraz Umwelt~ Programm der Vereinten NationenØ Program Ochrony Srodowiska NZ pochodzacych z naszego korpusu równole-głego. Jest to wersja przetworzona, gdzie wyraz złozony Umweltprogramm zo-stał podzielony. Dopasowanie a z jezykiem niemieckim jako zródłowym ma po-stac a5

1 � 3,1,0,4,4, a dopasowanie b z odwrotnym kierunkiem b41 � 2,1,1,4.


Widzimy, ze oba dopasowanie zawieraja połaczenia typu wiele-do-jednego, któ-rych nie ma w odpowiednio drugim dopasowaniu. W przypadku dopasowa-nia a to połaczenie wyrazów niemieckich Vereinten i Nationen z polskim wy-razem NZ oraz w dopasowaniu b wyrazów Ochrony i Srodowiska z niemiec-kim wyrazem czy segmentem Umwelt~. Przekształcamy te dopasowania zgod-nie ze wzorami (3.7) i (3.8) do A1 � tp1,3q,p2,1q,p4,4q,p5,4qu (rysunek 3.8a)i A2 � tp1,2q,p1,3q,p2,1q,p4,4qu (rysunek 3.8b).

Pierwszym przykładem operacji symetryzacji jest przeciecie. Tworzymy wieczbiór A� A1XA2 � tp1,3q,p2,1q,p4,4qu, które zostało przedstawiony na rysunku3.8c. Widac, ze przeciecie zawiera tylko i wyłacznie dopasowania typu jeden-do-jednego. Dopasowanie sa bardzo pewne, lecz niekompletne.

Rysunek 3.8d przedstawia sume teoriomnogosciowa A � A1 Y A2 �tp1,2q,p1,3q,p2,1q,p4,4q,p5,4qu. Zawiera ona zarówno dopasowania typu wiele-do-jednego (sasiedzi poziomi) jak i jeden-do-wielu (pionowe słupki), powstałeprzez odwrócenie dopasowan wiele-do-jednego.

Wynik poprawionej metody symetryzacji A� A1`A2 (rysunek 3.8e) wygladadla tego przykładu tak samo jak suma, został jednak inaczej stworzony. Punktemwyjscia jest przeciecie A � A1XA2 � tp1,3q,p2,1q,p4,4qu. Nastepnie sprawdzasie, czy istnieja w A1 oraz A2 dopasowania z wyrazami, które w A nie zostały jesz-cze połaczone z innymi wyrazami. Takich połaczen nie ma, dla pary p1,2q istniejew A juz p1,3q, a dla p5,4q mamy juz p4,4q. Sprawdza sie wiec pozostałe warunki.Mamy wtedy, ze dopasowanie p1,3q z A jest bezposrednim sasiadem dopasowaniap1,2q i w AYtp1,2qu nie ma dopasowan na krzyz. Para p1,2q zostaje dodana do A.Podobnie postepuje sie dla p5,4q, dla którego p4,4q jest bezposrednim sasiademw A. W ten sposób zostały dodane wszystkie pary do A. Wynik operacji A1`A2

raczej rzadko bedzie równy A1YA2, tym bardziej w przypadku długich zdan.Gdybysmy w tych przykładach wykorzystali dopasowania jako wskazówki

słuzace do ekstrakcji odpowiedników, to odpowiednikami wyrazu złozonegoUmweltprogramm byłyby Programu Srodowiska dla intersekcji oraz ProgramuOchrony Srodowiska dla sumy i poprawionej metody symetryzacji. W rozdziale3.8.3 przedstawimy dokładne wyniki dla kazdej z metod oraz porównamy te wy-niki z liczbami dla dopasowan, które nie zostały poddane procesom symetryzacji.

3.7 Złoty standard, czyli zestawy testowe

Zeby ocenic wpływ wszystkich wyzej wprowadzonych czynników — od sposo-bów tokenizacji, lematyzacji, podziału wyrazów złozonych po metody symetry-zacji — na jakosc ekstrakcji, potrzebny jest zestaw dopasowan słuzacy jako wiel-kosc odniesienia. W tym podrozdziale omówimy kryteria doboru przykładów,

3.7. Złoty standard, czyli zestawy testowe 81

Rysunek 3.9: Rozkłady czestosci złozen w zestawach testowych

sposoby anotacji oraz miary wykorzystane do oszacowania jakosci uzyskanychwyników.

3.7.1 Dobór złozen w zestawach testowych

Stworzylismy dwa rózne zestawy testowe, zeby móc zbadac metody ekstrakcjidla czestych oraz dla rzadkich złozen. Pierwszy zestaw składa sie z 1000 zło-zen, które zostały wybrane z zestawu wszystkich złozonych tokenów. Powtórze-nia sa dozwolone, stad zestaw zawiera tylko 744 róznych złozen. Drugi zestawzostał stworzony na podstawie 1000 przypadkowo wybranych typów rzeczowni-ków złozonych. Dla kazdego typu wybrano dokładnie jeden token, równiez w spo-sób przypadkowy, stad w drugim zestawie testowym nie ma powtórzen. Zestawymozna nazwac rozłacznymi, istnieja co prawda cztery wspólne typy, ale nie mawspólnych tokenów.

Ze wzgledu na opisane sposoby wyboru tokenów zestawy maja rózne roz-kłady czestosci, przedstawione na rysunku 3.9. Pierwszy zestaw zawiera tylkokilka hapax legomena oraz wiele czestych złozen. Jego wykres odbiega znacznieod wyidealizowanej prostej rozkładu Zipfa (Zipf 1949) oznaczonego przez kre-skowana linie. Wykres drugiego zestawu przypomina rozkład z rysunku 7.1, czylijest bardziej zblizony do własciwego rozkładu czestosci całego korpusu złozeni odbiega tylko nieznacznie od idealnej prostej.


Straftaten

aus

Erträgen

von

oder

Tatwerkzeugen

von

Einziehung

die

über

Anordnungen

nichz

uzyskanych korzyści

lub,

wykroczenia lub

przestępstwa popełnienia

do służących

przedmiotów konfiskaty

Nakazu

Rysunek 3.10: Przykładowe pełne dopasowanie reczne

3.7.2 Anotacja zestawów testowych

Anotacja wyrazów z zestawów testowych ich polskimi odpowiednikami sprowa-dza sie do anotacji w ramach konkretnych par zdan. Stad zostały wybrane tokeny,a nie typy złozen. Rozne tokeny odpowiadajace tym samym typom moga miecrózne odpowiedniki, chociazby przez róznice w odmianie, co trzeba uwzglednicprzy anotacji. Nasza metoda ekstrakcji jest oparta o dopasowania na poziomiewyrazów, musimy zatem stworzyc referencyjne dopasowania miedzy wyrazamiskładowymi wybranych zdan równoległych.

Przy recznie tworzonych dopasowaniach nie ma ograniczen co do typu poła-czen, dopuszczalne sa dopasowania typu wiele-do-wielu z dowolna liczba wyra-zów składowych po obu stronach. Jednak nawet bez ograniczen poprawna ano-tacja dopasowan jest trudnym zadaniem. Nie zawsze mozna jednoznacznie po-wiedziec, które wyrazy nalezy połaczyc, co moze byc spowodowane np. brakiemodpowiedników lub tłumaczeniem niedosłownym.

Na rysunku 3.10 przedstawiono szczególnie kłopotliwy przykład z korpusuJRC-Acquis. W tym krótkim przykładzie wystepuje wiele niejednoznacznosci,które utrudniaja proces tworzenia dopasowan, zarówno automatyczny jak i reczny.

3.7. Złoty standard, czyli zestawy testowe 83

Brakujace wyrazy funkcyjne. Nie wiadomo, czy przyimek über oraz rodzaj-nik die w frazie über die Einziehung powinny byc połaczone z polskim wyrazemkonfiskaty lub czy powinny pozostac bez połaczenia. Z jednej strony nie ma bez-posrednich odpowiedników tych wyrazów funkcyjnych po stronie polskiej, z dru-giej strony mozna argumentowac, ze to przypadek polskiego rzeczownika niesietakie informacje.

Zaimki i zamiany pozycji. Polski zaimek nich odnosi sie do frazy przestepstwalub wykroczenia i nie ma bezposredniego odpowiednika po stronie niemieckiej.Mozna stad argumentowac, ze powinno sie go połaczyc z odpowiednikami tejfrazy.

Opuszczenia lub wstawki. Fraza przestepstwa lub wykroczenia jest alterna-tywa dwóch rzeczowników. Po stronie niemieckiej wystepuje tylko jeden wyrazStraftaten, który raczej jest odpowiednikiem wyrazu przestepstwa.

Nachodzace na siebie odpowiedniki. Wyraz złozony Tatwerkzeugen mozerówniez byc połaczony z fraza przestepstwa lub wykroczenia ze wzgledu nasegment Tat-.

W oparciu o prace Och i Ney (2003) wprowadzamy dopasowania pewne(sure alignments) oraz dopasowania mozliwe (possible alignments). Dopaso-wania pewne, oznaczone na rysunku 3.10 przez wypełnione kwadraty, słuza dooznaczania odpowiedników niekontrowersyjnych i oczywistych. W przypadkuniejednoznacznych odpowiedników korzysta sie z dopasowan mozliwych, zazna-czonych na rysunku przez puste kwadraty. Dopasowania pewne tworza zbiór S,dopasowania mozliwe zbiór P, przy czym S � P, co wynika z faktu, ze kazdedopasowanie pewne jest równoczesnie dopasowaniem mozliwym.

Do zestawów testowych nie dołacza sie jednak wszystkich dopasowan. Sku-piamy sie tylko na tych dopasowaniach, dla których niemiecki składnik jest toke-nem nalezacym do zestawu testowego. Formalnie dla kazdego złozonego wyrazutworzymy zbiór par Ai � tpi, jq P Pu, gdzie i jest pozycja niemieckiego tokenuw danym zdaniu. Nie rozbijamy tutaj złozen na segmenty, tylko traktujemy jejako całosc. Stad zbiory Ai maja postac pionowych słupków, co na rysunku 3.10zostało zaznaczone kreskowana ramka.

Tablica 3.6 zawiera kilka losowo wybranych zdan z zestawów testowych wrazz płytka anotacja w postaci znaczników SGML-owych i identyfikatorem CELEX,numerem dokumentu w bazie danych tekstów prawniczych unii europejskiej. Zda-nie niemieckie zawiera zawsze jeden token złozony, otoczone znacznikami <src>


Celex: 32003R1654

DE: Der Direktor übermittelt dem <src>Rechnungshof</src> spätestens am 30.September eine Antwort auf seine Bemerkungen

PL: Dyrektor przesyła <trg type="S">Trybunałowi</trg><trg type="S">Obrachunkowemu</trg> odpowiedz na jego uwaginajpózniej do dnia 30 wrzesnia

Celex: 22004A1130(02)

DE: Die Ukraine unterrichtet den <src>Missionsleiter</src> der EUPOLProxima und das Generalsekretariat des Rates der Europäischen Unionrechtzeitig über jede Änderung ihres Beitrags zur EUPOL Proxima

PL: Ukraina informuje w odpowiednim terminie <trg type="S">Szefa</trg><trg type="S">Misji</trg> <trg type="P">Policji</trg> EUPOL Proximaoraz Sekretariat Generalny Rady Unii Europejskiej o wszelkich zmianachodnosnie do swego udziału w EUPOL Proxima

Celex: 52006SC1410

DE: Zum einen ist zu gewährleisten , dass ausreichende Mittel für sämtlicheeingegangenen <src>Zahlungsanträge</src> zur Verfügung stehen und zumanderen gilt es etwaige Mittelüberhänge zum Jahresende zu vermeiden

PL: Po pierwsze , pozwala na zapewnienie odpowiednich srodków budzetowychna zaspokojenie wszystkich otrzymanych <trg type="S">wniosków</trg><trg type="S">o</trg> <trg type="S">płatnosci</trg> spełniajacychstosowne wymogi . a po drugie na unikniecie , w miare mozliwosci ,nadwyzek na koniec roku

Tablica 3.6: Kilka przykładowych zdan z zestawów testowych

od angielskiego source (zródło). Polskie zdanie zawiera odpowiedniki tego zło-zenia opisane znacznikami <trg> od target (cel). Dodatkowym atrybutem znacz-ników <trg> jest type, które w zaleznosci od tego, czy dopasowanie jest pewneczy mozliwe, przyjmuje wartosci S lub P.

3.7.3 Miary

Och i Ney proponuja nastepujace miary do obliczenia dokładnosci (precision),pełnosci (recall) oraz współczynnika błedu dopasowania (alignment error rate –AER) dla zbiorów S i P z zestawu testowego oraz dla dopasowania A otrzymanegopo procesie dopasowania wyrazów:

P� |AXP||A| , R � |AXS||S| , AER� 1� |AXS|� |AXP||A|� |S| , (3.9)

3.8. Wyniki ekstrakcji 85

Okreslamy dodatkowa miare dla oszacowania jakosci ekstrakcji niemiecko-polskich par odpowiedników: jako trafnosc ekstrakcji lub extraction accuracy(EA) okreslamy procent złozen z zestawu testowego, które zostały dopasowanepoprawnie oraz w całosci z ich pewnymi polskimi odpowiednikami. Ta miararózni sie od czystej miary jakosci dopasowania tym, ze złozenie, które zostało do-pasowane chociazby z jednym nieprawidłowym odpowiednikiem jest traktowanejako błedny wynik, nawet wtedy, gdy pozostałe dopasowane odpowiedniki sa po-prawne. Działa tutaj zasada “wszystko albo nic”. Trafnosc ekstrakcji jest prostamiara, obliczana tylko dla samych tokenów bez zastosowania dodatkowych me-tod filtracji wzgledem frekwencji lub technik rekonstrukcji, którymi zajmiemy siepózniej.

3.8 Wyniki ekstrakcji

W dalszej czesci rozdziału przedstawimy wyniki procesu ekstrakcji oraz wpływróznych czynników na jakosc ekstrakcji. Skupimy sie na metodach wstepnegoprzetwarzania korpusu w celu redukcji liczby typów oraz na symetryzacji dopa-sowan. W ramach redukcji liczby typów zostanie wzieta pod uwage tylko podsta-wowa metoda podziału wyrazów złozonych na dekompozycje. Lepszym metodomsegmentacji oraz ich wpływowi na jakosc ekstrakcji poswiecono cały nastepnyrozdział 4.

3.8.1 Ekstrakcja odpowiedników tokenów

Przy opisie wyników ekstrakcji skupimy sie najpierw na ekstrakcji odpowiedni-ków tokenów, tzn. ze nie stosujemy w tutaj grupowania wzgledem typów i kazdytoken odpowiadajacy temu samemu typowi jest analizowany niezaleznie od po-zostałych tokenów. Jakosc ekstrakcji tokenu jest wtedy bezposrednio zalezna odjakosci dopasowania w parze zdan, do której nalezy dany token. W przypadku ja-kosci ekstrakcji typów, bierzemy pod uwage wszystkie tokeny danego typu i mo-zemy pozyskac dodatkowe informacje frekwencyjne, np. stworzymy wtedy listenajczestszych odpowiedników itp.

Po tym jak zostało wprowadzone i zdefiniowane pojecie dopasowania na po-ziomie wyrazów, proces ekstrakcji sprowadza sie do zebrania wszystkich tych wy-razów polskich, które zostały połaczone ze wczesniej wyznaczonym niemieckimrzeczownikiem złozonym. Analogicznie jak działo sie to w przypadku anotacjizestawów testowych, ekstrahuje sie tylko słupki (podobnie jak na rysunku 3.10).W przypadku, gdy dany wyraz złozony został podzielony, zbiera sie wszystkieodpowiedniki wszystkich segmentów. Słupki pokrywaja wtedy co najmniej dwa(sasiednie) elementy jezyka zródłowego.


3.8.2 Wpływ redukcji słownictwa

W rozdziale 3.4 zostały opisane stosowane w niniejszej pracy metody tokenizacjioraz lematyzacji, które w połaczeniu z metodami podziału niemieckich złozen nasegmenty przyczyniły sie do redukcji liczby typów w obu czesciach korpusu. Wtym podrozdziale zbadamy wpływ czynników redukujacych liczbe róznych wyra-zów w korpusie na jakosc generowanych dopasowan. Stosujemy w tym celu wy-zej przedstawione miary, jakosc dopasowania AER oraz trafnosc ekstrakcji EA,do obu opisanych zestawów testowych.

Eksperymenty przeprowadzamy w trzech róznych konfiguracjach, dla którychw ramach przypomnienia przytoczymy raz jeszcze liczby zwiazane z redukcjaliczby tokenów:

tokenizacja Korpus został stokenizowany zarówno po stronie niemieckiej jaki po stronie polskiej, nie zastosowano innych metod przetwarzania wstep-nego. Liczba typów w korpusie to odpowiednio 272.038 i 183.529 dla cze-sci niemieckiej oraz polskiej.

lematyzacja Po tokenizacji stosujemy opisane mechanizmy lematyzacji po obustronach korpusu, liczba róznych typów zmniejsza sie odpowiednio do229.090 i 94.641.

lematyzacja + segmentacja Powtarzamy kroki z poprzedniej konfiguracji, do-datkowo po stronie niemieckiej stosuje sie podział wyrazów złozonychna lematy segmentów, czyli zgodnie ze wczesniej wprowadzonymi defini-cjami, na dekompozycje. Liczba typów po polskiej stronie jest nadal równa94.641, liczba typów niemieckich redukuje sie do 104.023.

Kazdy eksperyment został powtórzony dla trzech podzbiorów korpusu o róz-niej liczbie zdan: 100.000 zdan, 500.000 zdan oraz dla całego korpusu. Zestawie-nie według liczby zdan ma na celu przedstawienie wpływu badanych konfiguracjina czynniki statystyczne modelu. Pozytywny wynik pewnej konfiguracji w po-równaniu z inna jest istotniejszy w przypadku, gdy mozna go zaobserwowac dlaróznych rozmiarów. Oznacza to bowiem, ze zwiekszenie zasobów danych nie za-stapi przedstawionej metody. Kazdy zestaw zdan z korpusu zawiera w całosci obazestawy testowe, wyniki sa wiec porównywalne. Do kazdego eksperymentu zo-stała zastosowana poprawiona metoda symetryzacji dopasowan. Stosowana me-toda podziału to podstawowa metoda LEX opisana w rozdziale 4.2.3.

Tablica 3.7 zestawia wyniki dla wszystkich konfiguracji, rozmiarów korpusuoraz zestawów testowych. Przypominamy, ze celem jest minimalizacja AER orazmaksymalizacja EA, tzn. zalezy nam na jak najmniejszej liczbie błednych dopa-sowan oraz na jak najwiekszej liczbie poprawnie i kompletnie zidentyfikowanychodpowiedników rzeczowników złozonych.


Metoda przetwarzania100K zdan 500K zdan 1,2M zdanAER EA AER EA AER EA

tokenizacja 43,9 35,3 32,4 44,0 26,7 49,1lematyzacja 31,5 51,7 22,8 59,6 17,5 65,2

lematyzacja + segmentacja 16,3 67,0 13,7 69,4 12,2 71,9

(a) Pierwszy zestaw testowy

Metoda przetwarzania100K zdan 500K zdan 1,2M zdanAER EA AER EA AER EA

tokenizacja 62,4 15,0 58,2 20,1 52,9 24,7lematyzacja 56,4 21,5 48,2 27,9 41,5 35,0

lematyzacja + segmentacja 26,1 45,4 20,3 54,1 16,6 59,7

(b) Drugi zestaw testowy

Tablica 3.7:Wyniki dla róznych metod wstepnego przetwarzania korpusu

Porównujac w przypadku pierwszego zestawu testowego konfiguracje stoke-nizowane z konfiguracjami, które zostały dodatkowo zlematyzowane, mozna od-powiednio zaobserwowac 9–12% redukcji w AER oraz wzrost EA w wysokosci16% dla wszystkich rozmiarów korpusu. Oczywiscie ogólna jakosc dopasowa-nia wzrasta dla wiekszych korpusów, odległosc pomiedzy konfiguracjami pozo-staje jednak wyrazna. Jesli dodatkowo do lematyzacji zastosuje sie podział wyra-zów złozonych, róznice staja sie jeszcze znaczniejsze. Dla najmniejszego zestawuwspółczynnik błedu jest redukowany o 27,6%, dla najwiekszego o 14,5%. Po-dobnie EA poprawia sie o 22,8–31,7% w porównaniu z wersjami bez redukcjisłownictwa.

Róznice sa bardziej dramatyczne dla drugiego zestawu, w którym procentrzadkich złozen jest o wiele wyzszy. Sama lematyzacja nie ma tak duzego wpływuna jakosc dopasowania, róznice wynosza odpowiednio 6–11% zarówno dla AERjak i dla EA. Jesli natomiast dodatkowo zastosujemy podział wyrazów złozonych,obserwujemy skok w EA rzedu 30–35% w porównaniu z wersja stokenizowanaoraz redukcje AER o 34–38%. Uogólniajac wyniki na cały korpus, oznacza to, zew wersji bez redukcji nawet dla najwiekszego korpusu tylko dla ok. 25% tokenówzostałyby wyznaczone poprawne odpowiedniki. Po zastosowaniu lematyzacji orazpodziału ułamek ten rosnie do niewiele ponizej 60%.

Zwiazek miedzy AER oraz EA jest oczywisty, im mniej błednych dopasowan,tym wiecej poprawnych i kompletnych odpowiedników mozna zidentyfikowacw korpusie. Nalezy jednak podkreslic jakim mocnym kryterium jest kompletnoscodpowiednika, ze mimo niskiego współczynnika błedu AER na poziomie 16,6%


dla drugiego zestawu testowego współczynnik błednych odpowiedników nadalwynosi 40,7%. Przypominamy, ze odpowiednik danego wyrazu złozonego jestuznawany za poprawny tylko wtedy, gdy wszystkie jego składniki zostały odna-lezione. Wynika z tego, iz czesto mamy do czynienia z sytuacja, gdy wiekszoscskładników odpowiednika rozpoznano poprawnie z wyjatkiem jednego brakuja-cego lub nadmiernego wyrazu.

Podsumowujac powyzsze obserwacje mozna zapisac nastepujace trzy stwier-dzenia:

• Im wiekszy korpus, tym wieksza jakosc dopasowan i ekstrakcji, niezaleznieod stosowanej metody wstepnego przetwarzania.

• Lematyzacja ma korzystny wpływ na jakosc dopasowan oraz na jakosc eks-trakcji, niezaleznie od rozmiaru korpusu.

• Segmentacja wyrazów złozonych wpływa szczególnie pozytywnie na ja-kosc dopasowan w przypadku tych wyrazów.

Pierwsze stwierdzenie jest potwierdzeniem prawa statystycznego, ze wiekszezasoby danych pozwalaja na estymacje lepszych modeli. Pozostałe dwa równiezmozna wytłumaczyc jako zjawiska statystyczne, mianowicie poprzez redukcjeróznorodnosci typów zwieksza sie liczba informacji, która mozna powiazac z po-zostałymi typami, co równiez ułatwia estymacje parametrów modelu.

Gispert et al. (2006) opisuja podobny eksperyment dla jezyka hiszpanskiegoi angielskiego. Poniewaz korzystaja z korpusu o podobnych rozmiarach oraz sto-suja tak jak my miare AER, porównanie wyników jest szczególnie proste. Po le-matyzacji czesci hiszpanskiej oraz angielskiej osiagaja redukcje AER o 3,2% do4,6%. Z kolei Zhang i Sumita (2007) stosuja angielsko-chinskie modele dopaso-wania wyrazów z lematyzacja po stronie angielskiej, jako ze po stronie chinskiejnie ma potrzeby lematyzacji. Podobnie jak Gispert et al. uzyskuja w ten sposóbmałe poprawienia AER w okolicach 0,1–3,4%.

Dla porównania: nasz najlepszy wynik dla lematyzacji to 11,4% dla drugiegozestawu testowego. Zdaje sie, ze te spore róznice mozna dosyc łatwo wytłuma-czyc. Zarówno angielski jak i hiszpanski maja stosunkowo ubogi system fleksji,nawet gdy porównamy oba te jezyki tylko z jezykiem niemieckim, nie wspomina-jac juz o jezyku polskim. W jezyku chinskim z tego co nam wiadomo w ogóle niema fleksji. Wydaje sie zatem, ze mozemy ułozyc pary jezyków wzdłuz pewniejosi, zaczynajac od par jezyków niezbyt bogatych pod wzgledem fleksji po jezykifleksyjne. Zauwazymy wtedy, ze redukcja błedu wzrasta wzdłuz tej osi. Opłaca siezatem tym bardziej stosowac lematyzacje, im wiecej form fleksyjnych wystepujew przetwarzanych jezykach.


Sytuacja ma sie podobnie dla podziału wyrazów złozonych. Nie znalezionoprac, które zajeły sie konkretnie problemem poprawiania jakosci dopasowanz udziałem jezyka niemieckiego, istnieje natomiast kilka prac rozpatrujacych pro-blem tłumaczenia statystycznego z niemieckiego na angielski. Zarówno Koehn iKnight (2003) jak i Popovic et al. (2006) poprawili w swoich eksperymentach ja-kosc tłumaczenia po zastosowaniu metod podziału wyrazów złozonych przed tre-nowaniem odpowiednich modeli tłumaczenia statystycznego. Jak wiadomo, mo-dele tłumaczenia statystycznego sa uzaleznione głównie od podlegajacych im mo-deli dopasowania. Mozna wiec wyciagnac wniosek, ze jakosc dopasowania rów-niez sie poprawiła. Nalezy jeszcze dodac, ze jakosc tłumaczenia była mierzonaglobalnie, dla całych zdan, a nie tak jak w naszym przypadku tylko w konteksciesamych wyrazów złozonych.

3.8.3 Wpływ symetryzacji

Drugim czynnikiem wpływajacym na jakosc ekstrakcji, który zostanie zbadanyw tym rozdziale, jest wybór metody symetryzacji dopasowan. Podobnie jak wy-zej zostały okreslone nastepujace konfiguracje, które zostana sprawdzone dla obuzestawów testowych oraz dla trzech róznych rozmiarów korpusu:

deÑ pl (A1) Skierowane dopasowanie z jezykiem niemieckim jako zródłowymoraz polskim jako jezykiem docelowym. Nie została zastosowana zadna me-toda symetryzacji. Mozliwe sa tylko dopasowania typu wiele-do-jednego,patrzac od strony jezyka niemieckiego. W tym przypadku oznacza to, zekazdy segment niemieckiego wyrazu złozonego moze miec tylko jeden pol-ski odpowiednik, nie musza to byc rózne odpowiedniki.

plÑ de (A2) Skierowane dopasowanie z jezykiem polskim jako zródłowym orazniemieckim jako jezykiem docelowym. Nie została zastosowana zadna me-toda symetryzacji. Mozliwe sa tylko dopasowania typu jeden-do-wielu, pa-trzac od strony jezyka niemieckiego. Oznacza to, ze kazdy segment nie-mieckiego wyrazu złozonego musi byc połaczony z innym polskim odpo-wiednikiem.

przeciecie (A1XA2) Przeciecie powyzszych dwóch dopasowan skierowanych.Mozliwe sa tylko dopasowania typu jeden-do-jednego, czyli kazdy nie-miecki segment moze byc połaczony z co najwyzej jednym polskim od-powiednikiem. Dla róznych segmentów odpowiedniki musza byc rózne.

suma (A1YA2) Suma dopasowan skierowanych. Wszystkie typy dopasowan sadopuszczalne. Kazdy segment niemieckiego wyrazu złozonego moze miec


Symetryzacja100K zdan 500K zdan 1,2M zdanAER EA AER EA AER EA

de Ñ pl 23,7 56,7 16,2 67,2 14,4 70,1pl Ñ de 23,3 58,4 20,1 56,9 18,2 59,6

przeciecie 23,6 50,7 20,7 50,9 18,6 54,4suma 25,0 56,0 17,5 65,6 15,6 69,6

poprawiona metoda 16,3 67,0 13,7 69,4 12,2 71,9


Symetryzacja100K zdan 500K zdan 1,2M zdanAER EA AER EA AER EA

de Ñ pl 37,6 31,2 28,3 43,3 21,9 51,9pl Ñ de 33,7 36,7 27,3 44,4 22,7 51,5

przeciecie 35,1 30,4 26,8 40,7 22,8 48,7suma 37,9 29,4 29,9 39,3 23,3 48,3

poprawiona metoda 26,1 45,4 20,3 54,1 16,6 59,7


Tablica 3.8:Wyniki dla róznych metod symetryzacji przy właczonej lematyzacjiz podstawowa metoda podziału złozen rzeczownikowych

po kilka odpowiedników w jezyku polskim, odpowiedniki nie musza bycrózne dla róznych segmentów.

poprawiona metod (A1`A2) Poprawiona symetryzacja skierowanych dopaso-wan, która dopuszcza istnienie dopasowan typu jeden-do-wielu oraz wiele-do-jednego, ale ze wzgledu na wczesniej opisany algorytm tworzenia syme-tryzacji nie dopuszcza dowolnych dopasowan typu wiele-do-wielu.

Wszystkie konfiguracje wykorzystuja korpus, który został wczesniej stoke-nizowany oraz zlematyzowany zarówno po stronie niemieckiej jak i po stroniepolskiej. Dodatkowo niemieckie wyraz złozone zostały podzielone na dekompo-zycje za pomoca podstawowej metody podziału LEX opisanej w rozdziale 4.2.3.Jakosc ekstrakcji jest zatem juz podwyzszona ze wzgledu na wpływ lematyzacjioraz podziału złozen.

W tablicy 3.8 zestawiono wyniki dla wszystkich konfiguracji, rozmiarów kor-pusów oraz zestawów testowych. Mozna zaobserwowac kilka ciekawych zjawisk.W przypadku przeciecia oraz sumy dopasowan widzimy, ze jakosc ekstrakcji jestzawsze gorsza niz maksimum dopasowan skierowanych, w niektórych przypad-


kach wyniki sa nawet gorsze niz ich minimum. Słabe wyniki intersekcji moznawytłumaczyc ograniczeniem do dopasowan typu jeden-do-jednego, które nawetdla podzielonych wyrazów złozonych nie wyczerpuja mozliwych relacji miedzysegmentami a ich polskimi odpowiednikami. Z drugiej strony trudno powiedziec,czy lepiej korzystac z dopasowan skierowanych de Ñ pl oraz pl Ñ de. Dla róz-nych rozmiarów korpusów w obu zestawach testowych raz jeden kierunek dajelepsze wyniki, a raz drugi.

Nie mozna natomiast zaprzeczyc zaletom zastosowania metody poprawionejsymetryzacji. Wyniki sa lepsze niz maksimum z dopasowan skierowanych dlawszystkich rozmiarów oraz zestawów testowych. W przypadku pierwszego ze-stawu poprawa wynosi od 1,8% do 8,6%, przy czym pozytywny wpływ zanikaprzy rosnacym rozmiarze korpusu. W przypadku drugiego zestawu testowego zy-ski sa wieksze, w przedziale od 8,3% do 9,7%, i bardziej równomiernie rozłozonepod wzgledem rozmiarów korpusu. Nawet jesli pozytywny efekt zanika wraz zewzrastajaca liczba zdan, tak jak w przypadku pierwszego zestawu testowego, towarto korzystac z metody poprawionej, poniewaz nie jest wtedy istotny wybórkierunku. Nie ryzykujemy, ze wybierzemy przypadkowo kierunek, który osiagagorsze wyniki.

Autorzy Och i Ney (2003), którzy zaproponowali jako pierwsi przedstawionemetody symetryzacji, przeprowadzili podobne badania dla dwóch par jezyków,niemieckiego i angielskiego oraz francuskiego i angielskiego. Badali oni jakoscdopasowania dla całych zdan, a nie tak jak my tylko dla wyrazów złozonych.Ich wyniki sa o wiele mniej jednoznaczne. Na ogól metody symetryzacji popra-wiaja ich wyniki w porównaniu z modelami ukierunkowanymi, nie mozna jednakpowiedziec, zeby jedna metoda symetryzacji osiagała stale lepsze wyniki od po-zostałych. W kontekscie ekstrakcji wyrazów złozonych okazało sie, ze nie opłacasie korzystac z samej intersekcji lub z sumy, natomiast nalezy korzystac z metodypoprawionej.

3.8.4 Metody filtracji

W poprzednich podrozdziałach zajelismy sie metodami poprawiania jakosci eks-trakcji opartymi na poprawianiu samego modelu dopasowan. Najlepsze wyniki,które udało nam sie osiagnac w ten sposób, to 71,9% poprawnych i pełnych odpo-wiedników dla pierwszego zestawu testowego oraz 59,7% dla drugiego zestawu.Powyzsze wyniki uzyskalismy dla 100% pełnosci, której nie da sie juz utrzymacprzy kolejnych próbach podwyzszania jakosc ekstrakcji.15 Skoro nie jestesmy juzw stanie poprawic jakosci dopasowania w sposób globalny, to musimy przejsc

15W rozdziale 4 przeprowadzamy kolejny eksperyment, który, jak sie okazało, juz nie powodujewzrostu globalnej jakosci ekstrakcji.


do odrzucania wyników, o których mozemy załozyc, ze sa niepoprawne. Bedziesie to działo za pomoca trzech metod filtracji, które zostana przedstawione poni-zej. Niestety tracimy przez to czesc wyników, jednak i tutaj okazuje sie, ze duzykorpus jest zaleta. Mamy do dyspozycji tak duzo danych, ze mozemy sobie po-zwolic na pewna utrate informacji, poniewaz i tak zostanie ich co najmniej o rzadwielkosci wiecej niz we wczesniejszych badaniach z lingwistyki kontrastywnejo podobnej tematyce.

3.8.4.1 Filtracja według ciagłosci odpowiedników

Najpłytsza metoda wsród przedstawionych filtrów oparta jest na informacjach po-zycyjnych tokenów polskiego odpowiednika danego niemieckiego wyrazu złozo-nego. Opisany filtr akceptuje wszystkie odpowiedniki, które spełniaja kryterium:

• Ciag pozycji wyrazów składowych odpowiednika w zdaniu, z którego od-powiednik został wyekstrahowany, tworzy ciag kolejnych liczb naturalnych.

Odrzucamy wiec wszystkie odpowiedniki z lukami lub z porozrzucanymi wy-razami składowymi. Ze wzgledu na nasza metode ekstrakcji moga powstac niecia-głosci, jezeli wynika to z nieciagłych dopasowan. Ogólnie brak ciagłosci nie musioznaczac automatycznie, ze dopasowanie jest niepoprawne. Nieciagłosc moze po-wstac przez czesc zjawisk opisanych w 3.7.2. Znacznie czesciej jednak jest onawynikiem błednych dopasowan, które za pomoca takiego prostego filtru moznaskutecznie odrzucic. Metode oznaczamy symbolem FCONT.

3.8.4.2 Filtracja przez analize składniowa

Druga metoda filtracji wymaga najwiecej wiedzy lingwistycznej z przedstawio-nych filtrów i jest oparta na głebokiej składniowej analizie uzyskanych odpowied-ników. Podobne metody zostały juz przedstawione np. w pracy Koehn (2003),gdzie autor wykorzystywał parser składniowy do wczesniejszej identyfikacji moz-liwych odpowiedników i ograniczył kandydatów do maksymalnych fraz rzeczow-nikowych oraz przyimkowych. Pisalismy juz, ze nie mozemy przejac tej metodyze wzgledu na kryterium maksymalnosci, które nie zachodzi dla naszych odpo-wiedników, poniewaz moga one same byc czesciami innych fraz rzeczowniko-wych. Niemniej jednak intuicja podpowiada, ze dobry odpowiednik niemieckiegozłozenia rzeczownikowego tez powinien byc rzeczownikiem lub fraza rzeczow-nikowa. Stad wykonujemy analize składniowa dopiero po procesie ekstrakcji.Powstaje w ten sposób filtr, który odrzuca odpowiednik niemieckiego złozeniarzeczownikowego pochodzacego z procesu ekstrakcji, gdy nie jest on fraza rze-czownikowa. Analiza odbywa sie za pomoca automatycznego analizatora skła-dniowego zintegrowanego z aplikacja tłumaczaca POLENG (Jassem 2006, Gra-


wniosekR

oPR

przeprowadzenieC

postępowaniaR

przeglądowegoP

FR

FPR

FR

FC

FR

FP

(a) Zaakceptowana fraza rzeczownikowa

zawartychP

wePR

wnioskuR

FP

FPR

FR

(b) Odrzucona fraza przymiotnikowa

Rysunek 3.11: Dwa rózne odpowiedniki złozenia Überprüfungsantrag

linski 2006), której zasoby wykorzystalismy juz wielokrotnie. Ów analizatorskładniowy lub parser produkuje drzewa głebokiej analizy składniowej, któregowierzchołki i krawedzie oprócz informacji strukturalnych zawieraja wiele dodat-kowych danych o analizowanej frazie, np. o morfologii oraz o semantyce wyrazówskładowych.

Jako frazy rzeczownikowe zaakceptowalismy wszystkie odpowiedniki pocho-dzace z ekstrakcji, które spełniły jedno z nastepujacych kryteriów:

• Drzewo analizy pokrywa cały odpowiednik, a korzeniem drzewa jest wezeło kategorii FR, czyli fraza rzeczownika.

• Analiza składa sie z kilku sasiadujacych drzew, które razem pokrywaja całyodpowiednik. Korzeniem pierwszego drzewa jest wezeł o kategorii FR, ko-rzenie pozostałych drzew maja kategorie FR lub FPR (dla fraz przyimko-wych).

Drugie kryterium jest konieczne, poniewaz analizator składniowy POLENG

z załozenia nie dołacza fraz przyimkowych do poprzedzajacych ich fraz rzeczow-nikowych, jezeli w słowniku nie jest to wyraznie dozwolone przez rekcje rze-czownika bedacego osrodkiem tej grupy nominalnej. Uproszczone drzewa skła-dniowe przedstawiono na rysunku 3.11 dla wniosek o przeprowadzenie poste-


Polski odpowiednik Pełna anotatcja Uproszczona anotacja

akt przystapienia R!: _-_¡[2] C-ODS: dop-lp¡[1] N! N-gentraktat akcesyjny R!: _-_¡[2] P: _-_¡[1] N! Atraktat o przystapieniu R!: _-_¡[2] o C-ODS: miejsc-lp¡[1] N! prep N

Tablica 3.9: Anotacja polskich odpowiedników wyrazu Beitritts|vertragpowania przegladowego oraz zawartych we wniosku, wybranych polskich odpo-wiedników wyrazu złozonego Überprüfungsantrag. Pierwsze drzewo odpowiadapodanym kryteriom, wiec odpowiednik został zaakceptowany. Drugi odpowied-nik został odrzucony. Filtracje składniowa oznaczymy symbolem FSYN.

Jako produkt uboczny tak okreslonego procesu filtracji powstaje gigantycznyzasób danych składniowych, poniewaz analizujemy odpowiedniki wszystkich to-kenów, w sumie 2.163.620 jednostek. Informacje te przechowujemy w dwóch po-staciach spłaszczonych z kazdym odpowiednikiem. Tablica 3.9 przedstawia pełnaoraz uproszczona anotacje niektórych odpowiedników wyrazu Beitrittsvertrag.Oba rodzaje anotacji zostana dokładniej opisane w rozdziale 6.2.

3.8.4.3 Filtracja według wyrazów autosemantycznych

Trzeci sposób filtracji opiera sie raczej na własciwosciach morfologicznych od-powiedników niz na składniowych. Wykorzystuje on jednak wyniki analizy skła-dniowej, zeby nie powielac pracy. Akceptuje sie wszystkie odpowiedniki, którespełniaja nastepujace kryterium:

• Liczba wyrazów autosemantycznych w odpowiedniku jest równa lub wiek-sza liczbie segmentów złozenia w najlepszej segmentacji.

W sprawie pojecia “najlepszej segmentacji” odsyłamy do rozdziału 4 oraz dofunkcji oceniajacych. Jako wyrazy autosemantyczne wyrózniamy rzeczowniki,czasowniki, przymiotniki oraz przysłówki. Identyfikacja tych wyrazów odbywasie za pomoca oznaczen otrzymanych w trakcie analizy składniowej opisanej po-wyzej. Pełna głeboka analiza nie jest jednak wymagana, moglibysmy korzystacz mechanizmów lematyzujacych opisanych wczesniej. Symbol tej metody filtra-cji to FMORF.

3.8.4.4 Wyniki po filtracji

Filtry stosujemy do odpowiednio najlepszych wyników z poprzednich podroz-działów tylko dla najwiekszego korpusu. Dodatkowo do jakosci ekstrakcji EAi pełnosci wprowadzamy miare F, czyli ich srednia harmoniczna. Pomoze ona


Metoda filtracji EA Pełnosc F

bez filtracji 71,9 100,0 84,7FCONT 81,7 88,4 84,9FSYN 84,3 74,5 79,1FMORF 79,8 58,4 67,4FSYN+FCONT 88,4 70,5 78,4FSYN+FMORF 86,6 43,2 57,6FCONT+FMORF 92,3 47,0 62,3wszystkie filtry 92,6 40,8 56,6


Metoda filtracji EA Pełnosc F

bez filtracji 58,7 100,0 74,0FCONT 72,7 78,7 75,6FSYN 71,3 73,8 72,5FMORF 68,9 49,2 57,4FSYN+FCONT 80,5 64,1 71,4FSYN+FMORF 76,4 40,2 52,7FCONT+FMORF 87,1 38,0 52,9wszystkie filtry 89,3 33,7 48,9


Tablica 3.10:Wyniki po zastosowaniu filtrów i ich kombinacji

ocenic, czy dodatni wpływ na jakosc ekstrakcji nie jest obciazony zbyt duza utratadanych. Miara F jako miara harmoniczna gorzej ocenia wartosci, miedzy którymizachodzi duza róznica. Otrzymuje sie wtedy wartosci mniejszy niz np. dla sredniejarytmetycznej.

Wyniki filtracji zestawiono w tablicy 3.10. Dla niefiltrowanych wynikówmamy miare F na poziomie 84,7% i 74,0% odpowiednio. Celem filtracji jest pod-wyzszenie jakosci EA nie tracac przy tym zbyt wiele informacji. Dobra wska-zówka przy wyborze metody filtracji jest utrzymanie sie miary F na poziomiepodobnym do wyjsciowego. Wtedy mozna załozyc, ze wzrost jakosci i utrata da-nych sa zrównowazone.

W przypadku obu zestawów testowych filtry FCONT i FSYN osiagaja podob-nie dobry wyniki, powodujac wzrost jakosci od 9,8% do 14,0% przy utracie od11,6% do 27,2% danych. Miara F zmienia sa dla obu filtrów tylko nieznacznie.Filtr FMORF osiaga co prawda podobny wzrost jakosci, tracimy jednak o wielewiecej danych, stad mocny spadek miary F w porównaniu z pozostałymi filtrami.Warto równiez sprawdzic kombinacje filtrów. Ze wzgledu na ich rózna naturemozna załozyc, ze rózne filtry beda odrzucały rózne odpowiedniki. Ich kombina-cje powinny prowadzic do dalszego wzrostu jakosci. Najmniej kosztowna okazujesie kombinacja FSYN+FCONT. Dla pierwszego zestawu osiaga jakosc blisko 90%przy utracie 30% danych, dla drugiego zestawu tracimy 35,9% danych w zamianza jakosc ekstrakcji na poziomie 80,5%. W przypadku pierwszego zestawu nieopłaca sie wiec korzystac z innych kombinacji, poniewaz stosunkowo niewielkidodatkowy wzrost jakosci o ok. 4% wiaze sie z utrata kolejnych 22% do 30%danych.

Zeby osiagnac porównywalnie dobra jakosc dla drugiego zestawu testowegotrzeba sie pogodzic z wieksza utrata danych. Okazuje sie, ze kombinacja filtrówpłytkich FCONT+FMORF daje tutaj najlepsze wyniki. Co prawda zastosowaniewszystkich filtrów podwyzsza lekko jakosc, jednak miara F jest znacznie nizsza




Rysunek 3.12: Porównanie wyników po zastosowaniu filtrów i ich kombinacjiw postaci graficznej

Dla pierwszego zestawu testowego mozemy wiec powiedziec, ze dla 70,5%danych otrzymamy odpowiedniki, które sa poprawne w 88,4%. Pozostałe odpo-wiedniki moga zawierac błedy, jednak ze wzgledu na mały współczynnik AER,który osiagnelismy juz przed filtracja, mozemy załozyc, ze błedne odpowiednikinie sa zupełnie bezuzyteczne. Błedy beda najprawdopodobniej spowodowane bra-kiem niektórych segmentów lub ich nadmiernoscia. Przypadki, w których wste-puja zupełnie niepoprawne odpowiedniki, beda raczej rzadkie. Dla drugiego ze-stawu testowego mozemy osiagnac jakosc w okolicach 87,1% tylko dla 38,0%zebranych odpowiedników.

Pojawia sie pytanie, w jaki sposób dane z zestawów testowych mozemy prze-skalowac po filtracji na cały korpus i wszystkie zebrane odpowiedniki. Pamie-tamy, ze pierwszy zestaw testowy składa sie z przypadkowo wybranych tokenów,zatem jest wiarygodna próba dla tokenów z całego korpusu. W korpusie znalez-


fraza Cp f qtransportu morskiego 142Usługi transportu morskiego 37Transport morski 23transporcie morskim 21transport morski 17transportem morskim 16zeglugi morskiej 14droga morska 10zegludze morskiej 4ruchu morskim 3sektorze morskim 3usługi transportu morskiego 3usług transportu morskiego 2sektor morski 2Morskie usługi transportowe 2

fraza Cp f qzegluga morska 2przewozów morskich 2Zegluga morska 1zegluga morska 1dziedzinie morskiej 1ruchu morskiego 1Zeglugi Morskiej 1sektora morskiego 1sektorze transportu morskiego 1sektorze zeglugi 1ruch morski 1przewozu w zegludze 1przewozie morskim 1transportu liniowego 1morskiej zegludze handlowej 1

Tablica 3.11: Odpowiedniki See|verkehr po filtracji FSYN+FCONT+FMORF

lismy 2.163.620 tokenów. Z powyzszych wyników mozemy oszacowac, ze dlaok. 1.525.300 tokenów bedziemy w stanie osiagnac wyniki na poziomie jakosci88,4%. Taka liczba tokenów odpowiada po oszacowaniu mniej wiecej 121.000typom w naszym korpusie. Na podstawie pierwszego zestawu testowego mozemywiec załozyc, ze dla ok. 121.000 typów znajdziemy co najmniej jeden token, którybedzie poprawny z prawdopodobienstwem 88,4%. Istotnie po filtracji pozostaje1.556.928 tokenów oraz 114.941 odpowiadajacych im typów. Skoro za pomocazestawu testowego została dobrze przyblizona pełnosc, mozemy załozyc ze ja-kosc ekstrakcji równiez bedzie sie znajdowała na oszacowanym poziomie.

Dane z drugiego zestawu mozemy interpretowac bardziej bezposrednio. Naj-pierw zostały wybrane typy, pózniej tokeny. Jesli przyjmiemy zatem jakosc 87,1%dla pełnosci na poziomie 38,0%, to dla 38% typów wyrazów złozonych (ok.55.000 typów) pozostałych po filtracji, mozemy załozyc, ze odpowiednik dowol-nego tokenu bedzie poprawny z prawdopodobienstwem 87,1%. Sa to oczywisciejedynie przyblizenia. Powstaje w ten sposób pewien przedział, od ok. 55.000 ty-pów, dla których uda sie nam uzyskac wszystkie odpowiedniki z dobra jakoscia,do ok. 121.000 typów, dla których z wysokim prawdopodobienstwem znajdziemyco najmniej jeden odpowiednik.


3.8.5 Sprowadzanie wyników do poziomu typów

W poprzednich podrozdziałach skupialismy sie jedynie na odpowiednikach izolo-wanych tokenów, przy czym tak naprawde jestesmy bardziej zainteresowani od-powiednikami pogrupowanymi według typów. Pozwoli nam to ocenic odpowied-niki za pomoca czestosci współwystepowania z danym rzeczownikiem złozonym,podobnie jak czynili to Daille et al. (1994) w swojej metodzie czestosciowej.

W przypadku jezyka polskiego natrafiamy ponownie na problem duzej róz-norodnosci form fleksyjnych. Jako przykład wybierzemy jedno z czestszych zło-zen rzeczownikowych Seeverkehr, które jest reprezentowane w naszym korpusieprzez 783 tokenów. Dla 58 tokenów nie znalezlismy zadnych odpowiedników16,pozostałe odpowiedniki zostały pogrupowane według ich postaci ortograficzneji zliczone. Przed filtracja otrzymalismy w ten sposób 138 róznych odpowiedni-ków, z których spora czesc sie powtarzała dla róznych tokenów. Nastepnie zasto-sowalismy filtracje FSYN+FCONT+FMORF, czyli najbardziej restrykcyjna. Filtra-cja odrzuciła kolejne 409 tokenów oraz ich odpowiedniki. Pozostało 316 tokenówz czesciowo powtarzajacymi sie odpowiednikami. Po pogrupowaniu według po-wtórzen otrzymano 30 róznych odpowiedników wraz z ich czestosciami, któreprzedstawiono w tablicy 3.11.

Widzimy juz, ze przedstawienie odpowiedników w postaci listy frekwencyj-nej moze działac w tym momencie jako dodatkowy filtr czestosciowy. Wiadomo,ze nie moglismy stosowac filtru czestosciowego do tokenów, poniewaz kazdy to-ken z definicji wystepuje w korpusie tylko raz. W przypadku typów natomiastmozemy np. odrzucic wszystkie odpowiedniki, które wystepuja rzadziej niz 10razy. Jest to jednak metoda, która zawodzi przy rzadkich wyrazach złozonych,dla których wystepuje mało lub tylko jeden token w korpusie. Oprócz rzadkoscisamego wyrazu złozonego kolejnym problem jest rzadkosc jego odpowiedników.Widzimy w tablicy 3.11, ze wsród zebranych odpowiedników 13 wystepuje tylkoraz w korpusie, np. Zegluga morska, zegluga morska i Zeglugi Morskiej. Z drugiejstrony odpowiedniki zeglugi morskiej wystepuja az 14 razy. Mamy do czynieniaz wariantami tego samego odpowiednika, rózniace sie miedzy soba wykładnikamifleksji lub wielkoscia liter.

Warto zatem sprowadzic warianty tego samego odpowiednika do ich postaciznormalizowanej. Jako postac znormalizowana frazy okreslamy forme frazyz osrodkiem sprowadzonym do mianownika w taki sposób, aby rzady zgodno-sci miedzy osrodkiem a jego atrybutami zostały zachowane w sposób poprawny.Dodatkowo normalizuje sie wielkosc liter kazdego wyrazu składowego, tzn. przyj-muje sie taka wielkosc litery, jaka została podana w słowniku aplikacji. Norma-lizacja ma sie wiec do fraz, tak jak lematyzacja do pojedynczych wyrazów. W

16Tzn. segmenty złozenia nie było połaczone z zadnymi polskimi wyrazami w wygenerowanymdopasowaniu.


fraza Cp f qtransport morski 219usługa transportu morskiego 42zegluga morska 23droga morska 10sektor morski 6ruch morski 5przewóz morski 3morska usługa transportowa 2sektor transportu morskiego 1morska zegluga handlowa 1dziedzina morska 1sektor zeglugi 1przewóz w zegludze 1transport liniowy 1

Tablica 3.12: Odpowiedniki See|verkehr po normalizacji

przypadku, gdy fraza składa sie tylko z jednego wyrazu, normalizacja i lematyza-cja pokrywaja sie. Technicznie odbywa sie to na podstawie wyzej przedstawionejanotacji składniowej. Kazdy odpowiednik, który został sklasyfikowany jako frazarzeczownikowa, moze zostac znormalizowany.17 Wystarczy podmienic osrodekcałej frazy na odpowiednia forme i zadbac o to, aby wszystkie frazy przymiot-nikowe, które w drzewie składniowym sa podczepione na tym samym poziomieco osrodek frazy, zostały odpowiednio dobrane. Oprócz fraz przymiotnikowychwarto jeszcze sprawdzic frazy rzeczownikowe, które równiez znajduja sie na tejsamej głebokosci drzewa, jesli maja ten sam przypadek co osrodek frazy przednormalizacja. Wtedy prawdopodobnie mamy do czynienia z apozycja. Podfrazyrzeczownikowe w dopełniaczu zawsze traktujemy jako atrybuty dopełniaczowe,niezaleznie od przypadku całej frazy. Inne rodzaje podfraz pozostawiamy bezzmian, nie liczac dostosowania wielkosci liter.

Wynik normalizacji odpowiedników dla wyrazu Seeverkehr przedstawia ta-blica 3.12. Sprowadzono 30 odpowiedników nieznormalizowanych do 14 znor-malizowanych, dla kazdego odpowiednika wystepuje tylko jeden wariant. Jak wi-dac, czesto zaistnieje sytuacja, w której odpowiednik znormalizowany nie pojawisie w takiej postaci w korpusie, np. sektor zeglugi wystepował tylko jako sektorzezeglugi. Zalety normalizacji sa jednak znaczne, liczba odpowiedników wystepu-jacych tylko raz z danym wyrazem złozonym zmniejszyła sie z 13 do 6.

17Stad przeprowadzenie filtracji metoda FSYN jest krokiem koniecznym.


Metoda filtracji Liczba złozen Liczba tokenów P. nieznorm. P. znorm.

bez filtracji 139.696 96,9% 2.049.130 94,7% 591.143 –FSYN 114.941 79,7% 1.556.928 72,0% 394.639 291.332FSYN+FCONT 103.633 71,9% 1.450.511 67,0% 334.762 238.909FSYN+FMORF 94.286 65,4% 988.976 45,7% 282.334 208.006wszystkie filtry 81.691 56,6% 889.047 41,1% 226.413 158.928

Tablica 3.13: Liczba złozen i par odpowiedników po filtracji i normalizacji

W tablicy 3.13 zestawiono rzeczywiste wyniki po filtracji i normalizacji. Oka-zuje sie, ze wyniki wydaja sie byc nieco bardziej optymistyczne niz oszacowali-smy na podstawie zestawów testowych. O ile faktycznie przy pełniej filtracji scho-dzimy do 41,1% danych na poziomie tokenów, to nadal pozostaje nam ok. 56,6%typów, czyli ok. 81.600 róznych wyrazów złozonych. W filtracji zawsze bierzeudział filtr FSYN, poniewaz tylko frazy rzeczownikowe moga zostac znormali-zowane. Pierwszy raz rozpatrujemy liczby dotyczace par odpowiedników uogól-nionych do typów. Normalizacja redukuje rzadkosc danych o około jedna trze-cia. Liczba par tokenów nie zmniejsza sie przez normalizacje, wystepuje jedyniezmniejszony rozsiew na podgrupy, tak jak to miało miejsce w przypadku odpo-wiedników wyrazu Seeverkehr. Przy pełnej filtracji uzyskujemy ok. 159.000 róz-nych par odpowiedników. Zgodnie z oszacowaniami jakosci na podstawie zesta-wów testowych ok. 90% tych par powinno składac sie poprawnych i kompletnychpar odpowiedników.

3.9 Podsumowanie wyników

W niemieckiej czesci korpusu zidentyfikowano ponad 140.000 róznych rzeczow-ników złozonych, którym odpowiada ponad dwa miliony tokenów. Po zastosowa-niu róznych metod redukcji słownictwa oraz rekombinacji skierowanych dopaso-wan stwierdzono, ze najlepsze wyniki otrzymuje sie przy nastepujacej konfigura-cji: nalezy zlematyzowac obie czesci korpusu, podzielic niemieckie wyrazy zło-zone oraz zastosowac poprawiona metode symetryzacji dopasowan. Wtedy naj-lepsze otrzymane wyniki dla zestawów testowych leza w przedziale od 58,7% do71,9% poprawnych odpowiedników dla wszystkich tokenów. W przypadku nieza-stosowania zaproponowanych metod jakosc ekstrakcji przyjmuje wartosci 24,7%oraz 49,1% dla odpowiednich zestawów testowych. Do skoku jakosci od 22,8%do 34,0% przyczyniły sie szczególnie zaproponowane przez nas zabiegi lematy-zacji oraz podziału wyrazów złozonych. Udział opisanych wczesniej w literaturzemetod symetryzacji w poprawie wynosi jedynie ok. 1,8% do 8,2%.

3.9. Podsumowanie wyników 101

W celu uzyskania lepszego materiału dla naszych badan zaproponowalismytrzy rózne metody filtracji wyników oraz ich kombinacje. W ten sposób na podsta-wie zestawów testowych oszacowalismy, ze potrafimy podniesc jakosc ekstrakcjido poziomu 88,4%–92,6% tracac przy tym jednak w zaleznosci od wybranego ze-stawu testowego od 30% do 60% danych. Okazało sie jednak, ze po zastosowaniufiltrów oszacowania na podstawie drugiego zestawu sa zbyt pesymistyczne, co jestspowodowane sposobem wyboru tokenów do drugiego zestawu. Poza tym reduk-cja pełnosci jest bardziej drastyczna dla tokenów i ma mniejszy wpływ na liczberóznych typów, np. przy pełnosci 45% dla tokenów zachowalismy 65% typów.

W ten sposób po filtracji pozostaje nam ok. 900.000 do 1.000.000 tokenówi tym samym par odpowiedników na poziomie tokenów. Po pogrupowaniu parwzgledem niemieckich wyrazów pozostaje ok. 230.000 do 280.000 róznych par,w których bierze udział ok. 81.000 do 94.000 róznych niemieckich złozen. Przed-stawilismy w skrócie metode normalizacji polskich fraz oparta na analizie skła-dniowej tych fraz. Normalizacja pozwala na zmniejszenie rozrzutu odpowiedni-ków ze wzgledu na rózne formy morfologiczne ich składników. Przy niezmie-nionej liczbie róznych niemieckich złozen zmniejszyła sie liczba róznych par ponormalizacji do 159.000 lub 208.000 par w zaleznosci od metody filtracji.

Rozdział4Poprawione metody podziałuniemieckich wyrazów złozonych

W trakcie pracy przy automatycznej ekstrakcji niemieckich wyrazów złozonychi ich polskich odpowiedników opisanej w poprzednim rozdziale zauwazylismy,ze redukcja słownictwa za pomoca podziału złozen ze wszystkich badanych me-tod ulepszajacych wyniki ma najwiekszy pozytywny wpływ na poprawnosc eks-trakcji. Niezaleznie od rozmiaru korpusu przy zastosowaniu podstawowej me-tody podziału została osiagnieta poprawa na poziomie nie mniejszym niz 22%dla drugiego zestawu testowego w porównaniu z podejsciem bez podziału oraznie mniejszym niz 30% gdy dodatkowo zrezygnowano z lematyzacji. Wyniki tesa na tyle frapujace, ze warto przyjrzec sie im nieco blizej. Pojawia sie pytanie,czy mozna osiagnac jeszcze lepsze wyniki, gdy zostana wykorzystane bardziejzaawansowane metody podziału złozen. W tym rozdziale przedstawimy kilka nie-nadzorowanych1 metod podziału niemieckich rzeczowników złozonych opartychbezposrednio na danych empirycznych pochodzacych z badanego korpusu rów-noległego oraz z internetu.

Nastepnie wykorzystujac hipoteze “one sense per corpus” (Fung 1998) dlaskładników złozen, zostanie przedstawiony probabilistyczny model złozen, któryzostanie zbudowany na podstawie danych pochodzacych z metod bezposrednich.Zostanie wprowadzony drugi model probabilistyczny, który dodatkowo pozwalana uwzglednienie wyjatków od wspomnianej hipotezy. Pokazemy, ze te modeleprobabilistyczne osiagaja lepsze wyniki niz metody, które korzystaja bezposred-

1O metodach nienadzorowanych (unsupervised) w przeciwienstwo do metod nadzorowanych(supervised) mówi sie w lingwistyce komputerowej, gdy nie sa wykorzystywane przykładowedane opracowane przez ludzkiego eksperta. W przypadku nadzorowanego zadania polegajacegona podziału wyrazów złozonych, takie dane miałyby postac duzego zestawu recznie podzielonychi opisanych złozen, które zostałyby wykorzystane do trenowania systemu.

103

104 Rozdział 4. Poprawione metody podziału niemieckich wyrazów złozonych

nio z danych empirycznych, oraz ze zblizaja sie one pod wzgledem jakosci analizdo metod nadzorowanych.

Nasze podejscie do ekstrakcji bilingwalnych par frazowych2 opiera sie na za-stosowaniu modeli dopasowania wyrazów zaimplementowanych w GIZA++ (Ochi Ney 2003). Polskie wyrazy, które zostały dopasowane do niemieckiego rzeczow-nika złozonego, zostana uznane za odpowiedniki tego rzeczownika. Zbadany zo-stanie wpływ przedstawionych metod podziału na jakosc dopasowania odpowied-ników oraz na jakosc ekstrakcji. W tym celu został recznie stworzony zestaw te-stowy opisany w podrozdziale 3.7.

4.1 Pojecie segmentacji i dekompozycji raz jeszcze

Przypomnijmy w tym miejscu raz jeszcze formalne pojecia zwiazane z analizazłozen, które zostały juz przytoczone w rozdziale 3.5.1 w ramach zadania po-legajacym na identyfikacji złozen. Tutaj identyfikacja jest jedynie podrzednymaspektem, a skupiamy sie szczególnie na pojeciu segmentu, segmentacji, leksemui dekompozycji.

Niemiecki wyraz złozony c to łancuch znakowy złozony ze znaków alfanume-rycznych oraz opcjonalnego łacznika, nie zawierajacy spacji, który mozna podzie-lic na sekwencje sn1 � s1s2 . . .sn złozonych z n segmentów pochodzacych z pew-nego zbioru segmentów S.3 Zazwyczaj jako operator konkatenacji pojawia sie� (pojedyncza kropka), wynik operacji konkatenacji operatora juz nie zawiera.Segmenty musza pokrywac całosc łancucha znakowego, przy czym nie moga nasiebie zachodzic. Segmenty s1 do sn�1 nazywamy segmentami okreslajacymi,ostatni segment sn jest wyrózniony i nazywamy go segmentem okreslanym. Pa-mietamy, ze segmenty nie sa jednostkami lingwistycznymi, tylko maja charak-ter techniczny, traktujemy je jako łancuchy znakowe, które czesto nie pokrywajasie z zadna jednostka lingwistyczna, np. w przypadku niepoprawnego rozkładuna segmenty lub w przypadku niepoprawnie wygenerowanych segmentów. Se-kwencje segmentów, równiez taka wynikajaca z niepoprawnej analizy, nazywamysegmentacja. Zbiór wszystkich mozliwych segmentacji wyrazu złozonego c jestoznaczony symbolem Segpcq.

Dla kazdego segmentu s istnieje co najmniej jeden odpowiadajacy mu lekseml z pewnego zbioru leksemów niemieckich L. Zwiazek ten mozna sformalizo-wac korzystajac z dwóch funkcji lexM, lexH : SÑ℘pLq, które odwzorowuja seg-ment na zbiór leksemów, np. lexMpsteuerq � tSteuer_N,Steuer_N2,steuern_Vu.Obie funkcje sa okreslone dla wszystkich łancuchów znakowych z S, ale funk-cja lexM zwraca zbiór niepusty tylko dla segmentów okreslajacych, funkcja lexH

2Podobna metode stosuja np. Dagan i Church (1998).3Np. zbiór wszystkich łancuchów znakowych niezawierajacych białych znaków.

4.2. Metody podziału rzeczowników złozonych 105

tylko dla okreslanych. Dobór funkcji lexM oraz lexH jest kluczowa dla niniej-szych rozwazan, poniewaz ustalaja one wspólnie leksykon segmentów. Dopieroza pomoca tych funkcji przechodzimy ze sfery łancuchów znakowych do jed-nostek lingwistycznych. Sekwencje ln1 � l1l2 . . . ln złozona z n leksemów, gdziekazdy leksem li jest odpowiednikiem segmentu si w segmentacji sn1, czyli za-chodzi �i�1,...,n�1li P lexMpsiq^ ln P lexHpsnq, nazywamy dekompozycja. Podob-nie jak w przypadku segmentów wyrózniamy leksemy okreslajace oraz leksemyokreslane. Ponadto, Decpsn1q � lexMps1q � . . . � lexMpsn�1q � lexHpsnq oznacza zbiórwszystkich dekompozycji dla segmentacji sn1. Zbiór wszystkich dekompozycji dlawyrazu złozonego c jest zdefiniowany jako Decpcq ��sPSegpcqDecpsq.4.2 Metody podziału rzeczowników złozonych

Po powyzszym wprowadzeniu aspektów formalnych nalezy zajac sie aspektamiimplementacji. Zilustrujemy ogólne działanie algorytmu dzielacego i analizuja-cego niemieckie wyrazy złozone oraz dwie rózne metody tworzenia segmentów,jedna na podstawie korpusu, druga na podstawie słownika. Formalnie jest to rów-nowazne z okresleniem funkcji lexM i lexH. Dodatkowo zostanie wprowadzonakoncepcja funkcji oceniajacej, która bedzie słuzyła jako pierwsza heurystyka uła-twiajaca wybór pewnej najlepszej segmentacji i dekompozycji. Przy identyfikacjizłozen wybór najlepszej segmentacji lub dekompozycji był nieistotny, poniewazwystarczał nam sam fakt, ze istnieje jakakolwiek dekompozycja z rzeczowniko-wym leksemem okreslanym. W przypadku analizy złozen jestesmy zaintereso-wani ta jedyna poprawna analiza, o ile taka istnieje.

4.2.1 Ogólny algorytm

W tym podrozdziale okreslimy idealizowana wersje algorytmu dzielacego wy-razy złozone w postaci łancucha znakowego na segmentacje oraz dekompozycje.Pseudokod programu został przedstawiony na rysunku 4.1. Najwazniejsza cze-scia programu jest funkcja RECURSIVESPLIT, która wykorzystuje, jak wskazujenazwa, technike nawracania rekurencyjnego lub backtracking (Russell i No-rvig 2003). Jest to algorytm polegajacy na metodzie prób i błedów. Podaza takdługo pierwsza lepsza sciezka az znajdzie rozwiazanie lub trafi na slepa uliczke.W przypadku slepej uliczki lub, gdy poszukujemy wiecej mozliwych rozwiazan,wraca do punktu, gdzie podjał ostatnia decyzje i wybiera nastepna sciezke itd.W najgorszym przypadku złozonosc czasowa algorytmu jest wykładnicza, jed-nak w naszym przypadku przestrzen wyszukiwania jest na tyle mała, ograniczonadługoscia złozenia oraz postacia segmentów w stosowanym leksykonie, iz nie masensu korzystac z bardziej złozonego algorytmu w celu zwiekszenia szybkosci.


function ANALYSECOMPOUND(string, LEXM, LEXH, SCORINGFUNCTION)inputs:string, the input stringLEXM, maps modifier segments to a set of lexemesLEXH, maps head segments to a set of lexemesSCORINGFUNCTION, calculates scores for decompositions, keeps only best results

local variables:results, a list of segmentations/decompositionsbestResults, a list of scored segmentations/decompositions

RECURSIVESPLIT(string, [], results, 2, LEXM, LEXH)bestResults�Ý SCORINGFUNCTION(results)return bestResults

function RECURSIVESPLIT (string, segmentation, results, min, LEXM, LEXH)inputs:string, the input stringsegmentation, a list of pairs (segment, set of lexemes)results, a list of segmentations/decompositionsmin, minimal length of a segmentLEXM, maps modifier segments to a set of lexemesLEXH, maps head segments to a set of lexemes

local variables:position, a position in stringsegment, a prefix of stringrest, the remaining part of stringlexemes, set of lexemes assigned to a segment

if LENGTH(string)� 0 thenif LENGTH(segmentation)¡ 0 then

add segmentation to resultselsefor each position from min-1 to LENGTH(string)-1 dosegment�Ý SUBSTRING(string, 0, position)if segment � string ^ LEXM(segment)�H thenlexemes�Ý LEXM(segment)rest�Ý SUBSTRING(string, position+1, LENGTH(string)-1)add (segment, lexemes) to segmentationRECURSIVESPLIT(rest, segmentation, results, min, LEXM, LEXH)remove (segment, lexemes) from segmentation

else if segment � string ^ LEXH(segment)�H thenlexemes�Ý LEXH(segment)rest�Ý SUBSTRING(string, position+1, LENGTH(string)-1)add (segment, lexemes) to segmentationRECURSIVESPLIT(rest, segmentation, results, min, LEXM, LEXH)remove (segment, lexemes) from segmentation

Rysunek 4.1: Pseudokod ogólnego algorytmu dzielacego wyrazy złozone


Oszczednosci byłyby niewielkie, a nakład programistyczny niewspółmiernie duzyw porównaniu z zyskiem.

Wyniki otrzymane przez algorytm dla danego złozenia zaleza od postaci funk-cji LEXM, LEXH oraz SCORINGFUNCTION. Funkcje LEXM i LEXH to im-plementacje wczesniej opisanych funkcji matematycznych lexM oraz lexH. Obiefunkcje tworza wspólnie leksykon segmentów, od którego zalezy w znacznymstopniu jakosc analizy oraz liczba wieloznacznosci. Sposoby tworzenia segmen-tów zostana opisane w pózniejszych podrozdziałach.

Funkcja SCORINGFUNCTION jest implementacja funkcji oceniajacej, którarówniez zostanie opisana w nastepnych podrozdziałach. Za jej pomoca ocenia siejakosc znalezionych wyników na podstawie róznych kryteriów. Działa ona jakfiltr i przepuszcza tylko najlepsze dekompozycje i segmentacje. W chwili, gdy niejest okreslony sposób oceny dekompozycji, a tylko segmentacji (np. w przypadkumetody CORPUS i LEX w nastepnym podrozdziale), to wynikiem sa wszystkiedekompozycje odpowiadajace najlepszej segmentacji. Funkcja SCORINGFUNC-TION jest skrótem, który pózniej zastapimy np. heurystycznymi metodami ujed-noznacznia na podstawie słowników, internetu lub wzorem matematycznym takimjak równanie (4.8).

Działanie algorytmu najłatwiej przedstawic na przykładzie. Na rysunku 4.2przedstawiono drzewo wyszukiwania algorytmu dla złozenia Druckerzeugnisse.Kazda krawedz drzewa jest opisana znalezionym segmentem, w wezłach zostaływyliczony leksemy dla krawedzi wchodzacej. Kazda sciezka w tym drzewie, dlaktórej konkatenacja etykiet pokrywa sie z wyrazem złozonym na wejsciu algo-rytmu jest jednym z wyników analizy. Etykiety krawedzi tworza segmentacje,etykiety wezłów z kolei dekompozycje. Sciezki, dla których etykiety krawedzi niesa równe złozeniu na wejsciu zostana odrzucone jako złe wyniki. Etykiety krawe-dzi musza oczywiscie pochodzic z ustalonego zbioru dozwolonych segmentów.W algorytmie to wszystkie segmenty, dla których LEXM oraz LEXH zwracajaniepusty zbiór leksemów.

Algorytm najpierw znajduje najkrótsze segmenty. Dla wyrazu Drucke-rzeugnisse pierwszym takim segmentem, dla którego funkcja LEXM niezwraca pustego zbioru, jest druck, któremu odpowiada zbiór leksemówtDruck_N,Druck_N2,Druck_N3,drucken_Vu. Pozostaje łancuch znakowy erzeu-gnisse, który podlega dalszej analizie. Nastepnym najkrótszym segmentem jest erzskojarzony ze zbiorem tErz_Nu. Pozostaje łancuch eugnisse, którego nie moznadalej rozłozyc na segmenty i który sam nie jest segmentem. Algorytm trafił wiecw slepa uliczke i musi sie cofnac. Odrzuca segment erz i odpowiadajace mu lek-semy i sprawdza nastepny dłuzszy segment erze, który równiez nie prowadzi docelu. Odrzuca segment erze i sprawdza erzeug. Pozostały łancuch nisse po ko-lejnej nieudanej próbie w koncu prowadzi do celu, uzyskujemy pierwsza (chocmało sensowna) segmentacje druck|erzeug|nisse, której odpowiada kilka dekom-


Rysunek 4.2: Drzewo wyszukiwania dla wyrazu Druckerzeugnisse


pozycji. Po dalszych nawrotach algorytm znajduje wszystkie pozostałe segmenta-cje druck|erzeugnisse, drucker|zeug|nisse oraz drucker|zeugnisse. Mozliwych de-kompozycji jest o wiele wiecej ze wzgledu na wieloznacznosc segmentów druckoraz zeug.

W tym momencie funkcja oceniajaca wybiera jedna lub wiecej najlepszychdekompozycji według okreslonych kryteriów. Na rysunku 4.2 został przedsta-wiony wariant algorytmu, który korzysta z prawdopodobienstw stosowanychw modelu z rozdziału 4.4.1. Najlepsza dekompozycja jest wynik o najwyzszymprawdopobienstwie po kombinacji prawdopodobienstw segmentów i leksemówzgodnie ze wzorem (4.8). Funkcja oceniajaca SCORINGFUNCTION jest zatemimplementacja funkcji (4.8). W tym przypadku najlepsza dekompozycja wedługSCORINGFUNCTION jest <druck{N}><erzeugnis|+se{N}>.

4.2.2 Metoda oparta na korpusie

Koehn i Knight (2003) nazywaja wyrazem złozonym kazde słowo zaczynajacesie od wielkiej litery, które mozna podzielic na dwa lub wiecej wyrazów wy-stepujacych w niemieckiej czesci korpusu równoległego. Inwentarz segmentówograniczaja do wyrazów oznaczonych jako rzeczowniki, przymiotniki, przysłówkii partykuły negacji. Wyrazy złozone równiez moga byc segmentami wiekszychwyrazów złozonych. Ostatni segment musi odpowiadac wyrazowi oznaczonemujako rzeczownik. Zbierajac czestoscCpsq kazdego segmentu sw korpusie, autorzyidentyfikuja najlepsza segmentacje s w nastepujacy sposób:

s� argmaxsn1PSegpcq ngffe n¹

k�1

Cpskq (4.1)

Opisana metoda nie podzieli wyrazu, gdy czestosc jego wystepowania jestwyzsza od sredniej geometrycznej czestosci jego segmentów. Jest to podejsciesensowne, jezeli nie wiadomo, czy dany wyraz jest wyrazem złozonym lub wyra-zem niezłozonym, który mógłby zostac niepoprawnie podzielony. Z drugiej stronywiele wyrazów złozonych, które powinny zostac podzielone, zostana niepodzie-lone. Do niniejszej metody bedziemy sie w dalszej czesci pracy odwoływac sym-bolem CORPUS.

4.2.3 Metoda oparta na słowniku

Zródłem pochodzenia segmentów drugiej metody jest niemiecko-polski słowniksystemu tłumaczenia maszynowego POLENG (Jassem 2006), który dostarcza formfleksyjnych dla ok. 90.000 niezłozonych wyrazów. Podzbiór złozony z form flek-syjnych rzeczowników został wykorzystany w całosci jako zbiór segmentów okre-


slanych. Stworzenie segmentów okreslajacych jest zadaniem bardziej wyzywaja-cym.

Zgodnie z Fuhrhop (1998) przyjmuje sie, ze najbardziej produktywne ele-menty łaczace lub interfiksy sa paradygmatyczne, tzn. ze jedna z form fleksyj-nych rzeczownika pokrywa sie z postacia tego rzeczownika wykorzystanego jakowyraz okreslajacy. Zwykle jest to forma podstawowa (najczesciej), forma mia-nownika w liczbie mnogiej lub forma dopełniacza w liczbie pojedynczej. Wszyst-kie te formy traktujemy jako mozliwe segmenty okreslajace. Inne zjawiska nagranicy segmentów to pojawienie sie interfiksu +s dołaczonego do formy podsta-wowej, usuniecie koncowego e lub kombinacje obu zjawisk. Dla czasowników,przymiotników lub przysłówków generowanie segmentów jest mniej skompliko-wane. Zwykle wystarczy dodac rdzen — w przypadku czasowników dołaczamyjeszcze interfiks +e, jesli czasownik konczy sie na spółgłoske zwarta reprezento-wana w segmentach przez jeden ze znaków b, d, g, p, t lub k. Wiecej o interfiksachpiszemy w rozdziale 8.1.

Podobnie jak w poprzedniej metodzie nalezy zebrac czestosci wszystkich seg-mentów, które zostały zaobserwowane w korpusie. Pozostałym segmentom przy-dziela sie liczebnosc 1. Przydzielenie czestosci zerowej spowodowałoby, ze sred-nia geometryczna czestosci wyniosłaby takze zero i tym samym utraciłoby sieinformacje czestosciowe zwiazane z pozostałymi segmentami, nawet gdy ich cze-stosci byłyby wysokie.

s� argmaxsm1 PSegpcq mgffe m¹

k�1

Cpskqwhere m�mintn : sn1 P Segpcq^n¡ 1u (4.2)

Funkcja oceniajaca (4.1) zostaje zastapiona przez (4.2). Podobnie jak Schiller(2005) preferujemy segmentacje z najmniejsza liczba segmentów nie mniejsza niz2. Jesli istnieje wiecej takich segmentacji, srednia geometryczna jest wykorzysty-wana w celu wyznaczenia najlepszej segmentacji. Tak okreslona metoda podziałubedzie oznaczona symbolem LEX.

Metoda LEX jest wykorzystywana do identyfikacji rzeczowników złozonychoraz do generowania nieujednoznacznionych segmentacji i dekompozycji. Danedotyczace wieloznacznych segmentacji oraz dekompozycji przedstawia tablica4.1. Dla około 36,4% zidentyfikowanych złozen metoda wykryła dokładnie jednadekompozycje, pozostałe złozenia sa wieloznaczne. Wiecej niz 10 dekompozy-cji zostało znalezionych dla około 7% złozen, mała liczba wyrazów złozonych(0,1%) ma wiecej niz 100 dekompozycji. W wiekszosci przypadków tylko jednadekompozycja jest sensowna, a duza liczba nadmiernych wieloznacznosci jestujemnym skutkiem ubocznym prostej metody generowania segmentów. W nastep-

4.3. Ujednoznacznianie dekompozycji 111

Seg. Comp.

1 889302 376163 66754 69335 3806 18567 1348 6539 211

10 133>10 421

total 143942

Dec. Comp.

1 524432 341123 160754 139965 31146 69257 15548 35989 2012

10 1469>10 8644

total 143942

Tablica 4.1: Rozkład czestosci złozen nominalnych z wielomo segmentacjamii dekompozycjami

nym rozdziale zostana opisane metody redukowania nadmiernej wieloznacznoscisegmentacji oraz dekompozycji.

4.3 Ujednoznacznianie dekompozycji

W tym podrozdziale zostana opisane bezposrednie metody empiryczne ujedno-znaczniania dekompozycji. Nazywamy je bezposrednimi, poniewaz korzystajaz danych bez wczesniejszego zastosowania mechanizmów abstrakcji. Informacjeliczbowe sa ustalane w locie i nie odbywa sie wczesniejsza akumulacja wyników.Stad wymagaja one tez bezposredniego dostepu do danych, czyli do korpusu rów-noległego i słowników bilingwalnych lub do wyszukiwarki internetowej.

4.3.1 Ujednoznacznianie na podstawie informacji ze słownikabilingwalnego

Badane wyrazy złozone pochodza z korpusu równoległego. Wykorzystanie in-formacji bilingwalnych w celu ujednoznaczniania podziałów jest w takim raziejak najbardziej wskazana. Zostało to juz zaproponowane przez Koehn i Kni-ght (2003), którzy polegaja na dwujezycznym słowniku automatycznie ekstraho-wanym z korpusu w połaczeniu ze wczesniej opisana metoda CORPUS w celuzmniejszeniu niejednoznacznosci strukturalnych.


Compound noun: Steuerreduzierung

Decompositions: <Steuer{N,N2}/steuern{V}><Reduzierung{N}>

Found word pair "Steuer_N, podatku" in sentence pair 812446

Found word pair "Steuer_N, podatku" in sentence pair 812528

Evidence for <Steuer{N}><Reduzierung{N}>: 2

Evidence for <Steuer{N2}><Reduzierung{N}>: 0

Evidence for <steuern{V}><Reduzierung{N}>: 0

Chosen segmentation: steuer|reduzierung

Chosen decomposition: <Steuer{N}><Reduzierung{N}>

Rysunek 4.3: Ujednoznacznianie za pomoca słownika bilingwalnego

Dla kazdego segmentu wyrazu złozonego wystepujacego w zdaniu zródłowymza pomoca słownika Koehn i Knight (2003) identyfikuja mozliwe tłumaczeniasegmentu w odpowiednim zdaniu docelowym. Kazde tłumaczenie moze byc wy-korzystywane jako wskazówka w procesie ujednoznaczniania dla tylko jednegosegmentu. Segmentacja z najwieksza liczba segmentów, dla których znalezionomozliwe tłumaczenia jest wybierana jako najlepsza. Korzystanie z tej metodyspowoduje, ze rózne tokeny tego samego złozenia zostana podzielone na róznesposoby w zaleznosci od wystepujacych tłumaczen w zdaniu docelowym.

W przeciwienstwie do Koehn i Knight (2003) poszukujemy najlepszej dekom-pozycji wspólnej dla wszystkich tokenów jednego złozenia. W tym celu wska-zówki tłumaczeniowe obecne we wszystkich parach zdan, w których wystepujezłozenie, sa brane pod uwage równoczesnie. Najlepsze dekompozycje to te, dlaktórych znaleziono najwieksza liczbe tłumaczen we wszystkich zdaniach. Gdy nieznaleziono tłumaczen lub gdy informacje czestosciowe nie rozstrzygaja, wtedyniejednoznacznosci zostaja zachowane. Ta metode ujednoznaczniania oznaczamyjako +DIC.

Przykład działania przedstawiono na rysunku 4.3 dla wyrazu Steuerreduzie-rung. Algorytm dzielacy znalazł dla tego wyrazu jedna segmentacje, której od-powiadaja trzy dekompozycje zapisane w zwiezłej notacji <Steuer{N,N2}/steu-ern{V}><Reduzierung{N}>. We wszystkich parach zdan korpusu równoległegow których wystepuje wyraz Steuerreduzierung znaleziono tylko tłumaczenia dlaleksemu Steuer_N (podatek). Stad tylko taka interpretacja zostaje uznana za pra-widłowa. Wynikiem jest jednoznaczna dekompozycja <Steuer{N}><Reduzier-

ung{N}>. Jak widac metoda z łatwoscia poradziła sobie z rozróznieniem leksemówhomonimicznych Steuer_N (podatek) oraz Steuer_N2 (ster, kierownica).

Istotny dla tej metody jest wybór odpowiedniego słownika bilingwalnego.Eksperymenty z róznymi słownikami, generowanymi automatycznie na podsta-


Compound noun: Steuerreduzierung

Decompositions: <Steuer{N,N2}/steuern{V}><Reduzierung{N}>

Segmentation: steuer|reduzierung

Decomposition: <Steuer{N}><Reduzierung{N}>

Using query: +Steuer +Reduzierung

Hits: 276000


Decomposition: <Steuer{N2}><Reduzierung{N}>

Using query: +Steuer +Reduzierung

Hits: 276000


Decomposition: <steuer|-n{V}><Reduzierung{N}>

Using query: +( steuert | gesteuerten ) +Reduzierung

Hits: 125000

Chosen segmentation: steuer|reduzierung

Chosen decomposition: <Steuer{N,N2}><Reduzierung{N}>

Rysunek 4.4: Czesciowo udane ujednoznacznienie metoda LEX+WWW1

wie tablic tłumaczen aplikacji GIZA++ oraz konstruowanymi recznie, wskazuja,ze słownik POLENG sprawuje sie najlepiej. Szum wystepujacy w słownikach po-zyskanych automatycznie ma ujemny wpływ, który nie zanika nawet wtedy, gdystosowane sa wartosci minimalne dla prawdopodobienstw w celu wyznaczenieprogów.

4.3.2 Ujednoznacznianie za pomoca czestosci z internetu

Zastosowanie informacji liczbowych uzyskanych za pomoca wyszukiwarek in-ternetowych do interpretacji i ustalania struktury angielskich wyrazów złozonychprzez Lapata i Keller (2004) zostało juz przedstawione przy okazji opisu metodautomatycznej klasyfikacji wyrazów złozonych. Badamy podobna metode w celuujednoznaczniania podziałów niemieckich wyrazów złozonych. Liczby znale-zionych stron dla odpowiednio skonstruowanych zapytan słuza za informacjeo współwystepowaniu segmentów złozen oraz leksemów odpowiadajacych tymsegmentom. Dekompozycja z najwieksza liczba znalezionych stron oraz przypi-sana jej segmentacja zostana zaakceptowane. Metoda polega na dwóch typachzapytan:

• Zapytania zawieraja wybrane formy leksemów nalezacych do danej dekom-pozycji. Dla rzeczowników korzystamy z formy podstawowej, dla czasow-


Compound noun: Markenregistern

Decompositions: <Marke|+n{N}/Mark|+en{N2}><Register|+n{N}>

Segmentation: marken|registern

Decomposition: <Marke|+n{N}><Register|+n{N}>

Using query: +Marke +Register

Hits: 511000


Decomposition: <Mark|+en{N}><Register|+n{N}>

Using query: +Mark +Register

Hits: 621000

Chosen segmentation: marken|registern

Chosen decomposition: <Mark|+en{N}><Register|+n{N}>

Rysunek 4.5: Nieudane ujednoznacznienie metoda LEX+WWW1

ników oraz przymiotników wybieramy formy odmienione, zeby zapobiecpomyleniu ich z homonimicznymi rzeczownikami. Taka metode ujedno-znaczniania oznaczamy przez +WWW1 .

• Zapytanie składa sie tych samych elementów co w poprzedniej metodzie.Dodatkowo dodajemy niepodzielony wyraz złozony. Ta metoda została na-zwana +WWW2 .

Oba rodzaje zapytan mozna szeregowac w przypadkach, gdy zapytania typu+WWW2 zawierajace niepodzielone złozenie zwracaja mniej niz piec trafien dlakazdej sprawdzanej dekompozycji. Wtedy nalezy powtórzyc wyszukiwanie me-toda +WWW1 usuwajac złozenie z zapytania. Wynikiem tego szeregowania jestmetoda ujednoznaczniania +WWW3 .

Wspólna wada metod opartych na wyszukiwarce internetowej jest ich nie-moznosc ujednoznaczniania leksemów homonimicznych, dla których wygenero-wano identyczne zapytania. Róznice w wielkosci pierwszej litery — w jezykuniemieckim jest to wazna wskazówka rozrózniajaca rzeczowniki od innych wyra-zów — równiez nie sa wykrywalne. Dla przykładu powtórzymy ujednoznacznie-nie złozenia Steuerreduzierung za pomoca metody +WWW1 , co zostało przedsta-wione w rysunku 4.4. Jak widac, dekompozycje <Steuer{N}><Reduzierung{N}>

oraz <Steuer{N2}><Reduzierung{N}> generuja identyczne zapytania do wyszu-kiwarki internetowej i w zwiazku z tym uzyskuja tez identyczna liczbe znale-zionych stron. Metoda jest wiec w stanie odrzucic niepoprawna dekompozycje<steuer|-n{V}><Reduzierung{N}>, ale musi zachowac pozostałe warianty. Zgod-nie z pózniej wprowadzonymi miarami skutecznosci ujednoznaczniania taki wy-


Compound noun: Markenregistern

Decompositions: <Marke|+n{N}/Mark|+en{N2}><Register|+n{N}>


Decomposition: <Marke|+n{N}><Register|+n{N}>

Using query: +Markenregistern +Marke +Register

Hits: 299


Decomposition: <Mark|+en{N}><Register|+n{N}>

Using query: +Markenregistern +Mark +Register

Hits: 64

Chosen segmentation: marken|registern

Chosen decomposition: <Marke|+n{N}><Register|+n{N}>

Rysunek 4.6: Udane ujednoznacznienie za pomoca LEX+WWW2

nik równiez poprawi ocene systemu. Metoda +WWW1 zawodzi jednak w przy-padkuMarkenregistern, jak widac na rysunku 4.5. Metoda wybiera niestety niepo-prawna dekompozycje <Mark|+en{N}><Register|+n{N}>. Dopiero wprowadzeniedodatkowego kontekstu w postaci niepodzielonego wyrazu złozonego w metodzie+WWW2 poprawia wynik. Ilustruje to rysunek 4.6. Nalezy jednak zauwazyc, zeliczba trafien spadła dramatycznie, z ponad 600.000 do zaledwie 300 lub mniej.Stad czesto jest konieczne zastosowanie metody +WWW3 , gdy dla +WWW2 za-braknie danych.

4.3.3 Kombinacje metod ujednoznaczniania

Wszystkie wprowadzone metody ujednoznaczniania zachowuja niejednoznaczno-sci wtedy, gdy nie znalazły wystarczajaco duzo informacji do wyboru jednegonajlepszego leksemu dla danego segmentu. Mozna załozyc, ze ze wzgledu na róz-norodnosc metod ujednoznaczniania metody te zawioda dla róznych wyrazówzłozonych. Na przykład wieloznacznosc w przypadku leksemów homonimicz-nych mozna rozwiazac w miare łatwo za pomoca słownika bilingwalnego, podwarunkiem, ze słownik zawiera odpowiednie dane. Brak danych natomiast niejest problemem dla metod opartych na wyszukiwarkach internetowych, ale wspo-minalismy juz, ze nie radza sobie one z homonimami. Stad podejscie połaczonepowinno poprawic ogólne wyniki. Szeregujemy metody ujednoznaczniania w na-stepujacy sposób:

• Pierwsza metoda ujednoznaczniania jest stosowana do analiz wygenerowa-nych za pomoca jednej z opisanych metod podziału.


Segment CMpsq Lexeme CMps, lqrechts 814 Recht_N 731,7

Rechte_N 58,8rechts_adv 23,5

steuer 730 Steuer_N 596,5Steuer_N2 103,0steuern_V 30,5

Segment CHpsq Lexeme CHps, lqrechts 203 Recht_N 202,0

Rechte_N 1,0

steuer 106 Steuer_N 99,5Steuer_N2 6,5

Tablica 4.2: Liczebnosci dla segmentów recht i steuer

• Zachowuje sie tylko najlepiej ocenione wyniki. Jesli nie ma juz wieloznacz-nosci, to znaleziono w tym momencie najlepsza dekompozycje.

• Jesli pozostajace wyniki sa nadal niejednoznaczne, stosuje sie druga metodeujednoznaczniania.

Zgodnie z nasza konwencja nazewnictwa oznaczamy np. metode podziałuz segmentami ze słownika, do której zastosowano najpierw metode ujedno-znaczniania a nastepnie metode oparta na wyszukiwarce internetowej przezLEX+DIC+WWW3 .

4.4 Probabilistyczne metody podziału

W tym podrozdziale zostanie opisany probabilistyczny model złozonych rzeczow-ników złozonych, który korzysta z wiedzy akumulowanej przez bezposrednie me-tody jako dane do trenowania. W pierwszym kroku zebrane złozenia sa anali-zowane metoda LEX+DIC+WWW3 i tylko najlepsze wyniki sa przechowywane.Tabela 4.2 przedstawia próbke zebranych danych. Symbol CMpsq oznacza liczbewystepowania segmentu okreslajacego s we wszystkich segmentacjach, aCMps, lqzlicza, jak czesto leksem l został przydzielony temu segmentowi. Korzystamy z li-czebnosci ułamkowych, gdy niejednoznacznosci leksykalne nie zostały w pełniwyeliminowane. Jest oczywiste, zeCMpsq �°lCMps, lq. Liczebnosci dla segmen-tów okreslanych,CHpsq oraz CHps, lq, zbieramy w sposób analogiczny.

Leksem Recht_N (prawo) został przydzielony segmentowi okreslajacemurechts w 87,7% podziałów, jednak Rechte_N (prawa reka lub osoba z prawico-wymi podgladami) zostało przydzielone w 7,2% podziałów, co jest liczba wiekszaniz mozna byłoby oczekiwac w korpusie tekstów prawniczych. Przy recznej kon-troli wyników okazało sie, ze wszystkie przyporzadkowania Rechte_N do rechts

4.4. Probabilistyczne metody podziału 117

sa niepoprawne. Podobnie dla leksemu rechts_adv (po prawej), gdzie jedynie zło-zenie Rechtslenker (pojazd z kierownica po prawej stronie) zostało poprawnie za-nalizowane. Błedy tego typu sa bezposrednia konsekwencja błednie wygenerowa-nych segmentów, jak w przypadku Rechte_N, lub prawdziwych wieloznacznosci,jak dla rechts_adv. Ostatecznie w 813 z 814 przypadków leksem Recht_N byłbypoprawnym wyborem dla segmentu rechts. Sytuacja jest porównywalna dla seg-mentu steuer, gdzie dla 719 z 730 segmentów modyfikujacych leksem Steuer_N(podatek) był poprawna analiza, a nie Steuer_N2 (ster, kierownica) czy steuern_V(sterowac, kierowac). Niemniej został wybrany tylko 596,5 razy.

4.4.1 Hipoteza “one sense per corpus”

Powyzsze przykłady wskazuja, ze hipoteze “one sense per corpus” wprowadzonaprzez Fung (1998) w kontekscie ekstrakcji bilingwalnych jednostek leksykal-nych mozna rozszerzyc na zadanie ujednoznaczniania składników niemieckichrzeczowników złozonych. Konsekwentny wybór najbardziej prawdopodobnegoleksemu dla danego segmentu jest działaniem zgodnym z ta hipoteza, szczególniegdy prawdopodobienstwa zostały ustalone za pomoca wzglednych czestosci.

Prawdopodobienstwo segmentu okreslajacego PrMpsq oraz prawdopodobien-stwo leksemu odpowiadajacego temu segmentowi PrMpl|sq wyznacza sie naste-pujaco

PrMpsq � CMpsq°s1CMps1q , PrMpl|sq � CMps, lq°

l1CMps, l1q , (4.3)

wykorzystujac metode najwiekszej wiarogodnosci (Maximum Likelihood Estima-tes). Oczywiscie mamy: jezeli l R lexMpsq, to PrMpl|sq � 0. Analogicznie obli-cza sie prawdopodobienstwa dla segmentów okreslanych oraz odpowiadajacychim leksemów, PrHpsq oraz PrHpl|sq. Nie stosujemy metod wygładzania rozkładuprawdopodobienstwa. Teraz mozna wyrazic prawdopodobienstwo pojedynczejsegmentacji sn1 przez

Prpsn1q � n�1¹k�1

PrMpskqPrHpsnq, (4.4)

Probabilistyczny odpowiednik funkcji oceniajacej (4.2), która pozwala na wybra-nie najlepszej segmentacji, mozna przedstawic jako

s� argmaxsPSegpcq Prpsq, (4.5)

Podobnie jak dla segmentów okresla sie prawdopodobienstwo dekompozycji ln1przy danej segmentacji sn1

Prpln1|sn1q � n�1¹k�1

PrMplk|skqPrHpln|snq, (4.6)


Ostatecznie prawdopodobienstwo dekompozycji ln1 przy danym wyrazie złozo-nym c wyznacza sie przez

Prpln1|cq � ¸sn1PSegpcqPrpsn1qPrpln1|sn1q, (4.7)

Poniewaz istnieje mozliwosc, ze jedna dekompozycja jest generowana przez wie-cej niz jedna segmentacje tego samego wyrazu złozonego, nalezy sumowac powszystkich mozliwych segmentacjach. Równanie (4.7) pozwala nam na wyszuki-wanie najlepszej dekompozycji l danego złozenia bez potrzeby korzystania z da-nych zewnetrznych, czyli słownika, czy internetu. Odbywa sie to podobnie jakw przypadku najlepszej segmentacji w równaniu (4.5) za pomoca

l� argmaxlPDecpcq Prpl|cq, (4.8)

4.4.2 Osłabianie niezaleznosci

Jak wynika z równan (4.4) oraz (4.6) rózne segmenty jednej segmentacji oraz od-powiednie leksemy w dekompozycji sa niezalezne. To znaczy, ze dla danego seg-mentu okreslajacego wybiera sie zawsze ten sam leksem niezaleznie od wyborudla innych segmentów i vice versa. Mimo faktu, ze takie postepowanie jest zgodnez hipoteza “one sense per corpus” dla skladników rzeczowników złozonych, wy-daje sie, ze warto uwzglednic wyjatki, gdy sa oparte na mocnych przesłankach.Dobrym przykładem takiego wyjatku jest złozenie Steuergerät, gdzie dekompo-zycja steuern_V Gerät_N (urzadzenie sterujace) jest sensowniejsza niz Steuer_NGerät_N (urzadzenie podatkowe).

W celu osłabienia niezaleznosci wprowadzamy kolejny rozkład prawdopodo-bienstwa formalizujacy załozenie, iz leksemy okreslane maja preferencje co dosemantyki leksemów okreslajacych. Taka tendencja została opisana przez Langer(1998). Poniewaz nie korzystamy z metod ustalajacych wewnetrzne binarne struk-tury złozen, linearny porzadek leksemów w dekompozycji jest jedyna dostepnainformacja strukturalna i przyjmujemy załozenie, ze kazdy leksem w dekompozy-cji ogranicza tylko i wyłacznie semantyke jego bezposredniego poprzednika. Jestto równowazne z przyjeciem lewostronnego rozgałezienia binarnej struktury dlawszystkich niemieckich wyrazów złozonych. Okazuje sie, ze tak na prawde nie-wiele tracimy przez takie uproszczenie i powinno byc ono poprawne w ok. 90%przypadków. W badanym korpusie ok. 72% złozen ma segmentacje o długosci 2,dla których struktura binarna jest nieistotna. Dla pozostałych dłuzszych wyrazówzłozonych mozna przyjac, ze ok. 70% maja strukture z lewostronnym rozgałe-zieniem, liczby te zostały potwierdzone dla jezyka niemieckiego przez Ortner iOrtner (1984) oraz dla angielskiego przez Lauer (1995). Przykładem, dla któ-rego powyzsze załozenie sie nie sprawdza jest Internetinformationsquellen, dla

4.4. Probabilistyczne metody podziału 119

Semantic concept (lsemi�1 ) Cplsem

i�1 qACT 162,0ARTIFACT 38,5ABSTRACTION 38,0PHENOMENON 16,0ANY 13,0ATTRIBUTE 13,0LIVING THING 8,0LOCATION 7,5SUBSTANCE 7,0

Semantic concept (lsemi�1 ) Cplsem

i�1qOBJECT 3,0NATURAL OBJECT 2,0NUMBER 2,0BODY PART 1,0GROUP 1,0NONOBJECT 0,0POSSESSION 0,0PSYCHOLOGICAL FEAT. 0,0

Tablica 4.3: Znaczenia dla leksemu li � Gerät_Nktórego wewnetrzna struktura wygladałaby nastepujaco: r Internet_N r Informa-tion_N Quelle_N s s.

Informacje semantyczne pochodza ze słownika POLENG, który jest zorgani-zowany za pomoca ontologii zawierajacej ponad 130 znaczen. W celu ogranicze-nia rozsiewu danych znaczenia zostały odwzorowane na pierwsze trzy nadrzednepoziomy ontologii, otrzymujac w ten sposób zestaw 17 znaczen. Znaczenie przy-pisane do leksemu l oznaczamy przez lsem.

Zgodnie z przedstawionymi załozeniami wyraza sie prawdopodobienstwo se-mantyczne dekompozycji ln1 przez

PrSEMpln1q � n¹k�2

Prplsemk�1|lkq (4.9)

i zastepuje sie równanie (4.7) przez

Prpln1|cq � PrSEMpln1q ¸sn1PSegpcqPrpsn1qPrpln1|sn1q, (4.10)

Tak jak przy poprzednim modelu probabilistycznym wykorzystuje sie empi-rycznie ujednoznacznione dekompozycje jako dane trenujace. Nawet czeste lek-semy, takie jak na przykład Gerät_N nie współwystepuja ze wszystkimi znacze-niami, pozostaje to równiez prawda dla znaczen z ograniczonego zestawu. Roz-kład czestosci dla tego leksemu i współwystepujacych semantyk przedstawionow tablicy 4.3. Mimo faktu, iz opisane metody nie sa wykorzystywane dla danychspoza korpusu, wykorzystanie prostych estymatorów czestosciowych do osza-cowania Prplsem

i�1 |liq mogłoby wprowadzic wiele zerowych prawdopodobienstww równaniu (4.9), spowodowanych brakiem danych, lub gorzej, spowodowanychbłedami empirycznych metod ujednoznaczniania.


l1 l2 Prpl1l2|cq (*) lsem1 Prplsem

1 |l2q Prpl1l2|cq (**)

Steuer_N Gerät_N 1,9093e-06 POSSESSION 0,0012 2,3699e-09Steuer_N2 Gerät_N 3,2736e-07 ARTIFACT 0,1207 3,9523e-08steuern_V Gerät_N 9,6950e-08 ACT 0,5135 4,9782e-08

Tablica 4.4: Przykładowe wyniki dla c� Steuergerät z (*) oraz bez (**) kontek-stu semantycznego

Ograniczajac wpływ PrSEM na funkcje oceniajaca (4.10), stosujemy wygła-dzone czestosci obliczone za pomoca metody Simple Good-Turing (SGT) (Gale1994), liczac

Prplsemi�1 |liq � CSGTplsem

i�1 , liq°l1i�1Cpl1i�1liq , (4.11)

Tabela 4.4 zestawia róznice miedzy dwoma wprowadzonymi modelami pro-babilistycznymi okreslonymi przez równania (4.7) i (4.10) dla naszego wczesniej-szego przykładu Steuergerät. Wyzej opisano, ze dekompozycja maksymalizujacarównanie (4.7) jest Steuer_N Gerät_N. Wprowadzenie wiedzy kontekstowej zapomoca równania (4.10) pozwala stwierdzic, ze steuern_V Gerät_N jest lepszadekompozycja. Zaden leksem poprzedzajacy Gerät_N nie miał znaczenia POS-SESSION, z kolei prawdopodobienstwo, ze znaczenie ACT pojawi sie przed lekse-mem Gerät_N jest bardzo wysokie. Mamy wiec mocne przesłanki dla wyjatku odzasady “one sense per corpus”. Jednak w wiekszosci przypadków wpływ dodat-kowego kontekstu semantycznego jest bardzo niewielki.

4.5 Ocena skutecznosci metod

W tym podrozdziale zostanie przedstawiona ocena opisanych metod pod wzgle-dem dwóch aspektów: lingwistycznej poprawnosci metod podziału oraz wpływutych metod na jakosc automatycznej ekstrakcji polskich odpowiedników. Tym sa-mym umozliwi to równiez okreslenie zwiazków miedzy tymi dwoma aspektami.Mierzenie jakosci ekstrakcji polskich odpowiedników sprowadza sie do mierze-nia jakosci dopasowania na poziomie wyrazów. Dopasowania zostały uzyskaneza pomoca aplikacji GIZA++ (Och i Ney 2003). Korzystamy z poprawionych do-pasowan pochodzacych z dwóch modeli dopasowan w obu kierunkach, tak jakzostało to zaproponowane przez Och i Ney (2003) i przedstawione w poprzednimrozdziale. Dane wejsciowe dla GIZA++ zostały zlematyzowane w celu zreduko-wania słownictwa.

4.5. Ocena skutecznosci metod 121

4.5.1 Metody podziału rzeczowników złozonych

Skutecznosc opisanych metod jest oceniania za pomoca zestawu testowego za-wierajacego N� 1000 rzeczowników złozonych, które zostały recznie anotowanepoprawnymi segmentacjami oraz dekompozycjami. Prosty współczynnik trafno-sci lub accuracy (A) jest jedyna stosowana przez nas miara do oceny segmen-tacji. Segmentacja jest poprawna (cr), gdy wszystkie punkty podziału sa zgodnez recznie utworzonym podziałem. Współczynnik poprawnosci oblicza sie wtedyzgodnie z A� cr{N.

W przypadku dekompozycji chcemy porównac nasze nienadzorowane metodyz wydajnoscia metody nadzorowanej przedstawionej w Schiller (2005). Stad ko-rzystamy z tego samego sposobu oceny dekompozycji. Tylko najlepiej ocenionedekompozycje sa brane pod uwage. Jezeli nie ma metody oceniajacej dekompo-zycje (np. metody CORPUS oraz LEX bez metod ujednoznaczniania), to traktu-jemy wszystkie dekompozycje odpowiadajace najlepszej segmentacji jako moz-liwe wyniki.

Wsród zbioru wyników otrzymanych dla jednego wyrazu złozonego analizypokrywajace sie z dekompozycjami okreslamy jako wyniki prawdziwie dodat-nie lub true positives (w skrócie tp) — w tym eksperymencie istnieje co najwyzejjedna taka analiza dla kazdego złozenia. Wszystkie inne wyniki, które nie pokry-waja sie z analizami recznymi zliczamy jako wyniki fałszywie dodatnie lub falsepositives (fp). Dodatkowo doliczamy jeden wynik fałszywie ujemny lub falsenegative (fn), gdy analiza reczna nie znajduje sie wsród wyników analizy auto-matycznej. Po uzbieraniu powyzszych danych dla wszystkich wyrazów złozonychz zestawu testowego obliczamy dokładnosc lub precision (P), pełnosc lub recall(R), i miare F, kombinacje poprzednich dwóch miar, w standardowy sposób, gdzieP � tp{ptp� fpq, R � tp{ptp� fnq i F � p2 �P �Rq{pP�Rq.

Tablica 4.5 zestawia wyniki dla proponowanych metod podziału oraz ujedno-znaczniania. Dla segmentacji, czyli zadania polegajacego na poprawnym wyborzewszystkich punktów podziału w złozeniu, wszystkie podejscia oparte na metodzieLEX osiagaja wyniki na podobnie wysokim poziomie.

Dla metod ujednoznaczniajacych opartych na internecie sprawdza sie szere-gowanie metod w taki sposób, by algorytmy o wyzszej dokładnosci, które sa jed-noczesnie podatne na brak danych, zostały zastosowane przed metodami o wiek-szej pełnosci. Ta sama zasada sprawdza sie dla kombinacji metody słownikowejz metodami internetowymi, z czego powstaje najlepsza bezposrednio empirycznametoda podziału LEX+DIC+WWW3 z miara F na poziomie 93,34%.

Nasze twierdzenia z podrozdziału 4.4.1 dotyczace zasadnosci hipotezy “onesense per corpus” wydaja sie byc potwierdzone wynikami modeli probabilistycz-nych. Abstrahowanie od danych uzyskanych za pomoca metod nienadzorowanychpowoduje wzrost dokładnosci metody LEX+PROB w porównaniu z najlepsza me-


Splitting methodSegmentations DecompositionsAccuracy (%) P (%) R (%) F (%)

LEX (baseline) 98,70 67,23 97,74 79,66LEX+DIC 98,70 78,59 96,93 86,80LEX+WWW1 98,70 89,10 90,70 89,89LEX+WWW2 99,00 86,58 93,92 90,10LEX+WWW3 99,00 90,67 93,21 91,92LEX+DIC+WWW3 99,00 92,38 94,31 93,34LEX+PROB 99,30 94,35 94,73 94,54LEX+PROB+SEM 99,30 95,05 95,15 95,10

CORPUS 72,15 40,70 62,39 49,26CORPUS+DIC 72,15 44,93 59,62 51,24

Tablica 4.5:Wyniki dla trafnosci, dokładnosci, pełnosci oraz miary F

toda empiryczna. Metoda LEX+PROB+SEM korzysta z dodatkowej wiedzy na te-mat wyjatków od powyzszych załozen i okazuje sie, ze działa ona najlepiej wsródwszystkich badanych nienadzorowanych metod podziału oraz analizy rzeczowni-ków złozonych.

Czas porównac wyniki przedstawionych metod nienadzorowanych z metodanadzorowana zaproponowana przez Schiller (2005). Schiller wykorzystuje wa-zone automaty skonczone trenowane na dwóch duzych zestawach recznie podzie-lonych oraz ujednoznacznionych rzeczowników złozonych pochodzacych z tek-stów prasowych. Dla zestawu testowego składajacego sie ze złozen z tej samejdziedziny osiaga wyniki dla miary F pomiedzy 98,32% a 98,38%. Nasz najlep-szy wynik, 95,10% według miary F, nie jest az tak wysoki, niemniej został osia-gniety bez ingerencji człowieka i trenowany na danych, które z załozenia zawie-raja błedy. Dane wykorzystane przez Schiller (2005) z kolei nalezy uznac za pra-wie idealne.

Wyniki dla metod CORPUS and CORPUS+DIC zostały podane jako uzupełnie-nie. Celem tych metod jest ustalenie dopasowan jeden-do-jedenego (one-to-onealignments) dla odpowiedników bilingwalnych, a nie przeprowadzenie lingwi-stycznie poprawnej analizy. Stad nie porównujemy ich bezposrednio z naszymimetodami podziału. Niemniej wyniki te moga pomóc w zrozumieniu róznic ja-kosci dopasowania dla róznych metod podziału przedstawionych w nastepnympodrozdziale.

4.5. Ocena skutecznosci metod 123

Splitting method100K sentences 500K sentences 1,2M sentencesAER EA AER EA AER EA

No splitting 56,38 21,5 48,19 27,9 — —CORPUS 31,87 37,9 25,51 45,6 — —CORPUS+DIC 31,61 38,2 25,49 45,7 — —LEX 26,64 43,8 20,91 51,2 17,58 56,2LEX+PROB+SEM 25,99 44,8 20,56 51,4 17,57 56,1

Tablica 4.6:Wyniki dla wybranych metod podziału i rozmiarów korpusu

4.5.2 Wpływ metod podziału złozen na jakosc ekstrakcji

Wracamy teraz do pierwotnego pytania, w jaki sposób jakosc podziału wpływana jakosc dopasowan dla wyrazów złozonych. Dla eksperymentu polegajacego nadopasowywaniu oraz na ekstrakcji wykorzystujemy drugi zestaw testowy opisanyw rozdziale 3.7. W tym zestawie nie ma powtórzen i zawarte złozenia nie pokry-waja sie z zestawem testowym dla jakosci podziału z poprzedniego podrozdziału.

Tak jak poprzednio odrózniamy zbiory pewnych (sure) dopasowan (S) orazzbiór mozliwych (possible) dopasowan (P, gdzie S � P), który dodatkowo za-wiera niejednoznaczne dopasowania, np. brakujace wyrazy funkcyjne itp. Nieanotujemy całego zdania, tylko skupiamy sie jedynie na punktach dopasowaniapołaczonych z samym wyrazem złozonym. W ten sposób powstaja same dopaso-wania typu jeden-do-wielu.

Stosujemy te samy miary oceny jakosci jak poprzednio w rozdziale 3.8, czylidokładnosc (precision), pełnosc (recall) oraz współczynnik błedu dopasowania(Alignment Error Rate – AER) dla zbiorów S i P z zestawu testowego oraz dladopasowania A otrzymanego po procesie dopasowania wyrazów:

P� |AXP||A| , R � |AXS||S| , AER� 1� |AXS|� |AXP||A|� |S| , (4.12)

Ponadto ponownie korzystamy z miary trafnosci ekstrakcji lub extractionaccuray (EA), okreslonej jako procent złozen z zestawu testowego, które zostałydopasowane poprawnie oraz w całosci z ich pewnymi polskimi odpowiednikami.

Tablica 4.6 zestawia wyniki dla wybranych metod podziału i róznych roz-miarów korpusów równoległych wykorzystanych do trenowania modelu dopaso-wania.4 Ogólny dodatni wpływ podziału wyrazów złozonych jest oczywisty dlawszystkich rozmiarów korpusu. Co jest bardziej zaskakujace, to znaczaca prze-waga metod opartych na słowniku wobec metod korpusowych. Widac wiec, ze

4Z powodów technicznych wykonano obliczenia dla pełnego korpusu tylko dla złozen niepo-dzielonych oraz dla najlepszych metod podziału. Obliczenia dla pieciu róznych metod podziałuz dwoma ukierunkowanymi modelami dopasowania dla kazdej metody zajełyby kilka tygodni.


podział polegajacy na ustalaniu dopasowan jeden-do-jednego jest mniej korzystnyod podziałów opartych na wiedzy lingwistycznej.

Z drugiej strony róznice miedzy podstawowa metoda LEX a lingwistycznieo wiele bardziej poprawna metoda podziału LEX+PROB+SEM sa o wiele mniejznaczace: wraz ze wzrastajacym rozmiarem korpusu zmniejsza sie owa róznicana tyle, ze w koncu staje sie nawet niezauwazalna.

4.6 Wnioski

Pokazalismy dwa fakty. Po pierwsze, metody nienadzorowane podziału niemiec-kich rzeczowników złozonych moga osiagnac wyniki bliskie wynikom metodwyuczonych na recznie ujednoznacznionych danych. Niemniej byłoby ciekawesprawdzic, jak beda sie zachowywały modele probabilistyczne przy zmianie wiel-kosci danych trenujacych. Około 140.000 wyrazów złozonych zostało ujedno-znacznionych za pomoca bezposrednich metod empirycznych. Skoro nie ma po-trzeby ludzkiej interwencji, zwiekszenie zasobu danych trenujacych nie jest pro-blemem, wystarczy np. poczekac na wieksza wersje korpusu JRC-Acquis.

Po drugie, metody podziału, które maja na celu dostarczenie pełnych lingwi-stycznych analiz osiagaja lepsze wyniki w kontekscie jakosci dopasowania wy-razów niz metody oparte na dopasowaniach jeden-do-jednego. Mozliwe powodytakiego zachowania to prawdopodobnie lepsze pokrycie segmentów, stosowanietego samego podziału dla wszystkich tokenów danego złozenia oraz zmniejszonaróznorodnosc słownictwa, wynikajaca z faktu, ze wszystkie złozenia zostana po-dzielone. Dla mniejszych korpusów metody lingwistycznie poprawniejsze osia-gaja lepsze wyniki niz metoda podstawowa, jednak efekt ten zanika dla wiekszychkorpusów. Pietnastoprocentowy skok jakosci podziału nie jest odzwierciedlonyw jakosci dopasowania lub trafnosci ekstrakcji. Widocznie statystyczne modeledopasowania radza sobie z mniejszymi nieprawidłowosciami wynikajacymi z nie-poprawnych podziałów. Wynika z tego, ze metody nienadzorowane sa wystarcza-jaco poprawne i nie mozna byłoby osiagnac lepszych wyników dopasowania zapomoca modeli wyuczonych na danych o wyzszej jakosci, których uzyskanie wy-magałoby znacznego nakładu ludzkiej pracy.

Rozdział5Automatyczne generowanie parafraz

5.1 Wprowadzenie

W tym rozdziale zajmiemy sie automatycznym generowaniem parafraz dla ze-branych złozen. Stosowana metoda jest adaptacja pomysłów przedstawionychw Lauer (1995) i szczególnie w Lapata i Keller (2004). Opisalismy wspomnianemetody juz w rozdziale 2.3.1 w kontekscie angielskich złozen rzeczownikowych.W tym rozdziale omówimy modyfikacje, którym musielismy poddac oryginalnepodejscia do problemu automatycznego parafrazowania angielskich złozen rze-czownikowych w celu generowania parafraz niemieckich złozen.

Obie prace, do których sie odnosimy, opieraja sie na teoretycznym opisie rze-czowników złozonych pochodzacym od Warren (1978) i ograniczaja sie do pa-rafraz stworzonych za pomoca osmiu przyimków of, for, in, at, on, from, withi about. W celu testowania swoich metod Lauer oraz Lapata i Keller wykorzy-stuja ten sam zestaw 282 angielskich złozen z odpowiednimi parafrazami, którezostały recznie stworzone przez Lauera i umieszczone w aneksie do jego rozprawydoktorskiej. Lauer ograniczył sie w swoich eksperymentach do złozen, w którychwyraz okreslajacy jest rzeczownikiem.1 Co wiecej, wybrane angielskie złozeniamaja według Lauera te wygodna ceche, ze naleza do grupy złozen, które moznasparafrazowac za pomoca fraz przyimkowych. Wyrazy złozone z innymi parafra-zami lub takie z oznakami idiomatyzacji zostały wczesniej odrzucone.

Zadanie, do którego chcemy przystosowac opisane metody, jest o wiele trud-niejsze niz odpowiednie eksperymenty przeprowadzone w pracach Lauer (1995)

1W jezyku angielskim termin compound noun odnosi sie głównie do sekwencji rzeczownikówtypu malaria mosquito. Niektóre prace, np. Levi (1978) właczaja do swoich opisów równiez innekonstrukcje, np. takie jakmusical comedy z przymiotnikami relacyjnymi, które razem z compoundnouns tworza grupe tzw. complex nominals.

125

126 Rozdział 5. Automatyczne generowanie parafraz

i Lapata i Keller (2004). Składa sie na to kilka aspektów zwiazanych z naturaniemieckich złozen:

• Leksemy okreslajace niemieckich rzeczowników złozonych moga nalezecdo róznych czesci mowy. W tym rozdziale wezmiemy pod uwage tylko rze-czowniki, czasowniki i przymiotniki, podobnie jak uczyniono to w pracyJeziorski (1983).

• W celu odtworzenia klasyfikacji stosowanej u Jeziorskiego musimyuwzglednic o wiele wiecej typów parafraz niz Lauer (1995) czy Lapata iKeller (2004). W sumie wyodrebnilismy 32 rózne typy parafraz bez dodat-kowych elementów leksykalnych i bez oznaków idiomatyzacji, czyli trzyrazy wiecej niz w eksperymentach Lauera.

• Lauer (1995) i Lapata i Keller (2004) z góry ograniczyli swoje zestawy te-stowe do złozen nominalnych, o których wiadomo, ze maja parafrazy z fra-zami przyimkowymi. Sama liczba badanych złozen w przypadku niniejszejrozprawy uniemozliwia takie podejscie.

Okazuje sie jednak, ze mimo opisanych potencjalnych trudnosci wyniki dlajezyka niemieckiego sa niegorsze, a nawet lepsze niz dla jezyka angielskiego, coprzedstawimy dokładniej przy szczegółowej analizie wyników.

5.2 Zestaw parafraz według Jeziorskiego

W tablicy 5.1 podsumowalismy klasyfikacje złozen rzeczownikowych według ichparafraz wykorzystana w pracy Jeziorski (1983). Złozenia zostały najpierw po-dzielone na trzy grupy według czesci mowy leksemu okreslajacego. Dla złozen,których leksem okreslajacy jest rzeczownikiem, przyjmujemy oznaczenie N+N,dla złozen z czasownikowym oraz przymiotnikowym leksemem okreslajacym od-powiednio V+N oraz A+N. Dla kazdej grupy wyszczególniamy za pomoca liczbrzymskich główne typy parafraz.

Dla kazdej kategorii parafraz wymieniamy przykład złozenia oraz odpowied-nia parafraze podana przez Jeziorskiego. W przypadku, gdy kategoria zostałauwzgledniona przy automatycznym generowanie parafraz, dodatkowo podajemystosowany przez nas symbol dla danego typu parafrazy. Za pomoca symbolu od-nosimy sie do wszystkich wariantów danego typu parafrazy, np. za pomoca sym-bolu prep-aus dla złozenia Stadtflucht odnosimy sie do parafraz Flucht aus derStadt, Flucht aus einer Stadt, Flucht aus den Städten, itd.

5.2. Zestaw parafraz według Jeziorskiego 127

Typ Parafraza Złozenie Parafraza Symbol

N+N

A. PARAFRAZY BEZ DODATKOWYCH ELEMENTÓW LEKSYKALNYCH

I. fraza w dopełniaczuKreisleitung Leitung des Kreises gen

II. fraza przyimkowaa) an Autobahnraststätte Raststätte an der Autobahn prep-anb) auf Feldarbeit Arbeit auf dem Feld prep-aufc) aus Stadtflucht Flucht aus der Stadt prep-ausd) bei Militärarzt Arzt beim Militär prep-beie) durch Angriffsspiel Spiel durch Angriff prep-durchf) für Blumentopf Topf für die Blumen prep-fürg) gegen Staubbrille Brille gegen Staub prep-gegenh) in Sommerreise Reise im Sommer prep-ini) mit Goldader Ader mit Gold prep-mitj) nach Italienreise Reise nach Italien prep-nachk) über Erlebnisbericht Bericht über das Erlebnis prep-überl) um Hilferuf Ruf um Hilfe prep-umm) während Nachtalarm Alarm während der Nacht prep-währendn) wegen Liebeskummer Kummer wegen Liebe prep-wegeno) von Naturlehre Lehre von der Natur prep-vonp) vor Todesangst Angst vor dem Tod prep-vorq) zu Geburtstagsgeschenk Geschenk zum Geburtstag prep-zur) zwecks Ausscheidungskampf Kampf zwecks Ausscheidung prep-zweckss) zwischen Länderspiel Spiel zwischen den Ländern prep-zwischenIII. fraza przymiotnikowa

Gesellschaftsklasse gesellschaftliche Klasse nom-adjIV. apozycjaa) przydawka Kreidestück Stück Kreide —b) z als Gänsebraten Gans als Braten app-alsV. bezokolicznik z zu

Verfolgungssucht Sucht zu verfolgen —B. PARAFRAZY Z DODATKOWYMI ELEMENTAMI LEKSYKALNYMI

VI. rozszerzenie parafrazyWettersatellit Satellit zum Vorraussagen des Wetters —

VII. zdanie podrzedneGerümpelecke Ecke, wo Gerümpel liegt —

VIII. porównanieWindeseile Eile wie die des Windes —

IX. parafraza leksykalnaSpitzengeschwindigkeit höchste Geschwindkeit —

A+N

I. fraza przymiotnikowaKurzbericht kurzer Bericht adj-attr

II. rozszerzenie parafrazyFestgas Erdgas in fester Form —

V+N

I. fraza w dopełniaczuDichtkunst Kunst des Dichtens verb-gen

II. fraza przyimkowaa) zu Dreschmaschine Maschine zum Dreschen verb-zub) bei Sterbeerleichterung Erleichterung beim Sterben verb-beic) durch Bisswunde Wunde durch Beißen verb-durchd) für Tanzschule Schule für das Tanzen verb-füre) in Denkübung Übung im Denken verb-inf) von Messkunde Kunde vom Messen verb-vonIII. zdanie wzgledne

Polterabend Abend, an dem gepoltert wird —IV. imiesłów czynny

Kletterrose kletternde Rose verb-subjV. imiesłow bierny

Dörrobst gedörrtes Obst verb-objVI. bezokolicznik z zu

Denkfähigkeit Fähigkeit zu denken —VII. idiomatyczne

Lebemann — —

Tablica 5.1: Parafrazy według Jeziorski (1983)


Zgodnie ze wczesniej opisana zasada pochodzaca z prac Žepic (1970; 1976)bierzemy pod uwage tylko te parafrazy, które nie zawieraja dodatkowych elemen-tów leksykalnych. Jedynie dodanie wyrazów funkcyjnych jest dozwolone. Ogól-nie trzymamy sie tez zasady, ze elementy w parafrazie zachowuja przynaleznoscdo tej samej czesci mowy co odpowiedni leksem w dekompozycji złozenia. Od-stepstwem od tej zasady sa parafrazy kategorii III dla grupy N+N oraz I i II dlaV+N, jesli potraktujemy odsłowniki jako rzeczowniki a nie jako formy czasow-nika.

Przyczyny odrzucenia parafraz z dodatkowymi elementami leksykalnymi sagłównie techniczne. Nie jestesmy w stanie wydedukowac w sposób automatyczny,jakie elementy nalezy dodac. Struktury składniowe tak powstałych parafraz mogabyc bardzo zróznicowane i niełatwo wygenerowac je na podstawie wzorców. Dotego dochodzi aspekt zwiazany z metoda weryfikacji kandydatów na parafrazy.Parafrazy z dodatkowymi elementami leksykalnymi sa z natury rzeczy dłuzsze.Z kolei w dowolnym korpusie, w tym równiez w internecie, frazy dłuzsze sa naogół rzadsze niz frazy krótkie. Tym samym dane liczbowe otrzymane na pod-stawie wyszukiwarki internetowej moga byc nieprzydatne lub moze ich w ogólezabraknac.

Odrzucamy równiez parafrazy kategorii IVa typu N+N, czyli przydawki takiejak w Stück Kreide oraz VI typu V+N, czyli bezokoliczniki z zu jak Fähigkeitzu denken. I tutaj przyczyny sa techniczne: parafrazy z przydawkami nie zawie-raja wyrazów funkcyjnych i nie mozna stwierdzic w łatwy sposób, czy mamydo czynienia z przypadkowa sekwencja rzeczowników, czy istotnie z przydawka.W przypadku bezokoliczników z zu z kolei ze wzgledu na ograniczenia wyszu-kiwarek internetowych nie mozemy odróznic wyrazów rozpoczynajacych sie odmałej litery od wyrazów pisanych duzymi literami. Bezposrednim skutkiem tegoograniczenia jest brak mozliwosci odróznienia bezokoliczników czasowników ododsłowników tych samych czasowników. Składa sie jednak tak, ze w tych przy-padkach czesto mozna wybrac inne parafrazy o zblizonym znaczeniu, zamiastStück Kreide mozna uzyc np. parafraze Stück der Kreide oraz zamiast Fähigkeitzu denken np. Fähigkeit des Denkens lub Fähigkeit zum Denken. Niestety mozeto spowodowac wybór nieco sztucznych parafraz.

5.3 Zestaw testowy

Zanim przejdziemy do dokładniejszego opisu metody, przedstawimy wykorzy-stany zestaw testowy. Podobnie jak w poprzednich eksperymentach bedziemyopierali ocene skutecznosci opisanej metody na recznie opracowanych danychwzorcowych. Złozenia pochodza z badanego korpusu, przy czym trzeba byłoograniczyc sie do złozen, których dekompozycje składaja sie z dwóch leksemów.

5.3. Zestaw testowy 129

typ parafraza liczba

N+N

gen 1818prep-* 1315prep-an 68prep-auf 92prep-aus 70prep-bei 49prep-durch 14prep-für 355prep-gegen 2prep-in 161prep-mit 53prep-nach 4prep-über 113prep-um 4prep-von 66prep-vor 1prep-während 6prep-wegen 4prep-zu 250prep-zwecks 3prep-zwischen 0nom-adj 260app-als 122idiom 116inne 402

wszystkie N+N 4033

typ parafraza liczba

V+N

verb-obj 17verb-subj 38verb-gen 50verb-auf 1verb-bei 10verb-für 9verb-in 2verb-über 2verb-zu 80idiom 17inne 80

wszystkie V+N 306

A+Nadj-attr 250idiom 10inne 34

wszystkie A+N 294

wszystkie 4633

Tablica 5.2: Rozkład czestosci parafraz w zestawie testowym

Dla złozen o wiekszej liczbie segmentów automatyczne generowanie parafrazystaje sie zadaniem bardzo trudnym, tym bardziej jesli korzysta sie z metod opar-tych na korpusach. Wieksza liczba segmentów zwieksza liczbe mozliwych kom-binacji i struktur składniowych parafrazy, a równoczesnie zmniejsza szanse na to,aby taka parafraza została w całosci odnaleziona w korpusie (czy nawet w inter-necie).

Z zestawu referencyjnego (zestaw A opisany w nastepnym rozdziale) zawie-rajacego 4902 złozen dwuczłonowych odrzucono wszystkie złozenia nalezace do


innych typów niz N+N, A+N lub V+N. Pozostało 4633 złozen, którym zostałyprzypisane symbole parafraz. Wybór odpowiedniej parafrazy w zestawie testo-wym opierał sie głównie na intuicji autora pracy.2 Gdy złozenie nie dało sie spa-rafrazowac za pomoca prostej frazy rzeczownikowej bez dodatkowych elementówleksykalnych czy zdan podrzednych, przydzielono symbol inne, kilka przykładówto Energiepflanze, Mostäpfel, Visum-Shopping, Radlader itp. Złozenia, którychznaczenie nie wynika ze znaczen leksemów składowych, zostały oznaczone jakoidiom. Obejmuje to wyrazy o róznych stopniach idiomatyzacji np. Johannisbrot,Handschuhe, Seezunge, Spiegelstrich itp. W przypadku, gdy kilka parafraz odpo-wiada danemu złozeniu, została wybrana tylko jedna, najbardziej odpowiednia.Tablica 5.2 przedstawia rozkład czestosciowy parafraz w zestawie testowym dlaposzczególnych typów złozen. Najwieksza grupa to złozenia typu N+N z 4033(87,0%) jednostkami. Typy V+N (306, 6,6%) i A+N (294, 6,3%) tworza o wielemniejsze grupy.

Skutecznosc metody bedziemy oceniali dla kazdego typu z osobna, przy czymskupimy sie szczególnie na najwiekszej grupie N+N. W tej grupie najczestsza pa-rafraza jest gen z 1818 jednostkami, czyli 45,0% parafraz dla typu N+N. Moznawiec wyobrazic sobie program, który bedzie dla kazdego złozenia typu N+N zga-dywał parafraze gen: wtedy trafnosc tej metody wyniosłaby 45,0%. Te wartoscbedziemy traktowali jako wartosc odniesienia przy ocenie wyników metody opar-tej na danych wzietych z internetu. Podobnie postepuja Lauer (1995) oraz Lapatai Keller (2004) przy ocenie swoich metod. W ich przypadku najwieksza grupestanowia parafrazy z of z 33% w stosowanym zestawie.

5.4 Automatyczne generowanie kandydatów

Generowanie parafraz złozen rzeczownikowych jest zadaniem trudniejszym dlajezyka niemieckiego niz w przypadku jezyka angielskiego. Trzeba uwzglednicrekcje przyimków, wpływ rekcji na dobór rodzajników oraz zgodnosc atrybutówprzymiotnikowych z osrodkiem frazy pod wzgledem przypadku, liczby i rodzajugramatycznego. Wynika z tego, ze z kazdego złozenia i symbolu parafrazy moznawytworzyc kilka róznych wariantów parafraz, np. dla Körpergewebe i symboluprep-an mamy parafrazy Gewebe am Körper, Gewebe an dem Körper, Gewebean Körpern, Gewebe an den Körpern, Gewebe an einem Körper. W tym przy-padku musimy zatem uwzglednic trzy rodzaje informacji: rekcje przyimka (tutajDativus), rodzaj gramatyczny leksemu okreslajacego w dekompozycji (rodzaj me-ski) oraz mozliwosc enklizy rodzajnika i poprzedzajacego go przyimka (an dem= am).

2Jezyk niemiecki jest obok polskiego drugim jezykiem rodzimym autora pracy.

5.4. Automatyczne generowanie kandydatów 131

przyimek rekcja m f n

an dat am aman accauf datauf acc auf auf aufsaus dat aus aus ausbei dat beim beimdurch acc durch durchsfür acc fürsgegen acc gegensin dat im imin acc insmit dat mit mit mit

przyimek rekcja m f n

nach accnach datüber acc überm übersum acc umswährend genwegen genals nomvor dat vorm vorsvon dat vom vomzu dat zum zur zumzwecks gen zwecks zwecks zweckszwischen dat

Tablica 5.3: Tablica rekcji przyimków i form z enkliza

Przypadek, którym rzadzi przyimek, mozemy zakodowac razem z lista przy-imków, która wczesniej sporzadzilismy. Podobnie informacja, czy przy danymprzyimku wystepuje enkliza rodzajnika (i jesli tak, to z jakim rodzajem grama-tycznym), jest przechowywana w tej liscie. Rodzaj gramatyczny leksemów w de-kompozycji pobieramy ze słownika leksemów, który został juz opisany we wcze-sniejszych rozdziałach.

Tablica 5.3 zawiera zestawienie przyimków, ich rekcji oraz odpowiednichform z enklitycznymi rodzajnikami. Poniewaz po formach z enkliza nie wyste-puje rodzajnik, przy niektórych przyimkach pojawiaja sie formy zwykłe zamiastenklitycznych (np. mit), gdy dozwolona jest konstrukcja bez rodzajnika. W po-zostałych przypadkach jest generowana odpowiednia forma rodzajnika. Nie po-dajemy w tym miejscu tablicy z formami niemieckich rodzajników okreslonychi nieokreslonych, zaznaczamy jednak, ze i taka tabela form została właczona doprogramu wraz z informacjami o przypadku i liczbie.

W złozeniu typu N+N oznaczymy leksem okreslajacy w dekompozycji jakoN1 a leksem okreslany jako N2. Wystarczy wtedy “wymnozyc” wszystkie moz-liwe formy leksemów N1 i N2 z przyimkami z tabeli 5.3 oraz z lista rodzajników,akceptujac tylko te parafrazy, które sa zgodne z jedna z ponizszych reguł:

1) N2 prep art N1

gender(prep) == undef

agree[case](prep, N1)

agree[case, number, gender](art, N1)


2) N2 prep N1

number(N1) == pl

gender(prep) == undef

agree[case](prep, N1)

3) N2 prep N1

agree[case, number, gender](prep, N1)

Pierwsza reguła akceptuje wszystkie parafrazy składajace sie z leksemu okre-slanego, przyimka, rodzajnika i leksemu okreslajacego w tej kolejnosci. Dodat-kowo musi byc zapewniona zgodnosc przypadku miedzy przyimkiem a zaleznymrzeczownikiem N1. Predykat agree[lista parametrów](lista argumentów)

jest spełniony wtedy, gdy dla wszystkich argumentów (elementy w nawiasachokragłych) wartosci dla parametrów (w nawiasach kwadratowych) sa odpowied-nio równe. Cecha case dla przyimka to przypadek wymagany przez rekcje przy-imka. Ponadto reguła wymaga, aby miedzy rodzajnikiem a rzeczownikiem N1 za-chodziła zgodnosc pod wzgledem przypadku, liczby i rodzaju gramatycznego.Posrednio jest tez gwarantowana zgodnosc przypadków przyimka z rodzajnikiem.Nie narzucamy zadnych ograniczen na liczbe czy przypadek elementu N2. Akcep-towana bedzie wiec fraza typu Gewebes an dem Körper. Nie ma tez ograniczeniaco do liczby dla N1, zostana zatem tez wygenerowane formy typu Gewebe an denKörpern. Odrzucona zostanie natomiast np. parafraza Gewebe an einem Körpern,z powodu braku zgodnosci w liczbie miedzy rodzajnikiem a N1, lub Gewebe andes Körpers, poniewaz przypadek N1 nie opowiada rekcji przyimka an. Aby niepowstała błedna parafraza Gewebe am dem Körper, reguła wymusza, zeby przy-imek nie miał własnosci gender (rodzaju), która maja tylko przyimki połaczonez rodzajnikiem.

Druga reguła generuje tylko parafrazy bez rodzajnika, gdzie N1 jest w licz-bie mnogiej, czyli formy typu Gewebe an Körpern. I tutaj odrzucamy przyimkiz enklitycznym rodzajnikiem.

Trzecia reguła wygeneruje wszystkie formy z przyimkami z enklitycznymirodzajnikami typuGewebe am Körper. Przyimek przejmuje wtedy dodatkowo ce-chy rodzajnika i wystarczy sprawdzic zgodnosc przypadku, liczby i rodzaju gra-matycznego. Formy typu Gewebe an Körper nie pojawia sie, poniewaz przyimkibez rodzajnika nie maja okreslonych cech liczby czy rodzaju. Dla przyimkówpołaczonych z rodzajnikiem (lub takich, które zostały dodane w ich miejscu, po-niewaz moga pojawic sie bez rodzajnika) sa one z góry ustalone w tablicy 5.3.Wartosc przypisana tym przyimkom jako cecha liczby to liczba pojedyncza. Nietrzeba wiec dodatkowo wyszczególniac liczby w regule 3).

5.4. Automatyczne generowanie kandydatów 133

Podobnie mozemy teraz okreslic regułe dla parafraz tworzonych za pomocarzeczownika N1 uzytego w dopełniaczu, np. Gewebe des Körpers, Gewebe derKöper, Gewebes des Körpers itp. Odpowiednia reguła ma postac:

4) N2 art N1

case(N1) == gen

agree[case, number, gender](art, N1)

Parafrazy, które mozemy stworzyc bez zmiany przynaleznosci jej elementówdo innych czesci mowy, mozna wygenerowac w stosunkowo prosty sposób. Po-wyzsze reguły były tego przykładem. Jedyna inna grupa parafraz, w przypadkuktórej jest równie łatwo, to parafrazy z przymiotnikiem złozen typu A+N. Stosu-jemy wtedy ponizsza regułe:

5) A1 N2

agree[case, number, gender](A1, N2)

Na jej podstawie powstana kombinacje wszystkich mozliwych form fleksyjnychjej składników np. dla Fertigprodukte parafrazy fertige Produkte, fertiges Produkt,fertigen Produkts itp.

W przypadku pozostałych typów parafraz musimy juz dokonac konwersji nainna czesc mowy lub na forme, która przypomina rzeczowniki czy tez przymiot-niki. Widac to szczególnie wyraznie w przypadku złozen typu V+N. W parafra-zach, które wybralismy, pojawiaja sie czasowniki tylko w postaci odsłownikówlub imiesłowów. Składa sie tak, ze mamy i takie informacje w słowniku i mo-zemy wykorzystac odpowiednie formy. Ich automatyczne wygenerowanie nie by-łoby specjalnie trudnym zadaniem, np. odsłowniki w jezyku niemieckim to bez-okoliczniki pisane wielka litera, jednak zawsze mogłoby sie pojawic dodatkowezródło błedu. Symbolem GER1 (od gerundium) oznaczymy formy rzeczownika od-słownego generowane na podstawie elementu V1 w złozeniu V1+N2. PodobniePA1 jest z forma imiesłowu czynnego (participium activi) oraz PP1 (participiumpassivi) imiesłowu biernego. Przez GER1+s oznaczamy formy rzeczownika od-słownego w dopełniaczu.

6) N2 des GER1+s

7a) N2 auf GER1

7b) N2 aufs GER1


8a) N2 bei GER1

8b) N2 beim GER1

9a) N2 für GER1

9b) N2 fürs GER1

10a) N2 in GER1

10b) N2 im GER1

11a) N2 über GER1

11b) N2 übers GER1

12a) N2 zu GER1

12b) N2 zum GER1

Sytuacja jest podobna w przypadku parafraz z imiesłowami. Nalezy jeszcze za-dbac o zgodnosc przypadku, liczby i rodzaju podobnie jak wczesniej w przypadkuzłozen typu A+N.

13a) PA1 N2

agree[case, number, gender](PA1, N2)

13b) PP1 N2

agree[case, number, gender](PP1, N2)

Najwieksze trudnosci sprawiaja parafrazy z symbolem nom-adj dla typuN1+N2, gdzie N1 nalezy zamienic na forme pokrewnego przymiotnika. Nie po-siadamy niestety zródeł zawierajacych informacje o stopniu pokrewienstwa sło-wotwórczego miedzy róznymi wyrazami, wykorzystamy jednak kilka własno-sci morfologicznych wyrazów potencjalnie pokrewnych. Rzeczownik N1 orazodpowiadajacy mu przymiotnik NA1 powinny zawierac allomorfy tego samegopodstawowego morfemu. Normalizujemy w tym celu forme podstawowa rze-czownika N1, sprowadzajac ja do małych liter i usuwamy ewentualne -e nakoncu wyrazu. Samogłoski a,o,u zastepujemy odpowiednio alternatywami zna-ków [aä],[oö],[uü]. W ten sposób tworzymy wyrazenie regularne, które moze zo-stac dopasowane np. do segmentu zusatz- oraz do segmentu pokrewnego zusätz-.Ponadto mozemy wykorzystac nastepujace sufiksy słowotwórcze stosowane przytworzeniu przymiotników odrzeczownikowych: -lich, -ig, -isch, -haft, -iell, -en,-n, -ern, -rn, -ar. W tym celu wykorzystujemy wyrazenia regularne, którymi po-sługiwalismy sie juz przy tokenizacji. W połaczeniu ze znormalizowanym rdze-niem mozemy otrzymac np. wyrazenie regularne / zus[aä]tziell$/ ale tez

5.5. Automatyczny wybór kandydatów 135

/ zus[aä]tzlich$/. Tak skonstruowane wyrazenia stosujemy do listy istnieja-cych niemieckich przymiotników. Przymiotniki, które zostana w ten sposób od-nalezione sa prawdopodobnie blisko spokrewnione z rzeczownikiem N1.

14) NA1 N2

agree[case, number, gender](A1, N2)

Za pomoca powyzszej reguły wygenerowano np. nastepujace parafrazy:Zusatzrente Ñ zusätzliche Rente, Papierdokumente Ñ papierne Dokumente,Europa-Abkommen Ñ europäische Abkommen, Fachkompetenz Ñ fachlicheKompetenz, Faserlein Ñ faserige Lein, Notargebühren Ñ notarielle Gebühr.Oczywiscie powstana takze parafrazy niepoprawne, np. VertragsbeziehungÑ ver-trägliche Beziehung, Ertragsklassen Ñ erträgliche Klasse, Lederqualität Ñ le-derne Qualität itp.

5.5 Automatyczny wybór kandydatów

Dla kazdego złozenia typu N+N generujemy warianty parafraz dla 32 typów pa-rafraz. W zaleznosci od stopnia synkretyzmu składowych parafraz moze powstacw ten sposób ponad 100 wariantów dla jednego wyrazu złozonego. Zadanie pro-gramu polega na wyborze jednego z 32 typów parafraz, niemniej jednak musi onzebrac dane dla wszystkich wariantów. Ogólny schemat programu wyglada naste-pujaco:

• dla kazdej dekompozycji wykonaj:

– dla kazdego symbolu parafrazy zgodnego z typem dekompozycji wy-konaj:

∗ wygeneruj wszystkie rózne warianty parafrazy;

∗ dla kazdego wariantu parafrazy wykonaj:

· pobierz i zapamietaj liczbe stron, na których sie pojawia danywariant;

∗ zachowaj sume liczby stron dla wariantów jako liczbe stron dlaparafrazy;

• wybierz parafraze z najwieksza liczba stron.

W celu pobrania liczby stron dla danego wariantu tworzymy zapytanie do wy-szukiwarki GOOGLE. Zapytanie składa sie z samego wariantu otoczonego po-dwójnym cudzysłowem, wtedy wyszukiwarka wyswietli tylko te strony interne-towe, na których znajduje sie dokładnie taka fraza. W przypadku opuszczenia


cudzysłowu otrzymalibysmy wyniki dla wszystkich stron, na których pojawiajasie wszystkie wyrazy składowe wariantu ale w dowolnej kolejnosci i lokalizacji.Nie ma niestety mozliwosci wyszukiwania uwzgledniajacego wielkosc liter.

Nastepujaca tablica zawiera kilka losowo wybranych złozen, dla których zo-stała wykonana powyzsza procedura. Wyliczamy tylko warianty, dla których zna-leziono co najmniej jedna strone.

Złozenie Parafraza Symbol Strony

Umsetzungskontrollen Kontrolle der Umsetzung gen 16800Umsetzungskontrollen Kontrolle über die Umsetzung prep-über 2020Umsetzungskontrollen Kontrolle bei der Umsetzung prep-bei 886Umsetzungskontrollen Kontrolle der Umsetzungen gen 67Umsetzungskontrollen Kontrolle zur Umsetzung prep-zu 34Umsetzungskontrollen Kontrolle für die Umsetzung prep-für 24Umsetzungskontrollen Kontrolle auf Umsetzung prep-auf 18Umsetzungskontrollen Kontrolle während der Umset-

zungprep-während 16

Umsetzungskontrollen Kontrolle in der Umsetzung prep-in 4Umsetzungskontrollen Kontrolle nach der Umsetzung prep-nach 2

Überprüfungsmittel Mittel zur Überprüfung prep-zu 738Überprüfungsmittel Mittel der Überprüfung gen 70Überprüfungsmittel Mittel für die Überprüfung prep-für 19Überprüfungsmittel Mittel vor der Überprüfung prep-vor 19Überprüfungsmittel Mittel bei der Überprüfung prep-bei 2Überprüfungsmittel Mittel zwecks Überprüfung prep-zwecks 2Überprüfungsmittel Mittel zu der Überprüfung prep-zu 1

Touristenziele touristische Ziel nom-adj 1560Touristenziele Ziel für Touristen prep-für 997Touristenziele Ziel von Touristen prep-von 683Touristenziele Ziel der Touristen gen 139Touristenziele Ziel bei Touristen prep-bei 78Touristenziele Ziel als Tourist app-als 33Touristenziele Ziel für den Touristen prep-für 3Touristenziele Ziel nach Touristen prep-nach 2

Bootsverbindung Verbindung mit dem Boot prep-mit 170Bootsverbindung Verbindung zum Boot prep-zu 167Bootsverbindung Verbindung nach dem Boot prep-nach 54Bootsverbindung Verbindung des Bootes gen 41Bootsverbindung Verbindung zwischen dem Boot prep-zwischen 23Bootsverbindung Verbindung vom Boot prep-von 16Bootsverbindung Verbindung auf Boot prep-auf 12

5.5. Automatyczny wybór kandydatów 137


Bootsverbindung Verbindung beim Boot prep-bei 9Bootsverbindung Verbindung am Boot prep-an 2

Finanzübersicht finanzielle Übersicht nom-adj 802Finanzübersicht Übersicht der Finanzen gen 300Finanzübersicht Übersicht in die Finanz prep-in 23Finanzübersicht Übersicht zu der Finanz prep-zu 22Finanzübersicht Übersicht über die Finanz prep-über 16Finanzübersicht Übersicht zur Finanz prep-zu 4Finanzübersicht Übersicht der Finanz gen 3

Romafeindlichkeit Feindlichkeit gegen Roma prep-gegen 5

Ableitungsrinnen Rinne zur Ableitung prep-zu 12Ableitungsrinnen Rinne für die Ableitung prep-für 2Ableitungsrinnen Rinne als Ableitung app-als 1Ableitungsrinnen Rinne nach der Ableitung prep-nach 1

Leitungstypen Typus der Leitung gen 1

Seitenständer seitliche Ständer nom-adj 86Seitenständer Ständer auf der Seite prep-auf 74Seitenständer Ständer zur Seite prep-zu 33Seitenständer Ständer von der Seite prep-von 29Seitenständer Ständer an der Seite prep-an 6Seitenständer Ständer in Seiten prep-in 1

Körpergewebe Gewebe des Körpers gen 11800Körpergewebe Gewebe am Körper prep-an 1280Körpergewebe Gewebe im Körper prep-in 698Körpergewebe körperliche Gewebe nom-adj 321Körpergewebe Gewebe in den Körper prep-in 193Körpergewebe Gewebe vom Körper prep-von 98Körpergewebe Gewebe der Körper gen 47Körpergewebe Gewebe aus dem Körper prep-aus 42Körpergewebe Gewebe während des Körpers prep-während 25

Betriebsbudgets Budget für den Betrieb prep-für 408Betriebsbudgets betriebliche Budget nom-adj 11Betriebsbudgets Budget für Betrieb prep-für 9Betriebsbudgets Budget des Betriebes gen 5Betriebsbudgets Budget zum Betrieb prep-zu 5Betriebsbudgets Budget der Betriebe gen 2Betriebsbudgets Budget beim Betrieb prep-bei 2

Rückentragen Trage auf dem Rücken prep-auf 260



Rückentragen Trage für den Rücken prep-für 193Rückentragen Trage am Rücken prep-an 14Rückentragen Trage vom Rücken prep-von 4Rückentragen Trage der Rücken gen 2Rückentragen Trage als Rücken app-als 1Rückentragen Trage im Rücken prep-in 1

Preisanstiege Anstieg der Preise gen 41100Preisanstiege Anstieg im Preis prep-in 70Preisanstiege Anstieg beim Preis prep-bei 23Preisanstiege Anstieg am Preis prep-an 22Preisanstiege preisliche Anstieg nom-adj 6Preisanstiege Anstieg vom Preis prep-von 3Preisanstiege Anstieg für den Preis prep-für 1Preisanstiege Anstieg bei dem Preis prep-bei 1

Tablica 5.4: Przykładowe wyniki dla zapytan do wyszukiwarki GOOGLE

Parafrazy zostały uporzadkowane według malejacej liczby stron, które zostałyznalezione dla odpowiednich zapytan do wyszukiwarki. Tylko parafrazy o naj-wiekszej liczbie stron zostały zaznaczone przez system jako zaakceptowane para-frazy danego złozenia.

5.6 Wyniki

W tym podrozdziale porównamy automatycznie wygenerowane parafrazy z pa-rafrazami, które zostały recznie przypisane złozeniom z zestawu testowego. Po-staramy sie tez oszacowac poziom trafnosci stosowanej metody. W rozwazaniachtych skupimy sie szczególnie na parafrazach złozen typu N+N. Ogólna trafnoscmetody dla wszystkich typów wynosi 58,9%, co w ramach zadania klasyfikacyj-nego dla tylu róznych klas (w sumie 34)3 mozna ocenic jako wynik dobry. Dlajezyka angielskiego podobne systemy osiagaja wyniki porównywalne, co zostałopo czesci przedstawione w rozdziale 2.3. Wyniki dla rzeczowników złozonychtypu N+N najbardziej przypominaja wyniki osiagane dla angielskich złozen zapomoca metody Lapata i Keller (2004). Mocne odchylenia w dół dla typu V+Noraz w góre dla typu A+N moga zdziwic i zostana omówione pózniej.

332 parafrazy, które potrafimy wygenerowac, oraz klasy idiom i inne.

5.6. Wyniki 139

Typ trafnosc

wszystkie 58,9%N+N 59,9%V+N 31,0%A+N 73,8%

Rysunek 5.1: Trafnosc parafrazowania dla wszystkich typów

5.6.1 Wyniki dla typu N+N

Wartoscia odniesienia dla oceny jakosci metody zastosowanej do złozen typuN+N jest proporcja najczestszego typu parafrazy (symbol gen) w zestawie te-stowym. Przyjecie tego typu parafrazy jako poprawnego pozwoliłoby osiagnactrafnosc 45,0% dla dowolnego złozenia typu N+N. Metoda oparta na wyszuki-warce GOOGLE osiaga o wiele lepszy wynik na poziomie 59,9%. Dla jezyka an-gielskiego te proporcje wynosiły odpowiednio 33% dla parafraz z of oraz 55,7%dla metody opisanej w Lapata i Keller (2004). Lepszy wynik w przypadku nie-mieckich złozen moze byc spowodowany wieksza proporcja parafraz typu gen,niz odpowiednio typu of dla jezyka angielskiego.

Przy ocenie wyników nalezy tez uwzglednic to, ze obliczamy trafnosc w spo-sób dla nas nieco bardziej niekorzystny niz miało to miejsce w pracach Lauer(1995) i Lapata i Keller (2004). Nie odrzucamy z góry złozen z parafrazami, któ-rych stosowana metoda nie moze wygenerowac. Jak widac na rysunku 5.2 typyidiom oraz inne w ogóle nie zostały objete przez system, jednak ich udział w ze-stawie wynosi 12,8%.

Na rysunku 5.3 rozbilismy wyniki dotyczace trafnosci dla typu N+N na po-szczególne parafrazy, przy czym potraktowalismy tutaj wszystkie parafrazy z fra-zami przyimkowymi jako jedna grupe. Trafnosc dla parafraz idiom i inne wynosioczywiscie odpowiednio 0%, dla pozostałych przypadków z wyjatkiem typu appwyniki sa bardziej optymistyczne i siegaja nawet 74,6% dla parafraz typu adj.Gdy stworzymy grupe parafraz prostych, czyli takich, które mozemy wygenero-wac za pomoca reguł opisanych w poprzednim rozdziale, to ogólny wynik sieganawet 68,7%. Poniewaz zarówno Lauer (1995) jak i Lapata i Keller (2004) ko-rzystali własnie z zestawu, z którego (recznie) odrzucili złozenia o parafrazach,


Parafraza zestaw automat

gen 45,0% 39,0%prep 32,6% 46,4%adj 6,5% 6,3%app 3,0% 2,5%idiom 2,9% 0,0%inne 9,9% 0,0%

Rysunek 5.2: Porównanie rozkładów parafraz w zestawie testowym oraz w wy-nikach uzyskanych automatycznie (Ciemne kolumny to przykładyz zestawu testowego, jasniejsze reprezentuja wyniki automatu)

których nie mogli wygenerowac, powinno sie porównywac wyniki tych autorówz naszymi wynikami dla złozen z prostymi parafrazami. W zastosowaniach reali-stycznych natomiast nie mozna tak łatwo odrzucic złozen z nietypowymi parafra-zami w sposób automatyczny. Musielibysmy dysponowac algorytmem, który juzwczesniej stwierdza, czy złozenie uległo idiomatyzacji, a to mogłoby sie okazaczadaniem trudniejszym od samego automatycznego parafrazowania.

W ramach porównania wyników ciekawie prezentuja sie liczby dla poszcze-gólnych parafraz przyimkowych rozbitych według tworzacych je przyimków. Narysunkach 5.4 oraz 5.5 zestawiamy odpowiednio proporcje parafraz w zestawie

Parafraza trafnosc

gen 71,7%prep 66,0%adj 74,6%app 39,0%idiom 0,0%inne 0,0%wszystkie 59,9%proste 68,7%

Rysunek 5.3: Trafnosc dla parafraz złozen typu N+N

5.6. Wyniki 141


an 5,2% 4,5%auf 7,0% 11,6%aus 5,3% 4,6%bei 3,7% 3,0%durch 1,1% 1,3%für 26,8% 19,6%gegen 0,2% 0,1%in 12,4% 15,8%mit 4,1% 6,6%nach 0,3% 1,1%


über 8,5% 4,9%um 0,3% 0,9%von 5,1% 6,3%vor 0,1% 0,5%während 0,5% 0,4%wegen 0,3% 0,1%zu 19,0% 18,8%zwecks 0,2% 0,0%zwischen 0,0% 0,2%

Rysunek 5.4: Porównanie proporcji dla parafraz przyimkowych w zestawie orazw wynikach uzyskanych automatycznie

z wynikami uzyskanymi automatycznie oraz dane dotyczace trafnosci dla po-szczególnych przyimków. Ekstremalne wartosci trafnosci na poziomie 0% i 100%dla niektórych przyimków sa spowodowane mała liczba wystepowania poszcze-gólnych fraz przyimkowych w zestawie testowym a nie brakami metody. Ichwpływ na ogólna trafnosc jest znikomy, poniewaz trafnosc została odpowiedniowazona przez liczbe przykładów.

Mimo duzej liczby klas ogólna trafnosc siega 66,0%, gdzie szczególnie cze-ste typy parafrazy zostały przydzielone w duzej mierze poprawnie. Najwazniejszetypy parafraz sa tworzone za pomoca przyimków an, auf, aus, für, in, über, von,zu. Dla kazdego z nich udział w zestawie przekracza 5%. Szczególnie dla an, voni zumozna zaobserwowac dobre wyniki, które zawyzaja srednia. Dla pozostałychprzyimków wyniki nalezy traktowac ostroznie ze wzgledu na mała liczbe przy-kładów w zestawie.


Parafraza trafnosc

wszystkie 66,0%an 59,4%auf 86,0%aus 47,1%bei 57,1%durch 35,7%für 59,2%gegen 50,0%in 71,3%mit 35,2%

Parafraza trafnosc

nach 0,0%über 59,3%um 50,0%von 89,6%vor 100,0%während 50,0%wegen 0,0%zu 82,1%zwecks 0,0%zwischen 0,0%

Rysunek 5.5: Rozbicie danych dla trafnosci na poszczególne przyimki

5.6.2 Wyniki dla typów V+N i A+N

W przypadku rzeczowników złozonych, dla których leksemy okreslajace w de-kompozycjach sa czasownikami lub przymiotnikami, wystepuje tylko niewieleprzykładów w zestawie testowym. Stad wyniki metody parafrazowania dla typówA+N oraz V+N sa statystycznie mniej znaczace niz liczby dla złozen typu N+N.

W przypadku złozen typu A+N wyróznilismy tylko jeden typ parafrazy, którymozemy generowac automatycznie, mianowicie parafrazy z przydawka przy-miotna. Mimo tego ograniczenia, trafnosc dla parafrazy z przydawka przymiotnawynosi 86,8%.

Podobnie jak w przypadku złozen typu N+N parafrazy typu idiom i inne ob-nizaja ogólna trafnosci do 73,8%. Niemniej jednak wybór parafrazy z przydawkaprzymiotna w przypadku złozen typu A+N wydaje sie byc dobra strategia jeslichodzi o automatyczne generowanie parafraz.

5.6. Wyniki 143

Złozenia typu V+N pokazuja druga strone medalu: w tym przypadku ogólnatrafnosc wynosi zaledwie 31,0%. Wsród złozen typu V+N mamy najwiekszyodsetek parafraz, których nie mozna w prosty sposób wygenerowac za pomocaprzedstawionych reguł, az 31,7%. Wynika z tego znaczne obnizenie trafnosci me-tody.

Rozdział6Przechowywanie i manualnaweryfikacja danych

W poprzednich trzech rozdziałach przedstawilismy metody ekstrakcji niemiec-kich rzeczowników złozonych oraz ich polskich odpowiedników, algorytmy po-działu złozen oraz metody ich automatycznego parafrazowania. W przypadkukazdego procesu nagromadzono olbrzymia ilosc danych, których oczywiscie niemozna przechowywac na tradycyjnych fiszkach.1

W celu ilustracji wielkosci zbioru danych przedstawimy jeszcze raz w skróciedane liczbowe dotyczace zebranego materiału oraz przypomnimy, jakie informa-cje sa skojarzone z kazda para odpowiedników. W sumie zidentyfikowano w ba-danym korpusie ponad 142.000 róznych niemieckich złozen odpowiadajacych po-nad 2.160.000 typom. Wsród tych złozen udało sie zidentyfikowac odpowiednikidla od ok. 81.600 do 139.600 złozen w zaleznosci od stosowanej filtracji. Na po-ziomie tokenów odpowiednie liczby wynosza ok. 889.000 do 2.050.000. Jesli roz-patrzymy tylko rózne pary odpowiedników, to otrzymujemy liczby z przedziału226.000 do 591.000 róznych par, znów w zaleznosci od stosowanej metody filtra-cji.

Z kazdym złozeniem sa skojarzone nastepujace informacje:

• identyfikatory zdan, w których wystepuja tokeny złozenia oraz pozycje da-nego tokenu w kazdym zdaniu;

• wszystkie mozliwe segmentacje oraz skojarzone z nimi dekompozycje wrazz dodatkowymi informacjami:

– liczba segmentów i leksemów;

1Autor pracy mógł sie jednak przekonac osobiscie na kilku konferencjach, ze nawet w przy-padku duzych projektów leksykograficznych kartoteki z fiszkami sa nadal w uzytku.

145

146 Rozdział 6. Przechowywanie i manualna weryfikacja danych

– interfiksy wynikajace z segmentacji i dekompozycji;

– płytka anotacja dla danej dekompozycji;

– lemat złozenia wzgledem danej dekompozycji.2

• parafrazy złozenia wynikajace z najlepiej ocenianej dekompozycji orazliczby stron otrzymane za pomoca wyszukiwarki internetowej GOOGLE;

• Informacje o polskich odpowiednikach złozenia:

– polskie tokeny dopasowane z segmentami złozenia3, przy czym seg-menty pochodza z najlepszej segmentacji;

– informacje pozycyjne o tokenach odpowiedników podobnie jakw przypadku tokenów złozen;

– frazy bedace połaczeniem pojedynczych tokenów w pełne odpowied-niki danego tokenu niemieckiego złozenia;

– dwa rodzaje anotacji składniowej dla pełnych odpowiedników;

– wyniki zastosowania opisanych filtrów do pełnych odpowiedników,np. informacje o liczbie wyrazów autosemantycznych, o ciagłosci oraztypie frazy.

• informacje dodatkowe wynikajace z recznej anotacji i poprawek wprowa-dzonych do zebranych danych;

• przynaleznosc do zestawów testowych i podobne informacje pomocnicze;

• cały korpus w postaci par równoległych zdan z podziałem na dokumenty. Zkazdym dokumentem jest skojarzony jego identyfikator.4

Naszym sposobem na zarzadzanie takimi zasobami danych było stworze-nie odpowiedniej bazy danych, której struktura odzwierciedla niektóre własnoscistrukturalne badanych rzeczowników złozonych. W tym rozdziale przedstawimyw skrócie strukture bazy oraz jej wykorzystanie. Nastepnie opiszemy stosowaneschematy anotacji odpowiedników, o których wspomnielismy przy okazji oma-wiania filtru składniowego w rozdziale 3, i które beda pózniej słuzyły nam do

2W zaleznosci od wyboru leksemu okreslanego formy podstawowe złozenia moga sie róznicdla róznych dekompozycji.

3Informacje te odnosza sie do tokenów złozen, poniewaz tylko tokeny moga zostac dopaso-wane na poziomie wyrazów.

4Identyfikatory pokrywaja sie numerami ustaw stosowanymi przez wyszukiwarke tekstów nastronie http://www.eur-lex.eu. Stad kazdy przykład moze zostac odnaleziony w dokumenciezródłowym.

6.1. Struktura bazy danych 147

klasyfikacji polskich odpowiedników skojarzonych z róznymi klasami niemiec-kich złozen.

Kolejny aspekt, który zostanie omówiony w tym rozdziale, to etap manual-nej weryfikacji złozen, ich parafraz i odpowiedników, który odbył sie za pomocaprogramu stworzonego specjalnie do tego celu. W manualnej weryfikacji brałyudział trzy osoby, autor pracy oraz dwoje leksykografów. Powstały w ten sposóbtrzy podzbiory ekstrahowanego materiału o bardzo wysokiej jakosci. Przedsta-wimy w skrócie program słuzacy do anotacji oraz uzyskany w ten sposób materiałreferencyjny.

6.1 Struktura bazy danych

W celu stworzenia naszej bazy danych wykorzystalismy znany system baz da-nych relacyjnych PostgreSQL, który, jak sugeruje nazwa, jest oparty na jezykuSQL. Głównym kryterium wyboru była popularnosc tego narzedzia i jego do-bra współpraca z wieloma jezykami programowania, miedzy innym z PERL, zapomoca którego została stworzona aplikacja do recznej anotacji. Nalezy jednakw tym miejscu wspomniec, ze kazdy inny pakiet bazodanowy byłby prawdopo-dobnie równie przydatny dla wyznaczonego zadania. Skupimy sie wiec na danychzawartych w bazie, a nie na jej specyfikacjach technicznych.

Schemat bazy danych został przedstawiony w formie graficznej na rysunku6.1. W tym grafie wierzchołkami sa tabele z informacjami, a krawedzie symbo-lizuja powiazania miedzy poszczególnymi typami informacji. W bazach relacyj-nych celem jest minimalizacji redundancji tresci, tak aby te same wartosci skoja-rzone z wieloma jednostkami innych tabel nie powtarzały sie, gdy nie jest to po-trzebne. Osiaga sie to za pomoca podziału informacji niejednorodnych na róznei niezalezne tabele, które nastepnie sa ze soba kojarzone za pomoca zapytan w je-zyku SQL. W tym rozdziale przedstawimy w skrócie wszystkie wazniejsze grupytabel oraz zachodzace miedzy nimi powiazania. Okaze sie, ze struktura bazy da-nych w wielu przypadkach odzwierciedla strukture tych zjawisk lingwistycznych,które w niej umieszczono.

6.1.1 Listy typów i tokenów

Centralna tabela w opisanej bazie danych jest tabela compounds, która moznautozsamic z lista typów rzeczowników złozonych odnalezionych w korpusie.Kazdy wiersz tabeli składa sie z numeru identyfikacyjnego złozenia (comp_id),jego postaci ortograficznej (compform) oraz z daty i godziny dodania do bazy(stamp). Kolejnosc elementów w tabeli jest zgodna z kolejnoscia na liscie fre-kwencyjnej, na podstawie której zostały zidentyfikowane złozenia. Stad numer


Com

pounds com

p_id bigint

compform

text

stamp

timestam

p

Splits

split_idbigint

comp_id

bigint

scorefloat

partsbigint

acceptedboolean

bestbookean

surfacetext

lemm

atext

Paraphrases

par_idbigint

comp_id

bigint

paraphrasetext

relationtext

hitsinteger

acceptedboolean

bestboolean

addedboolean

Tokens

token_idbigint

comp_id

bigint

tu_idbigint

posbigint

Splitsegm

ents ss_id

bigint

split_idbigint

seg_idbigint

positionbigint

headboolean

Splitseglexem

es ssl_id

bigint

ss_idbigint

lex_idbigint

interfix_idbigint

acceptedboolean

Segm

ents seg_id

bigint

surfacetext

Lexem

es lex_id

bigint

name

text

semantics

text

Interfixes interfix_id

bigint

interfixtext

Tus

tu_idbigint

doc_idbigint

gorderbigint

Tuvs

tuv_idbigint

tu_idbigint

segtext

langinteger

Corpus

doc_idbigint

celextext

datedate

Cp_tokens

token_idbigint

normalized

text

structtext

simpstruct

text

npboolean

continuousboolean

contentsinteger

acceptedboolean

Testset1

testset_idbigint

token_idbigint

cp_positioninteger

sureboolean

possibleboolean

Testset2

testset_idbigint

token_idbigint

cp_positioninteger

sureboolean

possibleboolean

Counterparts

cp_idbigint

token_idbigint

segment

integer

formtext

positioninteger

explicitboolean

Acctrans

comp_id

bigint

acceptedboolean

message

text

Bestfreqs

comp_id

bigint

freqinteger

Random

freqs com

p_idbigint

freqinteger

Rysunek 6.1: Uproszczony schemat bazy danych


comp_id compform stamp1 Mitgliedstaaten 2008-01-20 19:06:57.2676762 Richtlinie 2008-01-20 19:06:57.2732793 Mitgliedstaat 2008-01-20 19:06:57.2747374 Buchstabe 2008-01-20 19:06:57.2766665 Zusammenarbeit 2008-01-20 19:06:57.2777656 Grundlage 2008-01-20 19:06:57.278977 Rechtsvorschriften 2008-01-20 19:06:57.2818688 Amtsblatt 2008-01-20 19:06:57.2841629 Mitgliedstaats 2008-01-20 19:06:57.286709

10 Zeitpunkt 2008-01-20 19:06:57.288007

Tablica 6.1:Wycinek z tabeli compounds

identyfikacyjny złozenia w bazie jest równoczesnie jego pozycja na liscie fre-kwencyjnej typów, liczac od typu z najwieksza liczba tokenów. Jak widac naschemacie 6.1 za pomoca tej tabeli, a w szczególnosci za pomoca identyfikatoracomp_id sa skojarzone wszystkie pozostałe tabele w sposób bezposredni lub po-sredni.

Dzieje sie tak oczywiscie w przypadku tabeli tokens, która, jak nazwa wska-zuje, zawiera informacje o tokenach wszystkich złozen. Tablica 6.2 przedstawiajej wycinek dla pierwszych dziesieciu tokenów. Informacje w tej tabeli sa czystonumeryczne, celem jej istnienia jest skojarzenie identyfikatorów złozen z identy-fikatorami zdan równoległych z korpusu (kolumna tu_id). Dodatkowo kolumnapos zawiera pozycje tokenu w niemieckim zdaniu, liczac kolejne tokeny w zda-niu. Kolejnosc elementów w tabeli wynika z kolejnosci tokenów w korpusie. Mo-zemy tutaj odczytac, ze pierwsze zdanie zawiera trzy rózne złozenia na pozycjach5, 13 i 19. Nie ma koniecznosci powtarzania formy ortograficznej tych złozen,poniewaz sprawdzimy je w łatwy sposób na podstawie tabeli compounds. Sa toodpowiednio Atomgemeinschaft, Zusammenarbeit oraz Atomenergie.

W tym momencie warto przytoczyc mały przykład działania jezyka SQL,który pozwoli nam przedstawic informacje z tablicy 6.2 w nieco bardziej czytelnysposób. Za pomoca zapytania SQL do bazy danych mozemy połaczyc informacjez tabel tokens oraz compounds w jednym widoku, tak jak to zostało pokazanew tablicy 6.3. Nie bedziemy w tej pracy omawiali mozliwosci jezyka SQL, zazna-czamy jednak, ze za pomoca bardziej złozonych zapytan jestesmy w stanie wy-ciagnac o wiele bardziej interesujace informacje z bazy danych. Moglibysmy np.dołaczyc tresc niemieckiego i polskiego zdania, wycinki tych zdan, najlepsze seg-mentacje, lematy złozen, odpowiedniki dla tokenów pojawiajacych sie w tej parze


token_id comp_id tu_id pos1 164 1 52 5 1 133 11503 1 194 164 3 35 19 4 76 188 4 117 1070 4 238 19 4 279 41583 4 60

10 3999 4 66

Tablica 6.2:Wycinek z tabeli tokens

zdan oraz wiele wiecej. Do tego dochodza zapytania zliczajace, statystyczne i innemozliwosci agregacji danych. Pózniejsze rozdziały beda słuzyły jako przykłady.

6.1.2 Reprezentacja korpusu równoległego

W celu wyswietlania zdan, w których znajduja sie tokeny złozen, cały korpus rów-noległy musi byc przechowywany w bazie. Słuza do tego celu trzy tabele corpus,tus oraz tuvs.

Tabela corpus z tablicy 6.4 jest spisem wszystkich dokumentów tworzacychkorpus równoległy. Najwazniejsze jest tutaj pole celex, które zawiera oficjalnynumer CELEX dokumentu, stosowany w ewidencji Unii Europejskiej. Podobniejak wczesniej pole doc_id jest wewnetrznym identyfikatorem dokumentu w ba-zie danych, za pomoca którego kojarzone sa zdania równoległe z dokumentem.Pole date zawiera date publikacji dokument w Dzienniku Urzedowym Unii Eu-ropejskiej.

Nazwy pozostałych tabel oparto czesciowo na formacie TMX (TranslationMemory Exchange)5. Stad nazwa tabeli tus pochodzi od elementu XML tu,który z kolei jest skrótem terminu translation unit. Podobnie nazwa tabeli tuvspochodzi od elementu tuv oraz terminu translation unit variant. W standardzieTMX elementy tu skupiaja w sobie elementy tuv, które opisuja tłumaczenia tegosamego zdania na rózne jezyki. Podobnie została zorganizowana struktura bazydanych. Rekordy z tabel tus (patrz tablice 6.5) kojarza pary zdan z dokumentamioraz zawieraja informacje o kolejnosci zdan w dokumencie.

5TMX jest otwartym standardem XML słuzacym do wymiany pamieci tłumaczen. Jest stoso-wany np. w aplikacji TRADOS.


select token_id, compform, tu_id, pos from tokens, compounds where

tokens.comp_id = compounds.comp_id order by token_id limit 10;

token_id compform tu_id pos1 Atomgemeinschaft 1 52 Zusammenarbeit 1 133 Atomenergie 1 194 Atomgemeinschaft 3 35 Königreich 4 76 Bundesrepublik 4 117 Großherzogtum 4 238 Königreich 4 279 Kernindustrien 4 60

10 Lebenshaltung 4 66

Tablica 6.3:Wycinek z tabeli tokens połaczony z compounds

Tabela tuvs (rysunek 6.6) zawiera zdania w odpowiednich wariantach jezyko-wych. Zdania sa ze soba skojarzone, gdy maja taki sam identyfikator tu_id. Polelang koduje jezyk danego wariantu zdania, w naszym przypadku 1 to jezyk nie-miecki, a 2 odpowiednio jezyk polski. W bazie jest zawarta stokenizowana wersjakorpusu, poniewaz tylko wtedy odnoszenie sie do pozycji tokenów w innych tabe-lach ma sens. Przechowywanie całego korpusu równoległego w bazie danych jestszczególnie przydatnym rozwiazaniem w chwili, gdy zdania maja byc wyswie-tlane jako przykłady dla danych złozen czy par, jak to ma miejsce w aplikacji doweryfikacji odpowiedników, która przedstawimy pózniej w tym rozdziale.

doc_id celex date1 21959A1006(01) 2007-12-212 21959A1006(02) 2007-12-213 21970A0720(01) 2007-12-214 21972A0722(03) 2007-12-215 21972A0722(04) 2007-12-216 21972A0722(05) 2007-12-217 21973A0514(01) 2007-12-218 21974A0917(01) 2007-12-219 21975A0529(03) 2007-12-21

10 21975A0529(06) 2007-12-21

Tablica 6.4:Wycinek z tabeli corpus


tu_id doc_id gorder1 1 12 1 23 1 34 1 45 1 56 1 67 1 78 1 89 1 9

10 1 10

Tablica 6.5:Wycinek z tabeli tus

6.1.3 Informacje o segmentacjach i dekompozycjach

W rozdziale 4 przedstawilismy metody podziału złozen na segmentacje i dekom-pozycje. W tym podrozdziale przedstawimy fragment bazy danych, który jest od-powiedzialny za przechowywanie zebranych danych. Dla poszczególnych metodpodziału podczas ich ewaluacji zostały wykorzystane oddzielne kopie bazy da-nych, tak aby np. wyniki dla metody opartej na słowniku a wyniki uzyskane zapomoca metody wykorzystujacej wyszukiwarke internetowa nie pomieszały sie.Pamietamy, ze w celu trenowania modelu probabilistycznego trzeba było zana-lizowac wszystkie złozenia za pomoca kombinacji pozostałych metod. Wynikiposrednie równiez były przechowywane we własnych kopiach bazy, i zostały na-stepnie wykorzystane w celu obliczenia odpowiednich czestosci i prawdopodo-bienstw. W ostatecznej wersji bazy danych, która przedstawiamy w tym rozdzialezostały uwzglednione tylko wyniki dla najlepszej probabilistycznej metody po-działu.

Tabela splits (tablica 6.7) skupia kilka przydatnych informacji o segmen-tacjach. Kazda segmentacja jest skojarzona z odpowiednim złozeniem. W przy-padku wieloznacznosci istnieje wiecej niz jeden wiersz z ta sama wartoscia w polucomp_id, np. dla złozenia o identyfikatorze 1 widzimy dwie mozliwe segmentacjemitglied|staaten oraz mit|glied|staaten. Pole score zawiera ocene seg-mentacji obliczona za pomoca algorytmu podziału. Dodatkowo pole best zazna-cza za pomoca wartosci t(rue) najlepsza segmentacje jednego złozenia a warto-sci f(alse) pozostałe. Pole accepted przechowuje informacje pochodzace z ma-nualnej weryfikacji. Nie zawsze najlepsza segmentacja zostanie zaakceptowanaprzez człowieka. Np. w przypadku segmentacji wyrazu Buchstabe zadna segmen-tacja nie została zaakceptowana, poniewaz identyfikacja tego wyrazu jako zło-zenia jest błedem programu. Dodatkowo tabela splits pozwala na sprawdzenie


tuv_id seg tu_id lang1 Abkommen zwischen der europäischen Atomgemeinschaft 1 1

Euratom und der Regierung von Kanada über ZusammenarbeitBei der friedlichen Nutzung der Atomenergie

2 Umowa Miedzy Rzadem Kanady A Europejska Wspólnota Energii 1 2Atomowej Euratom W Sprawie Współpracy W PokojowymWykorzystaniu Energii Atomowej 1

3 Präambel 2 14 PREAMBUŁA 2 25 Die Europäische Atomgemeinschaft Euratom , vertreten 3 1

durch ihre Kommission im folgenden als die Kommissionbezeichnet , und die Regierung von Kanada

6 Rzad Kanady i Europejska Wspólnota Energii Atomowej 3 2Euratom , działajaca poprzez swoja Komisje zwana dalejKomisja

Tablica 6.6:Wycinek z tabeli tuvs

lematów złozen, które zostały wygenerowane dla odpowiednio najlepszej dekom-pozycji.

Segmenty z tabeli segments sa kojarzone z segmentacjami w tabeli split-segments, która ponadto zawiera informacje o pozycji segmentu w segmenta-cji. Z kolei relacje leksemów z tabeli lexemes z segmentami sa opisane w ta-beli splitseglexemes, która dodatkowo kojarzy kazdy segment z interfiksemlub z koncówka fleksyjna. W samej tabeli interfixes nie zaznaczono róznicymiedzy tymi elementami, wynika ona jednak bezposrednio z segmentacji: ele-ment z tabeli interfixes skojarzony z segmentem okreslanym jest koncówkafleksyjna, element powiazany z segmentem okreslajacym bedzie interfiksem. Bezodniesienia sie do odpowiedniego segmentu jednostki zawarte w tej tabeli nalezy

split_id comp_id score parts accept best surface lemma1 1 4,2182e-07 2 t t mitglied|staaten Mitgliedstaat2 1 0 3 f f mit|glied|staaten3 2 1,8073e-06 2 t t richt|linie Richtlinie4 3 4,0184e-07 2 t t mitglied|staat Mitgliedstaat5 3 0 3 f f mit|glied|staat6 4 1,1587e-09 2 f t buch|stabe Buchstab7 4 0 2 f f buchs|tabe8 5 5,9524e-08 2 t t zusammen|arbeit Zusammenarbeit9 6 6,0010e-07 2 t t grund|lage Grundlage

10 7 3,1640e-07 2 t t rechts|vorschriften Rechtsvorschrift

Tablica 6.7:Wycinek z tabeli splits


ss_id split_id seg_id position head1 1 1 1 f2 1 2 2 t3 2 3 1 f4 2 4 2 f5 2 2 3 t6 3 5 1 f7 3 6 2 t8 4 1 1 f9 4 7 2 t

10 5 3 1 f

seg_id surface1 mitglied2 staaten3 mit4 glied5 richt6 linie7 staat8 buch9 stabe

10 buchs

Tablica 6.8:Wycinki z tabel splitsegments i segments

traktowac tylko jako łancuchy znakowe pozbawione interpretacji jako interfiks lubsufiks. O postaci i inwentarzu interfiksów napiszemy wiecej w rozdziale 8.1.1.

Podobnie jak dla segmentacji, leksemy powiazane z segmentem moga zostaczaznaczone jako zaakceptowane w chwili, gdy zostana potwierdzone w aplikacjisłuzacej do manualnej weryfikacji. Oprócz leksemów tabela lexemes zawiera in-formacje semantyczne pochodzace ze słownika systemu tłumaczacego POLENG,które zostały wykorzystane w przypadku drugiego modelu probabilistycznego(rozdział 4.4.2).

6.1.4 Informacje o parafrazach

Podobnie jak dla dekompozycji, zachowujemy informacje o wszystkich wygene-rowanych parafrazach w bazie danych wraz z wynikami uzyskanymi przez zapy-tania do wyszukiwarki GOOGLE. Rodzaj informacji odpowiada dokładnie danymz tablicy 5.4, nie bedziemy wiec przedstawiali zawartosci tabeli paraphrasesw tym rozdziale tak wyczerpujaco jak pozostałe elementy bazy. Zamiast gra-ficznej postaci złozenia tabela zawiera identyfikator złozenia. Tak jak wczesniejw przypadku segmentacji i dekompozycji specjalne pole accepted pozwala nazaznaczanie poprawnych lub niepoprawnych parafraz w aplikacji do recznej we-ryfikacji.

6.1.5 Informacje o odpowiednikach

Wyniki ekstrakcji ekwiwalentów oraz ich filtracji sa gromadzone w tabelachcounterparts i cp_tokens. Pierwsza tabela zawiera informacje o dopasowaniupolskich tokenów do tokenów zidentyfikowanych złozen.


ssl_id ss_id lex_id interfix_id accepted1 1 62182 1 t2 2 87526 2 t3 4 37119 1 f4 5 87526 2 f5 6 76756 3 t6 7 58064 1 t7 8 62182 1 t8 9 87526 1 t9 11 37119 1 f

10 12 87526 1 f

lex_id name semantics0 ACR unknown9 Ägäis_N body_of_water

10 Ägypten_N location17 Ähnlichkeit_N abstraction19 Ähre_N living_thing34 Änderung_N phenomenon43 Äquator_N location49 Äquivalent_N abstraction50 Äquivalenz_N abstraction51 Ära_N abstraction

int_id interfix1 02 +en3 -en4 -e5 +e6 +s7 -e+s8 +”ern9 -gut+best

10 +n

Tablica 6.9:Wycinki z tabel splitseglexemes, lexemes i interfixes

Dopasowanie uwzglednia segmentacje złozen. Stad ten sam polski token mozesie pojawic kilka razy w tabeli w sytuacji, gdy został połaczony z róznymi seg-mentami niemieckiego złozenia. Dopasowanie odbyło sie dla podzielonych zło-zen. Podobnie jak w przypadku tokenów rzeczowników złozonych tabela zawierainformacje o pozycji polskiego tokenu w odpowiednim zdaniu polskim. Kolumnaexplicit zaznacza, czy dany token był jawnie dopasowany do niemieckiegowyrazu złozonego czy nie. Wyrazy funkcyjne mogły zostac dodane to tej tabeliw przypadku, gdy nie były dopasowane z zadnym segmentem niemieckim, alemiesciły sie miedzy dwoma wyrazami dopasowanymi z tym samym złozeniemniemieckim. Takie polskie tokeny zostana oznaczone jako niejawne, czyli w ko-lumnie explicit maja wartosc false.

Najwazniejsze dla nas informacje sa zawarte w tabeli cp_tokens (tablica6.11), która została wygenerowana na podstawie tabeli counterparts i składasie z pełnych odpowiedników tokenów niemieckich wyrazów złozonych oraz


cp_id token_id segment form position explicit2 1 2 Wspólnota 7 t1 1 1 Atomowej 9 t3 2 1 Współpracy 13 t4 2 2 Współpracy 13 t7 3 2 Energii 8 t5 3 1 Energii 17 t6 3 1 Atomowej 18 t

10 4 2 Wspólnota 5 t8 4 1 Energii 6 t9 4 1 Atomowej 7 t

Tablica 6.10:Wycinek z tabeli counterparts

z dodatkowych informacji pochodzacych z procesu filtracji. Odpowiedniki zo-stały znormalizowane, przy czym oryginalna postac mozna odtworzyc przez pro-ste połaczenie elementów z tabeli counterparts. Dodatkowo z kazdym odpo-wiednikiem przechowywane sa dwa rodzaje anotacji składniowej, pełna wersjaoraz uproszczona, jak i wyniki filtracji, tzn. czy odpowiednik jest fraza rzeczow-nikowa, czy jest fraza ciagła i ile zawiera wyrazów autosemantycznych. Podobniejak wczesniej pole accepted słuzy do zaznaczania par, które zostały potwier-dzone podczas manualnej weryfikacji. Odpowiedniki sa równoczesnie skojarzonez niemieckimi tokenami jak i z typami, co ma ułatwic przegladanie danych. W tensposób mozna łatwo wygenerowac pary tokenów lub pary typów przy wykorzy-staniu operacji agregacji danych.

6.1.6 Inne tabele

Pozostałe tabele maja w wiekszosci funkcje techniczne, np. kojarza ze soba pewnepodzbiory złozen lub par, zawieraja informacje, które recznie opisane złozenia zo-stały wybrane do zestawów testowych itp. W przypadku bazy, która współpraco-wała z aplikacja do recznej weryfikacji złozen pojawiaja sie tez tabele, w którychzapisano, która osoba potwierdziła pewna jednostke danych oraz kiedy zostałowykonane owo potwierdzenie. W bazie danych zapisuje sie tez powody odrzuce-nia niepoprawnych jednostek, co zostanie opisane przy omówieniu samej aplika-cji.

6.2. Schematy anotacji polskich odpowiedników 157

token_id comp_id normalized struct2 5 współpraca R!:<_-_>[1,2]3 11503 energia atomowa R!:<_-_>[2] P:<_-_>[0]4 164 wspólnota energii atomowej R!:<_-_>[2] R:<dop-sg>[1] P:<dop-sg>[1]5 19 królestwo R!:<_-_>[1]6 188 republika federalna R!:<_-_>[2] P:<_-_>[1]7 1070 wielkie ksiestwo P:<_-_>[1] R!:<_-_>[2]8 19 królestwo R!:<_-_>[1,2]9 41583 przemysł jadrowy R!:<_-_>[2] P:<_-_>[1]

10 3999 zycie R!:<_-_>[1]12 5 współpraca R!:<_-_>[1,2]

simpstruct np continuous contents acceptedN! t t 1 tN! A t f 2 tN! N-gen A-gen t t 3 tN! t t 1 tN! A t t 2 tA N! t t 2 tN! t t 1 tN! A t t 2 t

t t 1 fN! t t 1 t

Tablica 6.11:Wycinek z tabeli cp_tokens

6.2 Schematy anotacji polskich odpowiedników

W tej czesci pracy przedstawimy schematy anotacji składniowej zebranych pol-skich odpowiedników, za pomoca których pózniej bedziemy mogli dokonac do-kładniejszej analizy zgromadzonego materiału. Korzystamy z dwóch schematówanotacji, przy czym drugi jest uproszczona, spłycona wersja pierwszego. Pierw-szy schemat zawiera informacje na temat dopasowania wyrazów z segmentamizłozen, osródków frazy, dokładne informacje o czesci mowy i niektórych ce-chach morfologicznych polskich odpowiedników. Zostanie on pózniej wykorzy-stany przy badaniach dotyczacych mozliwych funkcji interfiksów w rozdziale 8.1.Drugi schemat zawiera tylko podstawowe informacje o czesci mowy i uproszoneinformacje morfologiczne, które pozwola na automatyczne odtworzenie klasyfi-kacji odpowiedników, podobna do tej stosowanej w pracy Jeziorski (1983) tak,jak to zostało przedstawione w nastepnym rozdziale. Tablica 6.12 zestawia 20najczestszych struktur składniowych spotkanych wsród zebranych odpowiedni-ków oraz kilka przykładowych złozen i polskich odpowiedników z takimi struk-turami. Jak widac, sprowadzanie pełnej anotacji do jej płytszej wersji jest odwzo-rowaniem wiekszego zbioru w mniejszy zbiór, np. rózne anotacje R!:<_-_>[2]


Niemiecki rzeczownik Polski odpowiednik Anotacja pełna Anotacje płytka

Berufsbezeichnung tytuł zawodowy R!:<_-_>[2] P:<_-_>[1] N! AGerichtshof trybunał sprawiedliwosci R!:<_-_>[2] R:<dop-sg>[1] N! N-genGrünbuch zielona ksiega P:<_-_>[1] R!:<_-_>[2] A N!Pflanzenschutz ochrona roslin R!:<_-_>[2] R:<dop-pl>[1] N! N-genRichtlinie dyrektywa R!:<_-_>[1,2] N!Verpflichtungsrechnung faktura zobowiazania R!:<_-_>[2] R:<dop-sg>[0] N! N-genGenehmigungsurkunde akt zatwierdzenia R!:<_-_>[2] C-ODS!:<dop-nil>[1] N! N-genProjektende zakonczenie projektu C-ODS!:<_-_>[2] R:<dop-sg>[1] N! N-genCOOPENER-Projekte projekt COOPENER R!:<_-_>[2] FN:<nil-nil>[1] N! ACRLandnutzung uzytkowanie gruntów C-ODS!:<_-_>[2] R:<dop-pl>[1] N! N-genAnerkennungsstelle jednostka kwalifikujaca R!:<_-_>[2] C-ICZ:<_-_>[1] N! AFinanzierungsabkommen umowa finansowania R!:<_-_>[2] C-ODS:<dop-nil>[1] N! N-genGrenzkontrollstelle punkt kontroli granicznej R!:<_-_>[3] R:<dop-sg>[2] P:<dop-sg>[1] N! N-gen A-genRechtsgrundlage podstawa prawna R!:<_-_>[2,3] P:<_-_>[1] N! AHandelsbedingungen warunek wymiany handlowej R!:<_-_>[2] R:<dop-sg>[1] P:<dop-sg>[1] N! N-gen A-genÜbertragungsnetzbetreibern operator sieci przesyłowych R!:<_-_>[3] R:<dop-pl>[2] P:<dop-pl>[1] N! N-gen A-genVerteidigungsrechte prawo do obrony R!:<_-_>[2] do R:<dop-sg>[1] N! prep NRahmenfinanzregelung ramowe rozporzadzenie finansowe P:<_-_>[1] R!:<_-_>[3] P:<_-_>[2] A N! AAufenthaltsgenehmigung zezwolenie na zamieszkanie R!:<_-_>[2] na R:<bier-sg>[1] N! prep NVerarbeitungserzeugnisse przetworzony produkt C-IBR:<_-_>[1] R!:<_-_>[2] A N!

Tablica 6.12: Kilka przykładowych typów anotacji

R:<dop-sg>[0] oraz C-ODS!:<_-_>[2] R:<dop-pl>[1] odpowiadaja wszyst-kie płytkiej anotacji N! N-gen.

6.2.1 Anotacja pełna

Anotacja pełna jest wynikiem analizy składniowej wykonanej parserem sys-temu tłumaczacego POLENG, który został wykorzystany przy filtracji składniowejFSYN. Tylko odpowiedniki, które zostały rozpoznane jako frazy rzeczownikowesa opisane w ten sposób. Nie zachowujemy całej hierarchicznej struktury drzewawytworzonego przez analizator, tylko skupiamy sie na lisciach tego drzewa. Wtaki sposób powstaje ciag symboli, gdzie kazdy symbol odpowiada jednemu wy-razowi odpowiednika. Wyrózniamy przy tym dwa rodzaje symboli: symbole zło-zone dla wyrazów autosemantycznych, które nie zawieraja informacji o konkret-nym wyrazie, tylko sa złozone z szeregu cech morfologicznych, oraz symboleproste dla wyrazów synsemantycznych lub funkcyjnych. Dla tych ostatnich nieuwzgledniamy dodatkowych cech morfologicznych, zamiast tego symbol odpo-

SYMBOL := POS:<CASE-NUM>[DOP] | POS!:<CASE-NUM>[DOP]

POS := "C-IBR" | "C-ICZ" | "C-ODS" | "FN" | "LG" | "LP" | "P" | "R"

CASE := "_" | "nil" | "mian" | "dop" | "cel" | "bier" | "narz" | "miejsc"

NUM := "_" | "nil" | "sg" | "pl"

DOP := [0-9]+

Rysunek 6.2: Struktura symbolu

6.2. Schematy anotacji polskich odpowiedników 159

POS znaczenie

C-IBR imiesłów biernyC-ICZ imiesłów czynnyC-ODS odsłownikFN matierał nieznanyLG liczebnik głównyLP liczebnik porzadkowyP przymiotnikPS przysłówekR rzeczownik

CASE znaczenie

_ dowolna wartoscnil nieokreslonemian mianownikdop dopełniaczcel celownikbier bierniknarz narzednikmiejsc miejscownik

NUM znaczenie

_ dowolna wartoscnil nieokreslonesg liczba pojedynczapl liczba mnoga

Tablica 6.13: Znaczenie elementów symboli

wiada formie ortograficznej wyrazu takiej, jaka pojawiła sie w odpowiedniku. Sato głównie przyimki lub spójniki.

Rysunek 6.2 przedstawia strukture symbolu złozonego i jego podelementów.Znak | oznacza alternatywe. Symbol zawierajacy znak ! opisuje osrodek frazy.Znacznik POS odnosi sie do czesci mowy wyrazu, funkcja znaczników CASE i NUMjest odpowiednio opis przypadka oraz liczby, a znacznik DOP informuje o tym,z którym segmentem niemieckiego złozenia został dopasowany dany wyraz. GdyDOP jest równe 0, to wyraz nie został dopasowany z zadnym segmentem. Tablica6.13 wylicza mozliwe wartosci dla znaczników POS, CASE i NUM oraz ich zna-czenia. Dla POS nazwy czesci mowy pokrywaja sie z oznaczeniami stosowanymiw analizatorze POLENG. Dla CASE i NUM wystepuja dwie specjalne wartosci _i nil. Z nil korzysta sie wtedy, gdy wartosc cechy jest niezdefiniowana lubnieznana. Wartosc _ z kolei oznacza dowolnosc, tzn. ze parametr moze przyjacjedna z pozostałych wartosci dla przypadku czy liczby. Np. opis R!:<_-_>[2]

P:<_-_>[1] nalezy odczytac w nastepujacy sposób: pierwszy wyraz jest rze-czownikiem, który jest osrodkiem frazy. Drugi wyraz jest przymiotnikiem. Ce-chy morfologiczne sa dowolne, tzn. nieustalone. Przy czym jesli inny wyraz nizosrodek frazy takze dopuszcza dowolne wartosci dla jednej z cech morfologicz-nych, to musza one byc zgodne z cechami osrodka frazy, w chwili gdy te cechyzostana narzucone przez uzycie odpowiednika w konkretnej funkcji składniowej.Mozna tutaj mówic o bardzo prostej unifikacji wartosci dla tych samych cechmorfologicznych. Czyli w ten sposób okresla sie np. zwiazek zgody miedzy przy-padkiem i liczba rzeczownika oraz przypadkiem i liczba przymiotnika. O ustalo-nych cechach morfologicznych mówimy wtedy, gdy nie zmieniaja sie one w za-leznosci od funkcji całej frazy w zdaniu. Np. w frazie o opisie R!:<_-_>[2] na

R:<bier-sg>[1] cechy drugiego wyrazu sa stałe. Niewazne, czy cała fraza be-dzie np. podmiotem czy dopełnieniem, ten fragment nie ulegnie zmianie. Zmie-niac beda sie tylko cechy z wartoscia _. Tym samym pełny opis składniowy moze


Płaskie Pełne

A P C-ICZ C-IBR LP LG

ACR FN

N R C-ODS (jesli CASE nie jest dop)prep dowolny przyimekN-gen R C-ODS (jesli CASE jest dop)

Tablica 6.14: Zasady zastepowania symboli

byc wykorzystany do tworzenia poprawnie odmienionych form odpowiednikówaktualizowanych w dowolnej pozycji w zdaniu. Trzeba dobrac tylko odpowiednieformy wyrazów z cechami dowolnymi tak, jak to zostało narzucone przez kryte-ria zewnetrzne. Formy wyrazów z cechami ustalonymi pozostaja takie same jakzostały podane w znormalizowanej postaci odpowiednika.

Ostatni przytoczony opis składniowy jest równoczesnie przykładam dla opi-sów zawierajacych symbole proste, w tym przypadku w postaci przyimka na,który ustala cechy morfologiczne jego nastepnika. Nie wnikamy tutaj jednakw rekcje przyimka tylko traktujemy opisy jako całosc.

6.2.2 Anotacja płytka

Anotacja płytka została wygenerowana na podstawie pełnej anotacji według pro-stego algorytmu:

• usuwa sie informacje o dopasowaniach oraz wszystkie cechy morfologicznez wyjatkiem informacji o dopełniaczu dla tych rzeczowników, które nie saosrodkami fraz;

• wszystkie przyimki zostaja zastapione symbolem prep, a pozostałe czescimowy zastepuje sie zgodnie z tablica 6.14.

Uproszczenie polega na sprowadzeniu czesci mowy o podobnych cechachskładniowych do jednego symbolu nawet gdy róznia sie pod wzgledem czescimowy, czyli np. C-IBR (imiesłów bierny), P (przymiotnik) oraz LP (liczebnik po-rzadkowy) sprowadzamy do symbolu A (od Adjektiv). Podobnie oznaczamy od-słowniki (C-ODS) i rzeczowniki (R) jednym symbolem N.

Informacje o dopełniaczu dla symboli niebedacych osrodkami fraz zachowu-jemy w celu odtworzenia klasyfikacji polskich odpowiedników stosowanej u Je-ziorskiego. Mozemy wtedy stworzyc prosty podział np. na frazy z przydawkamiprzymiotnymi, przyimkowymi lub dopełniaczowymi. Odpowiada to opisom N!

6.3. Reczna weryfikacja analiz i odpowiedników 161

A, N! prep N oraz N! N-gen. Za pomoca płytkiej anotacji zweryfikujemy w roz-działach 7 oraz 8 kilka tez przedstawionych w pracy Jeziorski (1983) na podstawienaszego materiału badawczego.

6.3 Reczna weryfikacja analiz i odpowiedników

Oszacowalismy w rozdziale 3, ze przy róznych załozeniach i metodach filtracji je-stesmy w stanie osiagnac poprawnosc na poziomie ok. 90% dla zadania ekstrak-cji par odpowiedników, akceptujac równoczesnie zmniejszenie zasobu danych.Najwyzsza jakosc dekompozycji, która osiagnieto w rozdziale 4 wynosiła 95%,z kolei trafnosc dla automatycznego parafrazowania pozostała na poziomie ok.60%. Wykazalismy juz, ze błedne dekompozycje nie wpływaja na jakosc ekstrak-cji. Podobnie proces parafrazowania jest niezalezny od ekstrakcji, jednak nie odpoprawnej dekompozycji. Błedy moga sie pojawic na róznych etapach przetwa-rzania materiału i trudno przewidziec efekty ich wzajemnego nakładania sie.

Postanowilismy wiec stworzyc zestaw danych, który takich błedów nie za-wiera. Metoda nie polega na recznym poprawianiu błednych danych, tylko naich odrzucaniu, sprowadza sie wiec do czystej weryfikacji materiału. W ten spo-sób otrzymuje sie podzbiór zebranych danych, w których współczynnik błedu po-winien byc szczególnie mały. Metoda przypomina działanie filtrów stosowanychw rozdziale 3, z tym, ze filtrem jest człowiek. Porównanie danych filtrowanychautomatycznie z tym zbiorem pozwoli wtedy na całosciowa ocene zebranego ma-teriału. W rozdziale 8 postaramy sie odpowiedziec na kilka pytan badawczychw zwiazku z niemieckimi rzeczownikami złozonymi i ich polskimi odpowied-nikami. Zbadamy przy tym, czy na podstawie danych uzyskanych w pełni au-tomatycznie mozemy dojsc do podobnych wniosków, jak na podstawie reczniezweryfikowanego materiału. Wrócmy jednak najpierw do opisu wykorzystanejaplikacji.

6.3.1 Opis interfejsu aplikacji

Program jest przeznaczony do pracy równoległej wielu uzytkowników, tzn. kilkaosób moze pracowac równoczesnie nad materiałem, nie wchodzac sobie przy tymw droge. Wyswietlane złozenia sa blokowane, póki nie zostana zapisane lub pókinie minie 30 minut bez wykonania zmian. Wtedy złozenie zostaje odblokowanei inna osoba moze je opracowac. Wszystkie złozenia sa ułozone w kolejce wzgle-dem czestosci. Po zapisaniu złozenia uzytkownik otrzyma nastepne złozenie z ko-lejki, które nie zostało jeszcze opracowane i które nie jest w tej chwili blokowane.Poza tym program umozliwia prace zdalna za pomoca przegladarki internetoweji nie wymaga instalacji na lokalnym komputerze, mozna ja wiec uruchomic na


Rysunek 6.3: Przykładowy widok aplikacji dla wyrazu Ausfuhrlizenzen


dowolnym komputerze z dostepem do internetu. Dane sa bezposrednio pobieranez bazy danych o strukturze opisanej wczesniej w tym rozdziale.

Działanie aplikacji jest oparte na załozeniu, ze zadanie uzytkownika polegajedynie na potwierdzaniu danych lub ich odrzuceniu. Uzytkownik nie wprowadzanowej wiedzy ani nie poprawia wyników. Ma to przyspieszyc działanie i umoz-liwic opracowanie duzej liczby wyrazów złozonych w mozliwie krótkim czasie.Dane odrzucone sa oczywiscie archiwizowane w celu umozliwienia pózniejszejinspekcji lub wprowadzenia poprawek, jezeli pojawi sie taka potrzeba. Rysunek6.3 przedstawia główny ekran aplikacji. Wszystkie informacje zwiazane z opra-cowywanym złozeniem sa wyswietlane w jednym oknie. Ekran jest podzielony nadwie czesci: w górnej połowie znajduja sie informacje, które nalezy potwierdzic,w dolnej czesci widok z przykładami z korpusu, które maja ułatwic osobom opra-cowujacym złozenia podjecie poprawnych decyzji. Opiszemy w skrócie elementyaplikacji:

Weryfikacja dekompozycji i segmentacji Po lewej stronie widac liste podzia-łów, która składa sie zarówno z dekompozycji jak i segmentacji. Kolejnosc wy-swietlania jest zgodna z ocena dekompozycji, najlepsze dekompozycje sa wyswie-tlane jako pierwsze. Mozna wybrac tylko jedna poprawna dekompozycje. Wybórdekompozycji jest równoznaczny z wyborem odpowiadajacej jej segmentacji. Wprzypadku, gdy zadna dekompozycja nie jest poprawna, mozna wybrac opcje no

correct split. Liczba wyswietlanych dekompozycji jest ograniczona do dzie-sieciu najlepszych. Pole opcji przy dekompozycji, która została najlepiej ocenionaprzez algorytm podziału, jest zaznaczane standardowo.

Weryfikacja parafraz Na srodku ekranu aplikacji widac liste mozliwych para-fraz wraz z ich symbolami i liczba stron znalezionych za pomoca wyszukiwarkiGOOGLE. Parafrazy sa wyswietlane od najczestszych do najrzadszych parafraz.Istnieje mozliwosc wyboru wiecej niz jednej parafrazy. W przypadku braku po-prawnej parafrazy mozna dopisac dodatkowa parafraze oraz odpowiadajacy jejsymbol, które zostana dopisane do bazy danych. Wybiera sie jedna z pierwszychdziesieciu parafraz, dla których wyszukiwarka znalazła co najmniej jedna strone.Podobnie jak w przypadku dekompozycji parafraza z najwieksza liczba stron jestzaznaczana automatycznie.

Weryfikacja odpowiedników Lista dziesieciu najczestszych znormalizowa-nych odpowiedników wyswietla sie po prawej strony. I tutaj mozna wybrac kilkapoprawnych odpowiedników. Jeden odpowiednik moze dodatkowo zostac zazna-czony jako najlepszy. Obok kazdego odpowiednika umieszczono jego czestosc


wystepowania w korpusie. Odpowiedniki sa wyswietlane, jezeli sa ciagłymi fra-zami rzeczownikowymi, czyli jezeli przeszły przez filtr FSYN+FCONT. Dodat-kowo stosuje sie trzeci filtr do wstepnego zaznaczania odpowiedników. Zazna-czane sa te odpowiedniki, dla których liczba wyrazów autosemantycznych jestrówna liczbie leksemów w najlepszej dekompozycji, czyli wyniki po zastoso-waniu filtru FSYN+FCONT+FMORF. Zatem wyswietla sie dziesiec najczestszychwyników filtru FSYN+FCONT, a wyniki filtru FSYN+FCONT+FMORF sa zazna-czane automatycznie. W ten sposób system podsuwa uzytkownikowi kilka su-gestii co do poprawnych odpowiedników, które uzytkownik moze oczywisciezmienic. Wszystkie zaznaczenia przedstawione na rysunku 6.3 sa sugestiami pro-gramu. Ograniczenie do dziesieciu najczestszych wyswietlanych odpowiednikówpowoduje niestety utrate potencjalnie poprawnych odpowiedników w przypadku,gdy złozenie ma ich wiecej niz dziesiec.

Podglad przykładowych zdan W dolnej połowie widoku wyswietla sie dlakazdego nowego złozenia liste przykładowych kontekstów, po jednym dla kaz-dego odpowiednika. Konteksty składaja sie z par zdan lub fragmentów zdan, którepo stronie polskiej zawieraja polski odpowiednik a po stronie niemieckiej odpo-wiedni token złozenia zródłowego. Postac zdan przypomina format stosowanyw programach do wyswietlania konkordancji: odpowiednik i złozenie sa wysrod-kowane i pogrubione. Kolejnosc par jest zgodna z kolejnoscia polskich odpowied-ników na liscie wyboru w górnej połowie aplikacji. Koniecznosc przedstawianiakontekstów uzasadnia przechowywanie całego korpusu w bazie danych, nawetwtedy, gdy wydaje sie to byc podejsciem nieco nieekonomicznym pod wzgledemzasobów. Dane tekstowe przechowywane w bazie danych zajmuja na dysku nie-stety krotnosc tego, co sam plik tekstowy. W przypadku pliku tekstowego z drugiejstrony nie mamy mozliwosci natychmiastowego wyswietlania wybranych frag-mentów czy kojarzenia ich z dodatkowymi informacjami.

Akceptacja danych Do akceptacji lub odrzucenia danych słuza odpowiednioprzyciski Accept i Discard. Obok przycisku Discard wyszczególniono jesz-cze trzy opcje informujace o przyczynie odrzucenia złozenia: No correct com-

pound, No correct translation oraz other. Przyczyny sa równiez przecho-wywane w bazie danych i moga byc wykorzystane przy pózniejszej analizie pro-cesu weryfikacji danych.

6.3.2 Kryteria akceptacji złozenia

Ocena danych przy manualnej weryfikacji danych zalezy w duzej mierze od intu-icji uzytkownika, nawet wtedy, gdy kieruje sie głównie informacjami z korpusu.


Ustalilismy dwa podstawowe kryteria, które musza byc spełnione, zeby wyrazzostał zaakceptowany:

Wyraz niemiecki musi byc poprawnym złozeniem W rozdziale 3 przedsta-wilismy szereg mozliwych powodów dla błednej identyfikacji wyrazów niezło-zonych jako rzeczowniki złozone. Przyczynami błedów moga byc błedy ortogra-ficzne, wyrazy pochodzenia obcego niezawarte w słowniku, nazwy własne, kon-strukcje słowotwórcze powierzchownie podobne do wyrazów złozonych itp. Wprzypadku gdy mimo wszelkich staran taki wyraz przedostał sie do naszego ze-stawu danych, nalezy odrzucic jednostke danych i zaznaczyc, ze wyraz nie jestzłozeniem. Wtedy nie ma potrzeby sprawdzania odpowiedników wyrazu.

Istnieje co najmniej jeden poprawny odpowiednik Wsród wyswietlonychodpowiedników złozenia musi istniec co najmniej jeden poprawny odpowiednik.Odpowiednik jest poprawny, gdy na podstawie odpowiedniego przykładowegozdania mozna stwierdzic, ze w kontekscie tego zdania nie jest ani niepełny aninadmierny oraz gdy jest jezykowo poprawny. Odpowiednik jest niepełny, gdyw zdaniu wystepuja wyrazy, które powinny nalezec do odpowiednika, a niezostały uwzglednione. Odpowiednik jest nadmierny, gdy zawiera wyrazy, któresa odpowiednikami innego wyrazu zdania zródłowego lub nie sa powiazanez ocenianym złozeniem. W przypadku watpliwosci osoba oceniajaca powinnasie kierowac przykładowym zdaniem, o ile korpus nie zawiera jawnych błedów.Ogólnie powinno sie przyjac zasade, ze korpus ma zawsze racje. Jezykowapoprawnosc odpowiednika mozna rozpatrzyc poza kontekstem korpusu. Głów-nym celem jest tutaj odrzucenie odpowiedników, które zostały niepoprawnieznormalizowane, np. w skutek niepoprawnej analizy składniowej. Odrzucamytakie odpowiedniki nawet wtedy, gdy ze zdania przykładowego wynika, ze ichnieznormalizowany odpowiednik został zidentyfikowany poprawnie. Jezeli niema poprawnego odpowiednika, nalezy ten fakt zaznaczyc i odrzucic aktualnezłozenie.

Do odrzucenia wyrazu nie przyczyniaja sie brak poprawnej dekompozycji lubbrak poprawnej parafrazy. W pierwszym przypadku istnieje odpowiednia opcja,która nalezy zaznaczyc, pod warunkiem, ze sa spełnione poprzednie dwa kryteria.Wtedy mozna pózniej sprawdzic, które złozenia miały poprawne odpowiednikiale niepoprawne dekompozycje. Brakujaca parafraze mozna dodac recznie.


B

A1 A2

Fsyn+Fcont+Fmorf (2)

Fsyn+Fcont (2)

Rysunek 6.4: Relacje zachodzace miedzy zestawami

6.3.3 Praca z aplikacja

Ostateczna wersja aplikacji została wykorzystana przez trzy rózne osoby: autorapracy oraz dwojga doswiadczonych leksykografów, Marka Antonika oraz Alek-sandre Zbaraszewska, którzy byli czescia zespołu tworzacego oba tomy WielkiegoSłownika Polsko-Niemieckiego i Niemiecko-Polskiego PWN (Wiktorowicz i Fra-czak 2008). Sprawdzono 55.105 wyrazów. Poniewaz aplikacja zapisuje informa-cje o autorze i dokładnym czasie akceptacji złozenia, mozemy oszacowac czasnieprzerwanej pracy, który został poswiecony na weryfikacje. Srednia liczba zło-zen opracowywanych w ciagu jednej godziny rózniła sie znaczaco miedzy oso-bami. Najszybsza osoba opracowywała srednio 297 złozen w ciagu jednej go-dziny, lub 2376 złozen w ciagu osmiogodzinnego dnia pracy. Autor pracy był naj-wolniejszy i weryfikował srednio 191 złozen na godzine lub 1528 złozen w ciagujednego dnia. Mozna go jednak usprawiedliwic faktem, ze tylko on weryfikowałparafrazy. Pozostałe osoby było zwolnione z tego obowiazku. W sumie poswie-cono ok. 240 osobogodzin na weryfikacje ok. 55.000 złozen.

6.4 Wyniki recznej weryfikacji

Prace skupiły sie wyłacznie na złozeniach dwuczłonowych, których odpowiednikiprzeszły przez filtracje FSYN+FCONT. Odpowiedniki, które nie były ciagłymi fra-zami rzeczownikowymi zostały ominiete, podobnie ominieto całe wyrazy zło-zone, które nie miały zadnego odpowiednika tego typu. Rzeczowniki złozoneo wiekszej liczbie elementów pozostawiono do pózniejszego opracowania. W tensposób liczba złozen po filtracji FSYN+FCONT zmniejszyła sie do 69.140 złozen.Filtr FSYN+FCONT stosowany tylko do złozen o dwóch segmentach oznaczamyprzez FSYN+FCONT (2), podobnie działa filtr FSYN+FCONT+FMORF (2).

6.4. Wyniki recznej weryfikacji 167

Zestawy danych Liczba złozen Liczba tokenów Liczba par

FSYN+FCONT (2) 69.140 1.294.473 184.388FSYN+FCONT+FMORF (2) 53.796 763.247 117.663

Zestaw A = A1 Y A2 4.902 673.868 11.978Zestaw A1 2.500 662.038 8.205Zestaw A2 2.500 32.108 4.095

Zestaw B 44.355 953.280 71.100

Tablica 6.15: Liczba złozen i par odpowiedników po filtracji i normalizacji

6.4.1 Zestawy referencyjne

Stworzono dwa zestawy składajace sie ze zweryfikowanych danych. Mniejszy ze-staw A, dla którego zostały sprawdzone parafrazy, oraz wiekszy zestaw B, któryjest nadzbiorem zbioru A bez zweryfikowanych parafraz. Zestaw A wykorzystali-smy juz w poprzednim rozdziale w celu oceniania metod automatycznego parafra-zowania. Dzieli on sie na dwa podzbiory. Podzbiór A1 składa sie z 2500 najczest-szych złozen, które zostały sprawdzone za pomoca opisanej aplikacji. PodzbiórA2 został stworzony z 2500 przypadkowo wybranych złozen, które zostały na-stepnie zweryfikowane. Podzbiory A1 i A2 nie sa rozłaczne, zawieraja 98 wspól-nych złozen. Stad zestaw A składa sie w sumie z 4902 róznych złozen. ZestawA jest wynikiem weryfikacji przeprowadzonej wyłacznie przez autora pracy. Całyzestaw A został dołaczony do pracy w aneksie A, format i zakres zawartych da-nych przedstawiono w nastepnym podrozdziale.

Wiekszy zestaw B powstał głównie dzieki pracy leksykografów. Zawiera onw sobie cały zestaw A bez parafraz i składa sie z 44.350 zweryfikowanych złozenz ich odpowiednikami. Rysunek 6.4 przedstawia relacje zachodzace miedzy ze-stawami zweryfikowanymi oraz zbiorami par po filtracji FSYN+FCONT (2) orazfiltracji FSYN+FCONT+FMORF (2). Dokładne liczby zestawiono w tablicy 6.15.Nalezy zwrócic uwage na spora róznice w ilosci tokenów odpowiadajacych pa-rom odpowiedników miedzy zestawami A1 i A2. Wynika to z faktu, ze zestawA1 składa sie 2500 najczestszych złozen, gdzie małej liczbie typów odpowiadabardzo duzo tokenów. Stad liczba róznych par dla zestawu A1 jest o wiele wiek-sza niz w przypadku A2, a z kolei wieksza liczba tokenów sprzyja pojawieniusie wiekszej liczby róznych odpowiedników, co równiez mozemy zaobserwowac.Rozkład zestawu B jest podobny do rozkładu A2 mimo faktu, ze i tutaj za pomocaaplikacji weryfikowano najpierw najczestsze złozenia. Została jednak sprawdzonawiekszosc złozen ze zbioru FSYN+FCONT (2), wiec tendencje ku czestszym zło-zeniom juz nie sa takie widoczne.


Kontroll|verfahren (312) Verfahrenzur Kontrolle: procedura kontrolna (93),procedura kontroli (85), system kontroli(18), procedura monitorowania (10), me-toda kontroli (8), mechanizm kontroli(7), procedura nadzoru (5), procedura in-spekcji (4)

Kontroll|vorschriften (115) Kontroll-

Rysunek 6.5:Mikrostruktura hasła

6.4.2 Informacje zawarte w materiale referencyjnym

W dodatku A dołaczylismy do pracy cały zestaw referencyjny A w postaci słow-nika i dwóch list frekwencyjnych wyliczajacych odpowiednio zawartosc podze-stawów A1 oraz A2. Słownik został ułozony w kolejnosci alfabetycznej. Strukturapojedynczego hasła została przedstawiona na rysunku 6.5. Czcionka pogrubionawyrózniono informacje o niemieckim złozeniu. Pierwszym elementem jest złoze-nie w postaci w jakiej zostało odnalezione w korpusie z zaznaczonymi punktamipodziału wynikajacymi z segmentacji złozenia. W nawiasie za złozeniem podanocałkowita liczbe tokenów tego wyrazu w korpusie. W przypadku, gdy forma ha-sła jest rózna od lematu złozenia, został wyswietlony lemat wygenerowany napodstawie dekompozycji złozenia. Wazne jest zatem, aby przy weryfikacji zo-stała zaznaczona poprawna dekompozycja. W przykładowym hasle forma złoze-nia pokrywa sie z lematem, wiec lemat został ominiety. Ostatnim pogrubionymelementem jest wybrana parafraza złozenia. W przypadku braku prostej parafrazypodano albo informacje idiom albo other. Po dwukropku zostały wyliczone znor-malizowane odpowiedniki złozenia wraz z czestoscia wystepowania pary odpo-wiedników w korpusie. Lista została uporzadkowana według czestosci. Czestosciwynikaja oczywiscie z czestosci par po filtracji metoda FSYN+FCONT (2).

Zarówno słownik jak i listy frekwencyjne zostały wygenerowane na podstawieopisanej bazy danych i programu komunikujacego sie z ta baza. Program generujekod zródłowy w jezyku LaTeX — jezyku znaczników słuzacym do formatowaniadokumentów tekstowych — w którym została tez napisana niniejsza praca. Stadmałe zmiany w bazie danych znajduja natychmiastowe odzwierciedlenie w słow-niku bez koniecznosci recznej ingerencji w skład tekstu.

6.4.3 Raz jeszcze o oszacowaniu poprawnosci ekstrakcji

Wspomnielismy juz, ze po zastosowaniu filtru FSYN+FCONT (2) pozostało69.140 złozen, z których w zestawie B znalazło sie 44.355 złozen. Nie spraw-dzono natomiast wszystkich 69.140 złozen, a tylko 55.105 najczestszych. Liczbata nie wynika z zadnych załozen badawczych, tylko z czasu, który leksykogra-

6.4. Wyniki recznej weryfikacji 169

Abwassersammlung oczyszczanie sciekówAltlasten zobowiazanie jadroweBauartgenehmigung homologacja typu podzespołówBeitragsaufkommens składek lub wkładBeseitigungsanlage placówka usuwaniaDolmetschdienstes tłumacz ustnyEndbestand zapasy na koniecEndbestimmungsort koncowego miejsca przeznaczenieEntflechtungsbestimmungen postanowienie w zakresie rozdziałuEntwicklungsland panstwo rozwijajaceESF-Interventionen interwencja europejskiego funduszuGesamtvollstreckung przeprowadzenie egzekucji z całegoGeschäftsabschluß zawrzenie transakcjiGesetzesrahmens rama prawnaGestaltungsfreiheit swoboda tworzeniaGesundheitsberufes słuzba zdrowiaGetreidebeikost bazia zbózGüterstands ustrój małzenskiHaftstrafe wyrok pozbawieniaHauptfakten główny elementKatalogschränke sprzet do katalogowaniaKerndokumentation podstawowy zestawKursofferte notowanie cenLebensversicherungsverträgen umowy ubezpieczenie na zycieMindestkapazitäten minimalna zdolnosc przewozowa

MKS-Verdacht obecnosc wirusa pryszczycyNachprüfungsauftrag przeprowadzenie kontroliNichtvertragsstaat panstwo niebedacymi stronamiPlatzkriterien ustalenie wymaganProjektpipeline szereg projektówRechtsvereinheitlichung stopien ujednoliceniaSchichtarbeitern pracownik pracujacySchubleichter pozostały barkSekundarstufe szkoła do koncowego poziomuSonderanfertigungen wyrób wykonywanySonderrückstellung konkretna rezerwaSonderzuweisung specjalne przeznaczenieSpenderbullen reproduktor dawcyTarifdienst słuzba ds. taryfTarifparteien rokowanie zbioroweUntersuchungsakten akt dochodzeniowyVersicherungsfälle przypadek ubezpieczenVorab-Angaben informacja poprzedzajacaWehrsolds słuzba w siłach zbrojnychZeichnungsprotokoll warunek protokołuZeitnische czas na start lub ladowanieZeitrang starszenstwo zastrzezoneZeitungsverlags wydawca gazetZinsaufschlag marza procentowa stopyZuwanderungsproblematik migracja w formie

Tablica 6.16: 50 złozen odrzuconych ze wzgledu na brak odpowiedników

fowie mogli poswiecic na to zadanie. Zatem 10.750 złozen zostało odrzuconychpodczas procesu weryfikacji. Wynika z tego, ze dla 80,5% sprawdzonych zło-zen został zaakceptowany co najmniej jeden odpowiednik, czyli tym samym całezłozenie. Pamietamy, ze w rozdziale 3.8.5 oszacowano, ze poprawnosc par od-powiedników po filtracji metoda FSYN+FCONT powinna wynosic od 80,5% do88,4% w zaleznosci od zestawu testowego stosowanego podczas oceny jakosciekstrakcji. Przy czym jakosc powinna byc blizsza drugiej, wyzszej wartosci.

Oszacowania na podstawie małego zestawu testowego tysiaca złozen okazałysie mimo wszystko bliskie prawdy i dobrze przyblizyły intuicje człowieka. Fakt,ze ostatecznie jakosc jest nieco nizsza niz przewidywana, wynika najprawdopo-dobniej z nastepujacych przyczyn:

1. W rozdziale 3.8.5 badano tylko jakosc dopasowan i nie uwzgledniono błe-dów, które moga sie pojawic po samej ekstrakcji i tym samym doprowadzado odrzucenia odpowiednika mimo faktu, ze został on poprawnie dopaso-wany. Takimi błedami moga byc np. błedy w analizie składniowej polskichodpowiedników i wynikajaca z nich niepoprawna normalizacja frazy. Nie-poprawnie znormalizowany odpowiednik zostanie odrzucony przez osobeweryfikujaca dane.

2. Zauwazono, ze leksykografowie bywali zbyt “srodzy” przy ocenie odpo-wiedników niektórych złozen i odrzucali odpowiedniki, które w swietlekorpusu mozna było zaakceptowac jako poprawne zgodnie z wyzej przyto-czonymi kryteriami. Wynika to prawdopodobnie z przyzwyczajen nabytych


podczas pracy nad Wielkim Słownikiem Polsko-Niemieckim i Niemiecko-Polskim PWN, gdzie wymagana była wysoka rzetelnosc przy ocenie i two-rzeniu tłumaczen hasłowych. Dodatkowo jedna osoba weryfikujaca ma duzedoswiadczenie w dziedzinie tłumaczen prawniczych i prawdopodobnie od-rzucała odpowiedniki niezgodne z własciwa terminologia prawnicza.

Wydaje sie, ze podejrzenia z drugiego punktu mozna potwierdzic na podstawieanalizy wyrazów odrzuconych. Tablica 6.16 zawiera liste 50 losowo wybranychzłozen, które zostały odrzucone podczas weryfikacji. Widac, ze wiekszosc zostałapoprawnie wykluczona ze zbioru referencyjnego, poniewaz ich odpowiedniki byłyalbo nadmierne, niepełne albo niepoprawnie znormalizowane. Jednak nad złoze-niami z pogrubionymi odpowiednikami mozna byłoby sie zastanowic raz jesz-cze, np. odpowiednik czas na start lub ladowanie jest w korpusie poprawnymodpowiednikiem wyrazu Zeitnische. Przedstawiona próbka jest zbyt mała, zebyoszacowac na jej podstawie współczynnik błednego odrzucenia złozen, widac jed-nak, ze jego wpływ na jakosc ekstrakcji moze byc znaczacy. Odwrotnie naleza-łoby oszacowac współczynnik błednej akceptacji niepoprawnych odpowiednikówi złozen. Zakładamy jednak, ze postulowana “srogosc” leksykografów działa tutajna nasza korzysc.

Rozdział7Analiza zebranego materiału

7.1 Wyniki identyfikacji rzeczowników złozonych

Przypominamy, ze wykorzystany korpus niemiecko-polski składa sie z 23.322równoległych tekstów z 1.231.766 parami zdan. Usunelismy z tego korpusu paryzdan, które zawieraja głównie obcy materiał jezykowy, tzn. inne jezyki niz odpo-wiednio niemiecki lub polski. Po takiej filtracji niemiecka czesc korpusu składasie z 26.704.419 tokenów oraz z 272.038 typów, a polska czesc z 25.405.924 to-kenów oraz 183.529 typów. Tokeny numeryczne zostały ominiete, wielkie literyzostały zamienione na małe.

W trakcie procesu identyfikacji opisanego w rozdziale 3 zostało zebranych2.163.620 tokenów wyrazów złozonych, które odpowiadaja 144.215 wyrazomzłozonym. Gdy porówna sie te liczby z ogólnymi danymi dotyczacymi korpusu,widac, ze tylko 8,1% tokenów to wyrazy złozone, a w przypadku typów ten od-setek wzrasta do imponujacych 53,0%. Czyli ponad połowa niemieckiego słow-nictwa w danym korpusie to rzeczowniki złozone. Takie wyniki pokrywaja siepo czesci z danymi innych badaczy, np. Baroni et al. (2002) stwierdzili, ze 7%tokenów oraz 47% typów podobnie duzego korpusu złozonego z materiałów pra-sowych to złozenia rzeczownikowe, u Schiller (2005) liczby te wynosza odpo-wiednio 5,5% i 43% dla innego korpusu złozonego z tekstów z prasy. Wydaje siewiec, ze teksty prawnicze, z których korzystamy w tej pracy, maja tendencje dozawierania wiekszej liczby złozen niz teksty prasowe.

Rysunek 7.1 przedstawia dwie rózne ilustracje tego samego rozkładu czesto-sciowego rzeczowników złozonych w korpusie. Jak widac na lewym wykresiew skali logarytmicznej dane maja rozkład zgodny z prawem Zipfa (Zipf 1949),gdzie wystepuje mała liczba czestych wyrazów, a wiekszosc to złozenia rzadkiei tzw. hapax legomena.

171

172 Rozdział 7. Analiza zebranego materiału

Rysunek 7.1: Dystrybucja frekwencyjna niemieckich wyrazów złozonych w kor-pusie. Pierwszy rysunek skupia sie na rozkładzie czestych złozen,drugi na rozkładzie rzadkich.

Prawy wykres skupia sie bardziej na wyrazach rzadkich. 86,6% wyrazówrzeczowników złozonych wystepuje dziesiec lub mniej razy w korpusie, 78,1%pojawia sie piec lub mniej razy a 45,2% to hapax legomena. Słownik DudenUniversal-Wörterbuch (Duden 2006) zawiera mniej wiecej 50.000 róznych wy-razów złozonych, ale tylko około 8.000 złozen z korpusu pojawia sie w tymsłowniku. Pozostałe 136.000 wyrazów mozemy potraktowac jako niezleksyka-lizowane, jesli przyjmiemy w uproszczeniu, ze wyrazy zleksykalizowane, to te,które zostały zawarte w Duden Universal-Wörterbuch. Nawet jesli nie przyjmiesie istnienia słownika referencyjnego, to sama liczba zidentyfikowanych wyrazówzłozonych wskazuje na duzy odsetek wyrazów niezleksykalizowanych lub tek-stowych. Mało który słownik zawiera 140.000 haseł, a nawet jesli, to wiekszoscbedzie rzeczownikami niezłozonymi oraz wyrazami nalezacymi do innych cze-sci mowy. Portal słownikowy www.woerterbuch-portal.de umozliwia dostepdo wielu słowników zawierajacych w sumie ponad 870.000 (niekoniecznie róz-nych) haseł. Z nastepujacych przypadkowo wybranych dziesieciu złozen tylkotrzy wyrazy oznaczone gwiazdka (*) zostały odnalezione w zasobach portalu:Rapsanbaufläche, Bundesrat*, Lebensmittelüberwachungsprogramm, Zahlung-sleistung*, EU-Darlehensgarantieinstrument,Online-Handelsplattform,Paprika-anbau, Taubstummenrente,Geschlechtergerechtigkeit, Interventionsmöglichkeit*.

Wykresy na rysunku 7.2 przedstawiaja współczynnik wzrostu liczby typóww stosunku do liczby tokenów (N) w korpusie w skali liniowej i skali logaryt-micznej. Liczbe typów rzeczowników złozonych oznaczono przez CNpNq, liczbatypów w ogóle toV pNq, od vocabulary. Stad liczba wyrazów niezłozonych została

7.1. Wyniki identyfikacji rzeczowników złozonych 173

Rysunek 7.2: Stosunek liczby tokenów do liczby typów dla wyrazów złozonychoraz niezłozonych dla wzrastajacej długosci korpusu (w skali linio-wej oraz logarytmicznej)

oznaczona jako V pNq�CNpNq. Wykres został stworzony poprzez sekwencyjnewczytywanie korpusu oraz próbkowanie liczby tokenów i typów co 1000 tokenów.W ten sposób powstały dwie tablice, jedna dla CNpNq, druga dla V pNq�CNpNq.Widac, zeCNpNq zaczyna przewyzszacV pNq�CNpNq juz w okolicy 6 �106 toke-nów, w tym punkcie liczba róznych złozen oraz róznych wyrazów niezłozonychjest równa. Przy zwiekszajacym sie N róznica ta wzrasta coraz bardziej i moznazałozyc, ze w przypadku korpusów wiekszych od badanego róznica bedzie siedalej zwiekszała.

Tablica 7.1 zestawia dziesiec najczestszych oraz dziesiec przypadkowo wybra-nych złozen o czestosci jeden. Rozne formy morfologiczne tego samego złozenia

Rk Compound noun Freq

1 Mitgliedstaaten 1015452 Richtlinie 833883 Mitgliedstaat 362434 Buchstabe 264795 Zusammenarbeit 150856 Grundlage 142927 Rechtsvorschriften 132738 Amtsblatt 119309 Mitgliedstaats 11488

10 Zeitpunkt 11282

Rk Compound noun Freq

81412 Wirtschaftsquellen 192631 Bonuserstattung 192907 Zuteilungsmechanismus 1

105643 BIP-Wachstumsaussichten 1106710 Fangtechnik 1114535 Steuerherabsetzungen 1116417 Nebenvereinbarung 1124962 Präventivkonzept 1131310 Kinderhilfswerk 1143402 Käufervorstellung 1

Tablica 7.1: Dzisiec najczestszych złozen oraz dziesiec hapax legomena


N+N V+N A+N Inne SumaNazwa zestawu n % n % n % n % n %

Złozenia dwuczłonowe 73.235 81,1 5.572 6,2 4.779 5,3 6.664 7,4 90.250 100FSYN+FCONT (2) 56.974 82,4 4.092 5,9 3.718 5,4 4.356 6,3 69.140 100FSYN+FCONT+FMORF (2) 45.874 85,2 2.889 5,4 3.103 5,8 1.930 3,6 53.796 100Zestaw A 4.033 82,3 306 6,2 294 6,0 269 5,5 4.902 100Zestaw B 37.157 83,7 2.469 5,6 2.567 5,8 2.162 4,9 44.355 100

Tablica 7.2: Rozkład czestosciowy złozen dwuczłonowych według czesci mowypierwszego członu

traktujemy jak rózne złozenia, np.Mitgliedstaaten,Mitgliedstaat iMitgliedstaats.Jest to przejaw ostroznosci, poniewaz w ten sposób mozna zapobiec błedom przyautomatycznej lematyzacji wyrazów.

7.2 Rozkład złozen nominalnych według czescimowy pierwszego członu

W tym podrozdziale przedstawimy w skrócie rozkład niemieckich złozen wzgle-dem czesci mowy wyrazu okreslajacego. Omawiana własnosc wynika bezposred-nio z podziałów uzyskanych za pomoca algorytmów segmentacji i dekompozy-cji. Dane sa wiec obarczone pewnym błedem, który na szczescie nie powinienwpłynac znaczaco na uzyskane wyniki. Sprawdzamy to na podstawie zestawówanotowanych, gdzie współczynnik błedu powinien byc bliski zero.

Tablica 7.2 zestawia wyniki dla trzech podstawowych czesci mowy: rze-czowników, czasowników i przymiotników. Wyrazy nalezace do pozostałychczesci mowy grupujemy w kolumnie Inne. Badamy rozkłady dla pieciu róz-nych zestawów: dla nieograniczonego zestawu wszystkich złozen dwuczło-nowych, dla zestawu po filtracji FSYN+FCONT (2), dla zestawu po filtracjiFSYN+FCONT+FMORF (2) oraz dla obu recznie weryfikowanych zestawów Ai B. W tym porównaniu interesuje nas szczególnie nieograniczony zestaw złozendwuczłonowych, gdyz zawiera on wszystkie złozenia dwuczłonowe zidentyfiko-wane w korpusie, oraz zestawy zweryfikowane, które pozwola nam oszacowacpoprawnosc danych w zestawie nieograniczonym. Pamietamy, ze w trakcie recz-nej weryfikacji segmentacje i dekompozycje równiez podlegały sprawdzaniu.

W pierwszym momencie moze sie wydawac niejasne, dlaczego dodatkowoprzedstawiono dane dla zestawów filtrowanych, skoro zadna z filtracji nie doty-czyła postaci segmentacji czy dekompozycji, a skupiała sie głównie na polskichodpowiednikach. Jedynie filtr FMORF odwołuje sie do segmentacji. Sprawdza onsama liczbe segmentów złozenia, czesc mowy pierwszego elementu nie jest tutaj

7.3. Rozkład polskich odpowiedników w korpusie 175

istotna. Chcemy sie jednak upewnic, ze dystrybucja złozen nie uległa jakiejs nie-oczekiwanej zmianie spowodowanej odrzuceniem pewnych złozen na podstawiefiltrów i ich kombinacji.

Za najbardziej miarodajne uwazamy dane dla zestawu B, wiekszego z dwóchzestawów weryfikowanych. Widac, ze liczby procentowe dla tego zestawu sabliskie wartosciom srednim dla pozostałych zestawów. Dla rzeczowników róz-nice miedzy zestawem B a pozostałymi zestawami nie przekraczaja 2,6% w obiestrony. Dla czasowników i przymiotników procenty sa odpowiednio mniejsze,w okolicach 0,6%. Najwieksze róznice obserwujemy dla grupy Inne, przy czymszczególnie filtr FSYN+FCONT+FMORF wpływa na rozkład czesci mowy w tejgrupie. Skoro róznice miedzy zestawami sa niewielkie, mozemy przyjac, ze roz-kłady złozen wzgledem czesci mowy pierwszego członu nie zmieniaja sie zna-czaco pod wpływem filtrów i weryfikacji. Z drugiej strony oznacza to, ze daneuzyskane na podstawie zestawu nieograniczonego powinny byc wiarygodne.

Najwieksza grupe wsród zidentyfikowanych złozen dwuczłonowych tworzazłozenia typu N+N z około 81% do 85%. Nastepna grupa to złozenia typu V+Nz udziałem około 5,4% do 6,2% i złozenia typu A+N, które z 5,3% do 6,3% two-rza podobnie duza grupe co złozenia typu V+N. Pozostałe typy zajmuja 3,6% do7,4%. Liczby te pokrywaja sie mniej wiecej z informacjami podanymi przez in-nych badaczy, np. Duden (1998, str. 483, 488, 490) podaja ok. 80% dla N+N, 5%do 10% dla V+N oraz 6% dla A+N. W dalszej czesci pracy bedziemy sie skupialina złozeniach typu N+N.

7.3 Rozkład polskich odpowiedników w korpusie

Do tej pory zajmowalismy sie głównie rozkładami niemieckich złozen w korpusie.W tym i w nastepnym podrozdziale podamy odpowiednie informacje dla polskichodpowiedników. Najpierw omówimy rozkłady samych polskich odpowiednikówniezaleznie od niemieckich złozen. Pózniej postaramy sie odtworzyc klasyfikacjeniemieckich złozen podobna do tej stworzonej w Jeziorski (1983) i uzupełnimydane czestosciowe, które nie zostały podane w owej pracy.

Jeziorski (1983, str. 72) dzieli odpowiedniki niemieckich złozen na siedemróznych typów, które postaramy sie przyblizyc za pomoca płytkiej anotacji skła-dniowej przedstawionej w rozdziale 6.2. Niestety korzystanie z anotacji czystoskładniowej tworzonej w pełni automatycznie narzuca pewne ograniczenia: nieposiadamy informacji o strukturze morfologicznej wyrazów i nie jestesmy w sta-nie odróznic polskich derywatów od złozen czy od wyrazów prostych. Stworzenieodpowiedniego systemu nie powinno byc niemozliwe, wykracza jednak poza za-kres niniejszej pracy. Ograniczamy sie wiec do jednego wspólnego typu składnio-wego N! (grupa nominalna składajaca sie z jednego rzeczownika) dla wszystkich


odpowiedników składajacych sie z pojedynczego rzeczownika. Omówimy terazw skrócie typy odpowiedników podane w pracy Jeziorski (1983) oraz podobne donich typy składniowe uzyskane na podstawie płytkiej anotacji, które stosujemyw tej pracy:

Grupy rzeczownikowe z przydawka przymiotnikowa W opracowaniu Jezior-skiego podano, ze w przyblizeniu połowe polskich odpowiedników nalezy zali-czyc do grupy fraz rzeczownikowych z przydawka przymiotnikowa. Podobnie jakw niniejszej pracy, imiesłowy sa traktowane na równi z przymiotnikami. Wszyst-kie wyszczególnione w Jeziorski (1983) według sufiksów typy przymiotnikówwystepuja równiez w naszym korpusie:

-owy przewóz wahadłowy (Pendelfahrten), wykaz wspólnotowy (Gemeinschaft-sliste), komitet walutowy (Währungsausschuß)

-ski statek pasazerski (Fahrgastschiffe), przemysł drobiarski (Geflügelwirt-schaft), program pszczelarski (Imkereiprogramme)

-czy partner gospodarczy (Wirtschaftspartner), sektor obuwniczy (Schuhsektors),sedzia sledczy (Ermittlungsrichter)

-(cz)ny technik dentystyczny (Zahntechniker), suchar dietetyczny (Diabetiker-zwieback), zamach terrorystyczny (Bombenanschlägen)

-ne ubezpieczenie zdrowotne (Krankenversicherungen), obuwie skórzane (Leder-schuhen), akcesorium kuchenne (Küchengeräte)

-ijny lub -yjny kanał dystrybucyjny (Absatzwege), zakon religijny (Mönchsor-den), cel milenijny (Millenniumsziele)

-isty komputer osobisty (Personalcomputern), rzepak oleisty (Ölrapses), materiałwłóknisty (Faserstoffe)

-i rynek sasiedni (Nachbarmarkt), mieso baranie (Hammelfleisch), guano ptasie(Vogelguano)

Struktury składniowe, które odpowiadaja konstrukcjom tego typu, to N! A,A N! (sezonowy charakter, Saisonabhängigkeit) i A N! A (przemysłowy hełmochronny, Industriehelmen). Innych struktur składniowych nie bierzemy poduwage, poniewaz sa bardzo rzadkie w porównaniu z wyszczególnionymi struktu-rami. W tej pracy nie bedziemy omawiali własnosci zwiazanych z postacia przy-miotnika lub z jego pozycja w frazie, sa to jednak aspekty, którym warto przyjrzecsie w przyszłosci. W samym zestawie B odnotowano ponad 26.000 złozen dla któ-rych co najmniej jeden z odpowiedników ma strukture N! A lub A N!.


Grupy rzeczownikowe z przydawka w dopełniaczu Jako druga grupe co doczestosci Jeziorski wyszczególnia frazy rzeczownikowe z przydawka w dopełnia-czu. Główne struktury składniowe, które odpowiadaja tej grupie ekwiwalentówwyszczególnionych w pracy Jeziorski (1983) to N! N-gen (stanowisko odprawy,Abfertigungsschalter), N! N-gen N-gen (procedura usuwania zanieczyszczen,Dekontaminationsverfahren), N! N-gen A-gen (zrzeszenie zwiazków zawodo-wych, Gewerkschaftsverbands), N! A-gen N-gen (ochrona naturalnego srodo-wiska, Umweltschutz), N! A N-gen (wymóg dotyczacy danych, Datenanforde-rung).

Grupy rzeczownikowe z przydawka w postaci frazy przyimkowej Z tym ty-pem utozsamiamy nastepujace struktury składniowe: N! prep N (wystawienie nasłonce, Sonnenexposition), N! prep N N-gen (prawo do składania petycji, Peti-tionsrecht), N! A prep N (kontrola przeprowadzona na rynku, Marktkontrollen),N! prep N A (wydatek na tłumaczenia ustne, Dolmetscherkosten), N! prep A

N (nieruchomosc w innym kraju, Auslandsimmobilien).

Grupy rzeczownikowe z innym rodzajem przydawki Wiekszosc przypadkówtego typu w naszym korpusie to odpowiedniki ze struktura N! N (zapobieganieprzestepczosci, Kriminalitätsprävention; zarzadzanie ruchem, Verkehrsmanage-ments). Zazwyczaj osrodek takiej grupy nominalnej jest rzeczownikiem pocho-dzenia czasownikowego, np. odsłownik, a przypadek drugiego członu wynikaz rekcji tego czasownika. Najczesciej mamy do czynienia z przydawka w narzed-niku, rzadziej z przydawka w celowniku. Do tej grupy zaliczamy tez strukturytypu N! ACR (usługa DSL, DSL-Dienste).

Derywaty, złozenia, wyrazy proste, wyrazy pochodzenia obcego, wyrazyzapozyczone W pracy Jeziorski (1983) kazdy typ ekwiwalentu z tej listy jesttraktowany jako osobna grupa. Wspominalismy juz, ze nie uzyskamy w prostysposób podziału pojedynczych wyrazów na podgrupy. Stosujemy zatem jedynietyp składniowy N!.

W tablicach 7.3 oraz 7.4 zestawiono rozkłady czestosci struktur składniowychekwiwalentów dla zestawów A i B odpowiednio. W tablicach ograniczylismysie do pierwszych dwudziestu struktur, na wykresach słupkowych do pierwszychdziesieciu. W przypadku, gdy złozenie nominalne miało wiecej niz jeden odpo-wiednik wybrano najczestsza strukture składniowa. Stad wybrana struktura niezawsze musi byc równa strukturze najczestszego odpowiednika. W pracy Jezior-ski (1983, str. 73) wybierano w takiej sytuacji ekwiwalent ze struktura najbardziejpodobna do parafrazy niemieckiego złozenia.


Anotacja płytka Liczba Procent

N! A 1476 36,6%N! N-gen 1376 34,1%N! 579 14,4%A N! 187 4,6%N! prep N 184 4,6%N! N-gen N-gen 40 1,0%N! N-gen A-gen 34 0,8%N! N 31 0,8%N! prep N N-gen 24 0,6%N! A prep N 17 0,4%A N! A 14 0,3%N! prep N A 8 0,2%N! A N 7 0,2%N! A-gen N-gen 6 0,1%N! ACR 6 0,1%N! prep N A 6 0,1%N! N-gen N-gen A-gen 3 0,1%N! prep A N 3 0,1%N! A N-gen 3 0,1%N! A N N-gen 3 0,1%pozostałe 45 1,1%

Tablica 7.3: Rozkład czestosci struktur odpowiedników w zestawie A

Z zestawu A bedziemy korzystali w dalszej czesci rozdziału w celu przed-stawienia rozkładów odpowiedników w zaleznosci od typu parafrazy złozenia.Na podstawie danych z zestawu B mozemy lepiej oszacowac rozkład odpowied-



N! N-gen 15237 40,1%N! A 13025 34,3%N! 2964 7,8%A N! 2214 5,8%N! prep N 2036 5,4%N! N-gen A-gen 485 1,3%N! N-gen N-gen 462 1,2%N! N 294 0,8%N! prep N N-gen 244 0,6%N! A prep N 135 0,4%A N! A 106 0,3%N! A-gen N-gen 87 0,2%N! ACR 87 0,2%N! A N 86 0,2%A N! N-gen 62 0,2%N! prep N A 60 0,2%N! prep N A-gen 49 0,1%N! A N-gen 49 0,1%N! N-gen prep N 32 0,1%N! N-gen N-gen A-gen 22 0,1%pozostałe 286 0,8%

Tablica 7.4: Rozkład czestosci struktur odpowiedników w zestawie B

ników dla wiekszej liczby danych. Niestety tylko zestaw A zawiera informacjeo parafrazach. Zgodnie z wynikami uzyskanymi w pracy Jeziorski (1983) ekwi-walenty o strukturach N! A lub A N! tworza w obu zestawach najwieksza grupe.


Jednak w zestawie B róznica w porównaniu ze strukturami typu N! N-gen jestznikoma. Jesli rozpatrzy sie struktury oddzielnie, to w zestawie B znajdziemy naj-wiecej odpowiedników typu N! N-gen. Druga grupa dla której mozemy zaobser-wowac znaczne róznice miedzy zestawami, to ekwiwalenty ze struktura N!, czylipojedyncze wyrazy. Zdaje sie, ze rozbieznosci te mozna wytłumaczyc kryteriamiwyboru złozen do zestawu A. Jak pamietamy, zestaw A zawiera w sobie zestawA1, czyli 2500 najczestszych zweryfikowanych złozen z korpusu. Czeste złozeniabeda miały wieksza tendencje do leksykalizacji, czemu moze towarzyszyc pewnatendencja do zleksykalizowanych ekwiwalentów. Wsród tych zleksykalizowanychodpowiedników z kolei powinno znalezc sie wiecej odpowiedników jednowyra-zowych niz w przypadku ogólnym. W podzestawie A1 wystepuje az 18,7% odpo-wiedników ze struktura N!. Dla porównania w zestawie A2, dla którego złozeniazostały wybrane losowo, odsetek ten wynosi zaledwie 10,1%. Rozkład czesto-sciowy złozen w zestawie B jest bardziej podobny do ogólnego rozkładu złozenw korpusie, stad liczba ekwiwalentów jednowyrazowych jest mniejsza.

Grupy odpowiedników ze strukturami N! A / A N! oraz N! N-gen sa mniejwiecej równoliczne i razem pokrywaja od 75% do 80% odpowiedników. Na trze-cim miejscu pojawiaja sie pojedyncze wyrazy, dla których liczby wydaja sie bycuzaleznione od kryteriów doboru złozen w zestawach, w zestawie A to ok. 14%,w zestawie B o połowe mniej. Dopiero na czwartym miejscu ulokowały sie od-powiedniki z frazami przyimkowymi o strukturach N! prep N i pokrewnych. Wobu zestawach ich udział wynosi około 5%. Dla pozostałych grup liczby nie prze-kraczaja jednego procenta. Piec najliczniejszych grup pokrywa razem od 93,4%(B) do 94,3% (A) odpowiedników.

Przy wszystkich porównaniach naszych danych z opisami z pracy Jeziorski(1983) nalezy oczywiscie wziac pod uwage to, ze w obu pracach mamy do czy-nienia z zupełnie róznymi zestawami złozen. Co wiecej, w naszej pracy ponad90% badanych złozen nie jest zleksykalizowanych w tym sensie, ze nie zostałyone odnalezione w słowniku jednojezycznym Duden (2006).

W pracy Jeziorskiego współczynnik ten jest odwrotny. Tylko niewielka czescbadanych złozen nie została przez niego odnaleziona w słownikach niemiecko-polskich, które wykorzystywał do zebrania polskich odpowiedników złozen. Na-szym zdaniem wynika z tego pewien problem metodologiczny: jednym z celówpracy Jeziorski (1983) jest prezentacja materiału w taki sposób, aby uzyskanedane mogły słuzyc jako pomoc dla tłumaczy napotykajacych nieznane złozenia.Z drugiej strony zdecydowana wiekszosc jego materiału jest juz kodyfikowanaw słownikach dwujezycznych, składa sie zatem ze znanych juz złozen i odpo-wiedników, które mogły juz podlec róznym procesom towarzyszacym leksyka-lizacji, np. idiomatyzacji. W najgorszym przypadku wynika z tego, ze Jeziorskiopisuje regularnosci i zjawiska tylko dla zleksykalizowanych złozen i odpowied-ników. Tymczasem takich złozen nie trzeba tłumaczyc kompozycyjnie, wystarczy

7.4. Złozenia z wieksza liczba odpowiedników 181

wyszukac ich znane tłumaczenia w jednym z uzytych słowników. Regularnoscidla złozen niezleksykalizowanych — a własnie one beda interesowały tłumacza— moga wygladac zupełnie inaczej.

Niestety nie jestesmy w stanie sprawdzic róznic w rozkładach odpowiedni-ków w obu pracach, poniewaz jak wiadomo w pracy Jeziorski (1983) nie podanodokładnych liczb, a jedynie nieostre kwalifikatory typu “wiekszosc”, “wiele”,“kilka”. Wydaje nam sie jednak, ze jedna z konsekwencji korzystania ze złozenzleksykalizowanych u Jeziorskiego jest duzy udział derywatów w odpowiedni-kach niemieckich złozen. Czytamy np. dla złozen z parafraza typu gen, ze dlatej grupy derywaty zajmuja drugie miejsce pod wzgledem czestosci po grupachnominalnych z dopełniaczem oraz przed grupami nominalnymi z przydawka przy-miotnikowa. W naszym przypadku, jak zostanie dokładniej przedstawione w na-stepnym podrozdziale, dla tej samej grupy złozen pojedyncze rzeczowniki typuN! (11,5%) zajmuja dopiero trzecie miejsce po strukturach typu N! A 26,5%. Cowiecej, nalezy pamietac, ze nie rozrózniamy derywatów od polskich wyrazówzłozonych czy wyrazów prostych. Stad wniosek, ze w naszym korpusie faktycznyudział derywatów wsród polskich odpowiedników złozen z parafraza gen jest na-wet mniejszy niz 11,5%. Z drugiej strony odsetek pojedynczych rzeczownikówwsród odpowiedników złozen typu idiomwynosi az 73,3%. Wsród tej grupy z ko-lei współczynnik wyrazów zleksykalizowanych wynosi prawie 100%. Podejrze-wamy zatem, ze wykrylismy w ten sposób jedna z konsekwencji metody pozyski-wania danych u Jeziorskiego: istotnie podwyzszony udział derywatów w dystry-bucji polskich odpowiedników niemieckich złozen. Wyzej zwrócilismy tez uwagena róznice w dystrybucji odpowiedników jednowyrazowych miedzy zestawami Ai B, co dodatkowo potwierdza nasze podejrzenia.

7.4 Złozenia z wieksza liczba odpowiedników

W poprzednim podrozdziale rozwazalismy tylko najczestsza strukture składniowadla kazdego niemieckiego złozenia nominalnego. W zestawie B natomiast mamydla 44.355 złozen 71.100 róznych par. Stad kazde złozenie ma przecietnie 1,6 od-powiedników. Zdarzy sie zatem nie raz, ze odpowiedniki tego samego złozeniabeda miały rózne struktury składniowe. W tablicy 7.5 zestawilismy dystrybucjeczestosci złozen z kilkoma odpowiednikami oraz z róznymi strukturami składnio-wymi. W zestawie B ok. 29,7% złozen ma wiecej niz jeden odpowiednik oraz15,4% złozen ma odpowiedniki z wiecej niz jedna struktura składniowa. Mak-symalna liczba odpowiedników w tym zestawieniu to dziesiec, co nie znaczy, zew korpusie nie istnieja złozenia z wieksza liczba róznych odpowiedników. Maksy-malna liczba odpowiedników jest wynikiem sposobu działania aplikacji weryfiku-jacej. Tylko dziesiec najczestszych ekwiwalentów zostało poddanych weryfikacji,


Odpowiedniki Złozenia

10 109 398 967 1786 3215 5254 9933 24682 82631 31384

Struktury Złozenia

7 16 55 204 1453 8122 57661 37528

Tablica 7.5: Rozkłady złozen z wieksza liczba odpowiedników

pozostałe zostały odrzucone automatycznie. Ponizej w tablicy 7.6 przedstawionoodpowiedniki wyrazu Unternehmensbesteuerung, dla którego wszystkie wyswie-tlane odpowiedniki zostały zaakceptowane.

Złozeniem z najwieksza liczba róznych struktur składniowych odpowiedni-ków jest Umweltbedingungen z siedmioma róznymi strukturami (tablica 7.7). Zmniejszej róznorodnosci w przypadku struktur składniowych niz w przypadkusamych odpowiedników wynika jednak, ze odpowiedniki tego samego złozeniamaja tendencje do przyjmowania podobnych struktur składniowych.

W tablicy 7.8 podalismy rozkłady czestosci dla struktur składniowych wedługwszystkich par odpowiedników z zestawu B. Tzn. bierzemy pod uwage wszystkierózne pary niemieckich złozen i struktur składniowych polskich ekwiwalentów.Takich par dla zestawu B jest 52.213. Tutaj przewaga struktur typów N! A / A N!

Złozenie Odpowiedniki

Unternehmensbesteuerung opodatkowanie działalnosci, opodatko-wanie działalnosci gospodarczej, opo-datkowanie firm, opodatkowanie pod-miotów, opodatkowanie podmiotów go-spodarczych, opodatkowanie przedsie-biorstw, opodatkowanie spółek, podatekdochodowy, podatek dochodowy od firm,podatek od osób prawnych

Tablica 7.6: Odpowiedniki Unternehmensbesteuerung

7.5. Polskie ekwiwalenty według parafrazy złozenia 183

Złozenie Odpowiedniki

Umweltprobleme N! A (problem srodowiskowy),N! A prep N (problem zwiazany ze srodowiskiem),N! A prep N N-gen (problem zwiazany z ochrona srodowiska),N! N-gen (problem srodowiska),N! N-gen A-gen (problem srodowiska naturalnego),N! N-gen N-gen (problem ochrony srodowiska),N! prep N N-gen (problem w dziedzinie srodowiska)

Tablica 7.7: Struktury odpowiedników Umweltprobleme

nad grupa N! N-gen jest bardziej wyrazna niz w przypadku, gdy bierzemy poduwage tylko najczestsza strukture dla jednego złozenia.

7.5 Polskie ekwiwalenty według parafrazy złozenia

W ostatniej czesci tego rozdziału podajemy rozkłady polskich ekwiwalentów po-grupowanych według szesciu głównych typów parafraz złozen N+N. Stad mo-zemy sie opierac jedynie na 4033 złozeniach typu N+N z zestawu A. W naste-pujacych szesciu tabelach 7.9 do 7.14 zestawiono struktury składniowe, czesto-sci bezwzgledne i wzgledne oraz po trzy przykłady złozen i odpowiedników dlakazdej struktury. Implikacje wynikajace z przedstawionych rozkładów dla aspek-tów zwiazanych z tłumaczeniem niemieckich złozen nominalnych omówimy juzw nastepnym rozdziale.



N! N-gen 17723 33,9%N! A 17328 33,2%A N! 4889 9,4%N! 4080 7,8%N! prep N 2763 5,3%N! ACR 1151 2,2%N! N-gen A-gen 820 1,6%N! N-gen N-gen 715 1,4%N! prep N N-gen 374 0,7%N! N 337 0,6%N! A prep N 224 0,4%A N! A 193 0,4%A N! N-gen 148 0,3%N! A-gen N-gen 147 0,3%N! A N 137 0,3%N! prep N A 120 0,2%N! A N-gen 93 0,2%N! prep N A-gen 91 0,2%N! prep ACR 61 0,1%N! N-gen ACR 53 0,1%pozostałe 766 1,5%

Tablica 7.8: Rozkład czestosci struktur odpowiedników dla par w zestawie B


Typ parafrazy: gen (1818)

Anotacja plytka Liczba Przykłady Odpowiedniki

N! N-gen 949 52,0% Systemverkäufer sprzedawca systemuEinfuhrprogrammen program importuFrauenverband federacja kobiet

N! A 483 26,5% Exekutivbeamte urzednik wykonawczyKonkursmasse masa upadłosciowaZüchtungszwecken działalnosc hodowlana

N! 209 11,5% Bestandsaufnahmen inwentaryzacjaTierhalter hodowcaVerwendungszweck zastosowanie

A N! 40 2,2% EU-Maßnahmen unijne działanieVerdienstausfalls utracone wynagrodzenieWabenform naturalny plaster

N! prep N 35 1,9% Einkommensbesteuerung podatek od dochodówInnovationsbremse hamulec dla innowacjiMarktstörungen zakłócenie na rynku

N! N-gen A-gen 24 1,3% Bürgerbeauftragten rzecznik praw obywatelskichHandelsbedingungen warunek wymiany handlowejMarkenfamilie rodzina znaków towarowych

N! N-gen N-gen 24 1,3% Antragsmodalitäten procedura składania wnioskówRodungsregelung system karczowania winorosliSortenschutzes ochrona odmian roslin

N! N 21 1,1% Finanzverwaltung zarzadzanie finansamiKonfliktverhinderung zapobieganie konfliktomMittelverwaltung zarzadzanie funduszami

N! A prep N 8 0,4% Absatzschwierigkeiten problem zwiazany ze sprzedazaHaushaltsparität kurs przyjety w budzecieMigrationsbelangen kwestia zawiazana z migracja

A N! A 5 0,2% Kapazitätsangebot oferowana zdolnosc przewozowaJahresabschluß roczne sprawozdanie finansoweVerkehrssteigerung duzy ruch lotniczy

pozostałe 22 1,2% — —

Tablica 7.9: Rozkład odpowiedników złozen z symbolem parafrazy gen


Typ parafrazy: prep (1315)


N! A 571 43,4% Kreditinstituten instytucja kredytowaHaushaltsjahren rok budzetowyZollstelle urzad celny

N! N-gen 342 26,0% Schutzzonen strefa ochronyVerkaufspreisen cena sprzedazyWachstumsstrategien strategia wzrostu

N! 137 10,4% Rahmenbedingungen ramaWettbewerbsfähigkeit konkurencyjnoscVölkermord ludobójstwo

N! prep N 134 10,2% Börsenzulassung przyjecie do notowaniaMarktumsetzung wprowadzenie na rynekRoamingumsätze przychód z roamingu

A N! 40 3,0% Anfangsfähigkeit poczatkowy potencjałGeflügelpest ptasia grypaDarlehensbürgschaft gwarantowana pozyczka

N! prep N N-gen 18 1,3% Dienstleistungsverträge umowa o swiadczenie usługUnfallverletzungen uraz w wyniku wypadkuÜberprüfungsantrag wniosek o dokonanie przegladu

N! N-gen N-gen 11 0,8% Umweltziele cel ochrony srodowiskaVisumpflicht wymóg posiadania wizyZustellungssysteme system doreczania dokumentów

N! A prep N 7 0,5% Obstbranntwein wódka destylowana z owocówVerkehrsprobleme problem zwiazany z transportemHandelsverpackung opakowanie zbiorcze w sprzedazy

N! N 7 0,5% Drogenhandels handel narkotykamiMenschenhandels handel ludzmiTabakhandel handel tytoniem

N! N-gen A-gen 6 0,5% Rübenerzeugern plantator buraków cukrowychOffenlegungstableau segregacja rezerw miedzynarodowychUnternehmerkategorie kategoria podmiotów gospodarczych


Tablica 7.10: Rozkład odpowiedników złozen z symbolem parafrazy prep


Typ parafrazy: nom-adj (260)


N! A 166 63,8% Finanzgewerbes sektor finansowySteuererleichterung zacheta podatkowaWestgrenze granica zachodnia

N! 36 13,8% Einzelpersonen osobaRechtsstellung statusVertragspartner strona

A N! 33 12,7% Präferenzbehandlung uprzywilejowane traktowanieTagesgeschehen biezace wydarzenieZusatzflüge dodatkowy lot

N! N-gen 17 6,5% Gesundheitsbescheinigung swiadectwo zdrowiaRechtsirrtümern stosowanie prawaUrsprungsbezeichnung nazwa pochodzenia

N! prep N 3 1,1% Gesundheitsrisiken zagrozenie dla zdrowiaPartnerschaftsabkommen umowa o partnerstwiePartnerschaftsabkommens umowa o partnerstwie

N! N-gen A-gen 2 0,7% Atomgemeinschaft wspólnota energii atomowejHygieneschutz zachowanie norm zdrowotnych

A N! A 1 0,4% Jahresrechnung roczne sprawozdanie finansowe

N! N 1 0,4% Finanzmanagement zarzadzanie finansami

N! prep N A 1 0,4% Teigwaren produkt z ciasta makaronowego

Tablica 7.11: Rozkład odpowiedników złozen z symbolem parafrazy nom-adj


Typ parafrazy: app-als (122)


N! A 62 50,8% Futtererzeugnisse produkt paszowyMitgliedsländern panstwo członkowskieStandardqualität jakosc standardowa

N! 25 20,5% Geldbußen grzywnaLagerhaus składAbfallmaterial odpad

N! N-gen 19 15,6% Fabrikschiffes statek przetwórniaReferenzlabor laboratorium odniesieniaSchuldnerstaats panstwo dłuznika

A N! 11 9,0% Ersatzzertifikaten wymienny przydziałHeimatuniversität macierzysta uczelniaStandardform standardowy formularz

N! A-gen N-gen 1 0,8% Insider-Geschäfte wykorzystywanie poufnych informacji

N! prep N 1 0,8% Geberländern darczynca z panstw

A N! A 1 0,8% Wortmarke słowny znak towarowy

N! N-gen N-gen 1 0,8% Versuchsvorschläge propozycja przeprowadzenia badan

N! prep N N-gen 1 0,8% Dienstleistungsunternehmen przedsiebiorstwo w sektorze usług

Tablica 7.12: Rozkład odpowiedników złozen z symbolem parafrazy app-als


Typ parafrazy: other (402)


N! A 175 43,9% Generaldirektor dyrektor generalnyKernmaterial materiał jadrowyTeilanmeldungen zgłoszenie wydzielone

N! 87 21,9% Bildschirmen ekranFrachtunternehmen przewoznikTeillizenz wyciag

A N! 57 14,3% Ausgangsuntersuchung pierwotne dochodzenieGrundbelastung srednie zanieczyszczenieHauptnetz główna siec

N! N-gen 45 9,0% Aufmachungseinheit jednostka konfekcjonowaniaVerkehrsdienste usługa transportuWettbewerbsrechts prawo konkurencji

N! prep N 8 2,0% Mautgebühren opłata za przejazdMostäpfel jabłko na cydrSanktionsausschuss komitet ds. sankcji

A N! A 3 0,8% Basisprospekt podstawowy prospekt emisyjnyStraßenfräsen drogowa maszyna frezujacaZwangsgelder okresowa kara pieniezna

N! A-gen N-gen 3 0,8% Aufenthaltstitel dokument stałego pobytuHightech-Produkten produkt wysokiej technologiiWerkverträge umowa specjalnego zamówienia

N! N-gen N-gen 3 0,8% Aufwuchsgebiete obszar hodowli narybkówSortenamtes urzad odmiany roslinUmweltvorschriften prawo ochrony srodowiska

N! ACR 2 0,5% EIB-Mittel fundusz EBIEuro-Zone obszar EUR

N! N-gen A-gen 2 0,5% Kassenvorgängen transakcja przepływów pienieznychLiquiditätsflüsse przepływ srodków płynnych


Tablica 7.13: Rozkład odpowiedników złozen z symbolem parafrazy other


Typ parafrazy: idiom (116)


N! 85 73,3% Landwirt rolnikNetzwerken siecStandorts lokalizacja

N! A 18 15,5% Kraftstoffen paliwo silnikoweRechnungshofs trybunał obrachunkowyStaatsanzeiger dziennik urzedowy

A N! 6 5,2% Augenzeugen naoczny swiadekEngpässe waskie gardłoSchriftstück pisemny dokument

N! N-gen 4 3,4% Gerichtshof trybunał sprawiedliwosciGerichtshofs trybunał sprawiedliwosciGesichtspunkt punkt widzenia

N! A prep N 1 0,9% Staubmilben roztocz zyjacy w kurzu

N! N-gen N-gen 1 0,9% Bergbau sektor wydobycia wegla

N! prep N 1 0,9% Schweinelähmung paraliz u swin

Tablica 7.14: Rozkład odpowiedników złozen z symbolem parafrazy idiom

Rozdział8Trzy eksperymenty jezykoznawcze

W tym rozdziale przedstawimy zalazki trzech eksperymentów, które maja zilu-strowac, w jaki sposób mozna wykorzystac zebrane dane dla badan poszerzaja-cych wiedze z dziedziny jezykoznawstwa klasycznego, a nie tylko lingwistykikomputerowej, jak to miało miejsce w poprzednich rozdziałach. Jednak i tutajpostaramy sie wykorzystac głównie metody kwantytatywne oraz automatycznelub półautomatyczne. Zadanie badacza bedzie ograniczone do planowania eks-perymentu oraz interpretacji wyników. Zliczanie danych oraz ich niskopozio-mowa analiza pozostaje zadaniem odpowiednich procedur automatycznych. Wewszystkich trzech eksperymentach wykorzystujemy informacje bilingwalne jakojeden ze sposobów na uwidocznienie ludzkiej intuicji dotyczacej semantyki zło-zen rzeczownikowych. W pierwszym eksperymencie sprawdzimy, co mozemywywnioskowac o funkcji interfiksów wystepujacych w niemieckich złozeniachprzy uzyciu metod z lingwistyki konfrontatywnej i przede wszystkim kwanty-tatywnej. Drugi eksperyment dotyczy pojecia “pełnej równowaznosci” zdefinio-wanej w pracy Jeziorski (1981) oraz przydatnosci parafraz w automatycznymtłumaczeniu niemieckich złozen na jezyk polski. Wydaje sie, ze na podstawietego eksperymentu mozna tez wyciagnac kilka wniosków o przydatnosci parafrazdla niemiecko-polskiego tłumaczenia złozen nominalnych w ogóle. Trzeci i naj-krótszy eksperyment dotyczy nietypowych zwiazków determinacji zachodzacychmiedzy członami niemieckich rzeczowników złozonych.

8.1 O interfiksach

Tematem czesto powracajacym w badaniach nad niemieckimi złozeniami rze-czownikowymi jest kwestia interfiksów pojawiajacych sie na granicy miedzy wy-razami wystepujacymi w dekompozycji oraz ich funkcji. W wiekszosci literatury

191

192 Rozdział 8. Trzy eksperymenty jezykoznawcze

niemieckojezycznej stosuje sie termin Fugenelement (Fleischer i Barz 1995, Fuhr-hop 1998), my bedziemy stosowali nazwe interfiks. Pojawiaja sie jednak i inne na-zwy, takie jak np. Kompositionssuffix u Langer (1998), której słusznosc autor uza-sadnia tym, ze omawiana jednostke morfologiczna nalezy traktowac jako czescsegmentu, który ja poprzedza. Co do tego na ogół nie ma watpliwosci u innychbadaczy, niemniej jednak zachowuja oni zazwyczaj tradycyjna nazwe Fugenele-ment. Przy czym np. Fuhrhop (1998) stosuje pojecie Kompositionsstammform doopisu formy wyrazu okreslajacego w złozeniu. Jezeli złozenie zawiera interfiks,to jest on czescia Kompositionsstammform.

Porównujac z terminologia, która stosowalismy w naszej pracy,Kompositions-stammform pokrywa sie pod wzgledem graficznym z segmentami okreslajacymiw poprawnej segmentacji. Natomiast nie pokrywa sie z segmentami w niepopraw-nej segmentacji. Stad i z załozenia, ze segmenty sa jednostkami okreslonymi napoziomie łancucha znakowego, nie majacymi znaczenia lingwistycznego, wynika,ze nie mozemy utozsamiac segmentów okreslajacych z Kompositionstammform.Dopiero w dekompozycji pojawiaja sie leksemy jako jednostki lingwistyczne.

Podobnie ostroznie postepowac bedziemy z pojeciem interfiksu, poniewaz in-terfiksy przedstawione w tej czesci pracy niekoniecznie pokrywaja sie z popraw-nymi jednostkami ze sfery niemieckiego jezyka naturalnego. Mozna je zinterpre-towac jako rodzaj operacji sprowadzajacych łancuchy znakowe przypisane dopewnych leksemów do segmentów nalezacych do segmentacji odpowiedniegozłozenia. Np. -us+en oznacza: obetnij koncowe znaki us i dołacz en. W tensposób z łancuchów Virus i Abwehr po zastosowaniu powyzszej instrukcji dopierwszego członu powstaje złozenie Virenabwehr, jest to wiec instrukcja gene-rujaca postac graficzna złozenia. Odwrócenie operacji do postaci -en+us moznapotraktowac jako instrukcje słuzaca do analizy złozenia, sprowadzajaca segmentydo postaci graficznej odpowiadajacej leksemom z dekompozycji. Podsumowujac,definiujemy interfiks jako operacje kojarzaca ze soba postac graficzna leksemuokreslajacego z dekompozycji z odpowiednim segmentem okreslajacym w seg-mentacji. Analogicznie okreslamy koncówke fleksyjna, z tym ze kojarzy onatylko i wyłacznie leksemy okreslane z odpowiednimi segmentami okreslanymi.Podobny sposób opisu interfiksów jest stosowany w pracy Langer (1998).

8.1.1 Dystrybucja interfiksów

Zajmiemy sie najpierw rozkładem czestosciowym interfiksów. W tablicy 8.1 ze-stawilismy interfiksy zidentyfikowane w danym korpusie. Ograniczylismy sie dozłozen dwuczłonowych typu N+N, których jest w sumie 83.888. Liczby odnoszasie do typów, nie do tokenów. Przez symbol ∅ oznaczamy brak interfiksu, czylisegment pokrywa sie z postacia graficzna leksemu. Przez +” oraz podobne kom-binacje z innymi interfiksami ocznaczamy pojawienie sie umlautu. Jest to jedyna

8.1. O interfiksach 193

Przykłady Interfiksy Liczba

Energieproduzenten, EU-Minister, Lagerorte ∅ 39484Lenkungsausschuss, Ausschreibungsmöglichkeiten, Anfangszeit +s 33571Schwellenlohn, Waffenlagern, Straßenausstattungen +n 5047Schulleitung, Lehrmann, Stimmrechts -e 2272Frauengruppen, Touristenaufenthalte, Satellitenkonstellationen +en 1228Gesetzesdokumenten, Meeresvögel, Jahresbasis +es 617Getränkesektor, Dienstenetzes, Schweinezüchtern +e 246Rinderpopulationen, Geschlechterquote, Rindermaterialien +er 202Hilfsbudgets, Gebirgsregionen, Längsriefen -e+s 188Länderformulars, Gütergruppen, Lämmerproduktion +”er 185Zuschußbewilligung, Naßlagerung, Beschußzeichen -ss+ß� 181Zentren-Initiative, Medienleistungen, Medienbetreiber -um+en 162Lesart, Lehrstühle, Schlachtabfällen -en 121Aneurysmen-Clips, Firmenakquisitionen, Themenstellung -a+en 92Visa-Reziprozität, Antibiotikaresistenz, Generikaherstellern -um+a 55Städtefragen, Kräfteverhältnisses, Ärzteausschuß +”e 52Kontengruppe, Kontensaldo, Kontenzahlungen -o+en 40Namensverzeichnis, Namenselemente, Namensliste +ns 32Roma-Frage, Roma-Organisationen, Roma-Schülern +a� 24Typenzeugnisse, Typenschild, Virenabwehr -us+en 23Bindestrich, Pickering, Wetteren -n� 20Mängelbeseitigung, Müttersterblichkeit, Mütterbetreuung +” 9Embryonensendungen, Königinnenkäfig, Embryonenmenge +nen 7GATS-Übereinkommens, GATS-Abkommen, GATS-Übereinkommen -t+s 5Animales, Modifiche, Animals -us+i� 5Standby-Abkommen, Standby-Abkommens, Standby-Kredit -by+by� 4Indizienbeweise, Reptilienarten, Mineralien-Werke +ien 4Moligal, Molitor -o+i 2Basenpaare -is+en 1Feedback-Dokument -back+back� 1ORA-Emission -s+ra� 1Gentlemen-Agreements -an+en 1Detergenzienausschusses -s+zien 1

Tablica 8.1: Rozkład czestosciowy interfiksów w zebranych złozeniach

operacja, która nie jest stosowana do konca segmentu tylko w jego srodku, przy-kładem jest Lämmerproduktion, gdzie segment lämmer powstał z lamm za pomocaoperacji +”er. Przydatna własnoscia takiego zapisu interfiksów jest mozliwoscrozróznienia złozen takich jak Frauengruppen i Themenstellung. Co prawda obazłozenia zawieraja element en, powstały one jednak za pomoca róznych opera-cji +en i -a+en. Interfiksy oznaczone w tablicy przez � sa błednymi interfiksami,które powstały na podstawie wyboru niepoprawnej segmentacji, niepoprawnej de-kompozycji lub w skutek niezgodnosci starej pisowni niemieckiej z nowa pisow-


nia. Nie usunelismy tych przykładów z listy, zeby zilustrowac raz jeszcze fakt, zeinterfiksy traktujemy jako jednostki techniczne.

Szczególnie ciekawie prezentuja sie tutaj wyniki liczbowe. W niemieckiej li-teraturze słowotwórczej czytamy, ze najczestszym zjawiskiem na granicy miedzywyrazami w złozeniach jest brak interfiksu. Pokrywa sie to z naszymi wynikami.Stwierdzono np. w Langer (1998), w pracy która była oparta na korpusie jednoje-zycznym, ze ∅ wystepuje w trzech czwartych przypadków. W tablicy 8.1 jednakodsetek ten wynosi zaledwie 47,1%, czyli mniej niz połowe. Odwrotnie wynikaz tego, ze wiekszosc złozen w korpusie ma interfiks. W az 40,0% jest to interfiks+s. Nastepne grupy co to liczebnosci to złozenia z interfiksem +n (ok. 6,0%), -e(ok. 2,7%) oraz +en (ok. 1,5%). Udział pozostałych interfiksów jest mniejszy niz1%. Podobnie zaskakujace sa róznice w dystrybucji samych interfiksów w porów-naniu z praca Langer (1998). Co prawda u Langer (1998) +s oraz +n sa równieznajczestszymi interfiksami, jednak w owej pracy +s wystepuje raptem ok. dwarazy czesciej niz +n. W naszym przypadku przewaga +s jest ponad szesciokrotna.Z kolei odsetek dla -e jest u Langer (1998) mniejszy niz 1%, u nas wynosi ponad2,7%.

Pojawia sie podejrzenie, ze takie róznice moga byc skutkiem błednych seg-mentacji lub dekompozycji, mimo faktu, ze oceniono wczesniej jakosc segmenta-cji na ok. 99% a jakosc dekompozycji na 95%. Sprawdzilismy złozenia z interfik-sem -e, dla którego dystrybucja szczególnie mocno odbiega od wyników innychbadaczy. Wsród 2272 złozen z interfiksem -e po wstepnej kontroli znaleziono bar-dzo niewiele błedów, których charakterystyki opisalismy juz w rozdziale 3.5.4.Potwierdza to nasze oszacowania co do wysokiej jakosci analizy złozen. Zatemodmienna dystrybucja nie jest spowodowana błednie zanalizowanymi złozeniami.

W tablicy 8.2 zestawilismy 10 najczestszych leksemów okreslajacych wyste-pujacych w złozeniach z interfiksem -e. Widzimy, ze az 337 z 2272 złozen z -e

(czyli 15,3%) powstało przy udziale leksemu Kontrolle_N, przykłady to Kontrol-lmaßnahmen, Kontrollsysteme, Kontrollstelle, Kontrollbesuch, Kontrollzone. Wdanym korpusie leksem Kontrolle_N jest szczególnie produktywnym leksememokreslajacym. Róznice w dystrybucji interfiksu -e w porównaniu z praca Langer(1998) wydaja sie zatem wynikac z charakterystyki badanego korpusu i ze specy-ficznosci jezyka prawniczego. Mozna jeszcze podejrzewac, ze algorytm identyfi-kacji nie znalazł sporej liczby złozen bez interfiksów i ze stad ich udział wynositylko 47%. Jest to jednak mało prawdopodobne, algorytm musiałby ominac dzie-siatki tysiecy złozen, zeby spowodowac taka dysproporcje. Co wiecej, to własniezłozenia bez interfiksów najłatwiej mozna zidentyfikowac, poniewaz nie trzebagenerowac nietypowych segmentów okreslajacych, wystarczy przyjac forme pod-stawowa danego leksemu. Stwierdzamy wiec, ze odmienna dystrybucja wszyst-kich interfiksów jest własnoscia badanego korpusu.


Leksem Liczba

Kontrolle_N 337Ende_N 156Grenze_N 120Sache_N 110Strafe_N 92Schule_N 92Sprache_N 78Pauschale_N 59Farbe_N 52Miete_N 45

Tablica 8.2: Dziesiec najczestszych leksemów okreslajacych wystepujacychw złozeniach z interfiksem -e

8.1.2 O funkcji interfiksów

W tym podrozdziale sprawdzimy, czy zebrane dane moga sie przyczynic do wciazbardzo zywej dyskusji dotyczacej funkcji interfiksów. W literaturze proponuje sienastepujace mozliwe funkcje interfiksów (głównie na podstawie Fuhrhop (1998)):

• Zaznaczenie granicy morfemów. Skoro interfiksy sa zawsze zaliczane dowyrazu, który je poprzedza, to tworza razem z nim jeden segment. Wynikaz tego segmentacja złozenia o ile jest obecny interfiks.

• Ułatwienie wymowy. Wiekszosc interfiksów jest sylabiczna, jednak nie saakcentowane. Tym samym interfiks zapobiega w kompozycji łaczeniu siedwóch sylab akcentowanych (por. Wegener 2005).

• Zaznaczenie dopełniacza. W niektórych przypadkach interfiks (szczegól-nie +s, gdy pokrywa sie z sufiksem fleksyjnym dla dopełniacza) mozna in-terpretowac jako wykładnik dopełniacza w złozeniu. Np. Amtsträger jakoTräger eines Amtes.

• Zaznaczenie liczby mnogiej. Podobnie jak w przypadku interfiksów po-krywajacych sie z sufiksem zaznaczajacym forme w dopełniaczu, niektóreinterfiksy sa homograficzne z koncówkami fleksyjnymi sygnalizujacymiliczbe mnoga. Mozna znalezc przykłady, gdzie interpretacja takich interfik-sów jako wykładników liczby mnogiej wydaje sie uzasadniona, np. Frau-engruppe, gdzie grupa na pewno składa sie z kilku kobiet.


• Hierarchiczna strukturyzacja złozenia. W przypadku wielokrotnie złozo-nych rzeczowników pojawia sie interfiks, który zaznacza binarna strukturezłozenia, np. złozenie Kirchturmsuhr, które nalezy czytac jako złozenie wy-razów Kirchturm i Uhr a nie jako złozenie Kirche i Turmsuhr, tym bardziej,ze w takim przypadku poprawna forma drugiego złozenia brzmiałaby Tur-muhr z ∅ bez +s.

Zestawienia nie nalezy traktowac jako pełnego ani jako do konca pewnego.Kazdy z punktów nadal jest dosyc kontrowersyjnie dyskutowany i czesto moznaznalezc sporo wyjatków dla kazdej z domniemanych funkcji. Czesto natrafia siew literaturze na wypowiedz, ze interfiksy powstały z koncówek fleksyjnych i stadw niektórych przypadkach moga byc wykładnikiem podobnej funkcji co samakoncówka. Zaprzecza temu np. Wegener (2005), która przedstawia w badaniachdiachronicznych, ze interfiksy powstały równoległe lub nawet wczesniej niz po-dobne do nich koncówki fleksyjne. Ich pokrewienstwo natomiast wynika z tego,ze wyewoluowały z odpowiednio tych samych staroniemieckich samogłosek te-matycznych. Nie oznacza to jednak, ze interfiksy nie moga pełnic funkcji zazna-czania liczby mnogiej. Przez samo podobienstwo do koncówek fleksyjnych mo-gły przyjac taka funkcje, co sama autorka przyznaje w przypisie dolnym w pracyWegener (2005).

Tak jak poprzednia praca odwołuje sie do badan diachronicznych jako dyscy-pliny pomocniczej w celu rozstrzygniecia kwestii funkcji interfiksów w niemiec-kich złozeniach nominalnych, tak autorzy prac Dressler et al. (2001) oraz Koesteret al. (2004) stosuja odpowiednio metody psycholingwistyczne oraz neurolingwi-styczne. W pracy Dressler et al. (2001) poproszono uczestników eksperymentuo mozliwie szybkie nazwanie jednego z wyrazów składowych wyswietlanych zło-zen rzeczownikowych. Mierzono wiec czas potrzebny uczestnikom do segmen-tacji podanego złozenia. Eksperymenty ograniczono do dwuczłonowych złozentypu N+N z interfiksami. W jednym z eksperymentów podano uczestnikom zło-zenia typu Frauenheim, gdzie interpretacja interfiksu +en jako wykładnik liczbymnogej jest mozliwa, oraz typu Schlangenbiss, gdzie +n nie jest nosnikiem in-formacji o liczbie mnogiej, poniewaz jedno ukaszenie jest dziełem jednego weza.Okazało sie, ze czasy reakcji dla obu typów złozen nie rózniły sie miedzy soba,z czego autorzy wyciagneli wnioski, ze interfiksy nie maja natury wykładnikówfleksji oraz ze sa semantycznie puste. Oczywiscie musieli najpierw przyjac, zeróznice w czasie przetwarzania przez człowieka zaobserwowanych złozen wska-zuja na rózne sposoby przetwarzania, i ze z braku róznic czasowych wynikajabraki róznic w przetwarzaniu. Podejrzewamy, ze z takim podejsciem mozna pole-mizowac. Niemniej jednak pomysł jest ciekawy.

W pracy Koester et al. (2004) autorzy wykorzystuja elektroencefalografw celu pomiaru poziomu aktywacji czesci mózgu w chwili, gdy uczestnicy ekspe-


rymentu usłysza złozenia lub ich fragmenty. We wczesniejszych badaniach zaob-serwowano, ze zgoda lub brak zgody pod wzgledem liczby miedzy liczebnikiema rzeczownikiem powoduja pojawienie sie specyficznych potencjałów zwiazanychz wydarzeniem poznawczym (ERP – event-related potential). Stworzono wiec na-grania szeregu rzeczowników, raz jako rzeczownik samodzielny, raz jako czesczłozenia na pierwszej pozycji złozenia. Rzeczowniki samodzielne były odmie-nione przez liczbe. Rzeczowniki bedace czescia złozenia wystepowały w złozeniuz interfiksem homofonicznym z koncówka odmienionego rzeczownika samodziel-nego. Nastepnie obcieto wyrazy złozone tak, zeby zostało tylko nagranie pierw-szego członu. Uzyskano zatem zestaw nagran par rzeczowników odpowiadaja-cych tej samej formie ortograficznej, raz z prozodia odmienionego rzeczownikasamodzielnego, raz z prozodia pierwszego członu złozenia z interfiksem. Nagra-nia lub ich czesc odtworzono razem z liczebnikami, a podczas nagran mierzonopoziomy aktywacji odpowiednich obszarów mózgu u uczestników eksperymentu.Okazało sie, ze tylko dla samodzielnych rzeczowników w przypadku braku zgodymiedzy liczebnikiem a rzeczownikiem zanotowano oczekiwane potencjały. W sy-tuacji, gdy liczebnik nie zgadzał sie pod wzgledem liczby z rzeczownikiem o pro-zodii pierwszego członu złozenia potencjał nie wystepował. Co ciekawe, zaobser-wowane potencjały dla rzeczowników samodzielnych zmierzono przed usłysze-niem samego sufiksu fleksyjnego. Autorzy pracy wnioskuja, ze “linking elementsof noun-noun compounds do not indicate by their presence or absence the numberof the preceding constituent. This is, numerals and non-head constituents werenot processed as incongruent in number.” (Koester et al. 2004, str. 1657). Wynikitej pracy wydaja sie bardziej przekonujace niz wnioski przedstawione w Dressleret al. (2001).

Na pierwszy rzut oka, przytoczone prace pod wzgledem metody niewiele majawspólnego ze srodkami, które mamy do dyspozycji w tej pracy. Nie korzystamyani z wiedzy o historii jezyka niemieckiego, ani z pomiarów czasu reakcji uczest-ników eksperymentów psycholingwistycznych, a juz na pewno nie z elektroen-cefalografu. Niemniej wszystkim tym pracom — a takze naszej — jest wspólneto, ze próbuja opanowac zjawisko tak nieuchwytne jak ludzka intuicja za pomocasrodków zastepczych. Funkcje semantyczne interfiksów, takie jak domniemanywpływ na liczbe pierwszego członu trzeba badac poprzez odwołanie sie do intu-icji mówców danego jezyka. Typowy badacz niemieckiego słowotwórstwa opierasie głównie na własnej intuicji, wiedzy fachowej oraz kompetencji jezykowej, jed-nak dostep do kazdej z nich uzyska jedynie przez introspekcje. Dostep do intuicjiinnych osób juz nie jest dany w sposób bezposredni. Co wiecej, nawet w sytu-acji, gdy mozliwe sa wywiady, wcale nie jest powiedziane, ze osoba pytana jestw stanie odpowiedziec zgodnie z własna intuicja, gdyz jej wiedza lingwistycznaw wiekszosci przypadków nie bedzie równie dobrze rozwinieta jak jej kompe-tencja jezykowa. Stad pojawiaja sie próby dostepu do intuicji innych osób po-


przez srodki posrednie, które jednak musza spełniac pewne kryteria obiektyw-nosci. Kryteria te sa spełnione w przypadku eksperymentów z pomiarem czasureakcji lub w sytuacji, gdy mierzymy poziom aktywnosci neuronalnej probantów.

8.1.3 Załozenia dla eksperymentu

Innym sposobem posrednim pozwalajacym na przyblizenie intuicji osób przetwa-rzajacych niemieckie złozenia z interfiksami zajmiemy sie w tym podrozdziale.Skupimy sie najpierw na sferze lingwistyki kontrastywnej, nastepnie przyjrzymysie metodom z lingwistyki kwantytatywnej. Przyjmujemy nastepujace załozenia:

1. Na podstawie semantyki polskich odpowiedników niemieckich złozen mo-zemy wnioskowac o semantyce samych złozen.

2. W przypadku, gdy zarówno złozenie jak i jego odpowiednik sa semantycz-nie przezroczyste, to mozemy przejsc od pełnego odpowiednika do jego ele-mentów składowych i wnioskowac na podstawie ich semantyki o semantyceodpowiednich członów złozenia.

3. Zdecydowana wiekszosc zebranych złozen oraz ich odpowiedników jest se-mantycznie przezroczysta.

Wydaje sie, ze pierwsze załozenie jest bezpieczne, gdyz wynika z samej istotytłumaczenia tekstów, szczególnie wtedy, gdy wskazana jest wysoka zgodnosc tek-stów, tak jak to ma miejsce w przypadku tłumaczen prawniczych. Powinno onobyc prawdziwe zarówno dla złozen zidiomatyzowanych jak i dla niezidiomatyzo-wanych. Drugie załozenie wynika bezposrednio z zasady kompozycyjnosci i ra-czej nie powinno budzic watpliwosci. O ile pierwsze dwa załozenia mozna przyjacjako cos w rodzaju aksjomatów, to trzecie sprawia prawdopodobnie wiecej pro-blemów.

W pierwszym rozdziale zastanawialismy sie juz nad istota procesów idioma-tyzacji i leksykalizacji. Mimo tego iz przyjelismy, ze mamy do czynienia z dwomaróznymi procesami, aczkolwiek powiazanymi, mozemy polegac na tym, ze wiek-szosc zidiomatyzowanych złozen jest równoczesnie zleksykalizowana. Z drugiejstrony nie wszystkie zleksykalizowane złozenia musza byc zidiomatyzowane. Je-sli wiec wsród ponad 140.000 złozen tylko ok. 8.000 złozen jest zleksykalizowa-nych, to zdecydowana wiekszosc tych złozen powinna byc przezroczysta seman-tycznie. W przypadku polskich odpowiedników mozemy dodatkowo załozyc, zefrazy maja mniejsza tendencje do idiomatyzacji niz wyrazy, poniewaz ich struk-tura jest z natury mniej stabilna. Wiekszosc odpowiedników niemieckich złozento frazy, wiec powinny byc równiez przezroczyste, tym bardziej jesli sa odpo-wiednikami semantycznie równowaznych i przezroczystych złozen.


8.1.4 Wykorzystany materiał

Chcemy zbadac zaleznosci zachodzace miedzy wystepowaniem interfiksu w zło-zeniu a interpretacja tego interfiksu jako wykładnika liczby mnogiej dla wyrazuokreslajacego złozenia. W tym celu przyjmujemy na podstawie powyzszych zało-zen, ze wystarczy zbadac liczbe polskiego odpowiednika segmentu okreslajacegozłozenia. Oczywiscie mozemy brac pod uwage tylko takie polskie odpowiedniki,które zawieraja co najmniej jeden wyraz składowy bedacy odpowiednikiemwyrazu okreslajacego oraz majacy okreslona liczbe. Sprawdzamy taki stanrzeczy za pomoca pełnej anotacji składniowej przedstawionej w poprzednimrozdziale. Wystarczy bowiem upewnic sie, ze anotacja odpowiednika zawieraw sobie podłancuch -sg>[1] lub -pl>[1]. Przykłady anotacji, które spełniajataki warunek to np. (podłancuchy zgodne pogrubiono):

R!:<_-_>[2] R:<dop-sg>[1],

R!:<_-_>[1] P:<dop-sg>[1] R:<dop-sg>[1],

R!:<_-_>[1] o R:<bier-pl>[1],

C-IBR:<_-_>[2] R!:<_-_>[2] na R:<bier-sg>[1],

R!:<_-_>[2] R:<narz-pl>[1] , itp.

Widac, ze nie ograniczamy sie do konkretnej struktury składniowej po stroniepolskiej, tylko dopuszczamy wiele bardzo róznych struktur. Tym samym nie mu-simy sie obawiac zarzutu, ze wykorzystujemy tak naprawde postulowana przezJeziorskiego “pełna równowaznosc”, o której napiszemy wiecej podczas opisudrugiego eksperymentu.

Dla kazdego rzeczownika złozonego wybieramy tylko jedna strukture odpo-wiednika — najczestsza. Przy czym niekoniecznie bedzie to struktura najczest-szego odpowiednika. Jesli złozenie ma kilka innych odpowiedników o mniej-szej frekwencji o tej samej strukturze składniowej, rózniacej sie od struktury naj-czestszego odpowiednika, to moze zostac wybrana struktura tych odpowiednikówo mniejszej czestosci, gdy suma ich czestosci bedzie wieksza niz czestosc naj-czestszego odpowiednika. Podobnie dla kazdego złozenia wybieramy interfiks,który odpowiada najlepiej ocenianej dekompozycji, przy czym ograniczamy siedo złozen dwuczłonowych. Wyrzucamy z listy wszystkie złozenia, których naj-czestsza struktura nie spełnia wyzej opisanych kryteriów i które maja wiecej nizdwa człony. Fragment listy przedstawiono w tablicy 8.3.

Ostatecznie tworzymy dwie takie listy:

• liste LN, która nie zawiera danych recznie zweryfikowanych. Z koniecz-nosci odpowiedniki przeszły przez filtracje FSYN+FCONT, poniewaz tylkowtedy zostały zaanotowane struktura składniowa. Wszystkie dane pochodza


Złozenie Interfiks Struktura

Marktorganisation ∅ R!:<_-_>[2] R:<dop-sg>[1]Wirtschaftszweig +s R!:<_-_>[2] R:<dop-sg>[1]Beihilferegelung ∅ R!:<_-_>[2] R:<dop-sg>[1]Gerichtshof +s R!:<_-_>[2] R:<dop-sg>[1]Einfuhrwerte ∅ R!:<_-_>[2] w R:<miejsc-sg>[1]Aktenzeichen +n R!:<_-_>[2] R:<dop-pl>[1]Dumpingspanne ∅ R!:<_-_>[2] R:<dop-sg>[1]Marktanteil ∅ R!:<_-_>[2] w R:<miejsc-sg>[1]Einfuhrlizenzen ∅ C-ODS!:<_-_>[2] na R:<bier-sg>[1]Tiergesundheit ∅ R!:<_-_>[2] R:<dop-pl>[1]Begriffsbestimmungen +s R!:<_-_>[2] R:<dop-pl>[1]Ausfuhrlizenzen ∅ R!:<_-_>[2] na R:<bier-sg>[1]Geltungsdauer +s R!:<_-_>[2] R:<dop-sg>[1]Wirtschaftssektoren +s R!:<_-_>[2] R:<dop-sg>[1]Briefwechsels ∅ R!:<_-_>[2] R:<dop-pl>[1]

Tablica 8.3: Przykładowa lista złozen nominalnych, interfiksów i najczestszychstruktur odpowiedników

z automatycznych procesów ekstrakcji i musza jedynie odpowiadac powyz-szym kryteriom dotyczacym liczby członów złozenia oraz postaci strukturyodpowiednika. Lista LN składa sie z 24.610 róznych złozen.

• liste LB, która jest podzbiorem recznie zweryfikowanego zestawu B. Po-dobnie jak powyzej zostały odrzucone złozenia, które nie odpowiadaja po-danym kryteriom. Lista LB składa sie z 20.859 róznych złozen. Mozemyzałozyc, ze poziom poprawnosc interfiksów oraz struktur odpowiednikówjest bardzo wysoki, bliski ideału.

Obie listy zostana wykorzystane w tych samych eksperymentach. Porównujacwyniki dla list LN i LB sprawdzimy, na ile mozemy ufac wynikom uzyskanymw pełni automatycznie.

8.1.5 Metoda zliczania danych

Przejdziemy teraz do aspektów zwiazanych z lingwistyka kwantytatywna. Poutworzeniu opisanych list wystarczy zliczyc dane według pewnych wyróznionychcech. W naszym przypadku beda to dwa rodzaje cech binarnych: wystepowanieustalonego interfiksu dla niemieckiego złozenia oraz wystepowanie wykładnikówokreslonej liczby dla polskiego odpowiednika. Cechy te mozemy traktowac od-powiednio jako zmienne losowe o nazwach X i Y , które przyjmuja wartosci ze


zbioru t0,1u. Zamiast liczb 0 i 1 wykorzystamy oznaczenia X� dla wystepowa-nia cechy oraz X� dla braku cechy X , podobnie Y� i Y�. Przyjmijmy, ze X � +enoraz Y � pl, wtedy fakt, ze złozenie i ma interfiks +en oznaczamy przez +en�i , cojest równowazne +eni � 1. Podobnie pl�i nalezy rozumiec jako pli � 0, czyli jakoinformacje, ze odpowiednik złozenia i nie ma cechy liczby mnogiej dla odpowied-nika wyrazu okreslajacego. W takim ujeciu informacja pl� nie jest automatycznierównowazna informacji sg�, poniewaz pl i sg sa róznymi zmiennymi losowymii nie okreslilismy zadnego zwiazku miedzy nimi.1

Nazwa X przebiega po wszystkich interfiksach z tablicy 8.1, tzn. ze tworzymydla kazdego interfiksu oddzielna binarna zmienna losowa. Nazwa Y przyjmujewartosci sg oraz pl. Dla kazdej mozliwej kombinacji cech o nazwach X i Y two-rzymy tablice kontyngencji o nastepujacej postaci:

X� X� TotalY� n11 n12 n1�Y� n21 n22 n2�Total n�1 n�2 N

N jest całkowita liczba złozen na liscie, a wartosci n11, ,,,,n22 to czestoscizłozen z listy, które odpowiadaja kryteriom na skrzyzowaniu wierszy i kolumn.Wartosci n�1,n�2,n1�,n2� to odpowiednie czestosci brzegowe. Obliczamy dlakazdej pary cech pX ,Y q:

n11 �°Ni�0XiYi, n1� �°Ni�0Yi, n�1 �°Ni�0Xi, (8.1)

Pozostałe wartosci z tablicy mozemy obliczyc na podstawie faktu, ze suma pierw-szych dwóch elementów w kazdym wierszu (kolumnie) tablicy kontyngencji jestrówna trzeciemu elementowi wiersza (kolumny). Dla pary cech p+en,plq uzy-skamy nastepujaca tablice:

+en� +en� Totalpl� 290 6256 6546pl� 159 17905 18064Total 449 24161 24610

Tutaj wartosc n11 � 290 jest liczba złozen z interfiksem +en o strukturze odpo-wiednika z wykładnikiem liczby mnogiej dla wyrazu dopasowanego z pierwszymczłonem złozenia, n�1, to liczba złozen z interfiksem +en zliczona niezaleznie odwykładnika liczby odpowiednika, itp.

W celu oszacowania siły zwiazków zachodzacych miedzy interfiksami i ka-tegoria liczby zastosujemy dwie miary statystyczne, współczynnik φ oparty na

1W razie potrzeby mozna to zrobic np. w taki sposób: pl� 1� sg.


statystyce χ2 oraz informacje wzajemna MI (por. Church et al. 1991). Zastoso-wanie dwóch róznych miar pozwoli przyjrzec sie problemowi z dwóch róznychperspektyw. Obie miary sa szeroko stosowane w wykrywaniu zwiazków frazeolo-gicznych dla bigramów i zaadoptowalismy je do naszych badan. Współczynnikφ jest miara siły zwiazku miedzy dwiema binarnymi zmiennymi losowymi. Dwiebinarne zmienne losowe sa uwazane za dodatnio skorelowane, gdy dane skupiajasie w polach połozonych wzdłuz przekatnej (tzn. n11 i n22 sa wieksze niz n21 i n12).W przypadku odwrotnym mówimy, ze zmienne losowe sa ujemnie skorelowane. φprzyjmuje wartosci z przedziału r�1,1s, gdzie �1 to zupełna korelacja ujemna, 0oznacza brak korelacji, a�1 zupełna korelacje dodatnia. Współczynnik φwynikaze statystyki χ2 na podstawie zwiazku χ2 � Nφ2. Dla tabel kontyngencji rozmiaru2�2 obliczamy φ w nastepujacy sposób:

φ� n11n22�n12n21?n1�n2�n�1n�2

, (8.2)

Razem ze współczynnikiem φ bedziemy podawali wartosci statystyki χ2, copozwala na okreslenie poziomu istotnosci statystycznej dla hipotezy, ze badanezmienne losowe sa zalezne. Dla duzych prób róznice moga byc statystycznie bar-dzo istotne, nawet gdy sa wzglednie małe. Stad interpretacja wyników samychtestów istotnosci takich jak test χ2 czy test t-studenta moze byc trudna. Współ-czynnik korelacji φ niesie tutaj nieco wiecej informacji i dodatkowo pozwalana okreslenie kierunku róznic. Wartosci dodatnie beda wskazywały, ze czestoscwspółwystepowania interfiksu i okreslonej liczby jest wieksza niz w przypadkusrednim, wartosci ujemne, ze czestosc jest nizsza.

Druga miara wykorzystywana jest wzajemna informacjaMI, okreslona naste-pujacym wzorem:

MIpx,yq � log2Ppx,yqPpxqPpyq � log2

Ppy|xqPpyq , (8.3)

Miara MI jest interpretowana jako współczynnik rozbieznosci miedzy prawdopo-dobienstwem współwystepowania wartosci x i y w rozkładzie łacznym a prawdo-podobienstwem współwystepowania x i y, gdy dane sa tylko rozkłady indywidu-alne przy załozeniu ich niezaleznosci. Dla nas ciekawsze jest przeformułowanieoryginalnego wzoru do postaci z prawdopodobienstwem warunkowym. Wtedy MIporównuje prawdopodobienstwo, ze zaobserwowano y pod warunkiem wczesniej-szego zaobserwowania x, z prawdopodobienstwem bezwarunkowego zaobserwo-

wania y. Dla przykładu, niech x � +en� oraz y � pl�, wtedy k � Pppl�|+en�qPppl�q jest

liczba informujaca, ile razy prawdopodobienstwo, ze złozenia z interfiksem +en

maja odpowiedniki z wykładnikiem liczby mnogiej, jest wieksze (lub mniejsze)od prawdopodobienstwa, ze dowolne złozenie ma odpowiednik z wykładnikiem


liczby mnogiej. Wtedy MI � log2 k oraz k � 2MI. Prawdopodobienstwa indywi-dualne obliczamy na podstawie wzglednych czestosci według wzorów:

PpY�|X�q � n11

n�1, PpY�q � n1�

N, (8.4)

Wtedy dla tablicy kontyngencji o rozmiarze 2�2 mamy:

MIpX�,Y�q � log2n11N

n1�n�1, (8.5)

Miara MI przyjmuje wartosci z przedziału p�8,�8q, a k nalezy do prze-działu p0,�8q. Gdy prawdopodobienstwo współzaleznosci jest wieksze (mniej-sze) niz prawdopodobienstwo zaleznosci, to MI¡ 0 (MI 0). Dla miary MI istot-nosc statystyczna nie ma znaczenia, stad moga sie pojawic wyniki wskazujace naduza zaleznosc nawet wtedy, gdy próby były niebezpiecznie małe. W zestawieniuze współczynnikiem φ powinnismy byc w stanie zapobiec takiej sytuacji.

8.1.6 Wyniki analizy kwantytatywnej

Wykonalismy powyzsze obliczenia dla kazdej mozliwej kombinacji interfiksówz liczbami sg i pl. Tablice kontyngencji, które w jednej z komórek zawierałyczestosc mniejsza niz 5 zostały ominiete, poniewaz wyniki testów statystycznychnie sa wiarogodne dla tak małych liczb. Wartosci φ i MI wykorzystalismy dlaustalenia rankingu relacji miedzy cechami. Dla współczynnika φ zakładamy, zewartosci bezwzgledne miedzy 0 a 0,2 oznaczaja brak korelacji, powyzej 0,2 słabakorelacje a powyzej 0,7 silna korelacje. Za poziom istotnosci przyjmujemy 0,001,tym samym odrzucamy hipoteze, ze dwie zmiennie losowe sa niezalezne z co naj-mniej 99,9% pewnoscia, gdy wartosc χ2 jest wieksza lub równa 10,83. W tablicy8.4 zestawilismy oba rankingi dla listy LN. Jezeli potraktujemy współczynnik φjedynie jako wartosc porzadkujaca lewa tablice, to zauwazamy, ze oprócz interfik-sów +s i ∅ pierwsze miejsca zajmuja interfiksy pokrywajace sie z odpowiednimikoncówkami fleksyjnymi liczby mnogiej współwystepujace z cecha pl polskiegoodpowiednika oraz ze wszystkie te wyniki sa statystycznie istotne (wartosci dlaχ2 ¡ 10,83 powyzej pierwszej kreski). Ponadto jest to komplet interfiksów o ta-kiej własnosci. Zaden z interfiksów homograficznych z koncówka fleksyjna be-daca wykładnikiem liczby mnogiej nie jest dodatnio skorelowany z cecha liczbypojedynczej2. Korelacje ujemne (ponizej drugiej kreski) mozemy traktowac jako

2W jezyku niemieckim wystepuje -s jako koncówka fleksyjna bedaca wykładnikiem liczbymnogiej. Stwierdzono jednak, ze rzeczowniki nalezace do tej grupy odmiany, nigdy nie przyjmujainterfiksu +s, gdy pojawiaja sie jako pierwszy człon złozenia. Interfiks +s jest wiec traktowanyjako odpowiednik wykładnika dopełniacza w liczbie pojedynczej lub jako interfiks nieparadyg-matyczny, gdy wystepuje np. z wyrazami rodzaju zenskiego, które nigdy nie maja koncówki flek-syjnej -s (por. Fuhrhop 1998).


Interfiks Liczba φ χ2

+s sg 0,2395 1411,8954+n pl 0,2066 1050,4918+en pl 0,1172 338,0592∅ pl 0,0740 134,9392+”er pl 0,0635 99,1602-um+en pl 0,0590 85,6554+e pl 0,0533 69,8394+”e pl 0,0358 31,4983-um+a pl 0,0319 25,0731-o+en pl 0,0302 22,4238-a+en pl 0,0267 17,5856+er pl 0,0254 15,8748-en sg 0,0162 6,4437+es sg 0,0156 5,9560-e+s sg 0,0137 4,5987-e sg 0,0096 2,2642-us+en sg -0,0013 0,0394-e pl -0,0071 1,2573+es pl -0,0153 5,7408+er sg -0,0275 18,6148-a+en sg -0,0281 19,3936+e sg -0,0545 73,2147-um+en sg -0,0575 81,3492+”er sg -0,0660 107,1124∅ sg -0,0788 152,7764+en sg -0,1169 336,0933+n sg -0,2128 1114,6188+s pl -0,2323 1328,1455

Interfiks Liczba MI k � 2MI

+”e pl 1,8036 3,4910-um+a pl 1,6882 3,2225-o+en pl 1,6696 3,1812+”er pl 1,6475 3,1330-um+en pl 1,6012 3,0340-a+en pl 1,2939 2,4519+en pl 1,2799 2,4282+e pl 1,2585 2,3924+n pl 1,1799 2,2655+er pl 0,7981 1,7388-en sg 0,4210 1,3389-e+s sg 0,2835 1,2172+es sg 0,2175 1,1627+s sg 0,2020 1,1503∅ pl 0,1978 1,1469-e sg 0,0628 1,0445-us+en sg -0,0644 0,9563∅ sg -0,0813 0,9452-e pl -0,1433 0,9054+er sg -0,4746 0,7196+s pl -0,7757 0,5841+es pl -0,8779 0,5441+n sg -0,8805 0,5432+en sg -0,9972 0,5010+e sg -0,9989 0,5004-a+en sg -1,1025 0,4657-um+en sg -1,7114 0,3054+”er sg -2,1639 0,2231

Tablica 8.4: Rankingi zaleznosci miedzy interfiksem a liczba odpowiednika wy-razu okreslajacego złozenia według miar φ, χ2 oraz MI dla danychniefiltrowanych i nieweryfikowanych z listy LN

komplementarne do korelacji dodatnich. Wyniki lezace pomiedzy kreskami sa sta-tystycznie nieistotne, tzn. nie stwierdzono współzaleznosci miedzy interfiksema liczba odpowiednika. Nawet dla wyników statystycznie bardzo istotnych samewartosci korelacji wskazuja na co najwyzej słaba dodatnia korelacje. Jedynie pary(+s, sg) i (+n, pl) przekraczaja próg 0,2 dla φ.

Dziwi nieco wysoka pozycja pary (∅, pl). Cecha braku interfiksu i cechaliczby mnogiej w odpowiedniku sa wskazane jako istotnie współzalezne. Wy-nika to jednak z prostego faktu, ze brakujacy interfiks jest najczestszym zja-wiskiem wsród badanych interfiksów i wtedy nawet małe róznice w dystrybu-


cji liczby mnogiej współwystepujacej z ∅ w porównaniu z ogólnym rozkłademliczby mnogiej wsród polskich odpowiedników sa statystycznie bardzo istotne.Interfiksy +s oraz ∅ wystepuja w ponad 87% złozen dwuczłonowych w korpusie,stad ogólny rozkład liczby wynika w znacznym stopniu z rozkładu odpowied-ników tych dwóch interfiksów. Jesli teraz interfiks +s ma istotna tendencje dowspółwystepowania z liczba sg, to ∅ bedzie miał automatycznie istotna tenden-cje współwystepowania z liczba pl.

Nieco inna sytuacja ujawnia sie w prawej tabeli w rankingu opartym na war-tosciach MI. Tutaj pierwsze miejsca zajmuja tylko i wyłacznie interfiksy ho-mograficzne z wykładnikami liczby mnogiej współwystepujace z liczba mnogaw polskim odpowiedniku. Wartosci współczynnika MI mozna interpretowac niecołatwiej w postaci k � 2MI. Wtedy np. wartosc k � 3,4910 dla interfiksu +”e

oraz liczby pl oznacza, ze prawdopodobienstwo zaobserwowania wykładnikaliczby mnogiej w polskim odpowiedniku po zaobserwowaniu interfiksu +”e jest3,4910 razy wieksze, niz prawdopodobienstwo zaobserwowania liczby pl dlapolskiego odpowiednika dowolnego złozenia z listy LN. Jesli dodatkowo wez-miemy pod uwage, ze na podstawie lewej tabeli róznice te sa statystycznie istotne,to wydaje sie, ze istnieje stosunkowo mocny zwiazek miedzy interfiksem +”e

a liczba mnoga. Dla wszystkich interfiksów homograficznych z wykładnikamiliczby mnogiej z wyjatkiem interfiksu +er, współczynnik k wynosi co najmniej 2.Dla +er i pl przyjmuje wartosc niewiele mniejsza niz 2.

Przyjrzyjmy sie raz jeszcze parom (∅, pl) oraz (+s,sg). W rankingu wedługMI juz nic nie wskazuje na istotny zwiazek miedzy elementami tych par. O ileróznice były statystycznie istotne przez sama liczbe przykładów, to MI jest dla obupar bardzo bliski 0,2, a k jest bliskie 1,15. Pamietajmy jednak, ze poniewaz 87%złozen w korpusie ma interfiks ∅ lub +s, to nie mozemy oczekiwac znacznychróznic miedzy rozkładami warunkowymi a ogólnymi.

W tablicy 8.5 zestawilismy te same wyniki dla listy LB. Nie bedziemy ichtak szczegółowo omawiali jak w przypadku listy LN. Otrzymalismy prawie iden-tyczne wyniki jak dla tablicy LN, mimo faktu, ze w przypadku listy LN mamy doczynienia ze zródłem stworzonym w pełni automatycznie, a w przypadku listy LBwykorzystano materiał, który został zweryfikowany przez zespół leksykografów.Zmieniły sie nieznacznie kolejnosci interfiksów, co jednak nie wpływa w zadnymstopniu na interpretacje wyników. Stad mozemy wywnioskowac, ze w pełni au-tomatycznie zebrany materiał nadaje sie do przeprowadzenia badan jezykoznaw-czych.

8.1.7 Wnioski

Jak nalezy interpretowac przedstawione informacje w porównaniu z wynikamiuzyskanymi np. przez Dressler et al. (2001) oraz Koester et al. (2004)? W swietle


Interfiks Liczba φ χ2

+s sg 0,2488 1290,9993+n pl 0,2133 948,8845+en pl 0,1089 247,1526∅ pl 0,0820 140,4161+”er pl 0,0744 115,5740-um+en pl 0,0586 71,6609+e pl 0,0527 57,9211+”e pl 0,0411 35,2641-um+a pl 0,0319 21,2324+er pl 0,0298 18,5749-o+en pl 0,0244 12,4427-e sg 0,0218 9,9062-e+s sg 0,0195 7,9607-en sg 0,0183 6,9646-a+en pl 0,0169 5,9571+es sg 0,0150 4,6744-us+en sg 0,0098 1,9884+es pl -0,0163 5,5513-a+en sg -0,0180 6,7545-e pl -0,0230 10,9942+er sg -0,0320 21,2975+e sg -0,0534 59,5849-um+en sg -0,0582 70,7701+”er sg -0,0770 123,6686∅ sg -0,0877 160,2983+en sg -0,1075 241,1502+n sg -0,2206 1015,1010+s pl -0,2388 1189,1760

Interfiks Liczba MI k � 2MI

+”e pl 1,8408 3,5820-um+a pl 1,7883 3,4541+”er pl 1,7548 3,3747-um+en pl 1,6773 3,1983-o+en pl 1,4809 2,7912+e pl 1,2657 2,4045+en pl 1,2336 2,3516+n pl 1,1982 2,2945-a+en pl 0,9403 1,9190+er pl 0,8644 1,8205-en sg 0,4128 1,3313-us+en sg 0,4128 1,3313-e+s sg 0,4128 1,3313∅ pl 0,2225 1,1668+s sg 0,2064 1,1538+es sg 0,1971 1,1464-e sg 0,1396 1,1016∅ sg -0,0906 0,9391+er sg -0,5150 0,6998-e pl -0,5423 0,6867-a+en sg -0,5872 0,6657+s pl -0,8158 0,5681+en sg -0,8788 0,5438+n sg -0,8823 0,5425+es pl -0,9077 0,5330+e sg -0,9622 0,5133-um+en sg -1,9795 0,2536+”er sg -2,6378 0,1607

Tablica 8.5: Rankingi zaleznosci miedzy interfiksem a liczba odpowiednika wy-razu okreslajacego złozenia według miar φ, χ2 oraz MI dla danychrecznie weryfikowanych z listy LB

naszych wyników stwierdzamy, ze odrzucenie funkcji zaznaczania liczby mno-giej w przypadku interfiksów homograficznych z wykładnikami liczby mnogiej,jest zbyt pochopne. Zaleznosci miedzy wystepowaniem takiego interfiksu a poja-wieniem sie wykładnika liczby mnogiej dla odpowiednika pierwszego członu nie-mieckiego złozenia sa statystycznie istotne i to na bardzo wysokim poziomie. Cowiecej, zaobserwowano zaskakujaca regularnosc w przedstawionych wynikach:dokładnie wszystkie interfiksy homograficzne z wykładnikami liczby mnogiej sawspółzalezne z liczba mnoga po polskiej stronie. Brak niektórych interfiksów z tej


grupy jest rezultatem zbyt małych czestosci w tablicach kontyngencji, co dopro-wadziło do ich odrzucenia. Wyniki sa o tyle wartosciowe, iz nie zakładalismytakich zaleznosci przed wykonaniem eksperymentu, rankingi mówia same za sie-bie.

Z drugiej strony trzeba wziac pod uwage niskie współczynniki korelacji. Naich podstawie mozemy stwierdzic, ze zaobserwowalismy jedynie pewna tenden-cje do współwystepowania, a nie absolutne reguły. Jednak w niektórych przypad-kach moga one przyjac charakter reguł. W przypadku rankingu na podstawie MImozna wyniki traktowac co najmniej jako wskazówki. Gdy wyobrazimy sobie sta-tystyczny system tłumaczenia maszynowego, to informacja, ze prawdopodobien-stwo przetłumaczenia złozenia z interfiksem +”er na odpowiednik z przydawkaw liczbie mnogiej jest trzy razy wieksze niz w przypadku dowolnego złozenia, tomozna stworzyc odpowiednia regułe dla takich złozen.

Podsumowujac stwierdzamy, ze interfiksy homograficzne z koncówkami flek-syjnymi bedacymi wykładnikami liczby mnogiej oraz liczba mnoga odpowied-nika pierwszego członu złozenia sa współzalezne z kierunkiem dodatnim. Zalez-nosci te sa stosunkowo słabe, nie nalezy ich jednak kategorycznie odrzucac. Do-datkowo stwierdzamy, ze mozna uzyskac prawie identyczne wyniki dla materiałuzebranego w pełni automatycznie jak i dla recznie weryfikowanych danych.


8.2 O zjawisku “pełnej równowaznosci”

Jednym z celów niniejszej pracy jest zestawienie informacji kwantytatywnychw taki sposób, by mogły one zostac wykorzystane w przyszłych aplikacjach prze-twarzajacych niemieckie złozenia nominalne. Przykładem takiej aplikacji mozebyc narzedzie tłumaczace niemieckie złozenia nominalne na jezyk polski. Popu-larne podejscia do automatycznego tłumaczenia angielskich nominal compoundsna inne jezyki sa oparte na tzw. syntactic patterns, czyli na wzorcach składnio-wych (por. np. Tanaka i Baldwin 2003, Baldwin i Tanaka 2004). Na ogól proce-dura tłumaczenia maszynowego oparta na wzorcach składniowych dla dwuczło-nowych noun compounds postaci N1 N2 wyglada nastepujaco (dla przykładu wy-bralismy jezyk francuski jako jezyk docelowy):

1. Stwórz liste tłumaczen dla wyrazu okreslajacego.

2. Stwórz liste tłumaczen wyrazu okreslanego.

3. Dla kazdego wzorca składniowego (np. N2 de la N1, N2 de l’ N1 itd.)podstaw do wzorca wszystkie mozliwe kombinacje tłumaczen wyrazu okre-slajacego i wyrazu okreslanego w ustalonych pozycjach wzorca.

4. Wykorzystaj rózne zródła wiedzy do oceny powstałych tłumaczen.

5. Wybierz najlepiej oceniona fraze jako najlepsze tłumaczenie.

Wspólne dla wszystkich tych metod jest załozenie, ze wiekszosc angielskichzłozen nominalnych mozna tłumaczyc kompozycyjnie. Dla złozen zidiomatyzo-wanych opisana metoda nie powiedzie sie. Stad metody oparte na wzorcach skła-dniowych sa łaczone z metodami opartymi na słownikach statycznych. Słownikstatyczny powinien zawierac tłumaczenia mozliwie wielu złozen zidiomatyzowa-nych. Z kompozycyjnej metody tłumaczenia powinno sie korzystac tylko wtedy,gdy złozenie nie zostanie odnalezione w słowniku.

Wiekszosc przedstawionych w rozdziałach 7.3 oraz 7.5 struktur składniowychmozna potraktowac jako uproszczone wzorce składniowe w aplikacji tłumacza-cej niemieckie rzeczowniki złozone na polskie grupy nominalne. Podobnie jakwczesniej ograniczamy sie w tym rozdziale do złozen typu N+N. Lepszymi wzor-cami byłyby pełne anotacje składniowe przed spłyceniem, jednak dla celów tegorozdziału ograniczymy sie do anotacji płytkiej. Zaobserwowalismy, ze piec pod-stawowych typów struktur składniowych pokrywa około 94% polskich odpowied-ników. Jesli wykluczymy strukture N!, która nie nadaje sie do kompozycyjnegotłumaczenia dwuczłonowych złozen, to struktury N! A / A N!, N N-gen, N prep

N nadal pokrywaja ponad 85% mozliwych struktur dla polskich ekwiwalentów.

8.2. O zjawisku “pełnej równowaznosci” 209

Gdy wrócimy do punktów 3. i 4. wyzej podanej procedury, to przedstawionew rozdziale 7.5 czestosci wzgledne mozna traktowac jako jedno ze zródeł wie-dzy. Po pierwsze, uzyskujemy z podanych rozkładów liste mozliwych wzorcówskładniowych, po drugie, mozemy na ich podstawie odczytac prawdopodobien-stwa wyboru wzorców pod warunkiem, ze podane złozenie mozna sparafrazowacw okreslony sposób. Innym sposobem jest postulowana w pracy Jeziorski (1981)tzw. “volle Äquivalenz” (pełna równowaznosc), która przyblizylismy juz w roz-dziale 2.2.1.1 i która zajmiemy sie raz jeszcze w nastepnych podrozdziałach.

8.2.1 “Pełna równowaznosc” według Jeziorskiego

W pracy Jeziorski (1981) jej autor broni zalety metody opartej na parafrazach mie-dzy innymi za pomoca argumentu, ze czesto struktura składniowa i semantycznapolskiego ekwiwalentu niemieckiego złozenia pokrywa sie dokładnie ze struk-tura składniowa i semantyczna parafrazy danego złozenia. Zjawisko to okreslaw tej pracy jako “volle Äquivalenz”, czyli pełna równowaznosc miedzy strukturagłeboka złozenia a struktura powierzchniowa polskiego odpowiednika. W pracyJeziorski (1983) nie odnajdziemy okreslenia “volle Äquivalenz“, jednak ta samaidea jest centralnym elementem rozwazan autora, co widac w nastepujacym frag-mencie:

Die Grundlage unserer konfrontativen Darstellung des K[ompo-situms] im Dt. bildet die folgende Annahme: Die dt. K können aufvielfältige syntaktische Verbindungen zurück geführt werden, diesich mit ihnen semantisch weitgehend decken. Diese syntaktsich-semantischen TS [Tiefenstrukturen] stimmen in den meisten Fällensemantisch und formal mit den pol. Äquivalenten überein und helfendemzufolge, die richtige Übersetzungsmöglichkeit zu wählen. Wirwürden sogar behaupten, dass die Auflösung der dt. K in eine WG[Wortgruppe] oder eine andere ihnen zugrundeliegende Konstrukionoft zur Notwendigkeit wird. (Jeziorski 1983, str. 71)

W tym cytacie pojawiaja sie dwa załozenia: po pierwsze, ze złozenia nomi-nalne i grupy nominalne bedace ich parafrazami sa synonimiczne, a po drugie, zete parafrazy pokrywaja sie semantycznie i strukturalnie z polskimi ekwiwalentamiparafrazowanych złozen. Szczególnie ostatnie zdanie powyzszego fragmentu jestbardzo mocnym twierdzeniem, w którym Jeziorski podnosi czynnosc parafrazo-wania do rangi warunku koniecznego dla wyboru poprawnego tłumaczenia wieluniemieckich złozen. Jeszcze na tej samej stronie twierdzenie to ulega pewnemuosłabieniu:


Die Tatsache der Übereinstimmung von TS der dt. ZS [Zusam-mensetzung] und ihrem pol. Äquivalent darf natürlich nicht verabso-lutiert werden. Das Dt. und das Pol. gelten als nicht verwandte Spra-chen. Sowohl für die eine als auch die andere Sprache stehen prin-zipiell die gleichen, aber, was die Frequenz der verschiedenen Ty-pen und Untertypen betrifft, unterschiedliche Wortbildungsmodellezur Verfügung. (Jeziorski 1983, str. 71)

Jeziorski przyznaje w tym fragmencie, ze czestosci stosowania róznych mo-deli słowotwórczych w jezyku niemieckim i polskim moga sie róznic, nie rozsze-rza tego jednak na struktury składniowe, na których sie głownie opiera. Co wiecej,jak juz wielokrotnie zauwazylismy, nie podaje tych czestosci dla swoich danych.

8.2.2 Analiza danych pod wzgledem “pełnej równowaznosci”

W przypadku naszego materiału podalismy dokładne czestosci dla zestawu Aw rozdziale 7.5. Poniewaz dla złozen z zestawu A posiadamy informacje o od-powiednich parafrazach mozemy sprawdzic, na ile koncepcja pełniej równowaz-nosci sprawdza sie jako reguła dla tłumaczenia. Skupimy sie na trzech najwiek-szych grupach złozen według typu parafrazy. Beda to złozenia z parafrazami typugen, prep oraz adj. Pełna równowaznosc zachodzi wtedy, gdy ekwiwalenty zło-zen o parafrazach typu gen maja struktury składniowe N! N-gen, dla ekwiwalen-tów złozen o parafrazach prep struktury składniowe N! prep N oraz dla złozenz parafrazami typu adj struktury typu N! A/A N!. Przypominamy, ze udział tychtrzech róznych typów parafraz w zestawie A wynosi odpowiednio 45,0%, 32,6%i 6,5% dla gen, prep oraz adj.

Na rysunku 8.1 zestawilismy raz jeszcze rozkłady podane w rozdziale 7.5w postaci graficznej. Dla dokładnych danych liczbowych odsyłamy własnie dotego rozdziału. Gdy skupimy sie na pierwszych czterech strukturach składnio-wych z wyłaczeniem struktury N!, to na pierwszy rzut oka wydaje sie, ze przy-najmniej dla złozen nominalnych z parafrazami gen i adj mozna zaobserwowactendencje potwierdzajace postulowana przez Jeziorskiego pełna równowaznosc.Dla złozen z parafrazami typu gen ponad 50% odpowiedników ma strukture skła-dniowa N! N-gen, a dla złozen z parafraza adj odsetek dla struktur typu N! A

/ A N! wynosi w sumie nawet 76,5%. Dla złozen z parafrazami tworzonymi zapomoca fraz przyimkowych typu prep sytuacja wyglada nieco inaczej. Najwiek-sza grupe z 46,4% tworza tutaj ekwiwalenty ze strukturami typu N! A / A N!,co wiecej odsetek ten jest nawet wiekszy niz udział tych struktur w przypadkuogólnym niezaleznym od parafrazy, gdzie takie struktury maja udział 41,2%.Niemniej widzimy, ze proporcja struktur ekwiwalentów typu N! prep N, czylistruktury własciwej według zasady pełnej równowaznosci, wynoszaca 10,2% jest


(a) Odpowiedniki złozen z parafraza gen

(b) Odpowiedniki złozen z parafraza prep

(c) Odpowiedniki złozen z parafraza adj

Rysunek 8.1: Graficzne porównanie rozkładów odpowiedników dla podstawo-wych typów parafraz


znacznie podwyzszona w porównaniu z pozostałymi grupami jak i w porównaniuz ogólnym rozkładem. W pracy Jeziorski (1983) niestety nie znajdziemy informa-cji, która z grup ekwiwalentów dla złozen z parafraza z grupa przyimkowa zaj-muje pierwsze miejsce pod wzgledem czestosci. Jeziorski przyznaje co prawda,ze w przypadku złozen z parafraza przyimkowa oraz ich odpowiedników stwo-rzenie systemu reguł jest trudne. Według niego wynika to jednak z wieloznacz-nosci przyimków w obu jezykach (por. Jeziorski 1983, str. 90). Na tej podstawiemozna wywnioskowac, ze według Jeziorskiego nadal obowiazywałaby w wiek-szosci przypadków zasada pełniej równowaznosci dla tłumaczenia złozen z para-fraza typu prep. W miejscu, gdzie Jeziorski przedstawia odpowiedniki z przydaw-kami przymiotnikowymi dla złozen z parafrazami prep, nie wspomina równiezo liczebnosci tej grupy (por. Jeziorski 1983, str. 93).

W podrozdziale 8.1.5 przedstawilismy miare zaleznosci dla zmiennych loso-wych MI w kontekscie badan nad funkcja interfiksów. Te sama miare mozemy wy-korzystac do oceny zwiazków miedzy parafrazami złozen a strukturami ich odpo-wiedników. W tym przypadku nie musimy korzystac z tablic kontyngencji, tylkoposłuzymy sie bezposrednio wzorem 8.3 oraz prawdopodobienstwami Ppy|xqi Ppyq. Odczytujemy wtedy np. prawdopodobienstwo odpowiednika N! N-gen

pod warunkiem, ze złozenie ma parafraze typu gen, czyli PpN! N-gen|genq �0,5200, z tablicy 7.9 zamieniajac wartosc procentowa na prawdopodobienstwo.Odpowiednio korzystamy z tablicy 7.3 w celu ustalenia np. prawdopodobienstwacałkowitego PpN! N-genq � 0,3410. Struktury N! A i A N! traktujemy jako jednastrukture N! A / A N!, stad prawdopodobienstwa dla obu struktur sa sumowane.

W tablicy 8.6 zestawilismy raz jeszcze trzy podstawowe typy parafrazniemieckich rzeczowników złozonych oraz trzy podstawowe rodzaje strukturskładniowych polskich odpowiedników. Dla kazdej pary złozonej z parafrazyi struktury składniowej podalismy odpowiednie prawdopodobienstwo warunkowei prawdopodobienstwo całkowite struktury składniowej. Na podstawie tych war-tosci obliczylismy MI i współczynnik k. Przypominamy, ze k jest ilorazem praw-dopodobienstwa warunkowego oraz odpowiedniego prawdopodobienstwa całko-witego i informuje o tym, ze prawdopodobienstwo warunkowe jest k razy wiekszeod prawdopodobienstwa całkowitego. W rozdziale 8.1.5 uznalismy, ze k powinnowynosic co najmniej 2, abysmy mogli mówic o zauwazalnej zaleznosci miedzybadanymi zmiennymi losowymi. Odpowiednio wartosc MI powinna byc wiekszabadz równa 1, jezeli chcemy mówic o zauwazalnej korelacji dodatniej. W naszymprzypadku tylko jedna para spełnia takie warunki, a mianowicie parafrazy prep

oraz struktura odpowiednika typu N! prep N. Jedynie w tym przypadku, praw-dopodobienstwo wystapienia pewnej struktury składniowej pod warunkiem, zezłozenie mozna sparafrazowac w okreslony sposób, jest ponad dwa razy wiekszeniz prawdopodobienstwo wystapienia struktury odpowiednika w ogóle. Niemniejjednak we wszystkich przypadkach zwiazki wynikajace z pełnej równowaznosci


Parafraza Struktura Ppy|xq Ppyq MI k � 2MI

gen A N! / N! A 28,7% 41,2% -0,5216 0,6966N! N-gen 52,0% 34,1% 0,6087 1,5249N! prep N 1,9% 4,6% -1,2756 0,4130

prep A N! / N! A 46,4% 41,2% 0,1715 1,1262N! N-gen 26,0% 34,1% -0,3913 0,7625N! prep N 10,2% 4,6% 1,1489 2,2174

adj A N! / N! A 76,5% 41,2% 0,8928 1,8568N! N-gen 6,5% 34,1% -2,3913 0,1906N! prep N 1,1% 4,6% -2,0641 0,2391

Tablica 8.6: Zaleznosci miedzy parafraza a struktura ekwiwalentu według miarywzajemnej informacji MI

wykazuja sie dodatnia korelacja, z tym ze bardzo słaba. Mozemy zatem jedyniestwierdzic, ze złozenia z parafrazami strukturalnie równowaznymi ze strukturamiodpowiedników tych złozen maja pewna podwyzszona tendencje do współwyste-powania. Pozostaje pytanie, czy te tendencje sa wystarczajaco silne, aby moznabyło je wykorzystac w systemie tłumaczenia automatycznego jako podstawowymechanizm doboru wzorców składniowych tłumaczen.

Aby odpowiedziec na to pytanie, wystarczy przeprowadzic mały eksperymentmyslowy. Załózmy, ze stworzylismy system tłumaczenia podobny do systemówopisanych na poczatku tego podrozdziału, który dobiera struktury składnioweodpowiedników na podstawie zasady pełnej równowaznosci. Złozenie o okre-slonej parafrazie jest tłumaczone za pomoca równowaznej struktury składnio-wej. Oznacza to, ze musimy miec do dyspozycji algorytm przydzielajacy zło-zeniom ich poprawne parafrazy. Ograniczamy sie tutaj do parafraz typu gen,prep oraz adj. Złozenia o innych typach parafrazy, np. idiom, sa tłumaczonena podstawie słownika. Jaka bedzie zatem trafnosc takiego systemu pod wzgle-dem doboru poprawnej struktury składniowej w jezyku polskim, jesli załozymy,ze wszystkie parafrazy sa tworzone poprawnie? Mozemy obliczyc przewidywanatrafnosc systemu na podstawie danych z zestawu A i czestosci dla parafraz gen,prep oraz adj, które wystepuja w zestawie A odpowiednio 1818, 1325 oraz260 razy. Czestosci te oznaczamy przez f pgenq, f pprepq i f padjq. Mamy zatemN � 1818� 1325� 260 � 3393 przykładów. Jako trafnosc dla poszczególnegotypu parafrazy i odpowiadajacej struktury przyjmujemy odpowiednie prawdopo-dobienstwa warunkowe z tablicy 8.6.


Wybieramy tylko te pary parafraz i struktur, które sa zgodne z zasada pełnejrównowaznosci. Otrzymujemy nastepujacy wynik, który jest suma trafnosci dlaposzczególnych typów parafrazy wazona przez liczbe złozen w kazdej grupie:

t � f pgenqN

�PpN! N-gen|genq� f pprepqN

�PpN! prep N|prepq� f padjqN

�PpN! A / A N!|adjq� 18183393

�0,520� 13153393

�0,102� 2603393

�0,765� 0,377,

Trafnosc dla takiej metody odgadywania najlepszych wzorców składniowychwynosiłaby zatem zaledwie 37,7%, jesli kierowano by sie tylko i wyłacznie zasadapełnej równowaznosci. Jest to zdecydowanie za mało dla działajacego systemutłumaczenia. Co wiecej, mozna bardzo łatwo wskazac metode lepsza niz pełnarównowaznosc, np. wystarczy zawsze wybierac strukture N! N-gen, wtedy dlatych samych załozen co poprzednio otrzymalibysmy system z trafnoscia na pozio-mie 38,4%. Przy kazdorazowym wyborze struktury N! A / A N! trafnosc wyno-siłaby 39,2%, czyli kolejny wynik lepszy niz dla pełnej równowaznosci. Najlepszatrafnosc osiagniemy, gdy zamiast zasady pełnej równowaznosci przyjmiemy dlakazdej parafrazy wybór najczestszej klasy wzorców składniowych. Dla parafrazygen bedzie to N! N-gen, dla pozostałych N! A / A N!. Wtedy przewidywanatrafnosc wynosi 51,7%. Ostatnia metoda tak naprawde zachowuje zasade pełnejrównowaznosci dla parafraz typu gen i typu adj, jednak nie dla prep. Słabe wy-niki pełnej równowaznosci dla złozen z parafrazami typu prep sa o tyle ciekawe,iz w naszym eksperymencie nie pojawia sie problem doboru przyimka. Ograni-czamy sie tylko do abstrakcyjnego przyimka prep.

Wyznaczalismy wiec górna granice dla skutecznosci algorytmu korzystaja-cego z pełnej równowaznosci jako głównej zasady działania. W przypadku bez-kompromisowym, trafnosc wynosiłaby 37,7%, w przypadku zmodyfikowanym nakorzysc najczestszych struktur 51,7%. Nalezy jednak pamietac, ze jest to istotniegórna granica trafnosci, a niekoniecznie realistyczny wynik, poniewaz załozyli-smy na poczatku, ze dla kazdego złozenia posiadamy informacje o jego poprawnejparafrazie. W sytuacji rzeczywistej nie ma dostepu do takich informacji. Mozemyzałozyc, ze człowiek potrafiłby wzglednie poprawnie sparafrazowac dowolne zło-zenie, jednak w rozdziale 5 pokazalismy, ze sama trafnosc automatycznego pa-rafrazowania nie przekracza 68,7%. Stad rzeczywista trafnosc systemu tłumacza-cego na podstawie parafraz trzeba przeskalowac przez trafnosc systemu parafra-


zujacego. Musimy sie wiec liczyc z rzeczywista trafnoscia systemu w okolicach36% w przypadku najlepszego systemu, a w okolicach 26% dla systemu korzy-stajacego z samej pełnej równowaznosci. Stwierdzamy, ze metoda tłumaczenia napodstawie parafrazy złozenia wydaje sie byc podejsciem nieprzydatnym do auto-matycznego tłumaczenia niemieckich złozen nominalnych na jezyk polski.

8.2.3 Analogia a wybór wzorców składniowych

W tym rozdziale przedstawimy zalazki alternatywnej metody wyboru najlepszegowzorca składniowego w aplikacji tłumaczacej niemieckie złozenia nominalne najezyk polski. Podobnie jak w przypadku pełnej równowaznosci metoda ta korzystatylko z wiedzy o zródłowym złozeniu. W przyszłosci nalezy oczywiscie uwzgled-nic dodatkowe parametry jak np. ocene jakosci wygenerowanego polskiego tłu-maczenia itp.

Wydaje sie, ze czesto nie docenia sie wkładu analogii przy tłumaczeniu zło-zen nominalnych. Nowe złozenia sa kojarzone z innymi, podobnymi przykładami,które na dodatek mogły pojawic sie w podobnych kontekstach. Podstawowa za-sada analogii brzmi, ze podobienstwo formalne pozwala wnioskowac o podobien-stwie semantycznym. Tłumaczenie moze sie odbyc w nastepujacy sposób: dlanieznanego złozenia sprawdzamy liste znanych złozen wraz z ich tłumaczeniamii wybieramy wsród nich złozenia o najwiekszym stopniu podobienstwa do tłu-maczonego złozenia. Nastepnie tłumaczenie danego złozenia nominalnego jesttworzone na podstawie tłumaczen najbardziej podobnych złozen.

Takie podejscie mozna tez zastosowac do problemu wyboru wzorca składnio-wego. Zamiast listy przykładowych złozen z tłumaczeniami, wykorzystuje sie li-ste złozen i odpowiednich wzorców. Dla nieznanego złozenia nominalnego wy-biera sie wtedy wzorzec przypisany do najbardziej podobnego złozenia. Gdy kilkazłozen jest podobnych w równym stopniu, bierze sie pod uwage wszystkie takiezłozenia. Wykorzystuje sie rózne kryteria wyboru najlepszego wzorca na podsta-wie wszystkich podobnych złozen, np. wybiera sie najczestszy wzorzec. Pozostajepytanie, w jaki sposób nalezy mierzyc stopien podobienstwa miedzy dwoma zło-zeniami. Mozliwosci jest oczywiscie wiele.

W pewnym sensie pełna równowaznosc równiez opiera sie na koncepcji po-dobienstwa. Z tym, ze jedyna cecha dystynktywna jest typ parafrazy danego zło-zenia. Stad dla kazdego nowego złozenia cała klasa złozen o tej samej parafrazietworzy zbiór złozen równie podobnych. Wtedy pełna równowaznosc pełni zadaniefunkcji wybierajacej najlepszy wzorzec składniowy, czyli wzorzec formalnie rów-nowazny z typem parafrazy. Innym przykładem byłaby funkcja wyboru zliczajacawzorce dla wszystkich złozen podobnych, która nastepnie wybrałaby najczestszywzorzec. Jest to przeformułowanie wyzej opisanej metody wyboru wzorca, dlaktórej górny próg trafnosci wynosił 51,7%.


Jak widzielismy, relacja podobienstwa oparta tylko na głównych typach pa-rafraz tworzy bardzo duze klasy podobienstwa, dla których zasada pełnej rów-nowaznosci działa tylko jako tendencja, a nie jako absolutna reguła. Zamiast pa-rafrazy mozna wybrac inne cechy złozenia, na podstawie których złozenia bedaporównywane. W rozdziale 2.2.3 przedstawilismy miedzy innymi poglady pocho-dzace z prac Heringer (1984b;a) oraz Morciniec (1964). Na podstawie tych pracmozemy wyróznic nastepujace cechy złozenia, które sa istotne dla interpretacji(dla tłumaczenia) złozen nominalnych:

1. leksemy, które biora udział w złozeniu;

2. semantyka tych leksemów;

3. kolejnosc tych leksemów w złozeniu;

Inne parametry takie jak kontekst czy rózne typy wiedzy w takim ujeciu nie sawłasnosciami samego złozenia tylko informacjami zewnetrznymi. Nie bedziemyich uwzgledniali przy dalszych rozwazaniach. W przypadku złozen typu N+Ntworzymy zatem wektor złozony z czterech elementów, np. dla złozenia Preisan-stieg wektor przyjmie postac

(Preis_N, POSSESSION, Anstieg_N, ACT),

gdzie pierwszy element to leksem dla pierwszego członu, drugi element to po-jecie opisujacy jego semantyke, trzeci element to leksem dla drugiego członua czwarty element to semantyka drugiego członu. Kolejnosc członów jest od-zwierciedlana w kolejnosci elementów w wektorze cech. Pojecia semantycznepochodza ze słownika aplikacji POLENG, z którego korzystalismy w tej pracy juzwielokrotnie.

Dla dwóch wektorów X i Y powyzszej postaci mozemy obliczyc odległoscmiedzy tymi wektorami za pomoca tzw. wazonej metryki Manhattan:

∆pX ,Y q � n

i�1

wiδpxi,yiq, (8.6)

gdzie

δpx,yq � # 0 , gdy xi � yi1 , gdy xi � yi , (8.7)

Wartosci wi sa wagami dla poszczególnych cech. Pojecia odległosci i podo-bienstwa sa dualne, czyli wektory o mniejszej wzajemnej odległosci sa bardziejpodobne do siebie i odwrotnie. W przypadku niewazonym powyzsza metryka zli-cza po prostu liczbe róznych wartosci dla cech okreslonych w tych samych pozy-cjach porównywanych wektorów. Wersja wazona przydziela wybranym cechom


Wektor cech Wzorzec składniowy

(Preis_N, POSSESSION, Anstieg_N, ACT) N! N-gen

(Verfahren_N, ACT, Eröffnung_N, ACT) N! N-gen

(EU_N, GROUP, Mittel_N, POSSESSION) N! A

(Wasser_N, SUBSTANCE, Qualität_N, ABSTRACTION) N! N-gen

(Rest_N, ABSTRACTION, Konzern_N, GROUP) N! N-gen

(Transit_N, ACT, Land_N, LOCATION) N! N-gen

(Durchsuchung_N, ACT, Aktion_N, ACT) N! A

. . . . . .

Tablica 8.7: Fragment listy przykładów w postaci wektorów cech z odpowied-nimi wzorcami składniowymi

wieksze lub mniejsze znaczenie przy wyznaczaniu podobienstwa. Dla czterechcech i okreslonych wag opisana metryka moze wyznaczyc az 16 róznych stopnipodobienstwa. W przypadku samych typów parafraz pojawiały sie tylko wartoscibrak podobienstwa lub pełne podobienstwo. Co wiecej, zamiast trzech klaspodobienstwa (trzech typów parafraz) mozemy w ten sposób skorzystac z wielutysiecy klas w zaleznosci od liczby złozen na liscie przykładów.

Tablica 8.7 przedstawia fragment z listy przykładów przedstawionych w po-staci wektorów cech. Z kazdym przykładem skojarzono wzorzec składniowy. Je-sli bedziemy szukali na takiej liscie przykładu najbardziej podobnego do złozeniaPreisschwankung, to wykorzystamy jego wektor cech

(Preis_N, POSSESSION, Schwankung_N, ACT),

Załózmy, ze wszystkie wagi sa równe 1, wtedy najbardziej podobnym wektoremjest

(Preis_N, POSSESSION, Anstieg_N, ACT)

z odległoscia ∆ � 1. Dla pozostałych wektorów z przykładu wartosc ∆ jest wiek-sza, zatem wybieramy wzorzec N! N-gen dla tłumaczenia wyrazu Preisschwan-kung. Gdyby na liscie znajdowało sie wiecej wektorów z ta sama odległoscia, tozostałby wybrany wzorzec z najwieksza liczba przykładów. W nastepnym pod-rozdziale sprawdzimy, jaka trafnosc mozemy osiagnac za pomoca przedstawionejprocedury.

8.2.4 Eksperyment z narzedziem TIMBL

Wykorzystamy publicznie dostepne narzedzie TIMBL (Daelemans i van denBosch 2005). TIMBL jest tzw. uczacym sie klasyfikatorem. Program otrzymuje


na wejsciu liste wektorów dowolnych cech o równej długosci. Kazdemu wek-torowi przydzielono dokładnie jedna klase. Taka lista tworzy baze przykładów.Nastepnie mozna podac programowi nowy nieznany wektor cech bez wyróznio-nej klasy. Zadaniem programu jest przydzielenie wektora do jednej z klas na li-scie przykładów, czyli klasyfikacja wektora. Gdy jako wektory cech wykorzy-stamy wyzej opisane wektory z leksemami oraz semantykami, a jako klasy wzorceskładniowe, to wybór wzorca składniowego dla pewnego złozenia jest zadaniemklasyfikacji. Wybór wzorca odbywa sie wtedy dokładnie tak, jak przedstawionow poprzednim podrozdziale.

Stworzylismy liste wektorów cech dla 3.093 złozen z parafrazami gen, preporaz adj z zestawu A, czyli dla tych samych złozen, które wykorzystalismy dooszacowania górnego progu dla pełnej równowaznosci. Kazdemu z wektorówcech przydzielono jeden z 33 wzorców składniowych, przy czym dla znacznejwiekszosci przykładów przydzielony wzorzec odpowiada jednej z pieciu najczest-szych struktur składniowych. W celu oszacowania trafnosci dla całego zestawuwykorzystujemy tzw. walidacje krzyzowa metoda Leave-one-out. W tej metodziejeden z przykładów jest wykorzystywany jako jednoelementowy zestaw testowy,pozostałe przykłady słuza jako zestaw uczacy. Wynik jest obliczany dla jednegoprzykładu. Stad wynik wynosi albo 100% albo 0%. Procedura jest powtarzanadla kazdego z przykładów. Wyniki sa nastepnie usredniane w celu uzyskania jed-nego wyniku. TIMBL na podstawie materiału wejsciowego sam oblicza wagi dlaposzczególnych cech w wektorze. Dokładne informacje o wykorzystanych sposo-bach obliczania wag mozna odnalezc w pracy Daelemans i van den Bosch (2005,str. 29).

Dla opisanego zestawu złozonego z 3.093 przykładów z 33 róznymi wzor-cami składniowymi TIMBL osiaga trafnosc 60,3%. Czyli wynik o wiele lepszyniz maksymalnie 37,7% dla pełnej równowaznosci, lub 51,7% dla metody wyko-rzystujacej najczestsze wzorce. Nalezy tutaj zauwazyc dwa wazne fakty:

• Osiagniety wynik jest wynikiem rzeczywistym, a nie teoretycznym, mozenawet asymptotycznym, górnym progiem.

• Nie korzystano z informacji o parafrazach.

Sprawdzimy jeszcze osiagniecia klasyfikatora, gdy do kazdego wektora cechdodamy informacje o parafrazie. Jesli informacja o parafrazie jest wazna wska-zówka przy wyborze polskiego wzorca składniowego, to wyniki powinny sieznacznie poprawic. Dla tego samego zestawu przykładów co poprzednio z wek-torami rozszerzonymi o symbol parafrazy TIMBL osiaga trafnosc na poziomie61,7%, czyli raptem o 1,4% lepszy niz bez parafrazy. Potwierdza to nasze ob-serwacje, ze parafrazy niemieckich złozen rzeczownikowych oraz struktury skła-dniowe ich odpowiedników sa jedynie słabo skorelowane. Niemniej wpływ jest


dodatni. Otrzymane wyniki przecza jednak twierdzeniu, ze parafrazowanie złoze-nia jest krokiem koniecznym dla tłumaczenia tego złozenia.

Skoro mozna osiagnac dobre wyniki dla wektorów cech, które nie zawierajainformacji o parafrazie złozenia, to mozemy wykorzystac dane z zestawu B. Po-dobnie jak wyzej tworzymy liste 37.157 wektorów cech, po jednym dla kazdegozłozenia z zestawu. Zastosowanie procedury walidacji krzyzowej dla tej listy po-zwala osiagnac trafnosc na poziomie 69,9%. Trafnosc rosnie zatem wraz z liczbaprzykładów. Kolejna zaleta tego podejscia jest fakt, ze dla dwóch wektorów cecho odległosci ∆ � 0 metoda pokrywa sie ze sprawdzaniem wzorców dla złozeniaw słowniku. Mówi sie wtedy o tzw. perfect matches.

8.2.5 Wnioski

Powyzsze obliczenia i wyniki dla systemów opartych na analogii wskazuja, zealgorytm doboru wzorca składniowego dla danego złozenia skorzysta bardziejz informacji leksykalnych o członach złozenia niz z semantyki samego złoze-nia, przynajmniej wtedy, gdy potraktujemy parafraze jako srodek wyrazajacy tesemantyke. Niemniej, górny próg w okolicach 38% dla pełnej równowaznosci po-stulowanej przez Jeziorskiego jest zaskakujaco niska wartoscia, jednak dokładnietak wynika z naszych danych. Jest on nawet na tyle niski, aby w swietle przedsta-wionych danych zupełnie odrzucic słusznosc tej zasady. W koncu dla ponad 62%złozen i ich odpowiedników nie jest prawda, ze struktury składniowe ekwiwalen-tów odpowiadaja formalnie parafrazom złozen.

Nalezy zwrócic uwage na fakt, ze nie negujemy uzytecznosci parafrazy jakotakiej w tłumaczeniu przez człowieka czy maszyne. To, ze odpowiedniki polskiejak pokazalismy w wiekszosci przypadków nie maja struktury równowaznej z nie-miecka parafraza, nie oznacza, ze dosłowne przetłumaczenie parafrazy na jezykpolski bedzie niezrozumiałe. Po prostu istnieje wysokie prawdopodobienstwo, zerodzimy uzytkownik jezyka polskiego wykorzystałby inna strukture lub ze ist-nieje juz powszechnie przyjeta struktura, która nie odpowiada zasadzie pełnejrównowaznosci. Pojawia sie w takim momencie problem odróznienia tłumaczenpoprawnych od akceptowalnych i niepoprawnych, czym nie bedziemy juz sie zaj-mowali w niniejszej pracy.

Nienajgorsze wyniki osiagniete w eksperymencie dla metod opartych na ana-logii z kolei daja wieksze powody do optymizmu. Nie wiemy natomiast, na ilemozna te wyniki uogólnic w ramach jakiejs teorii jezykoznawczej i czy moznana tej podstawie stwierdzic, ze analogia jest lepszym modelem równiez w opisieprocesów zwiazanych z tłumaczeniem u człowieka. Jedyne co widzimy to to, zeklasyfikator, czyli program, radzi sobie całkiem dobrze, gdy wykorzystuje duzaliczbe przykładów i osiaga lepsze wyniki niz byłoby to mozliwe za pomoca za-sady pełnej równowaznosci.


Niepowodzenie zasady pełnej równowaznosci wynika naszym zdaniem z nie-bezpiecznego załozenia, iz istnieja regularnosci tłumaczeniowe zachodzace mie-dzy całymi (duzymi!) klasami wyrazów czy fraz w dwóch róznych jezykach. Po-stulowanie takich zwiazków ma naszym zdaniem charakter myslenia zyczenio-wego. Zarówno niemieckie rzeczowniki złozone jak i ich potencjalne polskie od-powiedniki powstaja poza sytuacjami zwiazanymi z tłumaczeniem zupełnie nieza-leznie od siebie za pomoca róznych procesów słowotwórczych czy składniowych.Semantyczna równowaznosc odpowiedników nie jest gwarantem podobienstwastrukturmiedzy jezykami. Zasada analogii działa inaczej. Zakłada sie jedynie po-dobienstwo strukturalne dla semantycznie podobnych jednostek wewnatrz jed-nego jezyka. Relacje miedzy jezykami wynikaja tylko i wyłacznie z konkretnychpar ekwiwalentów. Brak podobienstwa miedzy strukturami odpowiedników niejest wtedy problemem. Nie zmniejsza to wcale wartosci badan kontrastywnych,wrecz przeciwnie. Jezeli struktury nie sa podobne, to trzeba je tym bardziej opi-sac, zeby było wiadomo, z których struktur wybrac poprawne wzorce.

8.3. O stosunkach funkcjonalnych miedzy członami złozen 221

8.3 O stosunkach funkcjonalnych miedzy członamizłozen

Na koniec tego rozdziału opiszemy kolejny — po badaniach dotyczacych inter-fiksów — bardzo krótki eksperyment, w którym wykorzystamy zebrane polskieekwiwalenty jedynie jako dane przyblizajace semantyke niemieckiego złozenianominalnego. Skupimy sie szczególnie na złozeniach kopulatywnych oraz na wy-razach, które mozna ulokowac w szarej strefie pomiedzy złozeniami determina-tywnymi a złozeniami kopulatywnymi. Okazuje sie, ze odnajdziemy nawet wy-razy złozone, dla których stosunek funkcjonalny miedzy członami jest odwró-cony, czyli dla których zachodzi ‘AB jest A’, a nie typowe ‘AB jest B’. Dokładnainterpretacja przedstawionego materiału nie zajmiemy sie juz w niniejszej pracytylko w innych badaniach w niedalekiej przyszłosci. Wydaje nam sie, ze wartoprzedstawic kilka przykładów, gdyz ich identyfikacja była bardzo prosta3, a wy-niki moga byc nadzwyczaj ciekawe.

W literaturze czesto powtarzana jest nastepujaca własnosc wyrazów współ-rzednie złozonych, która ma słuzyc jako cecha dystynktywna w odróznianiu tychzłozen od pozostałych: znaczenie złozenia nie ulegnie zmianie, gdy zamieni siejego człony pozycjami. Z kolei w przypadku zleksykalizowanych złozen kolej-nosc jest ustalona przez konwencje i zmiany sa spostrzegane jako niezgodnez norma jezykowa. Wydaje sie zatem, ze w przypadku niezleksykalizowanychzłozen kopulatywnych zmiana kolejnosci powinna byc nadal mozliwa.

Nawet w przypadku rozwazan w ramach jednego jezyka, korpus równole-gły moze okazac sie pomocnym narzedziem, poniewaz drugi jezyk moze pełnicfunkcje tertium comparationis. Mozemy przeprowadzic prosty eksperyment, zapomoca którego stwierdzimy, czy w korpusie istnieja złozenia rzeczownikowe,które po zamianie członów sa synonimiczne z oryginalnym złozeniem. Mozemyprzyblizyc zjawisko synonimicznosci w nastepujacy sposób: Szukamy pary zło-zen z zamienionymi członami, które maja co najmniej jeden wspólny polski od-powiednik, przy czym wieksza liczba wspólnych odpowiedników powinna wska-zywac na wieksza synonimicznosc badanej pary.

Nastepujaca tablica zawiera oczyszczona liste 77 par złozen, które ziden-tyfikowano za pomoca powyzszej metody. Po prawej stronie podano wspólnepolskie odpowiedniki. Do poszukiwan wykorzystano zbiór złozen po filtracjiFSYN+FCONT. W sumie znaleziono w ten sposób 239 róznych par, z którychtylko ponizsze 77 uznalismy za ciekawe przykłady. Pozostałe pary sa wynikiemniepoprawnie zidentyfikowanych odpowiedników lub innych błedów powstałychprzy ekstrakcji.

3Oczywiscie identyfikacja takich przykładów nie jest prosta w przypadku, gdy nie mozna sko-rzystac z bogatych zasobów, które wczesniej zebralismy.


Złozenie 1 Złozenie 2 Wspólne odpowiedniki

Abfallholz Holzabfall odpad drzewnyAbfallmaterial Materialabfall materiałAbschlussrechnung Rechnungsabschluss rachunek, sprawozdanie, spra-

wozdanie finansoweAktionsprogramm Programmaktion działanie, działanie do pro-

gramu, działanie programu,działanie w programie, programdziałan

Alltagsleben Lebensalltag zycie codzienneAngebotspreis Preisangebot cena, cena oferowana, cena

ofert, cena oferty, cena w ofer-cie przetargowej, oferta cenowa

Anwendungssoftware Softwareanwendung oprogramowanie, oprogramo-wanie uzytkowe

Arbeitsplanung Planungsarbeit planowanie, pracaAusfuhrware Warenausfuhr produkt do wywozu, towar, wy-

wóz towarówBasisjahr Jahresbasis podstawa, rokBescheinigungsmuster Musterbescheinigung swiadectwo, wzorcowe swia-

dectwo, wzór, wzór swiadectw,wzór swiadectwa

Bestimmungszweck Zweckbestimmung cel, cel przeznaczenia, miej-sce przeznaczenia, przeznacze-nie, wykorzystanie, zastosowa-nie

Beteiligungskapital Kapitalbeteiligung finansowanie, fundusz, kapitał,pakiet akcji, udział

Beweisurkunde Urkundsbeweis dokument dowodowyBruchreis Reisbruch ryz łamanyBußgeld Geldbuße grzywna, kara, kwota grzywnyDatenkommunikation Kommunikationsdaten daneDienstleistungsverkehr Verkehrsdienstleistung usługa, usługa transportuDokumentenmuster Musterdokument wzór dokumentówDurchführungsprogramm Programmdurchführung programDurchführungsprojekt Projektdurchführung wdrozenie projektówDurchschnittsertrag Ertragsdurchschnitt srednia plonówEntwicklungsprogramm Programmentwicklung opracowywanie programów,

programEntwurfstext Textentwurf projekt tekstuErsatzkapazität Kapazitätsersatz wymiana zdolnosciErzeugergemeinschaft Gemeinschaftserzeuger producent wspólnotyErzeugungsquote Quotenerzeugung kwota produkcyjnaFahrzeugteil Teilfahrzeug czesc, czesc pojazduFaserflachs Flachsfaser len, włókno lnianeFaserglas Glasfaser włókno szklaneFaserhanf Hanffaser konopieFinanzierungsleasing Leasingfinanzierung leasing finansowy

8.3. O stosunkach funkcjonalnych miedzy członami złozen 223


Finanzierungsprogramm Programmfinanzierung finansowanie programów, finan-sowanie programu

Formularmuster Musterformular wzór, wzór formularzaFristverlängerung Verlängerungsfrist dodatkowy okresGeldstrafe Strafgeld grzywna, kara, kara pieniezna,

karo pieniezneGrenzwert Wertgrenze limit wartosci, próg, wartosc

granicznaHybridmais Maishybride hybryda kukurydzyHybridraps Rapshybride mieszaniec rzepakuInvestitionskapital Kapitalinvestition zainwestowany kapitałKapazitätsreserve Reservekapazität moc rezerwowa, rezerwowa

zdolnoscKapazitätsüberschuss Überschusskapazität nadwyzka zdolnosci produkcyj-

nychKartenzahlung Zahlungskarte karta płatniczaKartoffelpflanze Pflanzkartoffel roslina, uprawa ziemniaków,

ziemniakKartoffelstärke Stärkekartoffel producent skrobi ziemniacza-

nej, skrobia ziemniaczana,ziemniak na skrobie, ziemniakskrobiowy

Koalitionsregierung Regierungskoalition rzad koalicyjnyKollisionsrecht Rechtskollision prawo kolizyjneKontingentsmenge Mengenkontingent kontyngent ilosciowyLachszucht Zuchtlachs hodowla łososia, łosos, łosos

hodowlanyLeitungsrohr Rohrleitung przewód, ruraMedienträger Trägermedium nosnikMengenschwelle Schwellenmenge ilosc progowaMengenüberschreitung Überschreitungsmenge przekroczenie ilosciMengenverlust Verlustmenge strata ilosciowaModellvertrag Vertragsmodell modelowa umowaMünzumlauf Umlaufmünze moneta w obieguMustervertrag Vertragsmuster standardowa umowa, wzór

umówMustervordruck Vordruckmuster wzór formularzaNachfragespitze Spitzennachfrage szczytowe zapotrzebowanieNetzverbund Verbundnetz połaczona siec, siecPartnerschaftsprojekt Projektpartnerschaft projekt partnerskiPflichtversicherung Versicherungspflicht obowiazek ubezpieczenia, obo-

wiazkowe ubezpieczenie, ubez-pieczenie, ubezpieczenie komu-nikacyjne, ubezpieczenie obo-wiazkowe



Planstelle Stellenplan etat, plan kadrowy, plan zatrud-nienia, pracownik, stanowisko,tabela zatrudnienia, wykaz, za-trudnienie

Potenzialwachstum Wachstumspotenzial potencjalny wzrost, potencjałwzrostu, potencjał wzrostugospodarczego, wzrost po-tencjalny, wzrost produktupotencjalnego

Präferenzzoll Zollpräferenz preferencja, preferencja tary-fowa, preferencyjna stawkacelna, taryfa preferencyjna

Qualitätsstandard Standardqualität jakosc, jakosc norm, kryteriumjakosci, norma, jakosci, normajakosciowa, obowiazujaca ja-kosc

Quotenzucker Zuckerquote kwota, kwota cukruRechtsschutz Schutzrecht ochrona, ochrona praw, ochrona

prawa, ochrona własnosci,prawo, prawo do ochrony,prawo własnosci

Rohrzucker Zuckerrohr cukier, cukier trzcinowy, cukierz trzciny, trzcina, trzcina cu-krowa

Rübenzucker Zuckerrübe burak, cukier z burakówSchwellenwert Wertschwelle próg, próg wartosci, wartosc

progowaTeilvermögen Vermögensteil czesc majatkuTierversuch Versuchstier badanie zwierzat, doswiadcze-

nie zwierzat, test na zwie-rzetach, wykorzystanie zwie-rzat, wykorzystywanie zwierzat,zwierze, zwierze do celów do-swiadczalnych, zwierze do do-swiadczen, zwierze doswiad-czalne

Tierzucht Zuchttier hodowla zwierzat, zwierze,zwierze gospodarskie, zwierzehodowlane

Überschusszucker Zuckerüberschuss nadwyzka cukruWertzoll Zollwert stawka, wartosc celnaWurzelzichorie Zichorienwurzel cykoria

Tablica 8.8: Złozenia o odwróconych członach i identycznych odpowiednikach

Znajdziemy na tej liscie przykłady, dla których oba złozenia w parze moznabyłoby interpretowac według wzoru ‘x jest zarówno A jak i B’, np. pary (Lei-

8.4. Podsumowanie eksperymentów 225

tungsrohr, Rohrleitung), (Geldbuße, Bußgeld), (Geldstrafe, Strafgeld), (Netzver-bund, Verbundnetz), (Textentwurf, Entwurfstext) oraz kilka innych. W przypadku(Leitungsrohr, Rohrleitung) mozna mówic o złozeniu kohiponimów (por. Ortner iOrtner 1984, str. 53), podobnie w przypadku pary (Medienträger, Trägermedium).

Przy interpretacji (Textentwurf, Entwurfstext) mozna argumentowac zgodniez praca Ortner i Ortner (1984, str. 60), ze stosunek funkcjonalny miedzy członamijest tutaj odwrócony. Wyraz Text jest dominujacym członem, poniewaz projekttekstu jest takze tekstem.4 Podobna a zarazem odwrotna sytuacje mamy w przy-padku pary (Fahrzeugteil, Teilfahrzeug), gdzie ani Fahrzeugteil ani Teilfahrzeugnie mozemy utozsamic z Fahrzeug, poniewaz oba złozenia sa czyms niedokonczo-nym, czyms co jeszcze nie jest pojazdem. Podobnie zachowuja sie wszystkie wyli-czone pary złozen z elementami (-teil, Teil-) oraz (-muster, Muster-). Jezeli spraw-dzimy polskie odpowiedniki, to w takich przypadkach zwykle pojawia sie tylkoodpowiednik jednego członu. Dzieje sie tak np. dla (Überschusszucker, Zucke-rüberschuss), (Nachfragespitze, Spitzennachfrage) czy (Abfallholz, Hollzabfall),gdzie nadwyzka, zapotrzebowanie oraz odpad tworza odpowiednio osrodek pol-skiej frazy.

Wydaje sie jednak, ze dla zadnej z par nie mozemy mówic o całkowitej sy-nonimicznosci, zawsze pojawia sie interpretacja jako złozenia determinatywnego,np. Leitungsrohr — ‘Rohr, das als Leitung dient’ oraz Rohrleitung— ‘Leitung,die die Form eines Rohres hat’. W przypadku (Fahrzeugteil, Teilfahrzeug) zdajesie, ze Teilfahrzeug jest raczej niedokonczonym pojazdem, a Fahrzeugteil jedynieczescia pojazdu, czyms mniejszym niz Teilfahrzeug.

Pozostałe przykłady mozna chyba zaklasyfikowac jako złozenia determina-tywne, dla których przemiennosc członów jest spowodowana nieostroscia sto-sunku miedzy członami oraz nieostroscia semantyczna samych członów złozenia.Dokładniejsza analiza przedstawionego materiału zostanie opracowana w przy-szłosci.

8.4 Podsumowanie eksperymentów

Przedstawilismy trzy rózne eksperymenty dotyczace pewnych własnosci niemiec-kich złozen nominalnych, za pomoca których postaralismy sie zilustrowac, ze me-tody kwantytatywne i komputerowe moga wniesc istotny wkład do tradycyjnychbadan jezykoznawczych, w tym kontrastywnych. Szczególnie, gdy korzystamydodatkowo z zasobów bilingwalnych duza liczba danych moze słuzyc jako jedenz wielu sposobów na uwidocznienie ukrytej wiedzy o jezyku, która zazwyczaj jestdostepna jedynie za pomoca introspekcji. W przypadku niemieckich złozen nomi-

4A moze Entwurfstext to takze Entwurf ?


nalnych, gdzie brak wykładników wewnetrznych relacji semantycznych zmuszabadacza do odwoływania sie do własnej intuicji, połaczenie lingwistyki kontra-stywnej, kwantytatywnej i komputerowej moze okazac sie bardzo przydatnymnarzedziem. Przedstawione eksperymenty beda jeszcze kontynuowane i rozsze-rzane w dalszej pracy badawczej juz po zakonczeniu niniejszej pracy.

Rozdział9Zakonczenie

W niniejszej pracy przedstawilismy szereg narzedzi słuzacych do automatycznejidentyfikacji, ekstrakcji i analizy niemieckich złozen nominalnych i ich polskichodpowiedników. Narzedzia te zostały stworzone na rzecz pracy i wykorzystanedo ekstrakcji 142.000 róznych złozen nominalnych wraz z ich odpowiednikami.Przedstawiono modele matematyczne pierwotnie stosowane w statystycznym tłu-maczeniu automatycznym oraz metody filtracji słuzace do poprawiania wyników.Omówiono wpływ lematyzacji oraz podziału złozen na jakosc ekstrakcji, przyczym stwierdzono, ze w przypadku jezyków o bogatej fleksji lematyzacja znacz-nie poprawia wyniki ekstrakcji. Podobnie działa podział złozen dla jezyka nie-mieckiego, gdzie sama lematyzacja jest mało efektywna. Po zastosowaniu róz-nych metod filtracji zebrano ponad 230.000 róznych par złozen nominalnych i ichodpowiedników.

Zbadalismy wpływ jakosci segmentacji i dekompozycji złozen nominalnychna jakosc ekstrakcji odpowiedników. W tym celu sprawdzilismy kilka nienadzoro-wanych metod podziału złozen rzeczownikowych działajacych na podstawie da-nych empirycznych z wykorzystanego korpusu oraz z internetu. Zebrane infor-macje o podziałach posłuzyły jako zestaw uczacy dla probabilistycznego modelupodziału złozen, który osiagnał jakosc podziału porównywalna z metodami nad-zorowanymi.

Nastepnie dostosowalismy metody parafrazowania angielskich złozen nomi-nalnych do jezyka niemieckiego. Z tego co nam wiadomo był to pierwszy ekspe-ryment tego rodzaju dla złozen niemieckich. Osiagniete wyniki były nieco lepszeniz odpowiednio dla jezyka angielskiego.

Przedstawiono sposoby przechowywania zebranych danych oraz schematyanotacji składniowej dla polskich odpowiedników. Dla celów recznej weryfikacjizostało stworzone specjalne narzedzie, z którym pracowały w sumie trzy osoby.Za pomoca tego narzedzia powstały dwa zestawy referencyjne z recznie potwier-

227

228 Rozdział 9. Zakonczenie

dzonymi danymi: zestaw A, który został w całosci umieszczony w aneksie A orazo wiele wiekszy zestaw B. W zestawie A kazde złozenie zawiera recznie spraw-dzone informacje o parafrazie.

Na podstawie danych z zestawów A i B podalismy rozkłady czestosci strukturskładniowych polskich odpowiedników dla dwuczłonowych złozen nominalnychz rzeczownikiem jako pierwszym członem. Nastepnie przyblizylismy klasyfika-cje stosowana w pracy Jeziorski (1983) oparta na typach parafraz i podalismyczestosci odpowiedników dla poszczególnych klas. W ten sposób uzupełnilismywyniki z pracy Jeziorski (1983) o dane statystyczne, za pomoca których mozemysprawdzic słusznosc niektórych twierdzen z owej pracy.

Rozprawe zamyka rozdział poswiecony trzem eksperymentom, które ilustruja,w jaki sposób mozna wykorzystac automatycznie i półautomatycznie zebranedane do badan poszerzajacych wiedze z dziedziny jezykoznawstwa. W dwócheksperymentach pokazalismy, jak mozna sie odwołac w sposób posredni do se-mantyki niemieckich złozen nominalnych poprzez ich polskie ekwiwalenty. Zba-dalismy w ten sposób, czy niektóre interfiksy w niemieckich złozeniach sa mozli-wymi wykładnikami liczby mnogiej dla pierwszych członów złozen. Pokazano napodstawie danych z korpusu, ze złozenia z interfiksami homograficznymi z kon-cówkami fleksyjnymi bedacymi wykładnikami liczby mnogiej maja tendencje dowspółwystepowania z polskimi ekwiwalentami, w których odpowiednik pierw-szego członu wystepuje w liczbie mnogiej.

W innym eksperymencie wykorzystano ekwiwalenty do oszacowania stopniasynonimicznosci złozen o identycznych członach wystepujacych w odwróconymporzadku. W ten sposób znaleziono kilka ciekawych przykładów złozen nominal-nych o nietypowych relacjach subordynacji. Zebrane pary złozen i ich odpowied-ników okazały sie tez cennym materiałem do oszacowania prawidłowosci jednegoz centralnych twierdzen z pracy Jeziorski (1983) – pełnej równowaznosci miedzystruktura głeboka niemieckich złozen rzeczownikowych oraz struktura powierz-chowna ich polskich odpowiedników. Okazało sie, ze pełna równowaznosc nienadaje sie do przepowiadania struktur składniowych polskich odpowiedników napodstawie niemieckich złozen. Lepsze wyniki osiagnieto dla eksperymentu opie-rajacego sie na zasadzie analogii.

Wszystkie trzy eksperymenty stanowia podstawe do dalszych badan. Szcze-gólnie zagadnienie automatycznego tłumaczenia niemieckich złozen przez ana-logie bedziemy dalej rozwijali. Ciekawe wydaje sie tez połaczenie tego ekspe-rymentu z badaniami nad funkcja interfiksów. Skoro wykazano, ze niektóre in-terfiksy współwystepuja czesto z cecha liczby mnogiej dla atrybutu w polskimekwiwalencie, to mozliwe wydaje sie wykorzystanie tego zjawiska przy doborzebardziej złozonych wzorców składniowych.

Innym kierunkiem przyszłych badan byłoby zebranie informacji statystycz-nych o rozkładach polskich odpowiedników niemieckich złozen nominalnych na

Rozdział 9. Zakonczenie 229

podstawie korpusów równoległych z innych dziedzin. Potrzebne narzedzia zo-stały stworzone w ramach niniejszej pracy i ponowne ich zastosowanie nie wy-magałoby juz wielkiego nakładu pracy. Wystarczy tylko poczekac az pojawia sieodpowiednie korpusy równoległe.

Bibliografia

Al-Onaizan, Y., J. Curin, M. Jahr, K. Knight, J. Lafferty, I. Melamed, F. Och,D. Purdy, N. Smith i D. Yarowsky, 1999. Statistical machine translation. Rap.tech., JHU workshop.

Angele, S., 1992. Nominalkomposita des Deutschen und ihre Entsprechungen imSpanischen. Eine kontrastive Untersuchung anhand von Texten aus Wirtschaftund Literatur, tom 12 z serii Studien Deutsch. Iudicium Verlag, München.

Baldwin, T. i T. Tanaka, 2004. Translation by machine of complex nominals:Getting it right.

Barker, K. i S. Szpakowicz, 1998. Semi-automatic recognition of noun modifierrelationships.

Baroni, M., J. Matiasek i H. Trost, 2002. Predicting the Components of GermanNominal Compounds.

Barz, I., 1998. Neologie und Korpus. W Neologie und Korpus, pod redakcjaW. Teubert, str. 11–30. Günter Narr Verlag, Tübingen.

Bayer, M. (red.), 2008. PONS Großwörterbuch Deutsch-Polnisch. Klett Verlag.

Bossong, G., 1981. Die Wiedergabe deutscher Nominalkomposita im Französi-schen - Ein Beitrag zur Typologie der Determinativrelation. Zeitschrift für fran-zösiche Sprache und Literatur, tom 91:str. 213–230.

Breindl, E. i M. Thurmair, 1992. Der Fürstbischof im Hosenrock — Eine Stu-die zu den nominalen Kopulativkomposita des Deutschen. Deutsche Sprache,tom 20:str. 32–61.

231

232 Bibliografia

Brown, P. F., V. J. D. Pietra, S. A. D. Pietra i R. L. Mercer, 1993. The mathema-tics of statistical machine translation: parameter estimation. Comput. Linguist.,tom 19(2):str. 263–311.

Bußmann, H., 2002. Lexikon der Sprachwissenschaft. Alfred Kröner Verlag,Stuttgart.

Church, K., W. Gale, P. Hanks i D. Hindle, 1991. Using Statistics in LexicalAnalysis. W Lexical Acquisition: Exploiting On-Line Resources to Build aLexicon, pod redakcja U. Zernik. Lawrence Erlbaum Associates, Hillsdale, NJ.

Daelemans, W. i A. van den Bosch, 2005. Memory-Based Language Processing.Studies in Natural Language Processing. Cambridge University Press, Cam-bridge, UK.

Dagan, I. i K. Church, 1998. Termight: Coordinating Humans and Machines inBilingual Terminology Acquisition. Machine Translation, tom 12(1-2):str. 89–107.

Daille, B., É. Gaussier i J.-M. Langé, 1994. Towards automatic extraction of mo-nolingual and bilingual terminology. W Proceedings of the 15th conference onComputational linguistics, str. 515–521. Association for Computational Lingu-istics, Morristown, NJ, USA.

Djirackor, Y., 1981. Untersuchungen zur Wiedergabe deutscher Substantivkompo-sita im Englischen : eine kontrastive Studie. Rozprawa doktorska, UniversitätHamburg.

Donalies, E., 2002. Die Wortbildung des Deutschen — Ein Überblick. GunterNarr Verlag, Tübingen.

Dressler, W., G. Libben, J. Stark, C. Pons i G. Jarema, 2001. The processingof interfixed German compounds. W Yearbook of Morphology, pod redakcjaW. Dressler, tom 81. Kluwer Academic Publishers.

Drosdowski, G., H. Henne i H. E. Wiegand, 1977. Nachdenken über Wörter-bücher. Bibliographisches Institut, Mannheim, Wien, Zürich.

Duden, 1998. Die Grammatik, tom 4. Dudenverlag, Mannheim, 6. wyd.

Duden, 2005. Die Grammatik, tom 4. Dudenverlag, Mannheim, 7. wyd.

Duden, 2006. Duden Deutsches Universal Wörterbuch. Bibliographisches Institut& FA Brockhaus AG.

Bibliografia 233

Dunning, T. E., 1993. Accurate Methods for the Statistics of Surprise and Coin-cidence. Computational Linguistics, tom 19(1):str. 61–74.

Elsen, H., 2004. Neologismen — Formen und Funktionen neuer Wörter in ver-schiedenen Verietäten des Deutschen. Gunter Narr Verlag, Tübingen.

Erben, J., 2006. Einführung in die deutsche Wortbildung. Erich Schmidt Verlag,Berlin, piate wyd.

Fillmore, C. J., 1968. The Case for Case. W Universals in Linguistic Theory, str.1–88. Holt, Rinehart, and Winston, New York.

Finin, T., 1980. The semantic interpretation of compound nominals. Rozprawadoktorska, Univerity of Illinois.

Fleischer, W. i I. Barz, 1995. Wortbildung der deutschen Gegenwartssprache.Max Niemeyer Verlag, Tübingen.

Friedl, J., 2006. Mastering Regular Expressions. O’Reilly Media, Inc.

Fuhrhop, N., 1998. Grenzfälle morphologischer Einheiten. Stauffenburg, Tübin-gen.

Fung, P., 1998. A Statistical View on Bilingual Lexicon Extraction: From ParallelCorpora to Non-parallel Corpora. W AMTA ’98: Proceedings of the Third Con-ference of the Association for Machine Translation in the Americas on MachineTranslation and the Information Soup, str. 1–17. Springer-Verlag, London, UK.

Fung, P. i K. Church, 1994. Kvec: A new approach for aligning parallel texts.

Gale, W., 1994. Good-Turing Smoothing Without Tears. Statistics Research Re-ports from AT&T Laboratories 94.5, AT&T Bell Laboratories.

Gao, Z.-M., 1998. Automatic Acquisition of a High-Precision Translation Lexi-con from a Parallel Chinese-English Corpus. str. 248–254.

Gauger, H.-M., 1971. Durchsichtige Wörter. Zur Theorie der Wortbildung. Uni-versitätsverlag Winter, Heidelberg.

Girju, R., D. Moldovan, M. Tatu i D. Antohe, 2005. On the semantics of nouncompounds. Computer Speech and Language, tom 19:str. 479–496.

Gispert, A. D., D. Gupta, M. Popovic, P. Lambert, J. B. Mariño, M. Federico,H. Ney i R. Banchs, 2006. Improving statistical word alignments with morpho-syntactic transformations. W Proceedings of 5th International Conference onNatural Language Processing, FinTAL’06, str. 368–379.

234 Bibliografia

Gralinski, F., 2006. Some Methods of Describing Discontinuity in Polish andtheir Cost-Effectiveness. Lecture Notes in Artificial Intelligence, Text, Speechand Dialogue, 9th International Conference, TSD 2006, tom 4188.

Heringer, H. J., 1984a. Gebt endlich die Wortbildung frei! Sprache und Literaturin Wissenschaft und Unterricht, (53):str. 43–53.

Heringer, H. J., 1984b. Wortbildung: Sinn aus dem Chaos. Deutsche Sprache,(12):str. 1–13.

Jassem, K., 2006. Przetwarzanie tekstów polskich w systemie tłumaczenia auto-matecznego POLENG. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznan.

Jeziorski, J., 1981. Plädoyer für die Transformationsanalyse im Anwendungsbe-reich der Nominalkomposition im Deutschen aus konfrontativer Sicht. Deutschals Fremdsprache, tom 18(5):str. 280–284.

Jeziorski, J., 1983. Substantivische Nominalkomposita des Deutschen und ihrepolnischen Entsprechungen. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Jones, D. i M. Alexa, 1994. Towards automatically aligning German compoundswith English word groups in an example-based translation system. Rap. tech.

Jurafsky, D. i J. H. Martin, 2000. Speech and Language Processing: An Introduc-tion to Natural Language Processing, Computational Linguistics and SpeechRecognition (International Edition). Prentice Hall.

Käge, O., 1980. Motivation: Probleme des persuasiven Sprachgebrauchs, der Me-tapher und des Wortspiels, tom 308 z seriiGöppinger Arbeiten zur Germanistik.Kümmerle Verlag, Darmstadt.

Kay, M. i M. Röscheisen, 1993. Text-translation alignment. Comput. Linguist.,tom 19(1):str. 121–142.

Koehn, P., 2003. Noun phrase translation. Rozprawa doktorska, University ofSouthern California, Los Angeles, CA, USA. Adviser-Kevin Knight.

Koehn, P. i K. Knight, 2003. Empirical methods for compound splitting.

Koester, D., T. C. Gunter, S. Wagner i A. D. Friederici, 2004. Morphosyntax,Prosody, and Linking Elements: The Auditory Processing of German NominalCompounds. J. Cognitive Neuroscience, tom 16(9):str. 1647–1668.

Kotulkova, V., 2004. Deutsche Determinativkomposita des Deutschen und ihreEntsprechungen im Tschechischen. Rozprawa doktorska, Julius-Maximilians-Universität Würzburg.

Bibliografia 235

Kucera, H. i W. Francis, 1967. Computational analysis of present-day AmericanEnglish. Brown University Press, Providence.

Kupiec, J., 1993. An Algorithm for finding Noun Phrase Correspondences in Bi-lingual Corpora. W Meeting of the Association for Computational Linguistics,str. 17–22.

Kürschner, W., 1974. Zur syntaktischen Beschreibung deutscher Nominalkompo-sita. Max Niemeyer Verlag, Tübingen.

Landauer, T. K. i S. T. Dumais, 1997. A Solution to Plato’s Problem: The La-tent Semantic Analysis Theory of Acquisition, Induction, and Representationof Knowledge. Psychological Review, tom 104(2):str. 211–240.

Langer, S., 1998. Zur Morphologie und Semantik von Nominalkomposita. str.83–97, url =.

Lapata, M. i F. Keller, 2004. The Web as a Baseline: Evaluating the Perfor-mance of Unsupervised Web-based Models for a Range of NLP Tasks. WHLT-NAACL, str. 121–128.

Lauer, M., 1995. Designing Statistical Language Learners: Experiments on NounCompounds. Rozprawa doktorska, Macquarie University, Sidney.

Lees, R. B., 1960. The grammar of English nominalizations. Mouton, Den Haag.

Levi, J. N., 1978. The Syntax and Semantics of Complex Nominals. AcademicPress, New York. NW4 768.c.97.166.

Matussek, M., 1994. Wortneubildung im Text, tom 7 z serii Beiträge zur Germa-nistischen Sprachwissenschaft. Helmut Buske Verlag, Hambrg.

Melamed, I. D., 2000. Models of translational equivalence among words. Comput.Linguist., tom 26(2):str. 221–249.

Morciniec, N., 1964. Die Nominalen Wortzusammensetzungen in den westgerma-nischen Sprachen. Zakład Narodowy im. Ossolinskich, Wrocław.

Motsch, W., 2004. Deutsche Wortbildung in Grundzügen. Walter de Gruyter,Berlin, New York, drugie wyd.

Nakov, P., 2008. Noun Compound Interpretation Using Paraphrasing Verbs: Fe-asibility Study. W AIMSA, str. 103–117.

236 Bibliografia

Nakov, P. i M. Hearst, 2006. Using verbs to characterize noun-noun relations. WIn Proc. of the 12th International Conference on Artificial Intelligence: Metho-dology, Systems, Applications (AIMSA), Bularia, str. 233–244.

Nastase, V. i S. Szpakowicz, 2003. Exploring noun-modifier semantic relations.W Fifth International Workshop on Computational Semantics (IWCS-5), str.285–301. Tilburg, The Netherlands.

Naumann, B., 1986. Einführung in die Wortbildungslehre des Deutschen. Nie-meyer, Tübingen, drugie wyd.

Nulty, P., 2007. Semantic Classification of Noun Phrases Using Web Counts andLearning Algorithms. str. 79–84. Association for Computational Linguistics,Prague, Czech Republic.

Och, F. J. i H. Ney, 2003. A systematic comparison of various statistical alignmentmodels. Comput. Linguist., tom 29(1):str. 19–51.

Ortner, H. i L. Ortner, 1984. Zur Theorie und Praxis der Kompositaforschung;mit einer ausführlichen Bibliographie. Gunther Narr Verlag, Tübingen.

Peschel, C., 2002. Zum Zusammenhang von Wortneubildung und Textkonstitution.Niemeyer, Tübingen.

Piprek, J. i J. Ippoldt, 1968. Wielki słownik niemiecko-polski, tom 1, 2. WiedzaPowszechna, Warszawa.

von Polenz, P., 1973. Wortbildung. W Lexikon der germanistischen Linguistik,1. Auflage, pod redakcja H. P. Althaus, H. Henne i H. Wiegand, str. 145–163.Niemeyer, Tübingen.

von Polenz, P., 1980. Wortbildung. W Lexikon der germanistischen Linguistik,2. Auflage, pod redakcja H. P. Althaus, H. Henne i H. Wiegand, str. 169–180.Niemeyer, Tübingen.

Popovic, M., D. Stein i H. Ney, 2006. Statistical Machine Translation of GermanCompound Words. W FinTAL, str. 616–624.

Porter, M. F., 1980. An algorithm for suffix stripping. Program, tom 3(14):str.130–137.

Rosario, B. i M. Hearst, 2001. Classifying the semantic relations in noun compo-unds.

Bibliografia 237

Russell, S. J. i Norvig, 2003. Artificial Intelligence: A Modern Approach (SecondEdition). Prentice Hall.

Schiller, A., 2005. German Compound Analysis with wfsc. tom 4002 z seriiLecture Notes in Computer Science, str. 239–246. Springer.

Schippan, T., 1992. Lexikologie der deutschen Gegenwartssprache. Max Nie-meyer Verlag, Tübingen.

Schmid, H., 1997. Probabilistic Part-of-Speech Tagging Using Decision Trees.W New Methods in Language Processing, pod redakcja D. Jones i H. Somers,Studies in Computational Linguistics, str. 154–164. UCL Press, London, GB.

Seidelmann, E., 1979. Ausdruck- und inhaltsbezogene Wortbildungslehre. ZDL,tom 46:str. 149–186.

Selkirk, E., 1982. The Syntax of Words. MIT Press, Cambridge, MA.

Smadja, F., K. R. McKeown i V. Hatzivassiloglou, 1996. Translating collocationsfor bilingual lexicons: a statistical approach. Comput. Linguist., tom 22(1):str.1–38.

Somers, H., 2001. Bilingual parallel corpora and Language Engineering.

Stankeviciene, S. i T. Bilinskiene, 2006. Zur Wiedergabe von Nominalkompositaim Litauischen. Kalbu Studijos, (8):str. 12–19.

Stein, A., 1993. Nominalgruppen in Patentschriften— Komposita und prädikativeNominalisierungen im deutsch-französischen Vergleich. Niemeyer, Tübingen.

Steinberger, R., B. Pouliquen, A. Widiger, C. Ignat, T. Erjavec, D. Tufis i D. Varga,2006. The JRC-Acquis: A multilingual aligned parallel corpus with 20+ langu-ages. CoRR, tom abs/cs/0609058. Informal publication.

Stepanowa, M. i W. Fleischer, 1985. Grundzüge der deutschen Wortbildung. VEBBibliographisches Institut, Leipzig.

Stepanowa, M. D., 1973. Methoden der synchronen Wortschatzanalyse. MaxNiemeyer Verlag, München.

Sui, Y., 1983. Deutsche Substantivkomposita und ihre chinesischen Entspre-chungen. Eine morphematische Analyse im Fachwortschatz der Elektrotechnik.Fachsprache, tom 5(3):str. 109–120.

Tanaka, T. i T. Baldwin, 2003. Translation Selection for Japanese-English Noun-Noun Compounds.

238 Bibliografia

Teubert, W., 1998. Korpus und Neologie. W Neologie und Korpus, pod redakcjaW. Teubert, str. 129–170. Günter Narr Verlag, Tübingen.

Toman, J., 1983. Wortsyntax. Max Niemeyer Verlag, Tübingen.

Turney, P. D., 2006. Similarity of semantic relations. Computational Linguistics,tom 32:str. 379–416.

Turney, P. D. i M. L. Littman, 2005. Corpus-based learning of analogies andsemantic relations. W Machine Learning.

Wahrig, G., 2002. Deutsches Wörterbuch. Wissen Media Verlag, München.

Warren, B., 1978. Semantic patterns of noun-noun compounds. Acta UniversitatisGothoburgensis, Goteborg.

Wegener, H., 2005. Das Hühnerei vor der Hundehütte : von der Notwendigkeithistorischen Wissens in der Grammatikographie des Deutschen. W Ein grossund narhafft haffen : Festschrift für Joachim Gessinger. Univ.-Verl.

Wikipedia, 2008a. Acquis communautaire [online]. Wikipedia : wolna encyklo-pedia. [dostep: 2009-05-11 12:08Z].

Wikipedia, 2008b. Zentralbank — Wikipedia, Die freie Enzyklopädie. [Online;Stand 21. August 2008].

Wiktorowicz, J. i A. Fraczak (red.), 2008. Wielki słownik polsko-niemiecki, tom 1.PWN, Warszawa.

Zhang, R. i E. Sumita, 2007. Boosting Statistical Machine Translation by Lem-matization and Linear Interpolation. W ACL.

Zipf, G. K., 1949. Human Behavior and the Principle of Least Effort. Addison-Wesley (Reading MA).

Žepic, S., 1970. Morphologie und Semantik der deutschen Nominalkomposita.Philosophische Fakultät der Universität Zagreb, Zagreb.

Žepic, S., 1976. Wortbildung des Substantivs im Deutschen und Serbokroati-schen. Ein kontrastiver Vergleich. Zagreb.

DodatekARecznie sprawdzony zestaw referencyjny A

A.1 Indeks czestosciowy 2500 najczestszych wyrazów złozo-nych (zestaw A1)

1 Mitgliedstaaten 1015452 Richtlinie 833883 Mitgliedstaat 362434 Zusammenarbeit 150855 Grundlage 142926 Rechtsvorschriften 132737 Amtsblatt 119308 Mitgliedstaats 114889 Zeitpunkt 11282

10 Zusammenhang 1114411 Zeitraum 1072412 Unterabsatz 1011713 Drittländern 837214 Grundverordnung 783915 Durchführungsbestimmungen 682316 Vertragsparteien 639817 Königreich 602218 EG-Vertrag 591419 Marktorganisation 557320 Leitlinien 491921 Hoheitsgebiet 479422 Wortlaut 451023 Richtlinien 430624 Wirtschaftsgemeinschaft 425725 Standpunkt 424926 Laufzeit 416827 Landwirtschaft 369228 Beihilferegelung 366229 Verwaltungsvorschriften 365430 Gedankenstrich 364431 Grundsätze 362132 KN-Codes 345033 Vertragspartei 342834 Verwaltungsausschusses 327835 Zollbehörden 326136 Grundsatz 325737 Wirtschaftsjahr 302438 Zeitraums 287539 Lebensmittel 279840 Lebensmitteln 275241 Durchführungsvorschriften 269442 Wettbewerbsfähigkeit 2630

43 Rechtssache 259944 Anwendungsbereich 258145 Gemeinschaftsebene 253346 Gemeinschaftsmarkt 251647 Einzelbeihilfe 250148 Stichprobe 246749 Binnenmarkt 245150 Randnummer 242551 Drittländer 239352 Haushaltsordnung 234353 Fragebogen 233354 Gemeinschaftsrecht 228155 Drittland 227356 Saatgut 226357 Gemeinschaftshersteller 220858 Interventionsstelle 220259 Gerichtshof 218160 Verwaltungsrat 207861 Geschäftsordnung 202762 Volksrepublik 199763 Aktenzeichen 189764 Dumpingspanne 189265 Zusammenfassung 188866 Marktanteil 183467 Haushaltsmittel 178168 Grundsätzen 176669 EG-Vertrags 175370 Zollkodex 174671 Tiergesundheit 168772 Geltungsbereich 162673 Finanzhilfe 159174 Königreichs 159075 Einzelbeihilfen 158876 Auftraggeber 157777 Normalwert 157778 Rindfleisch 153879 Bestandteil 153680 Ausfuhrlizenzen 152981 Wirtschaftsraum 148382 Schutzmaßnahmen 145983 Prüfverfahren 145284 Zentralbank 1430

85 Ausnahmeregelung 142086 Drittstaaten 138987 Geltungsdauer 138488 Weltmarkt 138189 Dienststellen 137890 Erwägungsgrund 137191 Gebietskörperschaften 135092 Binnenmarktes 132593 Zusammenschluss 132294 Briefwechsels 132095 Hintergrund 132096 Agrarpolitik 131697 Menschenrechte 131498 Bewilligungsbehörde 130799 Erzeugerorganisationen 1307

100 Zollkontingente 1297101 Rechnungshof 1291102 Aufrechterhaltung 1288103 Aktionsplan 1260104 Grundrechte 1254105 Mitgliedstaates 1245106 Darlehensbürgschaft 1241107 Bestandteile 1230108 Randnummern 1220109 Beihilfeintensität 1202110 Olivenöl 1202111 Wirkstoff 1199112 Folgenabschätzung 1198113 Arbeitsplatz 1194114 Gerichtshofes 1184115 Rechtsakte 1177116 Wirkstoffe 1175117 Zollgebiet 1162118 Fangmöglichkeiten 1159119 Haushaltsplans 1144120 Wirtschaftsjahres 1143121 Fischereierzeugnisse 1127122 Grenzwerte 1124123 Sprachfassung 1122124 Atomgemeinschaft 1114125 Strukturfonds 1109126 Zusatzstoffe 1103

239

240 A.1. Indeks czestosciowy 2500 najczestszych wyrazów złozonych (zestaw A1)

127 AKP-Staaten 1094128 Kraftfahrzeuge 1083129 Gültigkeitsdauer 1080130 Baumwolle 1073131 Generaldirektion 1067132 Ausfuhrlizenz 1054133 Datenbank 1054134 Amtszeit 1039135 Zollsatz 1039136 Inlandsmarkt 1038137 Interventionsstellen 1038138 KN-Code 1034139 Zollstelle 1033140 Futtermitteln 1027141 Bundesrepublik 1026142 Zolltarifs 1026143 Produktionskapazität 1019144 Umweltschutz 1019145 Beobachtungsstelle 1010146 Internet-Adresse 1008147 Mittelbindungen 1008148 Zeiträume 1007149 Gleichbehandlung 996150 Gemeinschaftsrechts 995151 Handelsverkehr 976152 Marktteilnehmer 975153 Futtermittel 974154 Arbeitsplätze 956155 Lissabon-Strategie 955156 Arbeitgeber 954157 Generalsekretär 945158 Weißzucker 933159 Normalwerts 931160 Berufsbildung 930161 Butterfett 925162 Arbeitstagen 917163 Beitrittsakte 917164 Eigenmittel 914165 Haushaltsbehörde 910166 Fischereipolitik 905167 Übergangszeit 899168 Uruguay-Runde 885169 Versicherungsunternehmen 885170 Garantiefonds 883171 Betriebserlaubnis 877172 Risikobewertung 872173 Vergleichsland 871174 Wohnsitz 866175 Informationsgesellschaft 865176 Betriebsinhaber 862177 Gesamtmenge 859178 Arbeitsbedingungen 856179 Gerichtshofs 856180 Produktionskosten 851181 Schwerpunkt 849182 Gesundheitsschutz 845183 Kraftfahrzeugen 836184 Zollsätze 836185 Klagegründe 832186 Arbeitsplätzen 825187 Flughäfen 825188 Kreditinstitute 824189 Wirtschaftsbeteiligten 824190 Erzeugerorganisation 817191 Arbeitsprogramm 815192 Gemeinschaftsmarke 811193 Wirtschaftsbereiche 811194 Jahresbericht 809195 Finanzmittel 802

196 Inlandsverkäufe 800197 Grundsatzes 797198 Zolltarif 796199 EWR-Beilage 795200 Durchführungsbefugnisse 794201 Rahmenbedingungen 792202 Wertpapiere 791203 Ausnahmefällen 787204 Seeverkehr 783205 Handelsverhandlungen 778206 Rechtssicherheit 778207 Zeitplan 778208 Kalenderjahr 771209 Schweinepest 769210 Amtsblatts 765211 Amtssprachen 760212 Verkaufspreise 758213 Rahmenbeschluss 757214 Prozentpunkte 756215 Randlage 756216 Landwirte 753217 Sicherheitsanforderungen 752218 Tierernährung 752219 Verhaltensweisen 750220 Ratsverordnung 745221 Berichterstattung 743222 Stichproben 742223 Generaldirektor 738224 Arzneimitteln 731225 Zuschlagsempfänger 726226 Arbeitsmarkt 724227 Durchführungsmaßnahmen 724228 Fischereierzeugnissen 723229 Zusammenhalt 723230 Kontrollmaßnahmen 718231 Grundregeln 716232 Standpunkts 715233 Vermögenswerte 713234 Einfuhrzölle 709235 Übergangsmaßnahmen 709236 Leitlinie 708237 Zusammenschlusses 708238 Lagerhaltung 707239 Binnenmarkts 706240 Finanzhilfen 703241 Weichweizen 699242 Textilwaren 696243 Begriffsbestimmung 694244 Dumpingspannen 688245 Ausgangsuntersuchung 683246 Beschwerdekammer 680247 Gewinnspanne 680248 Veterinärausschusses 678249 Rechtsakt 677250 Versandverfahren 673251 Schweinefleisch 670252 Entwicklungsländern 669253 Höchstmengen 669254 Beihilferegelungen 666255 Buchführung 666256 Sonderregelung 666257 Hausgebrauch 663258 Zollanmeldung 656259 Agrarerzeugnisse 654260 Wirkstoffs 654261 Untersuchungsergebnissen 653262 Marktlage 652263 Außengrenzen 651264 EU-Ebene 648

265 Formblatt 647266 Geldbuße 645267 Wettbewerbsverzerrungen 645268 Warentypen 644269 Aktionsprogramm 643270 Rechtsrahmen 640271 Sondermaßnahmen 638272 Pflanzenschutz 636273 Arbeitsgruppen 634274 Kreditinstitut 630275 Grünbuch 628276 Gegenleistung 627277 Wettbewerbsbedingungen 621278 Fusionskontrolle 620279 Bestimmungsort 618280 Rechtsmittel 618281 Vorhandensein 616282 Interimsüberprüfung 615283 Luftverkehr 614284 Vielzahl 614285 Arbeitstag 610286 Fleischerzeugnissen 608287 Zahlstellen 606288 Drittlandes 604289 Direktzahlungen 603290 Rohstoffe 603291 Tierarzt 603292 Haushaltsführung 600293 Arbeitsgruppe 596294 Lizenzanträge 596295 Vorrang 594296 Höchstmenge 587297 Rohzucker 585298 Datenbanken 584299 Erstattungssätze 584300 Verwaltungsausschuss 579301 Endverbraucher 578302 Europa-Abkommen 577303 Sicherheitsleistungen 574304 Standort 574305 Verwaltungsverfahren 574306 Weiterbildung 574307 Geschäftstätigkeit 573308 Arbeitskräfte 572309 Fischereifahrzeugen 570310 Rahmenprogramms 570311 Fischereiressourcen 567312 Kohäsionsfonds 565313 Jahresabschluss 564314 Verwaltungsrats 563315 Tochterunternehmen 562316 Funktionsweise 561317 Amtshilfe 557318 Flughafen 552319 Rechtsetzung 550320 Schadorganismen 550321 Warenverkehr 549322 Wirtschaftspolitik 548323 Gesamtkosten 547324 Verhaltenskodex 544325 Zahlstelle 541326 Teilausschreibung 538327 Tragfähigkeit 538328 Zinssatz 538329 Verwendungszwecke 535330 Kohäsionspolitik 534331 Politikbereichen 534332 Geldwäsche 533333 Angebotsfrist 531

Dodatek A. Recznie sprawdzony zestaw referencyjny A 241

334 Energieeffizienz 529335 Mehrwert 528336 Generalsekretariat 525337 Dienstleistungserbringer 524338 Nichteinhaltung 520339 Nebenkosten 518340 Zusammenschlüsse 518341 Obergrenzen 517342 Warenverkehrs 516343 Leistungsfähigkeit 513344 Gefahrenabwehr 512345 Zollkontingent 512346 Ursprungserzeugnisse 510347 Regulierungsbehörden 509348 Zollkontingents 509349 Nahrungsmitteln 505350 Verwendungszweck 503351 Reihenfolge 502352 Zuckersektor 501353 Kreditinstituten 499354 Rechtsanwälte 499355 Finanzinstrumente 493356 Rechtsanwalt 489357 Zugmaschinen 489358 Nichtigerklärung 487359 Finanzrahmen 486360 Wertpapieren 485361 Vorgehensweise 482362 Verfahrensvorschriften 479363 VVG-Kosten 479364 Besoldungsgruppe 477365 Plenartagung 477366 Kontrollsysteme 475367 Verwaltungsbehörde 475368 Gleichgewicht 474369 Veterinärkontrollen 474370 Wettbewerbsregeln 472371 Schutzniveau 471372 Rahmenbeschlusses 470373 Erstattungssatz 469374 Rechtsakten 468375 Gemeinschaftsherstellern 464376 Hochschulen 464377 Ursprungsland 461378 Naturkatastrophen 459379 Fischbestände 458380 Gegensatz 458381 Kleinwaffen 457382 Rechnungshofs 457383 Wirtschaftswachstum 454384 Verwaltungskosten 451385 Anpassungsprotokoll 448386 Entsprechungstabelle 448387 Befähigungsnachweise 447388 Schlachtkörper 446389 Geschäftsbereichen 445390 Drittlands 442391 Geflügelfleisch 442392 Vermehrungsgut 442393 Mindestpreis 441394 Hoheitsgebiets 440395 Zollverfahren 440396 Ursprungsbezeichnung 439397 Arbeitsweise 434398 Typgenehmigung 433399 Mittelausstattung 429400 Wirkstoffen 429401 Eigenkapital 427402 Zollschuld 427

403 Weißbuch 424404 Dienststelle 422405 Gemeinschaftsverbrauch 422406 Tagesordnung 422407 Betrugsbekämpfung 421408 Mindestmaß 419409 Schlachthof 418410 Stellvertreter 418411 Einzelfall 417412 Bruteiern 416413 Höchstkürzung 416414 Kontrollstelle 416415 Schriftstücke 415416 Wiederaufbau 415417 Düngemittel 413418 Investitionsbank 413419 Schiffbau 413420 Auftragsvergabe 412421 Klauenseuche 412422 Politikbereiche 412423 Verwaltungsrates 412424 Außenbeziehungen 411425 Berichtigungskoeffizienten 411426 Fußnote 411427 Programmplanung 411428 Referenzmenge 411429 Zollkontingenten 411430 CE-Kennzeichnung 410431 Verkaufsmengen 410432 Vermarktungsnormen 410433 Abhilfemaßnahmen 409434 Kennzeichen 409435 Zielvorgaben 409436 Beihilfeanträge 408437 Sicherheitsleistung 408438 Risikokapital 407439 Reisekosten 406440 Grundfreiheiten 405441 Ausgleichszahlungen 404442 Interventionspreis 404443 Standardqualität 403444 Fluggäste 402445 Energiequellen 401446 Chancengleichheit 400447 Kooperationsabkommen 399448 Zollpräferenzen 399449 Zusatzstoffen 399450 Umrechnungskurs 398451 Ausgleichsmaßnahmen 397452 Ausschreibungsbekanntmachung 397453 Gesamtzahl 396454 Bezugsrahmen 395455 Kontrollbesuch 394456 Kontrollbesuche 394457 Rechnungshofes 393458 Schwellenwerte 393459 Getreidesektor 391460 Risikoanalyse 391461 Erzeugergemeinschaften 390462 Standpunkte 389463 Unterposition 389464 Beihilfeantrag 388465 Zuständigkeitsbereich 387466 Binnengrenzen 386467 Nebenprodukte 386468 Folgemaßnahmen 385469 Rechtssachen 382470 Wechselkurs 382471 Durchführungsverordnung 381

472 Aufnahmestaat 380473 Visumpflicht 380474 Spielraum 379475 Zahlungsansprüche 378476 Einfuhrmengen 377477 Umweltschutzes 377478 Fahrzeugtyp 376479 Schadstoffe 376480 Arzneimittels 372481 Fischfang 371482 Geldbußen 369483 Gemeinschaftsrahmens 369484 Landbau 369485 US-Dollar 369486 Kontaktstellen 368487 Rückforderung 368488 Arbeitstage 366489 Fluggästen 366490 Referenzmengen 365491 Großteil 364492 Jahresabschlüsse 364493 Nichtdiskriminierung 364494 Erstattungsbetrag 363495 Mikroorganismen 362496 Mindestvorschriften 362497 Umstrukturierungsplan 362498 Medizinprodukte 361499 Seeverkehrs 361500 Zusammenhalts 359501 Steuerbefreiung 358502 Grundlagen 356503 Sozialpolitik 356504 Tierseuchen 356505 Ausfuhrlandes 355506 Finanzregelung 355507 Kontrollregelung 355508 Gemeinschaftsschiffe 354509 Informationssystem 354510 Straßenverkehr 354511 Verwaltungsbehörden 354512 Kontrollstellen 353513 Aktionspläne 352514 Datenverarbeitung 352515 Rechnungsführung 352516 Fachwissen 351517 Postweg 351518 Ausfuhrverkäufe 349519 Gesundheitsbescheinigung 348520 Fachgruppe 347521 Gesundheitswesen 347522 Amtssprache 346523 Brennstoffe 346524 Eizellen 346525 Gesundheitsschutzes 346526 Mutterunternehmen 346527 Online-Zugang 346528 Verkaufsmenge 346529 Verwaltungsaufwand 345530 PET-Folien 344531 Aufsichtsbehörden 343532 Freizone 343533 Landwirten 343534 Lieferkette 343535 Höchsterstattung 342536 Lebensqualität 342537 Prüfungszeugnisse 341538 Traubenmost 341539 Wohlstand 341540 Warentyp 340


541 Ausfuhrland 339542 Bestimmungsland 339543 Verschlusssachen 339544 Gemeinschaftsrahmen 338545 Verkaufspreis 337546 Assoziationsrat 336547 Marktorganisationen 336548 Dokumentennummer 335549 Ehegatten 335550 Interimsabkommens 335551 Finanzinstitute 334552 Personenverkehr 334553 Schuldenquote 334554 Fallnummer 333555 Gemeinschaftspolitik 333556 Umweltpolitik 333557 Kalenderjahres 332558 Umsatzsteuern 332559 Justizbehörden 331560 Rahmenabkommen 329561 Tatbestand 329562 Tierschutz 329563 Finanzlage 328564 Strafverfolgung 328565 Umweltverschmutzung 328566 Neubewertung 327567 Sozialfonds 327568 Interimsabkommen 326569 Schutzzone 325570 Betriebskosten 324571 Tarifstelle 324572 Produktgruppe 323573 Verkehrspolitik 323574 Zwischensumme 323575 Aufsichtsbehörde 322576 Gemeinschaftshilfe 322577 Dienstreisen 321578 Gesamtwert 319579 Verpflichtungsermächtigungen 319580 Dienstbezüge 318581 Geflügelpest 318582 KMU-Beihilfen 318583 Luftqualität 318584 Einzelhandel 317585 Kulturpflanzen 316586 Beweismittel 315587 Erwerbstätigkeit 314588 Kontrollsystem 314589 Sichtvermerk 314590 Lizenzantrag 313591 Kontrollverfahren 312592 Unterpositionen 312593 Ausbildungsbeihilfen 311594 Handelssachen 311595 Konformitätsbewertung 311596 Zusatzprotokolls 311597 Fischereiabkommen 310598 Schwellenwert 310599 Stimmrechte 310600 Drittstaat 309601 Marktzugang 309602 Kreditinstituts 308603 Halbjahr 307604 Tochtergesellschaften 307605 Harmonisierungsamt 306606 Zusatzprotokoll 306607 Finanzmitteln 305608 Zollgebiets 304609 Meeresumwelt 303

610 Anhaltspunkte 302611 Vermögenswerten 302612 Herstellungsverfahren 301613 Rechtsstellung 301614 Tochtergesellschaft 300615 Wiederausfuhr 300616 Düngemitteln 298617 Medizinprodukten 298618 Überwachungszone 298619 Beschwerdepunkte 295620 Bruteier 295621 Dienstleistungsverkehr 295622 Explosivstoffe 295623 Marktteilnehmern 295624 Maschenöffnung 295625 Stahlindustrie 294626 Handelsströme 293627 Zuckerrüben 293628 Zusatzstoff 293629 Erwägungsgründen 292630 Gemeinschaftspolitiken 292631 Bürgerbeauftragten 291632 Datenschutz 291633 Kernmaterial 291634 Sicherheitsvorschriften 291635 Anbauflächen 290636 Aufenthaltstitel 290637 Stellenplan 289638 Wettbewerbsbehörden 289639 Zahlungsermächtigungen 289640 Flugsicherheit 288641 Referenzlaboratorien 288642 Agrarsektor 287643 Fremdenfeindlichkeit 287644 Sicherheitsmaßnahmen 287645 Ostsee 286646 Zweigniederlassung 286647 Forschungsarbeiten 285648 Größenordnung 285649 Sachaufklärung 285650 Sachausgaben 285651 Zeitnischen 285652 Finanzinstituten 284653 Nachbarschaftspolitik 284654 Rechtsbehelfe 284655 Außenhilfe 283656 Einfuhrwaren 283657 Kapitalgeber 283658 Luftverkehrs 283659 Entwicklungshilfe 282660 Preisunterbietung 282661 Generaldirektionen 281662 Lebensfähigkeit 281663 Rechtsrahmens 281664 Fischereisektor 280665 Kapitalrendite 280666 Prüfverfahrens 280667 Stützungsregelungen 280668 Kontrollexemplar 279669 Bevölkerungsgruppen 278670 Briefwechsel 278671 Expertenwissen 278672 Handelsregelung 278673 Rohstoffen 278674 Zypern-Pfund 278675 Wirtschaftstätigkeit 277676 Konformitätsvermutung 276677 Unterabsatzes 276678 Zollbehörde 276

679 Gemeinschaftsgewässern 275680 Gerichtsverfahren 275681 Grenzwert 274682 Jahresende 274683 Marktpreis 274684 Sicherungsmaßnahmen 274685 Umstrukturierungsbeihilfe 273686 Bewertungsbericht 272687 Kraftstoff 272688 Leitfaden 272689 Rechtspersönlichkeit 272690 Verarbeitungsunternehmen 272691 Besitzstand 271692 Drogensucht 271693 Einzelpersonen 271694 Qualitätsnormen 271695 Ausgleichszoll 270696 Schadenersatz 270697 Verhandlungsverfahren 270698 Verkehrsträger 270699 Zuckersektors 270700 EZB-Rat 269701 Industriepolitik 269702 Umstrukturierungsbeihilfen 269703 Tragweite 268704 Zollunion 268705 Banknoten 266706 Finanzinstrumenten 266707 Gesichtspunkt 266708 Schutzrechte 266709 Einzelhändler 265710 Kooperationsabkommens 265711 Mittelbindung 265712 Tierarten 265713 Versandort 265714 Veterinärbedingungen 265715 Terrorismusfinanzierung 264716 Überwachungsmaßnahmen 264717 Umrechnungskurse 264718 Assoziierungsabkommen 263719 Luftraum 263720 Strafverfahren 263721 Beihilfemaßnahmen 262722 Bestandteilen 262723 Lebensmittels 262724 Anstellungsbehörde 261725 Partnerländern 261726 Verfahrenssprache 260727 Anwendungsbereichs 259728 Beförderungsmittel 259729 Generalsekretärs 259730 Konvergenzprogramm 259731 Qualitätssicherung 259732 Veterinärbereich 257733 Berufsgeheimnis 256734 Erstattungsbeträge 256735 Fischereifahrzeug 256736 Rechtsform 256737 Datenerhebung 255738 Empfangsbestätigung 255739 Mehrkosten 255740 Übergangsregelung 255741 Verbrauchsteuern 255742 Veterinärbescheinigungen 255743 Bergbau 254744 Beschäftigungsstrategie 254745 Pflanzenarten 254746 Sondervorschriften 254747 Privatsphäre 253


748 Energieträger 252749 Pflanzkartoffeln 252750 Zinssätze 252751 Handelspolitik 251752 Ursprungszeugnis 251753 Besitzstands 250754 Handelsstufe 250755 Herkunftsland 250756 Verwaltungskommission 250757 Zeitspanne 250758 Amtsblattes 249759 Flächenzahlung 249760 Marktanteils 249761 Wildvögeln 248762 Bestandsaufnahme 247763 Fangbeschränkungen 247764 Gesichtspunkten 247765 Sachverhalt 247766 Strukturreformen 247767 Teilbetrag 247768 Dienstleistungsverkehrs 246769 Haushaltsjahre 246770 Erzeugnisgruppe 245771 Feuerzeuge 245772 Großherzogtum 245773 Rechtsbehelf 245774 Tierarztes 244775 Verfahrenseinleitung 244776 Referenzwert 243777 Terrorismusbekämpfung 243778 Vertragsstaaten 243779 Brennelemente 242780 Geltungsbereichs 242781 Hackfleisch 242782 Kyoto-Protokolls 242783 Privatpersonen 242784 Rechtsakts 241785 Verzugszinsen 241786 Prozentpunkt 240787 Risikomanagement 240788 Tierkörper 240789 Versicherungskosten 239790 Blumenhandels 238791 Investitionsbeihilfen 238792 Luftraums 238793 Schwerpunkte 238794 Betriebsbeihilfen 237795 Betriebsgenehmigung 237796 Gesundheitsversorgung 237797 Rechtsordnung 237798 Schriftstück 237799 Fragebogens 236800 Gemeinkosten 236801 Gesamtvolumen 236802 Rechtsinstrumente 236803 Rückflüge 236804 Wiedereinfuhr 236805 Generalversammlung 235806 Sachlage 235807 Informationssystems 234808 Interventionsbeständen 234809 Umweltkriterien 233810 Marktpreise 232811 Sortenkatalog 232812 Umweltzeichen 232813 Arbeitskosten 231814 Beihilfemaßnahme 231815 Tagegelder 231816 Zuverlässigkeitserklärung 231

817 Gruppenfreistellung 230818 Handelsabkommens 230819 Europarat 229820 Klimawandel 229821 Durchführungsmaßnahme 228822 Fangtätigkeiten 228823 Gemeinschaftsorgane 228824 Assoziierungsabkommens 227825 Finanzverwaltung 227826 Rechtsschutz 227827 Vertragspartner 225828 Zollstellen 225829 Assoziationsabkommen 224830 EU-Politik 224831 Rechtsinstrument 224832 Rechtsstreit 224833 Schwachstellen 224834 Vergabeverfahren 224835 Landesbank 223836 Mittelverwaltung 223837 Tarifnummer 223838 Rechtsvorschrift 222839 Meeresverschmutzung 221840 Stromerzeugung 221841 Erstattungsbetrags 220842 Verarbeitungssicherheit 220843 Arbeitszeit 219844 Rechenschaftspflicht 219845 Versicherungsunternehmens 219846 Versorgungssicherheit 219847 Wirtschaftsbeteiligte 219848 Beschlussfassung 218849 Bewerberländer 218850 Erstattungssatzes 218851 Formblätter 218852 Justizbehörde 218853 Überprüfungsantrag 218854 Umweltzeichens 218855 Wettbewerbspolitik 218856 Abgangsstelle 217857 Exekutivdirektor 217858 Finanzrahmens 217859 Hauptversammlung 217860 Empfängerländer 215861 Tierart 215862 Erfahrungsaustausch 214863 Gesundheitsstatus 214864 Marktpreisen 214865 Steuergeräte 214866 Jahresberichts 213867 Mindeststandards 213868 Auftraggebers 212869 Restbetrag 212870 Zollwert 212871 Finanzausschusses 211872 Freilager 211873 Sachäußerungen 211874 Lebensbedingungen 210875 Magermilch 210876 Preisniveau 210877 Ursprungsnachweis 210878 Ziegenfleisch 210879 Ausgleichszahlung 209880 Regulierungsbehörde 209881 Saatguts 209882 Soforthilfe 209883 Steuersatz 209884 Tierhaltung 209885 Datenaustausch 208

886 Gemeinschaftsabkommens 208887 Geschäftsjahres 208888 Tafeloliven 208889 Verfahrensbeteiligte 208890 Exekutivagentur 207891 Handelsfragen 207892 Menschenhandel 207893 Mindestmenge 207894 Netzwerk 207895 Versorgungsregelung 207896 Wiederauftretens 207897 Ausgangspunkt 206898 Rohstoff 206899 Meeresschnecken 205900 Datenträger 204901 Fluggesellschaften 204902 Nettogewicht 204903 Sortenschutz 204904 Nichtmitarbeit 203905 Partnerländer 203906 Prozentsatzes 203907 Berufserfahrung 202908 Betriebsmittel 202909 Entscheidungsfindung 202910 Geschäftspraktiken 202911 Lebensräume 202912 Dienstleistungsfreiheit 201913 Energieversorgung 201914 Sicherheitspolitik 201915 TARIC-Codes 201916 Umstrukturierungsplans 201917 Wirtschaftsteilnehmern 201918 Beschwerdeführer 200919 Kommunikationstechnologien 200920 Luftverschmutzung 200921 Trockenfutter 200922 Wechselkurse 200923 Zulassungsverfahren 200924 Entscheidungsentwurf 199925 Fangtätigkeit 199926 Hauptziel 199927 Produktionsanlagen 199928 Verkehrsdienste 199929 Vorgehensweisen 199930 Ausschreibungsverfahrens 198931 Bahnanwendungen 198932 Eigenmitteln 198933 Volkswirtschaften 198934 Zielgewebe 198935 Beihilfeempfänger 197936 Formblatts 197937 Sachverhalts 197938 Untersuchungsergebnisse 197939 Verwaltungsgesellschaft 197940 Weintrauben 197941 Bewirtschaftungsmaßnahmen 196942 Kapitalgebers 196943 Werkstoffe 196944 Finanzkontrolle 195945 Förderfähigkeit 195946 Gesamtmengen 195947 Kraftstoffe 195948 Schadstoffen 195949 Strukturmaßnahmen 195950 Tätigkeitsbereich 195951 Finanzmanagement 194952 Grundzügen 194953 Hartweizen 194954 Interventionsmaßnahmen 194


955 Lagerhalter 194956 Präferenzabkommen 194957 Stimmrecht 194958 Tätigkeitsbericht 194959 Unternehmensgruppe 194960 Verlustrechnung 194961 Zweckbestimmung 194962 Assoziationsrates 193963 Bestandsgruppen 193964 Einsatzkräfte 193965 Investitionsgüter 193966 Zentralbehörde 193967 Zusatzstoffs 193968 Arbeitsorganisation 192969 Beihilfegewährung 192970 Investitionskosten 192971 Kontaktstelle 192972 Staatsgebiet 192973 Trockenmasse 192974 Beitrittsvertrag 191975 Harnstoff 191976 Haushaltslinien 191977 Versorgungsbezüge 191978 EU-Vertrags 190979 Fahrgäste 190980 Farbstoffe 190981 Kontrollexemplars 190982 Pflanzgut 190983 Zeitabständen 190984 Durchschnittspreis 189985 Europa-Abkommens 189986 Landwirt 189987 Mindestnormen 189988 Reinheitskriterien 189989 Erstattungsbescheinigungen 188990 Grundwasser 188991 Hilfskräfte 188992 Laboruntersuchungen 188993 Mittelzuweisung 188994 Unternummer 188995 Verordnungsvorschlags 188996 Berufsbezeichnung 187997 Europarats 187998 Übergangsfrist 187999 Zollsatzes 187

1000 Bruchreis 1861001 Fahrzeugtypen 1861002 Insolvenzverfahren 1861003 Wiederverkauf 1861004 Energieverbrauch 1851005 Generalanwalt 1851006 Grenzkontrollen 1851007 Klimaanlagen 1851008 Kunststoff 1851009 Sachverhalte 1851010 Genehmigungsverfahren 1841011 Inlandsverkäufen 1841012 Nachbarländern 1841013 Rahmenvereinbarung 1841014 Ruhezeiten 1841015 Agrarerzeugnissen 1831016 Aromastoffe 1831017 Ausfuhrabgaben 1831018 Datenverkehr 1831019 Gleichgewichts 1831020 Zeitschriften 1831021 Fertigpackungen 1821022 Grundprinzipien 1821023 Investmentfonds 182

1024 Kontrollsystems 1821025 Rebflächen 1821026 Rechnungseinheit 1821027 Reichweite 1821028 Sonderprämie 1821029 Stahlerzeugnisse 1821030 Verfahrensweisen 1821031 Vogelarten 1821032 Zeitpunkten 1821033 Endnutzer 1811034 Geschäftsführung 1811035 Kontrollbehörde 1811036 Lizenzerteilung 1811037 Solidaritätsfonds 1811038 Ausfuhrpreisen 1801039 Bestimmungsstelle 1801040 Ersatzteile 1801041 Netzwerke 1801042 Rettungsbeihilfe 1801043 Haltungsbetrieben 1791044 Planstellen 1791045 Preisentwicklung 1791046 Regierungschefs 1791047 Sachanlagen 1791048 Sitzplätzen 1791049 Stabilitätsprogramm 1791050 Verpflichtungsangebot 1791051 Begleitdokument 1781052 Beihilfebeträge 1781053 Kammerpräsidenten 1781054 Kandidatenländer 1781055 Rechtshilfe 1781056 Teilrubrik 1781057 Verkehrsunternehmen 1781058 Warentyps 1781059 Zollvorschriften 1781060 Bauprodukte 1771061 Inhaltsverzeichnis 1771062 Rohrzucker 1771063 Schlachtkörpern 1771064 Standorte 1771065 Wiederaufnahme 1771066 Zeitwert 1771067 Zugmaschine 1771068 Aktiengesellschaft 1761069 Altersversorgung 1761070 Ammoniumnitrat 1761071 Beitrittsländer 1761072 Beitrittsverhandlungen 1761073 Fettgehalt 1761074 Finanzbeitrag 1761075 Güterverkehr 1761076 Inlandspreise 1761077 Notimpfung 1761078 Rechtsordnungen 1761079 Regelungsverfahren 1761080 Sicherheitsniveau 1761081 Getreideart 1751082 Kleinunternehmen 1751083 Luftfahrt 1751084 Rohtabak 1751085 Sonderbeauftragten 1751086 Umsetzungsmaßnahmen 1751087 Anteilseigner 1741088 Asylantrags 1741089 Haftbefehl 1741090 Katastrophenschutz 1741091 Mehrzahl 1741092 Rohreis 174

1093 Teilstücke 1741094 Abschlussprüfer 1731095 Änderungsanträge 1731096 Erzeugnismengen 1731097 Grundzüge 1731098 Herbstprognose 1731099 Krankheitserreger 1731100 Rechnungsabschlüsse 1731101 Rückflug 1731102 Forschungstätigkeiten 1721103 Mittelbedarf 1721104 Tatbestände 1721105 Veredelungsverkehr 1721106 Zollsätzen 1721107 Veterinärbehörden 1711108 Arbeitsdokument 1701109 EU-Bürger 1701110 Gegenteil 1701111 Gesundheitszustand 1701112 Klimawandels 1701113 Nutzfahrzeuge 1701114 Personenbeförderung 1701115 Polizeimission 1701116 Schlussakte 1701117 Tafelwein 1701118 Warenbezeichnung 1701119 Akteneinsicht 1691120 Aufenthaltskosten 1691121 Euro-Münzen 1691122 Fischereizone 1691123 Schifffahrt 1691124 Wanderarbeitnehmer 1691125 Ausfuhrgenehmigung 1681126 Erzeugerpreise 1681127 Marktöffnung 1681128 Veterinärbescheinigung 1681129 Zahlungsmittel 1681130 Arbeitskräften 1671131 Beurteilungsbericht 1671132 Enzymzubereitung 1671133 Flaggenstaat 1671134 Gesetzgeber 1671135 Menschenhandels 1671136 Ausfuhrländer 1661137 Einfuhrmenge 1661138 Fanggeräte 1661139 Funkeinrichtungen 1661140 Geschmacksmuster 1661141 Kleinpackungen 1661142 Sicherheitsnormen 1661143 Verfassungsvertrags 1661144 Vizepräsident 1661145 Wettbewerbsbehörde 1661146 Wildgeflügel 1661147 Zulassungsinhaber 1661148 Zulassungsnummer 1661149 Beschwerdekammern 1651150 Kommunikationsdienste 1651151 Rücklagen 1651152 Wissensgesellschaft 1651153 Wortlauts 1651154 Zwischenbericht 1651155 Gemeinschaftswaren 1641156 Marktstörungen 1641157 Postdienste 1641158 Suchtstoffen 1641159 Tierhalter 1641160 Ausgangsstoffe 1631161 Beitrittsländern 163


1162 Beschäftigungsbeihilfen 1631163 Forschungsstelle 1631164 Ruhezeit 1631165 Sonderbericht 1631166 Steuersätze 1631167 Auswahlkriterien 1621168 Exekutivausschuss 1621169 Finanzierungskosten 1621170 Flachsfasern 1621171 Informationstechnologie 1621172 Kernkapital 1621173 Konvergenzprogramme 1621174 Berufskrankheiten 1611175 Fangerlaubnis 1611176 Gesichtspunkte 1611177 Produktfamilie 1611178 Anhörungsbeauftragten 1601179 Aufenthaltsort 1601180 Dienstleistungsempfänger 1601181 Erstattungsbescheinigung 1601182 Gesamtgewicht 1601183 Gipfeltreffen 1601184 Kartoffelstärke 1601185 Nahrungsmittel 1601186 Verpflichtungsangebote 1601187 Zollbefreiung 1601188 Arbeitgebers 1591189 Fördermaßnahmen 1591190 Gegenwert 1591191 Lebensdauer 1591192 Staatsführung 1591193 Verkehrssektor 1591194 Bauaufträge 1581195 Finanzinstrument 1581196 Fördergebieten 1581197 Kenntnisstand 1581198 Rechtsinhaber 1581199 Streitsachen 1581200 Verfassungsvertrag 1581201 Doppelarbeit 1571202 Gesundheitsüberwachung 1571203 Kernenergie 1571204 Luftsicherheit 1571205 Prämienansprüche 1571206 Schuldtitel 1571207 Vermarktungsstufen 1571208 Anlagewerte 1561209 Arbeitspapier 1561210 Finanzkontrolleur 1561211 Gegenmaßnahmen 1561212 Höchstbetrags 1561213 Impfstoffen 1561214 Informationsverfahren 1561215 Linienverkehr 1561216 Marktmacht 1561217 Privatwirtschaft 1561218 Sanktionsausschuss 1561219 Schlachtprämie 1561220 Schutzgebiete 1561221 Absatzmöglichkeiten 1551222 Bezugsdaten 1551223 Fischereitätigkeit 1551224 Rahmenabkommens 1551225 Schadensindikatoren 1551226 Seuchenlage 1551227 Umweltinformationen 1551228 Verhaltenskodizes 1551229 Wettbewerbsrecht 1551230 Wiederauftreten 155

1231 Zusatzzölle 1551232 Betriebsinhabern 1541233 Energiepflanzen 1541234 Europarates 1541235 Hoheitsgewalt 1541236 ICES-Gebiet 1541237 Klimaänderung 1541238 Nichterfüllung 1541239 Notfällen 1541240 Rechtsperson 1541241 Verarbeitungsbetrieb 1541242 Zitrusfrüchte 1541243 Zollbereich 1541244 Zulassungsbedingungen 1541245 Abgabenbefreiung 1531246 Ausgleichszölle 1531247 Balkanstaaten 1531248 Bürobedarf 1531249 Erzeugnisgruppen 1531250 Geschäftsverkehr 1531251 Rohmilch 1531252 Familienzulagen 1521253 Flugzeuge 1521254 Gemeinschaftsbeteiligung 1521255 Informationssysteme 1521256 Marktwert 1521257 Preisdruck 1521258 Verfahrensordnung 1521259 Verwaltungsausschüsse 1521260 Anmeldepflicht 1511261 Fachkenntnisse 1511262 Frühjahr 1511263 Ölsaaten 1511264 Schlachthöfen 1511265 Schutzausrüstung 1511266 Verpflichtungszusagen 1511267 Zeitpunkts 1511268 Durchschnittspreise 1501269 Faserpflanzen 1501270 Genehmigungsbehörde 1501271 Jahresberichte 1501272 Maßstab 1501273 Schadensspanne 1501274 Ursprungsbetriebs 1501275 Weiterverwendung 1501276 Zielgruppen 1501277 Bestätigungsvermerk 1491278 Betriebsfonds 1491279 Eisenbahn 1491280 Erzeugungsbeihilfe 1491281 Kalendertagen 1491282 Koordinierungsmethode 1491283 Privatsektor 1491284 Verbandsklagen 1491285 Verkaufssteuer 1491286 Versicherungszeiten 1491287 Aktienkauf 1481288 Anpassungsfähigkeit 1481289 Bewerberländern 1481290 Erwägungsgründe 1481291 Finanzkosten 1481292 Finanzmärkte 1481293 Generaldirektoren 1481294 Nichtübereinstimmung 1481295 Schlüsselrolle 1481296 Ursprungszeugnisse 1481297 Verwaltungspraxis 1481298 Vierteljahr 1481299 Zollanmeldungen 148

1300 Arbeitsprogramme 1471301 Exekutivausschusses 1471302 Fahrräder 1471303 Fettgewebe 1471304 Fördermittel 1471305 Großunternehmen 1471306 Handbuch 1471307 Hausgeflügel 1471308 Lagerzeit 1471309 Sicherheitsgurte 1471310 Verkehrsmittel 1471311 Volksgesundheit 1471312 Wirtschaftspolitiken 1471313 Anscheinsbeweise 1461314 Ausgangserzeugnissen 1461315 Dienstantritt 1461316 Rechnungseinheiten 1461317 Stichtag 1461318 Berichtigungsbetrag 1451319 Fischereitätigkeiten 1451320 Grundrechten 1451321 Kfz-Industrie 1451322 Kleinstunternehmen 1451323 Rückseite 1451324 Strassenverkehr 1451325 Stützungsregelung 1451326 Umweltbereich 1451327 Empfängerländern 1441328 Grenzwerten 1441329 Handelsbedingungen 1441330 Informationssicherheit 1441331 Lebensversicherung 1441332 Lizenzinhaber 1441333 Wachstumspotenzial 1441334 Zusatzstoffes 1441335 Zuschlagsempfängers 1441336 Backwaren 1431337 Entscheidungsträger 1431338 Genehmigungsurkunde 1431339 Wirtschaftsintegration 1431340 Beschäftigungsquote 1421341 Direktinvestitionen 1421342 Einfuhrzoll 1421343 Gesamtumsatz 1421344 Lizenzantrags 1421345 Sicherheitsstandards 1421346 Werkzeuge 1421347 Zweigstellen 1421348 Abschlussbericht 1411349 Arbeitsmethoden 1411350 Fanggerät 1411351 Flächenzahlungen 1411352 Grundgehälter 1411353 Kommissionsmitteilung 1411354 Konformitätsbescheinigung 1411355 Kreditkosten 1411356 Referenzlabor 1411357 Westbalkans 1411358 Widerspruchsverfahren 1411359 Arbeitshygiene 1401360 Arbeitsstoffe 1401361 Aufnahmestaats 1401362 EG-Gewässer 1401363 Finanzierungsquellen 1401364 Jahresabschlusses 1401365 Tierkörpern 1401366 Zollförmlichkeiten 1401367 Analyseverfahren 1391368 Aufenthaltstitels 139


1369 Bauprodukten 1391370 Haushaltssaldo 1391371 Interventionsbutter 1391372 Kollisionsnormen 1391373 Kooperationsrat 1391374 Legislativvorschläge 1391375 Marktentwicklung 1391376 Meinungsaustausch 1391377 Ratsbeschlusses 1391378 Seeweg 1391379 Weinsektor 1391380 Wettbewerbsrechts 1391381 Bandbreite 1381382 Bauart 1381383 Behördendienste 1381384 Berufsqualifikationen 1381385 Betriebsstätte 1381386 Durchschnittskosten 1381387 Finanzmärkten 1381388 Freizonen 1381389 Internetadresse 1381390 Mindestanzahl 1381391 Normungsorganisation 1381392 Rechnungsprüfung 1381393 Rechtspersonen 1381394 Stärkeunternehmen 1381395 Verdingungsunterlagen 1381396 Verkehrsbezeichnung 1381397 Vertriebsgesellschaften 1381398 Wasserversorgung 1381399 Wohnsitzes 1381400 Zuchtbetrieb 1381401 Zwischenzeit 1381402 Beitrittsvertrags 1371403 Energiedienstleistungen 1371404 Finanzbeiträge 1371405 Kennnummer 1371406 Kontrollbehörden 1371407 Lenkungsausschuss 1371408 Nichtaufnahme 1371409 Qualitätskontrolle 1371410 Restmenge 1371411 Steuerhinterziehung 1371412 Süßungsmittel 1371413 Zwischenzahlungen 1371414 Ersatzbeschaffung 1361415 Forschungsergebnisse 1361416 Gemeinschaftsinteresses 1361417 Haupttätigkeit 1361418 Humankapital 1361419 Jugendbereich 1361420 Linienkonferenzen 1361421 Sortenschutzes 1361422 Versandanmeldung 1361423 Währungsreserven 1361424 Beschäftigungspolitik 1351425 Druckgeräte 1351426 Grundverordnungen 1351427 Handelsgefüges 1351428 Hauptpflicht 1351429 Initiativstellungnahme 1351430 Ozonschicht 1351431 Prämienregelung 1351432 Prozentpunkten 1351433 Rechtslage 1351434 Sanierungsmaßnahmen 1351435 Schlüsselkompetenzen 1351436 Vordergrund 1351437 Zuchtlachs 135

1438 Ausfuhrmengen 1341439 Begleitmaßnahmen 1341440 Beschaffungswesen 1341441 Durchschnittswerte 1341442 Fortbildungsmaßnahmen 1341443 Fundstellen 1341444 Gesamtsumme 1341445 Marktsituation 1341446 Meinungsverschiedenheiten 1341447 Schnittstellen 1341448 Technologietransfer 1341449 Vertragsbestimmungen 1341450 Zollverwaltungen 1341451 Zuckerrohr 1341452 Bekämpfungsmaßnahmen 1331453 EU-Strategie 1331454 Geldfälschung 1331455 Kontaktperson 1331456 Anbaugebiete 1321457 Auskunftsersuchen 1321458 Bestimmungsgebiet 1321459 Erwerbsleben 1321460 Fischwirtschaft 1321461 Handlungsbedarf 1321462 Haushaltslage 1321463 Herkunftsstaat 1321464 Ruhestand 1321465 Schriftstücken 1321466 Schutzniveaus 1321467 Standorten 1321468 Traubensaft 1321469 Trockenstoff 1321470 Ursprungskumulierung 1321471 Wettbewerbsverzerrung 1321472 Zentraleinheit 1321473 Zertifizierungsstelle 1321474 Fahrrädern 1311475 Flughafens 1311476 Geringfügigkeitsschwelle 1311477 Höchstbeträge 1311478 Höchstgehalte 1311479 Hygieneanforderungen 1311480 Niederschrift 1311481 Politikgestaltung 1311482 Qualitätsweine 1311483 Stellenwert 1311484 Tätigkeitsbereiche 1311485 Tätigkeitsberichte 1311486 Verarbeitungsindustrie 1311487 Verfahrensregeln 1311488 Beweislast 1301489 Endverwendung 1301490 Genehmigungszeichen 1301491 Gewinnspannen 1301492 Grundgehalts 1301493 Handbuchs 1301494 Handelsrechnung 1301495 Hektarzahl 1301496 Kleinkinder 1301497 Packstellen 1301498 Reformprogramme 1301499 Versandverfahrens 1301500 AKP-Ländern 1291501 Änderungsantrag 1291502 Beweisaufnahme 1291503 Dringlichkeitsmaßnahmen 1291504 Endverwendungen 1291505 Fahrplan 1291506 Finanzierungsabkommen 129

1507 Getreideerzeugnisse 1291508 Herkunftsbetrieb 1291509 Insellage 1291510 Investmentgesellschaften 1291511 Krisensituationen 1291512 Marktsegment 1291513 Olivenbauern 1291514 Schutzklausel 1291515 Sonderbeihilfe 1291516 Dolmetschleistungen 1281517 Fachleute 1281518 Finanzsystems 1281519 Geldtransfers 1281520 Grunderzeugnisses 1281521 Käsesorten 1281522 Kyoto-Protokoll 1281523 Mutterunternehmens 1281524 Preisgestaltung 1281525 Schriftwechsel 1281526 Verkehrsträgern 1281527 Zinserträge 1281528 Zollwerts 1281529 Auftragswesen 1271530 Bezugsquellen 1271531 Gesundheitswesens 1271532 Handwerk 1271533 Hauptverwaltung 1271534 Informationsquellen 1271535 Jahrzehnten 1271536 Lagerort 1271537 Mitgliedsstaaten 1271538 Rahmenregelung 1271539 Regelungsbereich 1271540 Sprachfassungen 1271541 Streitbeilegung 1271542 Wirtschaftsprüfer 1271543 Zeitpunkte 1271544 Aufenthaltserlaubnis 1261545 Automobilindustrie 1261546 Berichtspflichten 1261547 Bevölkerungsgruppe 1261548 Drittstaats 1261549 Durchführungsmodalitäten 1261550 Durchsetzungsmaßnahmen 1261551 Eigentumsrechte 1261552 Einfuhrbedingungen 1261553 Grundfläche 1261554 Kalenderjahre 1261555 Lieferaufträge 1261556 Nutztiere 1261557 Rechnungsabschluss 1261558 Verbindungsbeamten 1261559 Berufsverbände 1251560 Flugpreise 1251561 Gutschrift 1251562 Handelspraktiken 1251563 Heimtieren 1251564 Mindestgröße 1251565 Rechnungsjahr 1251566 Speiseeis 1251567 Umstrukturierungsmaßnahmen 1251568 Zusammenschluß 1251569 Fördergebiete 1241570 Jahresabschlüssen 1241571 Kommunikationsmittel 1241572 Kooperationsmaßnahmen 1241573 Ursprungswaren 1241574 Verkaufspreisen 1241575 Weiterführung 124


1576 Assoziationsabkommens 1231577 Bedarfsfall 1231578 Forschungsprogramme 1231579 Interventionspreises 1231580 Jahresabschluß 1231581 Seriennummer 1231582 Angebotsabgabe 1221583 Brennstoff 1221584 EU-Organe 1221585 Flugdienste 1221586 Gemeinschaftsbeihilfe 1221587 Geschäftsvorgänge 1221588 Handelszwecken 1221589 Informationsnetzes 1221590 Lieferverpflichtungen 1221591 Obstarten 1221592 Schwefeldioxid 1221593 Strafregister 1221594 Teigwaren 1221595 Verkehrsunternehmer 1221596 Zinszahlung 1221597 Zivilsachen 1221598 Allgemeininteresses 1211599 Aufenthaltsgenehmigung 1211600 Befähigungsnachweisen 1211601 Billigeinfuhren 1211602 Biotechnologie 1211603 Dienstleistungserbringern 1211604 Grunderzeugnis 1211605 Hilfsmittel 1211606 Kaufpreis 1211607 Milchsektor 1211608 Produktionsstätten 1211609 Rahmenvorschriften 1211610 Rebsorten 1211611 Schriftstücks 1211612 Abhilfewirkung 1201613 Balkanländer 1201614 Besoldungsgruppen 1201615 Bewertungsberichte 1201616 Bewertungsberichts 1201617 Fristverlängerung 1201618 Höchstsatz 1201619 Maßeinheit 1201620 Sekretariatsgeschäfte 1201621 Synthesebericht 1201622 Tabakwaren 1201623 Diebstahl 1191624 Durchführbarkeitsstudien 1191625 Feuerstein 1191626 Feuerwaffen 1191627 Hauptziele 1191628 Kontaktaufnahme 1191629 Kraftwerke 1191630 Marktbeteiligte 1191631 Qualitätswein 1191632 Rechnungsführers 1191633 Schusswaffen 1191634 Todesstrafe 1191635 Veredelungsverkehrs 1191636 Wirtschaftsjahrs 1191637 Zugangsrechte 1191638 Benutzungsgebühren 1181639 EAGFL-Garantie 1181640 Euro-Zone 1181641 Flugverkehr 1181642 Generalsekretariats 1181643 Marktversagen 1181644 Normungsgremien 118

1645 Preisunterschiede 1181646 Quellensteuer 1181647 Spiegelstrich 1181648 Stückzahl 1181649 Umweltschäden 1181650 Verwaltungsmaßnahmen 1181651 Zahlungsantrag 1181652 Zahlungsanträge 1181653 Feingrieß 1171654 Fernabsatz 1171655 Finanzierungsinstrumente 1171656 Fischereiabkommens 1171657 Haftbefehls 1171658 Kandidatenländern 1171659 Kapitalverkehr 1171660 Kontrollinstanz 1171661 Körperschaftsteuer 1171662 Mindestbetrag 1171663 Netzzugang 1171664 Personengruppen 1171665 Strahlenquellen 1171666 Unternehmensgruppen 1171667 Verbraucherschutzes 1171668 Verfahrensbeteiligten 1171669 Zahlungsansprüchen 1171670 Zuchtbetriebe 1171671 Zuchtrinder 1171672 Absichtserklärung 1161673 Aktionsplänen 1161674 Ausfuhrabgabe 1161675 Bestimmungslandes 1161676 Euratom-Vertrags 1161677 Fachleuten 1161678 Fangverbot 1161679 Flugpläne 1161680 Getreidearten 1161681 Jugendorganisationen 1161682 Kündigungsfrist 1161683 Menschenwürde 1161684 Pilotprojekte 1161685 Rechtsformen 1161686 Uhrzeit 1161687 Arbeitsmärkte 1151688 DEPB-Regelung 1151689 Erwerbszweck 1151690 Erzeugungsgebiet 1151691 Flugverkehrs 1151692 Flugzeug 1151693 Fremdenverkehr 1151694 Hanffasern 1151695 Haushaltsverfahren 1151696 Kontrollvorschriften 1151697 Programmziele 1151698 Veredelungsvorgänge 1151699 Agrarmärkte 1141700 Anlaufstelle 1141701 Anmeldungspflicht 1141702 Binnenschiffe 1141703 Exportverkäufe 1141704 Halbinsel 1141705 Haustiere 1141706 Impfstoffe 1141707 Kurzbeschreibung 1141708 Luftverunreinigung 1141709 Risikobegrenzung 1141710 Stückkosten 1141711 Trinkwasser 1141712 Aktiengesellschaften 1131713 Bankzinsen 113

1714 Datenschutzes 1131715 Erhaltungsmaßnahmen 1131716 Gemeinschaftsaktion 1131717 Gemeinschaftsinitiative 1131718 Gemeinschaftsregeln 1131719 Investitionsbeihilfe 1131720 Investitionsfonds 1131721 Kapitalzuführung 1131722 Lebenszyklus 1131723 Nichtverbreitung 1131724 Produktionsbeihilfe 1131725 Ruhegehalt 1131726 Sicherheitsmarge 1131727 Überprüfungsverfahren 1131728 Ursprungserzeugnis 1131729 Verfahrensrechte 1131730 Weltwirtschaft 1131731 Widerspruchsabteilung 1131732 Zeiträumen 1131733 Brennstoffen 1121734 Gebietseinheiten 1121735 Keimfähigkeit 1121736 Luftweg 1121737 Packungsbeilage 1121738 Produktionsverfahren 1121739 Schutzdauer 1121740 Vertrauensschutzes 1121741 Weichtiere 1121742 Zeitplans 1121743 Amtssiegel 1111744 Bauarbeiten 1111745 Beihilfeantrags 1111746 Dienstposten 1111747 Einfuhrzolls 1111748 Energiebereich 1111749 Fabrikschiffe 1111750 Fluggast 1111751 Forschungsraums 1111752 Gemeinschaftseinrichtungen 1111753 Herkunftsort 1111754 Kennzeichnungsvorschriften 1111755 Laborpraxis 1111756 Luftfahrzeugs 1111757 Risikobewertungen 1111758 Rückversicherung 1111759 Schutzrechten 1111760 Stammkapital 1111761 Umweltaspekte 1111762 Verpackungsabfälle 1111763 Zielbestimmung 1111764 Zinsvergünstigungen 1111765 Arbeitsmarktes 1101766 Ausgleichsbeihilfe 1101767 Direktverkäufe 1101768 Faxnummer 1101769 Grobgrieß 1101770 Handelspartner 1101771 Hoheitsgebiete 1101772 Korrekturmaßnahmen 1101773 Leitungsorgan 1101774 Lohnkosten 1101775 Lösungsmittel 1101776 Mindestpreises 1101777 Normenorganisationen 1101778 Partnerschaftsabkommen 1101779 Schlachthöfe 1101780 Verwaltungskapazität 1101781 Wirkstoffes 1101782 Zielgruppe 110


1783 Zusammenschaltung 1101784 Abschlussprüfung 1091785 Anlagegold 1091786 Ansprechpartner 1091787 Antragsformulare 1091788 Betriebsbeihilfe 1091789 Eigengewicht 1091790 Fangmengen 1091791 Fangquote 1091792 Faserflachs 1091793 Finanzierungsbeschlüsse 1091794 Haushaltszulage 1091795 Hilfestellung 1091796 Informationskampagnen 1091797 Investmentgesellschaft 1091798 Klagepartei 1091799 Neuausrichtung 1091800 Preisstabilität 1091801 Privatsektors 1091802 Rohdiamanten 1091803 Wildschweinen 1091804 Angebotspreis 1081805 Ankaufspreis 1081806 Bevölkerungsdichte 1081807 Datenquellen 1081808 Energieerzeugung 1081809 Funkanlagen 1081810 Gesamteinfuhren 1081811 Gesundheitsfürsorge 1081812 Honigbienen 1081813 Konservenindustrie 1081814 Kurzbezeichnung 1081815 Mittelansatz 1081816 Preisanstieg 1081817 Reisedokumente 1081818 Sammelstelle 1081819 Schiffseigner 1081820 WTO-Übereinkommen 1081821 Zuteilungskoeffizienten 1081822 Anlaufphase 1071823 Anteilsrechten 1071824 Bioethanol 1071825 Finanzierungsvereinbarung 1071826 Finanzinstitut 1071827 Handelsabkommen 1071828 Haushaltsziele 1071829 Logbuch 1071830 Mitgliedsländern 1071831 Verwaltungsstrukturen 1071832 Wettbewerbsvorschriften 1071833 Zahnarztes 1071834 Zuschussfähigkeit 1071835 Abstimmungsverfahren 1061836 AKP-Länder 1061837 Alpenkonvention 1061838 Ausbildungsnachweis 1061839 Ausgleichszolls 1061840 Beihilfefähigkeit 1061841 Direktbeihilfen 1061842 Flächenstilllegung 1061843 Industriezweige 1061844 Kraftfahrzeug 1061845 Reisedokument 1061846 Schulungsmaßnahmen 1061847 Standorts 1061848 Unterzeichnerstaaten 1061849 Verarbeitungsbeihilfe 1061850 Verhandlungsdirektiven 1061851 Verkehrswege 106

1852 Wassertiere 1061853 Wertschöpfung 1061854 Einzelmaßnahmen 1051855 Finanzbestimmungen 1051856 Fischereisektors 1051857 Flaggenstaats 1051858 Informationsmaßnahmen 1051859 Klagegrund 1051860 Lagebericht 1051861 Sachkenntnis 1051862 Tierschutzes 1051863 Typgenehmigungen 1051864 Urheberrecht 1051865 Verkaufsvolumen 1051866 Zusammenschlüssen 1051867 Anbaufläche 1041868 Dienstleistungssektor 1041869 Evaluierungsbericht 1041870 Futterpflanzen 1041871 Grenzregionen 1041872 Jahrhundert 1041873 Nebenprodukten 1041874 Probenanalyse 1041875 Rechtsnachfolger 1041876 Richtprogramme 1041877 Rinderembryonen 1041878 Seefischerei 1041879 Beschäftigungsmöglichkeiten 1031880 Bettwäsche 1031881 Diensträume 1031882 Explosivstoffen 1031883 Gesundheitsrisiken 1031884 Getreideerzeugnissen 1031885 Grundwassers 1031886 Krisenpläne 1031887 Kühlhäusern 1031888 Landbaus 1031889 Leistungsindikatoren 1031890 Meeresschätze 1031891 Mindestpreise 1031892 Pädiatrieausschuss 1031893 Rentenansprüche 1031894 Rücksprache 1031895 Satzteil 1031896 Seemeilen 1031897 Sortenamt 1031898 Tätigkeitsbereichen 1031899 Verordnungsentwurf 1031900 Visumerteilung 1031901 Welthandel 1031902 Wettbewerbsdruck 1031903 Anlaufstellen 1021904 Arbeitsplan 1021905 Assoziationsausschuss 1021906 Bildungseinrichtungen 1021907 Erwachsenenbildung 1021908 Fangerlaubnisse 1021909 Finanzanlagen 1021910 Haushaltsrechnung 1021911 Marktmechanismen 1021912 Packstelle 1021913 Produktionsmenge 1021914 Steuerbehörden 1021915 Umsetzungsfrist 1021916 Unterabsätzen 1021917 Verwendungszwecks 1021918 Arbeitnehmervertreter 1011919 Arbeitsverträge 1011920 Bestimmungssicherheit 101

1921 Bezugsnummer 1011922 Endtermin 1011923 Entscheidungsverfahren 1011924 Ernährungssicherheit 1011925 Erzeugergruppierungen 1011926 EU-Erweiterung 1011927 EU-Vertrag 1011928 Fanggeräten 1011929 Gesamthaushalt 1011930 Hafenanlagen 1011931 Influenzaviren 1011932 Kontingentsmenge 1011933 Kontrollgerät 1011934 Kostenwirksamkeit 1011935 Nachprüfungsverfahren 1011936 Personalkosten 1011937 Präferenzzucker 1011938 Referenzpreis 1011939 Rundfunk 1011940 Schlußbestimmungen 1011941 Schutzzonen 1011942 Tafeltrauben 1011943 Umweltrisiken 1011944 Universaldienst 1011945 Vollstreckungstitel 1011946 Zollwesen 1011947 Arbeitgebern 1001948 Ausgabenerklärungen 1001949 Befehlskette 1001950 Beförderungsmitteln 1001951 Buchwert 1001952 Diensteanbieter 1001953 EU-Maßnahmen 1001954 Exekutivdirektors 1001955 Fabrikschiffen 1001956 Haushaltskonsolidierung 1001957 Höchstbeihilfe 1001958 Kapitalanlagen 1001959 Nichtanwendung 1001960 Schnittstelle 1001961 Sicherheitsbewertung 1001962 Verkaufspreises 1001963 Warnhinweise 1001964 Abfallwirtschaft 991965 Anpassungspfad 991966 Ausfuhrverpflichtung 991967 Buchführungen 991968 Empfängerstaat 991969 Entwicklungsstrategien 991970 Gemeinschaftsorganen 991971 Geschäftsleitung 991972 Interessenkonflikten 991973 Jahresrechnung 991974 Kontrollrahmen 991975 Marktzugangs 991976 Rechnungsjahres 991977 Rechtsstreitigkeiten 991978 Registriernummer 991979 Reisegepäck 991980 Schienenfahrzeugen 991981 Tierversuche 991982 Verkehrsinfrastruktur 991983 Vorsichtsmaßnahmen 991984 Wahlrecht 991985 Antragsgegner 981986 Befähigungsnachweis 981987 Fertigungskosten 981988 Fischereifonds 981989 Flugzeugen 98


1990 Hilfeleistung 981991 Kontrollbesuchs 981992 Öffentlichkeitsarbeit 981993 Rechtsinstrumenten 981994 Rohrleitungen 981995 Stickstoff 981996 Synergieeffekte 981997 Tarifverträgen 981998 Verfahrenseröffnung 981999 Verteidigungsrechte 982000 Finanzministerium 972001 Glühlampen 972002 Grünbuchs 972003 Hochachtung 972004 Inflationsrate 972005 Kaufvertrags 972006 Laktationsphase 972007 Laufbahn 972008 Mindestzahl 972009 Naturschutz 972010 Nennspannungen 972011 Rahmenübereinkommen 972012 Rechtsgeschäft 972013 Tarifverträge 972014 Umrechnungskurses 972015 Urheberrechts 972016 Vermarktungsnorm 972017 Vorhandenseins 972018 Warenkontrollen 972019 Zahlungsfrist 972020 Zahlungsunfähigkeit 972021 Ausschreibungssicherheit 962022 Berichtsjahr 962023 Eignungsprüfung 962024 Empfängerland 962025 Fanglizenzen 962026 Fernschreiben 962027 Fertigerzeugnisse 962028 Flaggenstaaten 962029 Flüssiggas 962030 Führungskräfte 962031 Funkfrequenzen 962032 Geräuschpegel 962033 Grundflächen 962034 Leistungsanforderungen 962035 Notfall 962036 Rentensysteme 962037 Ruhegehälter 962038 Schallzeichen 962039 Verkehrsrechte 962040 Asylantrag 952041 Bestandserhaltung 952042 Billigbutter 952043 Einzelfällen 952044 Feuerzeugen 952045 Gegenpartei 952046 Gewichtsklassen 952047 Kernwaffen 952048 Marktentwicklungen 952049 Organisationsstruktur 952050 Pferdepest 952051 Präferenzregelung 952052 Preisniveaus 952053 Produktionsvolumen 952054 Qualitätsstandards 952055 Rangfolge 952056 Steuersystem 952057 Warenkategorie 952058 Werkstoffen 95

2059 Wirtschaftsindikatoren 952060 Zweigstelle 952061 AKP-Protokolls 942062 Artenvielfalt 942063 Ausnahmebestimmungen 942064 Baumkurren 942065 Berufsverbänden 942066 Bestimmungsgrenze 942067 Bürgerbeauftragte 942068 Einzelerzeuger 942069 Erzeugnismenge 942070 Flugbetrieb 942071 Generaldirektors 942072 Gesamtbewertung 942073 Geschäftsführer 942074 Kraftstoffen 942075 Mineralöle 942076 Niedergang 942077 Ökopunkte 942078 Ortszeit 942079 Rückübernahme 942080 Schadensersatz 942081 Ursprungsnachweise 942082 Volkswirtschaft 942083 Zwischenerzeugnisse 942084 Aktivposten 932085 Branchenverbände 932086 Einziehungsentscheidung 932087 Energienutzung 932088 Energiepolitik 932089 Finanzbeitrags 932090 Fördervermögen 932091 Freiheitsstrafe 932092 Gesundheitsdienste 932093 Grundstoffe 932094 Kalenderjahren 932095 Meeresforschung 932096 Personenverkehrs 932097 Pilotprojekt 932098 Referenzmethoden 932099 Systemverkäufer 932100 Verursacherprinzip 932101 Zuschlagserteilung 932102 Agrarregelung 922103 Bankkonten 922104 Beschwerdeverfahren 922105 Doppelbesteuerung 922106 Enderzeugnis 922107 Erstausstattung 922108 Erzeugerbeihilfe 922109 EU-Mittel 922110 Gemeinschaftsförderung 922111 Gemeinschaftssystem 922112 Geschäftsbereich 922113 Hebelwirkung 922114 Netzwerken 922115 Seilbahnen 922116 Sortenbezeichnung 922117 Überwachungssystem 922118 Umweltfragen 922119 Untersuchungshaft 922120 Verarbeitungsbetriebe 922121 Verpflichtungserklärung 922122 Versicherungsprämien 922123 Wertzoll 922124 Zinserträgen 922125 Zollrecht 922126 AKP-Staat 912127 Ballungsgebiete 91

2128 Erzeugungsgebieten 912129 Ethylalkohol 912130 Fernmeldegebühren 912131 Forschungspolitik 912132 Höchstwerte 912133 Kamerasysteme 912134 Nichtbeachtung 912135 Prüfungsgesellschaften 912136 Rechtswahl 912137 Veterinärwesen 912138 Wirtschaftsraums 912139 Wortmarke 912140 Zeitrahmen 912141 Beratungsdienste 902142 Datenerfassung 902143 Dienstort 902144 Drogenbekämpfung 902145 Einzelprogramme 902146 Einzugsgebiete 902147 Farbbildner 902148 Gutschriften 902149 Heimtiere 902150 Hochschuleinrichtungen 902151 Insolvenzverfahrens 902152 Kunststoffen 902153 Meldepflicht 902154 Migrationsströme 902155 Netzbetreiber 902156 Ölbäume 902157 Qualitätspolitik 902158 Schienenverkehr 902159 Seehäfen 902160 Verbraucherpolitik 902161 Verkehrsnetzes 902162 Webseite 902163 Zielarten 902164 Zollzugeständnisse 902165 Ausfuhrwaren 892166 Ausstellungsdatum 892167 Bescheinigungsmuster 892168 Energienetze 892169 Energieverbrauchs 892170 Engpässe 892171 Finanzierungsplan 892172 Handelsaspekte 892173 Jahrhunderts 892174 Krankheitserregern 892175 Kriminalprävention 892176 Qualitätsziele 892177 Sammelantrag 892178 Schutzgebiet 892179 Sortengruppen 892180 Sozialvorschriften 892181 Sprengstoffe 892182 Telexnummer 892183 Tiefseearten 892184 Verbrennungsanlagen 892185 Verpackungskosten 892186 Verwaltungskontrollen 892187 Vizepräsidenten 892188 Wasserstraßen 892189 Zollkontrollen 892190 Zustellungskosten 892191 Auskunftserteilung 882192 Eiprodukte 882193 Endkunden 882194 EU-Programmen 882195 Finanzinformationen 882196 Finanzkontrolleurs 88


2197 Fruchtsaft 882198 Geschäftsbereiche 882199 Gouverneursrat 882200 Handelsgefüge 882201 Hardware 882202 Kontrollprogramme 882203 Lagerhaus 882204 Marktanteilen 882205 Mindestdauer 882206 Präferenzbehandlung 882207 Referenzmethode 882208 Verkehrssicherheit 882209 Verwaltungskapazitäten 882210 Weiterverkauf 882211 Zustellungsanschrift 882212 Angebotsfristen 872213 Anwendungsjahr 872214 Arbeitsmittel 872215 Aufgabenstellung 872216 Ausfuhrgeschäft 872217 Auskunftsblatt 872218 Beschäftigungsfähigkeit 872219 Bewertungskriterien 872220 Einheitspapiers 872221 Einzugsgebiet 872222 Energiesektor 872223 Familienmitglieder 872224 Geldgebern 872225 Haltbarmachung 872226 Hauptsache 872227 Interventionsbestände 872228 Kalendermonat 872229 Koordinierungsstelle 872230 Marktstörung 872231 Nährstoffe 872232 Öffentlichkeitsbeteiligung 872233 Pflanzengesundheit 872234 Preisfestsetzung 872235 Primärsaldo 872236 Schleppnetzen 872237 Sonderausschuss 872238 Stabilitätspakt 872239 Strategiepapier 872240 Weinsektors 872241 Werkstätten 872242 Zinssatzes 872243 Zusatzprotokolle 872244 Zweckbindung 872245 Anschaffungskosten 862246 Ausgabenerklärung 862247 Beratungsverfahren 862248 Erzeugniskategorien 862249 EZB-Rates 862250 Herkunftsstaats 862251 Höchstgrenze 862252 Hochwasser 862253 Industrieanlagen 862254 Inhaltsstoffe 862255 Jugendpolitik 862256 Kulturgütern 862257 Lagerkosten 862258 Mehrwerts 862259 Mindestkapazität 862260 Sperrzonen 862261 Tatbestands 862262 Umweltbedingungen 862263 Vereinigungsfreiheit 862264 Vollbeschäftigung 862265 Zielvorgabe 86

2266 Zusatzinformationen 862267 Arbeitsmaschinen 852268 Ausfuhrabschöpfung 852269 Bankgebühren 852270 Baugruppen 852271 Ehegatte 852272 Ergebnisrechnung 852273 Erzeugungsgebiete 852274 Expatriierungszulagen 852275 Finanzplanung 852276 Gegenzug 852277 Interessenkonflikt 852278 Johannisbrot 852279 Lieferländer 852280 Produktionsstätte 852281 Rechnungsprüfungen 852282 Schaubild 852283 Subventionsspanne 852284 Unternehmensleitung 852285 Wirtschaftssektor 852286 Zahlenangaben 852287 Zusammenführung 852288 Abblendlicht 842289 Ausbildungsgänge 842290 Beihilfeelement 842291 Besitzstandes 842292 Buchhaltung 842293 Durchschnittswerten 842294 Exekutivagenturen 842295 Finanzprotokolls 842296 Geburtenzulage 842297 Geschäftsjahre 842298 Handelskammer 842299 Hilfsmaßnahmen 842300 Informationszwecken 842301 Meinungsäußerung 842302 Mindestvergütung 842303 Partnerland 842304 Preisnachlässe 842305 Radfahrzeuge 842306 Reinheitsgrad 842307 Sichtvermerks 842308 Stahldraht 842309 Verjährungsfrist 842310 Verwechslungsgefahr 842311 Wildfleisch 842312 Zierpflanzen 842313 Bauaufträgen 832314 Beihilfeanträgen 832315 Bewertungsverfahren 832316 Gemeinschaftsmaßnahme 832317 Genusstauglichkeit 832318 Hausrindern 832319 Leistungsempfänger 832320 Löschanlagen 832321 Menschenleben 832322 Neufestsetzung 832323 Pauschalbeihilfe 832324 Personalpolitik 832325 Privatrechts 832326 Rahmenprogramme 832327 Rechtsinhabers 832328 Risikoprämie 832329 Schlussbericht 832330 Teilsysteme 832331 Verarbeitungsbetrieben 832332 Versetzungsbeihilfen 832333 Vertragsbedienstete 832334 Aufgabenbereich 82

2335 Ausschreibungsunterlagen 822336 Dumpingpraktiken 822337 Emissionsnormen 822338 Freistaat 822339 Geschäftspartner 822340 Getreidemenge 822341 Gewerbesteuer 822342 Grundbetrags 822343 Heizkessel 822344 Kühlhäuser 822345 Lieferverträge 822346 Namensänderung 822347 Nichtfestsetzung 822348 Präventivmaßnahmen 822349 Rechtsinstruments 822350 Seezunge 822351 Sicherheitsgründen 822352 Stadtentwicklung 822353 Verhaltenskodexes 822354 Wertzuwachs 822355 Zollabfertigung 822356 Zuckermengen 822357 Ausfuhrgenehmigungen 812358 Berufstätigkeit 812359 Beschäftigtenzahl 812360 Bildungssysteme 812361 Bremsanlagen 812362 Flugdienst 812363 Fragebögen 812364 Gegenleistungen 812365 Geldgeber 812366 Geldpolitik 812367 Haushaltsziel 812368 Hoheitsgebieten 812369 Kinderschuhe 812370 Kleinsendungen 812371 Kontrollmechanismen 812372 Kostenerstattung 812373 Mineralstoffe 812374 Ministerkonferenz 812375 Sachverstand 812376 Sichtfeld 812377 Sonderfonds 812378 Tabakerzeugnissen 812379 Unterausschüsse 812380 Verkehrsbereich 812381 Verwahrstelle 812382 Wachstumsrate 812383 Zuckereinfuhren 812384 Zwangslizenz 812385 Absatzkanäle 802386 Anhaltspunkt 802387 Antragsfrist 802388 Dienstgebrauch 802389 EGKS-Vertrags 802390 Energiecharta 802391 Finanzsektor 802392 Fördergebiet 802393 Forschungsvorhaben 802394 Funkgeräte 802395 Gemeinschaftsbeihilfen 802396 Grenzverkehr 802397 Haftpflicht 802398 Herkunftsländern 802399 ISO-Norm 802400 Liquidationsverfahrens 802401 Olivenanbau 802402 Partnerschaftsabkommens 802403 Rahmenvertrag 80


2404 Rückgewinnung 802405 Rüstungsgütern 802406 Schutzausrüstungen 802407 Separatorenfleisch 802408 Teilgenehmigung 802409 Teillizenz 802410 Unternehmensbesteuerung 802411 Zinssätzen 802412 Zolllager 802413 Zwangsmaßnahmen 802414 Ausnahmegenehmigung 792415 Beihilfevolumen 792416 Erfassungsbereich 792417 Finanzkonglomerats 792418 Flugbetriebs 792419 Handelsverkehrs 792420 Haushaltsjahren 792421 Kapitalzufuhr 792422 Krankenhäusern 792423 Milchfett 792424 Mindestreserven 792425 Netzwerks 792426 Rahmenverordnung 792427 Sonderfällen 792428 Tochterunternehmens 792429 Überwachungsanordnung 792430 Umweltziele 792431 Ungleichbehandlung 792432 Versicherungsverträge 792433 Wachstumsraten 792434 Wasserqualität 792435 Wasserstoff 792436 Weinalkohol 79

2437 Zuchtschweine 792438 Zulassungsantrag 792439 Agrarerzeugnisses 782440 Barmittel 782441 Berggebieten 782442 Finanzinstruments 782443 Geldleistungen 782444 Hoheitsgewässern 782445 Internetseite 782446 Kapitalgesellschaften 782447 Krebstiere 782448 Lagerbeständen 782449 Messgeräte 782450 Negativbefund 782451 Oberteil 782452 OECD-Beschluss 782453 Olivenhaine 782454 Packstücke 782455 Planstelle 782456 Preisschwankungen 782457 Quotenregelung 782458 Rechtshoheit 782459 Richtmengen 782460 Schuldenstand 782461 Tarifnummern 782462 Trennungslinie 782463 Verhaltensweise 782464 Währungseinheit 782465 Weichtieren 782466 Witterungsverhältnisse 782467 Wohlbefinden 782468 Zahlungsbilanz 782469 Ausfuhrsubventionen 77

2470 Berufskrankheit 772471 Betriebsführung 772472 Bürogeräte 772473 Erstzulassung 772474 EU-Recht 772475 Finanzbogen 772476 Finanzierungsbeschluss 772477 Finanzpolitik 772478 Forschungsergebnissen 772479 GAP-Reform 772480 Gasgeräte 772481 Gemeinschaftsgebiet 772482 Haltungsbetriebe 772483 Handelsstufen 772484 Informationstechnik 772485 Informationsübermittlung 772486 Marktposition 772487 Maschenöffnungen 772488 Mautgebühren 772489 Meerespolitik 772490 Messverfahren 772491 Positivliste 772492 Produktmix 772493 Schadensspannen 772494 Strafrecht 772495 Tankstellen 772496 Aufnahmebedingungen 762497 Drogenhandels 762498 Schuhtypen 762499 Umweltvorschriften 762500 Wettbewerbsposition 76

252 A.2. Indeks czestosciowy 2500 losowo wybranych wyrazów złozonych (zestaw A2)

A.2 Indeks czestosciowy 2500 losowo wybranych wyrazów zło-zonych (zestaw A2)

1 Grundverordnung 78392 Aktenzeichen 18973 Dienststellen 13784 Zusammenschluss 13225 Generaldirektion 10676 Amtszeit 10397 Risikobewertung 8728 Schwerpunkt 8499 Vermögenswerte 713

10 Fischereifahrzeugen 57011 Rechtsanwalt 48912 Ursprungsland 46113 Mindestpreis 44114 Zollschuld 42715 Sicherheitsleistung 40816 Standardqualität 40317 Rechnungshofes 39318 Umweltschutzes 37719 Tierseuchen 35620 Dienstreisen 32121 Kulturpflanzen 31622 Fischereiabkommen 31023 Kreditinstituts 30824 Fischereisektor 28025 Rechtspersönlichkeit 27226 Generalsekretärs 25927 Bergbau 25428 Fangbeschränkungen 24729 EU-Politik 22430 Erfahrungsaustausch 21431 Datenträger 20432 Staatsgebiet 19233 Hilfskräfte 18834 Nachbarländern 18435 Bauprodukte 17736 Umsetzungsmaßnahmen 17537 Arbeitsdokument 17038 Zulassungsinhaber 16639 Gesamtgewicht 16040 Linienverkehr 15641 Kalendertagen 14942 Koordinierungsmethode 14943 Generaldirektoren 14844 Wirtschaftspolitiken 14745 Zusatzstoffes 14446 Gesamtumsatz 14247 Zweigstellen 14248 Kommissionsmitteilung 14149 Durchschnittskosten 13850 Prämienregelung 13551 Auskunftsersuchen 13252 Fischwirtschaft 13253 Endverwendung 13054 Insellage 12955 Fachleute 12856 Zivilsachen 12257 Todesstrafe 11958 Ausfuhrabgabe 11659 Haustiere 11460 Kennzeichnungsvorschriften 11161 Umweltaspekte 11162 Klagepartei 109

63 Wettbewerbsvorschriften 10764 Richtprogramme 10465 Diensträume 10366 Nichtanwendung 10067 Anpassungspfad 9968 Hilfeleistung 9869 Fördervermögen 9370 Prüfungsgesellschaften 9171 Handelsaspekte 8972 Sammelantrag 8973 Handelsgefüge 8874 Verwaltungskapazitäten 8875 Einheitspapiers 8776 Preisfestsetzung 8777 Primärsaldo 8778 Sonderausschuss 8779 Inhaltsstoffe 8680 Geldpolitik 8181 Zuchtschweine 7982 Barmittel 7883 Hoheitsgewässern 7884 Lagerbeständen 7885 Negativbefund 7886 OECD-Beschluss 7887 Olivenhaine 7888 Packstücke 7889 Planstelle 7890 Rechtshoheit 7891 Richtmengen 7892 Tarifnummern 7893 Verhaltensweise 7894 Erstzulassung 7795 Forschungsergebnissen 7796 Handelsstufen 7797 Marktposition 7798 Messverfahren 7799 Beschäftigungslage 74

100 Dienstleistungsunternehmen 74101 Salzlake 74102 Schiedsrichter 74103 Einfuhrjahr 72104 EU-Organen 71105 Handelspapier 71106 Qualitätskriterien 70107 Sitzplätze 70108 Exportkredite 69109 Gemeinschaftslizenz 69110 Fangmethoden 68111 Pestizidrückständen 68112 Visumanträge 68113 Arbeitsproduktivität 67114 Mindestangaben 67115 Warengruppen 66116 Barmitteln 65117 Warenkategorien 65118 Zollkontrolle 65119 Schaumwein 64120 Antragsformular 63121 Niederlassungsrecht 63122 Unternehmensführung 63123 Ausgleichsbeträge 62124 Beschäftigungsverhältnisses 62

125 Schlüsselelement 62126 Seehecht 62127 Straßenfahrzeuge 62128 Rechtsdurchsetzung 61129 Geschäftsstelle 60130 Magnesiumoxid 60131 Streitfall 59132 Handelstätigkeit 58133 Jahresurlaubs 58134 Staatsanwälte 58135 Ehebandes 57136 Elternurlaub 55137 Kreditwürdigkeit 55138 Preisverfall 55139 Weltraum 55140 Zahlungsbedingungen 55141 Feldbesichtigungen 54142 Hauptaufgabe 54143 Nachfrageseite 54144 Sonderfälle 54145 Forderungsbeträge 53146 Schlichtungsverfahren 53147 Verwaltungskontrolle 53148 Zuckerindustrie 53149 Handschuhe 52150 Befähigungszeugnisse 51151 Lizenzgebühren 50152 Kapazitätsangebot 49153 Landesteilen 49154 Prüfungsverfahren 49155 Sicherheitskräfte 49156 Einzelhändlern 48157 Handelsgesellschaften 48158 Sonderfall 48159 Tourismuspolitik 48160 Ausgangsstoff 47161 Gesundheitsgefahren 46162 Produktionssysteme 46163 Raumplanung 46164 Ausfuhrregelung 45165 Gaslieferung 44166 Marktchancen 44167 Schnelltests 44168 Überwachungsmission 44169 Zwangsgelder 44170 Grundwerte 43171 Isolierhülle 43172 Massenentlassungen 43173 Restmitteln 43174 Dienstalter 42175 Elektrizitätserzeugung 42176 Geschäftsanteile 42177 Schaumweine 42178 Zwischenzahlung 42179 Bremsleuchten 41180 Forschungsfonds 41181 Freiheitsentzug 41182 Ringwaden 41183 Straßeninfrastruktur 41184 Kornbranntwein 40185 Geodaten 39186 Geschäftsfeld 39


187 Haushaltsvorentwurf 39188 Mahlzeiten 39189 Tierkörpers 39190 Webseiten 39191 Dienstleistungsverträge 38192 Endbestimmung 38193 Handwerks 38194 Lampensockel 38195 Sanktionsregelung 38196 Strategieplan 38197 Auslandszulage 37198 EU-Durchschnitt 37199 Leistungsniveau 37200 Rebsorte 37201 Sicherheitsregeln 37202 Untergebieten 37203 Produktionstätigkeit 36204 Prüfungsarbeiten 36205 Zielbetrag 36206 Anbauverfahren 35207 Drogenabhängigkeit 35208 Fischmehl 35209 Genauigkeitsklassen 35210 Handelsmarke 35211 Nachprüfungssystem 35212 Siedlungsabfälle 35213 Grundbedürfnisse 34214 Handelspapiere 34215 Konvergenzziel 34216 Lagerhalters 34217 Sicherheitsprobleme 34218 Antragsformulars 33219 Entwicklungsprozess 33220 Justizwesens 33221 Marktbeteiligter 33222 Prüfkonzepts 33223 Stillhaltefrist 33224 Straßenkontrollen 33225 Verpflichtungsangeboten 33226 Veterinärwesens 33227 Zollzwecke 33228 Bewertungsergebnisse 32229 Finanzierungstätigkeiten 32230 Textilmaschinen 32231 Urheberrechten 32232 Zeitalter 32233 Bestimmungszweck 31234 Erscheinungsformen 31235 Getreidemengen 31236 Prüfungsämter 31237 Rodungsprämie 31238 Sicherheitssysteme 31239 Streichfette 31240 Völkermord 31241 Bestimmungsorte 30242 EU-Unterstützung 30243 Großabnehmer 30244 Insider-Geschäfte 30245 Lagerstätten 30246 Maniokwurzeln 30247 Produktionsvolumens 30248 Schreibmaschine 30249 Schuhindustrie 30250 Standardformat 30251 Versicherungsverträgen 30252 Bildungssystems 29253 Finanzbericht 29254 Forschungszwecke 29255 Haltungsform 29

256 Hilfskräften 29257 Hopfenzapfen 29258 Körnerleguminosen 29259 Kraftwerk 29260 Regelungsentwurf 29261 Sicherungsgeber 29262 Berufsordnung 28263 Betrugsrisiko 28264 Flugverbindung 28265 Kommissionsinspektionen 28266 Konvergenzziels 28267 Marktverhalten 28268 PHARE-Programms 28269 Prüfpräparate 28270 Sammlungsstücken 28271 Schienenverkehrs 28272 Schwellenwerts 28273 Standardabweichung 28274 Verleihrecht 28275 Versandpapiere 28276 Angebotsmenge 27277 Beförderungsmittels 27278 Beweggründe 27279 Einfuhrentscheidung 27280 Erzeugungsanlagen 27281 Folgemaßnahme 27282 Höchstbeträgen 27283 Messmethoden 27284 Protokollausweis 27285 PSF-Einfuhren 27286 Schuldenabbau 27287 Stromerzeugern 27288 Vertragspflichten 27289 Bankenausschuß 26290 Beförderungspapiers 26291 Branchenvereinbarung 26292 Einsatzplans 26293 Kooperationsrahmens 26294 Patentanmeldung 26295 Qualitätsbericht 26296 Registrierungspflicht 26297 Schiedsspruch 26298 Statutsbeirats 26299 Unterlassungsklagen 26300 Verwaltungsangelegenheiten 26301 Wassermelonen 26302 Aktivkohle 25303 Antriebssystem 25304 Bestandsaufnahmen 25305 Finanzanalyse 25306 ISO-Normen 25307 KN-Positionen 25308 Kontrollstrukturen 25309 Synergieeffekten 25310 Verkehrsmarktes 25311 Weltmärkten 25312 Zwangsarbeit 25313 Beitragszahlungen 24314 Integrationsprozesses 24315 Kontrollsatz 24316 Mindestumfang 24317 Pauschalerstattung 24318 Schadensschwelle 24319 Statutsbasis 24320 Umweltschaden 24321 Verbindungsleitung 24322 Zollermäßigung 24323 Zuchtfische 24324 Abschlussbewertung 23

325 Beschäftigungsförderung 23326 Fangmethode 23327 Gemeinschaftsinstruments 23328 Gültigkeitstag 23329 Personenschäden 23330 Sorgerecht 23331 Unfallopfer 23332 Untergrund 23333 Wachstumsförderern 23334 Zugangsrechten 23335 Beobachtungsstellen 22336 Berichtigungsantrag 22337 Börsenzulassung 22338 Erzeugervereinigung 22339 Finanzierungsplans 22340 Flüchtigkeitsfehler 22341 Geldbeträgen 22342 GWP-Wert 22343 Jahresgewinn 22344 Kreditbedingungen 22345 Lärmkarten 22346 Managementstrukturen 22347 Marktreife 22348 Normungsorganisationen 22349 Privathaushalten 22350 Seeschiffe 22351 Seuchenbetriebe 22352 STCW-Codes 22353 Warenarten 22354 Zuchtgeflügels 22355 Beschäftigungssicherheit 21356 Finanzierungsformen 21357 Gruppenmitglieder 21358 HPAI-Verdacht 21359 Jahrhunderte 21360 Länderlisten 21361 Produktinformation 21362 Sitzplatz 21363 Buttermenge 20364 Datenpaket 20365 Einzeldaten 20366 Gesetzeserlaß 20367 Grenzwertes 20368 ISPS-Codes 20369 Kennzahlen 20370 Klebstoffe 20371 Notifizierungsverfahren 20372 Reiseziel 20373 Religionsfreiheit 20374 Sardinenkonserven 20375 Stempelabdrücke 20376 Versandstaats 20377 Zentralkommission 20378 Zuchtschweinen 20379 Ausgabenhöhe 19380 Druckmechanismus 19381 Geschmacksmustern 19382 Rechtsvereinbarung 19383 Wellenhöhe 19384 Anwendungsdatum 18385 Befehlshabers 18386 Bestandsdauer 18387 Diskriminierungsverbots 18388 Ermittlungsverfahrens 18389 Erwägungsgrunds 18390 Erweiterungsprotokoll 18391 Farbfotografien 18392 GFP-Vorschriften 18393 Großfische 18


394 Klemmstellen 18395 Knochenmehl 18396 Likörweinen 18397 Satzungsänderungen 18398 Seefahrt 18399 Standardaustauschs 18400 Zulassungsstellen 18401 Anwendungsfristen 17402 Ballungsgebiet 17403 Beförderungsvertrags 17404 Beihilferecht 17405 EU-Hersteller 17406 Finanzerträge 17407 Geschwindigkeitsbegrenzern 17408 Hauptbereiche 17409 Hauptlieferanten 17410 Messanlagen 17411 Produktionsbetrieb 17412 Produktmärkten 17413 Rauminhalt 17414 Umstrukturierungsprozesses 17415 Verkehrsart 17416 Zertifikationssystem 17417 Zuwachsraten 17418 Abflugzeiten 16419 Einnahmenansätze 16420 Fehlerbehebung 16421 Feinabstimmung 16422 Fischereimanagements 16423 Globaldarlehen 16424 Klassifizierungsregeln 16425 Prämienregelungen 16426 Projektmanagement 16427 Ratsempfehlung 16428 Schlachthaus 16429 Schlussbilanz 16430 Sicherheitsausrüstung 16431 Staatsanzeiger 16432 Strukturreform 16433 Terminkäufe 16434 Absatzgefüge 15435 Augusttag 15436 Berufsangehörige 15437 Darlehensfonds 15438 Diplomatenpässen 15439 Eingangsteil 15440 EU-Ziele 15441 Garantiepreis 15442 Gaspreisen 15443 Gemeinschaftsdimension 15444 Inlandfahrten 15445 Insolvenzrecht 15446 KK-Aktien 15447 Konsumgüter 15448 Mengenschlüssel 15449 Preisabsprachen 15450 Qualitätsminderung 15451 RBM-Einfuhren 15452 Schlachtschweine 15453 Seevögel 15454 Tatumstände 15455 Titandioxid 15456 Turngeräte 15457 Übergangsstellen 15458 Verbundnetz 15459 Aufenthaltsortes 14460 Ausgleichsfonds 14461 Auskunftsersuchens 14462 Baumaschinen 14

463 Branchenorganisationen 14464 Fördermaßnahme 14465 Gemeinschaftserzeugern 14466 Geschäftsumfang 14467 Halbringe 14468 Industriesektor 14469 Innovationsmittler 14470 Kompromisspakets 14471 Leistungsniveaus 14472 Normungsprozess 14473 Plenarsaal 14474 Politikinstrumente 14475 Prüfsitz 14476 Sicherheitsaspekten 14477 SRVN-Resolution 14478 Staatsgewalt 14479 Steuererleichterung 14480 Teillieferung 14481 Teilmärkten 14482 Umwandlungsvorgänge 14483 Versicherungsvermittlern 14484 Zuschlagsbestätigung 14485 Betriebspersonal 13486 Betriebsvermögen 13487 Direkteinfuhr 13488 ENP-Partnern 13489 Erzeugungsmeldung 13490 Familienunternehmen 13491 Fischereifragen 13492 Heizzwecken 13493 Hochschulstudium 13494 Hörfunk 13495 Internetportal 13496 Kandidatenliste 13497 Kohleindustrie 13498 Konfliktverhinderung 13499 Kühlanlage 13500 Maßnahmenbereichen 13501 Objektträger 13502 Pauschalbürgschaft 13503 Programmergänzung 13504 Serienfertigung 13505 Sicherheitsdienst 13506 Sicherheitsempfehlungen 13507 Stromnetze 13508 Tiefststand 13509 Unterschwellen 13510 Vertragsarten 13511 Vorstellungsgespräche 13512 Wertermittlung 13513 Zielbetrags 13514 Zuchtbuches 13515 Zugvögel 13516 Abwicklungstempo 12517 Außenkanten 12518 Bestandsänderung 12519 Breitbandzugang 12520 Eigentumsrechts 12521 ENP-Partner 12522 Finanzierungsmodelle 12523 Freiraum 12524 Gliederungsebene 12525 Handelsketten 12526 Handgepäcks 12527 Hopfenextrakt 12528 Informationssammlung 12529 Interessenverbände 12530 Jugendforum 12531 Justizbereich 12

532 Justizrat 12533 Kartellverbot 12534 Konsultationsforums 12535 Leistungsstandards 12536 Liberalisierungsprozess 12537 Serviceplattform 12538 Seuchenverhütung 12539 Steuerangelegenheiten 12540 Streckennetz 12541 Trockenplasma 12542 Umsetzungsprobleme 12543 Unternehmensleiter 12544 Veterinärbestimmungen 12545 Vorbereitungsgremien 12546 Wasserkocher 12547 Wirtschaftssubjekte 12548 Zinsertrag 12549 Zwischenprodukts 12550 Alltagsleben 11551 Befreiungsanträge 11552 Beimischungssätze 11553 Berichtigungsmaßnahmen 11554 Berufskörperschaft 11555 Beschwerdesache 11556 Beschwerdeverfahrens 11557 BNE-Ausschusses 11558 EFIN-Gruppe 11559 Eigentümerstruktur 11560 Einfuhrtag 11561 Erbfall 11562 Finanzausgaben 11563 Geberländern 11564 Gewinneinbußen 11565 Güterklassifikationen 11566 Hauptrolle 11567 Inlandsmärkte 11568 Investitionsvolumen 11569 Markteffizienz 11570 Meldevordrucke 11571 OTC-Derivaten 11572 Politikformulierung 11573 Privatbesitz 11574 Prüfkriterien 11575 Rahmenplänen 11576 Rechnungsführern 11577 Risikovermeidung 11578 Schmiermittel 11579 Strafgelder 11580 Strukturformel 11581 Stückgut 11582 Suchverfahren 11583 Ursprungsbestimmung 11584 Verdachtsmomente 11585 Verkehrsdichte 11586 Verkehrsverbindung 11587 Wechselstuben 11588 Wettbewerbsdrucks 11589 Wirtschaftsprüfern 11590 Zulassungsdokumente 11591 Änderungsarbeiten 10592 Arbeitsgestaltung 10593 Bezirkskontrolle 10594 Containerverkehr 10595 Energiemärkten 10596 Erweiterungsverhandlungen 10597 Fangdokumente 10598 Fernsehgeräten 10599 Förderperiode 10600 Fortbildungsmöglichkeiten 10


601 Friedensprozesse 10602 Getreidestärke 10603 Grundbuch 10604 Herkunftsgebiete 10605 Hilfsanstrengungen 10606 Inselgebieten 10607 Internet-Seite 10608 Kontaminationsquelle 10609 Legislativmaßnahme 10610 Medienrechte 10611 Modernisierungsprogramm 10612 Offenlegungstableau 10613 Ölbehälter 10614 Originalbelege 10615 Primärprodukten 10616 Privatisierungsprozesses 10617 Projektende 10618 Ratifizierungsverfahrens 10619 Renditeerwartung 10620 Rest-Konzerns 10621 Rüstungsgüter 10622 Saisonverträgen 10623 Sonderregeln 10624 Sondertarif 10625 Sortenlisten 10626 Standardaufschriften 10627 Strafmaßes 10628 Tabakabfälle 10629 TARGET-Störung 10630 Übergangsquoten 10631 Verrechnungsstelle 10632 Vertriebskanal 10633 Verweisungsantrags 10634 Wahlbeteiligung 10635 Warenpartie 10636 Wasserweg 10637 Willenserklärung 10638 Zentralasiens 10639 Zustellungsantrag 10640 Zweckbeschränkung 10641 Agrarprotokolle 9642 Anlagerisiko 9643 Anlagestrategie 9644 Aufholprozess 9645 Baugewerbes 9646 Betriebsstruktur 9647 Einheitsbeträge 9648 Erfolgsfaktoren 9649 Fachpersonals 9650 FE-Investitionen 9651 Gefriergeräten 9652 Geldgebers 9653 Gepäckstücke 9654 Gesundheitsfaktoren 9655 Höchstalter 9656 Informationskanäle 9657 Investitionstranchen 9658 Kapazitätsbeschränkungen 9659 Kommissionsbeamte 9660 Kontrollpläne 9661 Konzessionsverträge 9662 Kreditgebers 9663 Marktkapitalisierung 9664 Nichtverletzung 9665 Nitratgehalt 9666 Nomenklatursystem 9667 Opferschutz 9668 Organisationsgrad 9669 Ortungsgeräte 9

670 Phantasiebezeichnung 9671 Preisgelder 9672 Preismanipulation 9673 Preistrend 9674 Problemlösung 9675 Querverweise 9676 Registrierstelle 9677 Schweinelähmung 9678 Sozialgipfel 9679 Vertragsabwicklung 9680 Zinsswap 9681 Zulassungsnachweis 9682 Abstimmungsergebnisses 8683 Aktionsgruppe 8684 Arbeitskreise 8685 Ausfuhrvertrag 8686 Beschäftigungszeit 8687 Betriebsergebnisses 8688 Bevorratungslieferungen 8689 Bildungsangebots 8690 Brachsenmakrele 8691 Büffelmilch 8692 Deckungssummen 8693 Drogenangebots 8694 Erwachsenenleben 8695 EU-Seeleuten 8696 Festpreis 8697 Fußgängerschutzes 8698 Gemüseerzeuger 8699 Genehmigungsrunde 8700 Goldmarkt 8701 Kaufpreise 8702 Kündigungsfristen 8703 Massenrisiken 8704 Mikrochips 8705 MWB-Behandlung 8706 Pestizideinsatzes 8707 Politikfeld 8708 Punktzahl 8709 Quarantänezeit 8710 Reifungszeit 8711 Rest-Konzern 8712 Schadenssumme 8713 Schlüsselfunktion 8714 Schreibfehler 8715 Schutzhelmen 8716 Sprengschnur 8717 Steigeisen 8718 Streckenabschnitt 8719 Stromnachfrage 8720 Umweltsteuern 8721 Wartungszustand 8722 Wildpflanzen 8723 Zeitangabe 8724 Zeitwertes 8725 Zollaktionen 8726 Züchtungszwecken 8727 Zuckerpreis 8728 Zwischenlösung 8729 Abrechnungssystem 7730 Anfangsbestand 7731 Antriebsart 7732 Arbeitspraxis 7733 Ausnahmemöglichkeiten 7734 Beförderungsmodalitäten 7735 Beitragskapazität 7736 Berechnungsmodalitäten 7737 Beteiligungsanteilen 7738 Betrugsverhütung 7

739 Dampfturbinen 7740 Datendienste 7741 Diskriminierungsopfer 7742 Durchfuhrstaat 7743 Einfuhrliberalisierung 7744 Einkaufszentren 7745 Energieressourcen 7746 Entscheidungsentwürfe 7747 Erdgasleitung 7748 Fahrpreise 7749 Fertigprodukte 7750 Fremdkörper 7751 Gemeinschaftsstempel 7752 Gewässerschutzes 7753 Hilfsschiffe 7754 Höchststrafe 7755 Kapitalherabsetzung 7756 Keimdrüsen 7757 Laichzeit 7758 Mahnfrist 7759 Makropolitik 7760 Mehrfachbenennung 7761 Meldesysteme 7762 Mindestklauseln 7763 Multiplikatorwirkung 7764 Neuzulassungen 7765 Oberbayern 7766 Ökoeffizienz 7767 Opportunitätskosten 7768 Pestizidindustrie 7769 Politikumsetzung 7770 Preisverfalls 7771 Produktionsaufträge 7772 Qualifikationsdefizite 7773 Rettungsdarlehens 7774 Risikofaktor 7775 Rückkehrfonds 7776 Schließungsphase 7777 Silicium-Metall 7778 Solidaritätsklausel 7779 Sondersystemen 7780 Staatsbank 7781 Standardform 7782 Standardvorschriften 7783 Stempelabdrucks 7784 Strahlungsdetektoren 7785 Studienreisen 7786 Tätigkeitsaufnahme 7787 Überwachungsgebiete 7788 UMTS-Geschäfts 7789 Verarbeitungsvorgang 7790 Verlängerungsanträge 7791 Volkskongresses 7792 Waldfläche 7793 Weineinfuhren 7794 Wintersorten 7795 Zentralstaats 7796 Zulieferkette 7797 Zuständigkeitsgebiets 7798 Absatzschwierigkeiten 6799 Amtsgehilfe 6800 Ansässigkeitsstaat 6801 Anwendungsphase 6802 Aufmachungseinheit 6803 Auszubildendenlizenz 6804 Berechnungszwecke 6805 Berichtsjahrs 6806 Berufssparten 6807 Beschaffungssystemen 6


808 Beweisaufnahmen 6809 Blickwinkeln 6810 BNE-Aufstellungen 6811 Briefpapier 6812 Datenverbreitung 6813 Denkansätze 6814 Einfuhrprogrammen 6815 Einkommenssicherung 6816 Erneuerungsarbeiten 6817 Ersthelfer 6818 ESZB-Satzung 6819 EU-Regelungen 6820 Fehlentscheidungen 6821 Fertigungsprozesses 6822 Fischernetzen 6823 Flaschenart 6824 Fleischmehl 6825 Folgeabschätzungen 6826 Frühlingszwiebeln 6827 FTV-Modelle 6828 FTV-Produktion 6829 Führungskatheter 6830 Gaskunden 6831 Gesamtfrist 6832 Gesundheitsfonds 6833 Gesundheitssituation 6834 Globalliste 6835 Grundlinie 6836 Grundtarif 6837 Handelsstatistik 6838 Humanzellen 6839 Identitätspapiere 6840 Informationsbüros 6841 Informationsmittel 6842 Infrastrukturnetz 6843 Inventarsystem 6844 Jahrestages 6845 Kapazitätsüberhang 6846 Keramikindustrie 6847 Klassengebühren 6848 Klassenzeugnis 6849 Konferenzsystems 6850 Kontrollgerätes 6851 Körperschaftsteuern 6852 Kraftstoffs 6853 Kreditratings 6854 Kriminalitätsstatistiken 6855 Kurierdienste 6856 Kurzinformation 6857 Leitungsgremiums 6858 Liquiditätsniveau 6859 Marktakzeptanz 6860 Marktrealitäten 6861 Maschinentyp 6862 MEDA-Sachverständige 6863 Mindestdurchmesser 6864 Monatsmitte 6865 Muldenfahrzeuge 6866 Nachfolgemodell 6867 Nachfragewachstums 6868 Netzbenutzer 6869 Neuverpackung 6870 Nichtigkeitsklagen 6871 Niederlassungsorte 6872 Notversorgung 6873 Nutzwärme 6874 Parlamentsmitglieder 6875 Petroläther 6876 Preiskalkulation 6

877 Primäreinkommen 6878 Privatisierungsverfahren 6879 Produktnormen 6880 Recycling-Infrastruktur 6881 Regieführung 6882 Ressourcenmanagement 6883 Schneidmaschinen 6884 Schuldensituation 6885 Schutzarten 6886 Schwimmbagger 6887 Simulationsübungen 6888 Spielregeln 6889 Steuerwettbewerb 6890 SVU-Instrumente 6891 SWR-Ausfuhren 6892 Systemebene 6893 Tariferhöhungen 6894 Tätigkeitskategorien 6895 TCCA-Produktion 6896 Trägerarten 6897 TSE-Risiko 6898 Überprüfungszwecken 6899 Unternehmenspartnerschaften 6900 Verletzungsrisiko 6901 Verpackungseinheiten 6902 Versandhafen 6903 Versicherungsprodukt 6904 Wachstumsstrategien 6905 Wertangaben 6906 Wettbewerbsregime 6907 Wohnungsmietern 6908 Abfalllisten 5909 Abgabenaufkommens 5910 Abschreibungsregeln 5911 ACEA-Gruppe 5912 Allgemeinbevölkerung 5913 Alternativerzeugung 5914 Änderungsserien 5915 APS-Verordnung 5916 Arterhaltung 5917 ATC-Stellen 5918 Aufenthaltstag 5919 Ausgangsprodukt 5920 Ausschreibungsfrist 5921 Austauschpaß 5922 Badeverbot 5923 Bankaufsicht 5924 Baumaßnahmen 5925 Beratungsmaßnahmen 5926 Berichtslast 5927 Beschäftigungszielen 5928 Chipkarte 5929 Datenverwaltung 5930 Diagnosestandards 5931 Dienstarten 5932 Direktverbindungen 5933 Dokumentationssystem 5934 Einleitungsstelle 5935 Einnahmenausfälle 5936 Einspeisepunkt 5937 Energiesystem 5938 Entschädigungssystems 5939 EU-Raum 5940 Finanzaufwand 5941 Finanzierungsaufwandes 5942 Flachserzeugung 5943 Folienhersteller 5944 Frachtunternehmen 5945 Gebirgsregionen 5

946 Geschäftsentwicklung 5947 Getreideflocken 5948 Grünbücher 5949 Grundlinien 5950 Handschellen 5951 Hauptfragen 5952 Heimatnetz 5953 Heizsysteme 5954 Hitzewellen 5955 HVPI-Reihen 5956 INSPIRE-Infrastruktur 5957 Interventionsziele 5958 Jahresanfang 5959 Kaliumchlorids 5960 Knappheitsklausel 5961 Kohortenkeulung 5962 Kommissionsdaten 5963 Konjunkturentwicklung 5964 Konkursmasse 5965 Koordinierungsarbeit 5966 Kreditvertrags 5967 Kriegsgefahr 5968 Lehrveranstaltungen 5969 Lichtintensität 5970 Listenpreise 5971 LNG-Terminal 5972 Losentscheid 5973 Managementplänen 5974 Marktparität 5975 Massenmarkt 5976 Meerforellen 5977 Messanlage 5978 Messaufgaben 5979 Mietzahlung 5980 Missstand 5981 Netzvorhaben 5982 Ölrapses 5983 Ozonkonzentration 5984 Personalaufstockung 5985 Postdienstes 5986 Prämienanspruch 5987 Prämienhöhe 5988 Produktionslage 5989 Projektgröße 5990 Reihenklemmen 5991 Risikomischung 5992 Rohöls 5993 Sammelflug 5994 Satellitennetze 5995 Satellitensysteme 5996 Schifferpatent 5997 Schlüsselziele 5998 Schmelzpunkt 5999 Schutzfähigkeit 5

1000 Sensibilisierungsprogramme 51001 Signalsystem 51002 Sondererlaubnis 51003 Sonnenstrahlung 51004 Sparguthaben 51005 Speiseöle 51006 Sportart 51007 Steueraufkommens 51008 Steuerautonomie 51009 Streichfett 51010 Strukturbereinigung 51011 Technologiebereichen 51012 Teilanmeldungen 51013 Tieraufzucht 51014 Umwelttrends 5


1015 UV-Strahlung 51016 Verbundsorte 51017 Verkaufsbelege 51018 Verkehrsflusses 51019 Verkehrsfrequenzen 51020 Verladerampe 51021 Versicherungsmaklern 51022 Versuchsvorschläge 51023 Vertraulichkeitsanforderungen 51024 Verwaltungspraktika 51025 Wahlgesetzes 51026 Wahrscheinlichkeitstafeln 51027 Warenverzeichnisses 51028 Werdegangs 51029 Zahlungsnachweis 51030 Zementhersteller 51031 Zivilklage 51032 Zufluchtsort 51033 Zulassungszeichen 51034 Zustimmungserklärung 51035 Abfallmaterial 41036 Abgabesätze 41037 Abrechnungsverfahrens 41038 Abschlusskosten 41039 Anwendungszubehör 41040 Apfelsaft 41041 Außenverpackung 41042 Basisprospekt 41043 Beförderungsunternehmens 41044 Beobachtungspunkt 41045 Berufszweig 41046 Bestandskonten 41047 Betriebserfahrung 41048 Bevölkerungsrückgangs 41049 Bodenlösung 41050 Bruchmais 41051 Brustkorb 41052 Bundesdarlehen 41053 COMEXT-Daten 41054 Decklage 41055 Deponiebau 41056 Dienstantritte 41057 Dreieckshandels 41058 Durchführbarkeitsbewertung 41059 EIB-Mittel 41060 EIB-Projekten 41061 Einfuhrpapieren 41062 Einstellungsvertrag 41063 Elektrizitätsverbund 41064 ENISA-Sekretariats 41065 Ergänzungs-Norm 41066 Ergänzungsprämie 41067 Ernährungskrisen 41068 Erstbeklagten 41069 Erzeugerpreisen 41070 Erzeugungsorts 41071 EU-Verbrauchs 41072 Feldanbau 41073 Fischfilet 41074 Flächengröße 41075 Forstbereich 41076 Freihafens 41077 Führungsfähigkeit 41078 Gasnetz 41079 Gebührenbescheide 41080 Gemeinschaftsgericht 41081 Gesamtgeschäft 41082 Gesprächsrunde 41083 Gesundheitsalarms 4

1084 Gütergruppen 41085 Haftungsfrage 41086 Harmonisierungsbestrebungen 41087 Hauptbotschaft 41088 Hauptrisiko 41089 Hilferegelung 41090 Höchstintensitäten 41091 Hohlglas 41092 Hygienepakets 41093 Inflationsziel 41094 Investitionsvorschläge 41095 Jugendprojekte 41096 Kakaomasse 41097 Kapazitätsgrenze 41098 Kapitalrenditen 41099 Kapitalüberschuss 41100 Kennzeichnungsnummern 41101 Kissenbezüge 41102 Kniegelenk 41103 Koffeingehalt 41104 Kohlenhydrat 41105 Konkursrechts 41106 Koordinierungsbüros 41107 Korrespondenzbank 41108 Krankheitsfälle 41109 Krankheitsprävention 41110 Kundendienstes 41111 Kursschwankungen 41112 Leerverkäufe 41113 Legislativrats 41114 Leichtplatten 41115 Lernumfeld 41116 Lichtverteilung 41117 Magnetband 41118 Maßnahmenprioritäten 41119 Metallpulvern 41120 Migrationsdrucks 41121 Militäroperation 41122 Mindestdeckung 41123 MKS-Epidemie 41124 Mobilitätsprogramm 41125 Mobilitätsprojekte 41126 Multiplikatoreffekts 41127 MWS-Anträge 41128 Nagelplatten 41129 OFIMER-Website 41130 Ökoregion 41131 Öleinnahmen 41132 Osterweiterung 41133 Passagierabfertigung 41134 Planwirtschaft 41135 Privatleuten 41136 Produktionsarten 41137 Prüflisten 41138 Qualitätsanalysen 41139 Qualitätsangaben 41140 Raketenwerfer 41141 Reduktionsmittel 41142 Regierungsstrukturen 41143 Regulierungsfunktion 41144 Rentenanträgen 41145 Richtpreise 41146 Rodungsregelung 41147 Roggenbestände 41148 Rohfett 41149 Saalmiete 41150 Satellitenantennen 41151 Schulterschützer 41152 Schutzklassen 4

1153 Schwarzarbeiter 41154 Sitzordnung 41155 Sozialtarife 41156 Sparkonten 41157 Sprachgemeinschaften 41158 Statusänderung 41159 Sterberate 41160 Steuerhoheit 41161 Strafsache 41162 Südküste 41163 Tabakhandel 41164 Tabakverarbeitung 41165 Tagesgeschehen 41166 Tageswerte 41167 Technologienutzen 41168 Tiefbaus 41169 Touristenklasse 41170 Trendentwicklung 41171 Triebwerken 41172 Umsetzungsprozesse 41173 Umweltlärm 41174 Verdienstausfall 41175 Verhandlungskapitel 41176 Verhandlungsweg 41177 Verkehrsbedarfs 41178 Verkehrsprojekte 41179 Versöhnungsprozess 41180 Versorgungsgüter 41181 Verteidigungsrechten 41182 Vertragsformen 41183 Vertragstext 41184 Verwaltungsanweisungen 41185 Virusarten 41186 Vollblöcke 41187 Wachstumsbeschleunigung 41188 Werbeverbot 41189 Wildtauben 41190 Wirtschaftsmodernisierung 41191 Wohnbevölkerung 41192 Wohnungsgesellschaften 41193 Wohnungspolitik 41194 Zentralverwaltung 41195 Zielmärkte 41196 Zinsdifferenz 41197 Abgabensenkung 31198 Abgrenzungskriterien 31199 Abrufdiensten 31200 Agrarbetrieben 31201 Agrarförderung 31202 Agrartätigkeit 31203 Akkumulationsprozess 31204 Aktienpreis 31205 Ananaserzeugung 31206 Ananasstücke 31207 Anbaujahres 31208 Arbeitnehmereinkommen 31209 Architektenhonorar 31210 Aufteilungsmethoden 31211 Ausbildungsprojekts 31212 Ausbildungsstandards 31213 Ausstiegsstrategie 31214 Auszahlungsvolumen 31215 Automobils 31216 Badegebiet 31217 Bahnübergängen 31218 Balkan-Zucker 31219 Bankbeleg 31220 Barwerts 31221 Basisfahrzeugen 3


1222 Baustadium 31223 Beförderungsschein 31224 Behandlungseinheiten 31225 Beitrittsakten 31226 Bestandsnutzung 31227 Betriebsformen 31228 Betriebsleistung 31229 Betriebsumfeld 31230 Beweisregeln 31231 Bienenbestand 31232 Bildschirmen 31233 Blankodokumente 31234 Bordsysteme 31235 BSE-Falls 31236 Bühneneffekte 31237 Bundesrates 31238 Bürgschaftsprämien 31239 Datenlieferungen 31240 Derivatkontrakte 31241 Dichtebestimmung 31242 Dokumentationszentrums 31243 Drogenproblemen 31244 Durchfuhrorten 31245 EASA-System 31246 EFR-Förderung 31247 Einschleppungsrisiko 31248 Einwanderungskontrollen 31249 Einzelantrag 31250 Einzelanträge 31251 Einzelbeträgen 31252 Eisensulfat 31253 Empfangsschein 31254 Energiepreis 31255 Energiepreisen 31256 Entscheidungshilfen 31257 Entwicklungsarbeit 31258 Ersatzzeugnisses 31259 Erstattungshöhe 31260 Erstbezugs 31261 Erstplatzierung 31262 Erzeugungsstruktur 31263 Fabrikschiffes 31264 Fachkompetenzen 31265 Fährdienste 31266 Fahrzeugführern 31267 Fahrzeugmerkmale 31268 Finanzdienstleister 31269 Finanzierungsjahr 31270 Finanzierungskonzepte 31271 Flugzeit 31272 Fremdkörpern 31273 Frischhaltung 31274 Frittiergeräte 31275 Funktionsrahmens 31276 Futterkohl 31277 Gebietskontinuität 31278 Gegenseitigkeitsklauseln 31279 Gemeinschaftsdokumenten 31280 Gipsunternehmen 31281 Großaufträge 31282 Gruppengröße 31283 Hafenarbeiter 31284 Haftanstalt 31285 Handelsübereinkünfte 31286 Handelsverpackung 31287 Hauptteile 31288 Hauptverwaltungen 31289 Haushaltsparität 31290 Hautkrebs 3

1291 Hektarertrags 31292 Holzeinfuhren 31293 Industriebereiche 31294 Industrieerzeugnissen 31295 Industrieöfen 31296 Initiativberichte 31297 Internet-Tochter 31298 Investitionsanstrengungen 31299 Jagderzeugnisse 31300 Jahrespläne 31301 Kapitalinvestition 31302 Klärschlämme 31303 Kommunikationsfragen 31304 Konjunktureffekt 31305 Konsultationsfrist 31306 Kontoüberziehungen 31307 Kontrollprinzipien 31308 Kreditkonditionen 31309 Kubikzentimeter 31310 Kundenkontos 31311 Kundenliste 31312 Kunstleder 31313 Landesdurchschnitt 31314 Längenmassen 31315 Leistungsangeboten 31316 Lieferprogramms 31317 Marktumsetzung 31318 Master-Stufe 31319 Mengenkontingente 31320 Messergebnis 31321 Migrationsphänomen 31322 Mindestdosis 31323 Mundchirurgie 31324 Nationalrates 31325 Naturräumen 31326 NN-Kluft 31327 Normungsbedarf 31328 Notsignal 31329 Optionskurses 31330 Patientendosen 31331 Politikkoordinierung 31332 Polizeibeamter 31333 Primärzellen 31334 Produktivitätsanstieg 31335 Promotionsebene 31336 Push-Faktoren 31337 Qualitätssprung 31338 Reagenzprodukt 31339 Ressourcenzuteilung 31340 Sameneinfuhren 31341 Satellitenübertragung 31342 Schadensrisiken 31343 Schadenszahlungen 31344 Schiffsrumpf 31345 Schlüsselstellen 31346 Schuherzeugnisses 31347 Schweißverfahren 31348 Schwellenüberschreitung 31349 SEIBUD-Systems 31350 Sichtbereichs 31351 Sitzungsprotokollen 31352 SOLVIT-Netz 31353 Sonderversicherung 31354 Staatsbedienstete 31355 Stadtbusse 31356 Steuerpolitiken 31357 Straßenfräsen 31358 Tatvorwürfe 31359 Technologie-Initiative 3

1360 Teilabschnitt 31361 Teileintragungen 31362 Teilflächen 31363 Tiefkühlfisch 31364 Tiefkühlgemüse 31365 Tierpathologien 31366 Transferaufträge 31367 Überwachungsbereich 31368 Unternehmerkategorie 31369 US-Herstellers 31370 Verbundmöglichkeiten 31371 Verdrahtungskanäle 31372 Verfassungsgesetz 31373 Verkehrsstatistik 31374 Verlaufskontrolle 31375 Verlustabdeckung 31376 Verrechnungskonten 31377 Verschuldenshaftung 31378 Vertragsverhältnissen 31379 Veterinärpersonal 31380 Volkszählung 31381 Wachstumsförderers 31382 Währungsorganisation 31383 Warenlisten 31384 Wertverlustes 31385 Wirkverbrauch 31386 Wirtschaftssystematiken 31387 Zahlungsbefehlen 31388 Zeichnungsjahr 31389 Zeitknappheit 31390 Zollgebietes 31391 Zollsanktionen 31392 Zuchtvieh 31393 Zustellungssysteme 31394 Zwangsschlachtung 31395 Zwischenort 31396 Abfahrvorgänge 21397 Abfertigungsgebäuden 21398 Abgabenentlastungen 21399 Abladevorgangs 21400 Abrechnungsstelle 21401 Alkoholkonzentration 21402 Alternativflug 21403 Amortisierungszeiten 21404 Änderungsentwürfe 21405 Ankaufsregelung 21406 Ankerplätze 21407 Antragsmodalitäten 21408 Antriebskräften 21409 Anwendungsdienste 21410 Anwendungspalette 21411 Anwesenheitspflicht 21412 Arbeitsamtes 21413 Arbeitsausrüstungen 21414 Arbeitsvertrages 21415 Aristoteles-Universität 21416 Audit-Bericht 21417 Aufbewahrungsfristen 21418 Aufeinanderstoßens 21419 Aufforstungsbeihilfe 21420 Aufwuchsgebiete 21421 Ausfuhranreize 21422 Ausgabenprofile 21423 Auslandsanleihen 21424 Auslandskrediten 21425 Ausleseverfahrens 21426 Auslieferungsbedingungen 21427 Auswertungspraxis 21428 Baumusters 2


1429 Befähigungsanforderungen 21430 Behandlungsaspekte 21431 Beihilfesysteme 21432 Beitrittslizenz 21433 Bekanntmachungsgebühren 21434 Beobachtungssysteme 21435 Berichtsrahmens 21436 Beschäftigungsdimension 21437 Beschwerdeabweisungen 21438 Beschwerdeinstanz 21439 Bestandsvolumen 21440 Besteuerungsregeln 21441 Besteuerungszwecke 21442 Bestimmungsziele 21443 Betriebsaudits 21444 Betriebsbeschränkung 21445 Betriebsverlegung 21446 Betriebsverwaltung 21447 Bevölkerungsdosen 21448 Bewilligungsentwurfs 21449 Bezugserzeugung 21450 Bezugsmodell 21451 Bezugspunkten 21452 Bilanzvolumens 21453 Bildungsstufe 21454 Blumenmotiv 21455 Bodenkomponente 21456 Bodenmelioration 21457 Bodenwanne 21458 Breitbandmarktes 21459 Buchungsmethoden 21460 Bürgschaftsverträgen 21461 Butterabsatzes 21462 CODUN-Experten 21463 Darlehensoperationen 21464 Datenlücken 21465 Datenvalidierung 21466 Deckbetrieb 21467 Deponiebetreiber 21468 Deponiebetrieb 21469 Dienstebündel 21470 Diensteinsatzes 21471 Differenzausgleichs 21472 Digitalaufnahmen 21473 Diskriminierungsfragen 21474 Dokumentationszwecken 21475 Dominoeffekte 21476 Drehscheibe 21477 Durchführungsstrategie 21478 Durchsetzungsregelungen 21479 EAS-Software 21480 ECOFIN-Bericht 21481 EDV-Netze 21482 EEF-Haushalt 21483 EIB-Anleihen 21484 Eiererzeugnissen 21485 Eigentumsanteil 21486 EINECS-Verzeichnisses 21487 Einfuhrweizen 21488 Einkommensbesteuerung 21489 Einmalbeiträge 21490 Einnahmeverringerung 21491 Einstellungswandel 21492 Einzelauskünfte 21493 Emittentengruppe 21494 Endnutzung 21495 Endspiele 21496 Endziels 21497 Energieetikett 2

1498 Entscheidungsgremium 21499 Entwicklungsstörungen 21500 Erfolgsprämien 21501 Ergebnisbericht 21502 Ermäßigungsregelungen 21503 Ernährungsempfehlungen 21504 Ernteplatz 21505 Erntezeiten 21506 Ersatzgenehmigungen 21507 Ersatzlösung 21508 Ersatzzertifikaten 21509 Erstinbetriebnahme 21510 Ersttests 21511 Ertragssteigerungen 21512 Erweiterungssystems 21513 Erzeugerlandes 21514 EU-Inspektionen 21515 Euromünzen 21516 EU-Vorschlag 21517 EVR-Projekt 21518 Exekutivbeamte 21519 Fahrzeugladungen 21520 Fahrzeugpreises 21521 Fangbescheinigungen 21522 Fangorten 21523 Fasertechnologie 21524 Filialnetzes 21525 Finanzbeschlüsse 21526 Finanzdokumenten 21527 Finanzskandalen 21528 Finanzzuweisung 21529 Fischereigenehmigung 21530 Fischereilizenz 21531 Flaschenbündeln 21532 Fleischhygiene 21533 Fluglinien 21534 Flugzeugtyps 21535 Folgedokument 21536 Folgekonferenzen 21537 Folgeprogramme 21538 Fondsguthabens 21539 Förderungsinstrumente 21540 Freigelände 21541 Funkantenne 21542 Fusionsentwicklung 21543 Gaskoks 21544 Gebirgsrücken 21545 Gebrauchtfahrzeug 21546 Geflügelhalter 21547 Gegenseitigkeitserfordernis 21548 Geheimarmee 21549 Gemeinschaftsbeschluß 21550 Gemeinschaftsinstrumentarien 21551 Gemeinschaftsweinen 21552 Gerichtsordnung 21553 Gesamterzeugnis 21554 Gesamtverwaltung 21555 Gesamtvorteile 21556 Geschäftslizenz 21557 Geschäftssegment 21558 Geschäftsverhältnisses 21559 Geschäftsvorgängers 21560 Gesundheitsdokumente 21561 Gesundheitstourismus 21562 Getränkekategorien 21563 Gewässerverunreinigungen 21564 Gläubigergemeinschaft 21565 Grundbelastung 21566 GVO-Derivaten 2

1567 HACCP-Systemen 21568 Hafenunternehmen 21569 Handelsschwierigkeiten 21570 Hanfflächen 21571 Haupterhebung 21572 Hauptgeschäfts 21573 Hauptnetz 21574 Hauspost 21575 Heimatuniversität 21576 Herstellerverbands 21577 Hightech-Produkten 21578 Holzmärkten 21579 Hygieneschutz 21580 Hypothekenbestellung 21581 Hypothekenkredite 21582 ICN-Konferenz 21583 IEG-Sektors 21584 Importquote 21585 Industrienomenklatur 21586 Industrieprodukten 21587 Informationsgesuchen 21588 Infrastrukturschäden 21589 Inlandsfahrten 21590 Inlandskredite 21591 Innovationsbremse 21592 Integrationsanforderungen 21593 Integrationsfragen 21594 Integrationsprobleme 21595 Internet-Benutzer 21596 Internetinitiativen 21597 Internet-Sicherheit 21598 Interventionsinstrument 21599 Investitionsbereichen 21600 Investitionsphasen 21601 Jahreseinkommens 21602 Januarwoche 21603 JEV-Programms 21604 Jugendausschüsse 21605 Jugendparlamente 21606 Kabeljaubeständen 21607 Kapitalisierungselement 21608 Kartoffelhandel 21609 Kerndokumente 21610 Kinderchirurgie 21611 Kleinversorger 21612 Klonmischung 21613 Kode-Nummer 21614 Kombinationsnetzes 21615 Konkurrenzprodukte 21616 Konsultationsergebnis 21617 Kontrollregister 21618 Koordinierungsgremiums 21619 Kornbildung 21620 Körpergeweben 21621 Kostenansätze 21622 Kostenreduktionen 21623 Kriminalitätsopfern 21624 Kubikzentimetern 21625 Kulturprogrammen 21626 Kunstgriffe 21627 Kürzungssätzen 21628 Küstenbehörden 21629 Küstenländern 21630 KV-Dienstes 21631 Ländermandat 21632 Landesgesetz 21633 Lederresten 21634 Lichtarten 21635 Lizenzexemplaren 2


1636 Lizenzverwaltung 21637 Lohnkarte 21638 Lösungsvermögen 21639 Marktberichte 21640 Marktkrise 21641 Marktmöglichkeiten 21642 Maschinentypen 21643 Massenverkehr 21644 Masseteilen 21645 Maßnahmenpaketen 21646 Meldeländer 21647 Melkvorgangs 21648 Migrationsbelangen 21649 Migrationsverwaltung 21650 Milchbehältern 21651 Minderheitsgruppen 21652 Mittelüberweisung 21653 Modernisierungsprojekt 21654 Mönchsorden 21655 Mostäpfel 21656 Normungsinitiativen 21657 Normungsprodukten 21658 Notierungsort 21659 Nullpreisen 21660 Obstbranntwein 21661 Öllieferanten 21662 Oppositionsmitglieder 21663 OSZE-Büros 21664 Palettenkisten 21665 Panzerschutz 21666 Parkplatz 21667 Planvertrags 21668 Plattenlabels 21669 PPV-Präsidium 21670 Preisdumping 21671 Preisindexes 21672 Preiszuschläge 21673 Privathäuser 21674 Probeflächen 21675 Produktplatzierungen 21676 Produktprüfungen 21677 Programmierungsrahmens 21678 Programmkoordinierung 21679 Prüfmuster 21680 Radlader 21681 Raumkomponenten 21682 RDF-Abfalls 21683 Rechtstexts 21684 Reduktionskoeffizienten 21685 Referenzformat 21686 Reihenuntersuchung 21687 Reinigungseinheiten 21688 Reinigungsflüssigkeiten 21689 Richterstellen 21690 Risikobereiche 21691 Roamingumsätze 21692 Rückware 21693 Ruderanlage 21694 Ruhestands 21695 Sachverständigenebene 21696 Sachverständigentreffen 21697 Sägehalle 21698 Sahnearoma 21699 Samenkerne 21700 Schadensbegriff 21701 Schädigungsspanne 21702 Schiffsantrieb 21703 Schiffsführern 21704 Schlüsselakteuren 2

1705 Schlußkommuniqué 21706 Schmuggelaktivitäten 21707 Schulabgängern 21708 Schuldnerstaats 21709 Schülergruppen 21710 Schulungskapazitäten 21711 Schulungszwecke 21712 Schutzzäunen 21713 Schwellenmengen 21714 Seeverkehre 21715 Sekundärradar 21716 Sicherheitskapital 21717 Sonderfaktoren 21718 Sozialsystem 21719 Spenderevaluierung 21720 Spitzenlast 21721 Sprachkriterien 21722 Staatsbürgertums 21723 Stabilitätskontrolle 21724 Stadtschuhe 21725 Stahlanbieter 21726 Standardantworten 21727 Standardberichten 21728 Standardsatz 21729 Sterbetafeln 21730 Steuervorschrift 21731 Stichwahl 21732 Stoßzähne 21733 Strategierahmens 21734 Swap-Geschäfte 21735 Systembenutzer 21736 Tankinhalt 21737 Technologiebasis 21738 Teilansprüche 21739 Temperaturwerte 21740 Tiergeburten 21741 Tierlieferanten 21742 Tragseile 21743 Trassenführung 21744 Trendermittlungen 21745 Treuezeit 21746 Trockenheitsindex 21747 Übernahmeort 21748 Übernahmeverfahren 21749 Umsetzungsprogramme 21750 Umstellungsmöglichkeiten 21751 Umwandlungsrechte 21752 Umweltbereichs 21753 Unterhaltsbeziehung 21754 Unternehmenszahl 21755 Unternutzung 21756 Unterrichtseinheiten 21757 Untersuchungsprogramms 21758 Uterustumoren 21759 UV-Strahlen 21760 Verfügungsbeschränkung 21761 Vergärungsrückstände 21762 Verhandlungshilfe 21763 Verhandlungspositionen 21764 Verkaufskatalog 21765 Verkaufsleiter 21766 Verkaufsverbotes 21767 Verkaufswerte 21768 Verkehrsprobleme 21769 Verkehrssteigerung 21770 Verkehrstransporte 21771 Versandgeschäfte 21772 Versuchsstamm 21773 Verteilerinfrastruktur 2

1774 Verteilungsebene 21775 Vertragsdurchsetzung 21776 Vertreterverbände 21777 Vertriebswegs 21778 Vervielfältigungsmittel 21779 Verwaltungsbereichen 21780 Verwaltungsgerichten 21781 Verwaltungsgremiums 21782 Verwendungshinweise 21783 Veterinärausgaben 21784 Videotechnik 21785 Visum-Shopping 21786 Vogelpopulationen 21787 Vorprodukt 21788 Waldbau 21789 Waldpolitik 21790 Werbehaushalts 21791 Werkverträge 21792 Westgrenze 21793 Wirbeltier 21794 Wirtschaftsgebieten 21795 Wissensressourcen 21796 Wohnformen 21797 Zellulosefaser 21798 Zigarettenpackungen 21799 Zubereitungsmethoden 21800 Zuchteber 21801 Zuckerpartie 21802 Zulassungsantragsteller 21803 Abbauverfahrens 11804 Abfallanalyse 11805 Abgeordnetenkasse 11806 Abhilfesysteme 11807 Abrissarbeiten 11808 Abschlussverfahrens 11809 Abstimmungsanlagen 11810 Abstimmungsthese 11811 Abwicklungsmechanismen 11812 Abwicklungsorts 11813 Abwicklungsphase 11814 Abzugspolitik 11815 Agenturprodukte 11816 Agrartechnik 11817 Aktenzugang 11818 Aktienrechts 11819 Akzentverschiebungen 11820 Alkoholbilanz 11821 Alterversorgung 11822 Amazonas-Gebiet 11823 Anbauprodukte 11824 Anfangsbetrag 11825 Anfangsfähigkeit 11826 Anfangswerte 11827 Anisgeschmack 11828 Anlageanalyse 11829 Anlageberater 11830 Anlandegewichts 11831 Anlassermotor 11832 Annäherungsphase 11833 Annahmekontrolle 11834 Annahmenotifikation 11835 Annahmepflicht 11836 Anschaffungspreisen 11837 Anspruchserwerb 11838 Ansteckungsrisiken 11839 Antragsteile 11840 Antriebszentrum 11841 Anwenderebene 11842 Anwendungsprojekten 1


1843 Arbeitsansatz 11844 Armutsniveaus 11845 Aschemengen 11846 Auditgemeinschaft 11847 Aufbereitungsbetriebe 11848 Aufsichtsaktivitäten 11849 Auftragsbuch 11850 Aufwandskonten 11851 Augenreizung 11852 Augenzeugen 11853 Ausbildungsmodell 11854 Ausbildungsteilnahme 11855 Ausgabenentwicklungen 11856 Auslandswerten 11857 Ausrichtungsstaates 11858 Ausrüstungsaufträgen 11859 Außentemperatur 11860 Austauschtätigkeiten 11861 Authentifizierungssysteme 11862 Avocadofrüchten 11863 Bahnsektor 11864 Barbeitrag 11865 Barhinterlegung 11866 Bariumoxid 11867 Barkonten 11868 Barrierenfreiheit 11869 Basisbereich 11870 Baustopp 11871 Bautraditionen 11872 Bedeutungsgewinn 11873 Befischungsregelung 11874 Beförderungsförmlichkeiten 11875 Begegnungsstätten 11876 Behälterwartung 11877 Beihilfegenehmigungen 11878 Beihilfenbetrag 11879 Beihilfenniveaus 11880 Beispielfunktion 11881 Beitrittsaussichten 11882 Beitrittsberatungen 11883 Bekanntmachungsmustern 11884 Benzinpreise 11885 Beobachtungssystemen 11886 Beobachtungssystems 11887 Beraterkonsortium 11888 Beratungsprojekts 11889 Bereifungstypen 11890 Berichtigungsmodalitäten 11891 Berichtsabschnitt 11892 Berufsbild 11893 Berufsinhalte 11894 Berufsmeisterschaft 11895 Berufungsmöglichkeit 11896 Beschäftigungsbeziehung 11897 Beschäftigungstherapie 11898 Bestandsbesitzer 11899 Bestandszuwachs 11900 Bestimmungsschiff 11901 Betonfundaments 11902 Betriebsanlage 11903 Betriebsbedarf 11904 Betriebsfrequenz 11905 Betriebsfunktion 11906 Betriebszulassungen 11907 Beurteilungsirrtum 11908 Bewertungsjahr 11909 Bezeichnungsschutzes 11910 Bildungsinstitutionen 11911 Bildungszentren 1

1912 Blockmozzarella 11913 Bordpersonals 11914 Bordservice 11915 Buchungstag 11916 Buchungswerte 11917 Budgetinstrumente 11918 Budgetplanungen 11919 Bundesverfassung 11920 Bürgerdebatte 11921 Butterpanscherei 11922 Buyout-Fonds 11923 BVT-Gruppe 11924 Chemietechnologen 11925 Clusterdynamik 11926 Computerbetrug 11927 Computertomographie 11928 Dampfmaschinen 11929 Darlehensform 11930 Datenschichten 11931 Defizitrisiken 11932 Detektionstechnologien 11933 Dezentralisierungsinitiative 11934 Dienstbündeln 11935 DINP-Exposition 11936 Doldenlagerung 11937 Dolmetschanträgen 11938 Doppel-Hybride 11939 Doppelversuche 11940 Druckwege 11941 Dumpingkonditionen 11942 Durchschnittsanteile 11943 Durchschnittsfaktor 11944 Durchsuchungsaktionen 11945 EAS-Produkte 11946 ECOFIN-Tagung 11947 Effizienzpotenzial 11948 EGE-Website 11949 EG-Musters 11950 Eigentümerwechseln 11951 Einkommensgarantien 11952 Einkommenshöhe 11953 Einnahmenbilanzen 11954 Einstiegszeit 11955 Eintragungspflichten 11956 Einzelinstrument 11957 Einzelprojekts 11958 Einziehungsaufträge 11959 Elektrizitätsgewinnung 11960 Elterngeld 11961 Emissionstrends 11962 Emittentenprofile 11963 Empfangsstaat 11964 Energiegesellschaften 11965 Energiepflanze 11966 Entnahmedruck 11967 EQUAL-Runde 11968 ERASMUS-Aktivitäten 11969 Erbstellung 11970 Erdgasproduzenten 11971 Erfassungsverfahren 11972 Erfolgsindikator 11973 Erfüllungsstatus 11974 Ergebnisorientierung 11975 Erhaltungsstrategie 11976 Ermittlungszeiten 11977 Erstattungsmitteln 11978 Erstauslegung 11979 Erweiterungsprotokolle 11980 Erzeugercodes 1

1981 Erzeugnis-Kategorien 11982 Erzeugniskette 11983 Erzeugungsverpflichtung 11984 ESF-Bereich 11985 Essenskosten 11986 Etappenziel 11987 Etherextrakt 11988 ETI-Einkommens 11989 Euro-Aufwertung 11990 Europahäuser 11991 Exklusivrechten 11992 Exportkonsortien 11993 Exportnummer 11994 Exportversicherung 11995 Expositionsbewertungen 11996 FA-Herstellers 11997 Fahrzeugabfällen 11998 Fahrzeugpalette 11999 FAME-Norm 12000 Familientradition 12001 Farblösungen 12002 Farbskala 12003 Faserqualitäten 12004 Fehlerspanne 12005 Feldgröße 12006 Feldvögel 12007 Ferienzentren 12008 Fernstrecken 12009 Fertiglösungen 12010 Fertigungsstätte 12011 Fettleibigkeitsraten 12012 Finanzanreize 12013 Finanzgewerbes 12014 Finanzierungsoption 12015 Finanzübersichten 12016 Finanzumsätze 12017 Finanzvermittlung 12018 Firmenbezeichnungen 12019 Fischgewebe 12020 Fischköpfen 12021 Fischmehls 12022 Fiskaldefiziten 12023 Flächenproduktivität 12024 Flachröhre 12025 Fleischerzeuger 12026 Fluggeschwindigkeit 12027 Fondsmobilisierung 12028 Forderungsschuldners 12029 Forellenzüchter 12030 Forschungsaspekten 12031 Forschungs-Infrastrukturen 12032 Forschungs-Kategorien 12033 Forschungsphase 12034 Frauenverband 12035 Friedensmaßnahmen 12036 FSC-Subventionen 12037 Führungsmechanismen 12038 Füllemengen 12039 Funktionsbeschreibungen 12040 Futtererzeugnisse 12041 Garnelenschwänze 12042 Gartenteiche 12043 Gebührenklassen 12044 Gedenkstätte 12045 Gelenkfahrzeugen 12046 Gemeinnutzen 12047 Gemeinschaftsprojekten 12048 Genehmigungsfrist 12049 Genehmigungsinstrument 1


2050 Genomanalyse 12051 Gersteernte 12052 Gesamtaufbau 12053 Gesamtetat 12054 Gesamtforschung 12055 Geschäftsaufnahme 12056 Geschäftsname 12057 Geschäftsvereinbarung 12058 Getriebegang 12059 Gewinnzuschlag 12060 Globalplans 12061 Grenzgängerprobleme 12062 Grenzschichten 12063 Großbäckereien 12064 Großbränden 12065 Großserver 12066 Grundarten 12067 Gruppenvisum 12068 Güterart 12069 Gütertyps 12070 GVO-Derivat 12071 Hallenbau 12072 Halogen-Verbindung 12073 Haltungsbeschränkungen 12074 Handbremse 12075 Handelsembargos 12076 Handelsgewohnheiten 12077 Handelspreises 12078 Harmonisierungsaspekte 12079 Härtemessung 12080 Harzadditiven 12081 Hauptaussagen 12082 Hauptmaßnahme 12083 Hauptprozesses 12084 Hauptrede 12085 Hauptstrecken 12086 Haushaltsrecht 12087 Heizholz 12088 Herdenzertifizierung 12089 Herkunftsbestimmung 12090 Hersteller-Schild 12091 Hilfezusage 12092 Höchsterzeugung 12093 Hoheitsgewalten 12094 Hoheitsmeere 12095 Hotelauslastung 12096 IAS-Personal 12097 IB-Kriterium 12098 IBSFC-Sitzung 12099 ICES-Divisionen 12100 IDABC-Programmes 12101 Identitätsausweise 12102 IEC-Empfehlungen 12103 ILO-Abkommen 12104 Imkereierzeugnis 12105 Imkervereinigungen 12106 Indexnummern 12107 Inflationsprozesses 12108 Influenzaepidemien 12109 Informatiksystemen 12110 Informationsdiensts 12111 Informations-Gesellschaft 12112 Informationsgespräche 12113 Informationspolitiken 12114 Infrastrukturprogramme 12115 Infrastrukturschutz 12116 Innenspiegel 12117 Inselverkehr 12118 Intensivberatung 1

2119 Interviewpartner 12120 IP-Technik 12121 ISPA-Projekten 12122 ITA-Teilnehmern 12123 Jugendaustausche 12124 Justizorgane 12125 Juterates 12126 Kakaobohne 12127 Kapitalverbindung 12128 Kapitalvolumens 12129 Karrierestufe 12130 Käsekategorien 12131 Kassenbuch 12132 Kassenvorgängen 12133 Keramikdeckel 12134 Kesselwasser 12135 Kirchturm 12136 Klassifikationszertifikate 12137 Kleinhandel 12138 KMU-Panels 12139 Knochengerüst 12140 Kohäsionszwecken 12141 Kommissionsbefugnisse 12142 Konferenzvorträge 12143 Konformitätsstufe 12144 Kongruenzprinzips 12145 Konjunkturbeschleunigung 12146 Konkurrenzsektor 12147 Konservierungsstoffes 12148 Kontrollgebiete 12149 Kontrollgebühr 12150 Kontrollgremium 12151 Kontrollinstruments 12152 Konventionalstrafe 12153 Konvergenzfragen 12154 Konzeptionsphasen 12155 Konzessionsform 12156 Kooperationsförderung 12157 Kooperationsprinzips 12158 Koordinierungsdaten 12159 Kostenkonten 12160 Kreditprogrammen 12161 Kriegsrenten 12162 Kritikpunkt 12163 Kulturbezirken 12164 Kulturprojekten 12165 Kulturwoche 12166 Kundenrechnung 12167 Kundenschutz 12168 Laborkontrollen 12169 Ladungspool 12170 Lagerscheinen 12171 Landemöglichkeiten 12172 Lärmmanagement 12173 LBT-Technik 12174 Leasing-Abkommen 12175 Lebenssituation 12176 Legalitätsrahmen 12177 Legislativprogramms 12178 Lernmodulen 12179 Limerick-Tunnels 12180 Liquiditätsflüsse 12181 LKW-Verkehr 12182 Lorbeerblättern 12183 Losgröße 12184 Lüftungsanlage 12185 Machart 12186 Makro-Politik 12187 Management-Wissen 1

2188 Markenfamilie 12189 Markenfasern 12190 Marktabsprachen 12191 Märkteglobalisierung 12192 Maßnahmenförderung 12193 Maßnahmenlockerung 12194 Maßnahmenschema 12195 MDC-Chef 12196 Meereszone 12197 Mehrheitsgruppen 12198 Meldezwecken 12199 Mengenart 12200 Mengenkontingenten 12201 Minderheitenangelegenheiten 12202 Minderheitsanteilen 12203 Mindestbehandlungen 12204 Mindestquarantäne 12205 Mindestzugangs 12206 Mineralressourcen 12207 Mitwirkungspflicht 12208 Mobilitätspass 12209 Mobilitätsrechte 12210 Monatsabschlüssen 12211 Monatsgebühren 12212 Montageaufwand 12213 MV-Projekte 12214 Nabelende 12215 Nachbarmarkt 12216 Nachfolgeprotokolle 12217 Nachhaltigkeitspolitiken 12218 Nachschulungsmaßnahmen 12219 Nachweisformen 12220 Nadelmarke 12221 Nanotechnologiestudien 12222 Natriumjodid 12223 Naturfaser 12224 Naturmedizin 12225 Naturpark 12226 Netzflügel 12227 Netzhöhe 12228 Nicht-Gegenseitigkeit 12229 Nierenkrebs 12230 Notverordnung 12231 Nukleararsenale 12232 Nullgrenze 12233 Nullsatzes 12234 Nutzerprofilen 12235 Öffnungszeit 12236 OGAW-Überprüfung 12237 Öko-Systeme 12238 Oktanzahl 12239 Ölkategorie 12240 Online-Befragung 12241 ÖPP-Experten 12242 Organisationsabläufe 12243 Organisationsleitung 12244 Ostkarpaten 12245 Ostspitze 12246 OSZE-Projekt 12247 Packgase 12248 Parallelvorschlag 12249 Personalaufstockungen 12250 Pfändungsbeschlüsse 12251 Pflichtangaben 12252 Pilzparasiten 12253 Plausibilitätsprüfung 12254 Podiumsdiskussion 12255 Politikaustausch 12256 Prämiensystems 1


2257 Präventionsdienste 12258 Präventivdiplomatie 12259 Preisableitung 12260 Preisanstiegen 12261 Preiskorrelation 12262 Preisverringerung 12263 Pressedelikten 12264 Pressegruppe 12265 Prioritätsfolge 12266 Privatdetektiven 12267 Produktformeln 12268 Produktionsplänen 12269 Produktkosten 12270 Programmverlängerung 12271 Projekterträgen 12272 Projektvorschlags 12273 Prüfversuche 12274 PSA-Modelle 12275 Putativehe 12276 Quotenverluste 12277 Rahmenentscheidungen 12278 Rangordnungen 12279 Rauchverhalten 12280 Reaktionsschritt 12281 Rechtsirrtümern 12282 Rechtsstreites 12283 Rechtsverpflichtung 12284 Rechtswirklichkeit 12285 Rechtsystem 12286 Referenzpunkt 12287 Reformanstöße 12288 Regulierungsaufgabe 12289 Reisebroschüren 12290 Renteneinkommen 12291 Rentenstrategien 12292 Revisionsvorschlags 12293 RFCS-Programmen 12294 Rinderhälften 12295 Rinderpopulationen 12296 Risikoansatz 12297 Risikoerfassung 12298 Routineinspektionen 12299 Rübenerzeugern 12300 Rücknahmepflichten 12301 Rückvergütungsantrag 12302 Rückzahlungsmöglichkeiten 12303 Ruhegeld 12304 Rüstungsmarktes 12305 Sachnähe 12306 Sachpotenzial 12307 Sammelraten 12308 Sammlerwert 12309 Sanitätschlachtung 12310 Satzstück 12311 Schadenabwicklung 12312 Schadensmengen 12313 Scheinangeboten 12314 Schlußdokument 12315 Schlussstadium 12316 Schriftstil 12317 Schülervertreter 12318 Schulessen 12319 Schulklassen 12320 Schulungsjahren 12321 Schulungskomponente 12322 Schulungstätigkeit 12323 Schwellensätze 12324 Seegebietes 12325 Sendestopp 1

2326 Server-Lieferanten 12327 Seuchenträgern 12328 Skelettmuskeln 12329 SLIM-Bericht 12330 Solidaritätsabgabe 12331 Sonderprojekt 12332 Sondersatzes 12333 Sonderstelle 12334 Spam-Fällen 12335 Sprachexpertise 12336 Stabilitätsfonds 12337 Städtecharta 12338 Stahlband 12339 Standardannahme 12340 Standesrecht 12341 Staubmilben 12342 Steinprodukte 12343 Stetigkeitsprinzip 12344 Strahlenbehandlung 12345 Strategiedialog 12346 Studentenvisa 12347 Studienabschlüssen 12348 Studienplänen 12349 Studienprojekten 12350 Stürzungsmaßnahmen 12351 Subventionsprogramm 12352 Südindien 12353 Systemlieferanten 12354 Tabakgewicht 12355 Tafelolive 12356 Täuschungsfälle 12357 Technologiekontrolle 12358 Technologiekonzerns 12359 Teilhabemaßnahmen 12360 Teilproduktes 12361 Teiltranche 12362 Telefoniedaten 12363 Telefonvermittlungen 12364 Telekommunikationsmitteln 12365 Testfrequenzen 12366 Testprotokolle 12367 Textilhandels 12368 TGV-Bahnhof 12369 Tierabfällen 12370 Tilgungsvorhaben 12371 TLT-Versammlung 12372 Tomatenverarbeitung 12373 Toppzeichen 12374 Touristenvisum 12375 Transitlandes 12376 Transitsystem 12377 Transmissionsmechanismus 12378 Trendumkehrung 12379 Trendwenden 12380 Trennungsklauseln 12381 Treuepflichten 12382 Trichinenarten 12383 TSE-Falles 12384 Überarbeitungsphase 12385 Übergangsdirektor 12386 Übergangsstoffes 12387 Übermittlungsformate 12388 Übernahmemenge 12389 Überseeinvestitionen 12390 Übertragungsbeschlüsse 12391 Umerziehungsmaßnahme 12392 Umsatzverlusten 12393 Umsetzungskapazität 12394 Umsetzungsphasen 1

2395 Umweltgebühren 12396 Unfallverletzungen 12397 Unternehmenslage 12398 UQN-Vorschlag 12399 Validierungsvermerke 12400 Verankerungspunkt 12401 Verantwortlichkeitsprozess 12402 Verarbeitungsalgorithmen 12403 Verbrauchergeschäfte 12404 Verbreitungszwecken 12405 Verdienstausfalls 12406 Vereinbarkeitsbewertungen 12407 Vereinbarkeitsklausel 12408 Verfahrenstechnologie 12409 Verfassungsprinzipien 12410 Verfassungsprojektes 12411 Vergleichsbericht 12412 Verleihfirmen 12413 Verlustteilnahme 12414 Vermarktungsbestimmungen 12415 Vermarktungs-Zulassung 12416 Veröffentlichungswege 12417 Verordnungsdruck 12418 Verpackungsstationen 12419 Verschuldensbasis 12420 Versicherungszertifikats 12421 Versorgungsspannung 12422 Verstärkungsteile 12423 Versuchsfeld 12424 Verteilungsgerechtigkeit 12425 Vertragschlusses 12426 Vertriebsunternehmers 12427 Verwaltungsbüro 12428 Verwaltungsübung 12429 Verwendungsgebieten 12430 Verwendungsgewohnheiten 12431 Verwendungsgrad 12432 Verwertungsprozesse 12433 Vetorechten 12434 Viehverkehr 12435 Volksorganisationen 12436 Vollstreckungshindernisse 12437 Vorbereitungsprojekts 12438 Vorschaltanlagen 12439 Wabenform 12440 Wachstumsbeschleuniger 12441 Wachstumsstatistik 12442 Wahlboykott 12443 Wählerliste 12444 Währungsorganisationen 12445 Währungsparitäten 12446 Währungsrecht 12447 Waldprodukte 12448 Wanderungsstrecken 12449 Warenanmeldung 12450 Warenaufbereitung 12451 Warentausch 12452 Wartungsproblemen 12453 Waschvorgänge 12454 Waschvorrichtung 12455 WBK-Mittel 12456 Webinformationen 12457 Weidegebieten 12458 Weinvorräte 12459 Weiterbildungsanreize 12460 Weiterverwenders 12461 Weizengrieß 12462 Weltfonds 12463 Werbepost 1


2464 Wettbewerbsziel 12465 Wetterbericht 12466 Wettmarkt 12467 Widerspruchsschriften 12468 Wiederversand 12469 Wildfleisches 12470 Wirtschaftsbetriebe 12471 Wirtschaftskriterien 12472 Wissensinvestitionen 12473 Wohnstandards 12474 Wurzelstange 12475 Zahlungsbelegen 12476 Zentralfrequenzen 1

2477 Zentralgewalt 12478 Zerlegungsverfahren 12479 Zielgebietes 12480 Zielhafens 12481 Zielrating 12482 Zielrelevanz 12483 Zinkkonzentraten 12484 Zinsaufschläge 12485 Zollbescheinigung 12486 Zollsystemen 12487 Zuchttieres 12488 Zuckerunternehmens 12489 Zufluchtsorts 1

2490 Zugangskarten 12491 Zulassungsbereichs 12492 Zulassungsversagung 12493 Zuordnungsskala 12494 Zusammensetzungsmerkmale 12495 Zusatzflüge 12496 Zusatzkriterien 12497 Zustellungsfrist 12498 Zuteilungsregelung 12499 Zwangsausmerzung 12500 Zwiebelkeime 1

Abbau|verfahrens Agrar|regelung

A.3 Łaczony słownik z polskimi odpowiednikami

Całkowita liczba róznych złozen nominalnych: 4.902Całkowita liczba róznych par ekwiwalentów: 11.978Całkowita liczba tokenów złozen wzietych pod uwage: 673.868

Abbau|verfahrens (1) Abbauverfah-ren, Verfahren des Abbaus: proces wy-dobycia (1)Abblend|licht (84) Licht zum Abblen-den: swiatło mijania (49)Abfahr|vorgänge (2) Abfahrvorgang,Vorgang des Abfahrens: rozruch (2)Abfall|analyse (1) Analyse der Abfäl-le: analiza odpadów (1)Abfall|listen (5) Abfallliste, Liste desAbfalls: list odpadów (2), wykaz odpa-dów (2), lista odpadów (1)Abfall|material (4) Material als Ab-fall: odpad (1)Abfall|wirtschaft (99) other: gospo-

darowanie odpadami (11), zarzadzanieodpadami (7), zagospodarowanie odpa-dów (3), utylizacja odpadów (1), zarza-dzanie sciekami (1)Abfertigungs|gebäuden (2) Abferti-gungsgebäude, Gebäude zur Abferti-gung: budynek terminalu (1)Abflug|zeiten (16) Abflugzeit, Zeit desAbfluges: rozkład lotów (5)Abgaben|aufkommens (5) Abgaben-aufkommen, Aufkommen aus der Ab-gabe: wpływ z opłaty (2), przychód zopłat (1)Abgaben|befreiung (153) Befreiungvon der Abgabe: zwolnienie z nalezno-sci (15), zwolnienie z naleznosci cel-nych (3), zwolnienie z opłaty (3), zwol-nienie podatkowe (2)Abgaben|entlastungen (2) Abgaben-entlastung, Entlastung bei Abgaben:zwolnienie podatkowe (1)Abgaben|senkung (3) Senkung derAbgaben: obnizka cła (1), zmniejszenieobciazen (1)Abgabe|sätze (4)Abgabesatz, Satz derAbgabe: stawka podatku (4)Abgangs|stelle (217) Stelle für denAbgang: urzad wyjscia (124), urzadwywozu (37)Abgeordneten|kasse (1) Kasse derAbgeordneten: kasa dla posłów (1)Abgrenzungs|kriterien (3) Abgren-zungskriterium, Kriterium für dieAbgrenzung: kryterium rozgranicza-jace (1)Abhilfe|maßnahmen (409) Abhilfe-maßnahme, Maßnahme der Abhilfe:srodek zaradczy (74)Abhilfe|systeme (1) Abhilfesystem,System der Abhilfe: system odwoław-czy (1)Abhilfe|wirkung (120) Wirkung derAbhilfe: skutek naprawczy (53), skutekzaradczy (44), korygujacy skutek (7),

skutek korygujacy (5), naprawcze dzia-łanie (2), zaradczy skutek (2), zaradczywpływ (2), ochronny skutek (1)Ablade|vorgangs (2) Abladevorgang,Vorgang des Abladens: wyładunek (1)Abrechnungs|stelle (2) Stelle für dieAbrechnung: izba rozrachunkowa (1)Abrechnungs|system (7) System zurAbrechnung: system rozliczen (2), sys-tem rozliczeniowy (1)Abrechnungs|verfahrens (4) Ab-rechnungsverfahren, Verfahren derAbrechnung: rozliczenie (2)Abriss|arbeiten (1) Abrissarbeit,Arbeit beim Abriss: robota rozbiór-kowa (1)Abruf|diensten (3) Abrufdienst,other: usługa na zadanie (1)Absatz|gefüge (15) Gefüge des Ab-satzes: struktura sprzedazy (11), modelsprzedazy (1)Absatz|kanäle (80) Absatzkanal, Ka-nal des Absatzes: kanał sprzedazy (5),kanał dystrybucji (1)Absatz|möglichkeiten (155) Absatz-möglichkeit, Möglichkeit des Absat-zes: rynek zbytu (38), mozliwosc zbytu(16), mozliwosc rynkowa (5), mozli-wosc sprzedazy (4)Absatz|schwierigkeiten (6) Absatz-schwierigkeit, Schwierigkeit des Ab-satzes: problem zwiazany ze sprzedaza(1), utrudnienie rynkowe (1)Abschluss|bericht (141) Bericht beimAbschluss: sprawozdanie koncowe(85), koncowe sprawozdanie (16), ra-port koncowy (12), ostateczne sprawoz-danie (3)Abschluss|bewertung (23) Bewer-tung zum Abschluss: koncowa ocena(9), przeglad koncowy (6), ocena kon-cowa (2), koncowe sprawozdanie oce-niajace (1), ostateczna ewaluacja (1),sprawozdanie oceniajace (1)Abschluss|kosten (4) Kosten beim Ab-schluss: odroczony koszt (2)Abschluss|prüfer (173) Prüfer derAbschlüsse: rewident (126), audytor(11), biegły rewident (2)Abschluss|prüfung (109)Prüfung desAbschlusses: badanie ustawowe (58),audyt (7), badanie sprawozdania finan-sowego (4), rewizja finansowa (3), ba-danie sprawozdan finansowych (2), ana-liza roczna (1)Abschluss|verfahrens (1) Ab-schlussverfahren, Verfahren des Ab-schlusses: procedura zamkniecia (1)

Abschreibungs|regeln (5) Abschrei-bungsregel, Regel zur Abschreibung:przepis amortyzacyjny (1)Absichts|erklärung (116) Erklärungder Absicht: protokół ustalen (20), de-klaracja intencji (14), deklaracja poli-tyczna (2), deklaracja zamierzen (1)Abstimmungs|anlagen (1) Abstim-mungsanlage, Anlage zur Abstim-mung: urzadzenie do głosowania (1)Abstimmungs|ergebnisses (8) Ab-stimmungsergebnis, Ergebnis der Ab-stimmung: wynik głosowania (7)Abstimmungs|these (1) These der Ab-stimmung: teoria koordynacji (1)Abstimmungs|verfahren (106) Ver-fahren zur Abstimmung: proceduragłosowania (79), procedura konsulta-cyjna (3), tryb głosowania (2), metodagłosowania (1)Abwicklungs|mechanismen (1) Ab-wicklungsmechanismus, Mechanis-mus der Abwicklung: mechanizm prze-kazywania (1)Abwicklungs|orts (1) Abwicklungs-ort, Ort der Abwicklung: miejsce roz-liczenia (1)Abwicklungs|phase (1) Phase der Ab-wicklung: okres likwidacji (1)Abwicklungs|tempo (12) Tempo derAbwicklung: tempo wydatkowania (3)Abzugs|politik (1) Politik des Abzu-ges: polityka wycofywania (1)ACEA|-Gruppe (5) other: grupa kapi-

tałowa ACEA (2), koncern ACEA (2)Agentur|produkte (1) Agenturpro-dukt, Produkt der Agentur: produktagencji (1)Agrar|betrieben (3) Agrarbetrieb,other: gospodarstwo (2), producentrolny (1)Agrar|erzeugnisse (654) Agrarer-zeugnis, other: produkt rolny (548)Agrar|erzeugnissen (183) Agrarer-zeugnis, other: produkt rolny (151)Agrar|erzeugnisses (78) Agrarer-zeugnis, other: produkt rolny (74)Agrar|förderung (3) other: wsparcie

dla rolnictwa (1), wsparcie rolnictwa (1)Agrar|märkte (114) Agrarmarkt,other: rynek rolny (109)Agrar|politik (1316) agrare Politik:

polityka rolna (1207), polityka rolnic-twa (2), rolna polityka (1)Agrar|protokolle (9) Agrarprotokoll,other: protokół rolny (5), protokół rol-niczy (2)Agrar|regelung (92) other: ustawo-

dawstwo rolne (4), przepis rolny (3),

265

Agrar|sektor Angebots|fristen

prawodawstwo rolne (1), rozporzadze-nie rolne (1)Agrar|sektor (287) other: sektor

rolny (116)Agrar|tätigkeit (3) other: gospodarka

rolna (1), rolnictwo (1)Agrar|technik (1) other: agrotech-

nika (1)Akkumulations|prozess (3) Prozessder Akkumulation: proces akumula-cji (3)AKP|-Länder (106) AKP-Land,other: panstwo AKP (19)AKP|-Ländern (129) AKP-Land,other: panstwo AKP (40)AKP|-Protokolls (94) AKP-Protokoll, other: protokół AKP (80)AKP|-Staaten (1094) AKP-Staat,other: panstwo AKP (395)AKP|-Staat (91) other: panstwo

AKP (44)Akten|einsicht (169) Einsicht in Ak-ten: dostep do akt (65), wglad do akt(20), kontrola akt (4), udostepnienieakt (2)Akten|zeichen (1897) Zeichen derAkte: numer akt (33), numer doku-mentu (2)Akten|zugang (1) Zugang zu Akten:

dostep do akt (1)Aktien|gesellschaften (113) Aktien-gesellschaft, Gesellschaft mit Aktien:spółka akcyjna (92), spółka publiczna(2), spółka giełdowa (1)Aktien|gesellschaft (176) other:

spółka akcyjna (114)Aktien|kauf (148) Kauf von Aktien:

zakup akcji (79), zakup udziałów (35)Aktien|preis (3) Preis der Aktie: cena

za akcje (2), cena akcji (1)Aktien|rechts (1) Aktienrecht, other:

prawo spółek (1)Aktions|gruppe (8) Gruppe der Ak-tion: grupa działania (4), grupa dzia-łan (1)Aktions|pläne (352) Aktionsplan,Plan der Aktion: plan działania (196)Aktions|plänen (116) Aktionsplan,Plan der Aktion: plan działania (70),plan działan (32), program działania (1),program działan (1)Aktions|plan (1260) Plan der Aktion:

plan działania (689), plan działan (402),program działania (4), program dzia-łan (4)Aktions|programm (643) Programmder Aktion: program działan (312), pro-gram działania (142), plan działania (9),plan działan (8), platforma działania (4),program srodków (4), platforma dzia-łan (3)Aktiv|kohle (25) aktive Kohle: ak-

tywny wegiel (9), wegiel aktywny (5),wegiel aktywowany (3)Aktiv|posten (93) aktive Posten: pozy-

cja aktywów (8), aktywa (5)Akzent|verschiebungen (1) Akzent-verschiebung, Verschiebung der Ak-zente: przesuniecie akcentów (1)

Alkohol|bilanz (1) Bilanz der Alkoho-le: bilans alkoholowy (1)Alkohol|konzentration (2) Konzen-tration des Alkohols: stezenie alko-holu (1)Allgemein|bevölkerung (5) allgemei-ne Bevölkerung: ogół ludnosci (3)Allgemein|interesses (121) Allge-meininteresse, allgemeine Interesse:interes publiczny (73), dobro ogólne(8), interes ogólny (8), ogólny inte-res (6), ogólne dobro (5), dobro pu-bliczne (1), interes społeczny (1), inte-res wspólny (1)Alltags|leben (11) alltägliche Leben:

zycie codzienne (6), codzienne zycie(3), zycie normalnosci (1)Alpen|konvention (106) other: kon-

wencja alpejska (95)Alternativ|erzeugung (5) alternativeErzeugung: produkcja alternatywna (5)Alternativ|flug (2) alternative Flug:

alternatywny lot (1)Alters|versorgung (176) Versorgungim Alter: emerytura (67), program eme-rytalny (27), system emerytalny (11),zabezpieczenie emerytalne (4), swiad-czenie emerytalne (3)Alter|versorgung (1) Versorgung imAlter: emerytura (1)Amazonas|-Gebiet (1) Gebiet desAmazonas: Amazonia (1)Ammonium|nitrat (176) Nitrat mitAmmonium: azotan sodowy (1)Amortisierungs|zeiten (2)Amortisie-rungszeit, Zeit für die Amortisierung:okres amortyzacji (1), okres zwrotu in-westycji (1)Amts|blattes (249) Amtsblatt, amtli-che Blatt: dziennik urzedowy (59)Amts|blatt (11930) amtliche Blatt:

dziennik urzedowy (7742), gazeta urze-dowa (5)Amts|blatts (765)Amtsblatt, amtlicheBlatt: dziennik (323), dziennik urze-dowy (132)Amts|gehilfe (6) Gehilfe im Amt: per-

sonel pomocniczy (2), pracownik tech-niczny (1)Amts|hilfe (557) Hilfe vom Amt: wza-

jemna pomoc (186), pomoc admini-stracyjna (78), współpraca administra-cyjna (18), udzielenie pomocy (14),wzajemna pomoc administracyjna (9),pomoc urzedowa (5)Amts|siegel (111) amtliche Siegel:

urzedowa pieczec (72), pieczec urze-dowa (5), pieczec odcisnieta (2), pie-czec urzedu (1)Amts|sprache (346) amtliche Spra-che: jezyk urzedowy (222)Amts|sprachen (760) Amtssprache,amtliche Sprache: jezyk urzedowy(522), urzedowy jezyk (65), oficjalny je-zyk (3)Amts|zeit (1039)Zeit im Amt: kadencja

(693), mandat (50), okres kadencji (35),okres mandatu (7), czas trwania man-datu (4)

Analyse|verfahren (139) Verfahrenzur Analyse: metoda analizy (42), me-toda analityczna (32), metoda analiz(17), procedura analityczna (8), tech-nika analityczna (3)Ananas|erzeugung (3) Erzeugung derAnanas: ananas produkowany (1), pro-dukcja ananasów (1)Ananas|stücke (3) Ananasstück,Stück der Ananas: czesc ananasa (1),kawałek ananasów (1)Anbau|fläche (104) Fläche zum An-bau: obszar uprawy (8), powierzchniaupraw (4), obszar pod uprawe (2)Anbau|flächen (290) Anbaufläche,Fläche zum Anbau: obszar (57), obszaruprawy (15), obszar pod uprawe (12)Anbau|gebiete (132) Anbaugebiet,Gebiet für den Anbau: obszar produk-cji (3), obszar produkcyjny (3), regionprodukcji (3), obszar uprawny (1)Anbau|jahres (3)Anbaujahr, Jahr desAnbaus: rok produkcji (2)Anbau|produkte (1) Anbaupro-dukt, Produkt zum Anbauen: produktuprawny (1)Anbau|verfahren (35) Verfahren desAnbaus: technika uprawy (9), metodauprawy (8), praktyka rolna (3), technikaprodukcji (2), technologia upraw (1)Änderungs|anträge (173) Ände-rungsantrag, Antrag auf Änderung:wniosek o zmiany (3), wniosek o wpro-wadzenie zmian (2)Änderungs|antrag (129) Antrag aufÄnderung: wniosek o zmiane (7), wnio-sek o zatwierdzenie zmiany (3), wnio-sek o wniesienie zmiany (2), zadaniepoprawki (1)Änderungs|arbeiten (10) Ände-rungsarbeit, Arbeit zur Änderung:zmiana (3), modyfikacja (2), pracazmieniajaca (1)Änderungs|entwürfe (2) Änderungs-entwurf, Entwurf der Änderung: pro-jekt zmian (1)Änderungs|serien (5) Änderungsse-rie, Serie der Änderungen: seria popra-wek (3), seria zmian (1)Anfangs|bestand (7) Bestaend am An-fang: zapasy poczatkowe (5), poczat-kowy stan (1), poczatkowy zasób (1)Anfangs|betrag (1) Betrag am An-fang: wstepny budzet (1)Anfangs|fähigkeit (1) Fähigkeit amAnfang: poczatkowy potencjał (1)Anfangs|werte (1) Anfangswert, Wertam Anfang: wstepna wartosc (1)Angebots|abgabe (122) Abgabe desAngebotes: składanie ofert (34), złoze-nie oferty (11), uczestniczenie w prze-targach (6), złozenie ofert (6), składanieoferty (2)Angebots|fristen (87) Angebotsfrist,Frist für das Angebot: termin przedsta-wienia ofert (13), termin przedstawia-nia ofert (8), termin składania ofert (7),

266

Angebots|frist Anwendungs|fristen

ostateczny termin składania ofert (1),termin koncowy składania ofert (1)Angebots|frist (531)Frist der Angebo-te: termin składania ofert (125), terminprzedstawiania ofert (35), termin przed-stawienia ofert (35), składanie ofertprzetargowych (7), termin na złozenieofert (6), termin składania ofert przetar-gowych (6)Angebots|menge (27) Menge der An-gebote: oferowana ilosc (10), ilosc ofe-rowana (4), oferta ilosciowa (1), propo-nowana ilosc (1)Angebots|preis (108) Preis für dasAngebot: cena oferowana (14), propo-nowana cena (8), oferowana cena (6),cena oferty (4)Anhalts|punkte (302) Anhaltspunkt,other: dowód (36)Anhalts|punkt (80) other: punkt wyj-

sciowy (3)Anhörungs|beauftragten (160) An-hörungsbeauftragte, other: funkcjo-nariusz ds. przesłuchan (75), urzed-nik przeprowadzajacy spotkania (24),urzednik przeprowadzajacy spotkanie(12), urzednik prowadzacy spotkanie(5), urzednik prowadzacy spotkania wy-jasniajace (2), urzednik przeprowadza-jacy (2)Anis|geschmack (1) Geschmack nachAnis: smak anyzu (1)Ankaufs|preis (108) Preis für den An-kauf: cena skupu (65), cena zakupu(18), cena nabycia (4), cena kupna (1)Ankaufs|regelung (2) Regelung fürden Ankauf: system skupu (1)Anker|plätze (2) Ankerplatz, Platzzum Ankern: przystan (1)Anlage|analyse (1) Analyse der Anla-gen: raport inwestycyjny (1)Anlage|berater (1) Berater über dieAnlage: doradca inwestycyjny (1)Anlage|gold (109) Gold als Anlage:

złoto (74), złoto na inwestycje (8), złotoinwestycyjne (6)Anlage|risiko (9) Risiko der Anlage:

ryzyko inwestycyjne (3), ryzyko lo-katy (3)Anlage|strategie (9) Strategie der An-lage: polityka inwestycyjna (3), strate-gia inwestycyjna (3), strategia inwesty-cji (1)Anlage|werte (156) Anlagewert, Wertder Anlage: aktywa trwała (50), aktywtrwały (6), wartosc niematerialna (5),wartosc aktywów (3)Anlande|gewichts (1) Anlandege-wicht, Gewicht beim Anlanden: masawyładowanego połowu (1)Anlasser|motor (1) Motor mit Anlas-ser: rozrusznik (1)Anlauf|phase (107) Phase des Anlau-fes: faza rozruchu (9), faza poczatkowa(7), faza uruchamiania (6), okres po-czatkowy (4), poczatkowy okres (4),okres rozpoczecia działalnosci (3), po-czatkowa faza (3)

Anlauf|stelle (114) Stelle des Anlau-fens: punkt kontaktowy (24), punktogniskowy (6), centrum koordynacji (2)Anlauf|stellen (102) Anlaufstelle,Stelle zum Anlaufen: punkt kontak-towy (38), punkt ogniskowy (3), cen-trum koordynacji (2)Anmelde|pflicht (151)Pflicht zumAn-melden: obowiazek zgłoszenia (50),obowiazek złozenia deklaracji (16), wy-móg zgłoszenia (11), obowiazek zgła-szania (8), wymóg zgłaszania (6), obo-wiazek powiadamiania (3), obowiaz-kowa deklaracja (3)Anmeldungs|pflicht (114) Pflicht zurAnmeldung: obowiazek zgłoszenia (8),wymóg zgłoszenia (5), obowiazek po-wiadamiania (4), obowiazek uprzed-niego zgłoszenia (2), obowiazek zgła-szania (1), wymóg powiadomienia (1),zgłoszenie wymagane (1)Annäherungs|phase (1) Phase derAnnäherung: okres konwergencji (1)Annahme|kontrolle (1) Kontrolle derAnnahme: kontrola przyjecia (1)Annahme|notifikation (1) Notifikati-on über die Annahme: powiadomienieo przyjeciu (1)Annahme|pflicht (1) Pflicht zur An-nahme: obowiazek akceptacji (1)Anpassungs|fähigkeit (148) Fähig-keit zur Anpassung: zdolnosc dosto-sowawcza (19), zdolnosc adaptacyjna(16), zdolnosc przystosowawcza (14),zdolnosc dostosowania (9), zdolnoscprzystosowania (9), zdolnosc adaptacji(4), umiejetnosc dostosowania (3)Anpassungs|pfad (99) Pfad der An-passung: sciezka dostosowania (44),sciezka dostosowan (25), sciezka ko-rekty (9), sciezka korekt (3), sciezka do-stosowawcza (2)Anpassungs|protokoll (448) Proto-koll zur Anpassung: protokół dostoso-wujacy (446)Ansässigkeits|staat (6) Staat der An-sässigkeit: panstwo miejsca zamieszka-nia lub siedziby (1)Anschaffungs|kosten (86) Kosten fürdie Anschaffung: koszt nabycia (8),cena nabycia (7), cena zakupu (3)Anschaffungs|preisen (1) Anschaf-fungspreis, Preis der Anschaffung:cena zakupu (1)Anscheins|beweise (146) Anscheins-beweis, Beweis durch Anschein: do-mniemanie faktyczne dowodów (4), po-zorny dowód (1)Ansprech|partner (109) Partner zumAnsprechen: punkt kontaktowy (35),kontakt (11), osoba kontaktowa (3), in-terlokutor (2), partner do kontaktów (2),partner kontaktowy (2), respondent (2),rozmówca (2), partner do kontaktu (1)Anspruchs|erwerb (1) Erwerb derAnsprüche: nabywanie uprawnien (1)Ansteckungs|risiken (1) An-steckungsrisiko, Risko der An-steckung: ryzyko skazenia (1)

Anstellungs|behörde (261) Behördeüber die Anstellung: organ powołu-jacy (165)Anteils|eigner (174) Eigner der Antei-le: udziałowiec (79), własciciel udzia-łów (6), posiadacz jednostek (2)Anteils|rechten (107) Anteilsrecht,anteilige Recht: udział (38)Antrags|formulare (109)Antragsfor-mular, Formular für den Antrag: for-mularz wniosków (37), formularz wnio-sku (11), formularz zgłoszenia (1)Antrags|formular (63) Formular fürden Antrag: formularz wniosku (22),formularz roszczenia (9), formularzzgłoszenia (3), druk wniosku (2), for-mularz wniosków (1)Antrags|formulars (33) Antragsfor-mular, Formular für den Antrag: for-mularz wniosku (12), formularz rosz-czenia (7), druk wniosku (1), wniosek(1), wzór wniosku (1)Antrags|frist (80) Frist für den An-trag: termin składania wniosków (14),okres składania wniosków (6), dataskładania wniosków (1), ostateczny ter-min składania wniosków (1)Antrags|gegner (98) Gegner des An-trags: pozwany (69), pozwana (9)Antrags|modalitäten (2) Antragsmo-dalität, Modalität des Antrags: metodaskładania wniosku (1), procedura skła-dania wniosków (1)Antrags|teile (1) Antragsteil, Teil derAnträge: czesc wniosków (1)Antriebs|art (7) Art des Antriebes: ro-

dzaj napedu (2), typ napedu (2)Antriebs|kräften (2) Antriebskraft,Kraft für den Antrieb: siła nape-dowa (1)Antriebs|system (25) System zum An-trieb: układ napedowy (11), mechanizmnapedowy (2), system napedowy (2),system napedu (2), zródło zasilania (2),naped napedów (1)Antriebs|zentrum (1) Zentrum desAntriebes: centrum napedowe (1)Anwender|ebene (1) Ebene der An-wender: poziom uzytkownika (1)Anwendungs|bereich (2581) Bereichder Anwendung: zakres (1222), za-kres stosowania (388), zakres zastoso-wania (211)Anwendungs|bereichs (259) Anwen-dungsbereich, Bereich der Anwen-dung: zakres stosowania (45), zakreszastosowania (17)Anwendungs|datum (18) Datum derAnwendung: data stosowania (2), datawejscia (2), data wykonania (2), terminstosowania (2), data realizacji (1), datawprowadzenia (1), dzien stosowania (1)Anwendungs|dienste (2) Anwen-dungsdienst, Dienst der Anwendung:zastosowanie (1)Anwendungs|fristen (17) Anwen-dungsfrist, Frist zur Anwendung: ter-min wdrozenia (1)

267

Anwendungs|jahr Assoziierungs|abkommens

Anwendungs|jahr (87) Jahr zur An-wendung: rok stosowania (36), rokwdrazania (29), rok obowiazywania (2),rok wykorzystywania (2), rok realizacji(1), rok zastosowania (1)Anwendungs|palette (2) Palette derAnwendungen: zakres zastosowan (2)Anwendungs|phase (6) Phase der An-wendung: etap stosowania (2), fazawprowadzania (1)Anwendungs|projekten (1) Anwen-dungsprojekt, Projekt zur Anwen-dung: projekt uzytkowy (1)Anwendungs|zubehör (4) Zubehörfür die Anwendung: wyposazenie (4)Anwesenheits|pflicht (2) Pflicht zurAnwesenheit: obowiazek obecnosci (1)Apfel|saft (4) Saft des Apfels: sok jabł-

kowy (2)APS|-Verordnung (5) other: rozporza-

dzenie GSP (3)Arbeit|geber (954) Geber der Arbeit:

pracodawca (781)Arbeit|gebern (100) Arbeitgeber, Ge-ber der Arbeit: pracodawca (82)Arbeit|gebers (159) Arbeitgeber, Ge-ber der Arbeit: pracodawca (142)Arbeitnehmer|einkommen (3) Ein-kommen der Arbeitnehmer: dochódpracowniczy (1), dochód pracowni-ków (1)Arbeitnehmer|vertreter (101) Ver-treter der Arbeitnehmer: przedstawicielpracowników (85), reprezentacja pra-cowników (1)Arbeits|amtes (2) Arbeitsamt, Amtfür die Arbeit: biuro pracy (2)Arbeits|ansatz (1) Ansatz in der Ar-beit: kierunek pracy (1)Arbeits|ausrüstungen (2) Arbeits-ausrüstung, Ausrüstung bei der Ar-beit: sprzet roboczy (1)Arbeits|bedingungen (856) Arbeits-bedingung, Bedingung für die Arbeit:warunek pracy (355), warunek zatrud-nienia (10), srodowisko pracy (2), pro-cedura robocza (1), warunek dla pra-cowników (1)Arbeits|dokument (170) Dokumentder Arbeit: dokument roboczy (148),roboczy dokument (3)Arbeits|gestaltung (10) Gestaltungder Arbeit: organizacja pracy (7),kształtowanie pracy (1)Arbeits|gruppe (596) Gruppe bei derArbeit: grupa robocza (434), pracagrupy (9), zespół roboczy (7)Arbeits|gruppen (634) Arbeitsgrup-pe, Gruppe der Arbeit: grupa robocza(526), zespół roboczy (13), podgruparobocza (2), robocza grupa (2)Arbeits|hygiene (140) Hygiene in derArbeit: higiena pracy (4), higiena wpracy (2)Arbeits|kosten (231) Kosten der Ar-beit: koszt pracy (29), koszt płac (1)Arbeits|kräfte (572) Arbeitskraft,Kraft für die Arbeit: pracownik (215),siła robocza (136)

Arbeits|kräften (167) Arbeitskraft,Kraft für die Arbeit: pracownik (71),siła robocza (40)Arbeits|kreise (8) Arbeitskreis, Kreisfür die Arbeit: grupa robocza (8)Arbeits|märkte (115) Arbeitsmarkt,Markt der Arbeit: rynek pracy (97), ry-nek zatrudnienia (1)Arbeits|marktes (110) Arbeitsmarkt,Markt der Arbeit: rynek pracy (94)Arbeits|markt (724)Markt der Arbeit:

rynek pracy (596)Arbeits|maschinen (85) Arbeitsma-schine, other: maszyna (31), maszynarolnicza (1)Arbeits|methoden (141) Arbeitsme-thode, Methode der Arbeit: metodapracy (89), metoda działania (7), prak-tyka pracy (6), sposób pracy (3), metodadziałan (2), sposób działania (2), stoso-wana praktyka (2), srodek działania (1)Arbeits|mittel (87) Mittel der Arbeit:

sprzet roboczy (31), wyposazenie robo-cze (2)Arbeits|organisation (192)Organisa-tion der Arbeit: organizacja pracy (157)Arbeits|papier (156) Papier für dieArbeit: dokument roboczy (134), robo-czy dokument (2)Arbeits|plan (102) Plan für die Arbeit:

plan pracy (42), plan prac (19), programprac (10), program pracy (5), plan robo-czy (4), porzadek prac (2), program ro-boczy (2), zarys prac (2)Arbeits|plätze (956) Arbeitsplatz,Platz der Arbeit: miejsce pracy (554)Arbeits|plätzen (825) Arbeitsplatz,Platz der Arbeit: miejsce pracy (571),zatrudnienie (126), stanowisko pracy(13), stanowisko (5)Arbeits|platz (1194) Platz der Arbeit:

praca (489), miejsce pracy (399), stano-wisko pracy (45), srodowisko pracy (4),miejsce zatrudnienia (3), stanowisko ro-bocze (2)Arbeits|praxis (7) Praxis bei der Ar-beit: praktyka pracy (2), doswiadczeniepracy (1)Arbeits|produktivität (67) Produkti-vität der Arbeit: wydajnosc pracy (47),produktywnosc pracy (3), wydajnoscsiły roboczej (1), wydajnosc w pracy (1)Arbeits|programme (147) Arbeits-programm, Programm für die Arbeit:program pracy (77), program prac (43),program roboczy (8), program działan(6), program działania (2), plan dzia-łan (1)Arbeits|programm (815) Programmder Arbeit: program pracy (331), pro-gram prac (278), program działan (25),plan prac (18), program roboczy (18),plan pracy (16), program działania (11),roboczy program (6), plan roboczy (4)Arbeits|stoffe (140)Arbeitsstoff, Stofffür die Arbeit: czynnik chemiczny (2)Arbeits|tage (366) Arbeitstag, other:

dzien roboczy (287)

Arbeits|tagen (917)Arbeitstag, other:dzien roboczy (779), roboczy dzien (4),dzien pracy (2)Arbeits|tag (610) Tag der Arbeit: dzien

roboczy (265)Arbeits|verträge (101) Arbeitsver-trag, Vertrag zur Arbeit: umowa oprace (18), umowa pracownicza (1)Arbeits|vertrages (2) Arbeitsvertrag,Vertrag für die Arbeit: umowa oprace (1)Arbeits|weise (434) Weise der Arbeit:

funkcjonowanie (141)Arbeits|zeit (219) Zeit der Arbeit: czas

pracy (156), godzina pracy (28)Architekten|honorar (3)Honorar fürArchitekten: honorarium architekta (3)Aristoteles|-Universität (2) : uniwer-

sytet Arystotelesa (1)Armuts|niveaus (1) Armutsniveau,Niveau der Armut: poziom ubóstwa (1)Aroma|stoffe (183) Aromastoff, Stoffals Aroma: substancja aromatyczna(118), srodek aromatyzujacy (9), sub-stancja aromatyzujaca (5)Arten|vielfalt (94) Vielfalt der Arten:

róznorodnosc biologiczna (27), rózno-rodnosc gatunków (7), biologiczna róz-norodnosc (4), róznorodnosc gatunkowa(3), róznorodnosc genetyczna (2), bo-gactwo gatunków (1)Art|erhaltung (5) Erhaltung der Art:

ochrona gatunków (2)Arznei|mitteln (731) Arzneimittel,arzneiliche Mittel: produkt leczniczy(249), srodek farmaceutyczny (12), pro-dukt farmaceutyczny (11), produkt me-dyczny (7)Arznei|mittels (372) Arzneimittel,arzneiliche Mittel: produkt leczni-czy (218)Asche|mengen (1) Aschemenge,Men-ge der Asche: ilosc popiołu (1)Assoziations|abkommen (224) Ab-kommen über die Assoziation: układ ostowarzyszeniu (118), umowa o stowa-rzyszeniu (3), układ europejski (2)Assoziations|abkommens (123) As-soziationsabkommen, Abkommenüber die Assoziation: układ o stowa-rzyszeniu (67), układ ustanawiajacystowarzyszenie (4), umowa o partner-stwie (1)Assoziations|ausschuss (102) Aus-schuss der Assoziation: komitet stowa-rzyszenia (60)Assoziations|rates (193) Assoziati-onsrat, Rat der Assoziation: rada sto-warzyszenia (148)Assoziations|rat (336) Rat der Asso-ziation: rada stowarzyszenia (175)Assoziierungs|abkommen (263) Ab-kommen zur Assoziierung: układ o sto-warzyszeniu (48)Assoziierungs|abkommens (227)As-soziierungsabkommen, Abkommenüber die Assoziierung: układ o stowa-rzyszeniu (10)

268

Asyl|antrag Ausfuhr|mengen

Asyl|antrag (95) Antrag auf Asyl:wniosek o udzielenie azylu (34), wnio-sek o azyl (8), podanie o azyl (1)Asyl|antrags (174) Asylantrag, An-trag auf Asyl: wniosek o azyl (82),wniosek o udzielenie azylu (29)ATC|-Stellen (5) ATC-Stelle, other:

organ ATC (3)Atom|gemeinschaft (1114) atomareGemeinschaft: wspólnota energii ato-mowej (923)Audit|-Bericht (2) Bericht über dasAudit: sprawozdanie z kontroli (2)Audit|gemeinschaft (1) other: słuzba

kontrolna (1)Aufbereitungs|betriebe (1) Aufberei-tungsbetrieb, Betrieb der Aufberei-tung: zakład przetwórczy (1)Aufbewahrungs|fristen (2) Aufbe-wahrungsfrist, Frist für die Aufbe-wahrung: termin przechowywania (1)Aufeinander|stoßens (2) Aufeinan-derstoßen, other: zderzenie (2)Aufenthalts|erlaubnis (126) Erlaub-nis für den Aufenthalt: zezwolenie napobyt (37), karta pobytu (8), pozwole-nie na pobyt (2), zgoda na pobyt (1)Aufenthalts|genehmigung (121) Ge-nehmigung für den Aufenthalt: zezwo-lenie na pobyt (35), zezwolenie na za-mieszkanie (13), pozwolenie na pobyt(10), prawo pobytu (1), zezwolenie napobyt stały (1), zezwolenie na przeby-wanie (1)Aufenthalts|kosten (169) Kosten fürden Aufenthalt: koszt pobytu (3), kosztdiety (2), wydatek zwiazany z poby-tem (1)Aufenthalts|ortes (14) Aufenthalts-ort, Ort des Aufenthaltes: miejsce za-mieszkania (6), punkt postojowy (2),zlokalizowanie (1)Aufenthalts|ort (160) Ort des Aufent-haltes: miejsce pobytu (37), miejsce za-mieszkania (32), miejsce postoju (14),punkt postojowy (4), miejsce przebywa-nia (3)Aufenthalts|tag (5) Tag des Aufenthal-tes: dzien pobytu (5)Aufenthalts|titel (290) other: doku-

ment stałego pobytu (3)Aufenthalts|titels (139)Aufenthaltsti-tel, other: dokument pobytu (1)Aufforstungs|beihilfe (2) Beihilfe fürdie Aufforstung: wsparcie na zalesie-nie (1)Aufgaben|bereich (82) Bereich derAufgaben: zakres zadan (5), zakreskompetencji (2), zakres obowiazków (2)Aufgaben|stellung (87) Stellung derAufgabe: zadanie (12), zakres działan(3), sprecyzowane zadanie (2)Aufhol|prozess (9) Prozess des Aufho-lens: proces nadrabiania zaległosci (4),nadrabianie zaległosci (1)Aufmachungs|einheit (6) other: jed-

nostka konfekcjonowania (4)Aufnahme|bedingungen (76) Auf-nahmebedingung, Bedingung für die

Aufnahme: warunek przyjmowania(38), warunek właczenia (16), waru-nek przyjecia (4), kryterium przyjecia(1), zasada regulujaca właczenie (1)Aufnahme|staat (380) Staat der Auf-nahme: panstwo przyjmujace (25)Aufnahme|staats (140) Aufnahme-staat, Staat der Aufnahme: panstwoprzyjmujace (10), panstwo goszczace(2), przyjmujace panstwo członkowskie(2), kraj przyjmujacy (1), panstwo po-bytu (1)Aufrecht|erhaltung (1288) : utrzyma-

nie (576)Aufsichts|aktivitäten (1) Aufsichts-aktivität, Aktivität der Aufsicht: dzia-łanie typowe dla nadzoru (1)Aufsichts|behörde (322) Behörde fürdie Aufsicht: organ nadzoru (100), or-gan nadzorczy (47)Aufsichts|behörden (343) Aufsichts-behörde, Behörde zur Aufsicht: organnadzoru (91)Aufteilungs|methoden (3) Auftei-lungsmethode, Methode für die Auf-teilung: metoda rozdysponowania (3)Auftrag|geber (1577) Geber des Auf-trags: zleceniodawca (145), instytucjazamawiajaca (16), podmiot zamawia-jacy (11)Auftrag|gebers (212) Auftraggeber,Geber des Auftrags: podmiot zamawia-jacy (2)Auftrags|buch (1) Buch mit Aufträ-gen: portfel zamówien (1)Auftrags|vergabe (412) Vergabe desAuftrages: zamówienie (184), zamó-wienie publiczne (43), procedura udzie-lania zamówien (9), udzielanie zamó-wien (6)Auftrags|wesen (127) other: udzie-

lanie zamówien (6), dziedzina zamó-wien (5)Aufwands|konten (1) Aufwandskon-to, Konto für den Aufwand: kontoopłat (1)Aufwuchs|gebiete (2) Aufwuchsge-biet, other: obszar hodowli naryb-ków (1)Augen|reizung (1)Reizung der Augen:

powstawanie podraznien oczu (1)Augen|zeugen (1) Augenzeuge, idiom:

naoczny swiadek (1)August|tag (15) Tag im August: dzien

sierpnia (5)Ausbildungs|beihilfen (311) Ausbil-dungsbeihilfe, Beihilfe zur Ausbil-dung: pomoc szkoleniowa (243)Ausbildungs|gänge (84) Ausbil-dungsgang, Gang der Ausbildung:kształcenie (16), kurs szkoleniowy (6),kurs szkolenia (3), kurs kształcenia (2)Ausbildungs|modell (1) Modell derAusbildung: model edukacyjny (1)Ausbildungs|nachweis (106) Nach-weis über die Ausbildung: posiadaniekwalifikacji (7), dokument potwierdza-jacy posiadanie kwalifikacji (3), po-twierdzenie kwalifikacji (3), dowód

kształcenia (2), dowód odbytego kształ-cenia (2)Ausbildungs|projekts (3) Ausbil-dungsprojekt, Projekt der Ausbildung:projekt szkoleniowy (3)Ausbildungs|standards (3) Ausbil-dungsstandard, Standard in der Aus-bildung: standard szkoleniowy (1),standard szkolen (1)Ausbildungs|teilnahme (1) Teilnah-me an der Ausbildung: udział w kształ-ceniu (1)Ausfuhr|abgabe (116) Abgabe bei derAusfuhr: opłata wywozowa (48), poda-tek wywozowy (31), naleznosc wywo-zowa (5), wywozowa opłata (3)Ausfuhr|abgaben (183) Ausfuhrab-gabe, Abgabe bei der Ausfuhr: poda-tek eksportowy (37), naleznosc wywo-zowa (24), podatek wywozowy (10), na-leznosc celna (2)Ausfuhr|abschöpfung (85) Abschöp-fung bei der Ausfuhr: wywozowaopłata wyrównawcza (40), opłata wy-wozowa (24), wywozowa opłata (3),opłata od wywozu (1), wyrównawczaopłata wywozowa (1)Ausfuhr|anreize (2) Ausfuhranreiz,Anreiz für die Ausfuhr: bodziec eks-portowy (1)Ausfuhr|genehmigungen (81) Aus-fuhrgenehmigung, Genehmigung derAusfuhr: zezwolenie na wywóz (26),pozwolenie na wywóz (11), zezwoleniena eksport (6), koncesja na eksport (2),pozwolenie wywozowe (2)Ausfuhr|genehmigung (168) Geneh-migung der Ausfuhr: zezwolenie nawywóz (63), pozwolenie na wywóz(58), zezwolenie na eksport (11)Ausfuhr|geschäft (87) Geschäft mitder Ausfuhr: transakcja wywozowa(11), operacja wywozowa (2)Ausfuhr|länder (166) Ausfuhrland,Land der Ausfuhr: panstwo wywozu(19), kraj wywozu (11), panstwo wywo-zace (2)Ausfuhr|landes (355) Ausfuhrland,Land der Ausfuhr: kraj wywozu (243)Ausfuhr|land (339)Land der Ausfuhr:

kraj wywozu (121)Ausfuhr|lizenzen (1529) Ausfuhrli-zenz, Lizenz für die Ausfuhr: pozwo-lenie na wywóz (1074), pozwolenie wy-wozowe (35), certyfikat eksportowy (9),swiadectwo wywozowe (8), zezwoleniena wywóz (6)Ausfuhr|lizenz (1054) Lizenz für dieAusfuhr: pozwolenie na wywóz (619),pozwolenie wywozowe (20), swiadec-two wywozowe (10), zezwolenie na wy-wóz (7), certyfikat eksportowy (4)Ausfuhr|mengen (134) Ausfuhrmen-ge, Menge der Ausfuhren: wielkoscwywozu (43), poziom wywozu (9),wielkosc sprzedazy (7), ilosc wywozona(3), ilosc wywieziona (2), ilosc wy-wozu (2)

269

Ausfuhr|preisen Ausschreibungs|unterlagen

Ausfuhr|preisen (180) Ausfuhrpreis,Preis der Ausfuhren: cena eksportowa(156), cena wywozu (7), cena eksportu(4), cena wywozowa (2)Ausfuhr|regelung (45) Regelung fürdie Ausfuhr: reguła wywozu (8), pro-gram wywozu (7), system wywozu (3),procedura wywozu (2), schemat wy-wozu (2)Ausfuhr|subventionen (77) Ausfuhr-subvention, Subvention der Ausfuhr:subsydium wywozowe (46), subsydiumeksportowe (11), subwencja wywozowa(4), dotacja wywozowa (3), subsydio-wanie wywozu (2), dopłata wywozowa(1), subwencja eksportowa (1)Ausfuhr|verkäufe (349) Ausfuhrver-kauf, other: sprzedaz eksportowa (151),sprzedaz na wywóz (61)Ausfuhr|verpflichtung (99) Ver-pflichtung zur Ausfuhr: zobowiazaniewywozowe (26), obowiazek wywozu(23), zobowiazanie do wywozu (9), zo-bowiazanie eksportowe (7), obowiazekwywozowy (6), wymóg eksportu (3)Ausfuhr|vertrag (8) Vertrag über dieAusfuhr: umowa wywozu (2), umowaeksportowa (1), umowa wywozowa (1)Ausfuhr|waren (89) Ausfuhrware,Ware zur Ausfuhr: towar wywozony(7), wywozony produkt (6), towar eks-portowy (5), wywieziony produkt (4),wywieziony towar (4), wywozony to-war (4), dobro na wywóz (3), produktwywozony (3)Ausgaben|entwicklungen (1) Aus-gabenentwicklung, Entwicklung derAusgaben: zmiana w wydatkach (1)Ausgaben|erklärungen (100) Ausga-benerklärung, Erklärung von Ausga-ben: deklaracja wydatków (70), wykazwydatków (6), zadeklarowany wydatek(3), deklaracja o wydatkach (2)Ausgaben|erklärung (86) Erklärungvon Ausgaben: deklaracja wydatków(64), wykaz wydatków (5), zestawieniewydatków (2), oswiadczenie o wydat-kach (1), poswiadczenie wydatków (1)Ausgaben|höhe (19) Höhe der Ausga-ben: poziom wydatków (7)Ausgaben|profile (2) Ausgabenpro-fil, Profil der Ausgaben: profil wydat-ków (2)Ausgangs|erzeugnissen (146) Aus-gangserzeugnis, other: surowiec (59),wyjsciowy produkt (2)Ausgangs|produkt (5) other: suro-

wiec (1)Ausgangs|punkt (206) other: punkt

wyjscia (86), punkt wyjsciowy (14),poczatkowy punkt (4), punkt poczat-kowy (3)Ausgangs|stoffe (163) Ausgangsstoff,other: surowiec (42), materiał zródłowy(31), substancja wyjsciowa (8), materiałwyjsciowy (3)Ausgangs|stoff (47) other: surowiec

(18), materiał zródłowy (2), podsta-wowy materiał (2), materiał wyjsciowy

(1), punkt wyjscia (1), substancja ma-cierzysta (1)Ausgangs|untersuchung (683) other:

pierwotne dochodzenie (317), docho-dzenie pierwotne (175), pierwotne po-stepowanie (31), pierwotne badanie(14), pierwotne postepowanie wyjasnia-jace (14), poprzednie dochodzenie (11),postepowanie pierwotne (10), poczat-kowe dochodzenie (9), poprzednie ba-danie (8), dochodzenie poczatkowe (6)Ausgleichs|beihilfe (110) Beihilfezum Ausgleich: pomoc wyrównaw-cza (80), rekompensata (9), dopłatakompensacyjna (6), dopłata wyrów-nawcza (5), płatnosc kompensacyjna(1), płatnosc wyrównawcza (1), pomockompensacyjna (1), wsparcie kompen-sacyjne (1)Ausgleichs|beträge (62) Ausgleichs-betrag, Betrag zum Ausgleich: kwotarekompensat (14), kwota wyrównawcza(14), rekompensata (6), kwota wyrów-nania (5), kwota wyrównan (3), wy-równanie (2), kwota kompensacyjna (1),wielkosc wyrównania (1), wyrównaw-cza kwota (1)Ausgleichs|fonds (14)Fonds zum Aus-gleich: fundusz kompensacyjny (10),fundusz odszkodowawczy (2), funduszwyrównawczy (1)Ausgleichs|maßnahmen (397) Aus-gleichsmaßnahme, Maßnahme zumAusgleich: srodek wyrównawczy (247)Ausgleichs|zahlungen (404) Aus-gleichszahlung, Zahlung zum Aus-gleich: rekompensata (131), płatnoscwyrównawcza (28)Ausgleichs|zahlung (209) Zahlungzum Ausgleich: płatnosc wyrównawcza(27), dopłata wyrównawcza (10), płat-nosc kompensacyjna (6), dotacja wy-równawcza (4), odszkodowanie wyrów-nawcze (4)Ausgleichs|zölle (153) Ausgleichszoll,Zoll zum Ausgleich: cło wyrównawcze(81), wyrównawcza naleznosc celna (7),stawka ceł wyrównawczych (2), stawkacła wyrównawczego (2), srodek wyrów-nawczy (2)Ausgleichs|zoll (270) Zoll zum Aus-gleich: cło wyrównawcze (202)Ausgleichs|zolls (106) Ausgleichszoll,Zoll zum Ausgleich: cło wyrównawcze(91), wyrównawcza naleznosc celna (2)Auskunfts|blatt (87)Blatt mit der Aus-kunft: dokument informacyjny (3)Auskunfts|ersuchen (132) Ersuchenum Auskunft: wniosek o udzielenie in-formacji (33), prosba o informacje (5),wniosek o informacje (4), zadanie infor-macji (3), wniosek o dostarczenie infor-macji (2)Auskunfts|ersuchens (14) Auskunft-sersuchen, Ersuchen um Auskunft:wniosek o informacje (2), wniosek oudzielenie informacji (2), nakaz infor-mowania (1)

Auskunfts|erteilung (88) Erteilungder Auskunft: udzielenie informacji(17), wymiana informacji (6), dostar-czanie informacji (4), przekazywanieinformacji (4), udzielanie informacji (3)Auslands|anleihen (2) Auslandsanlei-he, Anleihe im Ausland: pozyczka za-graniczna (2)Auslands|krediten (2) Auslandskre-dit, Kredit im Ausland: kredyt zagra-niczny (1)Auslands|werten (1) Auslandswert,ausländische Wert: aktyw zagra-niczny (1)Auslands|zulage (37) other: dodatek

zagraniczny (18), dodatek za rozłake(5), wypłata dodatku zagranicznego (1)Auslese|verfahrens (2) Auslesever-fahren, Verfahren der Auslese: proce-dura naboru (2)Auslieferungs|bedingungen (2) Aus-lieferungsbedingung, Bedingung derAuslieferung: wymóg ekstradycji (2)Ausnahme|bestimmungen (94) Aus-nahmebestimmung, Bestimmung alsAusnahme: odstepstwo (30), wyjatek(8), postanowienie wyłaczajace (6)Ausnahme|fällen (787) Ausnahme-fall, Fall der Ausnahme: wyjatkowyprzypadek (325), wyjatkowa okolicz-nosc (85), przypadek wyjatkowy (24),wyjatkowy wypadek (22), szczególnyprzypadek (20), sytuacja wyjatkowa(16), wyjatkowa sytuacja (13)Ausnahme|genehmigung (79) Ge-nehmigung als Ausnahme: odstepstwo(34), zwolnienie (11), wyłaczenie (2),zgoda na odstepstwo (2), odstepstwo za-twierdzone (1)Ausnahme|möglichkeiten (7) Aus-nahmemöglichkeit, Möglichkeit derAusnahme: mozliwosc wyłaczen (2),mozliwosc odstepstw (1), mozliwoscodstepstwa (1), mozliwosc wprowadze-nia odstepstw (1)Ausnahme|regelung (1420)Regelungals Ausnahme: odstepstwo (746), zwol-nienie (50), wyjatek (37), odstepstwo odprzepisów (8), specjalny srodek (7)Ausrichtungs|staates (1) Ausrich-tungsstaat, Staat für die Ausrichtung:kraj organizujacy (1)Ausrüstungs|aufträgen (1) Ausrü-stungsauftrag, Auftrag zur Ausrü-stung: zamówienie na sprzet (1)Ausschreibungs|bekanntmachung(397) Bekanntmachung der Aus-schreibung: ogłoszenie o prze-targu (234)Ausschreibungs|frist (5) Frist für dieAusschreibung: data zamkniecia skła-dania ofert (1)Ausschreibungs|sicherheit (96) Si-cherheit bei der Ausschreibung: zabez-pieczenie przetargowe (30), zabezpie-czenie przetargu (11), wadium przetar-gowe (2)Ausschreibungs|unterlagen (82)Ausschreibungsunterlage, Unterlage

270

Ausschreibungs|verfahrens Befähigungs|nachweis

für die Ausschreibung: dokumentacjaprzetargowa (19), dokument przetar-gowy (10), dokument zaproszenia (10),dokumentacja oferty (7)Ausschreibungs|verfahrens (198)Ausschreibungsverfahren, Verfahrender Ausschreibung: procedura przetar-gowa (146), postepowanie przetargowe(7), procedura przetargu (2), rozstrzy-gniecie przetargu (2), zaproszenie doprzetargu (2)Außen|beziehungen (411) Au-ßenbeziehung, other: stosunek ze-wnetrzny (256)Außen|grenzen (651) Außengrenze,äußere Grenze: granica zewnetrzna(447), zewnetrzna granica (134)Außen|hilfe (283) äußere Hilfe: pomoc

zewnetrzna (104)Außen|kanten (12) other: wystajacy

element zewnetrzny (4), zewnetrznyelement wystajacy (4)Außen|temperatur (1) äußere Tempe-ratur: temperatura zewnetrzna (1)Außen|verpackung (4) äußere Ver-packung: zewnetrzne opakowanie (2)Ausstellungs|datum (89) Datum derAusstellung: data wydania (37), datawystawienia (25), data wypełnienia (3)Ausstiegs|strategie (3) Strategie fürden Ausstieg: strategia wyjscia (2)Austausch|paß (5) Austauschpass,other: paszport zastepczy (4)Austausch|tätigkeiten (1) Aus-tauschtätigkeit, Tätigkeit des Austau-sches: wymiana (1)Auswahl|kriterien (162) Auswahlkri-terium, Kriterium für die Auswahl:kryterium wyboru (71), kryterium se-lekcji (52), kryterium doboru (3), kry-terium selekcyjne (3)Auswertungs|praxis (2) Praxis derAuswertung: praktyka oceniania (2)Auszahlungs|volumen (3) Volumender Auszahlungen: kwota płatnosci (2)Auszubildenden|lizenz (6) Lizenzdes Auszubildenden: licencja prakty-kanta (3)Authentifizierungs|systeme (1) Au-thentifizierungssystem, Sytem zur Au-thentifizierung: system uwierzytelnia-nia (1)Automobil|industrie (126) other:

przemysł motoryzacyjny (41), prze-mysł samochodowy (38), branza mo-toryzacyjna (5), branza producentówsamochodów (1)Auto|mobils (3) Automobil, idiom: sa-

mochód (3)Avocado|früchten (1) Avocadofrucht,Frucht der Avocados: awokado (1)Back|waren (143) Backware, ge-backene Waren: wyrób ciast (2), wyróbcukierniczy (2), pieczywo cukiernicze(1), produkt piekarski (1)Bade|gebiet (3) Gebiet zum Baden: te-

ren kapielowy (3)Bade|verbot (5)Verbot des Badens: za-

kaz kapieli (4)

Bahn|anwendungen (198) Bahnan-wendung, Anwendung bei der Bahn:zastosowanie kolejowe (87)Bahn|sektor (1) Sektor der Bahn:

transport kolejowy (1)Bahn|übergängen (3) Bahnübergang,Übergang der Bahn: przejazd kole-jowy (2)Balkan|länder (120) Balkanland,Land auf dem Balkan: Bałkany (27),panstwo Bałkanów (8), panstwo bałkan-skie (1), panstwo regionu Bałkanów (1)Balkan|staaten (153) Balkanstaat,Staat auf dem Balkan: panstwo Bałka-nów (9), panstwo bałkanskie (2)Balkan|-Zucker (3) Zucker aus demBalkan: cukier z krajów bałkanskich (3)Ballungs|gebiete (91) Ballungsgebiet,Gebiet der Ballung: obszar miejski (2),aglomeracja miejska (1)Ballungs|gebiet (17) Gebiet der Bal-lung: zespół miejski (2), aglomera-cja (1)Band|breite (138) idiom: zakres (22),

przedział (12), gama (6), wachlarz (6),róznorodnosc (3), szerokosc pasma (3),spektrum (1)Bank|aufsicht (5) Aufsicht über dieBank: nadzór nad instytucjami kredyto-wymi (1)Bank|beleg (3) Beleg der Bank: doku-

ment bankowy (1)Banken|ausschuß (26) Bankenaus-schuss, Ausschuss der Bank: komitetbankowy (1)Bank|gebühren (85)Bankgebühr, Ge-bühr der Bank: opłata bankowa (62),koszt bankowy (6)Bank|konten (92) Bankkonto, Kontobei der Bank: rachunek bankowy (48),konto bankowe (12)Bank|noten (266) Banknote, idiom:

banknot (231)Bank|zinsen (113) Bankzins, Zins derBank: odsetka bankowa (50), odse-tek bankowy (34), oprocentowanie ban-kowe (23)Bar|beitrag (1) bare Beitrag: wkład

pieniezny (1)Bar|hinterlegung (1) other: depozyt

gotówkowy (1)Barium|oxid (1) other: tlenek baru (1)Bar|konten (1) Barkonto, other: konto

gotówkowe (1)Bar|mittel (78) bare Mittel: srodek pie-

niezny (62), gotówka (4), aktywa go-tówkowa (1)Bar|mitteln (65) Barmittel, bare Mit-tel: srodek pieniezny (42), gotówka (2),kwota pieniezna (2), gotówka wpływa-jaca (1), majatek pieniezny (1), srodekgotówkowy (1), srodek płynny (1)Barrieren|freiheit (1) Freiheit vonBarrieren: dostepnosc (1)Bar|werts (3)Barwert, bare Wert:war-

tosc gotówkowa (2)Basis|bereich (1) other: podstawowa

usługa (1)

Basis|fahrzeugen (3) Basisfahrzeug,Fahrzeug als Basis: pojazd podsta-wowy (2)Basis|prospekt (4) other: podstawowy

prospekt emisyjny (2), podstawowy pro-spekt (1)Bau|arbeiten (111) Bauarbeit, other:

robota budowlana (19), praca budow-lana (17), planowanie prac (2)Bau|art (138) Art des Baus: homologo-

wany typ (4), wzór konstrukcyjny (4)Bau|aufträge (158) Bauauftrag, Auf-trag zum Bau: robota budowlana (56),zamówienie na roboty budowlane (13)Bau|aufträgen (83) Bauauftrag, Auf-trag zum Bauen: zamówienie na robotybudowlane (29), robota budowlana (8),zamówienie na roboty (2)Bau|gewerbes (9) Baugewerbe, other:

budownictwo (5)Bau|gruppen (85) Baugruppe, other:

zespół (54)Bau|maschinen (14) Baumaschine,other: maszyna budowlana (6)Bau|maßnahmen (5) Baumaßnahme,Maßnahmen des Baus: budowla inzy-nieryjna (1), działanie budowlane (1),robota budowlana (1)Baum|kurren (94) Baumkurre, Kurredes Baums: belka (2)Bau|musters (2) Baumuster, Musterdes Baus: prototyp (1)Baum|wolle (1073) idiom: ba-

wełna (954)Bau|produkte (177) Bauprodukt,Produkt für den Bau: wyrób budow-lany (164), materiał budowlany (1),produkt budowlany (1)Bau|produkten (139) Bauprodukt,Produkt für den Bau: wyrób budow-lany (109), produkt budowlany (1)Bau|stadium (3) Stadium des Baues:

faza produkcji (1)Bau|stopp (1) Stopp des Baus: prze-

rwanie budowy (1)Bau|traditionen (1) Bautradition,Tradition des Bauens: tradycja bu-dowlana (1)Bedarfs|fall (123) Fall des Bedarfes:

potrzeba (3), nagły przypadek (1)Bedeutungs|gewinn (1) Gewinn anBedeutung: wzrost znaczenia (1)Befähigungs|anforderungen (2) Be-fähigungsanforderung, Anforderungan die Befähigung: standard kompeten-cji (2)Befähigungs|nachweise (447) Befä-higungsnachweis, Nachweis über dieBefähigung: dokument potwierdzajacyposiadanie kwalifikacji (195)Befähigungs|nachweisen (121) Befä-higungsnachweis, Nachweis der Befä-higung: dokument potwierdzajacy po-siadanie kwalifikacji (33), dokumentpotwierdzajacy posiadanie kwalifikacjizawodowych (1)Befähigungs|nachweis (98)Nachweisder Befähigung: dokument potwierdza-

271

Befähigungs|zeugnisse Beitritts|vertrag

jacy posiadanie kwalifikacji (8), po-swiadczenie kompetencji (3)Befähigungs|zeugnisse (51) Befähi-gungszeugnis, Zeugnis über die Befä-higung: swiadectwo kompetencji (4),swiadectwo uprawniajace (2), swia-dectwo umiejetnosci (1), swiadectwouprawnien (1)Befehls|habers (18) Befehlshaber,other: dowódca (18)Befehls|kette (100) Kette des Befehles:

układ podporzadkowania (37), struk-tura dowodzenia (27), zasada dowodze-nia (8)Befischungs|regelung (1) Regelungder Befischung: zasada odłowu (1)Beförderungs|förmlichkeiten (1)Beförderungsförmlichkeit, Förm-lichkeit der Beförderung: formalnosctransferowa (1)Beförderungs|mittel (259) Mittel derBeförderung: srodek transportu (197)Beförderungs|mitteln (100) Beförde-rungsmittel, Mittel der Beförderung:srodek transportu (74), srodek przewozu(1), srodek transportowy (1)Beförderungs|mittels (27) Beförde-rungsmittel, Mittel der Beförderung:srodek transportu (24)Beförderungs|modalitäten (7) Be-förderungsmodalität, Modalitäten derBeförderung: srodek transportu (2)Beförderungs|papiers (26) Beförde-rungspapier, Papier über die Beförde-rung: dokument przewozowy (20), do-kument transportu (2), dokument trans-portowy (1)Beförderungs|schein (3) Schein zurBeförderung: bilet (2)Beförderungs|unternehmens (4) Be-förderungsunternehmen, Unterneh-men zur Beförderung: przedsiebior-stwo transportowe (4)Beförderungs|vertrags (17) Beförde-rungsvertrag, Vertrag über die Beför-derung: umowa przewozu (11), umowao przewóz (2), umowa transportowa (2)Befreiungs|anträge (11) Befreiungs-antrag, Antrag auf Befreiung: wnio-sek o wyłaczenie (1), wniosek o zwol-nienie (1)Begegnungs|stätten (1) Begegnungs-stätte, Stätte der Begegnung: miejscespotkan (1)Begleit|dokument (178) begleitendeDokument: dokument towarzyszacy(93), towarzyszacy dokument (13), do-kument dołaczony (11), dołaczony do-kument (4)Begleit|maßnahmen (134) Begleit-maßnahme, begleitende Maßnahme:srodek towarzyszacy (69), działanie to-warzyszace (7), srodek pokrewny (5),srodek wsparcia (5), srodek wspoma-gajacy (3), towarzyszacy srodek (3),dodatkowy srodek (2), srodek dodat-kowy (2)

Begriffs|bestimmung (694) Bestim-mung des Begriffs: definicja (400),okreslenie (35), definicja pojecia (15)Behälter|wartung (1) Wartung derBehälter: konserwacja pojemników (1)Behandlungs|aspekte (2) Behand-lungsaspekt, Aspekt der Behandlung:aspekt gospodarowania (2)Behandlungs|einheiten (3) Behand-lungseinheit, Einheit zur Behandlung:zestaw narzedzi medycznych (2)Behörden|dienste (138) Behörden-dienst, Dienst der Behörde: usługaadministracji (40), usługa administra-cji publicznej (4), usługa administra-cyjna (2)Beihilfe|anträge (408)Beihilfeantrag,Antrag auf Beihilfe: wniosek o po-moc (159)Beihilfe|anträgen (83) Beihilfean-trag, Antrag auf Beihilfe: wniosek opomoc (45), wniosek o przyznanie po-mocy (11), wniosek pomocowy (11),wniosek o dopłaty (1), wniosek o płat-nosci (1)Beihilfe|antrag (388) Antrag auf Bei-hilfe: wniosek o pomoc (169)Beihilfe|antrags (111) Beihilfeantrag,Antrag auf Beihilfe: wniosek o pomoc(43), wniosek o przyznanie pomocy(14), wniosek pomocowy (4), wniosek odopłate (2), wniosek o płatnosc (2), po-danie o przyznanie pomocy (1), wnio-sek o udzielenie pomocy (1)Beihilfe|beträge (178) Beihilfebetrag,Betrag der Beihilfe: kwota pomocy(100), wysokosc pomocy (12), kwotadotacji (4), kwota płatnosci (3), kwotapomocowa (3), stawka pomocy (3)Beihilfe|element (84) Element derBeihilfe: element pomocy (54), czescpomocy (1)Beihilfe|empfänger (197) Empfän-ger der Beihilfe: beneficjent pomocy(66), odbiorca pomocy (9), adresat po-mocy (2)Beihilfe|fähigkeit (106) Fähigkeit derBeihilfe: kwalifikacja pomocy (6), kry-terium kwalifikowania (3), kwalifikacjado pomocy (3), uprawnienie do pomocy(3), kwalifikacja dla pomocy (2), kwali-fikacja do dopłat (2)Beihilfe|genehmigungen (1) Beihilfe-genehmigung, Genehmigung der Bei-hilfe: udzielenie pomocy (1)Beihilfe|gewährung (192) Gewäh-rung der Beihilfe: przyznawanie po-mocy (32), przyznanie pomocy (30),system pomocy (8), przyznanie wspar-cia (6), udzielenie pomocy (6), otrzy-manie pomocy (3), przyznana pomoc(3), przydzielanie pomocy (2)Beihilfe|intensität (1202) Intensitätder Beihilfen: intensywnosc pomocy(1078), natezenie pomocy (10), wiel-kosc pomocy (2)Beihilfe|maßnahme (231)Maßnahmeals Beihilfe: srodek pomocy (89), sro-

dek pomocowy (18), program pomocy(15), instrument pomocy (3)Beihilfe|maßnahmen (262) Beihilfe-maßnahme, Maßnahme als Beihilfe:srodek pomocy (122), srodek pomo-cowy (52)Beihilfen|betrag (1) Betrag der Beihil-fe: kwota pomocy (1)Beihilfen|niveaus (1) Beihilfenni-veau, Niveau der Beihilfe: poziompomocy (1)Beihilfe|recht (17) Recht auf Beihilfe:

zasada pomocy (3), prawo pomocowe(1), prawo przyznawania pomocy (1),reguła pomocy (1)Beihilfe|regelungen (666) Beihilfere-gelung, Regelung der Beihilfe: systempomocy (244), program pomocy (200),program pomocowy (58), system pomo-cowy (24), system wsparcia (7), mecha-nizm pomocowy (2)Beihilfe|regelung (3662) Regelungder Beihilfe: program pomocy (2349),system pomocy (612), program pomo-cowy (31), system wsparcia (21), sys-tem pomocowy (13), tryb dopłat (13)Beihilfe|systeme (2) Beihilfesystem,System der Beihilfe: system pomocy (2)Beihilfe|volumen (79) Volumen derBeihilfe: suma pomocy (3), wielkoscpomocy (2), kwota pomocy (1)Beimischungs|sätze (11) Beimi-schungssatz, Satz der Beimischung:zawartosc procentowa (8)Beispiel|funktion (1) Funktion alsBeispiel: przykład (1)Beitrags|kapazität (7) Kapazität derBeiträge: mozliwosc wpłat (3)Beitrags|zahlungen (24)Beitragszah-lung, Zahlung der Beiträge: zapłataskładek (1)Beitritts|akte (917) Beitrittsakt, Aktdes Beitritts: akt przystapienia (707),akt o przystapieniu (10), traktat o przy-stapieniu (5)Beitritts|akten (3) Beitrittsakt, Aktdes Beitritts: akt przystapienia (2)Beitritts|aussichten (1) Beitrittsaus-sicht, Aussicht auf den Beitritt: per-spektywa przystapienia (1)Beitritts|beratungen (1) Beitrittsbe-ratung, Beratung über den Beitritt:dyskusja o rozszerzeniu (1)Beitritts|länder (176) Beitrittsland,other: panstwo przystepujace (23), pan-stwo kandydujace (16), przystepujacepanstwo (3), przystepujacy kraj (2)Beitritts|ländern (163) Beitrittsland,other: panstwo przystepujace (26), pan-stwo kandydujace (14), nowe pan-stwo (3)Beitritts|lizenz (2) Lizenz für den Bei-tritt: pozwolenie akcesyjne (2)Beitritts|verhandlungen (176) Bei-trittsverhandlung, Verhandlung überden Beitritt: negocjacje akcesyjna(125), negocjacje o przystapieniu (4)Beitritts|vertrag (191) Vertrag überden Beitritt: traktat o przystapieniu

272

Beitritts|vertrags Beschäftigungs|beihilfen

(139), traktat akcesyjny (24), akt przy-stapienia (6)Beitritts|vertrags (137) Beitrittsver-trag, Vertrag über den Beitritt: trak-tat o przystapieniu (86), akt przystapie-nia (14), traktat akcesyjny (12), traktato przystapienie (1), traktat przystapie-nia (1)Bekämpfungs|maßnahmen (133)Bekämpfungsmaßnahme, Maßnahmezur Bekämpfung: srodek zwalczania(37), srodek kontroli (24), srodek re-agowania (3), srodek zwalczajacy (2)Bekanntmachungs|gebühren (2) Be-kanntmachungsgebühr, Gebühr fürdie Bekanntmachung: opłata za publi-kacje (2)Bekanntmachungs|mustern (1) Be-kanntmachungsmuster, Muster derBekanntmachung: wzór ogłoszen (1)Benutzungs|gebühren (118) Benut-zungsgebühr, Gebühr für die Benut-zung: opłata za korzystanie (55), opłatauzytkownika (4), koszt abonamentów(2), wnoszenie opłat za korzystanie (2),opłata abonamentowa (1)Benzin|preise (1) Benzinpreis, Preisfür Benzin: cena paliwa (1)Beobachtungs|punkt (4) Punkt derBeobachtung: punkt obserwacyjny (1)Beobachtungs|stelle (1010) Stelle zurBeobachtung: centrum monitorowania(207), obserwatorium (46), centrummonitoringu (5), osrodek badan (4)Beobachtungs|stellen (22) Beobach-tungsstelle, Stelle zur Beobachtung:obserwatorium (15), centrum monito-ringu (2), centrum monitorowania (1),osrodek monitorowania (1)Beobachtungs|systeme (2) Beobach-tungssystem, System der Beobach-tung: system monitorowania (1), sys-tem obserwacyjny (1)Beobachtungs|systemen (1) Beob-achtungssystem, System der Beobach-tung: system obserwacyjny (1)Beobachtungs|systems (1) Beobach-tungssystem, System der Beobach-tung: system obserwacji (1)Berater|konsortium (1) Konsortiumder Berater: konsorcjum konsultan-tów (1)Beratungs|dienste (90) Beratungs-dienst, Dienst in der Beratung: usługadoradcza (27), usługa doradztwa (9),słuzba doradcza (3), usługa konsulta-cyjna (3), usługa konsultingowa (2),usługa konsultantów (1)Beratungs|maßnahmen (5) Bera-tungsmaßnahme, Maßnahme der Be-ratung: działanie doradcze (2)Beratungs|projekts (1) Beratungs-projekt, Projekt der Beratung: projektkonsultacyjny (1)Beratungs|verfahren (86) Verfahrender Beratung: procedura doradcza (60),procedura konsultacyjna (3), proceduraokreslona (3), postepowanie doradcze

(2), procedura konsultacji (2), proce-dura doradztwa (1), system doradz-twa (1)Berechnungs|modalitäten (7) Be-rechnungsmodalität, Modalität derBerechnung: metoda obliczania (2),sposób obliczania (1), sposób oblicze-nia (1)Berechnungs|zwecke (6) Berech-nungszweck, Zweck der Berechnung:potrzeba kalkulacji (6)Bereifungs|typen (1) Bereifungsty-pus, other: rodzaj opon (1)Berg|bau (254) idiom: sektor wydoby-

cia wegla (99), górnictwo (39), prze-mysł wydobywczy (17)Berg|gebieten (78) Berggebiet, bergi-ge Gebiet: obszar górski (34), strefagórska (12), teren górski (6), rejon gór-ski (4), region górzysty (1), teren górzy-sty (1)Bericht|erstattung (743) : sprawoz-

dawczosc (242)Berichtigungs|antrag (22)Antrag aufBerichtigung: zadanie ulgi (4), roszcze-nie o dostosowanie (1), wniosek o do-stosowanie (1)Berichtigungs|betrag (145) Betragder Berichtigung: kwota korygujaca(139), kwota wyrównawcza (1)Berichtigungs|koeffizienten (411)Berichtigungskoeffizient, Koeffizientder Berichtigung: współczynnik kory-gujacy (197)Berichtigungs|maßnahmen (11) Be-richtigungsmaßnahme, Maßnahmenfür die Berichtigung: srodek napraw-czy (6), działanie naprawcze (3), ko-rekta przewidziana (1), korekta zastoso-wana (1)Berichtigungs|modalitäten (1) Be-richtigungsmodalität, Modalität derBerichtigung: procedura korygujaca (1)Berichts|abschnitt (1) Abschnitt desBerichts: czesc sprawozdania (1)Berichts|jahr (96) Jahr des Berichts:

rok sprawozdawczy (19), rok budze-towy (1)Berichts|jahrs (6) Berichtsjahr, other:

rok sprawozdawczy (2)Berichts|last (5) Last der Berichte: ob-

ciazenie sprawozdawcze (4)Berichts|pflichten (126) Berichts-pflicht, Pflicht zum Bericht: wymógsprawozdawczosci (35), obowiazeksprawozdawczy (13), wymóg sprawoz-dawczy (7), zobowiazanie sprawozdaw-cze (4)Berichts|rahmens (2) Berichtsrah-men, Rahmen des Berichtes: zakressprawozdawczy (1)Berufs|angehörige (15) Angehörigeder Berufe: pracownik (6), specjali-sta (2), osoba pracujaca (1), pracow-nik wykwalifikowany (1), wykwalifiko-wany pracownik (1)Berufs|bezeichnung (187) Bezeich-nung für den Beruf: tytuł zawodowy(104), zawodowy tytuł (16)

Berufs|bild (1) Bild vom Beruf: zawo-dowy wizerunek (1)Berufs|bildung (930) Bildung für denBeruf: kształcenie zawodowe (325),szkolenie zawodowe (123), wykształce-nie zawodowe (1)Berufs|erfahrung (202) Erfahrung indem Beruf: doswiadczenie zawodowe(129), praktyka zawodowa (6), kwali-fikacja zawodowa (5), zawodowe do-swiadczenie (3), staz zawodowy (2)Berufs|geheimnis (256) Geheimnisdes Berufes: tajemnica zawodowa (177)Berufs|inhalte (1) Berufsinhalt, In-halt des Berufes: zakres pracy (1)Berufs|körperschaft (11) Körper-schaft für Beruf: instytucja zawodowa(4), organ zawodowy (1)Berufs|krankheiten (161) Berufs-krankheit, Krankheit im Beruf: cho-roba zawodowa (139)Berufs|krankheit (77) Krankheit imBeruf: choroba zawodowa (63)Berufs|meisterschaft (1) Meister-schaft im Beruf: konkurs umiejetno-sci (1)Berufs|ordnung (28)Ordnung der Be-rufe: dyscyplina zawodowa (1)Berufs|qualifikationen (138) Berufs-qualifikation, Qualifikation für denBeruf: kwalifikacja zawodowa (124),zawodowa kwalifikacja (1)Berufs|sparten (6) Berufssparte,Sparte der Berufe: branza (1), sro-dowisko zawodowe (1)Berufs|tätigkeit (81) Tätigkeit im Be-ruf: działalnosc zawodowa (27), pracazawodowa (2), wykonywanie zawodu(2), praca w zawodzie (1)Berufs|verbände (125) Berufsver-band, Verband der Berufe: organizacjazawodowa (39), stowarzyszenie zawo-dowe (22), zrzeszenie zawodowe (14),organizacja handlowa (9), grupa zawo-dowa (2), organizacja branzowa (1),stowarzyszenie przedsiebiorców (1)Berufs|verbänden (94) Berufsver-band, Verband der Berufe: organizacjazawodowa (28), stowarzyszenie zawo-dowe (15), zrzeszenie zawodowe (9),organizacja handlowa (4)Berufs|zweig (4) Zweig der Berufe:

działalnosc zawodowa (1)Berufungs|möglichkeit (1) Möglich-keit der Berufung: mozliwosc odwoła-nia (1)Beschaffungs|systemen (6) Beschaf-fungssystem, System zur Beschaffung:system pozyskiwania (1), system zamó-wien (1)Beschaffungs|wesen (134) idiom: za-

mówienie publiczne (6), udzielanie za-mówien (3), system zamówien (2)Beschäftigten|zahl (81) Zahl der Be-schäftigten: liczba pracowników (21),ilosc pracowników (7), ilosc zatrudnio-nych osób (1)Beschäftigungs|beihilfen (163) Be-schäftigungsbeihilfe, Beihilfe für die

273

Beschäftigungs|beziehung Beteiligungs|anteilen

Beschäftigung: pomoc na zatrudnie-nie (7)Beschäftigungs|beziehung (1) Bezie-hung der Beschäftigung: stosunekpracy (1)Beschäftigungs|dimension (2) Di-mension der Beschäftigung: wymiarzatrudnienia (2)Beschäftigungs|fähigkeit (87) Fähig-keit zur Beschäftigung: mozliwosc za-trudnienia (13), szansa zatrudnienia(13), zdolnosc zatrudnienia (13), szansana zatrudnienie (11), zdolnosc do za-trudnienia (8), zdolnosc zatrudniania(5), zdolnosc do pracy (4)Beschäftigungs|förderung (23) För-derung der Beschäftigung: promowa-nie zatrudnienia (4), promocja zatrud-nienia (2), wsparcie zatrudnienia (1),wspieranie zatrudnienia (1), zwieksze-nie zatrudnienia (1)Beschäftigungs|lage (74) Lage derBeschäftigung: stan zatrudnienia (2),sytuacja na rynku pracy (1), sytuacjapod wzgledem zatrudnienia (1), sytu-acja w dziedzinie zatrudnienia (1), sy-tuacja w zakresie zatrudnienia (1), sytu-acja w zatrudnieniu (1)Beschäftigungs|möglichkeiten (103)Beschäftigungsmöglichkeit, Möglich-keit der Beschäftigung: mozliwosc za-trudnienia (38), mozliwosc pracy (4),szansa zatrudnienia (2)Beschäftigungs|politik (135) Politikder Beschäftigung: polityka zatrudnie-nia (81), polityk zatrudnienia (9), strate-gia zatrudnienia (2)Beschäftigungs|quote (142) Quotefür die Beschäftigung: poziom zatrud-nienia (35), wskaznik zatrudnienia (25),stopa zatrudnienia (12), zatrudnienie napoziomie (3), odsetek pracowników (2)Beschäftigungs|sicherheit (21) Si-cherheit der Beschäftigung: bezpie-czenstwo zatrudnienia (17), pewnosczatrudnienia (3)Beschäftigungs|strategie (254) Stra-tegie für die Beschäftigung: strategiazatrudnienia (207)Beschäftigungs|therapie (1) Thera-pie zur Beschäftigung: terapia zaje-ciowa (1)Beschäftigungs|verhältnisses (62)Beschäftigungsverhältnis, Verhältnisder Beschäftigung: słuzba (11), stosu-nek pracy (9), zatrudnienie (9), stosunekzatrudnienia (3), umowa o prace (2)Beschäftigungs|zeit (8) Zeit der Be-schäftigung: okres zatrudnienia (3),staz pracy (1)Beschäftigungs|zielen (5) Beschäfti-gungsziel, Ziel der Beschäftigung: celzatrudnienia (1)Bescheinigungs|muster (89) Musterder Bescheinigung: wzór swiadectwa(44), wzór swiadectw (27)Beschluss|fassung (218) Fassung desBeschlusses: podejmowanie decyzji

(45), podjecie decyzji (27), proces de-cyzyjny (18)Beschwerde|abweisungen (2) Be-schwerdeabweisung, Abweisung derBeschwerde: odrzucanie skarg (2)Beschwerde|führer (200) Führer derBeschwerde: podmiot wnoszacy skarge(7), strona skarzaca (7), osoba składa-jaca skarge (4), strona odwołujaca (3)Beschwerde|instanz (2) Instanz derBeschwerde: organ odwoławczy (1),pełnienie funkcji organu odwoław-czego (1)Beschwerde|kammer (680) Kam-mer der Beschwerde: izba odwoławcza(494), komisja odwoławcza (23), radads. zazalen (6), wydział sprzeciwów (1)Beschwerde|kammern (165) Be-schwerdekammer, Kammer der Be-schwerde: izba odwoławcza (119), ko-misja odwoławcza (22)Beschwerde|punkte (295) Beschwer-depunkt, Punkt der Beschwerde: za-strzezenie (116)Beschwerde|sache (11) other: sprawa

skargi (3), postepowanie odwoławcze(1), sprawa odwoławcza (1), sprawa wpostepowaniu odwoławczym (1)Beschwerde|verfahren (92) Verfah-ren der Beschwerde: postepowanie od-woławcze (49), procedura odwoławcza(2), mechanizm odwoławczy (1), pro-cedura apelacyjna (1), procedura sprze-ciwu (1)Beschwerde|verfahrens (11) Be-schwerdeverfahren, Verfahren zwecksBeschwerde: postepowanie odwoław-cze (2), apelacja (1), procedura odwo-ławcza (1), sprawa odwołania (1)Besitz|standes (84)Besitzstand, other:

dorobek (23), dorobek prawny (19)Besitz|stand (271) other: dorobek (87)Besitz|stands (250) Besitzstand, idi-om: dorobek prawny (30)Besoldungs|gruppe (477) Gruppeder Besoldung: grupa zaszeregowania(117), kategoria zaszeregowania (23),zaszeregowanie do grupy (8), stopienzaszeregowania (4)Besoldungs|gruppen (120) Besol-dungsgruppe, Gruppe der Besoldung:grupa zaszeregowania (18), grupaszczebli (3)Bestands|änderung (12) Änderungdes Bestandes: zmiana stanu zasobów(5), zmiana w stanie inwentarza (1)Bestands|aufnahme (247) Aufnahmedes Bestands: inwentaryzacja (35)Bestands|aufnahmen (25) Bestands-aufnahme, Aufnahme der Bestände:inwentaryzacja (5), spis zapasów (1)Bestands|besitzer (1) Besitzer der Be-stände: własciciel stad (1)Bestands|dauer (18) Dauer des Be-standes: czas istnienia (3), okres trwa-nia (1)Bestands|erhaltung (95) Erhaltungder Bestände: zachowanie zasobów(13), ochrona zasobów (10)

Bestands|gruppen (193) Bestands-gruppe, Gruppe des Bestandes: grupazasobów (182)Bestands|konten (4) Bestandskonto,other: ewidencja zapasów (2), ewiden-cja towarowa (1), konto zapasów (1)Bestands|nutzung (3) Nutzung desBestandes: eksploatacja (1), wykorzy-stanie (1)Bestands|volumen (2) Volumen desBestandes: wielkosc zapasów (2)Bestands|zuwachs (1) Zuwachs derBestände: zwiekszenie liczebnosciryb (1)Bestand|teile (1230) Bestandteil, idi-om: składnik (344)Bestand|teilen (262) Bestandteil, Teildes Bestandes: składnik (83)Bestand|teil (1536) idiom: integralna

czesc (322), czesc (238), element (172),składnik (106), integralny element (17),czesc składowa (16), zasadnicza czesc(11), nieodłaczna czesc (8)Bestätigungs|vermerk (149) Vermerkals Bestätigung: wydanie opinii (14)Besteuerungs|regeln (2) Besteue-rungsregel, Regel der Besteuerung:zasada opodatkowania (1)Besteuerungs|zwecke (2) Besteue-rungszweck, Zweck der Besteuerung:cel podatkowy (1)Bestimmungs|gebiet (132) Gebiet derBestimmung: miejsce przeznaczenia(56), strefa przeznaczenia (13)Bestimmungs|grenze (94) Grenze zurBestimmung: granica oznaczania (14),próg oznaczenia (9), granica oznaczenia(8), limit oznaczenia (4), poziom ozna-czenia (2)Bestimmungs|landes (116) Bestim-mungsland, Land der Bestimmung:kraj przeznaczenia (64), panstwo prze-znaczenia (11), miejsce przeznaczenia(2), panstwo miejsca przeznaczenia (2)Bestimmungs|land (339) Land derBestimmung: kraj przeznaczenia (85)Bestimmungs|orte (30) Bestim-mungsort, Ort der Bestimmung: miej-sce przeznaczenia (21)Bestimmungs|ort (618) Ort der Be-stimmung: miejsce przeznaczenia (411)Bestimmungs|schiff (1) Schiff der Be-stimmung: statek przeznaczenia (1)Bestimmungs|sicherheit (101) Si-cherheit der Bestimmung: gwarancjaprzeznaczenia (91)Bestimmungs|stelle (180) Stelleder Bestimmung: urzad przeznacze-nia (138)Bestimmungs|ziele (2) Bestimmungs-ziel, Ziel der Bestimmung: miejsceprzeznaczenia (2)Bestimmungs|zweck (31) Zweck derBestimmung: przeznaczenie (9)Beteiligungs|anteilen (7) Beteili-gungsanteil, Anteil der Beteiligungen:udział (4)

274

Beton|fundaments Bewertungs|kriterien

Beton|fundaments (1) Betonfunda-ment, Fundament aus Beton: funda-ment betonowy (1)Betriebs|anlage (1)Anlage im Betrieb:

gospodarstwo (1)Betriebs|audits (2) Betriebsaudit, Au-dit im Betrieb: badanie w gospodar-stwach (1)Betriebs|bedarf (1)Bedarf für den Be-trieb: potrzeba operacyjna (1)Betriebs|beihilfe (109) betrieblicheBeihilfe: pomoc operacyjna (73), opera-cyjna pomoc (4), pomoc eksploatacyjna(4), wsparcie kontraktów (3), dotacjaoperacyjna (1), pomoc przeznaczona naprowadzenie biezacej działalnosci (1)Betriebs|beihilfen (237) Betriebsbei-hilfe, betriebliche Beihilfe: pomoc ope-racyjna (183), operacyjna pomoc (2),wsparcie eksploatacyjne (2), wsparcieoperacyjne (1)Betriebs|beschränkung (2) Be-schränkung der Betriebe: ograniczeniedziałalnosci (2)Betriebs|erfahrung (4) Erfahrungim Betrieb: doswiadczenie eksploata-cyjne (2)Betriebs|ergebnisses (8) Betriebser-gebnis, betriebliche Ergebnis: wynikoperacyjny (2), wynik działalnosci ope-racyjnej (1), zysk operacyjny (1)Betriebs|erlaubnis (877) Erlaubnisfür den Betrieb: homologacja (623)Betriebs|fonds (149)Fonds der Betrie-be: fundusz operacyjny (116), kapitałobrotowy (3)Betriebs|formen (3) Betriebsform,Form des Betriebes: rodzaj operacji(1), sposób produkcji (1), typ działalno-sci (1)Betriebs|frequenz (1) Frequenz fürden Betrieb: czestotliwosc (1)Betriebs|führung (77) Führung desBetriebes: zarzadzanie (32), prowadze-nie gospodarstwa (3), zarzadzanie go-spodarstwem (2), gospodarowanie (1),zarzadzanie przedsiebiorstwem (1)Betriebs|funktion (1) betrieblicheFunktion: funkcja operacyjna (1)Betriebs|genehmigung (237) Geneh-migung zum Betrieb: zezwolenie eks-ploatacyjne (14), licencja eksploata-cyjna (7), licencja na eksploatacje (5),licencja na działalnosc (4), licencja naprowadzenie działalnosci (4)Betriebs|inhaber (862) Inhaber desBetriebes: rolnik (697), producent rolny(14), podmiot (4), własciciel (3)Betriebs|inhabern (154) Betriebsin-haber, Inhaber der Betriebe: włascicielprzedsiebiorstw (2)Betriebs|kosten (324) Kosten für denBetrieb: wydatek operacyjny (21), wy-datek eksploatacyjny (11), koszt eks-ploatacyjny (10), koszt operacyjny (6),koszt działalnosci (5), koszt eksploata-cji (5), dotacja operacyjna (4), koszt bie-zacy (4), koszt działalnosci operacyj-nej (2)

Betriebs|leistung (3) Leistung des Be-triebs: wynik przedsiebiorstwa (1)Betriebs|mittel (202) Mittel der Be-triebe: srodek produkcji (3), srodek ob-rotowy (2)Betriebs|personal (13) Personal desBetriebs: pracownik (5), załoga (4), per-sonel operacyjny (1)Betriebs|stätte (138) Stätte des Be-triebes: zakład (73), podmiot gospodar-czy (5)Betriebs|struktur (9) Struktur der Be-triebe: struktura gospodarstw (1), struk-tura gospodarstwa (1)Betriebs|umfeld (3) Umfeld des Be-triebes: srodowisko działania (1)Betriebs|verlegung (2) Verlegung desBetriebes: przeniesienie działalnosci (2)Betriebs|vermögen (13) betrieblicheVermögen: kapitał obrotowy (10), ak-tyw przedsiebiorstwa (1)Betriebs|verwaltung (2) Verwaltungder Betriebe: zarzadzanie (2)Betriebs|zulassungen (1) Betriebszu-lassung, Zulassung zum Betrieb: do-puszczenie do eksploatacji (1)Betrugs|bekämpfung (421) Bekämp-fung des Betruges: zwalczanie naduzycfinansowych (226), walka z naduzy-ciami finansowymi (13), walka z nad-uzyciami (9), zapobieganie naduzyciom(8), zapobieganie naduzyciom finanso-wym (7), walka z oszustwami (5), zwal-czanie oszustw (3)Betrugs|risiko (28) Risiko des Betrug:

ryzyko naduzyc finansowych (5), ry-zyko oszustwa (5), ryzyko naduzyciafinansowego (2), ryzyko oszustw (2),prawdopodobienstwo oszustw (1), ry-zyko sprzeniewierzenia (1), ryzyko wy-stapienia naduzycia (1), ryzyko wysta-pienia naduzyc (1)Betrugs|verhütung (7) Verhütung desBetruges: zapobieganie naduzyciom(1), zapobieganie oszustwom (1), zapo-biezenie korupcji (1)Bett|wäsche (103) Wäsche für dasBett: bielizna poscielowa (85)Beurteilungs|bericht (167) Berichtüber die Beurteilung: sprawozdaniekontrolne (83), sprawozdanie z prze-gladu (31), sprawozdanie oceniajace(22), raport oceniajacy (8), sprawozda-nie oceny (5), sprawozdanie z oceny (3)Beurteilungs|irrtum (1) Irrtum in derBeurteilung: bład w ocenie (1)Bevölkerungs|dichte (108)Dichte derBevölkerung: gestosc zaludnienia (72),zageszczenie ludnosci (6)Bevölkerungs|dosen (2) Bevölke-rungsdosis,Dosis für die Bevölkerung:dawka u ludnosci (2)Bevölkerungs|gruppe (126) Gruppeder Bevölkerung: populacja (84), grupaludnosci (6), grupa osób (3), grupa po-pulacji (3), grupa obywateli (2)Bevölkerungs|gruppen (278) Bevöl-kerungsgruppe, Gruppe der Bevölke-rung: grupa ludnosci (44)

Bevölkerungs|rückgangs (4) Bevöl-kerungsrückgang, Rückgang der Be-völkerung: niz demograficzny (1)Bevorratungs|lieferungen (8) Bevor-ratungslieferung, Lieferung zur Be-vorratung: dostawa prowiantu (1)Beweg|gründe (27) Beweggrund,other: powód (4), motyw (3), moty-wacja (2), powód przemieszczania (1),przyczyna (1)Beweis|aufnahme (129) Aufnahmedes Beweises: przeprowadzanie dowo-dów (24), postepowanie dowodowe (8),przeprowadzenie dowodów (6), zbiera-nie dowodów (6), przeprowadzenie do-wodu (5), przeprowadzanie dowodu (2),proces przeprowadzania dowodów (1)Beweis|aufnahmen (6) Beweisauf-nahme, Aufnahme des Beweises: skła-danie zeznan (2), postepowanie dowo-dowe (1)Beweis|last (130) Last der Beweise:

ciezar dowodu (98), ciezar udowodnie-nia (7), ciezar dowodowy (2)Beweis|mittel (315) Mittel zum Be-weis: dowód (223), srodek dowodowy(27), materiał dowodowy (8), doku-mentacja dowodowa (7), wartosc dowo-dowa (1)Beweis|regeln (3) Beweisregel, Regelals Beweis: zasada dowodowa (1)Bewerber|länder (218) Bewerber-land, Land als Bewerber: panstwo kan-dydujace (27), panstwo ubiegajace (8)Bewerber|ländern (148) Bewerber-land, Land als Bewerber: panstwo kan-dydujace (28), panstwo ubiegajace (4),kandydujace panstwo (2)Bewertungs|berichte (120) Bewer-tungsbericht, Bericht über die Be-wertung: sprawozdanie z oceny (71),sprawozdanie oceniajace (21), raportoceniajacy (5), sprawozdanie z ocen(2), sprawozdanie z przeprowadzonejoceny (1)Bewertungs|bericht (272) Berichtüber die Bewertung: sprawozdanie zoceny (143)Bewertungs|berichts (120) Bewer-tungsbericht, Bericht über die Bewer-tung: sprawozdanie z oceny (87), spra-wozdanie oceniajace (9), raport oce-niajacy (1), sprawozdanie z dokona-nych ocen (1), sprawozdanie zawiera-jace ocene (1)Bewertungs|ergebnisse (32) Bewer-tungsergebnis, Ergebnis der Bewer-tung: wynik oceny (12), wynik ocen(8), rezultat oceny (2), wniosek wyni-kajacy z badan oceniajacych (1), wnio-sek z oceny (1), wynik badan (1), wynikszacowania (1)Bewertungs|jahr (1) Jahr der Bewer-tung: rok oceny (1)Bewertungs|kriterien (87) Bewer-tungskriterium, Kriterium bei der Be-wertung: kryterium oceny (67), kryte-rium wyceny (2)

275

Bewertungs|verfahren BSE|-Falls

Bewertungs|verfahren (83) Verfah-ren zur Bewertung: procedura oceny(45), proces oceny (7), metoda wyceny(3), procedura oceniajaca (3), procedurawyceny (1), przeprowadzenie oceny (1)Bewilligungs|behörde (1307) Behör-de zur Bewilligung: organ przyznajacypomoc (1136), władza przyznajaca po-moc (72), organ przyznajacy (39), pod-miot udzielajacy pomocy (10), organudzielajacy pomocy (5), organ udzie-lajacy zezwolen (2), władza przyzna-jaca (2)Bewilligungs|entwurfs (2) Bewilli-gungsentwurf, Entwurf der Bewilli-gung: projekt zezwolenia (2)Bewirtschaftungs|maßnahmen(196) Bewirtschaftungsmaßnahme,Maßnahme der Bewirtschaftung: sro-dek zarzadzania (29), plan zarzadzania(2), zarzadzanie srodkami (2)Bezeichnungs|schutzes (1) Bezeich-nungsschutz, Schutz der Bezeichnung:ochrona nazw (1)Bezirks|kontrolle (10) Kontrolle imBezirk: kontrola obszaru (6)Bezugs|daten (155) other: odniesienie

(125), dane odniesienia (1), dane wyj-sciowe (1)Bezugs|erzeugung (2) other: produk-

cja odniesienia (1), produkcja wyj-sciowa (1)Bezugs|modell (2) Modell für den Be-zug: model odniesienia (1)Bezugs|nummer (101) Nummer desBezuges: numer odniesienia (1)Bezugs|punkten (2) Bezugspunkt,Punkt des Bezuges: punkt odniesie-nia (2)Bezugs|quellen (127) Bezugsquelle,Quelle für den Bezug: zródło (60), zró-dło zaopatrzenia (34)Bezugs|rahmen (395) Rahmen derBezüge: punkt odniesienia (35), ramaodniesienia (34)Bienen|bestand (3) Bestand der Bie-nen: liczba uli (3)Bilanz|volumens (2) Bilanzvolumen,Volumen der Bilanz: suma bilansowa(1), wartosc bilansowa (1)Bild|schirmen (3) Bildschirm, other:

ekran (1)Bildungs|angebots (8) Bildungsange-bot, Angebot der Bildung: oferta edu-kacyjna (1)Bildungs|einrichtungen (102) Bil-dungseinrichtung, Einrichtung derBildung: instytucja edukacyjna (19),placówka oswiatowa (9), placówkaedukacyjna (7), osrodek kształcenia(6), instytucja oswiatowa (4), instytucjaszkolnictwa (3), placówka kształcenia(2), placówka szkolnictwa (2)Bildungs|institutionen (1) Bildungs-institution, Institution der Bildung: in-stytucja szkoleniowa (1)Bildungs|stufe (2) Stufe der Bildung:

poziom kształcenia (1), poziom wy-kształcenia (1)

Bildungs|systeme (81) Bildungssy-stem, System der Bildung: system edu-kacyjny (18), system kształcenia (18),system edukacji (14), system szkolnic-twa (4), system oswiaty (3), system na-uczania (2)Bildungs|systems (29) Bildungssy-stem, System der Bildung: system edu-kacji (8), system edukacyjny (6), systemoswiaty (3), system kształcenia (2), sys-tem szkolnictwa (1), szkolnictwo (1)Bildungs|zentren (1) Bildungszen-trum, Zentrum für die Bildung: osro-dek szkoleniowy (1)Billig|butter (95) billige Butter: masło

po obnizonych cenach (25)Billig|einfuhren (121) Billigeinfuhr,billige Einfuhr: tani przywóz (24),przywóz po niskich cenach (22), niskacena (4), przywóz po niskiej cenie (2)Binnen|grenzen (386) Binnengren-ze, innere Grenzen: granica we-wnetrzna (281)Binnen|marktes (1325) Binnen-markt, innere Markt: rynek we-wnetrzny (977), wewnetrzny rynek (78)Binnen|markt (2451) innere Markt:

rynek wewnetrzny (1837), wewnetrznyrynek (60)Binnen|markts (706) Binnenmarkt,innere Markt: rynek wewnetrzny (524)Binnen|schiffe (114) Binnenschiff,other: zegluga sródladowa (3)Bio|ethanol (107) other: bioetanol (84)Bio|technologie (121) other: biotech-

nologia (85), sektor biotechnologii (1)Blanko|dokumente (3) Blankodoku-ment, other: blankiet (1)Blick|winkeln (6) Blickwinkel, Winkeldes Blick: aspekt (1)Block|mozzarella (1) Mozzarella imBlock: mozzarella w blokach (1)Blumen|handels (238) Blumenhan-del, Handel mit Blumen: uprawa kwia-towa (20)Blumen|motiv (2) Motiv der Blume:

motyw kwiatowy (1)BNE|-Aufstellungen (6) BNE-Aufstellung, other: wykaz DNB (6)BNE|-Ausschusses (11) BNE-Ausschuss, other: komitet DNB (11)Boden|komponente (2) Komponentedes Bodens: czesc naziemna (1), na-ziemna czesc (1)Boden|lösung (4) Lösung des Bodens:

roztwór glebowy (4)Boden|melioration (2) Meliorationdes Bodens: melioracja gruntów (1),poprawa jakosci gruntów (1)Boden|wanne (2) Wanne auf den Bo-den: podłoga (1)Bord|personals (1) Bordpersonal,Personal an Bord: personel pokła-dowy (1)Bord|service (1) Service an Bord:

usługa pokładowa (1)Bord|systeme (3) Bordsystem, Systeman Bord: system pokładowy (1)

Börsen|zulassung (22) Zulassung ander Börse: przyjecie do notowania (4),dopuszczenie do notowania (1), noto-wanie giełdowe (1), notowanie na gieł-dzie (1)Brachsen|makrele (8) other: leszcz

promieniowy (5)Branchen|organisationen (14) Bran-chenorganisation, Organisation in derBranche: organizacja branzowa (1), or-ganizacja zawodowa (1)Branchen|verbände (93) Branchen-verband, Verband der Branche: bran-zowy zwiazek (1), grupa operatorów(1), organizacja branzowa (1), przedsta-wiciel branzy (1), stowarzyszenie prze-mysłowe (1), stowarzyszenie przemy-słu (1)Branchen|vereinbarung (26) Verein-barung in der Branche: porozumieniebranzowe (12), umowa branzowa (4),uzgodnienie branzowe (2)Breit|band|marktes (2) Breitband-markt, : łacze szerokopasmowe (1)Breitband|zugang (12) : dostep sze-

rokopasmowy (5), szerokopasmowy do-step (2), dostep do łaczy szerokopasmo-wych (1), dostep do sieci szerokopa-smowych (1)Brems|anlagen (81) Bremsanlage,Anlage zum Bremsen: układ hamul-cowy (40), urzadzenie hamujace (6)Brems|leuchten (41) Bremsleuchte,other: swiatło stopu (2), instalacja swia-teł stopu (1), tylne swiatło (1)Brenn|elemente (242) Brennelement,brennende Element: paliwo (200), ele-ment paliwowy (1)Brenn|stoffe (346) Brennstoff, idiom:

paliwo (212)Brenn|stoffen (112) Brennstoff, bren-nende Stoff: paliwo (98), materiałpedny (1), rodzaj paliw (1)Brenn|stoff (122) Stoff zum Brennen:

paliwo (93), materiał opałowy (3), pa-liwo opałowe (1)Brief|papier (6) Papier des Briefes: pa-

pier (6)Brief|wechsel (278)Wechsel der Brie-fe: wymiana listów (203)Brief|wechsels (1320) Briefwechsel,Wechsel der Briefe: wymiana listów(1183), wymiana pism (17), korespon-dencja (1)Bruch|mais (4) other: kukurydza ła-

mana (1), łamana kukurydzy (1)Bruch|reis (186) other: ryz ła-

many (172)Brust|korb (4) Korb der Brust: klatka

piersiowa (2)Brut|eier (295) Brutei, Ei für die Brut:

jajo wylegowe (234), jajo z inkubato-rów (3)Brut|eiern (416) Brutei, Ei für dieBrut: jajo wylegowe (365)BSE|-Falls (3) BSE-Fall, other: przy-

padek BSE (3)

276

Buch|führungen Dienst|alter

Buch|führungen (99) Buchführung,Führung der Bücher: rachunko-wosc (5)Buch|führung (666) Führung der Bü-cher: ksiegowosc (87), rachunkowosc(75), ksiega rachunkowa (29)Buch|haltung (84) idiom: rachunko-

wosc (13), ksiegowosc (11), ewidencja(8), ksiega rachunkowa (5)Buchungs|methoden (2) Buchungs-methode, Methode der Buchung: me-toda ksiegowa (1), metoda rachunkowo-sci (1)Buchungs|tag (1) Tag der Buchung:

dzien ksiegowania (1)Buchungs|werte (1) Buchungswert,Wert bei der Buchung: wartosc ksie-gowa (1)Buch|wert (100) other: wartosc ksie-

gowa (61), wartosc bilansowa (19),ksiegowa wartosci (2)Budget|instrumente (1) Budgetin-strument, Instrument des Budgets: in-strument budzetowy (1)Budget|planungen (1) Budgetpla-nung, Planung des Budgets: plan bu-dzetowy (1)Büffel|milch (8) Milch von Büffeln:

mleko bawole (2)Bühnen|effekte (3) Bühneneffekt, Ef-fekt auf der Bühne: efekt sceniczny (3)Bundes|darlehen (4) Darlehen desBundes: pozyczka federalna (4)Bundes|rates (3) Bundesrat, Rat desBundes: rada federalna (3)Bundes|republik (1026) Republik alsBund: republika federalna (581), fede-ralna republika (222), federacyjna repu-blika (4)Bundes|verfassung (1)Verfassung desBundes: konstytucja federalna (1)Bürger|beauftragte (94) Beauftragteder Bürger: rzecznik praw obywatel-skich (51)Bürger|beauftragten (291) Bürger-beauftragte, Beauftragte der Bürger:rzecznik praw obywatelskich (178)Bürger|debatte (1) Debatte der Bür-ger: debata publiczna (1)Bürgschafts|prämien (3) Bürg-schaftsprämie, other: dopłata gwa-rantowana (1)Bürgschafts|verträgen (2) Bürg-schaftsvertrag, Vertrag über die Bürg-schaft: umowa gwarancyjna (1)Büro|bedarf (153) Bedarf im Büro:

materiał biurowy (27), artykuł biurowy(11), sprzet biurowy (6)Büro|geräte (77) Bürogerät, Gerät imBüro: urzadzenie biurowe (68), sprzetbiurowy (4), wyposazenie biurowe (3)Butter|absatzes (2) Butterabsatz, Ab-satz der Butter: zbyt masła (1)Butter|fett (925) Fett der Butter: kon-

centrat masła (501), masło skoncentro-wane (293), tłuszcz maslany (2), tłuszczmleczny (2)Butter|menge (20) Menge der Butter:

ilosc masła (18)

Butter|panscherei (1) Panscherei vonButter: fałszowanie masła (1)Buyout|-Fonds (1) other: fundusz wy-

kupu (1)BVT|-Gruppe (1) other: grupa

BVT (1)CE|-Kennzeichnung (410) CE-kennzeichnen, other: oznakowanieCE (152)Chancen|gleichheit (400) Gleichheitder Chancen: równosc szans (138)Chemie|technologen (1) Chemietech-nologe, other: technolog-chemik (1)Chip|karte (5)Karte mit Chip: karta in-

teligentna (1), karta magnetyczna (1)Cluster|dynamik (1) Dynamik desClusters: dynamika okregu (1)CODUN|-Experten (2) CODUN-Experte, other: ekspert CODUN (1)COMEXT|-Daten (4) other: baza CO-

MEXT (2)Computer|betrug (1) Betrug mit demComputer: komputerowe oszustwo (1)Computer|tomographie (1) Tomo-graphie mit dem Computer: tomografiakomputerowa (1)Container|verkehr (10) Verkehr mitContainern: transport kontenerowy (3),przewóz w kontenerach (1)Dampf|maschinen (1) Dampfmaschi-ne, other: silnik parowy (1)Dampf|turbinen (7) Dampfturbine,other: turbina parowa (3), parowa tur-bina (1)Darlehens|bürgschaft (1241) Bürg-schaft für das Darlehen: gwarantowanapozyczka (1227), gwarancja kredytowa(3), gwarancja na pozyczke (3), kredytgwarantowany (2), gwarancja pozycz-kowa (1)Darlehens|fonds (15) Fonds für Dar-lehen: fundusz pozyczkowy (2)Darlehens|form (1) Form des Darle-hens: forma kredytu (1)Darlehens|operationen (2) Darle-hensoperation, other: operacja po-zyczkowa (2)Daten|austausch (208) Austausch derDaten: wymiana danych (133), wy-miana informacji (21), przekazywanieinformacji (2), przepływ danych (2)Daten|banken (584) Datenbank,Bank der Daten: baza danych (316)Daten|bank (1054) Bank mit Daten:

baza danych (591), bank danych (44)Daten|dienste (7) Datendienst, other:

transmisja danych (2)Daten|erfassung (90) Erfassung derDaten: gromadzenie danych (43), zbie-ranie danych (15), rejestrowanie danych(3), uzyskiwanie danych (3), gromadze-nie informacji (1)Daten|erhebung (255) Erhebung derDaten: gromadzenie danych (109)Daten|lieferungen (3) Datenliefe-rung, Lieferung der Daten: przeka-zywanie danych (1)Daten|lücken (2) Datenlücke, Lückein den Daten: luka w danych (1)

Daten|paket (20) Paket mit Daten:komplet danych (12), pakiet danych (3),zestaw informacji (1)Daten|quellen (108) Datenquelle,Quelle der Daten: zródło danych (31),zródło statystyczne (2)Daten|schichten (1) Datenschicht,Schicht mit Daten: warstwa informa-cji (1)Daten|schutzes (113) Datenschutz,Schutz der Daten: ochrona danych(100), ochrona danych osobowych (5),poszanowanie prywatnosci (1)Daten|schutz (291) Schutz der Daten:

ochrona danych (230)Daten|träger (204) Träger der Da-ten: nosnik informacji (27), nosnik da-nych (14)Daten|validierung (2) Validierung derDaten: stwierdzanie prawidłowosci da-nych (1)Daten|verarbeitung (352) Verarbei-tung der Daten: przetwarzanie da-nych (191)Daten|verbreitung (6) Verbreitungder Daten: rozpowszechnianie danych(4), rozpowszechnienie danych (1)Daten|verkehr (183) Verkehr von Da-ten: przepływ danych (165)Daten|verwaltung (5) Verwaltung derDaten: zarzadzanie danymi (3)Deck|betrieb (2) other: hodowla (2)Deck|lage (4) other: klasa warstw (1)Deckungs|summen (8) Deckungs-summe, Summe zur Deckung: sumagwarancyjna (3), kwota gwarancyjna (1)Defizit|risiken (1) Defizitrisiko, Risikodes Defizits: ryzyko deficytu (1)Denk|ansätze (6) Denkansatz, Ansatzim Denken: kierunek refleksji (1)DEPB|-Regelung (115) other: system

DEPB (11), program DEPB (9), pro-gram DEPBS (3)Deponie|bau (4) Bau der Deponie: bu-

dowa składowiska (3)Deponie|betreiber (2) Betreiber derDeponie: operator wysypisk (1)Deponie|betrieb (2) Betrieb auf derDeponie: operacja składowania (1), za-rzadzanie składowiskiem odpadów (1)Derivat|kontrakte (3) Derivatkon-trakt, other: kontrakt na instrumentypochodne (1)Detektions|technologien (1) Detekti-onstechnologie, Technologie der De-tektion: technologia wykrywania (1)Dezentralisierungs|initiative (1) In-itiative der Dezentralisierung: kierunekdecentralizacji (1)Diagnose|standards (5) Diagnose-standard, Standard für die Diagnose:norma diagnostyczna (1)Dichte|bestimmung (3) Bestimmungder Dichte: oznaczanie gestosci (3)Dieb|stahl (119) idiom: rabunek (1)Dienst|alter (42) Alter im Dienst: staz

(12), staz pracy (6), okres słuzby (1),starszenstwo słuzbowe (1)

277

Dienst|antritte Dritt|lands

Dienst|antritte (4) Dienstantritt, An-tritt des Dienstes: rozpoczecie (2)Dienst|antritt (146) Antritt desDienstes: rozpoczecie słuzby (3), pod-jecie stosunku pracy (2)Dienst|arten (5) Dienstart, Art desDienstes: rodzaj usług (2), typ usług (1)Dienst|bezüge (318) Dienstbezug, Be-zug für den Dienst: wynagrodze-nie (229)Dienst|bündeln (1) Dienstbündel,Bündel der Dienste: pakiet usług (1)Dienste|anbieter (100) Anbieter desDienstes: usługodawca (59), dostawcausług (27), dostawca usługi (1), opera-tor swiadczacy usługi (1)Dienste|bündel (2) Bündel der Dien-ste: zespół słuzb (1)Dienst|einsatzes (2) Diensteinsatz,other: zatrudnienie (1)Dienst|gebrauch (80) Gebrauch desDienstes: uzytek wewnetrzny (60), uzy-tek słuzbowy (1)Dienstleistungs|empfänger (160)Empfänger der Dienstleistung: od-biorca usług (4), beneficjent usługi (2),uzytkownik usług (2)Dienstleistungs|erbringer (524) Er-bringer der Dienstleistung: usługo-dawca (381)Dienstleistungs|erbringern (121)Dienstleistungserbringer, Erbringerder Dienstleistung: usługodawca (95),dostawca usług (6), dostawca swiad-czen (1), osoba swiadczaca usługi (1),podmiot swiadczacy usługi (1), przed-siebiorstwo swiadczace usługi (1)Dienstleistungs|freiheit (201) Frei-heit der Dienstleistung: swobodaswiadczenia usług (121), swobodneswiadczenie usług (14)Dienstleistungs|sektor (104) Sektorder Dienstleistungen: sektor usług (57),dziedzina usług (5), sektor usługowy(4), branza usług (1), działalnosc usłu-gowa (1), przemysł usługowy (1)Dienstleistungs|unternehmen (74)Unternehmen als Dienstleistung:przedsiebiorstwo w sektorze usług(9), usługodawca (8), przedsiebiorstwousługowe (7), przedsiebiorstwo swiad-czace usługi (4), przedsiebiorstwo dzia-łajace w sektorze usług (3), dostawcausług (2), spółka usługowa (2)Dienstleistungs|verkehr (295) Ver-kehr der Dienstleistungen: swiadczenieusług (115), przepływ usług (42), han-del usługami (27)Dienstleistungs|verkehrs (246)Dienstleistungsverkehr, Verkehrder Dienstleistungen: swiadczenieusług (108)Dienstleistungs|verträge (38)Dienst-leistungsvertrag, Vertrag über dieDienstleistung: umowa o swiadczenieusług (10), zamówienie na usługi (7),kontrakt na swiadczenie usług (1), kon-trakt na usługi (1), kontrakt usługowy

(1), umowa na obsługe (1), umowaswiadczenia usług (1)Dienst|ort (90) Ort des Dienstes: miej-

sce zatrudnienia (25), miejsce pracy (9),miejsce oddelegowania (6)Dienst|posten (111) other: stanowi-

sko (68)Dienst|räume (103) Dienstraum,Raum für Dienst: pomieszczenie słuz-bowe (54)Dienst|reisen (321) Dienstreise,dienstliche Reise: podróz słuzbowa(93), wyjazd słuzbowy (36)Dienst|stelle (422) idiom: słuzba (82),

organ administracyjny (15)Dienst|stellen (1378) Dienststelle,other: słuzba (597), departament (143),agencja (32), dział (24), wydział (23)Differenz|ausgleichs (2) Differenz-ausgleich, Ausgleich der Differenz:dodatkowa kwota (1), kwota dodat-kowa (1)Digital|aufnahmen (2) Digitalauf-nahme, digitale Aufnahme: zapis cy-frowy (2)DINP|-Exposition (1) other: narazenie

na DINP (1)Diplomaten|pässen (15) Diplomaten-pass, diplomatische Pass: paszport dy-plomatyczny (11)Direkt|beihilfen (106) Direktbeihilfe,direkte Beihilfe: pomoc bezposrednia(54), bezposrednia pomoc (13), dopłatabezposrednia (6), płatnosc bezposred-nia (4)Direkt|einfuhr (13) direkte Einfuhr:

przywóz bezposredni (6), bezposredniprzywóz (4)Direkt|investitionen (142) Direktin-vestition, direkte Investition: bezpo-srednia inwestycja (78), inwestycja bez-posrednia (44), bezposrednie inwesto-wanie (3)Direkt|verbindungen (5) Direktver-bindung, direkte Verbindung: połacze-nie bezposrednie (2), bezposredni kon-takt (1), bezposrednie połaczenie (1)Direkt|verkäufe (110)Direktverkauf,direkte Verkauf: sprzedaz bezposrednia(85), bezposrednia sprzedaz (12), trans-akcja bezposrednia (1)Direkt|zahlungen (603) Direktzah-lung, direkte Zahlung: płatnosc bez-posrednia (280), wsparcie bezposrednie(177), dopłata bezposrednia (72), bez-posrednia płatnosc (16), pomoc bezpo-srednia (5), bezposrednie wsparcie (4),dotacja bezposrednia (2), wypłata bez-posrednia (2)Diskriminierungs|fragen (2) Diskri-minierungsfrage, Frage der Diskrimi-nierung: kwestia dyskryminacji (1)Diskriminierungs|opfer (7)Opfer derDiskriminierung: ofiara dyskrymina-cji (6)Diskriminierungs|verbots (18) Dis-kriminierungsverbot, Verbot der Dis-kriminierung: przeciwdziałanie dys-kryminacji (1), zakaz dyskryminacji (1)

Dokumentations|system (5) Systemdder Dokumentation: system dokumen-tacji (3)Dokumentations|zentrums (3) Do-kumentationszentrum, Zentrum fürdie Dokumentation: osrodek dokumen-tacji (3)Dokumentations|zwecken (2) Doku-mentationszweck, Zweck der Doku-mentation: potrzeba archiwalna (1)Dokumenten|nummer (335) Num-mer des Dokuments: numer doku-mentu (334)Dolden|lagerung (1) Lagerung derDolden: przechowywanie szyszekchmielowych (1)Dolmetsch|anträgen (1) Dol-metschantrag, other: zamówienie natłumaczenia (1)Dolmetsch|leistungen (128) Dol-metschleistung, Leistung des Dol-metschens: tłumaczenie ustne (60),usługa w zakresie tłumaczen ustnych(17), usługa tłumaczen (4), usługa wzakresie tłumaczen (3), swiadczenietłumaczen (1)Domino|effekte (2) Dominoeffekt,other: efekt domina (1)Doppel|arbeit (157) doppelte Arbeit:

powielanie prac (31), powielanie dzia-łan (15), dublowanie wysiłków (8), po-wielanie pracy (7), powtarzanie pracy(6), dublowanie działan (4), powielaniewysiłków (4)Doppel|besteuerung (92) doppelteBesteuerung: podwójne opodatkowanie(83), podwójne opodatkowywanie (1)Doppel|-Hybride (1) other: miesza-

niec podwójny (1)Doppel|versuche (1) Doppelversuch,doppelter Versuch: powielane doswiad-czenie (1)Dreh|scheibe (2) drehende Scheibe:

osrodek (1), wezeł (1)Dreiecks|handels (4) Dreieckshandel,Handel im Dreieck: handel trójstronny(3), trójstronna operacja handlowa (1)Dringlichkeits|maßnahmen (129)Dringlichkeitsmaßnahme, Maßnah-me der Dringlichkeit: srodek nadzwy-czajny (76), pilne działanie (5), srodekinterwencyjny (3), nadzwyczajny sro-dek (2), natychmiastowy srodek (2),srodek natychmiastowy (2), srodek za-radczy (2)Dritt|länder (2393) Drittland, drit-te Land: panstwo trzecie (1264), krajtrzeci (6), trzecie panstwo (2)Dritt|ländern (8372) Drittland, drit-te Land: panstwo trzecie (5768), krajtrzeci (22)Dritt|landes (604) Drittland, drittesLand: panstwo trzecie (442)Dritt|land (2273) dritte Land: panstwo

trzecie (1326), kraj trzeci (111), trzecikraj (2)Dritt|lands (442) Drittland, dritteLand: panstwo trzecie (298)

278

Dritt|staaten EG|-Vertrag

Dritt|staaten (1389) Drittstaat, drit-te Staat: panstwo trzecie (912), krajtrzeci (3)Dritt|staat (309) dritte Staat: panstwo

trzecie (156)Dritt|staats (126) Drittstaat, other:

panstwo trzecie (78), kraj trzeci (15),inne panstwo (1)Drogen|abhängigkeit (35) Abhängig-keit von Drogen: narkomania (16), uza-leznienie od narkotyków (8)Drogen|angebots (8) Drogenangebot,Angebot von Drogen: dostawa narkoty-ków (1)Drogen|bekämpfung (90) Bekämp-fung von Drogen: walka z narkotykami(21), zwalczanie narkotyków (7), walkaprzeciw narkotykom (2), walka z han-dlem narkotykami (1), zwalczanie han-dlu narkotykami (1)Drogen|handels (76) Drogenhandel,Handel mit Drogen: handel narkoty-kami (66), przemyt narkotyków (2)Drogen|problemen (3) Drogenpro-blem, Problem mit Drogen: kwestiazwiazana z narkotykami (2), problemzwiazany z narkotykami (1)Drogen|sucht (271) Sucht nach Dro-gen: narkomania (227), uzaleznienie odnarkotyków (2)Druck|geräte (135) Druckgerät,other: urzadzenie cisnieniowe (111)Druck|mechanismus (19) other: me-

chanizm spustowy (2)Druck|wege (1) Druckweg, other: me-

toda drukarska (1)Dumping|konditionen (1) Dumping-kondition, Konditionen des Dumpings:warunek dumpingowy (1)Dumping|praktiken (82) Dumping-praktik, Praktik des Dumpings: prak-tyka dumpingowa (33), stosowaniedumpingu (4), stosowany dumping (2),dumping uprawiany (1), praktykowanydumping (1), stosowanie cen dumpin-gowych (1)Dumping|spanne (1892) Spanne desDumpings: margines dumpingu (1420),poziom dumpingu (40), margines dum-pingowy (26), marza dumpingu (20),marza dumpingowa (13), dumping napoziomie (10)Dumping|spannen (688) Dumping-spanne, Spanne des Dumpings: mar-gines dumpingu (521), marza dumpin-gowa (13), margines dumpingowy (12),poziom dumpingu (11), dumping na po-ziomie (2), margines szkody (2)Dünge|mittel (413) Mittel zum Dün-gen: nawóz (359)Dünge|mitteln (298) Düngemittel,Mittel zum Düngen: nawóz (255), sro-dek nawozowy (1)Durchführbarkeits|bewertung (4)Bewertung der Durchführbarkeit:ocena wykonalnosci (3)Durchführbarkeits|studien (119)Durchführbarkeitsstudie, Studie über

die Durchführbarkeit: studium wyko-nalnosci (50), badanie wykonalnosci(21), analiza wykonalnosci (18)Durchfuhr|orten (3) Durchfuhrort,Ort für die Durchfuhr: miejsce tran-zytu (3)Durchfuhr|staat (7) Staat zur Durch-fuhr: panstwo tranzytu (5), kraj tran-zytu (1), panstwo tranzytowe (1)Durchführungs|befugnisse (794)Durchführungsbefugnis, Befugniszur Durchführung: uprawnienie wy-konawcze (724), kompetencja wyko-nawcza (13), uprawnienie wdrozeniowe(2), prawo wykonawcze (1)Durchführungs|bestimmungen(6823) Durchführungsbestimmung,Bestimmung zur Durchführung:szczegółowa zasada (3406), przepiswykonawczy (923), zasada stosowa-nia (256), szczegółowy przepis (121),zasada wykonania (115), zasada wyko-nawcza (68), srodek wykonawczy (33)Durchführungs|maßnahme (228)Maßnahme zur Durchführung: srodekstosowania (131), srodek wykonawczy(88), srodek wdrazajacy (4), przepiswykonawczy (1)Durchführungs|maßnahmen (724)Durchführungsmaßnahme, Maßnah-me zur Durchführung: srodek wy-konawczy (518), przepis wykonawczy(29), wykonanie przepisów (7), wdra-zanie srodków (5), działanie wdraza-jace (4)Durchführungs|modalitäten (126)Durchführungsmodalität, Modalitätder Durchführung: szczegółowa za-sada (17), przepis wykonawczy (8),procedura wdrozeniowa (7), procedurawykonawcza (7), srodek realizacji (6),metoda realizacji (4), sposób realizacji(3), szczegółowy warunek (2)Durchführungs|strategie (2) Strate-gie für die Durchführung: strategiaoperacyjna (1), strategia wdrazania (1)Durchführungs|verordnung (381)Verordnung über die Durchführung:rozporzadzenie wykonawcze (278)Durchführungs|vorschriften (2694)Durchführungsvorschrift, Vorschriftzur Durchführung: szczegółowa za-sada (1157), przepis wykonawczy(266), zasada stosowania (115), wa-runek stosowania (59), srodek wyko-nawczy (37), szczegółowy przepis (24)Durchschnitts|anteile (1) Durch-schnittsanteil, durchschnittliche An-teil: sredni udział (1)Durchschnitts|faktor (1) Faktor imDurchschnitt: sredni współczynnik (1)Durchschnitts|kosten (138) durch-schnittliche Kosten: sredni koszt (79),srednia kosztów (41), koszt sredni(5), przecietna kosztów (3), przecietnykoszt (2)Durchschnitts|preise (150) Durch-schnittspreis, durchschnittliche Preis:srednia cena (87), srednia cen (26), cena

srednia (5), srednia ceny (5), przecietnacen (2), udział w rynku (2)Durchschnitts|preis (189) durch-schnittliche Preis: srednia cena (128),srednia ceny (27), cena sredniej (4),przecietna cena (4), cena srednia (3),srednia z cen (2)Durchschnitts|werte (134) Durch-schnittswert, durchschnittliche Wert:wartosc srednia (14), srednia wartosc(4), srednia cen (2), srednia dla cen (2),srednia wielkosc (2)Durchschnitts|werten (84) Durch-schnittswert, durchschnittliche Wert:srednia (4), sredni wskaznik (1), sredniawartosci (1), wartosc srednia (1)Durchsetzungs|maßnahmen (126)Durchsetzungsmaßnahme, Maßnah-me zur Durchsetzung: działanie wyko-nawcze (61), egzekwowanie przepisów(9), działanie egzekucyjne (5), srodekprzymusu (4), srodek egzekwowania(3), srodek wykonawczy (2)Durchsetzungs|regelungen (2)Durchsetzungsregelung, Regelung fürdie Durchsetzung: mechanizm wdraza-nia (1)Durchsuchungs|aktionen (1) Durch-suchungsaktion, Aktion zur Durchsu-chung: srodek sledczy (1)EAGFL|-Garantie (118) other:

gwarancja EFOGR (86), gwarancjaEAGFL (1)EASA|-System (3) other: system

EASA (2)EAS|-Produkte (1) EAS-Produkt,other: produkt EAS (1)EAS|-Software (2) other: oprogramo-

wanie EAS (1), oprogramowanie klasyEAS (1)ECOFIN|-Bericht (2) other: sprawoz-

danie ECOFIN (2)ECOFIN|-Tagung (1) other: posiedze-

nie rady ECOFIN (1)EDV|-Netze (2) EDV-Netz, Netz fürdie EDV: siec informatyczna (2)EEF|-Haushalt (2) other: budzet

EFR (2)Effizienz|potenzial (1) Potenzial derEffizienz: potencjał efektywnosci (1)EFIN|-Gruppe (11) other: grupa

EFIN (5)EFR|-Förderung (3) other: finansowa-

nie ERC (3)EGE|-Website (1) other: strona inter-

netowa EGE (1)EG|-Gewässer (140) Gewässer derEG: woda wspólnotowa (3), wodawspólnoty (1)EGKS|-Vertrags (80)EGKS-Vertrag,other: traktat EWWiS (55), traktat usta-nawiajacy EWWiS (8), traktat EWWS(1), traktat o EWWiS (1)EG|-Musters (1) EG-Muster, Musterder EG: wzór wspólnotowy (1)EG|-Vertrag (5914) Vertrag der EG:

traktat ustanawiajacy WE (9), traktat oWE (7), traktat ustanawiajacy wspól-note (3)

279

EG|-Vertrags Einzel|erzeuger

EG|-Vertrags (1753) EG-Vertrag,Vertrag der EG: traktat (429), traktat oWE (13), traktat ustanawiajacy wspól-note (12), traktat ustanawiajacy WE (7)Ehe|bandes (57) Eheband, Band derEhe: małzenstwo (1)Ehe|gatte (85)Gatte während der Ehe:

współmałzonek (40), małzonek (26),małzonka (4)Ehe|gatten (335) Ehegatte, Gatte wäh-rend der Ehe: małzonek (180)EIB|-Anleihen (2) EIB-Anleihe,other: kredyt EBI (1)EIB|-Mittel (4) other: fundusz EBI (1),

srodek EBI (1)EIB|-Projekten (4) EIB-Projekt,other: projekt EBI (4)Eier|erzeugnissen (2) Eiererzeugnis,Erzeugnis aus Ei: produkt jajeczny (1)Eigen|gewicht (109) eigene Gewicht:

ciezar własciwy (5), ciezar własny (4)Eigen|kapital (427) eigene Kapital:

kapitał własny (311)Eigen|mittel (914) eigene Mittel: sro-

dek własny (377), fundusz własny(226), zasób własny (186), własny sro-dek (8), kapitał własny (6), dochód wła-sny (5)Eigen|mitteln (198) Eigenmittel, eige-ne Mittel: srodek własny (78), zasóbwłasny (40), fundusz własny (27), wła-sny srodek (10), własny zasób (6), wła-sny fundusz (2)Eigentümer|struktur (11) Strukturder Eigentümer: struktura własno-sciowa (10), struktura włascicieli (1)Eigentümer|wechseln (1) Eigentü-merwechsel,Wechsel der Eigentümer:zmiana własnosci (1)Eigentums|anteil (2)Anteil des Eigen-tums: udział własnosciowy (1)Eigentums|rechte (126) Eigentums-recht, Recht auf das Eigentum: prawowłasnosci (82)Eigentums|rechts (12) Eigentums-recht, other: prawo własnosci (6)Eignungs|prüfung (96) Prüfung derEignung: test umiejetnosci (52), testsprawdzajacy (3), sprawdzenie wie-dzy (1), test sprawdzajacy umiejetno-sci (1), weryfikacja kompetencji zawo-dowych (1)EINECS|-Verzeichnisses (2)EINECS-Verzeichnis, other: wykazEINECS (1)Einfuhr|bedingungen (126) Einfuhr-bedingung, Bedingung bei der Ein-fuhr: warunek przywozu (57), warunekprzywozowy (12), wymaganie przywo-zowe (6), warunek importu (2), warunekwwozu (1), wymóg przywozowy (1)Einfuhr|entscheidung (27) Entschei-dung über die Einfuhr: decyzja o przy-wozie (1)Einfuhr|jahr (72) Jahr der Einfuhr:

rok przywozu (44), rok przywozowy(6), okres przywozu (3), roczny okresprzywozu (2), przywóz w roku (1), rokimportowy (1)

Einfuhr|liberalisierung (7) Liberali-sierung der Einfuhr: liberalizacja przy-wozu (3)Einfuhr|menge (166)Menge der Ein-fuhr: wielkosc przywozu (51), limitprzywozu (2)Einfuhr|mengen (377) Einfuhrmen-ge,Menge der Einfuhr: wielkosc przy-wozu (166)Einfuhr|papieren (4) Einfuhrpapier,Papier über die Einfuhr: dokumentprzywozowy (2)Einfuhr|programmen (6) Einfuhr-programm, Programm der Einfuhr:program importu (2), program przywo-zowy (2), program przywozu (1)Einfuhr|tag (11) Tag der Einfuhr:

dzien przywozu (8), data przywozu (2)Einfuhr|waren (283) Einfuhrware,Ware aus der Einfuhr: przywozony to-war (102)Einfuhr|weizen (2) Weizen aus derEinfuhr: pszenica przywozona (2)Einfuhr|zölle (709) Einfuhrzoll, Zollbei der Einfuhr: naleznosc przywo-zowa (273), opłata przywozowa (103),cło przywozowe (76), naleznosc celna wprzywozie (6), przywozowa naleznosccelna (3)Einfuhr|zoll (142) Zoll bei der Ein-fuhr: naleznosc przywozowa (71), cłoprzywozowe (32), naleznosc celna (2),naleznosc celna w przywozie (2)Einfuhr|zolls (111) Einfuhrzoll, Zollbei der Einfuhr: naleznosc przywo-zowa (40), cło przywozowe (17), opłatacelna (5), opłata przywozowa (3), cłoimportowe (1), naleznosc celna (1), na-leznosc w przywozie (1), przywozowanaleznosc celna (1)Eingangs|teil (15) other: czesc po-

czatkowa (2), wyraz wprowadzajacy(2), czesc wprowadzajaca (1), pierwszaczesc (1), poczatkowa czesc (1)Einheits|beträge (9) Einheitsbetrag,Betrag der Einheit: jednostkowa kwota(5), kwota jednostkowa (4)Einheits|papiers (87) Einheitspapier,other: jednolity dokument (40)Einkaufs|zentren (7) Einkaufszen-trum, other: centrum handlowe (2), hi-permarket (2)Einkommens|besteuerung (2) Be-steuerung des Einkommens: podatekod dochodów (2)Einkommens|garantien (1) Einkom-mensgarantie, Garantie der Einkom-men: gwarancja dochodów (1)Einkommens|höhe (1) Höhe des Ein-kommens: wysokosc dochodu (1)Einkommens|sicherung (6) Siche-rung des Einkommens: wspieranie do-chodów (2), ochrona dochodu (1)Einleitungs|stelle (5) Stelle der Ein-leitung: punkt zrzucania (2), punktzrzutu (1)Einmal|beiträge (2) Einmalbeitrag,einmalige Beitrag: składka jednora-zowa (2)

Einnahmen|ansätze (16) Einnah-menansatz, Ansatz für Einnahmen:prognoza dochodów (4), preliminarzdochodów (1), szacunek przycho-dów (1)Einnahmen|ausfälle (5) Einnahmen-ausfall, Ausfall von Einnahmen: stratadochodów (4), spadek dochodów (1)Einnahmen|bilanzen (1)Einnahmen-bilanz, Bilanz der Einnahmen: saldodochodów (1)Einnahme|verringerung (2) Verrin-gerung der Einnahmen: spadek przy-chodów (1)Einsatz|kräfte (193) Einsatzkraft,Kraft für den Einsatz: siła zbrojna(128), zespół interwencyjny (2)Einsatz|plans (26) Einsatzplan, Planfür den Einsatz: plan rozmieszczenia(11), plan operacyjny (8), plan operacji(3), plan uruchamiania (1)Einschleppungs|risiko (3) Risiko desEinschleppens: ryzyko zakazenia (2),ryzyko wprowadzenia wirusa (1)Einspeise|punkt (5) Punkt zum Ein-speisen: punkt dostepowy (4)Einstellungs|vertrag (4) Vertrag überdie Einstellung: umowa o prace (2)Einstellungs|wandel (2) Wandel derEinstellung: zmiana w nastawieniu (1)Einstiegs|zeit (1) Zeit des Anstiegs: go-

dzina wejscia (1)Eintragungs|pflichten (1) Eintra-gungspflicht, Pflicht zur Eintragung:obowiazek rejestracji (1)Einwanderungs|kontrollen (3) Ein-wanderungskontrolle, Kontrolle derEinwanderung: kontrola imigra-cyjna (3)Einzel|anträge (3) Einzelantrag, ein-zelne Antrag: indywidualny wniosek(1), poszczególny wniosek (1)Einzel|antrag (3) einzelne Antrag: in-

dywidualny wniosek (3)Einzel|auskünfte (2) Einzelauskunft,einzelne Auskunft: szczególna infor-macja (2)Einzel|beihilfe (2501) einzelne Beihil-fe: pomoc indywidualna (2250), indy-widualna pomoc (105), srodek jednora-zowy (4), pomoc jednorazowa (2)Einzel|beihilfen (1588) Einzelbeihil-fe, einzelne Beihilfe: pomoc indywidu-alna (935), indywidualna pomoc (563),indywidualna dotacja (6), poszczególnapomoc (2)Einzel|beträgen (3) Einzelbetrag, ein-zelne Betrag: kwota składowa (1)Einzel|daten (20) einzelne Daten: in-

dywidualne dane (6), dane jednostkowe(4), dane szczegółowe (2), dane indy-widualne (1), dane składowe (1), poje-dyczne dane (1), poszczególna informa-cja (1)Einzel|erzeuger (94) einzelne Erzeu-ger: indywidualny producent (37), pro-ducent indywidualny (33), indywidu-alny członek (2), pojedynczy produ-

280

Einzel|fällen Energie|erzeugung

cent (2), indywidualny plantator (1), po-szczególny producent (1)Einzel|fällen (95) Einzelfall, einzelneFall: indywidualny przypadek (20), po-szczególny przypadek (9), indywidu-alna sprawa (7), pojedynczy przypadek(7), poszczególna sprawa (5), przypadekindywidualny (5), konkretny przypadek(3), sprawa indywidualna (3), pojedyn-cza sprawa (2)Einzel|fall (417) einzelne Fall: indy-

widualny przypadek (44), poszczególnyprzypadek (30), konkretny przypadek(27), szczególny przypadek (27)Einzel|handel (317) other: handel de-

taliczny (123)Einzel|händler (265) einzelne Händ-ler: sprzedawca detaliczny (101)Einzel|händlern (48) Einzelhändler,einzelne Händler: sprzedawca deta-liczny (19), detalista (9), handel deta-liczny (2), handlowiec detaliczny (2),sprzedaz detaliczna (1)Einzel|instrument (1) einzelne Instru-ment: pojedynczy instrument (1)Einzel|maßnahmen (105) Einzel-maßnahme, einzelne Maßnahme:szczególny srodek (15), poszczególnedziałanie (12), srodek indywidualny(9), pojedyncze działanie (7), indywi-dualne działanie (5), konkretne dzia-łanie (5), działanie indywidualne (3),indywidualny srodek (3), poszczególnysrodek (3)Einzel|personen (271) Einzelperson,einzelne Person: osoba (61), osoba fi-zyczna (31), osoba prywatna (20), po-szczególna osoba (17), osoba indywidu-alna (8)Einzel|programme (90) Einzelpro-gramm, einzelne Programm: programszczegółowy (61), szczegółowy pro-gram (4), poszczególny program (2)Einzel|projekts (1) Einzelprojekt,einzelne Projekt: poszczególny pro-jekt (1)Einziehungs|aufträge (1) Einzie-hungsauftrag, Auftrag zur Einzie-hung: zlecenie windykacji (1)Einziehungs|entscheidung (93) Ent-scheidung über die Einziehung: konfi-skata (55), nakaz konfiskaty (26)Einzugs|gebiete (90) Einzugsgebiet,Gebiet des Einzuges: dorzecze (56), ob-szar dorzeczy (6)Einzugs|gebiet (87) Gebiet des Ein-zuges: obszar zlewiska (14), zlewiskorzeki (4), dorzecze wymagane (3), do-rzecze rzeki (2), strefa przyciagania (2)Ei|produkte (88) Eiprodukt, Produktmit Ei: produkt jajeczny (43), produkt zjaj (13), przetwór jajeczny (4)Eisen|bahn (149) idiom: transport ko-

lejowy (8), kolejowy transport (2)Eisen|sulfat (3) Sulfat des Eisens: siar-

czan zelaza (1)Ei|zellen (346) Eizelle, Zelle als Ei: ko-

mórka jajowa (258)

Elektrizitäts|erzeugung (42) Erzeu-gung der Elektrizität: wytwarzanieenergii elektrycznej (10), produkcjaenergii elektrycznej (8), wytwarzanieenergii (5), produkcja energii (2), wy-twarzanie elektrycznosci (1), wytwarza-nie pradu (1), wytwarzanie pradu elek-trycznego (1)Elektrizitäts|gewinnung (1) Gewin-nung der Elektrizität: produkcja energiielektrycznej (1)Elektrizitäts|verbund (4) Verbundder Elektrizität: połaczenie energiielektrycznej (1)Eltern|geld (1)Geld für Eltern: zasiłek

rodzicielski (1)Eltern|urlaub (55) Urlaub für Eltern:

urlop rodzicielski (34), urlop wycho-wawczy (10)Emissions|normen (82) Emissions-norm, Norm für die Emission: normaemisji (62), norma emisji spalin (3),norma emisji zanieczyszczen (1), normaemisji zanieczyszczen emitowanych (1),norma emisyjna (1), standard emisji (1),standard emisyjny (1)Emissions|trends (1) Emissionstrend,Trend der Emission: tendencja w emi-sjach (1)Emittenten|gruppe (2) Gruppe derEmittenten: emitent grupy (1)Emittenten|profile (1) Emittenten-profil, Profil der Emittenten: profilemitentów (1)Empfänger|länder (215) Empfänger-land, Land als Empfängers: panstwobeneficjentów (7), panstwo otrzymu-jace (2)Empfänger|ländern (144) Empfän-gerland, Land des Empfängers: benefi-cjent (4), panstwo otrzymujace (3), pan-stwo beneficjenta (2), panstwo korzysta-jace (1)Empfänger|land (96) Land des Emp-fängers: kraj otrzymujacy (7), panstwootrzymujace (5), kraj przeznaczenia (3),kraj przyjmujacy (2), panstwo benefi-cjenta (2)Empfänger|staat (99) Staat als Emp-fänger: panstwo przeznaczenia (43),panstwo beneficjenta (9), kraj przezna-czenia (2)Empfangs|bestätigung (255) Bestäti-gung für den Empfang: potwierdzenieodbioru (102)Empfangs|schein (3) Schein über denEmpfang: potwierdzenie odbioru (2)Empfangs|staat (1) Saat des Emp-fangs: panstwo przyjmujace (1)End|bestimmung (38) Bestimmungam Ende: przeznaczenie (14), osta-teczne przeznaczenie (4), koncoweprzeznaczenie (3), ostatecznego miejscaprzeznaczenie (2), miejsce przeznacze-nia (1), ostateczne miejsce przeznacze-nia (1)End|erzeugnis (92) Erzeugnis am En-de: produkt koncowy (30), produkt go-towy (19), gotowy produkt (12), kon-

cowy produkt (8), koncowy wyrób(3), produkt finalny (2), produkt osta-teczny (2)End|kunden (88) Endkunde, Kundeam Ende: odbiorca koncowy (47), uzyt-kownik koncowy (6), klient detaliczny(4), konsument finalny (1), konsumentkoncowy (1), koncowy odbiorca (1),nabywca koncowy (1), uzytkownik fi-nalny (1)End|nutzer (181) other: uzytkownik

koncowy (144), koncowy uzytkownik(10), odbiorca koncowy (5)End|nutzung (2) Nutzung am Ende:

ostateczne wykorzystanie (1), uzytkow-nik koncowy (1)End|spiele (2) Endspiel, other: finał (2)End|termin (101) Termin des Endes:

data wygasniecia (13), koncowy ter-min (13), ostateczny termin (11), ter-min koncowy (8), upływ terminu (4),termin umieszczenia (3), upłyniecie ter-minu (2)End|verbraucher (578) Verbraucheram Ende: konsument koncowy (222),uzytkownik koncowy (51), odbiorcakoncowy (39), koncowy konsument(21), ostateczny konsument (18), uzyt-kownik ostateczny (18), konsument fi-nalny (15), koncowy uzytkownik (15),konsument ostateczny (12)End|verwendungen (129) Endver-wendung, Verwendung am Ende: za-stosowanie koncowe (48), koncowe za-stosowanie (18), koncowe wykorzysta-nie (11), przeznaczenie koncowe (5),wykorzystanie koncowe (4), uzytkow-nik koncowy (3)End|verwendung (130) Verwendungam Ende: koncowe wykorzystanie (25),koncowe zastosowanie (18), zastosowa-nie koncowe (15), ostateczne przezna-czenie (11), ostateczne wykorzystanie(10), wykorzystanie koncowe (5), kon-cowe przeznaczenie (4), ostateczne za-stosowanie (3), docelowy uzytek (2)End|ziels (2) Endziel, Ziel am Ende:

ostateczny cel (1)Energie|bereich (111) Bereich derEnergie: dziedzina energii (19), sektorenergetyczny (18), dziedzina energetyki(10), zakres energii (4), sektor energii(3), polityka energetyczna (2)Energie|charta (80) Charta der Ener-gie: karta energetyczna (76)Energie|dienstleistungen (137)Ener-giedienstleistung, Dienstleistung derEnergie: usługa energetyczna (112)Energie|effizienz (529) Effizienz derEnergie: efektywnosc energetyczna(270), wydajnosc energetyczna (51),racjonalizacja zuzycia energii (23),efektywne wykorzystanie energii (13),sprawnosc energetyczna (11), energo-oszczednosc (10), racjonalne wykorzy-stanie energii (9), wydajnosc energii (6)Energie|erzeugung (108) Erzeugungder Energie: produkcja energii (39),wytwarzanie energii (26), wytworzenie

281

Energie|etikett Ernährungs|empfehlungen

energii (2), generacja energii (1), mocprodukcyjna (1), wytwarzanie energiielektrycznej (1)Energie|etikett (2)Etikett der Energie:

etykieta efektywnosci energetycznej (1)Energie|gesellschaften (1) Energie-gesellschaft, Gesellschaft der Energie:spółka energetyczna (1)Energie|märkten (10) Energiemarkt,Markt der Energie: rynek energii (6),rynek energetyczny (2), sektor ener-gii (1)Energie|netze (89) Energienetz, Netzder Energie: siec energetyczna (71),siec energii (1)Energie|nutzung (93) Nutzung derEnergie: wykorzystanie energii (25),zuzycie energii (22), wykorzystywanieenergii (5), efektywnosc energetyczna(2), korzystanie z energii (2), uzytkowa-nie energii (2)Energie|pflanze (1) other: roslina ener-

getyczna (1)Energie|pflanzen (154) Energiepflan-ze, Pflanze als Energie: roslina energe-tyczna (88)Energie|politik (93) Politik der Ener-gie: polityka energetyczna (74), strate-gia energetyczna (1)Energie|preisen (3) Energiepreis,Preis der Energie: cena energii (3)Energie|preis (3) Preis der Energie:

cena energii (3)Energie|quellen (401) Energiequel-le, Quelle der Energie: zródło ener-gii (267)Energie|ressourcen (7) Energieres-source, Ressource der Energie: zasóbenergetyczny (2), zródło energii (1)Energie|sektor (87) Sektor der Ener-gie: sektor energetyczny (44), sektorenergii (5), sektor energetyki (3), dzie-dzina energii (1), przemysł energe-tyczny (1)Energie|system (5) System für dieEnergie: system energetyczny (3)Energie|träger (252) Träger der Ener-gie: zródło energii (111)Energie|verbrauch (185) Verbrauchder Energie: zuzycie energii (117), wy-korzystanie energii (4), zuzycie energiielektrycznej (3), zuzycie energetyczne(2), zuzywanie energii (2)Energie|verbrauchs (89) Energiever-brauch, Verbrauch der Energie: zuzy-cie energii (59), wykorzystanie energii(5), konsumpcja energii (2)Energie|versorgung (201) Versor-gung bei der Energie: dostawa energii(71), zaopatrzenie w energie (34), podazenergii (4), dostawa energetyczna (3)Eng|pässe (89) Engpass, idiom: waskie

gardło (17), niedobór (9), ograniczenieprzesyłowe (5)ENISA|-Sekretariats (4) ENISA-Sekretariat, other: sekretariatENISA (4)

ENP|-Partner (12) other: partner ob-jety EPS (4), partner EPS (2), partnereuropejskiej polityki sasiedztwa (2)ENP|-Partnern (13) ENP-Partner,other: partner objety EPS (10)Entnahme|druck (1) Druck der Ent-nahme: cisnienie (1)Entschädigungs|systems (5) Ent-schädigungssystem, System für dieEntschädigung: system rekompen-sat (4)Entscheidungs|entwürfe (7) Ent-scheidungsentwurf, Entwurf der Ent-scheidung: projekt decyzji (7)Entscheidungs|entwurf (199) Ent-wurf der Entscheidung: projekt decyzji(178), projekt postanowienia (1)Entscheidungs|findung (202) Fin-dung der Entscheidung: podejmowaniedecyzji (70), podjecie decyzji (25), pro-ces podejmowania decyzji (8), procesdecyzyjny (2)Entscheidungs|gremium (2) Gremi-um zur Entscheidung: organ decy-zyjny (2)Entscheidungs|hilfen (3) Entschei-dungshilfe, Hilfe bei der Entschei-dung: wsparcie w podejmowaniu decy-zji (1)Entscheidungs|träger (143) Trägerder Entscheidung: decydent (76), organdecyzyjny (1)Entscheidungs|verfahren (101) Ver-fahren bei der Entscheidung: podej-mowanie decyzji (33), procedura decy-zyjna (17), proces decyzyjny (4), proce-dura podejmowania decyzji (3)Entsprechungs|tabelle (448) Tabel-le der Entsprechungen: tabela korela-cji (294)Entwicklungs|arbeit (3) Arbeit ander Entwicklung: praca na rzecz roz-woju (1)Entwicklungs|hilfe (282)Hilfe für dieEntwicklung: pomoc rozwojowa (72)Entwicklungs|ländern (669) Ent-wicklungsland, Land in der Entwick-lung: panstwo roziwijajace sie (60),kraj roziwijajacy sie (2)Entwicklungs|prozess (33) Prozessder Entwicklung: proces rozwoju (23),proces rozwojowy (1)Entwicklungs|störungen (2) Ent-wicklungsstörung, Störung der Ent-wicklung: zaburzenie (1)Entwicklungs|strategien (99) Ent-wicklungsstrategie, Strategie zur Ent-wicklung: strategia rozwoju (75), strate-gia na rzecz rozwoju (8), strategia roz-wojowa (3), rozwojowa strategia (1)Enzym|zubereitung (167) Zuberei-tung des Enzyms: preparat enzyma-tyczny (126), enzymatyczny prepa-rat (5)EQUAL|-Runde (1) EQUAL-Rund,other: etap EQUAL (1)ERASMUS|-Aktivitäten (1)ERASMUS-Aktivität, other: programErasmus (1)

Erb|fall (11) other: przypadek dziedzi-czenia (2)Erb|stellung (1) Stellung des Erben:

status spadkobiercy (1)Erdgas|leitung (7) Leitung für Erd-gas: gazociag (5)Erdgas|produzenten (1) Erdgaspro-duzent, Produzent des Erdgases: pro-ducent gazu (1)Erfahrungs|austausch (214) Aus-tausch der Erfahrungen: wymianadoswiadczen (143), wymiana doswiad-czenia (3)Erfassungs|bereich (79) Bereich derErfassung: zakres badan (4), zakresewidencji (4), zakres badania (3), zakresopisywany (1)Erfassungs|verfahren (1) Verfahrenzur Erfassung: procedura wpisywa-nia (1)Erfolgs|faktoren (9) Erfolgsfaktor,Faktor für den Erfolg: czynnik suk-cesu (3)Erfolgs|indikator (1) Indikator desErfolgs: wskaznik wyniku (1)Erfolgs|prämien (2) Erfolgsprämie,Prämie für den Erfolg: premia za wy-niki (2)Erfüllungs|status (1) Status der Erfül-lung: status zgodnosci (1)Ergänzungs|-Norm (4) Norm der Er-gänzung: norma uzupełniajaca (4)Ergänzungs|prämie (4) Prämie alsErgänzung: płatnosc dodatkowa (4)Ergebnis|bericht (2) Bericht über dasErgebnis: sprawozdanie z wyników (1)Ergebnis|orientierung (1) Orientie-rung am Ergebnis: orientacja na wy-niki (1)Ergebnis|rechnung (85) Rechnungdes Ergebnisses: rachunek zysków(50), rachunek dochodów (7), rachu-nek wyniku (7), deklaracja dochodów iwydatków (4), rachunek wyników (1),wynik ekonomiczny (1), wynik finan-sowy (1)Erhaltungs|maßnahmen (113) Er-haltungsmaßnahme, Maßnahme zurErhaltung: srodek ochronny (41), sro-dek ochrony (39), działanie ochronne(3), srodek słuzacy ochronie (1), zacho-wawczy srodek (1)Erhaltungs|strategie (1) Strategie fürdie Erhaltung: strategia utrzymania (1)Ermäßigungs|regelungen (2) Ermä-ßigungsregelung, Regelung zur Ermä-ßigung: taryfa ulgowa (2)Ermittlungs|verfahrens (18) Ermitt-lungsverfahren, Verfahren zur Ermitt-lung: postepowanie przygotowawcze(5), postepowanie sledczego (1), proce-dura wyjasniajaca (1)Ermittlungs|zeiten (1) Ermittlungs-zeit, Zeit der Ermittlungen: czas do-chodzenia (1)Ernährungs|empfehlungen (2) Er-nährungsempfehlung, Empfehlungzur Ernährung: zalecenie diete-tyczne (2)

282

Ernährungs|krisen Erzeugnis|menge

Ernährungs|krisen (4) Ernährungs-krise, Krise der Ernährung: kryzyszywnosciowy (4)Ernährungs|sicherheit (101) Sicher-heit der Ernährung: bezpieczenstwozywnosciowe (60), bezpieczenstwozywnosci (25), zywnosciowe bezpie-czenstwo (1)Erneuerungs|arbeiten (6) Erneue-rungsarbeit, Arbeit an der Erneue-rung: praca odnowienia (1)Ernte|platz (2) Platz für die Ernte:

podłoze zbiorów (1)Ernte|zeiten (2) Erntezeit, Zeit derErnte: okres zbiorów (2)Ersatz|beschaffung (136) Beschaf-fung als Ersatz: wymiana (86)Ersatz|genehmigungen (2) Ersatzge-nehmigung, Genehmigung als Ersatz:pozwolenie zastepcze (1)Ersatz|lösung (2) Lösung als Ersatz:

rozwiazanie zastepcze (1)Ersatz|teile (180) Ersatzteil, Teil alsErsatz: czesc zamienna (86), czesc za-pasowa (63)Ersatz|zertifikaten (2) Ersatzzertifi-kat, Zertifikat als Ersatz: wymiennyprzydział (2)Ersatz|zeugnisses (3) Ersatzzeugnis,other: swiadectwo zastepcze (3)Erscheinungs|formen (31) Erschei-nungsform, Form der Erscheinung:forma (15)Erstattungs|bescheinigungen (188)Erstattungsbescheinigung, Bescheini-gung über die Erstattung: swiadectworefundacji (128), zaswiadczenie o refun-dacji (11)Erstattungs|bescheinigung (160)Be-scheinigung über die Erstattung: swia-dectwo refundacji (98), zaswiadczenie orefundacji (8)Erstattungs|beträge (256) Erstat-tungsbetrag, Betrag der Erstattung:refundacja (43), stawka refundacji (41),kwota zwrotu (39), kwota refundacji(28), refundacja wywozowa (3), wy-płata refundacji (2)Erstattungs|betrag (363) Betrag derErstattung: refundacja (99), kwota re-fundacji (91), wysokosc refundacji (40),stawka refundacji (17)Erstattungs|betrags (220) Erstat-tungsbetrag, Betrag der Erstattung:kwota refundacji (26), wielkosc refun-dacji (2), wysokosc kwot (1)Erstattungs|höhe (3)Höhe der Erstat-tungen: poziom refundacji (1)Erstattungs|mitteln (1) Erstattungs-mittel, other: refundacja (1)Erstattungs|sätze (584) Erstattungs-satz, Satz für die Erstattung: stawka re-fundacji (499)Erstattungs|satzes (218)Erstattungs-satz, Satz der Erstattung: stawka refun-dacji (180), stopa refundacji (8), stawkazwrotu (4)Erstattungs|satz (469) Satz für die Er-stattung: stawka refundacji (321)

Erst|auslegung (1) erste Auslegung:pierwotny projekt (1)Erst|ausstattung (92) erste Ausstat-tung: nowy zakup (21), poczatkowa do-stawa (8), zakup nowego wyposazenia(5), zakup nowych mebli (5), nowa do-stawa (4), pierwsza dostawa (4), zakupwyposazenia (4)Erst|beklagten (4) Erstbeklagte, ersteBeklagte: pierwszy pozwany (1)Erst|bezugs (3) Erstbezug, erste Be-zug: pierwsze zasiedlenie (2)Erst|helfer (6) erser Helfer: pierwsza

pomoc (2)Erst|inbetriebnahme (2) erste Inbe-triebnahme: dopuszczenie do ruchu (1)Erst|platzierung (3) erste Platzierung:

oferta poczatkowa (1)Erst|tests (2) Ersttest, erste Test:

wstepne badanie (2)Erst|zulassung (77) erste Zulassung:

pierwsze zezwolenie (15), pierwsze za-twierdzenie (7), pierwsza rejestracja (5),oryginalne zezwolenie (3), pierwotnedopuszczenie (1), pierwotne zezwole-nie (1)Ertrags|steigerungen (2) Ertrags-steigerung, Steigerung der Erträge:wzrost przychodów (2)Erwachsenen|bildung (102) Bildungder Erwachsenen: kształcenie doro-słych (63), dziedzina kształcenia doro-słych (2), edukacja dorosłych (2), na-uczanie dorosłych (2), szkolnictwo dladorosłych (2)Erwachsenen|leben (8) Leben als Er-wachsener: zycie dorosłe (1)Erwägungs|gründe (148) Erwä-gungsgrund, Grund für die Erwä-gung: motyw (90)Erwägungs|gründen (292) Erwä-gungsgrund, Grund für die Erwä-gung: motyw (186)Erwägungs|grund (1371) Grund derErwägung: motyw (1044)Erwägungs|grunds (18) Erwägungs-grund, Grund der Erwägung: mo-tyw (17)Erweiterungs|protokolle (1) Erwei-terungsprotokoll, Protokoll über dieErweiterung: protokół rozszerzenia (1)Erweiterungs|protokoll (18) Proto-koll über die Erweiterung: protokółrozszerzenia (16), protokół rozszerza-jacy (1)Erweiterungs|systems (2) Erweite-rungssystem, System der Erweiterung:system rozszerzen (1)Erweiterungs|verhandlungen (10)Erweiterungsverhandlung, Verhand-lung über die Erweiterung: negocjacjeakcesyjna (5)Erwerbs|leben (132) other: zycie za-

wodowe (16), działalnosc zawodowa(5), aktywnosc zawodowa (4)Erwerbs|tätigkeit (314) Tätigkeit zumErwerb: praca (57), działalnosc zawo-dowa (21), działalnosc zarobkowa (13),

działalnosc gospodarcza (8), praca za-robkowa (3), praca zawodowa (3)Erwerbs|zweck (115) Zweck für denErwerb: cel zarobkowy (7), osiagnie-cie zysku (3), cel dochodowy (2), przy-noszenie zysku (2), działalnosc docho-dowa (1)Erzeuger|beihilfe (92)Beihilfe für Er-zeuger: pomoc produkcyjna (71), po-moc dla producentów (4), pomoc dlaprodukcji (3), pomoc do produkcji (1),pomoc na produkcje (1)Erzeuger|codes (1) Erzeugercode,Code des Erzeugers: numer odróznia-jacy producenta (1)Erzeuger|gemeinschaften (390) Er-zeugergemeinschaft, Gemeinschaftder Erzeuger: grupa producentów (258)Erzeuger|gruppierungen (101) Er-zeugergruppierung, Gruppierung derErzeuger: grupa producentów (50), or-ganizacja producentów (29)Erzeuger|landes (2) Erzeugerland,Land des Erzeugers: kraj producenta(1), panstwo produkujace (1)Erzeuger|organisationen (1307) Er-zeugerorganisation, Organisation derErzeuger: organizacja producentów(1122), grupa producentów (16), or-ganizacja producencka (11), agencjaorganizacji producentów (1), organi-zacja handlowa (1), samoorganizacjaproducentów (1)Erzeuger|organisation (817) Organi-sation der Erzeuger: organizacja pro-ducentów (701), organizacja produ-cencka (8)Erzeuger|preise (168) Erzeugerpreis,Preis für den Erzeuger: cena produ-centa (129), cena producentów (12),cena produkcji (11), cena produk-cyjna (3)Erzeuger|preisen (4) Erzeugerpreis,Preis für den Erzeuger: cena producen-tów (2), cena producenta (1), cena pro-dukcji (1)Erzeuger|vereinigung (22) Vereini-gung der Erzeuger: grupa producentów(11), stowarzyszenie producentów (8),organizacja producentów (1), zwiazekorganizacji producentów (1)Erzeugnis|gruppe (245) Gruppe derErzeugnisse: grupa wyrobów (101)Erzeugnis|gruppen (153) Erzeug-nisgruppe, Gruppe der Erzeugnisse:grupa produktów (85), grupa wyrobów(35), kategoria produktów (4)Erzeugnis|-Kategorien (1)Erzeugnis-Kategorie, Kategorie desErzeugnisses: kategoria produktów (1)Erzeugnis|kategorien (86) Erzeug-niskategorie, Kategorie des Erzeugnis-ses: kategoria produktów (53), katego-ria produktu (9), kategoria wyrobów (2),rodzaj produktów (1)Erzeugnis|kette (1) Kette der Erzeug-nisse: łancuch dostaw produktów (1)Erzeugnis|menge (94) Menge des Er-zeugnisses: ilosc produktów (33), ilosc

283

Erzeugnis|mengen Expatriierungs|zulagen

produktu (17), ilosc towarów (9), iloscprzetworów (2), ilosc towaru (1), iloscwyrobów (1), ilosc wyrobu (1)Erzeugnis|mengen (173) Erzeugnis-menge, Menge des Erzeugnisses: iloscproduktów (104), ilosc produktu (6),ilosc wyprodukowana (2)Erzeugungs|anlagen (27) Erzeu-gungsanlage, Anlage zur Erzeugung:instalacja wytwarzajaca (5), instalacjaprodukcyjna (1), obiekt wytwarzania (1)Erzeugungs|beihilfe (149) Beihilfezur Erzeugung: pomoc produkcyjna(73), pomoc na produkcje (42), pomocw produkcji (5), pomoc do produkcji(4), płatnosc produkcyjna (2), pomocdla produkcji (2), subsydium do produk-cji (2)Erzeugungs|gebiete (85) Erzeu-gungsgebiet, Gebiet der Erzeugung:obszar produkcji (31), obszar produk-cyjny (22), region produkcyjny (9),region produkcji (4), strefa odłowu (3),strefa produkcji (3), strefa połowowa(2), strefa produkcyjna (2)Erzeugungs|gebieten (91) Erzeu-gungsgebiet, Gebiet der Erzeugung:obszar produkcyjny (23), obszar pro-dukcji (21), region produkcyjny (10),region produkcji (5), podobszar produk-cji (1), strefa produkcji (1)Erzeugungs|gebiet (115) Gebiet derErzeugung: obszar produkcji (33), re-gion produkcji (13), obszar produkcyjny(12), strefa produkcji (8), strefa produk-cyjna (8), region produkcyjny (4), geo-graficzny obszar produkcji (1)Erzeugungs|meldung (13) Meldungüber die Erzeugung: deklaracja pro-dukcji (7), deklaracja produkcyjna (1),deklaracja wyprodukowana (1)Erzeugungs|orts (4) Erzeugungsort,Ort der Erzeugung: miejsce produkcji(2), zakład produkcyjny (2)Erzeugungs|struktur (3) Struktur fürdie Erzeugung: struktura produkcji (3)Erzeugungs|verpflichtung (1) Ver-pflichtung zur Erzeugung: obowiazekprodukowania (1)ESF|-Bereich (1) other: obszar EFS (1)Essens|kosten (1) Kosten für das Es-sen: koszt podawanej zywnosci (1)ESZB|-Satzung (6) other: statut

ESBC (6)Etappen|ziel (1) Ziel für die Etappe:

cel posredni (1)Ether|extrakt (1) etherische Extrakt:

ekstrakt eteryczny (1)Ethyl|alkohol (91) other: alkohol ety-

lowy (79)ETI|-Einkommens (1) ETI-Einkommen, other: przychód EIT (1)EU|-Bürger (170) Bürger der EU:

obywatel europejski (9), obywatel unii(8), obywatel Europy (4), obywatelwspólnoty (3)EU|-Durchschnitt (37) Durchschnittder EU: srednia UE (13), srednia unijna

(3), srednia w UE (3), srednia dla UE(1), srednia we wspólnocie (1)EU|-Ebene (648) Ebene der EU: po-

ziom europejski (28), poziom unijny(25), szczebel unijny (21), poziom unii(10), szczebel wspólnotowy (10), po-ziom wspólnotowy (8), szczebel unii(7), szczebel europejski (6)EU|-Erweiterung (101) Erweiterungder EU: rozszerzenie UE (56), rozsze-rzenie unii (8), rozszerzenie unii euro-pejskiej (3), poszerzenie UE (2), rozsze-rzenie wspólnoty europejskiej (1)EU|-Hersteller (17) Hersteller in derEU: producent unijny (2), producentw UE (2), producent wspólnotowy (2),producent z UE (2), producent z unii (1)EU|-Inspektionen (2) EU-Inspektion,Inspektion der EU: inspekcja unijna (1)EU|-Maßnahmen (100) EU-Maßnahme, Maßnahme der EU:unijne działanie (6), działanie wspól-noty (2), polityka unijna (2), unijnapolityka (2), polityka europejska (1)EU|-Mittel (92)Mittel der EU: fundusz

wspólnotowy (10), fundusz unii (6), fi-nansowanie UE (5), srodek unijny (4),fundusz unijny (2)EU|-Organe (122) EU-Organ, Organder EU: instytucja europejska (15), in-stytucja unii (6), instytucja unijna (5),instytucja wspólnotowa (1)EU|-Organen (71) EU-Organ, Organder EU: instytucja europejska (12), in-stytucja unii (4), instytucja unijna (4)EU|-Politik (224) Politik der EU: poli-

tyka unijna (8), unijna polityka (8), po-lityka europejska (6), polityka unii (6)EU|-Programmen (88) EU-Programm, Programm der EU: uniaeuropejska (4), program unijny (3),program wspólnotowy (1), programwspólnoty (1)Euratom|-Vertrags (116) Euratom-Vertrag, Vertrag der Euratom: traktatEuroatom (1)EU|-Raum (5) Raum der EU: europej-

ska przestrzen (1)EU|-Recht (77) Recht der EU: prawa

UE (11), prawo wspólnotowe (5), pra-wodawstwo unii (5), przepis wspól-notowy (2), prawo unii (1), prawounijne (1)EU|-Regelungen (6) EU-Regelung,Regelung der EU: unijna zasada (1),unijny przepis (1)Euro|-Aufwertung (1) Aufwertungdes Euro: umocnienie euro (1)Euro|-Münzen (169) Euro-Münze,Münze des Euro: moneta EUR (4)Euro|münzen (2) Euromünze, Münzedes Euro: euro (1)Europa|-Abkommen (577) europäi-sche Abkommen: układ europejski(518), umowa europejska (1)Europa|-Abkommens (189) Europa-Abkommen, europäische Abkommen:układ europejski (151)

Europa|häuser (1) Europahaus, euro-päische Haus: dom europejski (1)Europa|rates (154) Europarat, euro-päische Rat: rada Europy (144)Europa|rat (229) europäische Rat:

rada Europy (194)Europa|rats (187) Europarat, euro-päische Rat: rada Europy (153), radaeuropejska (2)Euro|-Zone (118) other: obszar

EUR (2)EU|-Seeleuten (8) EU-Seemann, : ka-

dra morska z UE (2), kadra morska wUE (1)EU|-Strategie (133) Strategie der EU:

unijna strategia (9), europejska strategia(5), strategia unii europejskiej (2), stra-tegia unijna (2), strategia wspólnoty (1)EU|-Unterstützung (30) Unterstüt-zung durch die EU: wsparcie UE (19),zaangazowanie UE (6)EU|-Verbrauchs (4) EU-Verbrauch,Verbrauch in der EU: konsumpcja wUE (4)EU|-Vertrag (101)Vertrag mit der EU:

traktat o unii europejskiej (30), traktat oUE (12), traktat EU (1)EU|-Vertrags (190) EU-Vertrag, Ver-trag der EU: traktat o unii europejskiej(35), traktat o UE (11), traktat unijny (1)EU|-Vorschlag (2) Vorschlag der EU:

propozycja UE (1)EU|-Ziele (15) EU-Ziel, Ziel der EU:

cel unii (1)Evaluierungs|bericht (104) Berichtüber die Evaluierung: sprawozdaniez oceny (38), sprawozdanie oceniajace(25), raport oceniajacy (3), ocena spra-wozdania (1), sprawozdanie podsumo-wujace (1)EVR|-Projekt (2) other: projekt

EPU (2)EWR|-Beilage (795) other: porozu-

mienie (12)Exekutiv|agenturen (84) Exekutiv-agentur, exekutive Agentur: agencjawykonawcza (73)Exekutiv|agentur (207) exekutiveAgentur: agencja wykonawcza (182)Exekutiv|ausschusses (147) Exekuti-vausschuss, exekutive Ausschuss: ko-mitet wykonawczy (119)Exekutiv|ausschuss (162) exekutiveAusschuss: komitet wykonawczy (131),rada wykonawcza (4)Exekutiv|beamte (2) Beamte der Exe-kutive: funkcjonariusz organów (1),urzednik wykonawczy (1)Exekutiv|direktor (217) exekutive Di-rektor: dyrektor wykonawczy (95), dy-rektor zarzadzajacy (91)Exekutiv|direktors (100) Exekutiv-direktor, other: dyrektor zarzadzajacy(62), dyrektor wykonawczy (34)Exklusiv|rechten (1) Exklusivrecht,exklusive Recht: prawo wyłacznosci (1)Expatriierungs|zulagen (85) Expa-triierungszulage, Zulage wegen der

284

Experten|wissen Fang|tätigkeit

Expatriierung: dodatek za rozłake zkrajem (22), dodatek przesiedlenczy (6)Experten|wissen (278)Wissen des Ex-perten: wiedza specjalistyczna (150),wiedza fachowa (14), opinia ekspertów(2), opinia specjalistyczna (2), skorzy-stanie z ekspertyzy (2), wiedza eksper-tów (2)Explosiv|stoffe (295) Explosiv-stoff, explosive Stoff: materiał wybu-chowy (265)Explosiv|stoffen (103) Explosivstoff,explosive Stoff: materiał wybuchowy(22), substancja wybuchowa (1)Export|konsortien (1) Exportkon-sortium, other: konsorcjum ekspor-towe (1)Export|kredite (69) Exportkredit,Kredit für den Export: kredyt ekspor-towy (61), kredyt wywozowy (2)Export|nummer (1) other: numer eks-

portowy (1)Export|verkäufe (114) Exportver-kauf, other: sprzedaz na wywóz (28),sprzedaz eksportowa (25), sprzedaz wy-wozowa (4), transakcja wywozowa (4),wywozowa sprzedaz (1)Export|versicherung (1) Versiche-rung des Exports: ubezpieczenie kredy-tów eksportowych (1)Expositions|bewertungen (1) Expo-sitionsbewertung, Bewertung der Ex-position: ocena narazenia (1)EZB|-Rates (86) EZB-Rat, other: rada

prezesów EBC (13), rada prezesów eu-ropejskiego banku Centralnego (4)EZB|-Rat (269) other: rada prezesów

EBC (71), rada prezesów europejskiegobanku centralnego (1)Fabrik|schiffe (111) Fabrikschiff,Schiff als Fabrik: statek przetwórnia(79), statek przetwórczy (1)Fabrik|schiffen (100) Fabrikschiff,Schiff als Fabrik: statek przetwórnia(68), statek-przetwórnia (11), statek doprzetwórni (1), statek przetwórczy (1)Fabrik|schiffes (3) Fabrikschiff,Schiff als Fabrik: statek przetwórnia (3)Fach|gruppe (347) fachliche Gruppe:

sekcja specjalistyczna (34), grupa eks-pertów (5)Fach|kenntnisse (151) Fachkenntnis,fachliche Kenntnis: wiedza specjali-styczna (20), wiedza fachowa (17), kwa-lifikacja techniczna (6), wiedza eks-percka (3), wiedza techniczna (3)Fach|kompetenzen (3) Fachkompe-tenz, fachliche Kompetenz: fachowawiedza (1), wiedza fachowa (1)Fach|leute (128) Leute vom Fach: eks-

pert (35), specjalista (23), fachowiec(6), ekspert techniczny (3), ekspert za-wodowy (1)Fach|leuten (116) Fachleute, LeutevomFach: ekspert (33), specjalista (28),fachowiec (2), profesjonalista (2), wy-kwalifikowany ekspert (1)Fach|personals (9) Fachpersonal,fachliche Personal: specjalistyczny

personel (1), wyspecjalizowany perso-nel (1)Fach|wissen (351) fachliche Wissen:

wiedza specjalistyczna (63), wiedzafachowa (52), specjalistyczna wiedza(11), fachowa wiedza (9), wiedza tech-niczna (7)FA|-Herstellers (1) FA-Hersteller,other: producent FA (1)Fähr|dienste (3) Fährdienst, other:

usługa promowa (2)Fahr|gäste (190) Fahrgast, Gast beimFahren: pasazer (128)Fahr|plan (129) Plan des Fahrens:

mapa drogowa (37), rozkład jazdy (8),rozkład rejsów (3), harmonogram kur-sów (1)Fahr|preise (7) Fahrpreis, Preis desFahrens: cena biletów (1)Fahr|räder (147) Fahrrad, idiom: ro-

wer (127)Fahr|rädern (131)Fahrrad, idiom: ro-

wer (121)Fahrzeug|abfällen (1) Fahrzeugab-fall, Abfälle aus Fahrzeugen: odpad zpojazdów (1)Fahrzeug|führern (3) Fahrzeugfüh-rer, Führer des Fahrzeuges: kie-rowca (3)Fahrzeug|ladungen (2) Fahrzeugla-dung, Ladung auf dem Fahrzeug: ła-dunek samochodowy (2)Fahrzeug|merkmale (3) Fahrzeug-merkmal, Merkmal des Fahrzeugs:charakterystyka pojazdów (1), charak-terystyka pojazdu (1), parametr pojaz-dów (1)Fahrzeug|palette (1) Palette der Fahr-zeuge: asortyment pojazdów silniko-wych (1)Fahrzeug|preises (2) Fahrzeugpreis,Preis des Fahrzeuges: cena pojazdu (1),cena samochodu (1)Fahrzeug|typen (186) Fahrzeugtyp,Typus des Fahrzeuges: typ pojazdów(98), typ pojazdu (24), homologacjatypu (6), rodzaj pojazdów (5), typ samo-chodów (4), model pojazdów (2)Fahrzeug|typ (376) Typ des Fahrzeu-ges: typ pojazdu (209)Fall|nummer (333) Nummer des Fal-les: numer spraw (333)FAME|-Norm (1) other: norma

FAME (1)Familien|mitglieder (87) Familien-mitglied,Mitglied der Familie: członekrodziny (33), członek rodzin (9)Familien|tradition (1) Tradition derFamilie: tradycja rodzinna (1)Familien|unternehmen (13) Unter-nehmen der Familie: przedsiebiorstworodzinne (9), biznes rodzinny (1), firmarodzinna (1)Familien|zulagen (152) Familienzu-lage, Zulage für Familien: dodatekrodzinny (89), zasiłek rodzinny (17),swiadczenie rodzinne (2)

Fang|bescheinigungen (2) Fangbe-scheinigung, Bescheinigung über denFang: swiadectwo połowu (2)Fang|beschränkungen (247) Fangbe-schränkung, Beschränkung der Fän-ge: ograniczenie połowowe (173)Fang|dokumente (10) Fangdoku-ment, Dokument über den Fang: do-kumentacja połowów (9), dokumentacjapołowowa (1)Fang|erlaubnis (161) Erlaubnis zumFang: zezwolenie połowowe (125), ze-zwolenie na połów (7), zezwolenie napołowy (6), pozwolenie połowowe (2)Fang|erlaubnisse (102) Fangerlaub-nis, Erlaubnis zum Fang: zezwole-nie połowowe (76), zezwolenie na po-łowy (2)Fang|geräte (166) Fanggerät, Gerätfür den Fang: narzedzie połowowe(70), sprzet połowowy (14), narzedziepołowu (4), sprzet bierny (3), sprzet dopołowów (3), narzedzie rybackie (2)Fang|geräten (101) Fanggerät, Gerätzum Fangen: narzedzie połowowe (48),sprzet połowowy (9), urzadzenie do po-łowu (1), urzadzenie połowowe (1)Fang|gerät (141) Gerät für den Fang:

narzedzie połowowe (60), sprzet poło-wowy (5), narzedzie połowu (4), narze-dzie rybackie (1), sprzet rybacki (1)Fang|lizenzen (96) Fanglizenz, Lizenzzum Fangen: licencja połowowa (72),licencja na połowy (2)Fang|mengen (109) Fangmenge,Menge der Fänge: połów (42), po-ziom połowów (10), ilosc złowiona (9),wielkosc połowów (5), ilosc połowowa(3), limit połowowy (3), ładunek ryb(2), złowiona ilosc (2)Fang|methode (23) Methode desFangs: metoda połowów (13), metodapołowowa (4), metoda łapania (1), me-toda połowu (1)Fang|methoden (68) Fangmethode,Methode des Fangens: metoda odłowu(21), metoda połowu (10), metoda po-łowowa (7), metoda prowadzenia poło-wów (1), technika połowowa (1), tech-nika połowów (1)Fang|möglichkeiten (1159) Fang-möglichkeit,Möglichkeit des Fangens:mozliwosc połowowa (407), mozliwoscpołowów (14), mozliwosc dokonaniapołowów (4), mozliwosc połowu (4)Fang|orten (2) Fangort, Ort desFangs: miejsce złowienia (2)Fang|quote (109)Quote für den Fang:

kwota połowowa (101)Fang|tätigkeiten (228) Fangtätigkeit,Tätigkeit des Fangens: działalnosc po-łowowa (119), działanie połowowe (15),działalnosc rybacka (4), dokonywaniepołowów (2), prowadzenie połowów(2), operacja połowowa (1)Fang|tätigkeit (199)Tätigkeit des Fan-gens: działalnosc połowowa (48), pro-wadzenie połowów (5), działanie poło-wowe (3)

285

Fang|verbot Finanzierungs|beschluss

Fang|verbot (116) Verbot des Fan-gens: zakaz połowów (103), zakazaniepołowów (1)Farb|bildner (90) other: barwnik (1)Farb|fotografien (18) Farbfotografie,farbige Fotografie: kolorowa fotogra-fia (16)Farb|lösungen (1) Farblösung, farbi-ge Lösung: roztwór koloryzujacy (1)Farb|skala (1) Skala der Farben: skala

barw (1)Farb|stoffe (190) Farbstoff, other:

substancja barwiaca (14), srodek bar-wiacy (1)Faser|flachs (109) faserige Flachs:

len włóknisty (6), włókno lniane (3),len uprawiany na włókna (2), kono-pie na włókno (1), len uprawiany nawłókno (1)Faser|pflanzen (150) Faserpflanze,faserige Pflanze: roslina włóknista (10)Faser|qualitäten (1) Faserqualität,Qualität der Faser: jakosc włókna (1)Faser|technologie (2) Technologie derFasern: technologia włókien (1)Fax|nummer (110) Nummer für dasFax: numer faksu (4)Fehl|entscheidungen (6) Fehlent-scheidung, other: błedna decyzja (2),zła decyzja (1)Fehler|behebung (16) Behebung vonFehlern: usuwanie błedów (6), naprawausterek (1)Fehler|spanne (1) Spanne der Fehler:

margines błedu (1)Fein|abstimmung (16) feine Abstim-mung: dopracowanie (3), dostosowa-nie (3)Fein|grieß (117) feine Grieß: kasza (7),

kaszka (2)FE|-Investitionen (9) FE-Investition,other: inwestycja (3), inwestycja w ba-dania i rozwój (1), inwestycja w badanianaukowe (1), inwestycja w badania na-ukowe i rozwój (1)Feld|anbau (4) Anbau auf dem Feld:

uprawa polowa (1)Feld|besichtigungen (54) Feldbesich-tigung, Besichtigung im Feld: inspek-cja (5), kontrola w terenie (1)Feld|größe (1) Größe der Felder: wiel-

kosc pola (1)Feld|vögel (1) Feldvogel, Vogel aufdem Feld: gatunek ptaków krajobrazurolniczego (1)Ferien|zentren (1) Ferienzentrum,other: osrodek wakacyjny (1)Fern|absatz (117) other: sprzedaz na

odległosc (34)Fernmelde|gebühren (91) Fernmel-degebühr, Gebühren für das Fernmel-den: opłata telekomunikacyjna (19)Fern|schreiben (96) other: teleks (77)Fernseh|geräten (10) Fernsehgerät,Gerät zum Fernsehen: urzadzenie tele-wizji (3), odbiornik telewizji (2), telewi-zor (1)Fern|strecken (1) Fernstrecke, other:

długa trasa (1)

Fertig|erzeugnisse (96) Fertigerzeug-nis, fertige Erzeugnis: produkt gotowy(29), wyrób gotowy (17), produkt fi-nalny (15), gotowy produkt (13), pro-dukt koncowy (3), gotowy wyrób (1),wyrób koncowy (1)Fertig|lösungen (1) Fertiglösung, fer-tige Lösung: gotowe rozwiazanie (1)Fertig|packungen (182) Fertig-packung, fertige Packung: opakowaniejednostkowe (100)Fertig|produkte (7) Fertigprodukt,fertige Produkt: produkt gotowy (4),gotowy produkt (2), wyrób koncowy (1)Fertigungs|kosten (98) Kosten derFertigung: koszt wytworzenia (6), kosztprodukcji (5)Fertigungs|prozesses (6) Fertigungs-prozess, Prozess der Fertigung: procesprodukcyjny (4)Fertigungs|stätte (1) Stätte der Ferti-gung: zakład produkcyjny (1)Fest|preis (8) feste Preis: stała cena (4),

cena stała (1)Fett|gehalt (176) Gehalt an Fett: za-

wartosc tłuszczu (119)Fett|gewebe (147) Gewebe aus Fett:

tłuszcz (27), tkanka tłuszczowa (3)Fettleibigkeits|raten (1) Fettleibig-keitsrate, Rate der Fettleibigkeit:wskaznik otyłosci (1)Feuer|stein (119) idiom: zapalniczka

(13), krzemien (7)Feuer|waffen (119) Feuerwaffe,other: bron palna (53), bron półauto-matyczna (1), sztuka broni palnej (1)Feuer|zeuge (245) Feuerzeug, idiom:

zapalniczka (189)Feuer|zeugen (95) Feuerzeug, idiom:

zapalniczka (73)Filial|netzes (2) Filialnetz, Netz der Fi-lialen: siec oddziałów (1)Finanz|analyse (25) finanzielle Analy-se: analiza finansowa (9), badanie inwe-stycyjne (9), raport inwestycyjny (1)Finanz|anlagen (102) Finanzanlage,finanzielle Anlage: aktywa finansowa(25), aktyw finansowy (22), finansowyskładnik (9), inwestycja finansowa (6),finansowy majatek trwały (3), aktyw(2), aktyw finansowany (1), finansowyaktyw trwały (1), finansowy składnikmajatku trwałego (1)Finanz|anreize (1) Finanzanreiz, fi-nanzielle Anreiz: zacheta finansowa (1)Finanz|aufwand (5) finanzielle Auf-wand: obciazenie finansowe (3), wyda-tek finansowy (1)Finanz|ausgaben (11) Finanzausga-be, Ausgabe der Finanzen: wydatek fi-nansowy (1)Finanz|ausschusses (211) Finanzaus-schuss, finanzielle Ausschuss: komitetfinansowy (18), komisja finansów (1),komitet ds. finansów (1)Finanz|beiträge (137) Finanzbeitrag,finanzielle Beitrag: wkład finansowy(91), składka finansowa (4), udział fi-nansowy (3), finansowy wkład (2)

Finanz|beitrag (176) finanzielle Bei-trag: wkład finansowy (74), rekompen-sata finansowa (9), udział finansowy (8),finansowy wkład (7), finansowy udział(3), wsparcie finansowe (3), pomoc fi-nansowa (2)Finanz|beitrags (93) Finanzbeitrag,finanzielle Beitrag: wkład finansowy(29), rekompensata finansowa (22),udział finansowy (9), finansowanie (1),finansowy wkład (1), pomoc finan-sowa (1)Finanz|bericht (29) finanzielle Be-richt: sprawozdanie finansowe (22), ra-port finansowy (1)Finanz|beschlüsse (2) Finanzbe-schluss, finanzielle Beschluss: decyzjafinansowa (1)Finanz|bestimmungen (105) Finanz-bestimmung, finanzielle Bestimmung:przepis finansowy (53), postanowieniefinansowe (14), zasada finansowa (7),ustalenie finansowe (6), wymóg finan-sowy (1)Finanz|bogen (77) finanzielle Bogen:

sprawozdanie finansowe (25), ocenaskutków finansowych (8), finansowa re-gulacja (6), zestawienie finansowe (3),wyliczenie finansowe (1)Finanz|dienstleister (3) finanzielleDienstleister: usługa finansowa (2), in-stytucja finansowa (1)Finanz|dokumenten (2) Finanzdoku-ment, finanzielle Dokument: dokumentfinansowy (1), finansowy dokument (1)Finanz|erträge (17) Finanzertrag, fi-nanzielle Ertrag: przychód finansowy(14), dochód finansowy (2)Finanz|gewerbes (1) Finanzgewer-be, finanzielle Gewerbe: sektor finan-sowy (1)Finanz|hilfe (1591) finanzielle Hilfe:

wkład finansowy (459), pomoc finan-sowa (375), wsparcie finansowe (75),udział finansowy (40), finansowanie(25), finansowy wkład (15)Finanz|hilfen (703) Finanzhilfe, fi-nanzielle Hilfe: dotacja (275), po-moc finansowa (86), wsparcie finan-sowe (26), wkład finansowy (15), przy-znawanie dotacji (9)Finanzierungs|abkommen (129)Abkommen über die Finanzierung:umowa finansowania (39), porozumie-nie finansowe (37), umowa finansowa(19), porozumienie o finansowaniu (4),umowa o finansowanie (3), finansoweporozumienie (2)Finanzierungs|aufwandes (5) Finan-zierungsaufwand, Aufwand bei der Fi-nanzierung: nakład finansowy (5)Finanzierungs|beschlüsse (109) Fi-nanzierungsbeschluss, Beschluss zurFinanzierung: decyzja finansowa (38),decyzja finansowania (21)Finanzierungs|beschluss (77) Be-schluss zur Finanzierung: decyzja fi-nansowa (9), decyzja finansujaca (1)

286

Finanzierungs|formen Fischerei|fahrzeug

Finanzierungs|formen (21) Finanzie-rungsform, Form der Finanzierung:forma finansowania (9), metoda fi-nansowania (2), zródło finansowe (2),forma finansowa (1), forma interwen-cji (1)Finanzierungs|instrumente (117)Finanzierungsinstrument, Instrumentder Finanzierung: instrument finan-sowy (71), instrument finansowania(11), narzedzie finansowe (3), instru-ment inzynierii finansowej (2), mecha-nizm finansowy (1), program finanso-wania (1)Finanzierungs|jahr (3) Jahr der Fi-nanzierung: rok finansowania (1)Finanzierungs|konzepte (3) Finan-zierungskonzept, Konzept für die Fi-nanzierung: metoda finansowania (1),plan finansowania (1)Finanzierungs|kosten (162) Kostenfür die Finanzierung: koszt finanso-wania (29), obciazenie finansowe (23),koszt finansowy (21), wydatek finan-sowy (6), opłata finansowa (3), finan-sowy koszt (2), koszt sfinansowania (2)Finanzierungs|modelle (12) Finan-zierungsmodell, Modell der Finanzie-rung: model finansowania (8), systemfinansowania (1)Finanzierungs|option (1) Option fürdie Finanzierung: opcja finansowa-nia (1)Finanzierungs|plan (89) Plan zur Fi-nanzierung: plan finansowania (41),plan finansowy (36), program finanso-wania (2), tabela finansowa (2), finan-sowy plan (1)Finanzierungs|plans (22) Finanzie-rungsplan, Plan zur Finanzierung:plan finansowania (8), plan finan-sowy (7)Finanzierungs|quellen (140) Finan-zierungsquelle, Quelle für die Finan-zierung: zródło finansowania (104),zródło finansowe (3), zródło fundu-szy (2)Finanzierungs|tätigkeiten (32) Fi-nanzierungstätigkeit, Tätigkeit derFinanzierung: działalnosc finansowa(17), operacja finansowa (2), działaniefinansowe (1)Finanzierungs|vereinbarung (107)Vereinbarung über die Finanzierung:umowa finansowa (39), memorandumfinansowe (12), porozumienie finan-sowe (7), umowa finansowania (7),umowa dotacji (3), uzgodnienie finan-sowe (2), porozumienie o finansowa-niu (1)Finanz|informationen (88) Finanzin-formation, finanzielle Information: in-formacja finansowa (61), dane finan-sowe (2)Finanz|institute (334) Finanzinstitut,finanzielle Institut: instytucja finan-sowa (245)Finanz|instituten (284) Finanzinsti-tut, finanzielle Institut: instytucja fi-

nansowa (222), jednostka finansowa (2),posrednik finansowy (2), organy finan-sowa (1)Finanz|institut (107) finanzielle Insti-tut: instytucja finansowa (88), przedsie-biorstwo finansowe (1)Finanz|instrumente (493) Finanzin-strument, finanzielle Instrument: in-strument finansowy (396)Finanz|instrumenten (266) Finanz-instrument, finanzielle Instrument: in-strument finansowy (205)Finanz|instrument (158) finanzi-elle Instrument: instrument finan-sowy (117)Finanz|instruments (78) Finanzin-strument, finanzielle Instrument: in-strument finansowy (57)Finanz|konglomerats (79) Finanz-konglomerat, finanzielle Konglome-rat: konglomerat finansowy (69)Finanz|kontrolle (195) Kontrolle derFinanzen: kontrola finansowa (154),audyt finansowy (4), finansowa kon-trola (3)Finanz|kontrolleur (156) Kontrol-leur der Finanzen: kontroler finan-sowy (138)Finanz|kontrolleurs (88) Finanzkon-trolleur, Kontrolleur der Finanzen:kontroler finansowy (74), kontroler fi-nansów (2)Finanz|kosten (148) Kosten der Fi-nanzen: opłata finansowa (84), kosztfinansowy (11), finansowy koszt (5),obciazenie finansowe (5), koszt ban-kowy (2)Finanz|lage (328) finanzielle Lage: sy-

tuacja finansowa (180)Finanz|management (194) finanziel-le Management: zarzadzanie finansami(54), zarzadzanie finansowe (23), finan-sowe zarzadzanie (2), zarzadzanie fun-duszami (2), zarzadzanie funduszem (2)Finanz|märkte (148) Finanzmarkt,Markt der Finanzen: rynek finansowy(128), rynek kapitałowy (1)Finanz|märkten (138) Finanzmarkt,finanzielle Markt: rynek finansowy(125), finansowy rynek (1), rynek kapi-tału (1)Finanz|ministerium (97)Ministeriumder Finanzen: ministerstwo finansów(66), ministerstwo opodatkowania (1),ministerstwo skarbu (1)Finanz|mittel (802) finanzielle Mittel:

srodek finansowy (234), zasób finan-sowy (57), srodek pieniezny (27)Finanz|mitteln (305) Finanzmit-tel, finanzielle Mittel: srodek finan-sowy (116)Finanz|planung (85) finanzielle Pla-nung: programowanie finansowe (34),planowanie finansowe (12), prognoza fi-nansowa (3), program finansowy (2),perspektywa finansowa (1), preliminarzbudzetu (1)Finanz|politik (77) finanzielle Politik:

polityka fiskalna (38), polityka budze-

towa (7), polityka finansowa (6), po-lityka gospodarczo-finansowa (1), po-lityka pieniezna (1), polityka podat-kowa (1)Finanz|protokolls (84) Finanzproto-koll, finanzielle Protokoll: protokół fi-nansowy (80)Finanz|rahmen (486) finanzielle Rah-men: rama finansowa (231)Finanz|rahmens (217) Finanzrah-men, finanzielle Rahmen: rama finan-sowa (134)Finanz|regelung (355) finanziel-le Regelung: rozporzadzenie finan-sowe (215)Finanz|sektor (80) finanzielle Sektor:

sektor finansowy (50), branza finan-sowa (1)Finanz|skandalen (2) Finanzskandal,finanzielle Skandal: skandal finan-sowy (2)Finanz|systems (128) Finanzsystem,System der Finanzen: system finan-sowy (103)Finanz|übersichten (1) Finanzüber-sicht, finanzielle Übersicht: tabela fi-nansowa (1)Finanz|umsätze (1) Finanzumsatz, fi-nanzielle Umsatz: transakcja finan-sowa (1)Finanz|vermittlung (1) finanziel-le Vermittlung: posrednictwo finan-sowe (1)Finanz|verwaltung (227) Verwaltungder Finanzen: zarzadzanie finansami(91), zarzadzanie finansowe (46), admi-nistracja podatkowa (7), zarzadzanie bu-dzetem (2), zarzadzanie wydatkami (1)Finanz|zuweisung (2) finanzielle Zu-weisung: przydział finansowy (2)Firmen|bezeichnungen (1) Firmen-bezeichnung, Bezeichnung der Firma:fabryczne przedsiebiorstwo (1)Fisch|bestände (458) Fischbestand,Bestand der Fische: zasób rybny (305)Fischerei|abkommen (310) Abkom-men über die Fischerei: umowa poło-wowa (35)Fischerei|abkommens (117) Fische-reiabkommen, Abkommen über dieFischerei: umowa połowowa (11), po-rozumienie o połowach (2), porozumie-nie połowowe (1), umowa o rybołów-stwie (1), umowa w dziedzinie rybołów-stwa (1)Fischerei|erzeugnisse (1127) Fi-schereierzeugnis, Erzeugnis der Fi-scherei: produkt rybołówstwa (961),produkt rybny (33), produkcja rybołów-stwa (2)Fischerei|erzeugnissen (723) Fi-schereierzeugnis, Erzeugnis der Fi-scherei: produkt rybołówstwa (650)Fischerei|fahrzeugen (570) Fische-reifahrzeug, Fahrzeug für die Fische-rei: statek rybacki (219)Fischerei|fahrzeug (256) Fahrzeugfür die Fischerei: statek rybacki (106)

287

Fischerei|fonds Folgen|abschätzung

Fischerei|fonds (98) Fonds für die Fi-scherei: fundusz rybołówstwa (65), fun-dusz rybacki (11), fundusz rybactwa (3)Fischerei|fragen (13) Fischereifrage,Frage der Fischerei: sprawa zwiazanaz rybołówstwem (2), sprawa połowów(1), sprawa rybołówstwa (1), zagadnie-nie zwiazane z rybołówstwem (1)Fischerei|genehmigung (2)Genehmi-gung für die Fischerei: upowaznieniedo połowu (2)Fischerei|lizenz (2) Lizenz für die Fi-scherei: licencja połowowa (2)Fischerei|managements (16) Fische-reimanagement, Management der Fi-scherei: gospodarka rybna (3), zarza-dzanie rybołówstwem (3), gospodarkarybacka (1)Fischerei|politik (905) Politik der Fi-scherei: polityka rybołówstwa (834),polityka rybacka (6), polityka rybactwa(4), polityka połowowa (3), polityka po-łowów (3)Fischerei|ressourcen (567) Fische-reiressource, Ressource für die Fi-scherei: zasób rybołówstwa (249)Fischerei|sektor (280) Sektor der Fi-scherei: sektor rybołówstwa (162)Fischerei|sektors (105) Fischereisek-tor, Sektor der Fischerei: sektor rybo-łówstwa (69), sektor rybactwa (11), ry-bołówstwo (3), przemysł rybołówstwa(2), rybactwo (1)Fischerei|tätigkeiten (145) Fischerei-tätigkeit, Tätigkeit in der Fischerei:działalnosc połowowa (74), połów (12),działanie połowowe (6), działalnosc ry-backa (4), czynnosc połowowa (3), ope-racja połowowa (3)Fischerei|tätigkeit (155) Tätigkeit inder Fischerei: działalnosc połowowa(56), działalnosc rybacka (18), aktyw-nosc połowowa (4), połów prowadzony(4), prowadzenie połowów (4), działa-nie połowowe (3), gospodarka rybna (3)Fischerei|zone (169) Zone der Fische-rei: strefa połowowa (74), strefa poło-wów (41), woda połowowa (6), obszarpołowowy (1), obszar połowów (1)Fischer|netzen (6) Fischernetz, Netzdes Fischers: siec rybacka (5)Fisch|fang (371) Fang des Fisches: po-

łów (137), rybołówstwo (16), połówryb (6)Fisch|filet (4) Filet aus Fisch: filet (3)Fisch|gewebe (1) Gewebe des Fisches:

rybia tkanka (1)Fisch|köpfen (1) Fischkopf, Kopf desFisches: rybia głowa (1)Fisch|mehl (35) Mehl aus Fisch:

maczka rybna (31)Fisch|mehls (1) Fischmehl, Mehl ausFisch: maczka rybna (1)Fisch|wirtschaft (132) other: sektor

rybołówstwa (48), rybołówstwo (15),przemysł rybny (6), przemysł rybołów-stwa (5), gospodarka rybna (2)Fiskal|defiziten (1) Fiskaldefizit, fis-kale Defizit: deficyt fiskalny (1)

Flächen|größe (4) Größe der Fläche:powierzchnia obszaru (1)Flächen|produktivität (1) Produktivi-tät der Fläche: wydajnosc powierzch-niowa (1)Flächen|stilllegung (106) Stilllegungauf Flächen: ugorowanie (5)Flächen|zahlungen (141) Flächen-zahlung, other: płatnosc powierzch-niowa (8)Flächen|zahlung (249) other: płatnosc

powierzchniowa (21)Flach|röhre (1) flache Röhre: kineskop

płaski (1)Flachs|erzeugung (5) Erzeugung desFlachses: produkcja lnu (5)Flachs|fasern (162) Flachsfaser, Fa-ser des Flachses: włókno lniane (152),włókno lnu (2)Flaggen|staaten (96) Flaggenstaat,Staat der Flagge: panstwo bandery(71), panstwo bander (2)Flaggen|staat (167) Staat der Flagge:

panstwo bandery (103)Flaggen|staats (105) Flaggenstaat,Staat der Flagge: panstwo bandery (68)Flaschen|art (6) Art der Flasche: typ

butelek (3), typ butelki (3)Flaschen|bündeln (2) Flaschenbün-del, Bündel von Flaschen: stojak dobutli (1)Fleisch|erzeuger (1) Erzeuger desFleisches: producent miesa (1)Fleisch|erzeugnissen (608) Fleischer-zeugnis, Erzeugnis aus Fleisch: pro-dukt miesny (441), wyrób miesny (29),wyrób z miesa (3), przetwór miesny (1)Fleisch|hygiene (2) Hygiene des Flei-sches: higiena miesa (1)Fleisch|mehl (6) Mehl aus Fleisch:

maczka miesna (4)Flüchtigkeits|fehler (22) Fehler we-gen Flüchtigkeit: bład rachunkowy(10), bład pisarski (6), bład maszynowy(2), bład w rachunkach (2)Flug|betrieb (94) Betrieb des Fluges:

przewóz lotniczy (17), operacja lotnicza(14), operacja powietrzna (2)Flug|betriebs (79) Flugbetrieb, Be-trieb des Fluges: przewóz lotniczy (10),operacja lotnicza (6)Flug|dienste (122) Flugdienst, Dienstzum Flug: usługa lotnicza (28), obsługapołaczen lotniczych (3)Flug|dienst (81) other: usługa lotnicza

(18), połaczenie lotnicze (3), obsługa li-nii lotniczej (1), przewóz lotniczy (1)Flug|gäste (402) Fluggast, Gast wäh-rend des Fluges: pasazer (279)Flug|gästen (366) Fluggast, Gast wäh-rend des Fluges: pasazer (278), pasazerlotniczy (4)Flug|gast (111) Gast während desFlugs: pasazer (84)Flug|geschwindigkeit (1) Geschwin-digkeit des Fluges: predkosc przelo-towa (1)

Flug|gesellschaften (204) Fluggesell-schaft, Gesellschaft für Flug: linia lot-nicza (88), przewoznik lotniczy (16),przedsiebiorstwo lotnicze (3), spółkalotnicza (3)Flug|hafen (552) idiom: port lotni-

czy (347)Flug|häfen (825) Flughafen, idiom:

port lotniczy (550), lotnisko (112)Flug|hafens (131) Flughafen, idiom:

port lotniczy (98)Flug|linien (2) Fluglinie, Linie für denFlug: linia lotnicza (1)Flug|pläne (116) Flugplan, Plan fürden Flug: rozkład lotów (85), plan lotu(7), harmonogram lotów (1), plan lo-tów (1)Flug|preise (125) Flugpreis, Preis fürden Flug: taryfa lotnicza (28), cena bi-letów (2), cena biletów lotniczych (2),cena biletu (1), taryfa w transporcie lot-niczym (1)Flug|sicherheit (288) Sicherheit desFluges: bezpieczenstwo lotnicze (193),bezpieczenstwo transportu lotniczego(18), bezpieczenstwo lotnictwa (14),bezpieczenstwo w lotnictwie (6), bez-pieczenstwo lotu (2)Flug|verbindung (28) Verbindung desFluges: połaczenie lotnicze (6)Flug|verkehr (118) other: dziedzina

usług lotniczych (22), usługa lotnicza(21), ruch lotniczy (20), transport lotni-czy (10), ruch powietrzny (2)Flug|verkehrs (115) Flugverkehr,Verkehr beim Flug: ruch lotniczy (14),transport lotniczy (3), operacja lotnicza(2), lotnictwo (1), podróz lotnicza (1),ruch lotnictwa (1)Flug|zeit (3) Zeit im Flug: czas lotu (2)Flug|zeuge (152) Flugzeug, idiom: sa-

molot (96), statek powietrzny (20)Flug|zeugen (98) Flugzeug, idiom: sa-

molot (58), statek powietrzny (8)Flug|zeug (115) idiom: samolot (62),

statek powietrzny (3)Flugzeug|typs (2) Flugzeugtyp, Typdes Flugzeugs: typ samolotu (1)Flüssig|gas (96) flüssige Gas: gaz

płynny (47), skroplony gaz (8), płynnygaz ziemny (3), ciekły gaz (2), gaz w po-staci płynnej (2), gaz ziemny w postaciciekłej (1)Folge|abschätzungen (6) Folgeab-schätzung, Abschätzung der Folgen:analiza wpływu (2), ocena wpływów(1), ocena wpływu (1)Folge|dokument (2) folgende Doku-ment: działanie uzupełniajace (2)Folge|konferenzen (2) Folgekonfe-renz, other: nastepna konferencja (1)Folge|maßnahme (27) other: nastep-

stwo (3), kontynuacja (1)Folge|maßnahmen (385) Folgemaß-nahme, folgende Maßnahme: działanienastepcze (31)Folgen|abschätzung (1198) Abschät-zung der Folgen: ocena wpływu (678),

288

Folge|programme Frisch|haltung

ocena oddziaływania (48), ocena skut-ków (34), analiza wpływu (16), analizaskutków (4)Folge|programme (2) Folgepro-gramm, other: nastepny program (1)Folien|hersteller (5) Hersteller vonFolien: producent arkuszy (3)Fonds|guthabens (2) Fondsguthaben,Guthaben des Fonds: aktyw fundu-szu (2)Fonds|mobilisierung (1) Mobilisie-rung des Fonds: uruchomienie fundu-szu (1)Förder|fähigkeit (195) Fähigkeit zumFördern: kwalifikowanie (16)Förder|gebiete (124) Fördergebiet,other: wspierany region (2), strefawspomagana (1)Förder|gebieten (158) Fördergebiet,geförderte Gebiet: region wspomagany(7), wspierany region (3), wspierany ob-szar (2)Förder|gebiet (80) geförderte Gebiet:

region wsparcia (2), region wspoma-gany (2), obszar wsparcia (1), regionwspierany (1)Förder|maßnahme (14) förderndeMaßnahme: srodek wsparcia (3), ob-szar działan (1), srodek pomocy (1),srodek promocyjny (1)Förder|maßnahmen (159) Förder-maßnahme, fördernde Maßnahme:srodek wsparcia (18), działanie wspie-rajace (16), działanie promocyjne (7),srodek wspierajacy (6), srodek promo-cyjny (5), srodek pomocy (4), srodekrozwoju (3)Förder|mittel (147) Mittel zum För-dern: wsparcie finansowe (8), srodekwsparcia (5), przyznany srodek (2), sro-dek finansowy (2)Förder|periode (10) Periode des För-derns: okres finansowania (6), okreswsparcia (1)Forderungs|beträge (53) Forde-rungsbetrag, Betrag der Forderung:kwota ekspozycji (20), kwota roszczen(2), kwota nalezna (1), wartosc ekspo-zycji (1), wysokosc roszczen (1)Förderungs|instrumente (2) Förde-rungsinstrument, Instrument zur För-derung: finansowy instrument (1), in-strument wsparcia (1)Forderungs|schuldners (1) Forde-rungsschuldner, other: dłuznik (1)Förder|vermögen (93) other: majatek

funduszu celowego (14), majatek ce-lowy (9), fundusz wspierajacy (2), ma-jatek wspierajacy (2)Forellen|züchter (1) Züchter von Fo-rellen: hodowca pstragów (1)Form|blätter (218) Formblatt, other:

standardowy formularz (4)Form|blatt (647) other: formu-

larz (538)Form|blatts (197) Formblatt, other:

standardowy formularz (7)Forschungs|arbeiten (285) For-schungsarbeit, Arbeit in der For-

schung: badanie (126), praca badawcza(35), badanie naukowe (14), działa-nie badawcze (7), praca naukowa (7),działalnosc badawcza (2), prowadzeniebadan (2), projekt badawczy (1)Forschungs|aspekten (1) For-schungsaspekt, Aspekt der Forschung:aspekt badan (1)Forschungs|ergebnisse (136) For-schungsergebnis, Ergebnis der For-schung: wynik badan (82), rezultatbadan (5), wynik badan naukowych (5),wynik badania (4)Forschungs|ergebnissen (77) For-schungsergebnis, Ergebnis der For-schung: wynik badan (41), rezultat ba-dan (7), wynik badan naukowych (2)Forschungs|fonds (41) Fonds für dieForschung: fundusz badawczy (34), fi-nansujace badanie (1), fundusz badan(1), fundusz na badania (1)Forschungs|-Infrastrukturen (1)Forschungs-Infrastruktur, Infra-struktur für die Forschung: infrastruk-tura badawcza (1)Forschungs|-Kategorien (1)Forschungs-Kategorie, Kategorie derForschung: kategoria badan (1)Forschungs|phase (1) Phase der For-schung: etap badan (1)Forschungs|politik (91) Politik derForschung: polityka badawcza (27),polityka badan (16), polityka w dzie-dzinie badan (16), polityka w dziedzi-nie badan naukowych (10), polityka ba-dan naukowych (4), badanie naukowe(2), polityka w zakresie badan nauko-wych (1)Forschungs|programme (123) For-schungsprogramm, Programm zurForschung: program badawczy (90),program badan (16), plan badawczy (4),program badan naukowych (2)Forschungs|raums (111) For-schungsraum, Raum für die For-schung: przestrzen badawcza (87), ob-szar badawczy (8), obszar badan (6),strefa badawcza (1)Forschungs|stelle (163) Stelle in derForschung: centrum badawcze (119),osrodek badan (7), centrum badan (5),centrum badawcze WCB (2)Forschungs|tätigkeiten (172) For-schungstätigkeit, Tätigkeit in der For-schung: działalnosc badawcza (51),działanie badawcze (23), praca badaw-cza (14), badanie naukowe (6), prowa-dzenie badan (6), program badawczy(3), działalnosc naukowa (2), przedsie-wziecie badawcze (2)Forschungs|vorhaben (80) Vorhabender Forschung: projekt badawczy (33),program badawczy (6), badanie na-ukowe (4), projekt badan (4), pracanaukowa (1), przedsiewziecie badaw-cze (1)Forschungs|zwecke (29) Forschungs-zweck, Zweck der Forschung: cel ba-dawczy (4), cel prowadzenia badan na-

ukowych (3), badanie naukowe (2), celbadan (2), cel przeprowadzenia badannaukowych (2)Forst|bereich (4) forstliche Bereich:

lesnictwo (1)Fortbildungs|maßnahmen (134)Fortbildungsmaßnahme, fortbilden-de Maßnahme: działanie szkoleniowe(16), działalnosc szkoleniowa (4), sro-dek szkoleniowy (3), program szkole-niowy (1)Fortbildungs|möglichkeiten (10)Fortbildungsmöglichkeit, Möglichkeitder Fortbildung: dostep do szkolen (1),mozliwosc kształcenia (1), mozliwoscszkoleniowa (1)Fracht|unternehmen (5) other: prze-

woznik (3)Frage|bogen (2333) Bogen mit Fra-gen: kwestionariusz (1707), pytanie wkwestionariuszu (384), pytanie kwestio-nariusza (16)Frage|bögen (81) Fragebogen, other:

kwestionariusz (58), ankieta (6)Frage|bogens (236) Fragebogen,other: kwestionariusz (175), ankietana temat (1)Frauen|verband (1) Verband derFrauen: federacja kobiet (1)Frei|gelände (2) freie Gelände: wy-

bieg (2)Frei|hafens (4) Freihafen, freie Hafen:

wolnocłowy port (3)Freiheits|entzug (41) Entzug der Frei-heit: pozbawienie wolnosci (18)Freiheits|strafe (93) other: pozbawie-

nie wolnosci (4), kara pozbawienia wol-nosci (3), kara wiezienia (2), wiezienie(2), wyrok pozbawienia wolnosci (1)Frei|lager (211) freie Lager: skład wol-

nocłowy (153), wolny skład (3)Frei|raum (12) freie Raum: wolna

przestrzen (3), obszar bez przeszkód (1),wolne miejsce (1)Frei|staat (82) freie Staat: wolny

kraj (26)Frei|zone (343) freie Zone: wolny ob-

szar (129)Frei|zonen (138) Freizone, freie Zo-ne: strefa wolnocłowa (62), wolny ob-szar (8)Fremden|feindlichkeit (287) Feind-lichkeit gegen Fremde: ksenofo-bia (244)Fremden|verkehr (115) other: tury-

styka (80), sektor turystyki (2), ruch tu-rystyczny (1), sektor turystyczny (1)Fremd|körper (7) fremde Körper:

ciało obce (4)Fremd|körpern (3) Fremdkörper,fremde Körper: ciało obce (1)Friedens|maßnahmen (1) Friedens-maßnahme, Maßnahme für den Frie-den: srodek na rzecz pokoju (1)Friedens|prozesse (10) Friedenspro-zess, Prozess für Frieden: proces poko-jowy (10)Frisch|haltung (3) : utrzymanie (2)

289

Frist|verlängerung Geheim|armee

Frist|verlängerung (120) Verlänge-rung der Frist: przedłuzenie terminu(44), przedłuzenie terminów (7), dodat-kowy termin (4), odroczenie terminu(3), przedłuzenie czasu (3)Frittier|geräte (3) Frittiergerät, Gerätzum Frittieren: frytkownica (3)Frucht|saft (88) Saft aus der Frucht:

sok owocowy (69)Früh|jahr (151) idiom: wiosna (60),

okres wiosenny (2)Frühlings|zwiebeln (6) Frühlings-zwiebel, Zwiebel im Frühling: cebuladymki (1)FSC|-Subventionen (1) FSC-Subvention, other: subsydium FSC (1)FTV|-Modelle (6) FTV-Modell, other:

model OTVK (2), typ OTVK (2)FTV|-Produktion (6) other: produkcja

OTVK (5)Führungs|fähigkeit (4) Fähigkeit derFührung: zdolnosc zarzadzania (4)Führungs|katheter (6) other: cewnik

naczyniowy (2)Führungs|kräfte (96) Führungskraft,führende Kraft: kadra kierownicza(20), kierownictwo (9), personel zarza-dzajacy (3), kadra zarzadzajaca (2)Führungs|mechanismen (1) Füh-rungsmechanismus,Mechanismus derFührung: mechanizm nadzoru (1)Fülle|mengen (1) Füllemenge, Mengezum Füllen: nominalna ilosc (1)Fund|stellen (134) Fundstelle, Stelledes Fundes: odniesienie (39), referen-cja (2), zródło (1)Funk|anlagen (108) Funkanlage, An-lage zum Funken: urzadzenie radiowe(52), sprzet radiowy (31), sprzet łaczno-sci radiowej (1)Funk|antenne (2) Antenne für denFunk: antena radiowa (1)Funk|einrichtungen (166) Funkein-richtung, Einrichtung zum Funken:urzadzenie radiowe (154)Funk|frequenzen (96) Funkfrequenz,Frequenz des Funks: czestotliwosc ra-diowa (56), widmo radiowe (11), ra-diowa czestotliwosc (6), spektrum ra-diowe (6), czestotliwosc (3), widmoczestotliwosci radiowych (1)Funk|geräte (80) Funkgerät, Gerätzum Funken: urzadzenie radiowe (20),radio (2), sprzet radiowy (2), aparat ra-diowy (1)Funktions|beschreibungen (1) Funk-tionsbeschreibung, Beschreibung derFunktion: operacyjny opis (1)Funktions|rahmens (3) Funktions-rahmen, Rahmen der Funktion: ramadziałania (1), rama funkcjonowania (1)Funktions|weise (561) Weise derFunktion: funkcjonowanie (275), spo-sób funkcjonowania (19)Fusions|entwicklung (2) Entwicklungder Fusion: rozwój syntezy jadro-wej (1)

Fusions|kontrolle (620) Kontrolle derFusion: kontrola połaczen (22), kon-trola połaczen przedsiebiorstw (8), kon-trola koncentracji (7), badanie połacze-nia (1), kontrola łaczenia (1), kontrolapołaczenia (1), regulacja (1)Fußgänger|schutzes (8) Fußgänger-schutz, Schutz für Fußgänger: ochronapieszych (3)Fuß|note (411) idiom: przypis (251)Futter|erzeugnisse (1) Futtererzeug-nis, Erzeugnis als Futter: produkt pa-szowy (1)Futter|kohl (3) Kohl als Futter: kapu-

sta pastewna (3)Futter|mittel (974) Mittel als Futter:

pasza (709), pasza zwierzeca (8), karma(6), materiał paszowy (6), srodek zywie-nia (4)Futter|mitteln (1027) Futtermittel,Mittel als Futter: pasza (670), zywieniezwierzat (34), pasza zwierzeca (15), sro-dek zywienia (5)Futter|pflanzen (104) Futterpflanze,Pflanze als Futter: roslina pastewna(80), pasza (2)GAP|-Reform (77) other: reforma

WPR (62)Garantie|fonds (883) garantierteFonds: fundusz gwarancyjny (228),fundusz gwarancji (50), gwarancja zfunduszu (2)Garantie|preis (15) Preis der Garan-tie: cena gwarantowana (14), gwaranto-wana cena (1)Garnelen|schwänze (1) Garnelen-schwanz, Schwanz der Garnele: ogonkrewetek (1)Garten|teiche (1) Gartenteich, Teichim Garten: staw ogrodowy (1)Gas|geräte (77) Gasgerät, other: urza-

dzenie gazowe (27), urzadzenie spa-lajace gaz (19), odbiornik spalajacygaz (11)Gas|koks (2) Koks aus Gas: koks ga-

zowy (2)Gas|kunden (6) Gaskunde, Kunde fürGas: odbiorca gazu (3), konsument gazuziemnego (1)Gas|lieferung (44) Lieferung des Ga-ses: dostawa gazu (41)Gas|netz (4) other: system gazowniczy

(2), siec gazowa (1)Gas|preisen (15) Gaspreis, Preis fürGas: cena gazu (14)Geber|ländern (11) Geberland, Landals Geber: darczynca z panstw (1)Gebiets|einheiten (112) Gebiets-einheit, Einheit des Gebietes: jed-nostka terytorialna (81), terytorialnajednostka (3)Gebiets|kontinuität (3) Kontinuitätdes Gebietes: ciagłosc terytorialna (3)Gebiets|körperschaften (1350) Ge-bietskörperschaft, Körperschaft desGebiets: władza (367), władza lokalna(83), samorzad terytorialny (16), władzaterytorialna (9), władza regionalna (6)

Gebirgs|regionen (5) Gebirgsregion,gebirgige Region: region górski (2)Gebirgs|rücken (2) Rücken des Gebir-ges: łancuch górski (1)Gebraucht|fahrzeug (2) gebrauch-te Fahrzeug: uzywany srodek trans-portu (1)Gebühren|bescheide (4) Gebühren-bescheid, Bescheid über Gebühren:pobierana opłata (1)Gebühren|klassen (1) Gebührenklas-se, Klasse der Gebühren: kategoriaopłat (1)Geburten|zulage (84) Zulage wegender Geburt: dodatek z tytułu narodzindziecka (22), dodatek z tytułu naro-dzin (2), dodatek z tytułu urodzeniadziecka (1)Gedanken|strich (3644) idiom: mysl-

nik (6)Gedenk|stätte (1) Stätte des Geden-kens: upamietnienie miejsca (1)Gefahren|abwehr (512) Abwehr vonGefahren: bezpieczenstwo (172)Geflügel|fleisch (442)Fleisch vom Ge-flügel: mieso drobiowe (391), mieso zdrobiu (12)Geflügel|halter (2) Halter des Geflü-gels: hodowca drobiu (2)Geflügel|pest (318) Pest beim Geflü-gel: ptasia grypa (97)Gefrier|geräten (9) Gefriergerät, Ge-rät zum Gefrieren: urzadzenie chłodni-cze (2), zamrazarka (2)Gegen|leistungen (81)Gegenleistung,other: kompensata (14), swiadczeniekompensacyjne (5), srodek wyrów-nawczy (2), swiadczenie wzajemne(2), rekompensata (1), swiadczeniezwrotne (1)Gegen|leistung (627) other: wkład

(139), rekompensata (138)Gegen|maßnahmen (156) Gegen-maßnahme, other: srodek zaradczy(58), przeciwdziałanie (10), srodek za-pobiegawczy (3)Gegen|partei (95) other: kontrahent

(52), strona przeciwna (8), drugastrona (3)Gegen|satz (458) idiom: przeciwien-

stwo (181)Gegenseitigkeits|erfordernis (2) Er-fordernis der Gegenseitigkeit: warunekwzajemnosci (1), wymóg wzajemno-sci (1)Gegenseitigkeits|klauseln (3) Gegen-seitigkeitsklausel, Klausel auf Gegen-seitigkeit: klauzula o wzajemnosci (1),klauzula o wzajemnosci traktowania(1), klauzula wzajemnosci (1)Gegen|teil (170) other: przeciwien-

stwo (2)Gegen|wert (159) other: równowartosc

(67), odpowiednik (6), ekwiwalent (4)Gegen|zug (85) other: zamiana (27),

odpowiedz (4)Geheim|armee (2) geheime Armee:

tajna zbrojna bojówka (1)

290

Geld|beträgen Gemeinschafts|maßnahme

Geld|beträgen (22) Geldbetrag, Be-trag der Gelder: kwota pieniezna (4),srodek (3), kwota (1), srodek pie-niezny (1)Geld|buße (645) Geld als Buße:

grzywna (519), kwota grzywny (9),kara pieniezna (6)Geld|bußen (369) Geldbuße, Geldals Buße: grzywna (288), kara finan-sowa (1)Geld|fälschung (133) Fälschung desGeldes: fałszowanie pieniedzy (6), fał-szowanie znaków pienieznych (1)Geld|geber (81) Geber des Geldes: in-

westor (4), kredytodawca (4), ofiaro-dawca (4), wierzyciel (3), darczynca (2)Geld|gebern (87) Geldgeber, Geberdes Geldes: darczynca (12), inwestor(8), dawca (3), podmiot finansujacy (2),dostarczyciel funduszy (1)Geld|gebers (9) Geldgeber, Geber desGeldes: inwestor (4), kredytodawca (1),wierzyciel (1)Geld|leistungen (78) Geldleistung,Leistung für das Geld: swiadczeniepieniezne (48), zasiłek pieniezny (2),swiadczenie rzeczowe (1)Geld|politik (81) Politik des Geldes:

polityka pieniezna (47), polityka mone-tarna (18), polityka walutowa (2), poli-tyka finansowa (1)Geld|transfers (128) Geldtransfer,Transfer des Geldes: przekaz pieniezny(100), przekaz srodków pienieznych(1), przelew srodków (1), transfer finan-sowy (1), transfer pieniedzy (1), transfersrodków (1), zlecenie płatnicze (1)Geld|wäsche (533) Wäsche der Gel-der: pranie pieniedzy (342), praniebrudnych pieniedzy (71), proceder pra-nia pieniedzy (7), zjawisko prania pie-niedzy (6), zjawisko prania brudnychpieniedzy (5), praktyka prania pienie-dzy (2), proceder prania brudnych pie-niedzy (2)Gelenk|fahrzeugen (1) Gelenkfahr-zeug, Fahreug mit Gelenk: pojazdprzegubowy (1)Geltungs|bereich (1626) Bereich derGeltung: zakres (884), zakres stosowa-nia (166), zakres zastosowania (87), za-kres obowiazywania (33), obszar stoso-wania (5)Geltungs|bereichs (242) Geltungsbe-reich, Bereich der Geltung: zakres(89), zakres stosowania (14)Geltungs|dauer (1384) Dauer derGeltung: okres waznosci (200), okresobowiazywania (145), okres stosowania(81), termin waznosci (31), czas obo-wiazywania (29)Gemein|kosten (236) gemeine Kosten:

ogólny koszt (15), wydatek ogólny (9),koszt ogólny (8), koszt wspólny (2),ogólny wydatek (2), przyjety koszt (2),wspólny koszt (1)Gemein|nutzen (1) gemeine Nutzen:

wspólny pozytek (1)

Gemeinschafts|abkommens (208)Gemeinschaftsabkommen, gemein-schaftliche Abkommen: umowa wspól-notowa (168)Gemeinschafts|aktion (113) Aktionder Gemeinschaft: działanie wspól-noty (61), działanie wspólnotowe (21),wspólnotowe działanie (14), programwspólnoty (2), interwencja wspólnoty(1), program wspólnotowy (1), srodekwspólnotowy (1), srodek wspólny (1),wspólny srodek (1)Gemeinschafts|beihilfe (122) Beihil-fe der Gemeinschaft: pomoc wspólno-towa (56), wspólnotowa pomoc (13),pomoc wspólnoty (9), wsparcie wspól-notowe (6), wsparcie wspólnoty (5), po-moc ze wspólnoty (4)Gemeinschafts|beihilfen (80) Ge-meinschaftsbeihilfe, Beihilfe der Ge-meinschaft: pomoc wspólnotowa (52),wsparcie wspólnoty (6), pomoc wspól-noty (5), wspólnotowa pomoc (3), dota-cja wspólnotowa (2), pomoc unijna (1),wsparcie wspólnotowe (1)Gemeinschafts|beschluß (2) Ge-meinschaftsbeschluss, Beschluss derGemeinschaft: decyzja wspólnoty (1)Gemeinschafts|beteiligung (152) Be-teiligung der Gemeinschaft: wkładwspólnoty (45), wspólnotowy udział(27), wkład wspólnotowy (21), udziałwspólnoty (16), pomoc wspólnotowa(5), udział wspólnotowy (2)Gemeinschafts|dimension (15) Di-mension der Gemeinschaft: wymiarwspólnotowy (9), wspólnotowy wy-miar (4)Gemeinschafts|dokumenten (3) Ge-meinschaftsdokument, Dokument derGemeinschaft: dokument wspólnotowy(2), dokument wspólnoty (1)Gemeinschafts|ebene (2533) Ebeneder Gemeinschaft: poziom wspólno-towy (877), poziom wspólnoty (667),szczebel wspólnotowy (229), szcze-bel wspólnoty (204), szczebel unijny(13), poziom europejski (9), płaszczy-zna wspólnotowa (8)Gemeinschafts|einrichtungen (111)Gemeinschaftseinrichtung, Einrich-tung der Gemeinschaft: instytucjawspólnotowa (26), organ wspólnotowy(20), organ wspólnoty (20), instytu-cja wspólnoty (10), agencja wspólno-towa (5), organy wspólnoty (3), agencjawspólnoty (2), organ wspólnot (1)Gemeinschafts|erzeugern (14) Ge-meinschaftserzeuger, Erzeuger derGemeinschaft: producent wspólnotowy(7), producent we wspólnocie (2), pro-ducent ze wspólnoty (2), wspólnotowyproducent (1)Gemeinschafts|förderung (92) För-derung der Gemeinschaft: wsparciewspólnotowe (23), wsparcie wspól-noty (13), finansowanie wspólnotowe(5), wspólnotowe wsparcie (4), pomoc

wspólnotowa (3), pomoc wspólnoty (3),wspólnotowe finansowanie (2)Gemeinschafts|gebiet (77) Gebiet derGemeinschaft: terytorium wspólnoty(38), obszar wspólnoty (10), terenwspólnoty (8), region wspólnoty (2),przestrzen wspólnotowa (1)Gemeinschafts|gericht (4) Gerichtder Gemeinschaft: sad wspólno-towy (2)Gemeinschafts|gewässern (275)Gemeinschaftsgewässer, Gewässerder Gemeinschaft: woda terytorialnawspólnoty (44)Gemeinschafts|hersteller (2208)Hersteller in der Gemeinschaft: produ-cent wspólnotowy (1615), wspólnotowyproducent (123), producent ze wspól-noty (116), producent wspólnoty (96),producent we wspólnocie (36), pro-ducent przemysłu wspólnotowego (8),przedsiebiorstwo wspólnotowe (4)Gemeinschafts|herstellern (464) Ge-meinschaftshersteller, Hersteller inder Gemeinschaft: producent wspólno-towy (318)Gemeinschafts|hilfe (322) Hilfe derGemeinschaft: pomoc wspólnotowa(144), pomoc wspólnoty (82), wsparciewspólnotowe (12), wsparcie wspól-noty (11)Gemeinschafts|initiative (113) In-itiative der Gemeinschaft: inicjatywawspólnotowa (67), wspólnotowa inicja-tywa (11), inicjatywa wspólnoty (8),działanie wspólnoty (1), wspólna inicja-tywa (1)Gemeinschafts|instrumentarien (2)Gemeinschaftsinstrumentarium, In-strumentarium der Gemeinschaft: in-strument wspólnotowy (2)Gemeinschafts|instruments (23) Ge-meinschaftsinstrument, Instrumentder Gemeinschaft: instrument wspól-notowy (13), narzedzie wspólnoty (2),instrument wspólnoty (1), wspólnotowyakt (1)Gemeinschafts|interesses (136) Ge-meinschaftsinteresse, Interesse derGemeinschaft: interes wspólnoty (109),interes wspólnotowy (20), wspólnotowyinteres (2)Gemeinschafts|lizenz (69) gemein-schaftliche Lizenz: licencja wspólno-towa (60), zezwolenie wspólnotowe (4)Gemeinschafts|marke (811) Markein der Gemeinschaft: wspólnotowyznak towarowy (628), wspólnotowyznak (104), znak towarowy wspólnoty(6), wspólnotowy towarowy znak (3)Gemeinschafts|markt (2516) Marktder Gemeinschaft: rynek wspólnotowy(1427), rynek wspólnoty (669), wspól-notowy rynek (72), rynek unijny (3),wspólny rynek (2), rynek wspólnot (1)Gemeinschafts|maßnahme (83)Maßnahme der Gemeinschaft: srodekwspólnotowy (23), działanie wspól-noty (21), działanie wspólnotowe (14),

291

Gemeinschafts|organe Gesamt|einfuhren

srodek wspólnoty (2), wspólnota dzia-łania (2), wspólnotowe działanie (2),wspólnotowy srodek (2), wspólnotowaakcja (1)Gemeinschafts|organe (228) Ge-meinschaftsorgan, Organ der Gemein-schaft: instytucja wspólnotowa (102),instytucja wspólnoty (64), instytucjaeuropejska (6), instytucja wspólnot (5),organ wspólnoty (4), władza wspólnoty(4), organ wspólnotowy (2)Gemeinschafts|organen (99) Ge-meinschaftsorgan, Organ der Ge-meinschaft: instytucja wspólnotowa(40), instytucja wspólnoty (32), instytu-cja wspólnot (9), wspólnotowa instytu-cja (2)Gemeinschafts|politiken (292) Ge-meinschaftspolitik, Politik der Ge-meinschaft: polityka wspólnotowa(117), polityka wspólnoty (73)Gemeinschafts|politik (333) Politikder Gemeinschaft: polityka wspólno-towa (96), polityka wspólnoty (89)Gemeinschafts|projekten (1) Ge-meinschaftsprojekt, Projekt der Ge-meinschaft: projekt wspólnotowy (1)Gemeinschafts|rahmen (338) Rah-men der Gemeinschaft: wytyczna (73),wspólnotowa rama (42)Gemeinschafts|rahmens (369) Ge-meinschaftsrahmen, Rahmen der Ge-meinschaft: wspólnotowa wytyczna(23), wspólnotowa rama (20), wytycznawspólnoty (19), wytyczna wspólno-towa (17)Gemeinschafts|recht (2281) Rechtder Gemeinschaft: prawo wspólno-towe (800), prawodawstwo wspólno-towe (178), prawo wspólnoty (103),przepis wspólnotowy (66), prawodaw-stwo wspólnoty (47), ustawodawstwowspólnotowe (38), wspólnotowe prawo(22), przepis wspólnoty (13)Gemeinschafts|rechts (995) Gemein-schaftsrecht, Recht der Gemeinschaft:prawo wspólnotowe (603), prawodaw-stwo wspólnotowe (75), prawo wspól-noty (41), prawodawstwo wspólnoty(22), przepis wspólnotowy (18), usta-wodawstwo wspólnotowe (10), usta-wodawstwo wspólnoty (7), legislacjawspólnotowa (6)Gemeinschafts|regeln (113)Gemein-schaftsregel, Regel der Gemeinschaft:reguła wspólnotowa (39), wspólna za-sada (15), przepis wspólnotowy (14),zasada wspólnotowa (14), wspólnotowazasada (4), przepis wspólnoty (3), regu-lacja wspólnotowa (2), wspólnotowa re-guła (2), wspólnotowy przepis (2)Gemeinschafts|schiffe (354)Gemein-schaftsschiff, Schiff der Gemeinschaft:statek wspólnotowy (270), statek wspól-noty (36)Gemeinschafts|stempel (7) Stempelder Gemeinschaft: pieczec wspólno-towa (2), stempel wspólnotowy (2),

znak wspólnotowy (2), stempel wspól-noty (1)Gemeinschafts|system (92) gemein-schaftliche System: wspólnotowy sys-tem (31), system wspólnotowy (24),program wspólnotowy (2)Gemeinschafts|verbrauch (422) Ver-brauch in der Gemeinschaft: konsump-cja we wspólnocie (200)Gemeinschafts|waren (164) Gemein-schaftsware, Ware aus der Gemein-schaft: towar wspólnotowy (124), pro-dukt wspólnotowy (3), towar wspól-noty (3)Gemeinschafts|weinen (2) Gemein-schaftswein, Wein in der Gemein-schaft: wina wspólnotowa (1), wina zewspólnoty (1)Gemüse|erzeuger (8) Erzeuger desGemüses: produkcja warzyw (1)Genauigkeits|klassen (35) Genauig-keitsklasse, Klasse der Genauigkeit:klasa dokładnosci (9)Genehmigungs|behörde (150) Be-hörde für die Genehmigung: organ za-twierdzajacy (27), organ udzielajacy ho-mologacji (19), organ wydajacy konce-sje (17), organ licencyjny (6), organ wy-dajacy licencje (5), organ przyznajacyhomologacje (2), organ przyznajacy li-cencje (2), organ wydajacy licencje (2)Genehmigungs|frist (1) Frist fürdie Genehmigung: termin zatwierdze-nia (1)Genehmigungs|instrument (1) In-strument für die Genehmigung: doku-ment zatwierdzajacy (1)Genehmigungs|runde (8) Runde zurGenehmigung: runda licencyjna (4),runda udzielania zezwolen (1), rundawydawania zezwolen (1)Genehmigungs|urkunde (143) Ur-kunde über die Genehmigung: doku-ment zatwierdzenia (39), dokument za-twierdzajacy (28), dokument przyjecia(6), dokument uzgodnien (6), instru-ment zatwierdzajacy (5), akt zatwier-dzenia (3), instrument zatwierdzenia (3)Genehmigungs|verfahren (184) Ver-fahren zur Genehmigung: procedurazatwierdzania (22), procedura zezwo-len (20), procedura zatwierdzajaca (6),procedura zatwierdzenia (4), proces za-twierdzania (4)Genehmigungs|zeichen (130) Zei-chen der Genehmigung: znak homo-logacji (99), oznakowanie homologa-cji (2)General|anwalt (185) other: rzecznik

generalny (54), adwokat generalny (4)General|direktionen (281) Gene-raldirektion, other: dyrekcja gene-ralna (188)General|direktion (1067) other: dy-

rekcja generalna (579), generalna dy-rekcja (3)General|direktoren (148) Generaldi-rektor, other: dyrektor generalny (133),

dyrekcja generalna (3), generalny dy-rektor (1)General|direktor (738) other: dyrek-

tor generalny (290)General|direktors (94)Generaldirek-tor, other: dyrektor generalny (68),dyrektor dyrekcji (1), dyrektor na-czelny (1)General|sekretariat (525) other: se-

kretariat generalny (462)General|sekretariats (118) General-sekretariat, other: sekretariat gene-ralny (79)General|sekretär (945) other: sekre-

tarz generalny (754)General|sekretärs (259) Generalse-kretär, other: sekretarz generalny (199)General|versammlung (235) other:

walne zgromadzenie (108), sesja gene-ralna (6), zebranie ogólne (1), zgroma-dzenie generalne (1), zgromadzenie na-rodowe (1)Genom|analyse (1) Analyse des Ge-noms: analiza genomu (1)Genuss|tauglichkeit (83) Tauglichkeitzum Genuss: wartosc zdrowotna (2),swiadectwo zdrowia (1), znak zdrowiapublicznego (1), znak zdrowotnosci (1)Geo|daten (39) other: dane prze-

strzenne (26), informacja prze-strzenna (7)Gepäck|stücke (9) Gepäckstück,Stück des Gepäckes: bagaz (8), sztukabagazu (1)Geräusch|pegel (96) Pegel des Ge-räusches: poziom hałasu (64), hałas od-czuwany (2), poziom głosnosci (1)Gerichts|hofes (1184) Gerichtshof,idiom: trybunał (650), trybunał sprawie-dliwosci (346)Gerichts|hof (2181) idiom: trybunał

sprawiedliwosci (1092), trybunał (765)Gerichts|hofs (856) Gerichtshof, idi-om: trybunał sprawiedliwosci (544),trybunał (179)Gerichts|ordnung (2) Ordnung desGerichtes: jurysdykcja (1), porzadekprawny (1)Gerichts|verfahren (275) gerichtlicheVerfahren: postepowanie sadowe (106)Geringfügigkeits|schwelle (131)Schwelle der Geringfügigkeit: poziomminimalny (14), minimalny próg (6),próg nieistotnosci (4), próg minimalny(3), margines minimalny (2), minimalnawartosc progowa (2), minimalny margi-nes (2)Gerste|ernte (1) Ernte der Gerste:

zbiór jeczmienia (1)Gesamt|aufbau (1) gesamte Auffbau:

ogólna struktura (1)Gesamt|bewertung (94) gesamte Be-wertung: ogólna ocena (52), całosciowaocena (13), ocena ogólna (5), zintegro-wana ocena (2), całosciowa ewaluacja(1), ocena całosci (1)Gesamt|einfuhren (108) Gesamtein-fuhr, gesamte Einfuhr: całkowity przy-wóz (36), łaczny przywóz (19), cały

292

Gesamt|erzeugnis Gesundheits|faktoren

przywóz (9), ogólny przywóz (6), ogółprzywozu (5), całkowita wielkosc przy-wozu (3), całkowita ilosc produktu (1),łaczna wielkosc przywozu (1), ogólnawielkosc przywozu (1), wielkosc przy-wozu (1)Gesamt|erzeugnis (2) gesamte Er-zeugnis: cały produkt (1)Gesamt|etat (1) gesamte Etat: ogólny

budzet (1)Gesamt|forschung (1) gesamte For-schung: łaczny nakład (1)Gesamt|frist (6) gesamte Frist: całko-

wity okres (2), okres całkowity (2)Gesamt|geschäft (4) gesamte Ge-schäft: całkowita działalnosc (2)Gesamt|gewicht (160) gesamte Ge-wicht: masa całkowita (30), całkowitawaga (24), całkowita masa (17), łacznawaga (5), ciezar maksymalny (3), mak-symalna masa (3)Gesamt|haushalt (101) gesamteHaushalt: budzet ogólny (41), ogólnybudzet (16), całkowity budzet (5), fun-dusz ogólny (3), łaczny budzet (1)Gesamt|kosten (547) gesamte Kosten:

całkowity koszt (234)Gesamt|menge (859) gesamte Menge:

całkowita ilosc (319), łaczna ilosc (70),ogólna ilosc (64), ilosc całkowita (54),całkowita wielkosc (41), łaczna wiel-kosc (29), ogólna wielkosc (27), całailosc (13), całosc (11)Gesamt|mengen (195)Gesamtmenge,gesamte Menge: całkowita ilosc (81),łaczna ilosc (35), ogólna ilosc (14), ilosccałkowita (12), ilosc globalna (9), cał-kowita wielkosc (3), łaczna wielkosc(2), suma ilosci (2)Gesamt|summe (134) gesamte Sum-me: całkowita kwota (13), ogólna kwota(9), łaczna kwota (7), całkowita suma(6), suma całkowita (5), łaczna suma(4), łaczna wartosc (3), ogólna suma (3)Gesamt|umsatz (142) gesamte Um-satz: całkowity obrót (54), łaczny ob-rót (40), ogólny obrót (11), obrót łaczny(4), obrót całkowity (2)Gesamt|verwaltung (2) gesamte Ver-waltung: administracyjne zarzadzanie(1), całosciowe zarzadzanie (1)Gesamt|volumen (236) gesamte Volu-men: całkowita kwota (70), całkowitawielkosc (16), ogólna wielkosc (15),łaczna kwota (9), ogólne natezenie (5),całkowita wartosc (4), całkowity wo-lumen (4), łaczna objetosc (4), łacznawielkosc (4)Gesamt|vorteile (2) Gesamtvorteil,gesamte Vorteil: cała korzysc (1),ogólna korzysc (1)Gesamt|wert (319) gesamte Wert: cał-

kowita wartosc (105)Gesamt|zahl (396) gesamte Zahl: cał-

kowita liczba (136)Geschäfts|anteile (42) Geschäftsan-teil, Anteil der Geschäfte: udział (33)

Geschäfts|aufnahme (1) Aufnahmeder Geschäfte: rozpoczecie działalno-sci (1)Geschäfts|bereiche (88)Geschäftsbe-reich, Bereich der Geschäfte: sektordziałalnosci (9), dziedzina działalnosci(4), zakres działalnosci (4), obszar dzia-łalnosci (3), czesc działalnosci (2), seg-ment działalnosci (2)Geschäfts|bereichen (445) Ge-schäftsbereich, Bereich der Geschäfte:udział w koncentracji (183)Geschäfts|bereich (92) Bereich derGeschäfte: sektor działalnosci (5), dzie-dzina działalnosci (3)Geschäfts|entwicklung (5) Entwick-lung des Geschäftes: rozwój handlowy(1), rozwój sytuacji handlowej (1)Geschäfts|feld (39) Feld der Geschäf-te: sektor (6), działalnosc (4), obszardziałalnosci (1), sektor działalnosci (1),zakres działalnosci (1)Geschäfts|führer (94) Führer der Ge-schäfte: dyrektor (13), zarzadca (6),kierownik (3), dyrektor wykonawczy(2), dyrektor zarzadzajacy (2)Geschäfts|führung (181) Führungder Geschäfte: zarzadzanie (50), zarza-dzanie przedsiebiorstwem (4), prowa-dzenie działalnosci (2)Geschäfts|jahre (84) Geschäftsjahr,Jahr im Geschäft: rok obrachunkowy(21), rok budzetowy (17), rok obrotowy(16), rok finansowy (5), okres oblicze-niowy (1), sprawozdanie finansowe (1)Geschäfts|jahres (208) Geschäfts-jahr, Jahr im Geschäft: rok obrotowy(74), rok budzetowy (42), rok obra-chunkowy (18), rok gospodarczy (8),rok finansowy (5)Geschäfts|leitung (99) Leitung derGeschäfte: zarzad (12), kierownictwo(9), zarzadzanie spółki (3), dyrekcja (1),dyrektor (1), kadra kierownicza (1)Geschäfts|lizenz (2) Lizenz für dasGeschäft: zezwolenie na prowadzeniedziałalnosci (1)Geschäfts|name (1) Name des Ge-schäftes: nazwa handlowa (1)Geschäfts|ordnung (2027) geschäft-liche Ordnung: regulamin (1746), re-gulamin wewnetrzny (31), przepis we-wnetrzny (5)Geschäfts|partner (82) Partner fürdas Geschäft: podmiot (20), kontrahent(10), partner handlowy (3), partner biz-nesowy (2)Geschäfts|praktiken (202) Ge-schäftspraktik, Praktik im Geschäft:praktyka handlowa (150), praktyka go-spodarcza (2)Geschäfts|segment (2) Segment desGeschäfts: segment działalnosci (1)Geschäfts|stelle (60) Stelle für das Ge-schäft: sekretariat (15), kancelaria (6),siedziba (4), oddział (3)Geschäfts|tätigkeit (573) geschäftli-che Tätigkeit: działalnosc (302), dzia-łalnosc gospodarcza (64), działalnosc

operacyjna (13), prowadzona działal-nosc (10), działalnosc komercyjna (9),prowadzenie działalnosci (8), komer-cyjna działalnosc (4)Geschäfts|umfang (14) Umfang desGeschäftes: skala prowadzonej działal-nosci (2)Geschäfts|vereinbarung (1) geschäft-liche Vereinbarung: umowa han-dlowa (1)Geschäfts|verhältnisses (2) Ge-schäftsverhältnis, geschäftliche Ver-hältnisse: stosunek handlowy (1)Geschäfts|verkehr (153) geschäftli-che Verkehr: handel elektroniczny (46),transakcja handlowa (14), sektor elek-troniczny (2)Geschäfts|vorgänge (122) Geschäfts-vorgang, Vorgang im Geschäft: trans-akcja (74), czynnosc (4), działanie (2)Geschäfts|vorgängers (2) Geschäfts-vorgänger, Vorgänger im Geschäft:poprzednik gospodarczy (1)Geschmacks|muster (166) Mustervom Geschmack: wzór przemysłowy(4), wzór wspólnotowy (3), wzór za-warty (3)Geschmacks|mustern (19) Ge-schmacksmuster, Muster des Ge-schmacks: wzór (14), wzór przemy-słowy (1)Geschwindigkeits|begrenzern (17)Geschwindigkeitsbegrenzer, Begren-zer der Geschwindigkeit: urzadzenieograniczenia predkosci (9), ogranicznikpredkosci (1)Gesetzes|erlaß (20) Gesetzeserlass,Erlass des Gesetzes: dekret z mocaustawy (6)Gesetz|geber (167) Geber des Geset-zes: prawodawca (51), ustawodawca(50), organ prawodawczy (5), wła-dza ustawodawcza (4), organ legisla-cyjny (2)Gesichts|punkte (161) Gesichts-punkt, idiom: aspekt (58)Gesichts|punkten (247) Gesichts-punkt, idiom: punkt widzenia (69)Gesichts|punkt (266) idiom: punkt wi-

dzenia (53)Gesprächs|runde (4) Runde der Ge-spräche: runda dyskusji (1)Gesundheits|alarms (4)Gesundheits-alarm, Alarm für die Gesundheit:alarm sanitarny (2)Gesundheits|bescheinigung (348)gesundheitliche Bescheinigung: swia-dectwo zdrowia (267), swiadectwozdrowotne (5), certyfikat zdrowia (2)Gesundheits|dienste (93) Gesund-heitsdienst, Dienst der Gesundheit:słuzba zdrowia (12), opieka zdrowotna(5), usługa zdrowotna (5), usługa me-dyczna (3), usługa medycyny (2)Gesundheits|dokumente (2)Gesund-heitsdokument, Dokument für die Ge-sundheit: dokument zdrowia (1)Gesundheits|faktoren (9) Gesund-heitsfaktor, Faktor der Gesundheit:

293

Gesundheits|fonds Grenz|werten

uwarunkowanie zdrowotne (5), czyn-nik wpływajacy na zdrowie (1), czynnikzdrowia (1)Gesundheits|fonds (6) Fonds für dieGesundheit: fundusz zdrowia (1)Gesundheits|fürsorge (108) gesund-heitliche Fürsorge: opieka zdrowotna(46), ochrona zdrowia (26), systemopieki zdrowotnej (3)Gesundheits|gefahren (46) Gesund-heitsgefahr, Gefahr für die Gesund-heit: zagrozenie dla zdrowia (27), za-grozenie zdrowia (4), ryzyko dla zdro-wia (2)Gesundheits|risiken (103) Gesund-heitsrisiko, gesundheitliche Risiko: za-grozenie dla zdrowia (26), zagrozeniezdrowia (21), ryzyko dla zdrowia (9),ryzyko zdrowotne (2), zagrozenie zdro-wotne (2)Gesundheits|schutzes (346) Gesund-heitsschutz, Schutz der Gesundheit:ochrona zdrowia (110)Gesundheits|schutz (845) Schutz derGesundheit: ochrona zdrowia (435)Gesundheits|situation (6) gesund-heitliche Situation: sytuacja zdrowotna(2), stan zdrowia (1), sytuacja sani-tarna (1)Gesundheits|status (214) gesundheit-liche Status: stan zdrowia (66), sta-tus zdrowotny (49), zdrowie (18), statuszdrowia (7), status zdrowotnosci (2), sy-tuacja zdrowotna (2), stan sanitarny (1)Gesundheits|tourismus (2) Touris-mus der Gesundheit: turystyka zdro-wotna (1)Gesundheits|überwachung (157)Überwachung der Gesundheit: kon-trola zdrowotna (40), kontrola zdrowia(22), kontrola sanitarna (16), badanielekarskie (9), inspekcja sanitarna (9),monitorowanie zdrowia (5), nadzór me-dyczny (5), nadzór sanitarny (5), profi-laktyczne badanie (4)Gesundheits|versorgung (237) ge-sundheitliche Versorgung: opiekazdrowotna (143), usługa zdrowotna (7),słuzba zdrowia (6), opieka medyczna(5), ochrona zdrowia (4)Gesundheits|wesen (347) other:

opieka zdrowotna (60), słuzba zdrowia(33), zdrowie publiczne (20)Gesundheits|wesens (127) Gesund-heitswesen, other: opieka zdrowotna(20), zdrowie publiczne (17), słuzbazdrowia (11), system opieki zdrowotnej(6), sektor zdrowia (3), dziedzina zdro-wia (2)Gesundheits|zustand (170) Zustandder Gesundheit: stan zdrowia (86), stanzdrowotny (8), sytuacja zdrowotna (4),status zdrowotny (2), stan sanitarny (1),zdrowotnosc (1)Getränke|kategorien (2) Getränke-kategorie, Kategorie der Getränke: ka-tegoria napojów (2)

Getreide|arten (116) Getreideart, Artdes Getreides: rodzaj zbóz (12), gatu-nek zbóz (7), rodzaj zboza (2)Getreide|art (175) Art des Getreides:

zboze (110), rodzaj zbóz (6), rodzajzboza (3)Getreide|erzeugnisse (129) Getrei-deerzeugnis, Erzeugnis aus Getreide:produkt zbozowy (66), produkt sektorazbozowego (29)Getreide|erzeugnissen (103) Getrei-deerzeugnis, Erzeugnis aus Getreide:produkt zbozowy (96), produkt w sek-torze zbóz (1)Getreide|flocken (5) Getreideflocke,Flocken aus Getreide: płatek zbo-zowy (4)Getreide|menge (82) Menge an Ge-treide: ilosc zbóz (79), ilosc zboza (2)Getreide|mengen (31) Getreidemen-ge, Menge des Getreide: ilosc zbóz(20), ilosc zboza (5)Getreide|sektor (391) Sektor des Ge-treides: sektor zbóz (56), sektor zbo-zowy (4), rynek zbóz (3)Getreide|stärke (10) Stärke aus Ge-treide: skrobia zbozowa (3)Getriebe|gang (1) Gang im Getriebe:

przełozenie biegów (1)Gewässer|schutzes (7) Gewässer-schutz, Schutz der Gewässer: ochronawód (3), ochrona wody (2)Gewässer|verunreinigungen (2) Ge-wässerverunreinigung, Verunreini-gung der Gewässer: zanieczyszczeniewody (1), zanieczyszczenie wód (1)Gewerbe|steuer (82) gewerblicheSteuer: podatek przemysłowy (34),podatek od działalnosci gospodarczej(18), podatek od prowadzenia działalno-sci gospodarczej (2), podatek handlowy(1), podatek od działalnosci (1)Gewichts|klassen (95) Gewichtsklas-se, Klasse des Gewichts: klasa wagowa(27), kategoria wagowa (11), grupa wa-gowa (4), kategoria masy (2), klasyfika-cja wagowa (1)Gewinn|einbußen (11) Gewinneinbu-ße, Einbuße beim Gewinn: spadek zy-sków (3), zmniejszenie zysków (2), spa-dek zysku (1), strata w zyskach (1)Gewinn|spanne (680) Spanne für denGewinn: marza zysku (350), poziomzysku (30), margines zysku (24), stopazysku (9), poziom zysków (3)Gewinn|spannen (130) Gewinnspan-ne, Spanne für den Gewinn: marza zy-sku (49), stopa zysku (5), marza zysków(2), poziom zysków (2), poziom marzy(1), poziom zysku (1)Gewinn|zuschlag (1)Zuschlag für Ge-winn: dodatek na zysk (1)GFP|-Vorschriften (18) GFP-Vorschrift, other: zasada WPRyb (8),norma WPRyb (3), zasada wspólnej po-lityki rybołówstwa (3), przepis WPR (1)Gipfel|treffen (160) Treffen auf demGipfel: szczyt (58), spotkanie na szczy-cie (5), spotkanie (3), konferencja (1)

Gips|unternehmen (3) other: przed-siebiorstwo produkujace gips (1)Gläubiger|gemeinschaft (2) Gemein-schaft der Gläubiger: ogół wierzy-cieli (1)Gleich|behandlung (996) gleiche Be-handlung: równe traktowanie (633),równosc traktowania (89), zasada rów-nego traktowania (16), jednakowe trak-towanie (15), równouprawnienie (5),równosc w traktowaniu (3), sprawie-dliwe traktowanie (3)Gleich|gewicht (474) gleiche Gewicht:

równowaga (343)Gleich|gewichts (183) Gleichgewicht,idiom: równowaga (121), zrównowaze-nie (6)Gliederungs|ebene (12) Ebene derGliederung: poziom szczegółowosci(3), poziom podziału (1), poziom struk-tury (1)Global|darlehen (16) globale Darle-hen: pozyczka globalna (6), globalnyinstrument pozyczkowy (4), globalnapozyczka (3), kredyt globalny (2)Global|liste (6) globale Liste: wyczer-

pujacy wykaz (3)Global|plans (1) Globalplan, globalePlan: globalny plan (1)Glüh|lampen (97) Glühlampe, glü-hende Lampe: zarówka (61), zarówkaelektryczna (6)Gold|markt (8)Markt für Gold: rynek

złota (6)Gouverneurs|rat (88)Rat der Gouver-neure: rada prezesów (74), rada guber-natorów (7)Grenzgänger|probleme (1) Grenz-gängerproblem, Problem der Grenz-gänger: problem pracowników trans-granicznych (1)Grenz|kontrollen (185) Grenzkon-trolle, Kontrolle der Grenzen: kontrolagraniczna (132), kontrola na granicach(9), kontrola granic (7), odprawa gra-niczna (3)Grenz|regionen (104) Grenzregion,Region an der Grenze: region przy-graniczny (48), region graniczny (14),obszar przygraniczny (10), rejon przy-graniczny (4), przygraniczny region (3),region transgraniczny (3), obszar gra-niczny (1), region nadgraniczny (1),strefa graniczna (1)Grenz|schichten (1) Grenzschicht,Schicht an der Grenze: graniczna war-stwa (1)Grenz|verkehr (80) Verkehr über dieGrenze: ruch graniczny (72), ruch przy-graniczny (4)Grenz|werte (1124) Grenzwert, Wertan der Grenze: wartosc dopuszczalna(351), wartosc graniczna (146), limit(79), dopuszczalny poziom (68), do-puszczalna wartosc (44), granica (38),ograniczenie (27), próg (16)Grenz|werten (144) Grenzwert, Wertan der Grenze: wartosc dopuszczalna(59), wartosc graniczna (30), limit (12),

294

Grenz|wertes Hack|fleisch

ograniczenie (5), dopuszczalna wartosc(4), dopuszczalny poziom (3), granicznawartosc (2), limit zawartosci (2)Grenz|wertes (20) Grenzwert, Wertan der Grenze: wartosc dopuszczalna(9), próg (1), wartosc graniczna (1)Grenz|wert (274)Wert an der Grenze:

wartosc dopuszczalna (78)Grob|grieß (110) grobe Grieß: ka-

sza (7)Groß|abnehmer (30) große Abneh-mer: duzy odbiorca (13), duzy klient(3), duzy uzytkownik (3)Groß|aufträge (3)Großauftrag, großeAuftrag: duza umowa (1), duze zamó-wienie (1), duze zlecenie (1)Groß|bäckereien (1) Großbäckerei,große Bäckerei: duza piekarnia (1)Groß|bränden (1) Großbrand, großeBrand: duzy pozar (1)Größen|ordnung (285) Ordnung derGröße: skala (58)Groß|fische (18) Großfisch, großeFisch: duza ryba (18)Groß|herzogtum (245) große Herzog-tum: wielkie ksiestwo (226)Groß|server (1) große Server: duzy

serwer (1)Groß|teil (364) große Teil: wiekszosc

(106), duza czesc (71)Groß|unternehmen (147) große Un-ternehmen: duze przedsiebiorstwo(103), duza firma (14), wielkie przed-siebiorstwo (6), duza spółka (2), wielkafirma (2)Grün|bücher (5) Grünbuch, grüneBuch: zielona ksiega (5)Grün|buch (628) grüne Buch: zielona

ksiega (547)Grün|buchs (97) Grünbuch, grüneBuch: zielona ksiega (81)Grund|arten (1) Grundart, other: ga-

tunek głebinowy (1)Grund|bedürfnisse (34) Grund-bedürfnis, other: podstawowa po-trzeba (27)Grund|belastung (2) other: srednie

zanieczyszczenie (1)Grund|betrags (82) Grundbetrag,other: kwota podstawowa (27), podsta-wowa kwota (14), wyjsciowa kwota (4),stawka bazowa (3), podstawowa stawka(2), podstawowa wielkosc (2), wielkoscpodstawowa (1)Grund|buch (10) other: ksiega wieczy-

sta (3), rejestr gruntów (3)Grund|erzeugnis (121) other: produkt

podstawowy (96), podstawowy pro-dukt (10)Grund|erzeugnisses (128) Grunder-zeugnis, other: produkt podstawowy(96), podstawowy produkt (4)Grund|fläche (126) other: obszar ba-

zowy (7), areał bazowy (4), obszar pod-stawowy (1)Grund|flächen (96) Grundfläche,other: obszar bazowy (7), powierzchniabazowa (7), areał bazowy (6), obszar

podstawowy (1), powierzchnia podsta-wowa (1), strefa podstawowa (1)Grund|freiheiten (405) Grundfrei-heit, other: podstawowa wolnosc (237)Grund|gehälter (141) Grundgehalt,other: wynagrodzenie zasadnicze (97),wynagrodzenie podstawowe (26), pod-stawowe wynagrodzenie (9)Grund|gehalts (130) Grundgehalt,other: wynagrodzenie zasadnicze (42),wynagrodzenie podstawowe (38), pod-stawowe wynagrodzenie (16), płaca za-sadnicza (3), podstawowe uposazenie(3), uposazenie zasadnicze (2)Grund|lage (14292) idiom: podstawa

(7834), zasada (166), baza (41)Grund|lagen (356)Grundlage, idiom:

podstawa (100)Grund|linie (6) idiom: linia podsta-

wowa (3)Grund|linien (5) Grundlinie, other:

podstawowy kierunek (3)Grund|prinzipien (182) Grundprin-zip, other: podstawowa zasada (116),zasada podstawowa (7), fundamentalnazasada (2), główna zasada (2)Grund|rechte (1254) Grundrecht,other: prawo podstawowe (949), pod-stawowe prawo (170), fundamentalneprawo (4), podstawowa swoboda (3)Grund|rechten (145) Grundrecht,idiom: prawo podstawowe (109), pod-stawowe prawo (22), fundamentalneprawo (1)Grund|regeln (716) Grundregel,other: zasada (566), podstawowa za-sada (43), zasada ogólna (21)Grund|sätze (3621) Grundsatz, idi-om: zasada (2988), podstawowa zasada(67), podstawa (7), przepis (7), załoze-nie (7)Grund|sätzen (1766) Grundsatz, idi-om: zasada (1424), podstawowa zasada(33), podstawa (4)Grund|satzes (797) Grundsatz, idi-om: zasada (648)Grund|satz (3257) idiom: zasada

(2482), podstawowa zasada (21), reguła(7), uwaga (6), zdanie (5), podstawa (4)Grund|stoffe (93) Grundstoff, other:

prekursor (40), surowiec (21), substan-cja podstawowa (9), półprodukt (2), ma-teriał podstawowy (1), podstawowy pro-dukt (1)Grund|tarif (6) other: taryfa podsta-

wowa (6)Grund|verordnungen (135) Grund-verordnung, other: rozporzadzeniepodstawowe (91), podstawowe rozpo-rzadzenie (3), podstawowy regulamin(1), przepis podstawowy (1)Grund|verordnung (7839) other: roz-

porzadzenie podstawowe (6477), pod-stawowe rozporzadzenie (818), rozpo-rzadzenie bazowe (32)Grund|wasser (188) other: woda pod-

ziemna (67), woda gruntowa (58), grun-towa woda podziemna (1)

Grund|wassers (103) Grundwasser,other: woda podziemna (48), wodagruntowa (22)Grund|werte (43) Grundwert, other:

podstawowa wartosc (15), wartosc pod-stawowa (8), fundamentalna wartosc(5), kluczowa wartosc (1), podstawowazawartosc (1)Grund|züge (173) Grundzug, idiom:

wytyczna (46), ogólny kierunek (21),główny kierunek (7), ogólna wytyczna(5), główny zarys (3), podstawowa wy-tyczna (3), główna cecha (2), podsta-wowy cech (2), zasadniczy kierunek (2)Grund|zügen (194)Grundzug, idiom:

ogólna wytyczna (25), ogólny kierunek(4), główny kierunek (3), podstawowawytyczna (2)Gruppen|freistellung (230) Freistel-lung der Gruppe: wyłaczenie grupo-wego (7), zwolnienie dla klasy (2), zbio-rowe zwolnienie (1)Gruppen|größe (3) Größe der Grup-pe: rozmiar grupy (2)Gruppen|mitglieder (21) Gruppen-mitglied,Mitglied der Gruppe: członekgrupy (5)Gruppen|visum (1) Visum für dieGruppe: wiza grupowa (1)Gültigkeits|dauer (1080) Dauer derGültigkeit: okres waznosci (434), ter-min waznosci (49), okres obowiazywa-nia (13), data waznosci (12)Gültigkeits|tag (23) Tag der Gültig-keit: dzien waznosci (9), dzien obowia-zywania (1)Güter|art (1) Art der Güter: rodzaj to-

warów (1)Güter|gruppen (4) Gütergruppe,Gruppe von Gütern: grupa produktów(2), grupa towarów (2)Güter|klassifikationen (11) Güter-klassifikation, Klassifikation der Gü-ter: klasyfikacja produktów (1)Güter|typs (1) Gütertyp, Typ der Gü-ter: rodzaj towaru (1)Güter|verkehr (176) Verkehr mit Gü-tern: przewóz towarów (30), transporttowarów (18), przewóz rzeczy (17),transport rzeczy (13), transport towa-rowy (11), przewóz towarowy (10)Gut|schriften (90) Gutschrift, other:

kredyt (30), uznanie rachunku (1)Gut|schrift (125) : kredyt (13), uznanie

(12), otworzenie linii kredytowej (3),przyznana korzysc (3)GVO|-Derivaten (2) GVO-Derivat,other: pochodna GMO (2)GVO|-Derivat (1) other: pochodna

GMO (1)GWP|-Wert (22) other: współczynnik

ocieplenia globalnego (4)HACCP|-Systemen (2) HACCP-System, other: system HACCP (1)Hack|fleisch (242) Fleisch als Hack:

mieso mielone (185), mielone mieso(14), mielona wołowina (2), wieprzo-wina mielona (1)

295

Hafen|anlagen Harmonisierungs|amt

Hafen|anlagen (101) Hafenanlage,Anlage im Hafen: obiekt portowy (60),urzadzenie portowe (14), instalacja por-towa (8)Hafen|arbeiter (3) Arbeiter im Hafen:

pracownik portowy (1)Hafen|unternehmen (2) Unterneh-men im Hafen: przedsiebiorstwo por-towe (2)Haft|anstalt (3) other: wiezienie (1)Haft|befehl (174) Befehl zur Haft: na-

kaz aresztowania (122)Haft|befehls (117) Haftbefehl, Befehlzur Haft: nakaz aresztowania (70)Haft|pflicht (80) Pflicht des Haftens:

odpowiedzialnosc (44), odpowiedzial-nosc cywilna (13), odpowiedzialnosccywilna za szkody (2), zakres odpowie-dzialnosci (2), zakres odpowiedzialno-sci cywilnej (1)Haftungs|frage (4) Frage der Haf-tung: odpowiedzialnosc (3)Halb|insel (114) halbe Insel: półwy-

sep (102)Halb|jahr (307) halbe Jahr: półro-

cze (51)Halb|ringe (14)Halbring, halbe Ring:

półkole (2)Hallen|bau (1) Bau der Halle: budowa

hali (1)Halogen|-Verbindung (1)Verbindungder Halogene: zwiazek organicznoha-logenowym (1)Haltbar|machung (87) Haltbarma-chen, : konserwowanie (17), konserwa-cja (11), zakonserwowanie (6), utrwa-lanie (5), przechowywanie (4), stabili-zacja (3), czynnosc konserwowania (2),proces utrwalania (1), przeprowadzenieprocesu utrwalania (1)Haltungs|beschränkungen (1) Hal-tungsbeschränkung, Beschränkungder Haltung: ograniczenie w utrzymy-waniu (1)Haltungs|betriebe (77) Haltungsbe-trieb, Betrieb zur Haltung: gospodar-stwo (32), działalnosc hodowlana (2)Haltungs|betrieben (179) Haltungs-betrieb, other: gospodarstwo (105)Haltungs|form (29) Form der Hal-tung: rodzaj hodowli (4), sposób ho-dowli (4), metoda hodowli (3), metodachowu (2), metoda hodowlana (1), sys-tem chowu (1), system chowu drobiu (1)Hand|bremse (1) other: hamulec

reczny (1)Hand|buch (147) idiom: podrecznik

(91), przewodnik (5)Hand|buchs (130) Handbuch, idiom:

podrecznik (100)Handels|abkommen (107) Abkom-men über den Handel: umowa han-dlowa (52), porozumienie handlowe (9),handlowa umowa (1), konwencja han-dlowa (1)Handels|abkommens (230) Han-delsabkommen, Abkommen über denHandel: umowa handlowa (7), porozu-mienie handlowe (2)

Handels|aspekte (89) Handelsaspekt,Aspekt des Handels: handlowy aspekt(47), aspekt handlowy (38), zagadnieniehandlowe (1)Handels|bedingungen (144) Han-delsbedingung, Bedingung des Han-dels:warunek wymiany handlowej (41),warunek handlu (29), warunek han-dlowy (22), warunek transakcji (3),warunek obrotu (2), wymóg handlowy(2), zasada handlu (2), warunek obrotuhandlowego (1)Handels|embargos (1) Handelsem-bargo, Embargo des Handels: embargohandlowe (1)Handels|fragen (207) Handelsfrage,Frage des Handels: kwestia zwiazanaz handlem (134), sprawa handlu (9),sprawa zwiazana z handlem (8), kwestiawymiany handlowej (2)Handels|gefüge (88) Gefüge des Han-dels: struktura handlu (68), przepływhandlowy (6), obrót handlowy (4), pra-widłowosc w handlu (2), struktura han-dlowa (1)Handels|gefüges (135) Handelsgefü-ge, Gefüge des Handels: struktura han-dlu (120)Handels|gesellschaften (48)Handels-gesellschaft, Gesellschaft für den Han-del: przedsiebiorstwo handlowe (18),spółka handlowa (10), grupa handlowa(2), spółka komercyjna (1)Handels|gewohnheiten (1) Handels-gewohnheit, Gewohnheit des Handels:zwyczaj handlowy (1)Handels|kammer (84) Kammer fürHandel: izba handlowa (50), izba go-spodarcza (3), izba handlu (2)Handels|ketten (12) Handelskette,Kette des Handels: siec handlowa (6),siec detaliczna (2)Handels|marke (35) Marke im Han-del: znak towarowy (13), znak han-dlowy (4), nazwa handlowa (2)Handels|papiere (34) Handelspapier,other: dokument handlowy (26), wekselhandlowy (2)Handels|papier (71) Papier aus demHandel: dokument handlowy (60)Handels|partner (110) Partner fürden Handel: partner handlowy (98),handlowy partner (1)Handels|politik (251) Politik des Han-del: polityka handlowa (218)Handels|praktiken (125) Han-delspraktik, Praktik im Handel: prak-tyka handlowa (80), praktyka bizne-sowa (1)Handels|preises (1) Handelspreis,Preis im Handel: handlowa cena (1)Handels|rechnung (130) Rechnungdes Handels: faktura handlowa (75)Handels|regelung (278) Regelung fürden Handel: zasada handlu (88)Handels|sachen (311) Handelssache,other: sprawa (4)Handels|schwierigkeiten (2) Han-delsschwierigkeit, Schwierigkeit des

Handels: trudnosc zwiazana z han-dlem (1)Handels|statistik (6) Statistik im Han-del: statystka handlu (2), statystka wy-miany handlowej (1)Handels|ströme (293) Handelsstrom,Strom des Handels: przepływ han-dlowy (118)Handels|stufe (250) Stufe des Han-dels: poziom handlu (85)Handels|stufen (77) Handelsstufe,Stufe des Handels: poziom handlu (30),poziom obrotu (10), etap obrotu (4),faza obrotu (2), stadium komercjaliza-cji (2)Handels|tätigkeit (58) Tätigkeit imHandel: handel (18), działalnosc han-dlowa (16), działalnosc gospodarcza (8)Handels|übereinkünfte (3) Handels-übereinkunft, Übereinkunft des Han-del: ustalenie handlowe (1)Handels|verhandlungen (778) Han-delsverhandlung, Verhandlung desHandels: negocjacje handlowe (740),handlowe negocjacje (2), negocjacje whandlu (1)Handels|verkehr (976) Verkehr imHandel: handel (436), obrót handlowy(321), wymiana handlowa (19), transak-cja handlowa (8), obrót w handlu (1)Handels|verkehrs (79) Handelsver-kehr, Verkehr des Handel: wymianahandlowa (12), transakcja handlowa (5),obrót handlowy (1), przepływ han-dlowy (1)Handels|verpackung (3) Verpackungim Handel: opakowanie zbiorcze wsprzedazy (1)Handels|zwecken (122) Handels-zweck, Zweck des Handels: cel han-dlowy (3), cel handlu (2), cela obrotuhandlowego (1)Hand|gepäcks (12) Handgepäck,other: bagaz podreczny (5)Handlungs|bedarf (132) Bedarf fürdie Handlung: potrzeba działan (14),potrzeba działania (11), potrzeba podje-cia działan (2)Hand|schellen (5)Handschelle, other:

kajdanki (5)Hand|schuhe (52) Handschuh, idiom:

rekawica (41), rekawiczka (1)Hand|werk (127) idiom: rzemiosło

(101), rekodzieło (1), sektor rzemieslni-czy (1)Hand|werks (38) Handwerk, idiom:

rzemiosło (17), rekodzieło (1)Hanf|fasern (115) Hanffaser, Faserdes Hanfes: włókno konopne (59),włókno konopi (11)Hanf|flächen (2) Hanffläche, Flächemit Hanf: uprawa konopi (1)Hard|ware (88) : sprzet (48), sprzet

komputerowy (14), hardware (3)Harmonisierungs|amt (306) Amt fürdie Harmonisierung: urzad harmoniza-cji (293)

296

Harmonisierungs|aspekte Hektar|zahl

Harmonisierungs|aspekte (1) Har-monisierungsaspekt, Aspekt der Har-monisierung: aspekt harmonizacji (1)Harmonisierungs|bestrebungen (4)Harmonisierungsbestrebung, Bestre-bung zur Harmonisierung: harmoniza-cja (2)Harn|stoff (191) idiom: mocznik (168)Härte|messung (1) Messung der Här-te: pomiar twardosci (1)Hart|weizen (194) harte Weizen: psze-

nica twarda (4)Harz|additiven (1) Harzadditiv,other: dodatek do zywic (1)Haupt|aufgabe (54) other: główne za-

danie (22), główna rola (4), podstawowezadanie (4), główna misja (1), kluczowezagadnienie (1), podstawowy cel (1), za-sadnicze zadanie (1)Haupt|aussagen (1) Hauptaussage,other: główne przesłanie (1)Haupt|bereiche (17) Hauptbereich,other: główna dziedzina (4), głównyobszar (4), podstawowy obszar (2), pod-stawowa dziedzina (1), zasadniczy ob-szar (1)Haupt|botschaft (4) other: przesłanie

główne (2), główne przesłanie (1)Haupt|erhebung (2) other: główny

aspekt (1)Haupt|fragen (5) Hauptfrage, other:

główna dziedzina (1), główna kwestia(1), wazna sprawa (1)Haupt|geschäfts (2) Hauptgeschäft,other: główna działalnosc (1)Haupt|lieferanten (17) Hauptliefe-rant, other: główny dostawca (9),główny kontrahent (4), główny wyko-nawca (3)Haupt|maßnahme (1) other: podsta-

wowe działanie (1)Haupt|netz (2) other: główna siec (2)Haupt|pflicht (135) other: zobowiaza-

nie pierwotne (37), podstawowy wy-móg (26), wymóg pierwotny (22), za-sadniczy wymóg (11), podstawowe wy-maganie (7), wymóg podstawowy (7),główny wymóg (5), pierwotny wymóg(5), obowiazek pierwotny (2), wymóggłówny (2)Haupt|prozesses (1) Hauptprozess,other: główne postepowanie (1)Haupt|rede (1) other: główne przemó-

wienie (1)Haupt|risiko (4) other: główne zagro-

zenie (3), ryzyko podstawowe (1)Haupt|rolle (11) other: główna rola (3),

wiodaca rola (3), istotna rola (1), zasad-nicza rola (1)Haupt|sache (87) other: istota sprawy

(9), sprawa główna (4), meritum sprawy(2), pierwotna decyzja (1), powództwogłówne (1), zasadnicza tresc (1)Haupt|strecken (1) Hauptstrecke,other: główny szlak (1)Haupt|tätigkeit (136) other: podsta-

wowa działalnosc (32), główna dzia-łalnosc (23), działalnosc podstawowa

(10), zasadnicza działalnosc (3), głównaczynnosc (2), główne zajecie (2)Haupt|teile (3) Hauptteil, other:

główna czesc (3)Haupt|versammlung (217) other:

walne zgromadzenie (178)Haupt|verwaltungen (3) Hauptver-waltung, other: główna siedziba (1)Haupt|verwaltung (127) other: sie-

dziba zarzadu (26), siedziba główna(13), główny zarzad (8), główna sie-dziba (7), zarzad główny (4)Haupt|ziele (119) Hauptziel, other:

główny cel (32), podstawowy cel (8),zasadniczy cel (7), kluczowy cel (4),wazny cel (2)Haupt|ziel (199) other: główny cel

(106), podstawowy cel (16), zasadniczycel (12), ogólny cel (9), nadrzedny cel(4), wazny cel (4), cel główny (2)Haus|gebrauch (663) Gebrauch imHaus: uzytek domowy (642)Haus|geflügel (147)Geflügel im Haus:

drób domowy (5), ptactwo domowe (2),ptak domowy (2)Haushalts|behörde (910) Behörde fürHaushalt: władza budzetowa (617), or-gan budzetowy (186), organ władzy bu-dzetowej (38), organy budzetowe (4),organy władzy budzetowej (4), jed-nostka budzetowa (2)Haushalts|führung (600) Führungdes Haushaltes: zarzadzanie finansami(251), zarzadzanie budzetem (44), za-rzadzanie finansowe (33), nalezyte za-rzadzanie (5), nalezyte zarzadzanie fi-nansami (4)Haushalts|jahre (246)Haushaltsjahr,Jahr im Haushalt: rok budzetowy (111)Haushalts|jahren (79)Haushaltsjahr,Jahr im Haushalt: rok budzetowy(48), rok obrachunkowy (9), rok finan-sowy (3)Haushalts|konsolidierung (100)Konsolidierung des Haushaltes: kon-solidacja budzetowa (51), konsolidacjabudzetu (24), konsolidacja fiskalna (14),konsolidacja finansów (2)Haushalts|lage (132) Lage der Haus-halte: sytuacja budzetowa (66), pozycjabudzetowa (19), sytuacja budzetu (4),pozycja budzetu (3)Haushalts|linien (191) Haushaltsli-nie, idiom: linia budzetowa (75), po-zycja budzetu (16), pozycja budzetowa(15), pozycja w budzecie (9)Haushalts|mittel (1781) Mittel imHaushalt: budzet (1302), srodek budze-towy (209), srodek finansowy (19), sro-dek w budzecie (16), zasób budzetowy(11), zasób finansowy (6)Haushalts|ordnung (2343) Ordnungdes Haushaltes: rozporzadzenie finan-sowe (1838), regulamin finansowy (17)Haushalts|parität (3) Parität desHaushalt: kurs przyjety w budzecie (2)Haushalts|plans (1144) Haushalts-plan, Plan für den Haushalt: budzet

(895), plan budzetowy (2), projekt bu-dzetu (2)Haushalts|rechnung (102) Rechnungder Haushalte: rachunek dochodów(18), zestawienie dochodów (14), spra-wozdanie finansowe (12), rachunekprzychodów (2)Haushalts|recht (1) other: ustawa bu-

dzetowa (1)Haushalts|saldo (139) Saldo für denHaushalt: saldo (112), saldo budze-towe (9)Haushalts|verfahren (115) Verfahrendes Haushaltes: procedura budzetowa(106), proces budzetowy (3)Haushalts|vorentwurf (39) Vorent-wurf des Haushaltes: wstepny projektbudzetu (22), projekt budzetu (4), preli-minarz budzetowy (1)Haushalts|ziele (107) Haushaltsziel,Ziel der Haushalte: cel budzetowy (84),cel fiskalny (3), zamierzenie budze-towe (3)Haushalts|ziel (81) Ziel der Haushal-te: cel budzetowy (65)Haushalts|zulage (109) Zulage zumHaushalt: dodatek rodzinny (8), do-datek mieszkaniowy (6), gospodarstwodomowe (4), dodatek domowy (2), zasi-łek rodzinny (2), dodatek na gospodar-stwo domowe (1)Haus|post (2) Post im Haus: poczta we-

wnetrzna (1)Haus|rindern (83) Hausrind, other:

bydło domowe (61), domowe bydło (10)Haus|tiere (114) Haustier, Tier imHaus: domowe zwierze (38), zwie-rze domowe (32), domowy miesozerca(5), gatunek domowy (2), gospodarskiezwierze (1), zwierze gospodarskie (1)Haut|krebs (3) Krebs der Haut: rak

skóry (3)Hebel|wirkung (92) Wirkung desHebels: efekt dzwigni (33), efektwpływu (2)Heimat|netz (5) Netz als Heimat: siec

macierzysta (4)Heimat|universität (2) Universität alsHeimat: macierzysta uczelnia (1)Heim|tiere (90) Heimtier, Tier imHeim: zwierze domowe (71), zwierzeudomowione (1)Heim|tieren (125) Heimtier, Tier imHeim: zwierze domowe (103)Heiz|holz (1)Holz zum Heizen: drewno

opałowe (1)Heiz|kessel (82) Kessel zum Heizen:

kocioł (6)Heiz|systeme (5) Heizsystem, Systemzum Heizen: system grzewczy (1), sys-tem ogrzewania (1)Heiz|zwecken (13) Heizzweck, Zweckdes Heizens: cel grzewczy (3), celogrzewania (1)Hektar|ertrags (3) Hektarertrag, Er-trag vom Hektar: plon z hektara (1),wydajnosc na hektar (1)Hektar|zahl (130) Zahl der Hektare:

liczba hektarów (100)

297

Herbst|prognose Human|kapital

Herbst|prognose (173) Prognose vomHerbst: prognoza gospodarcza z jesieni(57), prognoza z jesieni (56), jesiennaprognoza (24), prognoza ekonomiczna zjesieni (3), jesienna prognoza gospodar-cza (1)Herden|zertifizierung (1) Zertifi-zierung der Herden: certyfikowaniestad (1)Herkunfts|bestimmung (1) Bestim-mung der Herkunft: sledzenie (1)Herkunfts|betrieb (129) Betrieb derHerkunft: gospodarstwo pochodzenia(78), zakład pochodzenia (3), gospo-darstwo pierwotne (1), przedsiebiorstwopochodzenia (1)Herkunfts|gebiete (10) Herkunftsge-biet, Gebiet der Herkunft: region po-chodzenia (4)Herkunfts|ländern (80) Herkunfts-land, Land der Herkunft: panstwo po-chodzenia (9), kraj pochodzenia (4),miejsce pochodzenia (2)Herkunfts|land (250) Land der Her-kunft: kraj pochodzenia (103)Herkunfts|ort (111)Ort der Herkunft:

miejsce pochodzenia (56), kraj pocho-dzenia (18)Herkunfts|staat (132) Staat der Her-kunft: kraj pochodzenia (15), panstwopochodzenia (9)Herkunfts|staats (86) Herkunfts-staat, Staat der Herkunft: kraj po-chodzenia (6), panstwo pochodzenia (6)Hersteller|-Schild (1) Schild des Her-stellers: tabliczka producenta (1)Hersteller|verbands (2) Hersteller-verband, Verband der Hersteller: sto-warzyszenie producentów (1)Herstellungs|verfahren (301) Ver-fahren zur Herstellung: metoda pro-dukcji (71), proces produkcyjny (70),proces produkcji (47), metoda otrzy-mywania (14), proces wytwarzania (8),produkcja (5), metoda produkcyjna (4),metoda wytwarzania (4), wytwarza-nie (4)Hightech|-Produkten (2) Hightech-Produkt, other: produkt wysokiej tech-nologii (1)Hilfe|leistung (98) Leistung als Hilfe:

pomoc (49), udzielanie pomocy (5), do-starczanie pomocy (3), pomoc udzielana(3), udzielenie pomocy (3), pomoc ofe-rowana (2), swiadczenie pomocy (2)Hilfe|regelung (4) Regelung der Hilfe:

system pomocy (4)Hilfe|stellung (109) Stellung zur Hil-fe: pomoc (28), wsparcie (19), udziela-nie pomocy (3), wspieranie (2), popar-cie (1), popieranie (1), wspomaganie (1)Hilfe|zusage (1) Zusage auf Hilfe:

obietnica (1)Hilfs|anstrengungen (10) Hilfsan-strengung, Anstrengung zwecks Hil-fe: pomoc humanitarna (2), akcja po-mocy (1)Hilfs|kräfte (188)Hilfskraft, Kraft zurHilfe: personel pomocniczy (98), perso-

nel dodatkowy (7), pracownik pomocni-czy (4)Hilfs|kräften (29)Hilfskraft, Kraft zurHilfe: asystent (9), personel pomocni-czy (6), siła interwencyjna (1)Hilfs|maßnahmen (84) Hilfsmaßnah-me,Maßnahme der Hilfe: pomoc (32),srodek pomocy (13), działanie pomo-cowe (3), działanie pomocy (3), wysiłekhumanitarny (2), srodek zaradczy (1),udzielanie pomocy (1)Hilfs|mittel (121)Mittel der Hilfe: na-

rzedzie (32), srodek pomocniczy (3),sprzet pomocniczy (2), srodek ułatwia-jacy (2)Hilfs|schiffe (7) Hilfsschiff, other: sta-

tek pomocniczy (7)Hinter|grund (1320) idiom: kontekst

(474), informacja ogólna (76)Hitze|wellen (5) Hitzewelle, Welle derHitze: fala upałów (2), fala goraca (1)Hoch|achtung (97) idiom: szacunek

(28), wysokie powazanie (20), wysokiszacunek (10)Hoch|schul|einrichtungen (90) , :

instytucja szkolnictwa wyzszego (46),instytucja szkolnictwa (7), instytucjaakademicka (3), placówka szkolnic-twa wyzszego (3), instytucja kształceniawyzszego (1)Hoch|schulen (464) Hochschule, idi-om: uniwersytet (105)Hochschul|studium (13) : studia (2)Höchst|alter (9) höchste Alter: maksy-

malny wiek (3), wiek maksymalny (2),limit wieku (1)Höchst|beihilfe (100) höchste Beihil-fe: maksymalna kwota pomocy (47),maksymalna dopłata (3), maksymalnapomoc (3), maksymalna dotacja (2)Höchst|beträge (131) Höchstbetrag,höchste Betrag: maksymalna kwota(51), kwota maksymalna (7), maksy-malna wysokosc (2), maksymalna wiel-kosc (1)Höchst|beträgen (27) Höchstbetrag,höchste Betrag:maksymalna kwota (9),wysokosc kwoty (2), kwota maksy-malna (1), maksymalna suma (1), mak-symalna wysokosc (1), maksymalny po-ziom (1)Höchst|betrags (156) Höchstbetrag,hohe Betrag: maksymalna kwota (95),kwota maksymalna (4)Höchst|erstattung (342) höchste Er-stattung: maksymalna refundacja (276)Höchst|erzeugung (1) höchste Erzeu-gung: maksymalny poziom produk-cji (1)Höchst|gehalte (131) Höchstgehalt,höchste Gehalt: maksymalny poziom(10), maksymalna ilosc (4), maksy-malna zawartosc (2)Höchst|grenze (86) höchste Grenze:

pułap (27), górna granica (10), maksy-malna wysokosc (3), maksymalny limit(2), maksymalny poziom (2)Höchst|intensitäten (4) Höchstinten-sität, höchste Intensität: maksymalna

intensywnosc (1), wysoka intensyw-nosc (1)Höchst|kürzung (416) höchste Kür-zung: maksymalne obnizenie (262)Höchst|menge (587) höchste Menge:

maksymalna ilosc (155)Höchst|mengen (669) Höchstmenge,höchste Menge: limit ilosciowy (262),maksymalny limit (49), maksymalnailosc (30), ograniczenie ilosciowe (7),ilosc maksymalna (5)Höchst|satz (120) höchste Satz: mak-

symalna stawka (11), maksymalny po-ziom (5), maksymalna stopa (4), maksy-malna wysokosc (3), maksymalny pro-cent (3)Höchst|strafe (7) höchste Strafe: mak-

symalna kara (3), kara maksymalna (1)Höchst|werte (91) Höchstwert, hoheWert: maksymalny poziom (12), limit(3), dopuszczalna wartosc (1), maksy-malna suma (1), maksymalna zawar-tosc (1), maksymalny dopuszczalny po-ziom (1)Hoch|wasser (86) hohe Wasser: po-

wódz (52)Hoheits|gebiete (110) Hoheitsgebiet,hoheitliche Gebiet: terytorium (81)Hoheits|gebieten (81) Hoheitsgebiet,hoheitliche Gebiet: terytorium (45)Hoheits|gebiet (4794) hoheitliche Ge-biet: terytorium (3158), własne teryto-rium (14), terytorium kraju (11)Hoheits|gebiets (440) Hoheitsgebiet,hoheitliche Gebiet: terytorium (292)Hoheits|gewalten (1) Hoheitsgewalt,other: jurysdykcja (1)Hoheits|gewalt (154) hoheitliche Ge-walt: jurysdykcja (51), władza pu-bliczna (3), władza suwerenna (2)Hoheits|gewässern (78) Hoheitsge-wässer, hoheitliche Gewässer:woda te-rytorialna (15), morze terytorialne (2),morska woda terytorialna (1)Hoheits|meere (1) Hoheitsmeer,other: woda terytorialna (1)Hohl|glas (4) hohle Glas: szkło naczy-

niowe (4)Holz|einfuhren (3) Holzeinfuhr, Ein-fuhr des Holzes: przywóz drewna (2)Holz|märkten (2) Holzmarkt, Marktfür Holz: rynek drewna (1), rynekdrzewny (1)Honig|bienen (108) Honigbiene, idi-om: pszczoła (105)Hopfen|extrakt (12) Extrakt aus Hop-fen: wyciag z szyszek chmielowych (2)Hopfen|zapfen (29) Zapfen des Hop-fens: szyszka chmielowa (15), chmiel wszyszkach (1)Hör|funk (13) Funk zum Hören: radio

(3), audycja radiowa (2)Hotel|auslastung (1) Auslastung desHotels: stopien obłozenia hoteli (1)HPAI|-Verdacht (21) other: wystapie-

nie HPAI (2)Human|kapital (136) humane Kapi-tal: kapitał ludzki (118), zasób ludzki(5), ludzki kapitał (1)

298

Human|zellen Informations|verfahren

Human|zellen (6)Humanzelle, huma-ne Zelle: komórka ludzka (5)HVPI|-Reihen (5)HVPI-Reihe, other:

seria ZWCK (5)Hygiene|anforderungen (131) Hy-gieneanforderung, Anforderung andie Hygiene: wymóg higieny (18), wy-maganie dotyczace zdrowia publicz-nego (2), wymaganie w zakresie higieny(2), wymaganie z zakresu higieny (2),wymóg sanitarny (2), norma higieny(1), wymóg zdrowotny (1)Hygiene|pakets (4)Hygienepaket, Pa-ket der Hygiene: pakiet regulacji praw-nych dotyczacy higieny (2), pakiet hi-gieny (1)Hygiene|schutz (2) hygienischeSchutz: zachowanie norm zdrowot-nych (2)Hypotheken|bestellung (2) Bestel-lung der Hypothek: ustanowienie hipo-teki (2)Hypotheken|kredite (2)Hypotheken-kredit, Kredit als Hypothek: hipo-teczny kredyt (1), pozyczka hipo-teczna (1)IAS|-Personal (1) other: personel

IAS (1)IB|-Kriterium (1) other: kryterium

IT (1)IBSFC|-Sitzung (1) other: posiedzenie

IBSFC (1)ICES|-Divisionen (1) ICES-Division,other: rejon ICES (1)ICES|-Gebiet (154) other: strefa ICES

(118), obszar ICES (7), rejon ICES (7)ICN|-Konferenz (2) other: konferen-

cja ICN (1)IDABC|-Programmes (1) IDABC-Programm, other: program IDABC (1)Identitäts|ausweise (1) Identitätsaus-weis, Ausweis der Identität: dokumenttozsamosci (1)Identitäts|papiere (6) Identitätspa-pier, Papier über die Identität: doku-ment tozsamosci (3)IEC|-Empfehlungen (1) IEC-Empfehlung, other: zalecenie IEC (1)IEG|-Sektors (2) IEG-Sektor, other:

sektor PEG (2)ILO|-Abkommen (1) other: konwen-

cja MOP (1)Imkerei|erzeugnis (1) Erzeugnis derImkerei: produkt pszczelarski (1)Imker|vereinigungen (1) Imkerverei-nigung, Vereinigung der Imker: zgru-powanie pszczelarzy (1)Impf|stoffe (114) Impfstoff, Stoff zumImpfen: szczepionka (90), szczepie-nie (2)Impf|stoffen (156) Impfstoff, Stoffzum Impfen: szczepionka (134)Import|quote (2) Quote für den Im-port: udział przywozu (1)Index|nummern (1) Indexnummer,Nummer als Index: numer indeksu (1)Industrie|anlagen (86) Industrieanla-ge, Anlage der Industrie: zakład prze-mysłowy (48), obiekt przemysłowy (7),

instalacja przemysłowa (5), urzadze-nie przemysłowe (2), zakład produk-cyjny (2)Industrie|bereiche (3) Industriebe-reich, Bereich der Industrie: sektorprzemysłu (1)Industrie|erzeugnissen (3) Industrie-erzeugnis, Erzeugnis der Industrie:produkt przemysłowy (2)Industrie|nomenklatur (2) Nomen-klatur der Industrie: nomenklaturabranzowa (2)Industrie|öfen (3) Industrieofen, Ofenin der Industrie: piec przemysłowy (1)Industrie|politik (269) Politik der In-dustrie: polityka przemysłowa (239)Industrie|produkten (2) Industrie-produkt, Produkt der Industrie: pro-dukt przemysłowy (1), wyrób przemy-słowy (1)Industrie|sektor (14) Sektor der In-dustrie: sektor przemysłowy (7), sektorprzemysłu (6)Industrie|zweige (106) Industrie-zweig, Zweig der Industrie: sektorprzemysłu (15), gałaz przemysłu (7),sektor przemysłowy (4)Inflations|prozesses (1) Inflations-prozess, Prozess der Inflation: procesinflacyjny (1)Inflations|rate (97) Rate der Inflation:

inflacja (34), stopa inflacji (29), wskaz-nik inflacji (10), poziom inflacji (3)Inflations|ziel (4) Ziel für die Inflati-on: cel inflacyjny (1)Influenza|epidemien (1) Influenza-epidemie, Epidemie der Influenza: epi-demia grypy (1)Influenza|viren (101) Influenzavirus,Virus der Influenza: wirus grypy (43),grypa ptaków (6)Informatik|systemen (1) Informatik-system, System der Informatik: tech-nika przetwarzania danych (1)Informations|büros (6) Informati-onsbüro, other: biuro informacyjne (3)Informations|diensts (1) Informati-onsdienst, Dienst der Information: do-starczanie informacji (1)Informations|-Gesellschaft (1) Ge-sellschaft der Information: społeczen-stwo informacyjne (1)Informations|gesellschaft (865)other: społeczenstwo informacyjne(777), społeczenstwo informatyczne (4)Informations|gespräche (1) Informa-tionsgespräch, Gespräch zur Informa-tion: spotkanie informacyjne (1)Informations|gesuchen (2) Informa-tionsgesuch, Gesuch auf Information:zapytanie (1)Informations|kampagnen (109) In-formationskampagne, Kampagnezur Information: kampania informa-cyjna (70)Informations|kanäle (9) Informati-onskanal, Kanal der Informationen:kanał informacji (3), kanał informa-cyjny (3)

Informations|maßnahmen (105) In-formationsmaßnahme, Maßnahmezur Information: działanie informa-cyjne (40), informowanie (11), akcjainformacyjna (10), srodek informacyjny(6), kampania informacyjna (1), kam-pania reklamowa (1), program informa-cyjny (1), przekazywanie informacji (1)Informations|mittel (6)Mittel der In-formation: zasób informacji (2), instru-ment informacyjny (1), narzedzie infor-macji (1), zródło informacji (1)Informations|netzes (122) Informati-onsnetz, Netz der Informationen: siecinformacyjna (20), siec danych (10),siec informacji (4), system informa-cyjny (1)Informations|politiken (1) Informa-tionspolitik, Politik der Information:polityka informacyjna (1)Informations|quellen (127) Informa-tionsquelle, Quelle der Informationen:zródło informacji (99), zasób informacji(2), zasób informacyjny (2), zródło da-nych (1)Informations|sammlung (12) Samm-lung der Informationen: zbieranie in-formacji (5), gromadzenie informa-cji (1)Informations|sicherheit (144) Si-cherheit der Informationen: bezpie-czenstwo informacji (10)Informations|systeme (152) Infor-mationssystem, System der Informa-tionen: system informacyjny (62), sys-tem informatyczny (32), system infor-macji (22), system łacznosci (2), systempowiadamiania (2)Informations|system (354) Systemder Informationen: system informa-cyjny (222), system informacji (58),system informatyczny (15), system in-formowania (4), system wywiadu (1)Informations|systems (234) Informa-tionssystem, System der Informatio-nen: system informacyjny (126), sys-tem informacji (59), system informa-tyczny (4), system informowania (3)Informations|technik (77) Technikder Information: technologia informa-tyczna (29), technika informatyczna(15), informatyka (5), technologia infor-macyjna (4), technologia cyfrowa (1),technologia komputerowa (1)Informations|technologie (162)Technologie der Information: techno-logia informatyczna (62), technologiainformacyjna (54)Informations|übermittlung (77)Übermittlung der Informationen: prze-kazywanie informacji (17), przekaz in-formacji (7), dostarczanie informacji(3), przekazywanie danych (3), przesy-łanie informacji (3), wymiana informa-cji (3), informacja przekazywana (2)Informations|verfahren (156) Ver-fahren zur Information: proceduraudzielania informacji (77), procedura

299

Informations|zwecken Interventions|stellen

informacyjna (18), procedura przeka-zywania informacji (3), procedura do-starczania informacji (2), procedura in-formowania (2), procedury dostarczanieinformacji (1), proces informacyjny (1),system informacyjny (1)Informations|zwecken (84) Informa-tionszweck, Zweck der Information:cel informacyjny (61), cela informa-cyjna (8), cel informacji (4)Infrastruktur|netz (6) Netz der Infra-struktur: siec infrastruktury (4)Infrastruktur|programme (1) Infra-strukturprogramm, Programm fürdie Infrastruktur: program infrastruk-tury (1)Infrastruktur|schäden (2) Infra-strukturschaden, Schaden der Infra-struktur: szkoda w infrastrukturze (2)Infrastruktur|schutz (1) Schutz derInfrastruktur: ochrona infrastruk-tury (1)Inhalts|stoffe (86) Inhaltsstoff, Stoffals Inhalt: składnik (53), substancjaskładowa (1)Inhalts|verzeichnis (177) Verzeichnisder Inhalte: spis tresci (149)Initiativ|berichte (3) Initiativbericht,Bericht über die Initiative: sprawozda-nie z własnej inicjatywy (3)Initiativ|stellungnahme (135) Stel-lungnahme der Initiative: opinia z ini-cjatywy własnej (66), opinia z własnejinicjatywy (15), opinia wydana z inicja-tywy własnej (1)Inland|fahrten (15) Inlandfahrt,Fahrt im Inland: trasa krajowa (5),rejs krajowy (4), podróz krajowa (2)Inlands|fahrten (2) Inlandsfahrt,Fahrt im Inland: podróz krajowa (2)Inlands|kredite (2) Inlandskredit,Kredit im Inland: finansowanie narynku wewnetrznym (2)Inlands|märkte (11) Inlandsmarkt,Markt im Inland: rynek krajowy (9)Inlands|markt (1038) Markt im In-land: rynek krajowy (711), rynek we-wnetrzny (50), sprzedaz krajowa (29),rynek lokalny (16), konsumpcja kra-jowa (2)Inlands|preise (176) Inlandspreis,Preis im Inland: cena krajowa (131),cena na rynku krajowym (4), cenasprzedazy krajowej (3), wewnetrznacena (2), cena na rynku wewnetrz-nym (1)Inlands|verkäufe (800) Inlandsver-kauf, Verkauf im Inland: sprzedaz kra-jowa (443), sprzedaz na rynku krajo-wym (93), sprzedaz na rynek krajowy(23), sprzedaz wewnetrzna (12), sprze-daz transakcji krajowych (4), transakcjakrajowa (3), transakcja sprzedazy krajo-wej (2)Inlands|verkäufen (184) Inlandsver-kauf, Verkauf im Inland: sprzedaz kra-jowa (80), rynek krajowy (6), obrót kra-jowy (2)

Innen|spiegel (1) innere Spiegel: we-wnetrzne lusterko (1)Innovations|bremse (2) Bremse derInnovation: hamulec dla innowacji (2)Innovations|mittler (14) Mittler derInnovationen: posrednik w innowa-cji (11)Insel|gebieten (10) Inselgebiet, Gebietder Insel: region wyspiarski (4), obszarwyspiarski (1)Insel|lage (129) Lage der Insel: wy-

spiarski charakter (13), połozenie wysp(2), status wysp (1), sytuacja wyspiar-ska (1)Insel|verkehr (1) other: transport na

wyspy (1)Insider|-Geschäfte (30) Insider-Geschäft, Geschäft als Insider: wyko-rzystywanie poufnych informacji (23),wykorzystanie poufnych informacji (1)Insolvenz|recht (15) Recht der Insol-venz: prawo upadłosciowe (4), przepiso niewypłacalnosci (1), przepis upadło-sciowy (1)Insolvenz|verfahren (186) Verfahrender Insolvenz: postepowanie upadło-sciowe (132), procedura upadłosciowa(7), procedura niewypłacalnosci (1)Insolvenz|verfahrens (90) Insolvenz-verfahren, Verfahren der Insolvenz:postepowanie upadłosciowe (72), pro-cedura upadłosciowa (3), postepowanieo niewypłacalnosci (1)INSPIRE|-Infrastruktur (5) other:

infrastruktura INSPIRE (5)Integrations|anforderungen (2) In-tegrationsanforderung, Anforderungan die Integration: warunek integra-cji (1)Integrations|fragen (2) Integrations-frage, Frage der Integration: zagadnie-nie integracji (1)Integrations|probleme (2) Integrati-onsproblem, Problem der Integration:problem integracyjny (1), wyzwanie in-tegracyjne (1)Integrations|prozesses (24) Integra-tionsprozess, Prozess der Integration:proces integracji (18)Intensiv|beratung (1) intensive Bera-tung: intensywne doradztwo (1)Interessen|konflikten (99) Interes-senkonflikt, Konflikt der Interessen:konflikt interesów (65), sprzecznosc in-teresów (11)Interessen|konflikt (85) Konflikt derInteressen: konflikt interesów (55),sprzecznosc interesów (15)Interessen|verbände (12) Interes-senverband, other: zainteresowanastrona (1)Interims|abkommen (326) other:

umowa przejsciowa (303)Interims|abkommens (335) Inte-rimsabkommen, other: umowa przej-sciowa (311)Interims|überprüfung (615) other:

przeglad okresowy (341), przeglad tym-czasowy (133), tymczasowy przeglad

(20), rewizja tymczasowa (18), okre-sowy przeglad (9), przeprowadzenieprzegladu okresowego (9), tymczasowepostepowanie przegladowe (9), przegladsrednioterminowy (4)Internet|-Adresse (1008) Adresse imInternet: adres internetowy (32), stronainternetowa (12), adres strony interneto-wej (4)Internet|adresse (138) Adresse im In-ternet: adres internetowy (61), stronainternetowa (16), adres strony interneto-wej (6)Internet|-Benutzer (2) Benutzer desInternets: uzytkownik Internetu (2)Internet|initiativen (2) Internetinitia-tive, Initiative für Internet: inicjatywainternetowa (2)Internet|portal (13) Portal im Inter-net: portal internetowy (4), strona inter-netowa (3)Internet|-Seite (10) Seite im Internet:

strona internetowa (9)Internet|seite (78) Seite im Internet:

strona internetowa (57), internetowastrona (4), witryna internetowa (1)Internet|-Sicherheit (2) Sicherheit imInternet: bezpieczenstwo Internetu (2)Internet|-Tochter (3) Tochter im In-ternet: internetowa spółka-córka (1)Interventions|bestände (87) Inter-ventionsbestand, Bestände für die In-tervention: zapasy interwencyjne (64),interwencyjne składowanie (1), inter-wencyjny skład (1)Interventions|beständen (234) Inter-ventionsbestand, Bestand für die In-tervention: zapasy interwencyjne (134),skup interwencyjny (4), magazyn inter-wencyjny (2), skład interwencyjny (2),magazyn publiczny (1), rezerwa inter-wencyjna (1), zasób interwencyjny (1)Interventions|butter (139) Butter ausder Intervention: masło pochodzace zeskupu interwencyjnego (63), interwen-cyjne masło (1), masło z zapasów inter-wencyjnych (1)Interventions|instrument (2) Instru-ment der Intervention: instrument in-terwencji (1), narzedzie interwencji (1)Interventions|maßnahmen (194) In-terventionsmaßnahme, Maßnahmeder Intervention: srodek interwencyjny(134), działanie interwencyjne (17),operacja interwencyjna (3), mechanizminterwencyjny (2)Interventions|preises (123) Interven-tionspreis, Preis der Intervention: cenainterwencyjna (109), cena skupu inter-wencyjnego (1)Interventions|preis (404) Preis derIntervention: cena interwencyjna (345)Interventions|stelle (2202) Stelle fürInterventionen: agencja interwencyjna(1735), agencja skupu interwencyj-nego (26)Interventions|stellen (1038) Inter-ventionsstelle, Stelle für Intervention:agencja interwencyjna (483)

300

Interventions|ziele Justiz|organe

Interventions|ziele (5) Interventions-ziel, Ziel der Intervention: cel pomocy(4), cel działan interwencyjnych (1)Interview|partner (1) Partner beimInterview: ankietowany (1)Inventar|system (6) System für Inven-tar: system wykazów (4), system wyka-zywania (2)Investitions|anstrengungen (3) Inve-stitionsanstrengung, Anstrengung derInvestitionen: wysiłek inwestycyjny (1)Investitions|bank (413) Bank für In-vestitionen: bank inwestycyjny (3)Investitions|beihilfe (113)Beihilfe fürdie Investition: pomoc inwestycyjna(74), pomoc na inwestycje (19), wspar-cie inwestycji (3), inwestycyjna pomoc(2), pomoc do inwestycji (1), pomocprzeznaczona na inwestycje (1)Investitions|beihilfen (238) Investiti-onsbeihilfe, Beihilfe für die Investi-tion: pomoc inwestycyjna (117), po-moc na inwestycje (43), wsparcie in-westycyjne (6), wsparcie inwestycji (5),wsparcie dla inwestycji (4)Investitions|bereichen (2) Investiti-onsbereich, Bereich der Investition:obszar inwestycji (2)Investitions|fonds (113) Fonds zur In-vestition: fundusz inwestycyjny (97),fundusz inwestycji (1)Investitions|güter (193) Investitions-gut, Gut als Investition: dobro inwesty-cyjne (101), dobro kapitałowe (47)Investitions|kosten (192) Kosten derInvestitionen: koszt inwestycji (15), na-kład inwestycyjny (3), pokrycie kosz-tów inwestycyjnych (2), inwestycja nakwote (1), kosztorys inwestycyjny (1)Investitions|phasen (2) Investitions-phase, Phase der Investition: etap in-westycji (1)Investitions|tranchen (9) Investiti-onstranche, Tranche zur Investition:transza inwestycyjna (7), transza inwe-stycji (1)Investitions|volumen (11) Volumender Investitionen: inwestycja (2), iloscinwestycji (1), wartosc kapitałowa (1)Investitions|vorschläge (4) Investiti-onsvorschlag, Vorschlag für die Inve-stition: projekt inwestycyjny (2), pro-jekt inwestycji (1), propozycja inwesty-cyjna (1)Investment|fonds (182) Fonds für In-vestment: fundusz inwestycyjny (88),fundusz powierniczy (45)Investment|gesellschaften (129) In-vestmentgesellschaft, Gesellschaft fürInvestment: instytucja inwestycyjna(40), fundusz inwestycyjny (20), spółkainwestycyjna (12), przedsiebiorstwoinwestycji (2), przedsiebiorstwo inwe-stycyjne (2)Investment|gesellschaft (109) Gesell-schaft für Investment: fundusz inwe-stycyjny (52), spółka inwestycyjna (5),przedsiebiorstwo inwestycyjne (4), fun-

dusz powierniczy (2), spółka zarzadza-jaca (2)IP|-Technik (1) other: technologia

IP (1)Isolier|hülle (43) isolierende Hülle:

izolacja (13)ISO|-Normen (25) ISO-Norm, other:

norma ISO (20), standard ISO (2)ISO|-Norm (80) other: norma ISO

(53), standard ISO (3), norma miedzy-narodowa ISO (2)ISPA|-Projekten (1) ISPA-Projekt,other: projekt ISPA (1)ISPS|-Codes (20) ISPS-Code, other:

kodeks ISPS (13)ITA|-Teilnehmern (1) ITA-Teilnehmer, other: uczestnik ITA (1)Jagd|erzeugnisse (3) Jagderzeugnis,Erzeugnis der Jagd: produkt łowiec-twa (3)Jahres|abschlüsse (364) Jahresab-schluss, Abschluss des Jahres: spra-wozdanie finansowe (103), sprawozda-nie (94), roczne sprawozdanie finan-sowe (41), roczne sprawozdanie (18),sprawozdanie roczne (11)Jahres|abschlüssen (124) Jahresab-schluss, Abschluss des Jahres: spra-wozdanie finansowe (39), roczne spra-wozdanie finansowe (16), sprawozdanieroczne (5), roczne sprawozdanie (3), bi-lans finansowy (2), bilans roczny (1)Jahres|abschlusses (140) Jahresab-schluss, Abschluss des Jahres: rocznesprawozdanie finansowe (41), rocznesprawozdanie (7), sprawozdanie finan-sowe za rok (5), sprawozdanie roczne(3), rachunek za rok (2)Jahres|abschluß (123) Jahresab-schluss, Abschluss des Jahres: rocznesprawozdanie finansowe (77), rocznesprawozdanie (16), sprawozdanie fi-nansowe (8), bilans (2), bilans roczny(1), roczne zestawienie dochodów (1),rozliczenie roczne (1), zamkniecie spra-wozdania rocznego (1)Jahres|abschluss (564) Abschluss desJahres: roczne sprawozdanie finan-sowe (129)Jahres|anfang (5) Anfang des Jahres:

poczatek roku (2)Jahres|berichte (150) Jahresbericht,Bericht über das Jahr: sprawozda-nie roczne (71), roczne sprawozdanie(43), coroczne sprawozdanie (5), raportroczny (4), roczny raport (4)Jahres|bericht (809) Bericht für dasJahr: sprawozdanie roczne (366),roczne sprawozdanie (241), corocznesprawozdanie (13), coroczny raport (8),coroczny komunikat (4), roczny komu-nikat (3)Jahres|berichts (213) Jahresbericht,Bericht über das Jahr: sprawozdanieroczne (122), roczne sprawozdanie (38),raport roczny (12), roczny raport (2)Jahres|einkommens (2) Jahresein-kommen, Einkommen im Jahr: rocznydochód (2)

Jahres|ende (274) Ende des Jahres:koniec roku (193)Jahres|gewinn (22) Gewinn im Jahr:

roczny zysk (6), zysk roczny (5), rocznanadwyzka (1)Jahres|pläne (3) Jahresplan, Plan fürdas Jahr: plan roczny (3)Jahres|rechnung (99) jährliche Rech-nung: roczne sprawozdanie finansowe(21), sprawozdanie roczne (5), rozlicze-nie roczne (3), roczne sprawozdanie (2)Jahres|tages (6) Jahrestag, idiom:

rocznica (5)Jahres|urlaubs (58) Jahresurlaub,Urlaub im Jahr: urlop roczny (16)Jahr|hunderte (21) Jahrhundert, idi-om: wiek (9), stulecie (5), setka lat (1)Jahr|hundert (104) idiom: wiek (62)Jahr|hunderts (89) Jahrhundert, idi-om: wiek (44), stulecie (12)Jahr|zehnten (127) Jahrzehnte, idi-om: dziesieciolecie (65), dekada (15)Januar|woche (2) Woche im Januar:

tydzien stycznia (1)JEV|-Programms (2) JEV-Programm, other: program JEV (1)Johannis|brot (85) idiom: chleb swie-

tojanski (68)Jugend|ausschüsse (2) Jugendaus-schuss, Ausschuss der Jugend: komisjamłodziezowa (1)Jugend|austausche (1) Jugendaus-tausch, Austausch der Jugend: wy-miana młodziezy (1)Jugend|bereich (136) Bereich der Ju-gend: dziedzina młodziezy (38), za-kres młodziezy (11), obszar młodziezy(4), rzecz młodziezy (4), dziedzina mło-dziezowa (3), dziedzina problematykimłodziezowej (3), działalnosc młodzie-zowa (2)Jugend|forum (12) Forum der Ju-gend: forum młodziezy (10)Jugend|organisationen (116) Ju-gendorganisation, Organisation derJugend: organizacja młodziezowa (79),struktura młodziezowa (1)Jugend|parlamente (2) Jugendparla-ment, Parlament der Jugend: parla-ment młodziezowy (2)Jugend|politik (86) Politik der Ju-gend: polityka młodziezowa (16), poli-tyka wobec młodziezy (9), polityka ds.młodziezy (2), problematyka młodzie-zowa (1), strategia dla młodziezy (1)Jugend|projekte (4) Jugendprojekt,Projekt für die Jugend: projekt mło-dziezowy (1)Justiz|behörde (218) Behörde der Ju-stiz: organ sadowy (184), władza sa-dowa (10), organy sadowa (3), władzasadownicza (3)Justiz|behörden (331) Justizbehörde,Behörde der Justiz: organ sadowy (105)Justiz|bereich (12) Bereich der Justiz:

wymiar sprawiedliwosci (4)Justiz|organe (1) Justizorgan, Organder Justiz: organ sadowy (1)

301

Justiz|rat Kinder|chirurgie

Justiz|rat (12) Rat der Justiz: rada sa-downictwa (4)Justiz|wesens (33) Justizwesen, other:

wymiar sprawiedliwosci (11), sadow-nictwo (4), system sadownictwa (1)Jute|rates (1) Juterat, other: rada do

spraw juty (1)Kabeljau|beständen (2) Kabeljaube-stand, Bestand des Kabeljaus: stadodorsza (1), zasób dorsza (1)Kakao|bohne (1) Bohne des Kakaos:

ziarno kakaowe (1)Kakao|masse (4) Masse aus Kakao:

pasta kakaowa (3), masa kakaowa (1)Kalender|jahre (126) Kalender-jahr, Jahr im Kalender: rok kalen-darzowy (93)Kalender|jahren (93) Kalender-jahr, Jahr im Kalender: rok kalen-darzowy (74)Kalender|jahres (332) Kalender-jahr, Jahr im Kalender: rok kalen-darzowy (292)Kalender|jahr (771) Jahr im Kalen-der: rok kalendarzowy (632), kalenda-rzowy rok (3)Kalender|monat (87) Monat im Ka-lender: miesiac kalendarzowy (70)Kalender|tagen (149) Kalendertag,Tag im Kalender: dzien kalenda-rzowy (134)Kalium|chlorids (5) Kaliumchlorid,Chlorid mit Kalium: potas (2)Kamera|systeme (91) Kamerasy-stem, System der Kameras: systemkamer (88)Kammer|präsidenten (178) Kam-merpräsident, Präsident der Kammer:prezes izby (67), prezes izb (13)Kandidaten|länder (178) Kandida-tenland, Land als Kandidat: panstwokandydujace (12)Kandidaten|ländern (117) Kandida-tenland, Land als Kandidat: panstwokandydujace (25), panstwo przystepu-jace (1)Kandidaten|liste (13) Liste der Kandi-daten: lista kandydatów (8)Kapazitäts|angebot (49) Angebot derKapazitäten: oferowana zdolnosc prze-wozowa (14), oferowane miejsce (10)Kapazitäts|beschränkungen (9) Ka-pazitätsbeschränkung, Beschränkungder Kapazität: ograniczenie zdolnosciprzewozowych (5), ograniczenie prze-pustowosci (1), ograniczenie wydajno-sci (1), ograniczenie zdolnosci (1)Kapazitäts|grenze (4) Grenze der Ka-pazität: ograniczenie wydajnosci (2)Kapazitäts|überhang (6) Überhangder Kapazitäten: nadmiar zdolnosciprodukcyjnych (1), nadwyzka mocyprodukcyjnych (1), nadwyzka zdolno-sci (1)Kapital|anlagen (100)Kapitalanlage,Anlage des Kapitals: lokata (50), inwe-stycja (9), aktywa podstawowa (3), fun-dusz inwestycyjny (2), przedsiewziecieinwestycyjne (2)

Kapital|geber (283) Geber des Kapi-tals: inwestor (117)Kapital|gebers (196) Kapitalgeber,Geber des Kapitals: inwestor (32)Kapital|gesellschaften (78) Kapital-gesellschaft, Gesellschaft mit Kapital:spółka kapitałowa (55)Kapital|herabsetzung (7) Herabset-zung des Kapitals: obnizenie kapitału(4), zmniejszenie kapitału (2)Kapital|investition (3) Investition desKapitals: inwestycja kapitałowa (2)Kapitalisierungs|element (2) Ele-ment der Kapitalisierung: element ka-pitalizacji (2)Kapital|rendite (280) Rendite des Ka-pitals: zwrot z inwestycji (93), dochódz inwestycji (6)Kapital|renditen (4) Kapitalrendite,Rendite des Kapitals: zwrot z inwesty-cji (1)Kapital|überschuss (4) Überschussan Kapital: nadwyzka kapitału (2)Kapital|verbindung (1) Verbindungdes Kapitals: powiazanie kapitałowe (1)Kapital|verkehr (117) Verkehr desKapitals: przepływ kapitału (67), prze-pływ kapitałów (3), obrót kapitałowy(1), obrót kapitału (1), ruch kapitału (1)Kapital|volumens (1) Kapitalvolu-men, Volumen des Kapitals: kapitał (1)Kapital|zufuhr (79) Zufuhr des Kapi-tals: wniesienie kapitału (33), dokapi-talizowanie (11), wniesiony kapitał (8),zastrzyk kapitałowy (6), zastrzyk finan-sowy (2), transfer kapitału (1)Kapital|zuführung (113) Zuführungdes Kapitals: wniesienie kapitału (25),zastrzyk kapitału (9), wniesiony kapi-tał (7), wkład kapitałowy (5), dokapita-lizowanie (3), dopływ kapitału (2), do-prowadzenie kapitału (1), rekapitaliza-cja (1)Karriere|stufe (1) Stufe der Karriere:

etap kariery (1)Kartell|verbot (12) Verbot des Kar-tells: zakaz porozumien ograniczaja-cych konkurencje (2), zakaz porozu-mien ograniczajacych (1)Kartoffel|handel (2) Handel mit derKartoffel: handel ziemniakami (1)Kartoffel|stärke (160) Stärke der Kar-toffel: skrobia ziemniaczana (115),ziemniak skrobiowy (2)Käse|kategorien (1) Käsekategorie,Kategorien des Käses: kategoria se-rów (1)Käse|sorten (128) Käsesorte, Sortedes Käses: rodzaj serów (8), rodzaj sera(3), gatunek sera (1), odmiana sera (1)Kassen|buch (1) other: ksiega rachun-

kowa (1)Kassen|vorgängen (1) Kassenvor-gang, other: transakcja przepływówpienieznych (1)Katastrophen|schutz (174) Schutzvor Katastrophen: ochrona ludnosci(114), obrona cywilna (14), ochrona cy-wilna (10)

Kauf|preise (8) Kaufpreis, Preis beimKauf: cena skupu (4), cena zakupu (3),taryfa na zakup (1)Kauf|preis (121) Preis des Kaufes:

cena zakupu (39), cena skupu (16), cenasprzedazy (12), cena nabycia (6), cenakupna (5)Kauf|vertrags (97) Kaufvertrag, Ver-trag über den Kauf: umowa sprze-dazy (52), umowa kupna (18), umowao sprzedazy (2), kontrakt sprzedazy (1),umowa kupna sprzedazy (1), umowa le-asingowa (1), umowa zakupu (1)Keim|drüsen (7) Keimdrüse, other:

gonada (5)Keim|fähigkeit (112) Fähigkeit zumKeimen: zdolnosc kiełkowania (54),kiełkowanie (34), siła kiełkowania (1)Kenn|nummer (137) other: numer

identyfikacyjny (92), numer odróznia-jacy (14), odrózniajacy numer (3), nu-mer wyrózniajacy (2), numer identyfi-kacji (1), numer rejestracyjny (1)Kenntnis|stand (158) Stand derKenntnisse: wiedza (28), stan wiedzy(12), poziom wiedzy (3)Kenn|zahlen (20) Kennzahl, other:

wskaznik (3), kod (2), numer identyfi-kacyjny (1)Kenn|zeichen (409) other: znak (106)Kennzeichnungs|nummern (4)Kennzeichnungsnummer, Nummerder Kennzeichnung: numer identyfika-cyjny (3), numer identyfikacji (1)Kennzeichnungs|vorschriften (111)Kennzeichnungsvorschrift, Vorschriftüber die Kennzeichnung: wymaganieetykietowania (19), wymóg etykietowa-nia (14), wymóg dotyczacy oznaczen(3), przepis dotyczacy etykietowania (2)Keramik|deckel (1) Deckel aus Kera-mik: ceramiczna pokrywa (1)Keramik|industrie (6) Industrie derKeramik: przemysł ceramiczny (2),sektor ceramiczny (1)Kern|dokumente (2) Kerndokument,other: dokument istotny (1)Kern|energie (157) other: energia ja-

drowa (107), energia atomowa (11),energetyka jadrowa (7), energia nukle-arna (2)Kern|kapital (162) other: kapitał pod-

stawowy (146), podstawowy kapitał (3)Kern|material (291) other:materiał ja-

drowy (206)Kern|waffen (95) Kernwaffe, other:

bron jadrowa (65), bron nuklearna (1)Kessel|wasser (1) Wasser des Kessels:

woda kotłowa (1)Kfz|-Industrie (145) other: przemysł

motoryzacyjny (109), sektor samocho-dowy (15), przemysł samochodowy (4),branza motoryzacyjna (2), sektor moto-ryzacyjny (2), sektor przemysłu samo-chodowego (1)Kinder|chirurgie (2) Chirurgie beiKindern: chirurgia dziecieca (2)

302

Kinder|schuhe Konjunktur|beschleunigung

Kinder|schuhe (81) Kinderschuh,Schuh für Kinder: obuwie dzieciece(58), but dzieciecy (5)Kirch|turm (1) Turm der Kirche:

wieza koscielna (1)Kissen|bezüge (4) Kissenbezug, Be-zug des Kissens: poszewka na po-duszki (4)KK|-Aktien (15) KK-Aktie, other:

udział KK (8), udział w KK (1)Klage|gründe (832) Klagegrund,Grund zur Klage: zarzut (706), skarga(2), powód uchylenia (1)Klage|grund (105) Grund zur Klage:

zarzut (82)Klage|partei (109) klagende Partei:

strona skarzaca (99)Klär|schlämme (3) Klärschlamm,other: osad sciekowy (1)Klassen|gebühren (6)Klassengebühr,Gebühr für die Klasse: opłata klasowa(1), opłata za klase (1)Klassen|zeugnis (6) Zeugnis über dieKlasse: swiadectwo klasy (6)Klassifikations|zertifikate (1) Klassi-fikationszertifikat, Zertifikat der Klas-sifikation: certyfikat klasyfikacyjny (1)Klassifizierungs|regeln (16) Klassi-fizierungsregel, Regel zur Klassifizie-rung: zasada klasyfikacji (10), kryte-rium klasyfikacyjne (1), norma klasyfi-kacji (1)Klauen|seuche (412) idiom: prysz-

czyca (232)Kleb|stoffe (20) Klebstoff, klebendeStoff: spoiwo (11), klej (7)Klein|handel (1) kleine Handel:

drobny handel (1)Klein|kinder (130) Kleinkind, kleineKind: małe dziecko (83)Klein|packungen (166) Klein-packung, kleine Packung: małe opa-kowanie (67), opakowanie jednostkowe(41), niewielka paczka (2), mały pa-kiet (1)Klein|sendungen (81) Kleinsendung,kleine Sendung: mała partia (26), małaprzesyłka (21), mała paczka (16), małailosc (2), mała przesyłka wysyłana (2),niewielka ilosc (2), niewielka prze-syłka (2)Kleinst|unternehmen (145) kleinsteUnternehmen: małe przedsiebiorstwo(23), mała firma (3)Klein|unternehmen (175) kleine Un-ternehmen: małe przedsiebiorstwo(136), mała firma (9), mała spółka (2),srednia przedsiebiorstw (2)Klein|versorger (2) kleine Versorger:

mały dystrybutor (2)Klein|waffen (457) Kleinwaffe, kleineWaffe: bron strzelecka (171)Klemm|stellen (18) Klemmstel-le, klemmende Stelle: element zaci-skowy (6)Klima|änderung (154) Änderungdes Klimas: zmiana klimatyczna (65),zmiana klimatu (52)

Klima|anlagen (185) Klimaanlage,other: klimatyzacja (76), system klima-tyzacji (42), urzadzenie klimatyzacyjne(10), układ klimatyzacji (3)Klima|wandel (229) Wandel des Kli-mas: zmiana klimatyczna (102), zmianaklimatu (91)Klima|wandels (170) Klimawandel,Wandel des Klimas: zmiana klima-tyczna (80), zmiana klimatu (64)Klon|mischung (2)Mischung der Klo-ne: mieszanka klonów (1)KMU|-Beihilfen (318)KMU-Beihilfe,other: pomoc dla MSP (279)KMU|-Panels (1) KMU-Panel, other:

panel MSP (1)Knappheits|klausel (5) Klausel überdie Knappheit: klauzula o niedoborach(3), klauzula niedoborów (1), klauzulaniedoboru (1)KN|-Code (1034) other: kod CN (773)KN|-Codes (3450) KN-Code, other:

kod CN (2802), pozycja CN (14), kodSN (4)Knie|gelenk (4) Gelenk des Knies:

staw (4)Knochen|gerüst (1) Gerüst aus Kno-chen: szkielet (1)Knochen|mehl (18) Mehl aus Kno-chen: maczka kostna (3)KN|-Positionen (25) KN-Position,other: pozycja CN (14), kod CN (4),nagłówek CN (2), pozycja nomenkla-tury scalonej (2)Kode|-Nummer (2) Nummer des Ko-des: kod (1)Koffein|gehalt (4)Gehalt des Koffeins:

zawartosc kofeiny (2)Kohäsions|fonds (565) Fonds der Ko-häsion: fundusz spójnosci (496)Kohäsions|politik (534) Politik derKohäsion: polityka spójnosci (450)Kohäsions|zwecken (1) Kohäsions-zweck, Zweck der Kohäsion: cel spój-nosci (1)Kohle|industrie (13) other: przemysł

weglowy (4), sektor wegla (3), sektorwydobycia wegla (2), sektor górnictwawegla (1)Kohlen|hydrat (4) Hydrat der Kohle:

weglowodan (4)Kohorten|keulung (5) Keulung derKohorten: ubój kohorty (3), ubójstad (1)Kollisions|normen (139) Kollisions-norm, Normen für die Kollision:norma kolizyjna (53), przepis kolizyjny(22), przepis prawa kolizyjnego (10),kolizja przepisów prawnych (4), kon-flikt praw (3)Kombinations|netzes (2) Kombinati-onsnetz, Netz als Kombination: poła-czony system (1)Kommissions|beamte (9) Beamte derKommission: urzednik komisji (9)Kommissions|befugnisse (1) Kom-missionsbefugnis, Befugnis der Kom-mission: uprawnienie komisji (1)

Kommissions|daten (5)Daten von derKommission: dane komisji (5)Kommissions|inspektionen (28)Kommissionsinspektion, Inspektionder Kommission: inspekcja komisji (22)Kommissions|mitteilung (141) Mit-teilung der Kommission: komunikatkomisji (89), gromadzenie informacji(2), tekst komunikatu (2)Kommunikations|dienste (165)Kommunikationsdienst, Dienst zurKommunikation: usługa łacznosci(120), usługa komunikacji (7), usługakomunikacyjna (3)Kommunikations|fragen (3) Kom-munikationsfrage, Frage der Kommu-nikation: zagadnienie zwiazane z ko-munikacja (1)Kommunikations|mittel (124) Mittelder Kommunikation: srodek komuni-kacji (35), srodek łacznosci (23), sro-dek przekazu (5), srodek komunikowa-nia (4), srodek informacji (3), narzedziekomunikacji (2), sposób komunikowa-nia (2)Kommunikations|technologien(200) Kommunikationstechnologie,Technologie zur Kommunikation: tech-nologia komunikacyjna (16), technolo-gia informacyjno-komunikacyjna (12),technologia łacznosci (3), technologiainformatyczno-komunikacyjna (1)Kompromiss|pakets (14) Kompro-misspaket, Paket der Kompromisse:pakiet kompromisowy (4)Konferenz|systems (6) Konferenzsy-stem, System der Konferenz: systemkonferencji (6)Konferenz|vorträge (1) Konferenz-vortrag, Vortrag auf der Konferenz:obrady konferencji (1)Konflikt|verhinderung (13) Verhin-derung des Konflikts: zapobieganiekonfliktom (13)Konformitäts|bescheinigung (141)Bescheinigung über die Konformität:zaswiadczanie zgodnosci (39), certyfi-kat zgodnosci (36), swiadectwo zgod-nosci (27), zaswiadczenie zgodnosci(20), potwierdzenie zgodnosci (1)Konformitäts|bewertung (311) Be-wertung der Konformität: ocena zgod-nosci (252)Konformitäts|stufe (1) Stufe der Kon-formität: poziom zgodnosci (1)Konformitäts|vermutung (276) Ver-mutung der Konformität: domniemaniezgodnosci (263)Kongruenz|prinzips (1) Kongruenz-prinzip, Prinzip der Kongruenz: za-sada dopasowania aktywów (1)König|reich (6022) idiom: króle-

stwo (5046)König|reichs (1590) Königreich, idi-om: królestwo (1335)Konjunktur|beschleunigung (1) Be-schleunigung der Konjunktur: przy-spieszanie gospodarki (1)

303

Konjunktur|effekt Konvergenz|ziels

Konjunktur|effekt (3) Effekt auf dieKonjunktur: wpływ cyklu koniunktu-ralnego (1)Konjunktur|entwicklung (5) Ent-wicklung der Konjunktur: rozwój ko-niunktury (1)Konkurrenz|produkte (2) Konkur-renzprodukt, Produkt der Konkur-renz: konkurencyjny produkt (1)Konkurrenz|sektor (1) Sektor alsKonkurrenz: konkurencyjny sektor (1)Konkurs|masse (5) Masse des Kon-kurs: masa upadłosci (2), masa upadło-sciowa (2)Konkurs|rechts (4) Konkursrecht,other: prawo upadłosciowe (3)Konserven|industrie (108) Industrieder Konserven: produkcja zywnoscikonserwowej (3), przemysł konser-wowy (3), przemysł produkcji konserw(2), branza produkcji konserw (1)Konservierungs|stoffes (1) Konser-vierungsstoff, Stoff zur Konservie-rung: substancja konserwujaca (1)Konsultations|ergebnis (2) Ergebnisder Konsultation: wynik konsultacji (2)Konsultations|forums (12) Konsulta-tionsforum, Forum zur Konsultation:forum konsultacyjne (12)Konsultations|frist (3) Frist für dieKonsultation: termin konsultacji (1)Konsum|güter (15) Konsumgut, Gutfür den Konsum: dobro konsumpcyjne(3), koncowy konsument (3), towarkonsumpcyjny (2), produkt konsump-cyjny (1)Kontakt|aufnahme (119) Aufnahmeder Kontakte: termin zgłaszania (14),kontaktowanie (6), skontaktowanie (4),nawiazanie kontaktów (1), nawiazaniekontaktu (1)Kontakt|person (133) Person desKontaktes: osoba kontaktowa (60),osoba do kontaktu (3)Kontakt|stelle (192) Stelle der Kon-takte: punkt kontaktowy (84), punktcentralny (20), osrodek informacji (5),punkt koordynacji (4), centrum koordy-nacji (2), organ ds. kontaktów (2)Kontakt|stellen (368) Kontaktstelle,Stelle des Kontaktes: punkt kontak-towy (197)Kontaminations|quelle (10) Quelleder Kontamination: zródło zanieczysz-czen (4), zródło zanieczyszczenia (2),zródło skazenia (1)Kontingents|menge (101) Menge desKontingents: wielkosc kontyngentu(22), kontyngent ilosciowy (1), rozmiarkontyngentów taryfowych (1), wielkosckontyngentów (1)Konto|überziehungen (3) Konto-überziehung, Überziehung des Kon-tos: kredyt w rachunku (2)Kontroll|behörde (181) Behörde fürdie Kontrolle: organ kontroli (32), organkontrolny (19), władza kontrolna (16),organ nadzoru (13), organ regulacyjny

(9), jednostka kontrolna (7), instytucjanadzorujaca (6), organ kontrolujacy (4)Kontroll|behörden (137) Kontrollbe-hörde, Behörde für die Kontrolle: wła-dza kontrolna (44), organ kontrolny(20), organ kontroli (12), organy kon-troli (6), organ kontrolujacy (4), or-gan nadzorczy (4), słuzba kontrolna (4),słuzba kontroli (3), urzad ds. kontroli(3), organ nadzorujacy (2)Kontroll|besuche (394) Kontrollbe-such, Besuch als Kontrolle: wizyta we-ryfikacyjna (143)Kontroll|besuch (394) Besuch alsKontrolle: wizyta weryfikacyjna (72)Kontroll|besuchs (98) Kontrollbe-such, Besuch zur Kontrolle: wizytaweryfikacyjna (18), weryfikacja namiejscu (3)Kontroll|exemplar (279) Exemplarfür die Kontrolle: egzemplarz kontro-lny (103)Kontroll|exemplars (190) Kontrolle-xemplar, Exemplar zur Kontrolle: eg-zemplarz kontrolny (88)Kontroll|gebiete (1) Kontrollgebiet,Gebiet der Kontrolle: obszar kontro-lny (1)Kontroll|gebühr (1) Gebühr für dieKontrolle: opłata monitorujaca (1)Kontroll|gerätes (6) Kontrollgerät,Gerät zur Kontrolle: urzadzenie reje-strujace (5)Kontroll|gerät (101) Gerät zur Kon-trolle: urzadzenie rejestrujace (88),przyrzad kontrolny (1)Kontroll|gremium (1) Gremium zurKontrolle: instancja kontroli (1)Kontroll|instanz (117) Instanz derKontrolle: organ nadzorczy (74), organnadzoru (12), organ kontroli (8), organkontrolny (4), organ odpowiedzialny zaprzeprowadzanie inspekcji (3), organnadzorujacy (1), władza nadzorcza (1)Kontroll|instruments (1) Kontrollin-strument, Instrument der Kontrolle:instrument kontroli (1)Kontroll|maßnahmen (718) Kon-trollmaßnahme, Maßnahme zur Kon-trolle: srodek kontroli (235), srodekkontrolny (86), srodek monitorowania(35), działanie kontrolne (23), mecha-nizm kontrolny (9), procedura kontro-lna (5)Kontroll|mechanismen (81) Kon-trollmechanismus, Mechanismus zurKontrolle: mechanizm kontroli (40),mechanizm kontrolny (11), system kon-troli (3), system nadzorujacy (3), systemsprawozdawczosci (3), mechanizm mo-nitoringu (1)Kontroll|pläne (9) Kontrollplan, Plander Kontrolle: plan kontroli (8), pro-gram kontroli (1)Kontroll|prinzipien (3)Kontrollprin-zip, Prinzip der Kontrolle: zasada kon-troli (3)Kontroll|programme (88) Kontroll-programm, Programm zur Kontrolle:

program kontroli (43), program monito-rowania (19), program monitoringu (7),program kontrolny (3), kontrola jakosci(1), program monitorujacy (1), programnadzoru (1)Kontroll|rahmen (99)Rahmen bei derKontrolle: rama kontroli (72)Kontroll|regelung (355)Regelung derKontrolle: system kontroli (255)Kontroll|register (2) Register derKontrolle: rejestr (1)Kontroll|satz (24) Satz zur Kontrol-le: poziom kontroli (5), wskaznik kon-troli (5)Kontroll|stelle (416) Stelle der Kon-trolle: organ kontrolny (85)Kontroll|stellen (353) Kontrollstelle,Stelle der Kontrolle: organ kontrolny(66), organ nadzorczy (41), organ kon-troli (33), podmiot kontrolujacy (23),punkt kontroli (20), jednostka kontrolu-jaca (11), organy kontroli (7)Kontroll|strukturen (25) Kontroll-struktur, Struktur zur Kontrolle: struk-tura kontroli (2), struktura kontrolna (2),mechanizm kontrolny (1), struktura mo-nitorowania (1)Kontroll|systeme (475) Kontrollsy-stem, System zur Kontrolle: systemkontroli (114)Kontroll|system (314) System derKontrolle: system kontroli (118)Kontroll|systems (182) Kontrollsy-stem, System der Kontrolle: systemkontroli (58), system inspekcji (2), sys-tem monitorowania (2)Kontroll|verfahren (312) Verfahrenzur Kontrolle: procedura kontrolna(93), procedura kontroli (85), systemkontroli (18), procedura monitorowania(10), metoda kontroli (8), mechanizmkontroli (7), procedura nadzoru (5), pro-cedura inspekcji (4)Kontroll|vorschriften (115) Kon-trollvorschrift, Vorschrift über dieKontrolle: zasada kontroli (24), prze-pis kontrolny (5), srodek kontrolny (3),przepis o kontroli (2), system kontroli(2), srodek kontroli (2)Konventional|strafe (1) other: kara

pieniezna (1)Konvergenz|fragen (1) Konvergenz-frage, Frage der Konvergenz: kwestiazbieznosci (1)Konvergenz|programme (162) Kon-vergenzprogramm, Programm derKonvergenz: program konwergencji(31), program zbieznosci (3)Konvergenz|programm (259) Pro-gramm zur Konvergenz: program kon-wergencji (242)Konvergenz|ziel (34) Ziel der Konver-genz: cel konwergencji (11), cel zbiez-nosci (1), konwergencja o przeznacze-niu (1)Konvergenz|ziels (28) Konvergenz-ziel, Ziel der Konvergenz: cel konwer-gencji (22)

304

Konzeptions|phasen Kriminal|prävention

Konzeptions|phasen (1) Konzepti-onsphase, Phase der Konzeption: kon-cepcyjny rozwój (1)Konzessions|form (1) Form der Kon-zession: forma koncesji (1)Konzessions|verträge (9) Konzessi-onsvertrag, Vertrag über die Konzessi-on: umowa koncesyjna (7)Kooperations|abkommen (399) Ab-kommen über die Kooperation: umowao współpracy (204)Kooperations|abkommens (265)Ko-operationsabkommen, Abkommen zurKooperation: umowa o współpracy(181), umowa o współprace (6), porozu-mienie o współpracy (3), układ o współ-pracy (3)Kooperations|förderung (1) För-derung der Kooperation: wspieraniewspółpracy (1)Kooperations|maßnahmen (124)Kooperationsmaßnahme, Maßnah-me der Kooperation: współpraca (45),działanie współpracy (19), wspólnadziałalnosc (14), działanie w ramachwspółpracy (7), srodek współpracy (5),działanie kooperacyjne (3), wspólnedziałanie (3), srodek kooperacyjny (1)Kooperations|prinzips (1) Koopera-tionsprinzip, Prinzip der Kooperation:zasada współpracy (1)Kooperations|rahmens (26) Koope-rationsrahmen, Rahmen der Koopera-tion: rama współpracy (23)Kooperations|rat (139) other: rada

współpracy (106), rada ds. współ-pracy (2)Koordinierungs|arbeit (5) Arbeit zurKoordinierung: koordynacja prac (2),praca koordynacyjna (1)Koordinierungs|büros (4) Koordi-nierungsbüro, Büro für die Koordinie-rung: urzad koordynacji (2)Koordinierungs|daten (1) Daten fürdie Koordinierung: dane koordyna-cyjna (1)Koordinierungs|gremiums (2) Ko-ordinierungsgremium, Gremium fürdie Koordinierung: organ koordyna-cyjny (1)Koordinierungs|methode (149) Me-thode der Koordinierung: metodakoordynacji (123), metoda koordyna-cyjna (1)Koordinierungs|stelle (87) Stelle zurKoordinierung: jednostka koordynu-jaca (23), organ koordynujacy (23), jed-nostka koordynacyjna (7), organ ds. ko-ordynacji (5), centrum koordynacyjne(4), podmiot koordynujacy (2), ciałokoordynujace (1), urzad ds. koordyna-cji (1)Korn|bildung (2) Bildung des Kornes:

wykształcenie nasion (1)Korn|branntwein (40) Branntweinaus Korn: wódka zbozowa Kornbrann-twein (26), wódka zbozowa (3)

Körner|leguminosen (29) Körnerle-guminose, other: roslina straczkowa naziarno (3)Körper|geweben (2) Körpergewebe,Gewebe des Körpers: tkanka (1)Körperschaft|steuer (117) Steuer aufdie Körperschaft: podatek dochodowy(28), podatek od osób prawnych (24),podatek od spółek (19), podatek odprzedsiebiorstw (4), opodatkowanie odosób prawnych (2), opodatkowanie osóbprawnych (1), podatek spółek (1)Körperschaft|steuern (6) Körper-schaftsteuer, Steuer auf die Körper-schaft: podatek dochodowy (3), opo-datkowanie przedsiebiorstw (1), poda-tek od osób prawnych (1)Korrektur|maßnahmen (110) Kor-rekturmaßnahme, Maßnahme zurKorrektur: srodek naprawczy (22),działanie naprawcze (19), działanie ko-rygujace (17), srodek korygujacy (15),srodek zaradczy (6), działanie korek-cyjne (2), srodek korekcyjny (1)Korrespondenz|bank (4) other: kore-

spondent banku (1)Kosten|ansätze (2) Kostenansatz,other: prognoza kosztów (2)Kosten|erstattung (81) Erstattung derKosten: zwrot kosztów (37), zwrot wy-datków (6), refundacja kosztów (2),zwrot kosztów kwalifikowanych (2),wysokosc rekompensaty (1)Kosten|konten (1) Kostenkonto,other: rozliczenie finansowe (1)Kosten|reduktionen (2) Kostenre-duktion, Reduktion der Kosten: re-dukcja kosztów (1), zmniejszenie kosz-tów (1)Kosten|wirksamkeit (101) Wirksam-keit der Kosten: opłacalnosc (26), efek-tywnosc kosztów (19), efektywnosc podwzgledem kosztów (13), optymaliza-cja kosztów (3), ekonomiczna efektyw-nosc (2)Kraft|fahrzeuge (1083) Kraftfahr-zeug, other: pojazd silnikowy (482),pojazd mechaniczny (22), silnikowy po-jazd (7), pojazd samochodowy (5)Kraft|fahrzeugen (836) Kraftfahr-zeug, idiom: pojazd silnikowy (360)Kraft|fahrzeug (106) idiom: pojazd

silnikowy (51), pojazd (25), samochód(10), pojazd mechaniczny (4), drogowypojazd (2), pojazd drogowy (1), pojazdmotorowy (1)Kraft|stoffe (195) Kraftstoff, idiom:

paliwo (166), paliwo silnikowe (7), ma-teriał pedny (1)Kraft|stoffen (94) Kraftstoff, idiom:

paliwo silnikowe (2), paliwo dla pojaz-dów (1), paliwo samochodowe (1)Kraft|stoff (272) idiom: paliwo (166)Kraft|stoffs (6) Kraftstoff, Stoff derKraft: paliwo (2)Kraft|werke (119) Kraftwerk, idiom:

elektrownia (102), siłownia (1)Kraft|werk (29) idiom: elektrow-

nia (15)

Kranken|häusern (79)Krankenhaus,idiom: szpital (63)Krankheits|erreger (173) Erreger derKrankheit: choroba (17), bakteria (1),czynnik chorobotwórczy (1)Krankheits|erregern (89) Krank-heitserreger, Erreger der Krankheit:czynnik chorobowy (2)Krankheits|fälle (4) Krankheitsfall,Fall der Krankheit: choroba (1)Krankheits|prävention (4) Präventi-on der Krankheit: zapobieganie choro-bom (2), profilaktyka (1)Krebs|tiere (78) Krebstier, other: sko-

rupiak (70)Kredit|bedingungen (22) Kreditbe-dingung, Bedingung für den Kredit:warunek kredytu (9), warunek kredyto-wania (3), warunek kredytowy (2), wa-runek udzielania kredytu (1)Kredit|gebers (9) Kreditgeber, Geberdes Kredites: kredytodawca (4), kredy-tobiorca (1), pozyczkodawca (1)Kredit|institute (824) Kreditinstitut,Institut für Kredit: instytucja kredy-towa (669), instytucja finansowa (9), in-stytucja kredytujaca (2)Kredit|instituten (499) Kreditinsti-tut, Institut für Kredit: instytucja kre-dytowa (406)Kredit|institut (630) Institut für Kre-dit: instytucja kredytowa (484)Kredit|instituts (308) Kreditinstitut,Institut für Kredit: instytucja kredy-towa (219)Kredit|konditionen (3) Kreditkondi-tion, Kondition des Kredites: warunekkredytu (2), warunek kredytowania (1)Kredit|kosten (141) Kosten des Kre-dites: koszt kredytu (16), koszt kredy-tów (3)Kredit|programmen (1) Kreditpro-gramm, Programm für Kredit: pro-gram kredytowy (1)Kredit|ratings (6) Kreditrating, Ra-ting der Kredite: ocena kredytowa (1)Kredit|vertrags (5) Kreditvertrag,Vertrag über den Kredit: umowa kredy-towa (2), umowa kredytu (2)Kredit|würdigkeit (55) Würdigkeitfür den Kredit: zdolnosc kredytowa(10), rating kredytowy (4), wiarygod-nosc finansowa (2), wiarygodnosc kre-dytowa (2)Kriegs|gefahr (5) Gefahr des Krieges:

zagrozenie wojenne (1)Kriegs|renten (1) Kriegsrente, Renteaus dem Krieg: renta wojskowa (1)Kriminalitäts|opfern (2) Krimina-litätsopfer, Opfer der Kriminalität:ofiara przestepstw (1)Kriminalitäts|statistiken (6) Krimi-nalitätsstatistik, Statistik über die Kri-minalität: statystyka kryminalna (1)Kriminal|prävention (89) other: za-

pobieganie przestepczosci (47), prewen-cja kryminalna (9), zapobieganie prze-stepstwom (3), zapobiegajaca przestep-czosc (1)

305

Krisen|pläne Lauf|zeit

Krisen|pläne (103) Krisenplan, Plangegen die Krise: plan gotowosci (28),plan interwencyjny (23), plan awaryjny(11), plan kryzysowy (8)Krisen|situationen (129) Krisensi-tuation, Situation als Krise: sytuacjakryzysowa (57), stan nadzwyczajny (4),sytuacja nadzwyczajna (4), sytuacji za-grozenie (4), sytuacja awaryjna (3), sy-tuacja kryzysów (2), sytuacja zagroze-nia (1)Kritik|punkt (1) Punkt der Kritik:

uwaga krytyczna (1)Kubik|zentimeter (3) other: centymetr

szescienny (3)Kubik|zentimetern (2) Kubikzenti-meter, other: centymetr szescienny (2)Kühl|anlage (13) Anlage zum Küh-len: system chłodzenia (4), system chło-dzacy (2), instalacja chłodzenia (1)Kühl|häuser (82) Kühlhaus, Hauszum Kühlen: chłodnia składowa (49),umiejscowienie chłodni (2), magazynchłodniczy (1), pomieszczenie chłodni-cze (1)Kühl|häusern (103) Kühlhaus, Hauszum Kühlen: chłodnia (48), chłodniaskładowa (44), magazyn chłodniczy (1),pomieszczenie chłodnicze (1)Kultur|bezirken (1) Kulturbezirk,Bezirk der Kultur: okrag kulturalny (1)Kultur|gütern (86) Kulturgut, Gutder Kultur: dobro kultury (67), dzie-dzictwo kulturowe (5), dobro kultu-ralne (1)Kultur|pflanzen (316) Kultur-pflanze, Pflanze der Kultur: roslinauprawna (221)Kultur|programmen (2) Kulturpro-gramm, Programm für die Kultur:program kulturalny (1)Kultur|projekten (1) Kulturprojekt,Projekt für die Kultur: projekt kultu-ralny (1)Kultur|woche (1) Woche der Kultur:

tydzien kulturalny (1)Kunden|dienstes (4) Kundendienst,Dienst am Kunden: obsługa klienta (1)Kunden|kontos (3) Kundenkonto,Konto des Kunden: rachunek klienta (3)Kunden|liste (3) Liste der Kunden: li-

sta klientów (3)Kunden|rechnung (1) Rechnung desKunden: rachunek klientów (1)Kunden|schutz (1) Schutz der Kun-den: ochrona klienta (1)Kündigungs|fristen (8) Kündigungs-frist, Frist für die Kündigung: okreswypowiedzenia (7)Kündigungs|frist (116) Frist zur Kün-digung: okres wypowiedzenia (56), ter-min wypowiedzenia (13), okres wypo-wiedzenia umowy (4)Kunst|griffe (2) Kunstgriff, other:

podstep (1)Kunst|leder (3) künstliche Leder: imi-

tacja skóry (2)Kunst|stoffen (90) Kunststoff, künst-liche Stoff: tworzywo sztuczne (14)

Kunst|stoff (185) künstliche Stoff:tworzywo sztuczne (89)Kurier|dienste (6) Kurierdienst,Dienst der Kuriere: usługa kurierska(2), dostawa przesyłek kurierskich (1)Kurs|schwankungen (4) Kurs-schwankung, Schwankung der Kurse:wahanie cen (1), wahanie kursów (1),wahanie w kursie (1)Kurz|beschreibung (114) kurze Be-schreibung: zestawienie informacji(37), informacja zbiorcza (9), krótkiopis (8), skrócony opis (4), zbiorczainformacja (4), zwiezły opis (3)Kurz|bezeichnung (108) kurze Be-zeichnung: symbol (74), skrót (8), na-zwa skrócona (2), krótka nazwa (1),skrótowe oznaczenie (1), symbol iden-tyfikujacy (1)Kurz|information (6) kurze Informa-tion: informacja podsumowujaca (1),zestawienie informacji przekazanych(1), zwiezła informacja (1)Kürzungs|sätzen (2) Kürzungssatz,Satz zur Kürzung: obnizka (2)Küsten|behörden (2) Küstenbehör-de, Behörde für Küsten: władza przy-brzezna (1)Küsten|ländern (2)Küstenland, Landan der Küste: panstwo przybrzezne (2)KV|-Dienstes (2) KV-Dienst, other:

transport kombinowany (1)Kyoto|-Protokoll (128) Protokoll ausKyoto: protokół z Kioto (110), protokółz Kyoto (2)Kyoto|-Protokolls (242) Kyoto-Protokoll, Protokoll aus Kyoto: pro-tokół z Kioto (217)Labor|kontrollen (1) Laborkontrolle,Kontrolle im Labor: badanie laborato-ryjne (1)Labor|praxis (111) Praxis des Labors:

praktyka laboratoryjna (96)Labor|untersuchungen (188) Labor-untersuchung, Untersuchung im La-bor: badanie laboratoryjne (114), ana-liza laboratoryjna (20), test laborato-ryjny (8), laboratoryjna analiza (1), la-boratoryjne badanie (1)Ladungs|pool (1) other: wspólny fun-

dusz (1)Lage|bericht (105) Bericht zur La-ge: roczne sprawozdanie (47), sprawoz-danie roczne (16), sprawozdanie (11),ocena (2), raport (2), pozycja (1)Lager|beständen (78) Lagerbestand,Bestand auf Lager: poziom zapasów(5), stan zapasów (3), zmagazynowanazapasy (3), stan magazynowy (2), wiel-kosc zapasów (1)Lager|halter (194) Halter des Lagers:

prowadzacy skład (14), własciciel ma-gazynu (12), własciciel składu (5), pod-miot składujacy (3)Lager|halters (34) Lagerhalter, Hal-ter des Lagers: własciciel magazynu(3), prowadzacy magazyn (2), podmiotskładujacy (1)

Lager|haltung (707) Haltung im La-ger: składowanie (464), składowanie wmagazynach (58), magazynowanie (28)Lager|haus (88)Haus als Lager: skład

(37), magazyn (27), przechowalnia (2),magazyn chłodniczy (1)Lager|kosten (86)Kosten des Lagerns:

koszt składowania (4)Lager|ort (127)Ort des Lagerns: miej-

sce składowania (63), miejsce magazy-nowania (4), miejsce przechowywania(3), obiekt do składowania (3)Lager|scheinen (1) Lagerschein,other: swiadectwo składowe (1)Lager|stätten (30) Lagerstätte, other:

magazyn (5), złoze (3), skład (1)Lager|zeit (147) Zeit im Lager: okres

składowania (72), okres przechowywa-nia (19), czas składowania (3), czasprzechowywania (1), czas trwania skła-dowania (1), okres magazynowania (1)Laich|zeit (7) Zeit des Laichens: okres

tarła (2), czas tarła (1)Laktations|phase (97) Phase der Lak-tation: faza laktacji (1)Lampen|sockel (38) Sockel der Lam-pe: trzonek lampy (14), podstawa lampy(4), cokół podstawy lampy (1)Land|bau (369) other: rolnictwo (22)Land|baus (103) Landbau, other: rol-

nictwo (7)Lande|möglichkeiten (1) Landemög-lichkeit, Möglichkeit für das Landen:mozliwosc ladowan (1)Länder|listen (21) Länderliste, Listeder Länder: wykaz panstw (2)Länder|mandat (2) Mandat im Land:

mandat krajowy (1), uprawnienie kra-jowe (1)Landes|bank (223) other: bank kraju

(34), bank krajowy (10), bank kra-jów (2)Landes|durchschnitt (3) Durch-schnitt der Länder: srednia krajowa (1)Landes|gesetz (2) Gesetz des Läades:

ustawa krajowa (1)Landes|teilen (49) Landesteil, Teilvom Land: czesc kraju (4), czesc tery-torium (2)Land|wirte (753) Landwirt, idiom:

rolnik (640)Land|wirten (343) Landwirt, idiom:

rolnik (283)Land|wirt (189) idiom: rolnik (163),

producent rolny (5)Land|wirtschaft (3692) ländlicheWirtschaft: rolnictwo (1955), sektorrolny (39), sektor rolnictwa (23), pro-dukcja rolna (20), gospodarka rolna (13)Längen|massen (3) Längenmasse, :

miara długosci (1), miernik długosci (1)Lärm|karten (22) Lärmkarte, other:

mapa hałasu (22)Lärm|management (1) Managementdes Lärms: zarzadzanie hałasem (1)Lauf|bahn (97) idiom: kariera (58)Lauf|zeit (4168) Zeit des Laufens: czas

trwania (2479), okres (564), okres trwa-

306

LBT|-Technik Lizenz|anträge

nia (174), trwanie (98), okres obowiazy-wania (31), okres waznosci (23)LBT|-Technik (1) other: technika nie-

kolidowania (1)Leasing|-Abkommen (1) Abkommenüber das Leasing: umowa leasingu stat-ków powietrznych (1)Lebens|bedingungen (210) Lebens-bedingung, Bedingung des Lebens:warunek zycia (135), warunek socjalny(5), warunek zyciowy (5)Lebens|dauer (159) Dauer des Le-bens: okres uzytkowania (12), okreseksploatacji (10), cykl zycia (8), okreszycia (4), długosc zycia (3)Lebens|fähigkeit (281) Fähigkeit zumLeben: zywotnosc (47), zdolnosc doprzetrwania (24), zdolnosc przetrwa-nia (6)Lebens|mittel (2798) Mittel zum Le-ben: srodek spozywczy (1203), zyw-nosc (1011), produkt spozywczy (21),produkt zywnosciowy (6), srodek zyw-nosciowy (5), pokarm (4), pozywie-nie (3)Lebens|mitteln (2752) Lebensmittel,Mittel zum Leben: srodek spozywczy(1401), zywnosc (637), produkt spo-zywczy (21), produkt zywnosciowy (5),srodek zywnosciowy (5)Lebens|mittels (262) Lebensmittel,Mittel zum Leben: srodek spozyw-czy (148)Lebens|qualität (342)Qualität des Le-bens: jakosc zycia (283)Lebens|räume (202) Lebensraum,Raum zum Leben: siedlisko (152), na-turalne siedlisko (5), ekosystem (3),obszar srodowiska (3), siedlisko objete(2), srodowisko (2)Lebens|situation (1) Situation im Le-ben: sytuacja zyciowa (1)Lebens|versicherung (144) Versiche-rung des Lebens: ubezpieczenie na zy-cie (17)Lebens|zyklus (113) Zyklus des Le-bens: cykl zycia (66), cykl zyciowy(13), okres zycia (4), etap istnienia (2),cykl aktywnosci (1)Leder|resten (2) Lederrest, Rest desLeders: okrawek skóry (2)Leer|verkäufe (4) Leerverkauf, leereVerkauf: sprzedaz niepokryta (1)Legalitäts|rahmen (1) Rahmen derLegalität: rama prawna (1)Legislativ|maßnahme (10) legislativeMaßnahme: srodek legislacyjny (4), aktlegislacyjny (1), inicjatywa prawodaw-cza (1), instrument prawny (1)Legislativ|programms (1) Legislativ-programm, legislative Programm: pro-gram legislacyjny (1)Legislativ|rats (4) Legislativrat, legis-lative Rat: rada ustawodawcza (2)Legislativ|vorschläge (139) Legis-lativvorschlag, legislative Vorschlag:wniosek legislacyjny (100), projekt le-gislacyjny (8), propozycja legislacyjna

(7), pakiet wniosków (3), propozycjaprzepisów (2)Lehr|veranstaltungen (5) Lehrver-anstaltung, Veranstaltung zum Leh-ren: szkolenie (1)Leicht|platten (4)Leichtplatte, leichtePlatte: panel lekki (4)Leistungs|anforderungen (96) Lei-stungsanforderung, Anforderung andie Leistung: wymaganie eksploata-cyjne (17), wymaganie mandatowe (3),wymóg eksploatacyjny (1)Leistungs|angeboten (3) Leistungs-angebot, Angebot der Leistung: usługaoferowana (1)Leistungs|empfänger (83) Empfän-ger der Leistung: odbiorca (21), bene-ficjent (6), odbiorca usług (4), usługo-biorca (3), odbiorca dostawy (2), od-biorca swiadczen (1)Leistungs|fähigkeit (513) Fähigkeitzur Leistung: zdolnosc (67)Leistungs|indikatoren (103) Lei-stungsindikator, Indikator für dieLeistung: wskaznik wydajnosci (17),wskaznik skutecznosci (16), wskaznikefektywnosci (12), wskaznik realizacji(10), wskaznik wyników (9), wskaznikwykonania (5), wskaznik osiagniec (4),wskaznik działalnosci (2)Leistungs|niveau (37) Niveau der Lei-stungen: poziom skutecznosci (5), po-ziom działania (2), poziom sprawno-sci (2), poziom wydajnosci (2), poziomfunkcjonowania (1), poziom mocy (1),poziom usług (1)Leistungs|niveaus (14) Leistungsni-veau, Niveau der Leistungen: wyso-kosc swiadczen (4), poziom wydajnosci(3), jakosc swiadczen (1)Leistungs|standards (12) Leistungs-standard, Standard der Leistungen:norma działania (3), norma wydajnosci(3), norma działalnosci (1)Leit|faden (272) idiom: przewod-

nik (73)Leit|linie (708) idiom: wytyczna (518)Leit|linien (4919)Leitlinie, idiom: wy-

tyczna (3977), wskazówka (150), zale-cenie (17), zbiór wytycznych (17), kie-runek polityki (10), wskazanie (8), dy-rektywa (7)Leitungs|gremiums (6) Leitungsgre-mium, Gremium der Leitung: grupazarzadzajaca (2), rada dyrektorów (2),zespół zarzadzajacy (1)Leitungs|organ (110) Organ zur Lei-tung: organ zarzadzajacy (84), zarza-dzajacy organ (1)Lenkungs|ausschuss (137) Ausschusszur Lenkung: komitet sterujacy (83),komisja kontroli (2), komitet kierownic-twa (2), komitet kierujacy (2), rada ste-rujaca (2)Lern|modulen (1) Lernmodul, Modulzum Lernen: moduł szkoleniowy (1)Lern|umfeld (4) Umfeld zum Lernen:

srodowisko nauki (2), srodowisko ucze-nia (1)

Liberalisierungs|prozess (12) Pro-zess der Liberalisierung: proces libera-lizacji (12)Licht|arten (2) Lichtart, Art des Lich-tes: swiatło (2)Licht|intensität (5) Intensität desLichtes: intensywnosc swiatła (1), nate-zenie oswietlenia (1)Licht|verteilung (4) Verteilung desLichtes: rozkład swiatła (2)Liefer|aufträge (126) Lieferauftrag,Auftrag für das Liefern: zamówieniena dostawy (28), kontrakt na dostawy(4), umowa na dostawy (2)Liefer|kette (343) other: łancuch do-

staw (267)Liefer|länder (85) Lieferland, liefern-de Land: panstwo dostarczajace (1),panstwo dostawców (1)Liefer|programms (3) Lieferpro-gramm, Programm des Lieferns: pro-gram przekazywania (2)Liefer|verpflichtungen (122) Liefer-verpflichtung, Verpflichtung zum Lie-fern: zobowiazanie dostawy (89), zobo-wiazanie do dostawy (9), zobowiazaniedo dostaw (5), zobowiazanie na dostawy(1), zobowiazanie przywozowe (1)Liefer|verträge (82) Liefervertrag,Vertrag des Lieferns: umowa dostawy(23), umowa na dostawy (12), umowadostaw (4), kontrakt na dostawy (2),umowa o zaopatrzenie (2), umowa nadostawe (1)Likör|weinen (18) Likörwein, Weinals Likör: likier (2)Limerick|-Tunnels (1) Limerick-Tunnel, other: tunel Limerick (1)Linien|konferenzen (136) Linienkon-ferenz, Konferenz der Linie: konferen-cja linii (28), konferencja liniowa (18)Linien|verkehr (156) other: regularna

usługa (22), usługa regularna (10), ze-gluga regularna (8), przewóz regularny(5), regularna zegluga (4), handel li-niowy (3)Liquidations|verfahrens (80) Liqui-dationsverfahren, Verfahren der Li-quidation: likwidacja (3), postepowanie(3), postepowanie upadłosciowe (2)Liquiditäts|flüsse (1) Liquiditätsfluss,other: przepływ srodków płynnych (1)Liquiditäts|niveau (6) Niveau der Li-quidität: poziom srodków pienieznych(2), poziom płynnosci (1)Lissabon|-Strategie (955) Strategievon Lissabon: strategia z Lizbony (2)Listen|preise (5) Listenpreis, other:

cena katalogowa (1), cena wymie-niona (1)Lizenz|anträge (596) Lizenzantrag,Antrag auf Lizenz: wniosek o pozwole-nia (118), wniosek o pozwolenie (113),wniosek o wydanie pozwolenia (73),wniosek o licencje (36), wniosek o wy-danie licencji (31), wniosek o wydaniepozwolen (27), wniosek o licencje (17),wniosek o przyznanie pozwolen (5)

307

Lizenz|antrag Markt|lage

Lizenz|antrag (313) Antrag auf Li-zenz: wniosek o pozwolenie (89), wnio-sek o wydanie pozwolenia (61), wnio-sek o pozwolenia (52), wniosek o przy-znanie pozwolenia (7), wniosek o wyda-nie zezwolenia (4), wniosek o udziele-nie pozwolenia (3), wniosek o przyzna-nie pozwolen (2)Lizenz|antrags (142) Lizenzantrag,Antrag auf Lizenz: wniosek o pozwole-nie (39), wniosek o wydanie pozwolenia(22), wniosek o pozwolenia (14), wnio-sek o wydanie swiadectwa (3), wnioseko przyznanie pozwolenia (2), wnioseko przyznanie pozwolen (2), wniosek oswiadectwo (2), wniosek o wydanie (2),podanie o pozwolenie (1)Lizenz|erteilung (181) Erteilung derLizenz: wydawanie pozwolen (65), wy-dane pozwolenie (12), wydanie pozwo-lenia (10), wystawianie pozwolen (8),wydanie pozwolen (4), wydawanie po-zwolenia (4), wydawanie koncesji (3)Lizenz|exemplaren (2) Lizenzexem-plar, Exemplar der Lizenz: egzemplarzpozwolenia (1), egzemplarz swiadec-twa (1)Lizenz|gebühren (50) Lizenzgebühr,Gebühr für die Lizenz: opłata licen-cyjna (20), naleznosc licencyjna (7),opłata armatorów (2), koszt opłat licen-cyjnych (1), opłata abonamentowa (1)Lizenz|inhaber (144) Inhaber der Li-zenz: posiadacz licencji (51), posiadaczpozwolenia (28), posiadacz zezwolenia(6), licencjobiorca (2)Lizenz|verwaltung (2)Verwaltung derLizenzen: administracja zezwolen (1),zarzadzanie licencjami (1)LKW|-Verkehr (1) other: ruch cieza-

rowy (1)LNG|-Terminal (5) other: terminal

LNG (4)Log|buch (107) idiom: dziennik po-

łowowy (42), dziennik okretowy (7),dziennik pokładowy (3)Lohn|karte (2) other: karta płacy (2)Lohn|kosten (110) Kosten für Lohn:

płaca (4), koszt robocizny (3), koszt płac(2), koszt pracy (1), koszt wynagrodze-nia (1)Lorbeer|blättern (1) Lorbeerblatt,Blätter des Lorbeers: lisc laurowy (1)Lösch|anlagen (83) Löschanlage, An-lage zum Löschen: urzadzenie gasnicze(61), urzadzenie przeciwpozarowe (1)Los|entscheid (5) Einscheidung mitdem Los: losowanie (2)Los|größe (1)Größe des Loses: rozmiar

partii (1)Lösungs|mittel (110) Mittel zur Lö-sung: rozpuszczalnik (93)Lösungs|vermögen (2) Vermögen derLösung: zdolnosc rozpuszczania (1)Luft|fahrt (175) Fahrt durch die Luft:

lotnictwo (50), zegluga powietrzna (15),transport lotniczy (9), lotnictwo cywilne(3), przemysł lotniczy (2)

Luft|fahrzeugs (111) Luftfahrzeug,Fahrzeug in der Luft: statek powietrzny(46), samolot (35)Luft|qualität (318) Qualität der Luft:

jakosc powietrza (253)Luft|raum (263) Raum in der Luft:

przestrzen powietrzna (227)Luft|raums (238) Luftraum, Raum inder Luft: przestrzen powietrzna (200),przestrzen lotnicza (2)Luft|sicherheit (157) Sicherheit inder Luft: ochrona lotnictwa (35), bez-pieczenstwo lotnictwa (21), bezpie-czenstwo lotnicze (10), lotnictwo cy-wilne (2)Lüftungs|anlage (1) Anlage der Lüf-tung: system wentylacyjny (1)Luft|verkehr (614) Verkehr in derLuft: transport lotniczy (251), transportpowietrzny (18), przewóz lotniczy (9)Luft|verkehrs (283)Luftverkehr, Ver-kehr in der Luft: transport lotni-czy (110)Luft|verschmutzung (200) Ver-schmutzung der Luft: zanieczyszcze-nie powietrza (125), zanieczyszczenieatmosferyczne (26), zanieczyszczaniepowietrza (6), zanieczyszczenie atmos-fery (5)Luft|verunreinigung (114) Verunrei-nigung der Luft: zanieczyszczenie po-wietrza (50), zanieczyszczanie powie-trza (42), zanieczyszczenie atmosfe-ryczne (1)Luft|weg (112) Weg durch die Luft:

droga powietrzna (43), droga lotnicza(9), transport lotniczy (1), trasa lotni-cza (1)Mach|art (1) Art des Machens: kon-

strukcja (1)Mager|milch (210) magere Milch:

mleko odtłuszczone (148), odtłuszczonemleko (22)Magnesium|oxid (60) Oxid des Ma-gnesiums: tlenek magnezu (52)Magnet|band (4) magnetische Band:

tasma magnetyczna (3)Mahl|zeiten (39) Mahlzeit, other: po-

siłek (29), wyzywienie (1)Mahn|frist (7) gemahnte Frist: okres

wezwania (5)Makro|-Politik (1) other: polityka ma-

kroekonomiczna (1)Makro|politik (7) other: makro-

polityka (2), polityka makroekono-miczna (1)Management|plänen (5) Manage-mentplan, Plan für das Management:plan zarzadzania (2)Management|strukturen (22)Mana-gementstruktur, Struktur des Mana-gements: struktura zarzadzania (12),struktura zarzadzajaca (1)Management|-Wissen (1) Wissenüber das Management: wiedza o za-rzadzaniu (1)Maniok|wurzeln (30) Maniokwur-zel, Wurzel des Manioks: korzen ma-nioku (1)

Marken|familie (1) Familie der Mar-ken: rodzina znaków towarowych (1)Marken|fasern (1) Markenfaser, Fa-ser der Marke: włókno (1)Markt|absprachen (1)Marktabspra-che, Absprache auf den Markt: zmowarynkowa (1)Markt|akzeptanz (6) Akzeptanz amMarkt: rynkowa akceptacja (1), uznaniena rynku (1)Markt|anteilen (88)Marktanteil, An-teil am Markt: udział w rynku (57),udział rynkowy (16), utrata udziałów(2), uczestnik rynku (1)Markt|anteil (1834) Anteil am Markt:

udział w rynku (1365), udział ryn-kowy (199), udział rynku (12), udział narynku (7), czesc rynku (5), czesc udziałuw rynku (2)Markt|anteils (249)Marktanteil, An-teil am Markt: udział w rynku (183)Markt|berichte (2)Marktbericht, Be-richt vom Markt: raport rynkowy (1)Markt|beteiligte (119) Beteiligte amMarkt: podmiot (47), uczestnik rynku(3), podmiot gospodarczy (2)Markt|beteiligter (33)Marktbeteilig-te, Beteiligte am Markt: podmiot (3),gracz rynkowy (1)Markt|chancen (44) Marktchance,Chance für den Markt:mozliwosc ryn-kowa (24), szansa na rynku (3), dobramozliwosc rynkowa (1), korzysc ryn-kowa (1), potencjał rynkowy (1), szansarynkowa (1)Markt|effizienz (11) Effizienz derMärkte: skutecznosc funkcjonowaniarynku (3), sprawnosc rynku (2), efek-tywnosc rynkowa (1), efektywnoscrynku (1), rynkowa skutecznosc (1),skuteczne funkcjonowanie rynku (1),wydajnosc rynkowa (1)Märkte|globalisierung (1)Globalisie-rung der Märkte: globalizacja ryn-ków (1)Markt|entwicklungen (95) Markt-entwicklung, Entwicklung des Mark-tes: rozwój rynku (16), zmiana na rynku(11), wydarzenie na rynku (8), tenden-cja rynkowa (6), zmiana rynkowa (5),zmiana zachodzaca na rynku (4)Markt|entwicklung (139) Entwick-lung des Marktes: rozwój rynku (57),rozwój na rynku (8), tendencja rynkowa(8), zmiana na rynku (8), trend ryn-kowy (5), rozwój sytuacji rynkowej (4),ewolucja rynku (3), rozwój rynków (2),sytuacja rynkowa (2), wydarzenie narynku (2)Markt|kapitalisierung (9) Kapita-lisierung des Marktes: kapitalizacjarynku (3), kapitalizacja rynkowa (2)Markt|krise (2) Krise des Marktes:

kryzys rynkowy (2)Markt|lage (652) Lage auf demMarkt: sytuacja na rynku (267), sy-tuacja rynkowa (129), sytuacja rynku(18), sytuacja na rynkach (16), okolicz-nosc rynkowa (1), rozwój rynku (1)

308

Markt|macht Mehr|werts

Markt|macht (156) Macht des Mark-tes: pozycja rynkowa (56), siła rynkowa(43), pozycja na rynku (9), dominujacapozycja (3), siła rynku (2)Markt|mechanismen (102) Markt-mechanismus, Mechanismus desMarktes: mechanizm rynkowy (91),mechanizm rynku (4), siła rynkowa (2)Markt|möglichkeiten (2)Marktmög-lichkeit, Möglichkeit auf dem Markt:mozliwosc rynkowa (1)Markt|öffnung (168) Öffnung derMärkte: otworzenie rynku (96), otwo-rzenie rynków (17), otwieranie rynku(10), otworzenie dostepu do rynku (4),otwarcie rynkowe (3), otwieranie ryn-ków (3)Markt|organisationen (336) Markt-organisation, Organisation der Märk-te: organizacja rynków (160)Markt|organisation (5573) Organi-sation der Märkte: organizacja rynku(4463), organizacja rynków (908), orga-nizacja sektora (1)Markt|parität (5) Parität am Markt:

kurs rynkowy (1), kurs wymiany (1),kurs zanotowany (1)Markt|position (77) Position amMarkt: pozycja rynkowa (22), pozycjana rynku (18), obecnosc na rynku (1)Markt|preise (232)Marktpreis, Preisauf dem Markt: cena rynkowa (175),rynkowa cena (8), cena na rynkach (4),cena na rynku (3), wartosc rynkowa (3)Markt|preisen (214) Marktpreis,Preis auf dem Markt: cena rynkowa(197), cena na rynku (2), wartosc ryn-kowa (2)Markt|preis (274) Preis auf demMarkt: cena rynkowa (204)Markt|realitäten (6) Marktrealität,Realität des Marktes: realia rynkowe(1), rzeczywistosc rynkowa (1), rzeczy-wisty warunek na rynku (1), sytuacjarynkowa (1), warunek rynkowy (1)Markt|reife (22) Reife für den Markt:

dojrzewanie rynku (8), wprowadzeniena rynek (1)Markt|segment (129) Segment desMarktes: segment rynku (56), segmentrynkowy (4), sektor rynku (1)Markt|situation (134) Situation desMarktes: sytuacja na rynkach (45),sytuacja rynkowa (36), sytuacja narynku (24)Markt|störungen (164) Marktstö-rung, Störung des Marktes: zakłóceniena rynku (101), zakłócenie rynku (17),zakłócenie na rynkach (3), zaburzenierynku (2)Markt|störung (87) Störung desMarktes: zakłócenie rynku (38), za-kłócenie na rynku (24), rynek zakłó-cen (14), zakłócenie rynkowe (2), za-kłócenie sprzedazy (2), zaburzenie narynku (1)Markt|teilnehmer (975) Teilnehmerdes Marktes: podmiot (480), uczestnik

rynku (129), podmiot gospodarczy (19),podmiot działajacy na rynku (9)Markt|teilnehmern (295) Marktteil-nehmer, Teilnehmer des Marktes: pod-miot (139)Markt|umsetzung (3) Umsetzung amMarkt: powielanie rynkowe (1), wpro-wadzenie na rynek (1)Markt|verhalten (28) Verhalten derMärkte: zachowanie rynkowe (19), za-chowanie rynku (2)Markt|versagen (118) Versagen desMarktes: niepowodzenie rynkowe (36),niedoskonałosc rynku (7), nieprawidło-wosc na rynku (5), niesprawnosc rynku(3), zawodnosc rynku (3), niedociagnie-cie rynku (2)Markt|wert (152) Wert auf demMarkt: wartosc rynkowa (124), ryn-kowa wartosc (2), wartosc rynku (2)Markt|zugang (309) Zugang zumMarkt: dostep do rynku (240)Markt|zugangs (99) Marktzugang,Zugang zum Markt: dostep do rynku(58), dostep do rynków (30), dostepna rynek (1), dostep rynkowy (1), do-stepnosc do rynków (1), wejscie na ry-nek (1)Maschen|öffnungen (77) Maschen-öffnung, Öffnung der Maschen: roz-miar oczek (10), rozmiar oczek sieci (7),rozmiar oczka (6), wielkosc oczek (2),wielkosc oczek sieci (2), wielkosc okasieci (1)Maschen|öffnung (295) Öffnung derMaschen: rozmiar oczek (84)Maschinen|typen (2) Maschinenty-pus, Typ der Maschine: rodzaj ma-szyn (1)Maschinen|typ (6) Typ der Maschine:

typ urzadzenia (2), rodzaj maszyn (1),typ urzadzen (1)Maß|einheit (120) other: jednostka

miary (16), jednostka pomiarowa (1)Massen|entlassungen (43) Massen-entlassung, other: masowe zwolnienie(2), zwolnienie grupowe (2), zbiorowezwolnienie (1), zwolnienie zbiorowe (1)Massen|markt (5) Markt der Masse:

rynek masowy (4), rynek hurtowy (1)Massen|risiken (8) Massenrisiko,other: ryzyko masowe (8)Massen|verkehr (2) other: komunika-

cja zbiorowa (2)Masse|teilen (2) Masseteil, other:

masa czastek (2)Maßnahmen|bereichen (13) Maß-nahmenbereich, Bereich für Maßnah-men: obszar działan (6), obszar działa-nia (3), obszar interwencji (2), obszarpolityki (1)Maßnahmen|förderung (1) Förde-rung von Maßnahmen: wspieraniedziałan (1)Maßnahmen|lockerung (1) Locke-rung der Maßnahmen: złagodzeniesrodków (1)

Maßnahmen|paketen (2) Maßnah-menpaket, Paket von Maßnahmen:działanie w ramach polityki (1)Maßnahmen|prioritäten (4) Maß-nahmenpriorität, Priorität der Maß-nahmen: priorytet działania (4)Maßnahmen|schema (1) Schema derMaßnahme: matryca działan (1)Maß|stab (150) other: skala (63)Master|-Stufe (3) Stufe des Masters:

studia magisterska (3)Maut|gebühren (77) Mautgebühr,other: opłata za przejazd (39), opłatadrogowa (3), elektroniczna opłata dro-gowa (1)MDC|-Chef (1) other: przywódca

MDC (1)MEDA|-Sachverständige (6) other:

ekspert MEDA (6)Medien|rechte (10) Medienrecht,Recht in den Medien: prawo me-dialne (8)Medizin|produkte (361)Medizinpro-dukt, medizinische Produkt: wyróbmedyczny (302)Medizin|produkten (298) Medizin-produkt, medizinische Produkt: wyróbmedyczny (273), produkt leczniczy (1)Meeres|forschung (93)Forschung derMeere: badanie morza (84), nauka omorzu (1)Meeres|politik (77) Politik der Meere:

polityka morska (59)Meeres|schätze (103) Meeresschatz,Schatz aus dem Meer: zasób morski(47), morski zasób (5), zasób mórz (3),sródziemnomorski zasób (1), zasób mo-rza (1)Meeres|schnecken (205) Meeres-schnecke, Schnecke aus dem Meer:slimak morski (196)Meeres|umwelt (303) Umwelt imMeer: srodowisko morskie (246)Meeres|verschmutzung (221) Ver-schmutzung der Meere: zanieczyszcze-nie mórz (50), zanieczyszczenie morza(28), zanieczyszczanie morza (24), za-nieczyszczanie mórz (10), zanieczysz-czenie morskie (7), zanieczyszczaniewód morskich (2)Meeres|zone (1) Zone des Meeres: ob-

szar morski (1)Meer|forellen (5) Meerforelle, idiom:

pstrag morski (2)Mehrfach|benennung (7) mehrfacheBenennung: wielokrotne wyznacza-nie (1)Mehrheits|gruppen (1) Mehr-heitsgruppe, other: grupa wiekszo-sciowa (1)Mehr|kosten (255) other: dodatkowy

koszt (150)Mehr|wert (528) other: wartosc do-

dana (382), dodatkowa wartosc (16),zwiekszenie wartosci (7), wartosc do-datkowa (5)Mehr|werts (86) Mehrwert, other:

wartosc dodana (71), dodatkowa war-tosc (1)

309

Mehr|zahl Mindest|normen

Mehr|zahl (174) other: wiek-szosc (138)Meinungs|äußerung (84) Äußerungder Meinung: wyrazanie opinii (16),wypowiedz (14), wyrazanie pogla-dów (3)Meinungs|austausch (139)Austauschder Meinungen: wymiana pogladów(73), wymiana opinii (11)Meinungs|verschiedenheiten (134)Meinungsverschiedenheit, Verschie-denheit der Meinungen: spór (61),róznica zdan (5), róznica pogladów (3),róznica opinii (2)Melde|länder (2) Meldeland, other:

panstwo przedkładajace sprawozda-nia (1)Melde|pflicht (90) Pflicht zum Mel-den: obowiazek zgłaszania (6), obowia-zek sprawozdawczy (3), zgłaszanie obo-wiazkowe (3), obowiazek składania de-klaracji (2), obowiazek zawiadamiania(2), obowiazek zgłoszenia (2)Melde|systeme (7) Meldesystem, Sy-stem zumMelden: system sprawozdaw-czy (2), system raportowania (1), sys-tem sprawozdawczosci (1), system zgła-szania (1)Melde|vordrucke (11) Meldevor-druck, Vordruck zum Melden: for-mularz meldunkowy (1)Melde|zwecken (1) Meldezweck,other: cel sprawozdawczy (1)Melk|vorgangs (2)Melkvorgang, Vor-gang des Melkens: dojenie (2)Mengen|art (1) Art der Menge: rodzaj

ilosci (1)Mengen|kontingente (3) Mengen-kontingent, Kontingent der Mengen:kontyngent ilosciowy (3)Mengen|kontingenten (1) Mengen-kontingent, Kontingent der Menge:kontyngent ilosciowy (1)Mengen|schlüssel (15) Schlüssel fürdie Menge: klucz ilosciowy (9), skalailosciowa (3)Menschen|handel (207) Handel mitMenschen: handel ludzmi (161)Menschen|handels (167) Menschen-handel, Handel mit Menschen: handelludzmi (146)Menschen|leben (83) Leben der Men-schen: zycie ludzkie (11), ludzkie zycie(2), istnienie ludzkie (1)Menschen|rechte (1314) Menschen-recht, Recht des Menschen: prawoczłowieka (1231)Menschen|würde (116) Würde desMenschen: godnosc człowieka (6),ludzka godnosc (5), godnosc ludzka(4), poszanowanie godnosci (4), god-nosc osoby (3), godnosc osób (1)Mess|anlage (5) Anlage zum Messen:

instalacja pomiarowa (5)Mess|anlagen (17) Messanlage, An-lage zum Messen: instalacja pomia-rowa (12)

Mess|aufgaben (5)Messaufgabe, Auf-gabe des Messens: zadanie pomia-rowe (3)Mess|ergebnis (3) gemessene Ergeb-nis: pomiar (2)Mess|geräte (78)Messgerät,messendeGerät: przyrzad pomiarowy (40), urza-dzenie pomiarowe (5), pomiarowy re-jestrator (3), wielofunkcyjne urzadzenie(3), aparatura pomiarowa (1)Mess|methoden (27) Messmethode,Methode zum Messen: metoda pomia-rowa (12), metoda pomiaru (5), metodapomiarów (1), pomiarowa metoda (1),technika pomiarowa (1), technika po-miaru (1)Mess|verfahren (77) messende Ver-fahren: metoda pomiaru (21), metodapomiarów (11), metoda pomiarowa (4),procedura pomiarowa (4), procedurapomiarów (4), procedura pomiaru (2),metodologia pomiarów (1), technika po-miarowa (1)Metall|pulvern (4)Metallpulver, Pul-ver aus Metall: sproszkowany metal (4)Miet|zahlung (5) Zahlung der Miete:

wynajem (5)Migrations|belangen (2) Migrations-belang, Belang der Migration: kwestiazawiazana z migracja (1), polityka mi-gracji (1)Migrations|drucks (4) Migrations-druck, Druck zur Migration: naciskfali migracyjnej (1), presja migra-cyjna (1)Migrations|phänomen (3) Phänomender Migration: zjawisko migracji (2),zjawisko migracyjne (1)Migrations|ströme (90) Migrations-strom, Strom der Migration: przepływmigracyjny (36), ruch migracyjny (12),fala migracyjna (3), napływ imigrantów(3), strumien migracji (3), fala migracji(2), strumien migracyjny (2)Migrations|verwaltung (2) Verwal-tung der Migration: zarzadzanie migra-cja (1)Mikro|chips (8)Mikrochip, other: mi-

krochip (1)Mikro|organismen (362)Mikroorga-nismus, other: mikroorganizm (252)Milch|behältern (2) Milchbehälter,Behälter für die Milch: pojemnik namleko (2)Milch|fett (79) Fett in der Milch:

tłuszcz mleczny (22), tłuszcz mleka(13), tłuszcz w mleku (9), tłuszcz zmleka (6)Milch|sektor (121) Sektor der Milch:

sektor mleka (66), sektor mleczarski (7),sektor mleczny (1)Militär|operation (4) militärischeOperation: operacja wojskowa (3), ope-racja militarna (1)Minderheiten|angelegenheiten (1)Minderheitenangelegenheit, Ange-legenheit von Minderheiten: kwestiamniejszosci (1)

Minderheits|anteilen (1) Minder-heitsanteil, Anteile der Minderheit:mniejszosciowy udział (1)Minderheits|gruppen (2) Minder-heitsgruppe, Gruppe der Minder-heit: grupa mniejszosciowa (1), mniej-szosc (1)Mindest|angaben (67) Mindestanga-be, mindeste Angabe: minimum infor-macji (25), minimalna dane (3), podsta-wowa informacja (3), minimalna infor-macja (2), minimalna zawartosc (2), mi-nimum danych (1)Mindest|anzahl (138) mindeste An-zahl: minimalna liczba (80), minimalnailosc (7), minimalna czestotliwosc (6)Mindest|behandlungen (1) Mindest-behandlung, mindeste Behandlung:minimalna obróbka (1)Mindest|betrag (117) mindeste Be-trag: minimalna kwota (40), kwota mi-nimalna (5), minimalna stawka (5), mi-nimalny próg (3), płatnosc minimalna(2), stawka minimalna (2), minimalnacena (1)Mindest|dauer (88) mindeste Dau-er: minimalny okres (27), minimalnadługosc (5), minimalny czas trwania(5), minimalny okres trwania (4), mini-malny okres obowiazywania (2), okresminimalny (2), minimalny czas obowia-zywania (1)Mindest|deckung (4) mindesteDeckung: minimalne pokrycie (2), mi-nimalna suma ubezpieczenia (1)Mindest|dosis (3) mindeste Dosis: mi-

nimalna dawka (3)Mindest|durchmesser (6) mindesteDurchmesser: minimalna srednica (3)Mindest|größe (125) mindeste Grö-ße: minimalny rozmiar (37), minimalnawielkosc (34), minimalny wymiar (9),rozmiar minimalny (4), wielkosc mini-malna (4), minimalna powierzchnia (3),minimalna wielkosc dopuszczalna (2),wymiar minimalny (1)Mindest|kapazität (86) mindeste Ka-pazität: minimalna zdolnosc (26), mini-malna liczba (2), minimalne natezenie(1), zdolnosc przewozowa (1)Mindest|klauseln (7)Mindestklausel,other: klauzula minimalna (6), klauzulaminimum (1)Mindest|maß (419) mindeste Maß:

minimum (163), minimalny po-ziom (23)Mindest|menge (207) mindeste Men-ge: minimalna ilosc (128), ilosc mini-malna (20), minimalna liczba (7), mini-malna wielkosc (7), cena minimalna (3),minimalna produkcja (2), minimalny to-naz (2)Mindest|normen (189) Mindest-norm, mindeste Norm: minimalnanorma (94), minimalny standard (48),norma minimalna (12), minimalny wy-móg (4)

310

Mindest|preise Nachschulungs|maßnahmen

Mindest|preise (103) Mindestpreis,mindeste Preis: minimalna cena (48),cena minimalna (47)Mindest|preises (110) Mindestpreis,mindeste Preis: cena minimalna (92),minimalna cena (10)Mindest|preis (441) mindeste Preis:

cena minimalna (284)Mindest|quarantäne (1) other: mini-

malna kwarantanna (1)Mindest|reserven (79) Mindestreser-ve, mindeste Reserven: rezerwa mini-malna (1)Mindest|standards (213) Mindest-standard, mindeste Standard: mini-malny standard (74), minimalna norma(69), norma minimalna (7), standard mi-nimalny (5)Mindest|umfang (24) mindeste Um-fang: minimalny procent (6), mini-malny odsetek (4), minimalny zakres(3), minimalna liczba (1), minimalnawielkosc (1)Mindest|vergütung (84) mindesteVergütung: minimalne wynagrodzenie(52), wynagrodzenie minimalne (13),niskie wynagrodzenie (7), minimalnakwota wynagrodzenia (1)Mindest|vorschriften (362)Mindest-vorschrift, mindeste Vorschrift: mini-malne wymaganie (178)Mindest|zahl (97) mindeste Zahl: mi-

nimalna liczba (59), liczba minimalna(6), minimalna ilosc (2), dopuszczalneminimum (1), mała ilosc (1), wartoscminimalna (1)Mindest|zugangs (1) Mindestzu-gang, mindeste Zugang: minimalnydostep (1)Mineral|öle (94) Mineralöl, minerali-sche Öl: olej mineralny (88)Mineral|ressourcen (1) Mineralres-source, other: zasób mineralny (1)Mineral|stoffe (81) Mineralstoff, mi-neralische Stoff: minerał (27), skład-nik mineralny (22), substancja mine-ralna (2)Minister|konferenz (81) Konferenzder Minister: konferencja ministerialna(54), konferencja ministrów (13), mini-sterialna konferencja (4)Miss|stand (5) other: niewłasciwe ad-

ministrowanie (2)Mitglieds|ländern (107) Mitglieds-land, Land als Mitglied: panstwoczłonkowskie (58)Mitglieds|staaten (127) Mitglieds-staat, Staat als Mitglied: panstwoczłonkowskie (55)Mitglied|staaten (101545) Mitglied-staat, Staat als Mitglied: panstwoczłonkowskie (27939)Mitglied|staates (1245) Mitglied-staat, Staat als Mitglied: panstwoczłonkowskie (187)Mitglied|staat (36243) Staat als Mit-glied: panstwo członkowskie (9377)

Mitglied|staats (11488) Mitglied-staat, Staat als Mitglied: panstwoczłonkowskie (939)Mittel|ansatz (108) other: budzet (63),

srodek (29), srodek budzetowy (1)Mittel|ausstattung (429) Ausstattungmit Mitteln: budzet (78)Mittel|bedarf (172) Bedarf der Mit-tel: potrzeba budzetowa (12), zapotrze-bowanie na srodki (10), potrzeba fi-nansowa (2), zapotrzebowanie budze-towe (2)Mittel|bindungen (1008) Mittelbin-dung, Bindung der Mittel: zobowiaza-nie (435), zobowiazanie budzetowe (83)Mittel|bindung (265) Bindung derMittel: zobowiazanie (105), zobowiaza-nie budzetowe (54)Mittel|überweisung (2) Überweisungder Mittel: transfer srodków (1)Mittel|verwaltung (223) Verwaltungder Mittel: zarzadzanie funduszami (7),zarzadzanie srodkami (3)Mittel|zuweisung (188) Zuweisungvon Mitteln: przydział srodków (11),alokacja funduszu (7), alokacja srodków(5), przydział zasobów (5), przydziela-nie srodków (4), srodek przyznany (3)Mitwirkungs|pflicht (1) Pflicht zurMitwirkung: obowiazek współpracy (1)MKS|-Epidemie (4) other: epidemia

pryszczycy (3)Mobilitäts|pass (1) Pass der Mobilität:

paszport mobilnosci (1)Mobilitäts|programm (4) Programmfür die Mobilität: program mobilno-sci (3)Mobilitäts|projekte (4) Mobilitäts-projekt, Projekt zur Mobilität: pro-gram na rzecz mobilnosci (1)Mobilitäts|rechte (1)Mobilitätsrecht,Recht auf Mobilität: prawo do swobod-nego przemieszczania (1)Modernisierungs|programm (10)Programm zur Modernisierung: pro-gram modernizacji (8), program po-prawy (2)Modernisierungs|projekt (2) Projektfür die Modernisierung: projekt mo-dernizacji (1)Monats|abschlüssen (1) Monatsab-schluss, Abschluss des Monats: mie-sieczne sprawozdanie (1)Monats|gebühren (1) Monatsge-bühr, monatliche Gebühr: miesiecznaopłata (1)Monats|mitte (6) Mitte der Monate:

okres dwutygodniowy (2)Mönchs|orden (2)Orden der Mönche:

zakon (1), zakon religijny (1)Montage|aufwand (1) Aufwand beider Montage: praca montazowa (1)Most|äpfel (2)Mostapfel, other: jabłko

na cydr (1)Mulden|fahrzeuge (6) Muldenfahr-zeug, other: wywrotka (5), koparka hy-drauliczna (1)

Multiplikator|effekts (4) Multiplika-toreffekt, Effekt des Multiplikators:efekt mnoznikowy (1)Multiplikator|wirkung (7) Wirkungdes Multiplikators: efekt mnozni-kowy (1)Mund|chirurgie (3) Chirurgie desMundes: chirurgia jamy ustnej (3)Mutter|unternehmen (346) Unter-nehmen als Mutter: przedsiebiorstwodominujace (139), jednostka dominu-jaca (69), zakład macierzysty (17),przedsiebiorstwo macierzyste (16),spółka dominujaca (12), spółka ma-cierzysta (4), zakład dominujacy (2)Mutter|unternehmens (128)Mutter-unternehmen, Unternehmen als Mut-ter: przedsiebiorstwo dominujace (46),jednostka dominujaca (20), podmiot do-minujacy (5), spółka dominujaca (5),przedsiebiorstwo macierzyste (4), za-kład macierzysty (4), dominujace przed-siebiorstwo (1), macierzysty zakład (1)MV|-Projekte (1) MV-Projekt, other:

projekt srednich napiec (1)MWB|-Behandlung (8) none: status

MET (4)MWS|-Anträge (4) MWS-Antrag,other: wniosek o MES (1), wniosek oprzyznanie MES (1)Nabel|ende (1) Ende des Nabels:

pietka (1)Nachbar|ländern (184) Nachbar-land, Land als Nachbarn: panstwosasiadujace (24), sasiedni kraj (11), sa-siadujacy kraj (10), panstwo oscienne(4), sasiednie panstwo (3), panstwo sa-siednie (2), sasiadujace panstwo (2)Nachbar|markt (1) Markt der Nach-barn: rynek sasiedni (1)Nachbarschafts|politik (284) Politikder Nachbarschaft: polityka sasiedz-twa (240)Nachfolge|modell (6) nachfolgendeModel: nastepca modelu (3)Nachfolge|protokolle (1) Nachfolge-protokoll, other: kolejny protokół (1)Nachfrage|seite (54) Seite der Nach-frage: strona popytu (20)Nachfrage|wachstums (6) Nachfra-gewachstum, Wachstum der Nachfra-ge: wzrost popytu (5)Nachhaltigkeits|politiken (1) Nach-haltigkeitspolitik, Politik der Nachhal-tigkeit: polityka stabilnosci (1)Nachprüfungs|system (35) Systemzur Nachprüfung: system weryfikacji(26), mechanizm kontroli (4)Nachprüfungs|verfahren (101) Ver-fahren zur Nachprüfung: proceduraodwoławcza (52), mechanizm odwo-ławczy (4), postepowanie odwoławcze(3), system monitorowania (2), procesmonitorowania (1)Nachschulungs|maßnahmen (1)Nachschulungsmaßnahme, Maßnah-me der Nachschulung: aktualizacjakwalifikacji zawodowych (1)

311

Nachweis|formen Normungs|organisationen

Nachweis|formen (1) Nachweisform,Form des Nachweises: potwierdza-nie (1)Nadel|marke (1) Marke der Nadel:

marka igieł (1)Nagel|platten (4) Nagelplatte, Plattemit Nagel: płytka kolczasta (4)Nähr|stoffe (87) Nährstoff, nähren-de Stoff: substancja odzywcza (28),składnik odzywczy (19), składnik po-karmowy (9)Nahrungs|mittel (160) Mittel derNahrung: srodek spozywczy (41), pro-dukt zywnosciowy (5), produkt spo-zywczy (3), srodek zywnosciowy (2)Nahrungs|mitteln (505) Nahrungs-mittel, Mittel als Nahrung: srodekspozywczy (136), zywnosc (90), pro-dukt spozywczy (12), srodek zywno-sciowy (3)Namens|änderung (82) Änderung desNamens: zmiana nazwy (64)Nanotechnologie|studien (1) Nano-technologiestudie, Studie über die Na-notechnologie: dziedzina nanotechno-logii (1)National|rates (3) Nationalrat, natio-nale Rat: rada narodowa (1)Natrium|jodid (1) Jodid mit Natrium:

jodek sodu (1)Natur|faser (1) natürliche Faser: natu-

ralne włókno (1)Natur|katastrophen (459) Naturka-tastrophe, Katastrophe für die Natur:kleska zywiołowa (296)Natur|medizin (1) Medizin aus derNatur: medycyna naturalna (1)Natur|park (1) other: park natu-

ralny (1)Natur|räumen (3) Naturraum, Raumder Natur: naturalna strefa (1), obszarnaturalny (1)Natur|schutz (97) Schutz der Natur:

ochrona przyrody (53), ochrona srodo-wiska (4), ochrona srodowiska natural-nego (1)Neben|kosten (518) other: koszt dodat-

kowy (35), inny koszt (13), inny wyda-tek (8), powiazany koszt (5)Neben|produkte (386) Nebenpro-dukt, other: produkt uboczny (323)Neben|produkten (104) Nebenpro-dukt, other: produkt uboczny (65),wtórny produkt (1)Negativ|befund (78) negative Befund:

wynik negatywny (32), wynik ujemny(9), negatywny wynik (3), ujemny wy-nik (1)Nenn|spannungen (97) Nennspan-nung, other: napiecie (62)Netto|gewicht (204) other:masa nomi-

nalna (1)Netz|benutzer (6) Benutzer des Net-zes: uzytkownik systemu (3), uzytkow-nik sieci (2), uzytkowanie sieci (1)Netz|betreiber (90) Betreiber der Net-ze: operator sieci (39), operator systemu(12), operator sieciowy (9), dostawcasieci (1)

Netz|flügel (1) Flügel aus dem Netz:skrzydło (1)Netz|höhe (1) höhe des Netzes: wyso-

kosc sieci (1)Netz|vorhaben (5) Vorhaben im Netz:

projekt sieciowy (2), projekt sieci (1)Netz|werke (180) Netzwerk, idiom:

siec (138)Netz|werken (92) Netzwerk, idiom:

siec (72), siec powiazan (2), powiazanie(1), siec kontaktów (1)Netz|werk (207) idiom: siec (132), siec

kontaktów (3), siatka (1), siec placó-wek (1)Netz|werks (79) Netzwerk, idiom:

siec (54)Netz|zugang (117) Zugang zum Netz:

dostep do sieci (55), udostepnienie sieci(3), dostep w sieciach (1)Neu|ausrichtung (109) : reorientacja

(21), zmiana kierunku (8), ponowneskoncentrowanie (6), nowy kierunek(3), reorganizacja (3)Neu|bewertung (327) : ponowna

ocena (159)Neu|festsetzung (83) : korekta (5), ak-

tualizacja wyceny (2), restrukturyzacja(2), reorganizacja (1), weryfikacja (1)Neu|verpackung (6) : przepakowywa-

nie (3)Neu|zulassungen (7) Neuzulassung,neue Zulassung: nowe zezwolenie (4)Nicht|anwendung (100) idiom: niesto-

sowanie (18), brak stosowania (2), za-przestanie stosowania (2), brak zastoso-wania (1)Nicht|aufnahme (137) other: niewła-

czenia (76)Nicht|beachtung (91) other: nieprze-

strzeganie (15), naruszenie (10), nie-zgodnosc (8), niespełnienie (5), naru-szenie przepisów (2), niezgodnosc zpostanowieniami (2), nieprzestrzeganiezasad (1), niezgodnosc z przepisami (1)Nicht|diskriminierung (364) other:

brak dyskryminacji (14)Nicht|einhaltung (520) : nieprzestrze-

ganie (81)Nicht|erfüllung (154) other: nieprze-

strzeganie (20), niedotrzymanie zobo-wiazan (4), niedopełnienie zobowiazan(2), nieprzestrzeganie obowiazków (2)Nicht|festsetzung (82) other: niena-

kładania (11), nieustalania (3), zanie-chanie ustalenia (3), brak ustalenia (2),fakt braku ustalenia (2), nieustalenie (2),fakt nieustalenia stawki (1), zaniechanieustalania (1)Nicht|-Gegenseitigkeit (1) other: brak

wzajemnosci (1)Nichtig|erklärung (487) other: stwier-

dzenie niewaznosci (265)Nichtigkeits|klagen (6) Nichtigkeits-klage, Klage auf Nichtigkeit: postepo-wanie o stwierdzenie niewaznosci (1),skarga o stwierdzenie niewaznosci (1),skarga o uniewaznienie (1)

Nicht|mitarbeit (203) other: brakwspółpracy (56), odmowa współ-pracy (31)Nicht|übereinstimmung (148) other:

niezgodnosc (61), brak zgodnosci (20),niespójnosc (2)Nicht|verbreitung (113) other: nie-

ujawniania (1), rozprzestrzenianie (1),zakaz rozprzestrzeniania (1)Nicht|verletzung (9) other: brak naru-

szenia (7)Nieder|gang (94) other: kryzys (25),

upadek (2), proces schyłkowy (1), re-cesja (1), redukcja (1), tendencja spad-kowa (1)Niederlassungs|orte (6) Niederlas-sungsort, Ort der Niederlassung: miej-sce siedziby (1)Niederlassungs|recht (63) Recht aufNiederlassung: prawo przedsiebiorczo-sci (40), swoboda przedsiebiorczosci(12), prawo zakładania przedsiebiorstw(1), swoboda gospodarcza (1), swo-boda prowadzenia działalnosci gospo-darczej (1)Nieder|schrift (131) other: protokół

(74), zapis (2)Nieren|krebs (1) Krebs der Niere: rak

nerek (1)Nitrat|gehalt (9) Gehalt der Nitrate:

zawartosc azotanów (4), poziom azota-nów (3), poziom azotanu (1)NN|-Kluft (3) other: technologia

NN (1)Nomenklatur|system (9) System derNomenklatur: system nazewnictwa (9)Normal|wert (1577) normale Wert:

wartosc normalna (1037), normalnawartosc (75)Normal|werts (931) Normalwert,normale Wert: normalna wartosci (96),wartosc normalna (93), normalna war-tosc (6), zwykła wartosc (2)Normen|organisationen (110) Nor-menorganisation, Organisation fürNormen: organizacja normalizacyjna(86), organ normalizacyjny (5), orga-nizacja standaryzacji (3), instytucjanormalizacyjna (2), jednostka norma-lizacyjna (1), organ standaryzacji (1)Normungs|bedarf (3) Bedarf der Nor-mung: wymaganie normalizacyjne (1),wymóg normalizacyjny (1)Normungs|gremien (118)Normungs-gremium, Gremium zur Normung: or-gan normalizacyjny (37), organizacjanormalizacyjna (30), instytucja norma-lizacyjna (12), organy normalizacyjna(9), gremium normalizacyjne (1), insty-tucja normalizacji (1), instytucja standa-ryzujaca (1), organ normalizacji (1)Normungs|initiativen (2) Normungs-initiative, Initiative für die Normung:inicjatywa normalizacyjna (1)Normungs|organisationen (22) Nor-mungsorganisation, Organisation derNormung: organizacja normalizacyjna(13), organ normalizacyjny (4)

312

Normungs|organisation Pack|stellen

Normungs|organisation (138) Orga-nisation der Normung: organizacjanormalizacyjna (131), organ normaliza-cji (1), organ normalizacyjny (1)Normungs|produkten (2) Nor-mungsprodukt, Produkt zur Nor-mung: produkt normalizacji (1), pro-dukt normalizacyjny (1)Normungs|prozess (14) Prozess derNormung: proces normalizacji (8), pro-ces normalizacyjny (4), proces standa-ryzacji (1)Not|fällen (154) Notfall, Fall der Not:

nagły przypadek (13), sytuacja kry-tyczna (11), sytuacja awaryjna (9), na-gły wypadek (6), sytuacja nagła (6),sytuacja kryzysowa (5), nadzwyczajnyprzypadek (3)Not|fall (96) other: sytuacja krytyczna

(14), nagły wypadek (6), sytuacja kry-zysowa (5), nadzwyczajna sytuacja (3),nagły przypadek (3), przypadek awa-ryjny (3), sytuacja awaryjna (3), sytuacjizagrozenie (3)Notierungs|ort (2) Ort der Notierung:

miejsce notowania (2)Notifizierungs|verfahren (20) Ver-fahren der Notifizierung: procedurazgłoszenia (3), procedura powiadamia-nia (2), procedura zgłaszania (1)Not|impfung (176) other: szczepienie

interwencyjne (7)Not|signal (3) Signal der Not: alarm o

niebezpieczenstwie (3)Not|verordnung (1) other: zarzadzenie

nadzwyczajne (1)Not|versorgung (6) other: nagły wypa-

dek (2), słuzba ratunkowa (1)Nuklear|arsenale (1)Nukleararsenal,nukleare Arsenal: arsenał jadrowy (1)Null|grenze (1) other: zerowy limit (1)Null|preisen (2) Nullpreis, other: cena

zerowa (2)Null|satzes (1) Nullsatz, other: zerowa

stawka (1)Nutzer|profilen (1) Nutzerprofil, Pro-fil des Nutzers: profil uzytkowników (1)Nutz|fahrzeuge (170) Nutzfahrzeug,other: pojazd uzytkowy (49), pojazdciezarowy (28), samochód ciezarowy(8), samochód dostawczy (8), pojazdprzeznaczony (5), pojazd dostawczy (4),pojazd komercyjny (3), pojazd gospo-darczy (2), pojazd mechaniczny (2)Nutz|tiere (126) Nutztier, other: zwie-

rze hodowlane (29), zwierze gospo-darskie (28), zwierze produkcyjne (4),zwierze gospodarcze (3), zwierze uzyt-kowe (3)Nutz|wärme (6) genutzte Wärme: cie-

pło uzytkowe (6)Ober|bayern (7) obere Bayern: górna

Bawaria (1)Ober|grenzen (517)Obergrenze, obe-re Grenze: pułap (231), limit (59), pułapbudzetowy (19), górna granica (12)Ober|teil (78) obere Teil: cholewka (55)Objekt|träger (13) Träger der Objek-te: szkiełko (11)

Obst|arten (122) Obstart, Art desObstes: rodzaj owoców (1)Obst|branntwein (2) Branntwein ausObst: wódka destylowana z owoców (1)OECD|-Beschluss (78) other: decyzja

ODCE (1)Offenlegungs|tableau (10) Tableauzur Offenlegung: segregacja rezerwmiedzynarodowych (2), pozycja inwe-stycyjna (1)

Öffentlichkeits|arbeit (98) Arbeit ander Öffentlichkeit: komunikacja spo-łeczna (3), promocja organizacji (3),kampania informacyjna (2), działanieinformacyjne (1)

Öffentlichkeits|beteiligung (87) Be-teiligung der Öffentlichkeit: udziałspołeczenstwa (77), uczestnictwospołeczenstwa (2), społeczny udział(1), udział publiczny (1), udział spo-łeczny (1)

Öffnungs|zeit (1) Zeit der Öffnung:godzina otwarcia (1)OFIMER|-Website (4) other: strona

internetowa Ofimer (2)OGAW|-Überprüfung (1) , other:

przeglad UCITS (1)

Öko|effizienz (7) other: wydajnoscekologiczna (3), efektywnosc ekolo-giczna (1)

Öko|punkte (94) Ökopunkt, idiom:ekopunkt (69)

Öko|region (4) other: ekoregion (1)

Öko|-Systeme (1) Öko-System, other:ekosystem (1)Oktan|zahl (1) Zahl der Oktane: liczba

oktanowa (1)Öl|bäume (90)Ölbaum, other: drzewo

oliwne (57), drzewo oliwkowe (4),drzewko oliwne (1)Öl|behälter (10) Behälter mit Öl: kadz

(2), kadz zawierajaca oliwe (1)

Öl|einnahmen (4) Öleinnahme, Ein-nahme aus dem Öl: dochód z ropy naf-towej (2)Oliven|anbau (80) Anbau von Oliven:

uprawa oliwek (49), plantacja oliwek(5), uprawa drzew oliwnych (2), uprawadrzew oliwkowych (1)Oliven|bauern (129) Olivenbauer,Bauer der Oliven: plantator oliwek(49), producent oliwek (25), producentoliwy (2), hodowca oliwek (1), produ-cent olejów (1)Oliven|haine (78) Olivenhain, other:

gaj oliwny (45), plantacja oliwek (6),plantacja gajów oliwnych (1)Oliven|öl (1202) Öl der Olive: oliwa z

oliwek (905), oliwka (18), olej z oli-wek (12)Öl|kategorie (1) Kategorie des Öles:

kategoria oliwy (1)

Öl|lieferanten (2) Öllieferant, Liefe-rant des Öls: dostawca olejów (1), do-stawca oleju (1)

Öl|rapses (5)Ölraps, Raps für Öl: rze-pak oleisty (5)Öl|saaten (151) Ölsaat, : nasienie ole-

iste (18), roslina oleista (6)Online|-Befragung (1) other: konsul-

tacja w sieci (1)Online|-Zugang (346) other: dostep

internetowy (1)Opfer|schutz (9) Schutz der Opfer:

ochrona ofiar (6)ÖPP|-Experten (1) ÖPP-Experte,other: ekspert PPP (1)Opportunitäts|kosten (7) Kosten derOpportunität: koszt alternatywny (3)Oppositions|mitglieder (2) Oppositi-onsmitglied, Mitglied der Opposition:członek opozycji (1)Options|kurses (3)Optionskurs, Kursder Option: cena wykonania opcji (1)Organisations|abläufe (1) Organisa-tionsablauf, Ablauf der Organisation:proces organizacyjny (1)Organisations|grad (9) Grad der Or-ganisation: poziom organizacji (5), sto-pien zorganizowania (2), poziom zorga-nizowania (1), stopien organizacji (1)Organisations|leitung (1) Leitung derOrganisation: kierownictwo organiza-cji (1)Organisations|struktur (95) Strukturder Organisation: struktura organiza-cyjna (56)Original|belege (10) Originalbeleg,originale Beleg: oryginalny dokument(1), oryginał dokumentów (1), oryginałpotwierdzen (1)Orts|zeit (94) Zeit am Ort: czas (56),

czas lokalny (5), miejscowa godzina (3),lokalny czas (2)Ortungs|geräte (9)Ortungsgerät, Ge-rät zur Ortung: urzadzenie lokaliza-cyjne (2)Ost|erweiterung (4) Erweiterungnach Osten: rozszerzenie na wschód (3)Ost|karpaten (1) östliche Karpaten:

Karpaty wschodnie (1)Ost|see (286) östliche See: morze bał-

tyckie (212)Ost|spitze (1) östliche Spitze: strona

wschodnia (1)OSZE|-Büros (2) OSZE-Büro, other:

biuro OBWE (2)OSZE|-Projekt (1) other: projekt

OBWE (1)OTC|-Derivaten (11) OTC-Derivat,other: instrument OTC (2)Ozon|konzentration (5) Konzentrati-on des Ozons: stezenie ozonu (4)Ozon|schicht (135) Schicht aus Ozon:

warstwa ozonowa (120)Pack|gase (1) Packgas, Gas zumPacken: gaz do pakowania (1)Pack|stelle (102) packende Stelle: za-

kład pakowania (47), punkt pakowania(3), zakład pakujacy (1)Pack|stellen (130) Packstelle, Stellezum Packen: zakład pakowania (72),

313

Pack|stücke Politik|instrumente

punkt pakowania (3), osrodek pakowa-nia (2)Pack|stücke (78) Packstück, other:

opakowanie (47), jednostka opakowa-nia (1)Packungs|beilage (112)Beilage in derPackung: ulotka (50), instrukcja (12),ulotka informacyjna (4)Pädiatrie|ausschuss (103) other: ko-

mitet pediatryczny (95)Paletten|kisten (2) Palettenkiste, Ki-sten mit Paletten: paleta azurowa (2)Panzer|schutz (2) Schutz durch denPanzer: opancerzenie (2)Parallel|vorschlag (1) parallele Vor-schlag: równoległy projekt (1)Park|platz (2) Platz zum Parken: par-

king samochodowy (1)Parlaments|mitglieder (6) Parla-mentsmitglied, Mitglied des Parla-mentes: parlamentarzysta (3), członekparlamentu (2), poseł (1)Partner|länder (203) Partnerland,Land als Partner: panstwo partnerskie(31), kraj partnerski (11), partnerskikraj (5)Partner|ländern (261) Partnerland,Land des Partners: panstwo partner-skie (44)Partner|land (84) Land als Partners:

panstwo partnerskie (18), kraj partner-ski (12), partnerski kraj (5)Partnerschafts|abkommen (110)partnerschaftliche Abkommen: umowao partnerstwie (70), porozumienie opartnerstwie (9), umowa partnerska (6),konwencja o partnerstwie (2), porozu-mienie partnerskie (2), umowa partner-stwa (2), umowa o współpracy (1)Partnerschafts|abkommens (80)Partnerschaftsabkommen, partner-schaftliche Abkommen: umowa o part-nerstwie (57), umowa partnerska (6),porozumienie o partnerstwie (4), poro-zumienie partnerskie (2), umowa part-nerstwa (2), konwencja o partnerstwie(1), umowa o współpracy (1)Passagier|abfertigung (4) Abferti-gung der Passagiere: obsługa pasaze-rów (4)Patent|anmeldung (26) Anmeldungzum Patent: zgłoszenie patentowe (12),wniosek o patent (2), dokonanie zgło-szenia patentowego (1), rejestracja pa-tentów (1), wniosek patentowy (1),zgłoszenie o patent (1)Patienten|dosen (3) Patientendosis,Dosis für Patienten: dawka pacjenta (1)Pauschal|beihilfe (83) pauschale Bei-hilfe: pomoc w formie ryczałtu (1), ry-czałtowa pomoc (1), standardowa po-moc (1), stawka ryczałtowa (1), stawkaryczałtowej pomocy (1)Pauschal|bürgschaft (13) pauschaleBürgschaft: gwarancja ryczałtowa (11)Pauschal|erstattung (24) pauschaleErstattung: ryczałtowy zwrot (2)

Personal|aufstockungen (1) Perso-nalaufstockung, Aufstockung des Per-sonals: zwiekszenie zatrudnienia (1)Personal|aufstockung (5) Auf-stockung des Personals: wzrost zatrud-nienia (1), zwiekszone zatrudnienie (1)Personal|kosten (101) Kosten des Per-sonals: wydatek na personel (2), kosztpracy (1), pracowniczy koszt (1), wyda-tek personalny (1)Personal|politik (83) Politik beim Per-sonal: polityka kadrowa (71), politykapersonalna (4), polityka zatrudnienia(3), polityka pracownicza (1)Personen|beförderung (170) Beför-derung von Personen: przewóz osób(53), przewóz pasazerów (21), trans-port osób (16), przewóz pasazerski (11),transport pasazerski (2)Personen|gruppen (117) Personen-gruppe, Gruppe von Personen: katego-ria osób (25), grupa osób (18), grupadocelowa (3), kategoria pasazerów (2),grupa ludnosci (1)Personen|schäden (23) Personen-schaden, Schaden der Person: szkodana osobie (10), uszkodzenie ciała (5),szkoda osobista (1)Personen|verkehr (334) Verkehr vonPersonen: przepływ osób (63)Personen|verkehrs (93) Personenver-kehr, Verkehr von Personen: przepływosób (26), usługa pasazerska (8), prze-wóz osób (7), przewóz pasazerski (7),transport pasazerski (3), przewóz pasa-zerów (2), transport osób (2)Pestizid|einsatzes (8) Pestizideinsatz,Einsatz des Pestizids: stosowanie pesty-cydów (3)Pestizid|industrie (7) other: producent

pestycydów (1)Pestizid|rückständen (68) Pestizi-drückstand, Rückstand des Pestizids:pozostałosc pestycydów (53), pozosta-łosc badanego pestycydu (1)PET|-Folien (344) PET-Folie, other:

folia PET (250)Petrol|äther (6) other: eter naftowy (2)Pfändungs|beschlüsse (1) Pfän-dungsbeschluss, Beschluss über diePfändung: nakaz zajecia rachunku ban-kowego (1)Pferde|pest (95) Pest der Pferde: po-

mór koni (83), choroba konska (1)Pflanzen|arten (254) Pflanzenart, Artder Pflanze: gatunek roslin (137)Pflanzen|gesundheit (87) Gesundheitvon Pflanzen: zdrowie roslin (51),zdrowotnosc roslin (2), zdrowotnoscupraw (1)Pflanzen|schutz (636) Schutz derPflanzen: zdrowie roslin (417), ochronaroslin (48)Pflanz|gut (190) pflanzliche Gut:mate-

riał siewny (2), materiał uprawny (2)Pflanz|kartoffeln (252) Pflanzkartof-fel, Kartoffel zum Pflanzen: sadzeniak(108), sadzeniak ziemniaka (64)

Pflicht|angaben (1) Pflichtangabe,Angabe als Pflicht: obowiazek infor-macyjny (1)Phantasie|bezeichnung (9) Bezeich-nung als Phantasie: nazwa wymyslona(4), osobliwa nazwa (2)PHARE|-Programms (28) PHARE-Programm, other: program Phare (13),program PHARE (6), projekt Phare (1)Pilot|projekte (116) Pilotprojekt,other: projekt pilotazowy (87), pilo-tazowy projekt (6), program pilotazowy(6), pilotazowa propozycja (1), poziompilotazowy (1), przedsiewziecie pilota-zowe (1)Pilot|projekt (93) Projekt als Pilot:

projekt pilotazowy (57), pilotazowyprojekt (12), pilotazowy program (4),program pilotazowy (3), działanie pilo-tazowe (1), projekt pilotowy (1)Pilz|parasiten (1) Pilzparasit, Parasitals Pilz: grzyb (1)Plan|stelle (78) other: wakat na stano-

wisku (2)Plan|stellen (179) Planstelle, Stelle desPlans: stanowisko (63)Plan|vertrags (2) Planvertrag, other:

umowa planowa (1)Plan|wirtschaft (4) other: gospodarka

planowa (1), gospodarka planowana (1)Platten|labels (2) Plattenlabel, other:

wytwórnia płytowa (2)Plausibilitäts|prüfung (1) Prüfungauf Plausibilität: weryfikacja wiary-godnosci (1)Plenar|saal (14) other: sala ple-

narna (1)Plenar|tagung (477) other: sesja ple-

narna (209)Podiums|diskussion (1) Diskussi-on auf dem Podium: dyskusja pane-lowa (1)Politik|austausch (1) Austausch derPolitik: wymiana polityk (1)Politik|bereiche (412) Politikbereich,Bereich der Politik: polityka (96), ob-szar polityki (70)Politik|bereichen (534) Politikbe-reich, Bereich der Politik: polityka(220), obszar polityki (95), dziedzinapolityki (43)Politik|feld (8) Feld der Politik: poli-

tyka (3), dziedzina polityki (1), obszarpolityki (1)Politik|formulierung (11) Formulie-rung der Politik: opracowywanie poli-tyki (3), opracowanie kierunków poli-tyki (1)Politik|gestaltung (131) Gestaltungder Politik: kształtowanie polityki (19),tworzenie polityki (17), kształtowaniepolityk (13), opracowywanie polityk(7), proces tworzenia polityki (5), two-rzenie polityk (3), rozwój polityki (2)Politik|instrumente (14) Politikin-strument, Instrument der Politik: in-strument polityki (5), instrument poli-tyczny (3), narzedzie polityki (1), poli-tyczny instrument (1)

314

Politik|koordinierung Privat|haushalten

Politik|koordinierung (3) Koordinie-rung der Politik: koordynacja poli-tyk (1)Politik|umsetzung (7) Umsetzung derPolitik: wdrazanie polityk (4), realizo-wanie polityki (1)Polizei|beamter (3) Polizeibeamte,Beamte der Polizei: oficer policji (1),policjant (1)Polizei|mission (170) Mission der Po-lizei: misja policyjna (146), misja poli-cji (1)Positiv|liste (77) positive Liste: wy-

kaz pozytywny (26), pozytywny wykaz(11), lista pozytywna (4), pozytywna li-sta (4), lista pozytywów (1)Post|dienste (164) Postdienst, Dienstder Post: usługa pocztowa (127), słuzbapocztowa (2)Post|dienstes (5) Postdienst, Dienstder Post: usługa pocztowa (3)Post|weg (351) other: droga pocz-

towa (2)PPV|-Präsidium (2) other: prezydium

WZP (1)Präferenz|abkommen (194) präfe-rentielle Abkommen: umowa prefe-rencyjna (147), porozumienie preferen-cyjne (35), preferencyjna umowa (3),układ preferencyjny (2)Präferenz|behandlung (88) präferen-tielle Behandlung: preferencyjne trak-towanie (31), traktowanie preferencyjne(21), preferencja taryfowa (9), uprzy-wilejowane traktowanie (2), traktowanietaryfowe (1)Präferenz|regelung (95) Regelungder Präferenz: porozumienie preferen-cyjne (19), uzgodnienie preferencyjne(13), system preferencyjny (10), usta-lenie preferencyjne (10), zasada prefe-rencyjna (5), traktowanie preferencyjne(4), preferencyjne uzgodnienie (3), sys-tem preferencji (2), umowa preferen-cyjna (2)Präferenz|zucker (101) other: cukier

preferencyjny (80), preferencyjny cu-kier (4)Prämien|ansprüche (157) Prämien-anspruch, Anspruch auf die Prämie:prawo do premii (70), uprawnienie dopremii (22), uprawnienie do dopłat (5)Prämien|anspruch (5) Anspruch aufdie Prämie: prawo do premii (1)Prämien|höhe (5) Höhe der Prämie:

wysokosc premii (2), kwota premii (1)Prämien|regelungen (16) Prämienre-gelung, Regelung der Prämien: systempremii (9), program pomocy (1), pro-gram premiowania (1)Prämien|regelung (135)Regelung derPrämien: system premii (100), systemdopłat (4), system premiowy (3), pro-gram premiowania (2)Prämien|systems (1) Prämiensystem,System der Prämien: system skła-dek (1)

Präventions|dienste (1) Präventions-dienst, Dienst der Prävention: usługaprewencyjna (1)Präventiv|diplomatie (1) präventi-ve Diplomatie: dyplomacja prewen-cyjna (1)Präventiv|maßnahmen (82) Präven-tivmaßnahme, präventive Maßnahme:srodek zapobiegawczy (27), działanieprewencyjne (11), srodek prewencyjny(6), działanie zapobiegawcze (5), srodekzapobiegajacy (4), srodek zapobiegania(4), akcja zapobiegawcza (2), krok pre-wencyjny (1), rzecz zapobiegania (1)Preis|ableitung (1) Ableitung des Prei-ses: cena pochodna (1)Preis|absprachen (15) Preisabspra-che, Absprache über die Preise: poro-zumienie cenowe (3), ustalanie cen (3),koordynowanie cen (1)Preis|anstiegen (1) Preisanstieg, An-stieg der Preise: wzrost cen (1)Preis|anstieg (108) Anstieg der Prei-se: wzrost cen (52), wzrost ceny (15),podwyzka cen (8), podwyzka (7), pod-wyzka ceny (3), podwyzszenie cen (2),wzrost kosztu (1)Preis|druck (152) Druck der Preise:

presja cenowa (54), spadek cen (17), ob-nizenie cen (9), nacisk na ceny (6), pre-sja na ceny (6), nacisk cenowy (3), zani-zanie cen (3), tłumienie cen (2), zanize-nie cen (2)Preis|dumping (2) Dumping der Prei-se: cenowy dumping (1), dumping ce-nowy (1)Preis|entwicklung (179) Entwicklungder Preise: rozwój cen (34), zmiana cen(29), ewolucja cen (14), tendencja ce-nowa (10), trend cenowy (5), zmianaceny (4), ewolucja ceny (3), wahaniecen (2), zmiana w cenach (2)Preis|festsetzung (87) Festsetzung desPreises: ustalanie cen (30), ustalenieceny (12), ustalenie cen (2), okreslaniecen (1), ustalanie naleznosci (1)Preis|gelder (9) Preisgeld, Geld alsPreis: nagroda (2), nagroda konkur-sowa (1)Preis|gestaltung (128) Gestaltung derPreise: ustalanie cen (9), kształtowaniecen (2), oszacowanie kosztów (2), usta-lanie ceny (2), ustalanie opłat (2)Preis|indexes (2) Preisindex, Index fürden Preis: wskaznik cen (2)Preis|kalkulation (6) Kalkulation desPreises: kalkulacja cen (1)Preis|korrelation (1) Korrelation derPreise: korelacja cen (1)Preis|manipulation (9) Manipulationdes Preises: manipulacja cenowa (5),manipulowanie cenami (2)Preis|nachlässe (84) Preisnachlass,Nachlass auf den Preis: rabat (25), bo-nifikata (10), upust (7), obnizka cen (5),obnizka ceny (1), obnizka w cenach (1)Preis|niveau (210) Niveau der Preise:

poziom cen (139), poziom cenowy (9),poziom ceny (6)

Preis|niveaus (95) Preisniveau, Ni-veau der Preise: poziom cen (67), po-ziom cenowy (4), poziom ceny (1), po-ziom opłat (1)Preis|schwankungen (78) Preis-schwankung, Schwankung des Prei-ses: wahanie cen (37), wahanie cenowe(6), zmiennosc cen (4), zmiana cen (3),fluktuacja cen (2), wahanie ceny (2),zmiennosc cenowa (2), zróznicowaniecen (2)Preis|stabilität (109) Stabilität derPreise: stabilnosc cen (74), stabilnosccenowa (13), stabilna cena (7), stabili-zacja cen (4), stabilizacja cenowa (2),cenowa stabilnosc (1), ustabilizowaniecen (1)Preis|trend (9) Trend der Preise: trend

cenowy (2), doswiadczana tendencjacen (1), tendencja cen (1), tendencja ce-nowa (1)Preis|unterbietung (282) Preisunter-bieten, Unterbietung der Preise: pod-ciecie cenowe (126)Preis|unterschiede (118) Preisunter-schied, preisliche Unterschied: róznicacen (37), róznica w cenach (22), róznicacenowa (17), róznica w cenie (12), zróz-nicowanie cen (5), róznica cen sprze-dazy (3), róznica ceny (3), rozbieznosccenowa (1), zróznicowanie w cenie (1)Preis|verfall (55) Verfall der Preise:

spadek cen (31), obnizka cen (3), obni-zenie cen (2), spadek ceny (1)Preis|verfalls (7) Preisverfall, Verfallder Preise: spadek cen (5), obnizkacen (1)Preis|verringerung (1) Verringerungdes Preises: obnizenie ceny (1)Preis|zuschläge (2) Preiszuschlag, Zu-schlag auf den Preis:marza (1)Presse|delikten (1) Pressedelikt, De-likt der Presse: przestepstwo pra-sowe (1)Presse|gruppe (1) Gruppe der Presse:

grupa prasowa (1)Primär|einkommen (6) primäre Ein-kommen: pierwotny dochód (3), pod-stawowy dochód (3)Primär|produkten (10) Primärpro-dukt, primäre Produkt: produkt po-czatkowy (8), produkt pierwotny (1),produkt podstawowy (1)Primär|saldo (87) primäre Saldo:

saldo pierwotne (79), pierwotne saldo(4), podstawowy bilans (3)Primär|zellen (3) Primärzelle, pri-märe Zelle: pierwotne ogniwo (2)Prioritäts|folge (1)Folge der Priorität:

hierarchia waznosci (1)Privat|besitz (11) private Besitz: wła-

snosc prywatna (3), majatek osobi-sty (1)Privat|detektiven (1) Privatdetektiv,private Detektiv: prywatny detektyw (1)Privat|häuser (2) Privathaus, privatesHaus: dom prywatny (2)Privat|haushalten (22) Privathaus-halt, private Haushalt: gospodarstwo

315

Privatisierungs|prozesses Prozent|punkt

domowe (13), prywatne gospodarstwodomowe (4), dom prywatny (1)Privatisierungs|prozesses (10) Pri-vatisierungsprozess, Prozess der Pri-vatisierung: proces prywatyzacji (5),proces prywatyzacyjny (3), prywatyza-cja (2)Privatisierungs|verfahren (6) Ver-fahren der Privatisierung: prywatyza-cja (2), postepowanie prywatyzacyjne(1), procedura prywatyzacyjna (1), pro-ces prywatyzacji (1), proces prywatyza-cyjny (1)Privat|leuten (4) Privatleute, privateLeute: osoba prywatna (3)Privat|personen (242) Privatperson,private Person: osoba prywatna (106)Privat|rechts (83) Privatrecht, privateRecht: prawo prywatne (71), prywatneprawo (2)Privat|sektor (149) private Sektor:

sektor prywatny (118), prywatny sek-tor (1)Privat|sektors (109) Privatsektor, pri-vate Sektor: sektor prywatny (91), pry-watny sektor (2), inwestor prywatny (1),inwestycja prywatna (1), jednostka pry-watna (1)Privat|sphäre (253) private Sphäre:

prywatnosc (193), zycie prywatne (10),sfera zycia prywatnego (2), sfera pry-watna (1)Privat|wirtschaft (156) private Wirt-schaft: sektor prywatny (114), pry-watny sektor (3), przedsiebiorstwo pry-watne (2)Probe|flächen (2) Probefläche, Flä-che der Probe: powierzchnia obserwa-cyjna (1)Proben|analyse (104) Analyse derProben: analiza próbek (2)Problem|lösung (9) Lösung des Pro-blems: rozwiazywanie problemów (5),rozwiazanie problemu (2)Produkt|familie (161) Familie derProdukte: rodzina wyrobów (92), ro-dzina produktów (10), grupa wyro-bów (3)Produkt|formeln (1) Produktformel,Formel für das Produkt: receptura wy-robów (1)Produkt|gruppe (323) Gruppe desProduktes: grupa produktów (212),grupa wyrobów (20), grupa towarowa(15), kategoria produktów (9), grupaproduktu (6), kategoria wyrobów (1)Produkt|information (21) Informati-on über das Produkt: informacja o pro-dukcie (13), informacja o produkcji (1)Produktions|anlagen (199) Produk-tionsanlage, Anlage zur Produktion:urzadzenie produkcyjne (44), zakładprodukcyjny (42), obiekt produkcyjny(5), urzadzenie do produkcji (5), in-frastruktura produkcyjna (3), instala-cja produkcyjna (3), jednostka produk-cyjna (3)

Produktions|arten (4) Produktions-art, Art der Produktion: rodzaj produk-cji (4)Produktions|aufträge (7) Produkti-onsauftrag, Auftrag zur Produktion:zamówienie na produkcje (6)Produktions|beihilfe (113) Beihilfefür die Produktion: pomoc produk-cyjna (84), pomoc do produkcji (11),kwota pomocy (1), płatnosc produk-cyjna (1), pomoc na produkcje (1)Produktions|betrieb (17) Betrieb zurProduktion: jednostka produkcyjna (3),produkcja prowadzona (3)Produktions|kapazität (1019) Kapa-zität zur Produktion: zdolnosc produk-cyjna (410), moc produkcyjna (373),mozliwosc produkcyjna (28), zdolnoscprodukcji (13), wydajnosc produkcji(6), wydajnosc produkcyjna (5)Produktions|kosten (851) Kosten derProduktion: koszt produkcji (148),koszt wytwarzania (4), koszt wytworze-nia (4), cena produkcji (2)Produktions|lage (5) Lage der Pro-duktion: sytuacja produkcji (1), sytu-acja produkcyjna (1)Produktions|menge (102) Menge derProduktion: wielkosc produkcji (75),poziom produkcji (3), ilosc produkcji(1), ilosc produkowana (1), wielkoscwyprodukowana (1)Produktions|plänen (1) Produktions-plan, Plan für die Produktion: planprodukcyjny (1)Produktions|stätte (85) Stätte derProduktion: zakład produkcyjny (25),miejsce produkcji (11), obiekt produk-cyjny (1), zakład produkujacy (1)Produktions|stätten (121) Produkti-onsstätte, Stätte der Produktion: za-kład produkcyjny (25), miejsce produk-cji (9), urzadzenie produkcyjne (5), in-stalacja produkcyjna (3), obiekt produk-cyjny (3), osrodek produkcji (3)Produktions|systeme (46) Produkti-onssystem, System der Produktion:system produkcji (23), system produk-cyjny (6)Produktions|tätigkeit (36) Tätigkeitin der Produktion: działalnosc produk-cyjna (21), działalnosc wytwórcza (4),działanie produkcyjne (1)Produktions|verfahren (112) Verfah-ren zur Produktion: metoda produkcji(34), proces produkcyjny (29), procesprodukcji (10), metoda produkcyjna (4),praktyk produkcji (2), proces technolo-giczny (2), praktyka produkcyjna (1)Produktions|volumen (95) Volumender Produktion: wielkosc produkcji(62), skala produkcji (1), wolumen pro-dukcji (1)Produktions|volumens (30) Produk-tionsvolumen, Volumen der Produk-tion: wielkosc produkcji (23), poziomprodukcji (2)

Produktivitäts|anstieg (3) Anstiegder Produktivität: wzrost produktyw-nosci (1)Produkt|kosten (1) Kosten des Pro-dukts: koszt produktów (1)Produkt|märkten (17) Produkt-markt, Markt der Produkte: rynekproduktów (7)Produkt|mix (77) Mix der Produkte:

asortyment produktów (28), asortymentproduktu (12), asortyment wyrobów (7),gama produktów (2), łaczenie produk-tów (2), wachlarz produktu (2), zestawproduktów (2), asortyment towarów (1),róznorodnosc produktów (1)Produkt|normen (6) Produktnorm,Norm für das Produkt: norma produk-tów (2)Produkt|platzierungen (2) Produkt-platzierung, Platzierung der Produkte:lokowanie produktu (2)Produkt|prüfungen (2) Produktprü-fung, Prüfung der Produkte: badanieproduktów (1)Programm|ergänzung (13) Ergän-zung des Programms: uzupełnienieprogramu (1)Programmierungs|rahmens (2) Pro-grammierungsrahmen, Rahmen fürdie Programmierung: rama progra-mowa (1)Programm|koordinierung (2) Koor-dinierung der Programme: koordyna-cja programu (1)Programm|planung (411) Planungder Programme: programowanie (223)Programm|verlängerung (1) Verlän-gerung des Programms: przedłuzenieprogramu (1)Programm|ziele (115) Programmziel,Ziel des Programmes: cel programu(70), cel programów (6), cel progra-mowy (3), cel planowania (2)Projekt|ende (10) Ende des Projektes:

zakonczenie projektu (6)Projekt|erträgen (1) Projektertrag,Ertrag des Projektes: dochód z pro-jektu (1)Projekt|größe (5) Größe des Projekts:

rozmiar projektu (4), wielkosc projek-tów (1)Projekt|management (16) Manage-ment des Projektes: zarzadzanie projek-tami (7), zarzadzanie projektem (2), kie-rownictwo projektów (1)Projekt|vorschlags (1) Projektvor-schlag, Vorschlag für den Preis: wnio-sek projektowy (1)Promotions|ebene (3) Ebene der Pro-motion: poziom doktorancki (1)Protokoll|ausweis (27) Ausweis desProtokolls: legitymacja (7)Prozent|punkte (756) Prozentpunkt,other: punkt procentowy (620)Prozent|punkten (135) Prozent-punkt, other: punkt procentowy (110)Prozent|punkt (240) other: punkt pro-

centowy (205)

316

Prozent|satzes Rang|folge

Prozent|satzes (203) Prozentsatz,other: wartosc procentowa (11), wiel-kosc procentowa (10), stawka procen-towa (9), udział procentowy (8), wskaz-nik akceptacji (6)Prüf|konzepts (33) Prüfkonzept, Kon-zept des Prüfens: badanie (15)Prüf|kriterien (11) Prüfkriterium,Kriterium beim Prüfen: kryteriumkwalifikacyjne (5), kryterium kontrolne(1), kryterium testowania (1), kryteriumtestowe (1)Prüf|listen (4) Prüfliste, Liste zumPrüfen: lista kontrolna (2), wykaz kon-trolny (1)Prüf|muster (2) geprüfte Muster:

próbka (1)Prüf|präparate (28) Prüfpräparat,geprüfte Präparat: poddawany badaniuprodukt medyczny (1)Prüf|sitz (14) geprüfte Sitz: siedze-

nie doswiadczalne (8), siedzenie do ba-dan (1)Prüfungs|ämter (31) Prüfungsamt,Amt zur Prüfung: urzad badawczy(13), urzad kontrolny (9), urzad bada-jacy (8)Prüfungs|arbeiten (36) Prüfungsar-beit, Arbeit als Prüfung: praca kontro-lna (16), działanie kontrolne (3), pracazwiazana z kontrola (1)Prüfungs|gesellschaften (91) Prü-fungsgesellschaft, Gesellschaft zurPrüfung: przedsiebiorstwo audyto-rów (9)Prüfungs|verfahren (49) Verfahrenzur Prüfung: procedura weryfikacji(14), procedura audytu (6), proceduraoceny (6), metoda badania (2), postepo-wanie wyjasniajace (2), procedura roz-patrywania (2), proces weryfikacji (1),przeprowadzanie weryfikacji (1)Prüfungs|zeugnisse (341) Prüfungs-zeugnis, Zeugnis der Prüfung: swia-dectwo (308)Prüf|verfahren (1452) Verfahren zumPrüfen: metoda badan (494), metodabadania (189), postepowanie wyjasnia-jace (53), badanie (35), procedura do-chodzenia (29), procedura badania (26),procedura kontrolna (23)Prüf|verfahrens (280)Prüfverfahren,Verfahren zum Prüfen: postepowaniewyjasniajace (86)Prüf|versuche (1) Prüfversuch, Ver-such des Prüfens: weryfikacja te-stów (1)PSA|-Modelle (1) PSA-Modell, other:

wzór SOI (1)PSF|-Einfuhren (27) PSF-Einfuhr,other: przywóz WPO (9), przywózPSF (1)Punkt|zahl (8) Zahl der Punkte: liczba

punktów (6)Push|-Faktoren (3) Push-Faktor,other: czynnik wywołujacy (2)Putativ|ehe (1) putative Ehe: domnie-

mane małzenstwo (1)

Qualifikations|defizite (7) Qualifika-tionsdefizit, Defizit bei der Qualifika-tion: brak wykwalifikowanej siły robo-czej (1)Qualitäts|analysen (4) Qualitätsana-lyse, Analyse der Qualität: analiza ja-kosciowa (4)Qualitäts|angaben (4)Qualitätsanga-be, Angabe über die Qualität: oznacza-nie jakosci (2), informacja o jakosci (1)Qualitäts|bericht (26) Bericht überdie Qualität: raport jakosci (3)Qualitäts|kontrolle (137) Kontrolleder Qualität: kontrola jakosci (105),monitorowanie jakosci (3), kontrola ja-kosciowa (2)Qualitäts|kriterien (70)Qualitätskri-terium, Kriterium für die Qualität:kryterium jakosci (32), kryterium jako-sciowe (22), norma jakosci (2), standardjakosci (1)Qualitäts|minderung (15) Minde-rung der Qualität: obnizenie jakosci(5), pogorszenie jakosci (2), spadekjakosci (1)Qualitäts|normen (271) Qualitäts-norm, Norm der Qualität: norma jako-sci (204), standard jakosci (12), normajakosciowa (9), standard jakosciowy (5),wymóg jakosci (1)Qualitäts|politik (90) Politik der Qua-lität: polityka jakosci (79), strategia ja-kosci (1)Qualitäts|sicherung (259) Sicherungder Qualität: zapewnienie jakosci (81)Qualitäts|sprung (3) Sprung in derQualität: przełom jakosciowy (1), rady-kalna zmiana jakosciowa (1)Qualitäts|standards (95) Qualitäts-standard, Standard der Qualität:norma jakosci (30), standard jakosci(21), norma jakosciowa (11), standardjakosciowy (8), jakosc standardów (1)Qualitäts|weine (131) Qualitätswein,other: wino gatunkowe (61), gatunkowewino (8), wino jakosciowe (4)Qualitäts|wein (119) other: wino ga-

tunkowe (43), gatunkowe wino (8), mar-kowe wino (1)Qualitäts|ziele (89) Qualitätsziel, Zielder Qualität: wskaznik jakosci (47),wymaganie jakosciowe (5), cel jako-sciowy (4)Quarantäne|zeit (8) Zeit der Quaran-täne: kwarantanna (6), okres kwaran-tanny (2)Quellen|steuer (118) Steuer auf dieQuelle: podatek u zródła (60), podatekpotracony u zródła (1)Quer|verweise (9) Querverweis,other: odesłanie (2), odnosnik (2), od-niesienie krzyzowe (1), odwołanie (1),powiazanie (1)Quoten|regelung (78) Regelung derQuoten: system kwot (45), system kon-tyngentów (2)Quoten|verluste (1) Quotenverlust,Verlust der Quoten: utracona kwota (1)

Rad|fahrzeuge (84) Radfahrzeug,Fahrzeug mit Rad: pojazd kołowy (49)Rad|lader (2) other: ładowarka ko-

łowa (2)Rahmen|abkommen (329) Abkom-men im Rahmen: umowa ramowa (142)Rahmen|abkommens (155)Rahmen-abkommen, Abkommen als Rahmen:umowa ramowa (96), porozumienie ra-mowe (12), ramowa umowa (6), ogólneporozumienie (2)Rahmen|bedingungen (792) Rah-menbedingung, Bedingung im Rah-men: rama (188), warunek ramowy(87), ramowy warunek (14)Rahmen|beschlusses (470) Rahmen-beschluss, Beschluss im Rahmen: de-cyzja ramowa (416)Rahmen|beschluss (757) Beschlussim Rahmen: decyzja ramowa (671)Rahmen|entscheidungen (1) Rah-menentscheidung, Entscheidung imRahmen: decyzja ramowa (1)Rahmen|plänen (11) Rahmenplan,Plan im Rahmen: plan ramowy (2)Rahmen|programme (83) Rahmen-programm, Programm im Rahmen:program ramowy (69), ramowy pro-gram (7)Rahmen|programms (570) Rahmen-programm, Programm im Rahmen:program ramowy (482)Rahmen|regelung (127) Regelung imRahmen: rama prawna (10), uregu-lowanie ramowe (5), przepis ramowy(4), rama regulacyjna (3), zasada ra-mowa (2)Rahmen|übereinkommen (97) Über-einkommen im Rahmen: umowa ra-mowa (41), ramowa konwencja (31),konwencja ramowa (17)Rahmen|vereinbarung (184) Verein-barung im Rahmen: porozumienie ra-mowe (66), umowa ramowa (34), ra-mowa konwencja (2), ramowa umowa(2), ramowe porozumienie (2), umowapodstawowa (2)Rahmen|verordnung (79) Verord-nung im Rahmen: rozporzadzenie ra-mowe (67), ramowe rozporzadzenie (4)Rahmen|vertrag (80) Vertrag im Rah-men: umowa ramowa (57), porozumie-nie ramowe (2), ramowa umowa (2)Rahmen|vorschriften (121) Rah-menvorschrift, Vorschrift im Rahmen:przepis ramowy (68), rama przepisów(4), rama prawna (3), rama regulacyjna(3), ramowy przepis (2)Raketen|werfer (4) Werfer der Rake-ten: wyrzutnia rakiet (3)Rand|lage (756) Lage am Rand: pery-

feryjne połozenie (37)Rand|nummer (2425) Nummer amRand: motyw (1707)Rand|nummern (1220) Randnum-mer, Nummer am Rand: motyw (840)Rang|folge (95) Folge der Ränge: ko-

lejnosc (15), hierarchia waznosci (5),

317

Rang|ordnungen Rechts|person

porzadek pierwszenstwa (5), ranking(4), hierarchiczna klasyfikacja (1)Rang|ordnungen (1) Rangordnung,Ordnung des Ranges: priorytet (1)Ratifizierungs|verfahrens (10) Ra-tifizierungsverfahren, Verfahren zurRatifizierung: procedura ratyfikacyjna(4), proces ratyfikacji (3), proces raty-fikacyjny (2)Rats|beschlusses (139) Ratsbe-schluss, Beschluss des Rates: decyzjarady (122)Rats|empfehlung (16) Empfehlungdes Rates: zalecenie rady (14)Rats|verordnung (745) Verordnungdes Rates: rozporzadzenie rady (590)Rauch|verhalten (1) Verhalten beimRauchen: zachowanie palaczy (1)Raum|inhalt (17) Inhalt des Raumes:

pojemnosc (13), objetosc (1)Raum|komponenten (2) Raumkom-ponente, Komponente im Raum: kom-ponent kosmiczny (1)Raum|planung (46) räumliche Pla-nung: planowanie przestrzenne (14),zagospodarowanie przestrzenne (3),program planowania przestrzennego(1), zagospodarowanie terenu (1)RBM|-Einfuhren (15) RBM-Einfuhr,other: przywóz KMS (8)RDF|-Abfalls (2) RDF-Abfall, other:

odpad OPB (1)Reagenz|produkt (3) other: produkt

odczynnika (2)Reaktions|schritt (1) Schritt als Reak-tion: etap reakcji (1)Reb|flächen (182) Rebfläche, Flächemit Reben: winnica (58), obszar uprawywinorosli (35), uprawa winorosli (12),obszar winorosli (8), obszar uprawy wi-norosli1 (2), obszar winnic (2)Reb|sorte (37) Sorte der Rebe: od-

miana winorosli (21), odmiana wino-gron (2), gatunek winorosli (1), wino-grono odmiany (1)Reb|sorten (121) Rebsorte, Sorte derReben: odmiana winorosli (60), od-miana winogron (1)Rechenschafts|pflicht (219) Pflichtzur Rechenschaft: obowiazek odpowie-dzialnosci (3), odpowiedzialnosc finan-sowa (3), zakres odpowiedzialnosci (2)Rechnungs|abschlüsse (173) Rech-nungsabschluss, Abschluss der Rech-nung: sprawozdanie finansowe (66),sprawozdanie koncowe (3)Rechnungs|abschluss (126) Ab-schluss der Rechnung: rozliczanie ra-chunków (12), rozliczenie rachunków(4), zamkniecie ksiag (3), rozliczeniezgodnosci rachunków (2), sprawozda-nie finansowe (2)Rechnungs|einheiten (146) Rech-nungseinheit, Einheit der Rechnung:jednostka rozliczeniowa (105), jed-nostka rozrachunkowa (4), jednostkaobliczeniowa (3)Rechnungs|einheit (182) Einheit derRechnung: jednostka rozliczeniowa

(130), jednostka rozrachunkowa (5),jednostka obliczeniowa (2), jednostkaobrachunkowa (2), jednostka rachun-kowa (1)Rechnungs|führern (11) Rechnungs-führer, Führer der Rechnung: ksie-gowy (11)Rechnungs|führers (119) Rech-nungsführer, Führer der Rechnung:ksiegowy (95), administrator rachun-ków (2), administrator rachunku (1)Rechnungs|führung (352) Führungder Rechnung: rachunkowosc (88)Rechnungs|hofes (393) Rech-nungshof, other: trybunał obrachun-kowy (208)Rechnungs|hof (1291) idiom: trybunał

obrachunkowy (834)Rechnungs|hofs (457) Rechnungshof,idiom: trybunał obrachunkowy (295)Rechnungs|jahres (99) Rechnungs-jahr, other: rok obrachunkowy (33), rokbudzetowy (21), rok obrotowy (3), rokpodatkowy (1)Rechnungs|jahr (125) Jahr der Rech-nung: rok obrachunkowy (45), rok bu-dzetowy (27), rok podatkowy (4), rokobrotowy (3), okres obliczeniowy (2)Rechnungs|prüfungen (85) Rech-nungsprüfung, Prüfung der Rech-nung: audyt (44), kontrola (12), badaniesprawozdan finansowych (2), badaniesprawozdan (1), rewizja ksiag (1)Rechnungs|prüfung (138) Prüfungder Rechnungen: audyt (54), rewizjaksiag (6), kontrola sprawozdan (4), kon-trolowanie rachunków (3), audyt finan-sowy (2), audyt rachunków (2), kontrolafinansowa (2), kontrola ksiegowa (2),kontrola rachunkowosci (2)Rechts|akte (1177)Rechtsakt, rechtli-che Akt: akt (437), akt prawny (239), in-strument prawny (78)Rechts|akten (468) Rechtsakte, recht-liche Akte: akt (150), akt prawny (126)Rechts|akt (677) rechtliche Akt: akt

(205), akt prawny (192)Rechts|akts (241) Rechtsakt, rechtli-che Akt: akt prawny (48)Rechts|anwälte (499) Rechtsanwalt,other: adwokat (77)Rechts|anwalt (489) Anwalt für dasRecht: adwokat (94)Rechts|behelfe (284) Rechtsbehelf,rechtliche Behelf: odwołanie (36), sro-dek prawny (21)Rechts|behelf (245) rechtliche Behelf:

odwołanie (57)Rechts|durchsetzung (61) Durchset-zung der Rechte: egzekwowanie prawa(22), egzekwowanie przepisów (7), eg-zekwowanie praw (4), stosowanie prawa(2), egzekwowanie przepisów prawnych(1), stosowanie przepisów prawa (1)Recht|setzung (550) Setzung derRechte: stanowienie prawa (155)Rechts|formen (116) Rechtsform,rechtliche Form: forma prawna (23),status prawny (3), forma spółek

(2), instytucja prawna (1), strukturaprawna (1)Rechts|form (256) rechtliche Form:

forma prawna (128)Rechts|geschäft (97) rechtliche Ge-schäft: czynnosc prawna (6)Rechts|hilfe (178) rechtliche Hilfe: po-

moc prawna (48), współpraca sadowa(5), pomoc sadowa (4)Rechts|hoheit (78) rechtliche Hoheit:

jurysdykcja (22)Rechts|inhaber (158) Inhaber derRechte: posiadacz prawa (47), własci-ciel praw (19), posiadacz praw (16),własciciel prawa (10), podmiot praw (7)Rechts|inhabers (83) Rechtsinhaber,Inhaber der Rechte: posiadacz prawa(35), własciciel praw (15), włascicielprawa (4), posiadacz praw (2)Rechts|instrumente (236) Rechtsin-strument, rechtliche Instrument: in-strument prawny (122), akt prawny (6),instrument legislacyjny (4), narzedzieregulacyjne (4), narzedzie prawne (3),srodek prawny (2)Rechts|instrumenten (98) Rechtsin-strument, rechtliche Instrument: in-strument prawny (44), akt prawny (8),prawny srodek (3), instrument legisla-cyjny (2), instrument prawa (1), narze-dzie prawne (1)Rechts|instrument (224) rechtlicheInstrument: instrument prawny (100),akt prawny (12), instrument legisla-cyjny (6)Rechts|instruments (82) Rechtsin-strument, rechtliche Instrument: in-strument prawny (35), instrument legi-slacyjny (2), akt prawny (1), dokumentprawny (1), narzedzie prawne (1)Rechts|irrtümern (1) Rechtsirr-tum, rechtliche Irrtum: stosowanieprawa (1)Rechts|lage (135) rechtliche Lage: sy-

tuacja prawna (50), stan prawny (15)Rechts|mittel (618) rechtliche Mittel:

srodek prawny (27), srodek odwoław-czy (23), prawny srodek (4)Rechts|nachfolger (104) rechtlicheNachfolger: nastepca prawny (38),prawny nastepca (6), spadkobierca (1)Rechts|ordnungen (176) Rechtsord-nung, rechtliche Ordnung: systemprawny (55), porzadek prawny (16),system prawa (5), przepis prawny (2)Rechts|ordnung (237) rechtliche Ord-nung: system prawny (49), porzadekprawny (48), system prawa (3)Rechts|personen (138) Rechtsperson,rechtliche Person: podmiot prawny(92), osoba prawna (29), pomiotprawny (2)Rechts|persönlichkeit (272) Per-sönlichkeit des Rechts: osobowoscprawna (198)Rechts|person (154) rechtliche Per-son: podmiot prawny (82), osobaprawna (40), jednostka prawna (2)

318

Rechts|rahmen Renten|ansprüche

Rechts|rahmen (640) rechtliche Rah-men: rama prawna (296), rama regula-cyjna (111), rama legislacyjna (17)Rechts|rahmens (281) Rechtsrah-men, rechtliche Rahmen: ramaprawna (131)Rechts|sache (2599) rechtliche Sache:

sprawa (2198), postepowanie (2)Rechts|sachen (382) Rechtssache,rechtliche Sache: sprawa (219), sprawasadowa (4)Rechts|schutz (227) rechtliche Schutz:

ochrona prawna (60), ochrona własno-sci (52), ochrona sadowa (14), ochronapraw (9), prawna ochrona (3)Rechts|sicherheit (778) rechtliche Si-cherheit: pewnosc prawna (407), bez-pieczenstwo prawne (129), pewnoscprawa (83), zabezpieczenie prawne (5),ochrona prawna (3), prawna pew-nosc (3)Rechts|stellung (301) rechtliche Stel-lung: status (173)Rechts|streites (1) Rechtsstreit, Streitum das Recht: spór prawny (1)Rechts|streitigkeiten (99) Rechts-streitigkeit, rechtliche Streitigkeit:spór prawny (5), spór sadowy (3), po-stepowanie sadowe (2), postepowaniesporne (2)Rechts|streit (224) Streit um dasRecht: spór prawny (3), spór sadowy (3)Rechts|texts (2) Rechtstext, rechtlicheText: akt prawny (1), tekst prawny (1)Rechts|vereinbarung (19) rechtlicheVereinbarung: porozumienie prawne(9), instrument prawny (3)Rechts|verpflichtung (1) rechtlicheVerpflichtung: wymóg prawny (1)Rechts|vorschriften (13273) Rechts-vorschrift, rechtliche Vorschrift: usta-wodawstwo (4064), przepis (2028),przepis prawa (1299), prawodawstwo(1137), przepis prawny (488), aktprawny (133), przepis ustawodawstwa(98), przepis ustawowy (92)Rechts|vorschrift (222) rechtlicheVorschrift: akt prawny (21), przepisprawa (14)Rechts|wahl (91) rechtliche Wahl: wy-

bór prawa (39), mozliwosc wyboruprawa (2), wybór sadu (1)Rechts|wirklichkeit (1) rechtlicheWirklichkeit: rzeczywistosc prawna (1)Recht|system (1) other: system

prawny (1)Recycling|-Infrastruktur (6) Infra-struktur des Recyclings: infrastrukturarecyklingu (6)Reduktions|koeffizienten (2) Reduk-tionskoeffizient, Koeffizient der Re-duktion: współczynnik redukcji (2)Reduktions|mittel (4) Mittel zur Re-duktion: czynnik redukujacy (1), srodekredukujacy (1)Referenz|format (2) Format der Refe-renz: format odniesienia (2)Referenz|laboratorien (288) Refe-renzlaboratorium, Laboratorium als

Referenz: laboratorium (10), laborato-rium wzorcowe (1), własciwe laborato-rium (1)Referenz|labor (141) Labor als Refe-renz: laboratorium odniesienia (1)Referenz|menge (411)Menge der Re-ferenzen: ilosc (6), odnosna ilosc (1),przypisana ilosc (1), tonaz odniesie-nia (1)Referenz|mengen (365) Referenz-menge, Menge der Referenzen:ilosc (2)Referenz|methode (88) Methode alsReferenz: metoda odniesienia (14), me-toda porównawcza (3), metoda wzor-cowa (2)Referenz|methoden (93) Referenz-methode, Methode als Referenz: me-toda odniesienia (8), standardowa me-toda (2), metoda odsyłajaca (1), metodawzorcowa (1)Referenz|preis (101) Preis als Refe-renz: cena odniesienia (1), cena wskaz-nikowa (1)Referenz|punkt (1) Punkt der Refe-renz: punkt odniesienia (1)Referenz|wert (243) Wert als Refe-renz: wartosc odniesienia (96)Reform|anstöße (1) Reformanstoß,Anstoß für die Reform: zachecanie dozmian (1)Reform|programme (130) Reform-programm, Programm der Reformen:program reform (118), program reformy(3), plan reform (2)Regelungs|bereich (127) Bereich derRegelung: obszar regulacyjny (25), ob-szar regulowany (24), obszar objety (3),zakres regulowany (2)Regelungs|entwurf (29) Entwurf derRegelung: projekt rozporzadzenia (20),projekt regulaminu (4)Regelungs|verfahren (176)Verfahrenzur Regelung: procedura regulacyjna(123), procedura wykonawcza (9), regu-lacyjna procedura (2)Regie|führung (6)Führung der Regie:

zarzadzanie (2)Regierungs|chefs (179) Regierungs-chef, Chef der Regierung: szef rza-dów (26)Regierungs|strukturen (4) Regie-rungsstruktur, Struktur der Regie-rung: struktura rzadowa (2)Registrier|nummer (99) Nummerzum Registrieren: numer rejestracyjny(25), numer rejestrowy (16), numer ewi-dencyjny (11), numer wpisu (8), numeridentyfikacyjny (7), numer rejestracji(4), kod rejestracyjny (1), numer po-rzadkowy (1)Registrier|stelle (9) registrierendeStelle: rejestrator (6)Registrierungs|pflicht (26) Pflicht zurRegistrierung: obowiazek rejestracji(18), obowiazek dokonania rejestra-cji (1), obowiazek zarejestrowania (1),obowiazkowa rejestracja (1)

Regulierungs|aufgabe (1) Aufgabeder Regulierung: rola regulatora (1)Regulierungs|behörde (209) Behör-de zur Regulierung: organ regulacyjny(151), urzad regulacji (21), urzad regu-lacyjny (3), organ regulujacy (2)Regulierungs|behörden (509) Regu-lierungsbehörde, Behörde zur Regu-lierung: organ regulacyjny (369), urzadregulacji (40), organ nadzoru (10), in-stytucja regulacyjna (6), organ regulacji(5), urzad regulacyjny (5), władza regu-lacyjna (5)Regulierungs|funktion (4) Funktionder Regulierung: funkcja regulatora (1)Reich|weite (182) other: zasieg (71)Reifungs|zeit (8) Zeit für die Reifung:

dojrzewanie (1), lezakowanie (1), okresdojrzewania (1)Reihen|folge (502) Folge in der Reihe:

kolejnosc (181)Reihen|klemmen (5) Reihenklemme,other: listwa zaciskowa (5)Reihen|untersuchung (2) Untersu-chung als Reihe: badanie przegla-dowe (1)Reinheits|grad (84) Grad der Rein-heit: czystosc (33), stopien czystosci(26), zakres stopnia czystosci (1)Reinheits|kriterien (189) Reinheits-kriterium, Kriterium der Reinheit:kryterium czystosci (177)Reinigungs|einheiten (2) Reinigungs-einheit, Einheit zur Reinigung: urza-dzenie do oczyszczania (2)Reinigungs|flüssigkeiten (2) Reini-gungsflüssigkeit, Flüssigkeit zur Rei-nigung: oczyszczanie w cieczach (1)Reise|broschüren (1)Reisebroschüre,Broschüre über die Reise: broszura tu-rystyczna (1)Reise|dokumente (108) Reisedoku-ment, Dokument für die Reise: do-kument podrózy (93), dokument po-drózny (7)Reise|dokument (106) Dokument fürdie Reise: dokument podrózy (80), do-kument podrózny (12), paszport (3)Reise|gepäck (99) Gepäck für die Rei-se: bagaz (53), bagaz podróznych (2)Reise|kosten (406) Kosten der Reise:

koszt podrózy (7), wydatek na podróz(1), wydatek na podróze (1)Reise|ziel (20) Ziel der Reise: cel po-

drózy (11), atrakcja turystyczna (1), celpodrózy turystycznych (1), cel wizyty(1), miejsce przeznaczenia (1)Religions|freiheit (20) Freiheit derReligion: wolnosc wyznania (5), wol-nosc religijna (4), swoboda religijna (2),wolnosc religii (2), swoboda wyznania(1), swoboda wyznaniowa (1), wolnoscwyznaniowa (1)Rendite|erwartung (10) Erwartungfür die Rendite: oczekiwanie zysku zkapitału (1), oczekiwany zysk (1), ocze-kiwany zysk z kapitału (1)Renten|ansprüche (103) Rentenan-spruch, Anspruch auf Rente: upraw-

319

Renten|anträgen Rückvergütungs|antrag

nienie emerytalne (17), swiadczenieemerytalne (6), prawo emerytalne (3),uprawnienie do swiadczen emerytal-nych (3), uprawnienie do swiadczenemerytalnych lub rentowych (3), prawodo swiadczen emerytalnych lub rento-wych (1), uprawnienie do emerytury (1)Renten|anträgen (4) Rentenantrag,Antrag auf Rente: wniosek o przyzna-nie renty (3)Renten|einkommen (1) Einkommenaus Renten: dochód na emeryturze (1)Renten|strategien (1) Rentenstrate-gie, Strategie für die Rente: strategiaemerytalna (1)Renten|systeme (96) Rentensystem,System der Renten: system emerytalny(42), emerytalny system (2), programemerytalny (2), plan emerytalny (1),system emerytur (1), system rentowy (1)Ressourcen|management (6) Mana-gement der Ressourcen: zarzadzaniezasobami (6)Ressourcen|zuteilung (3) Zuteilungder Ressourcen: przydział zasobów (2),przydział srodków (1)Rest|betrag (212) restliche Betrag: po-

została kwota (12), pozostała czesc (11),saldo koncowe (7), koncowe saldo (5)Rest|-Konzern (8) restliche Konzern:

pozostała czesc koncernu (3), resztakoncernu (3), czesc koncernu (1)Rest|-Konzerns (10) Rest-Konzern,restliche Konzern: pozostała czesc kon-cernu (4), reszta koncernu (4), pozostałykoncern (1)Rest|menge (137) restliche Menge:

pozostała ilosc (32), niewykorzystanailosc (12), ilosc pozostała (4), ilosc po-zostajaca (2)Rest|mitteln (43) Restmittel, restlicheMittel: pozostałe saldo (24), pozostałakwota (2), niewykorzystany srodek (1)Rettungs|beihilfe (180) Beihilfe zurRettung: pomoc ratunkowa (62), pomocna ratowanie (40), pomoc na przetrwa-nie (17), pomoc w ratowaniu (2)Rettungs|darlehens (7) Rettungsdar-lehen,Darlehen zur Rettung: pozyczkana ratowanie przedsiebiorstwa (7)Revisions|vorschlags (1) Revisions-vorschlag, Vorschlag der Revision:proponowana zmiana (1)RFCS|-Programmen (1) RFCS-Programm, other: program RFCS (1)Richter|stellen (2)Richterstelle, Stelledes Richters: wakat dla sedziów (1)Richt|linie (83388) idiom: dyrektywa

(72274), przepis dyrektywy (194), wy-tyczna (50)Richt|linien (4306) Richtlinie, idiom:

dyrektywa (3512), wytyczna (119)Richt|mengen (78) Richtmenge,Men-ge zum Richten: ilosc orientacyjna(5), orientacyjna ilosc (3), poziomwzorcowy (2), ilosc wskaznikowa (1),wskaznikowa ilosc (1)Richt|preise (4) Richtpreis, other:

cena docelowa (3)

Richt|programme (104) Richtpro-gramm, Programm zum Richten: pro-gram orientacyjny (4)Rinder|embryonen (104) Rinderem-bryo, Embryo des Rindes: zarodek by-dlecy (45), zarodek bydła (17), bydlecyzarodek (6)Rinder|hälften (1) Rinderhälfte,Hälfte des Rindes: półtusza (1)Rinder|populationen (1) Rinderpo-pulation, Population der Rinder: po-głowie bydła (1)Rind|fleisch (1538) Fleisch vom Rind:

wołowina (1114), mieso wołowe (74),mieso bydlece (2)Ring|waden (41) Ringwade, other:

okreznica (40)Risiko|analyse (391) Analyse des Risi-kos: analiza ryzyka (304)Risiko|ansatz (1) Ansatz zum Risiko:

podejscie do ryzyka (1)Risiko|begrenzung (114) Begrenzungdes Risikos: ograniczanie ryzyka (3),zmniejszenie ryzyka (2), ograniczaniezagrozenia (1), ograniczenie ryzyka (1),ograniczenie zagrozenia (1), zmniejsza-nie ryzyka (1)Risiko|bereiche (2)Risikobereich, Be-reich des Risikos: obszar ryzyka (1)Risiko|bewertungen (111) Risiko-bewertung, Bewertung des Risikos:ocena ryzyka (66), ocena zagrozenia(10), ocena zagrozen (5), oszacowa-nie ryzyka (2), analiza ryzyka (1),ocena bezpieczenstwa (1), szacunekryzyka (1)Risiko|bewertung (872) Bewertungdes Risikos: ocena ryzyka (638), ocenazagrozenia (60), ocena zagrozen (22),analiza ryzyka (12)Risiko|erfassung (1) Erfassung desRisikos: identyfikacja ryzyka (1)Risiko|faktor (7)Faktor des Risiko: ry-

zyko (3), czynnik ryzyka (2), zagroze-nie (1)Risiko|kapital (407) Kapital mit Risi-ko: kapitał ryzyka (179), kapitał pod-wyzszonego ryzyka (167), kapitał wy-sokiego ryzyka (3)Risiko|management (240) Manage-ment des Risikos: zarzadzanie ryzy-kiem (198)Risiko|mischung (5)Mischung des Ri-sikos: rozłozenie ryzyka (2), rozprosze-nie ryzyka (1)Risiko|prämie (83) Prämie für das Ri-siko: premia za ryzyko (66)Risiko|vermeidung (11) Vermeidungdes Risikos: zapobieganie zagrozeniom(6), unikanie ryzyka (1), unikniecie ry-zyka (1), zapobieganie ryzyku (1), zapo-bieganie zagrozeniu (1)Roaming|umsätze (2) Roamingum-satz, Umsatz aus dem Roaming: przy-chód z roamingu (1)Rodungs|prämie (31) Prämie für dieRodung: premia za karczowanie (19)

Rodungs|regelung (4) Regelung derRodung: system karczowania winorosli(3), program karczowania winorosli (1)Roggen|bestände (4) Roggenbestand,Bestand des Roggens: zasób zyta (1)Roh|diamanten (109) Rohdiamant,rohe Diamant: surowiec diamentowy(85), nieoszlifowany diament (3)Roh|fett (4) rohe Fett: tłuszcz su-

rowy (1)Roh|milch (153) rohe Milch: surowe

mleko (100), mleko surowe (35), mlekonieprzetworzone (2)Roh|öls (5) Rohöl, rohe Öl: ropa (3),

ropa naftowa (2)Roh|reis (174) rohe Reis: ryz niełu-

skany (19)Rohr|leitungen (98)Rohrleitung, Lei-tung als Rohr: rurociag (49), przewódrurowy (2)Rohr|zucker (177) other: cukier trzci-

nowy (145), trzcina cukrowa (9)Roh|stoffe (603) Rohstoff, rohe Stoff:

surowiec (473), surowy materiał (2)Roh|stoffen (278) Rohstoff, roheStoff: surowiec (219)Roh|stoff (206) rohe Stoff: suro-

wiec (159)Roh|tabak (175) rohe Tabak: surowiec

tytoniowy (137), tyton surowy (8)Roh|zucker (585) rohe Zucker: cukier

surowy (414)Routine|inspektionen (1) Routinein-spektion, other: rutynowa kontrola (1)Rüben|erzeugern (1) Rübenerzeuger,Erzeuger von Rüben: plantator bura-ków cukrowych (1)Rück|flüge (236) Rückflug, other: lot

z powrotem (23), przelot powrotny (21),lot powrotny (10)Rück|flug (173) other: powrót (19), lot

z powrotem (14), lot powrotny (10), po-wrót na trasie (6), przelot powrotny (3)Rück|forderung (368) : odzyskanie

(70), windykacja (67), zadanie zwrotu(21), zwrot pomocy (8), odebranie (6),sciagniecie (6)Rück|gewinnung (80) other: odzysk

(39), odzyskiwanie (18), odzyskanie(7), recykling (1), regeneracja (1)Rückkehr|fonds (7) Fonds für dieRückkehr: fundusz powrotu imigran-tów (3), fundusz powrotu (2)Rück|lagen (165) Rücklage, other:

kapitał rezerwowy (2), kapitał zapa-sowy (2)Rücknahme|pflichten (1) Rücknah-mepflicht, Pflicht der Rücknahme:obowiazek wycofywania (1)Rück|seite (145) other: odwrotna

strona (3)Rück|sprache (103) other: konsultacja

(58), skonsultowanie (1)Rück|übernahme (94) other: po-

nowne przyjecie (5), ponowne przyj-mowanie (1), ponowne wpuszczenie (1)Rückvergütungs|antrag (1) An-trag auf Rückvergütung: wniosek ozwrot (1)

320

Rück|versicherung Schadens|summe

Rück|versicherung (111) other: re-asekuracja (65), program reasekuracji(1), umowa reasekuracyjna (1), zakładubezpieczen (1)Rück|ware (2) other: towar zwró-

cony (1)Rückzahlungs|möglichkeiten (1)Rückzahlungsmöglichkeit, Möglich-keit der Rückzahlung: mozliwoscspłaty (1)Ruder|anlage (2) Anlage des Ruder:

koło sterowe (1)Ruhe|gehälter (96) Ruhegehalt,other: emerytura (67), swiadczenieemerytalne (4)Ruhe|gehalt (113) other: emerytura

(48), renta (12), swiadczenie emerytalne(7), renta inwalidzka (1)Ruhe|geld (1) other: emerytura (1)Ruhe|stand (132) idiom: emerytura

(63), renta (3), stan spoczynku (3)Ruhe|stands (2) Ruhestand, other:

emerytura (1)Ruhe|zeiten (184) Ruhezeit, Zeit derRuhe: okres odpoczynku (61), czasodpoczynku (9), okres wypoczynku(3), czas na odpoczynek (2), okresprzerw (2)Ruhe|zeit (163) Zeit der Ruhe: okres

odpoczynku (54), czas odpoczynku (3),czas przerw (3), czas przerwy (2)Rund|funk (101) idiom: radio (25),

radiofonia (7), emisja programu (1),medium transmisyjne (1), przekaz (1),system radiofonii (1), transmisja ra-diowa (1)Rüstungs|güter (10) Rüstungsgut,Gut für die Rüstung: uzbrojenie (3),dobro uzytku wojskowego (1), partiauzbrojenia (1)Rüstungs|gütern (80) Rüstungsgut,Gut für die Rüstung: uzbrojenie (25),materiał obronny (1)Rüstungs|marktes (1) Rüstungs-markt, Markt der Rüstungen: rynekuzbrojenia (1)Saal|miete (4) Miete für den Saal:

wynajem sal (2), wynajem sal posie-dzen (2)Saat|gut (2263) Gut zur Saat: materiał

siewny (784)Saat|guts (209) Saatgut, Gut für dieSaat: materiał siewny (109)Sach|anlagen (179) Sachanlage,other: rzeczowa aktywa trwała (23),wartosc niematerialna (21), aktywa ma-terialna (16), aktyw trwały (11), aktywmaterialny (4), aktywa rzeczowa (2)Sach|aufklärung (285) Aufklärungder Sache: etap (100)Sach|ausgaben (285) Sachausgabe,other: biezacy wydatek (67)Sach|äußerungen (211) Sachäuße-rung, Äußerung zur Sache: uwaga (91)Sach|kenntnis (105) Kenntnis der Sa-che: wiedza (28), wiedza fachowa (11),wiedza specjalistyczna (9), specjali-styczna wiedza (4)

Sach|lage (235) Lage der Sache: sy-tuacja (47), stan faktyczny (15), oko-licznosc (13), stan rzeczy (3), faktycznystan (2)Sach|nähe (1) Nähe zur Sache: bezpo-

sredniosc (1)Sach|potenzial (1) Potenzial der Sa-che: kapitał rzeczowy (1)Sach|verhalte (185) Sachverhalt,other: sytuacja (32), rozpoznanie fak-tów (1)Sach|verhalt (247) Verhalt der Sache:

fakt (53), sprawa (12), kwestia (10),okolicznosc (6), okolicznosc faktyczna(1), stan faktyczny sprawy (1)Sach|verhalts (197) Sachverhalt, idi-om: powyzsza informacja (2), stan fak-tyczny (2)Sachverständigen|ebene (2) Ebeneder Sachverständigen: poziom eksper-tów (1), szczebel ekspercki (1)Sachverständigen|treffen (2) Treffender Sachverständigen: spotkanie eks-pertów (1)Sach|verstand (81) Verstand von derSache: wiedza specjalistyczna (9),kompetencja (8), wiedza fachowa (5),fachowa wiedza (3), specjalistycznawiedza (2)Säge|halle (2) Halle zum Sägen: hala

do ciecia (2)Sahne|aroma (2) Aroma der Sahne:

aromat smietany (2)Saison|verträgen (10) Saisonvertrag,Vertrag für die Saison: umowa roczna(2), roczna umowa (1)Salz|lake (74) Lake aus Salz: solanka

(50), stezona zalewa solna (1)Samen|einfuhren (3) Sameneinfuhr,Einfuhr der Samen: import nasienia(1), przywóz nasienia (1)Samen|kerne (2) Samenkern, Kerndes Samens: pestka (1)Sammel|antrag (89) sammelnder An-trag: pojedynczy wniosek (53), jedno-lity wniosek (3), wspólne zgłoszenie (1)Sammel|flug (5) other: wspólny lot (5)Sammel|raten (1) Sammelrate, Ratedes Sammelns: wskaznik zbierania (1)Sammel|stelle (108) Stelle zum Sam-meln: miejsce gromadzenia (32), cen-trum gromadzenia (19), punkt odbioru(8), punkt skupu (7), punkt gromadze-nia (6), miejsce zbiórki (2)Sammler|wert (1) Wert für Sammler:

wartosc kolekcjonerska (1)Sammlungs|stücken (28) Samm-lungsstück, Stück der Sammlung:przedmiot kolekcjonerski (1)Sanierungs|maßnahmen (135) Sa-nierungsmaßnahme, Maßnahme zurSanierung: srodek zaradczy (18), sro-dek słuzacy reorganizacji (14), srodekuzdrawiajacy (1)Sanität|schlachtung (1) other: ubój

sanitarny (1)Sanktions|ausschuss (156) other: ko-

mitet ds. sankcji (137), komitet ds. kar

(10), komisja ds. sankcji (1), komitetsankcji (1), komitet sankcjonujacy (1)Sanktions|regelung (38) Regelungder Sanktionen: system sankcji (9),system kar (8), mechanizm sankcji (3)Sardinen|konserven (20) Sardinen-konserve, Konserve mit Sardinen: kon-serwowana sardynka (10), sardynkakonserwowana (1), sardynka w pusz-kach (1)Satelliten|antennen (4) Satellitenan-tenne, Antenne auf den Satelliten: na-ziemna stacja satelitarna z małymi ante-nami (2)Satelliten|netze (5) Satellitennetz,Netz von Satelliten: siec satelitarna (4)Satelliten|systeme (5) Satellitensy-stem, System der Satelliten: system sa-telitarny (4), system łacznosci satelitar-nej (1)Satelliten|übertragung (3) Übertra-gung über Satelliten: transmisja sateli-tarna (1)Satz|stück (1) Stück des Satzes: wy-

raz (1)Satz|teil (103) Teil des Satzes: wyraz

(32), zdanie (6), czesc zdania (3), frag-ment (3), słowo (1), wyrazenie (1)Satzungs|änderungen (18) Satzungs-änderung, Änderung der Satzung: po-prawka do statutu (7), zmiana statutu(3), poprawiony statut (1)Schaden|abwicklung (1) Abwicklungdes Schadens: niewypłacone odszkodo-wanie (1)Schaden|ersatz (270)Ersatz des Scha-dens: odszkodowanie (178), odszkodo-wanie za poniesiona szkode (2), rekom-pensata za szkody (2)Schadens|begriff (2) Begriff des Scha-dens: pojecie szkody (2)Schadens|ersatz (94) Ersatz für denSchadens: odszkodowanie (46), napra-wienie szkód (3), zadoscuczynienie (3)Schadens|indikatoren (155) Scha-densindikator, Indikator für den Scha-den: wskaznik szkody (134), wskaznikszkód (4), wskaznik straty (2)Schadens|mengen (1) Schadensmen-ge, Menge des Schadens: ilosc utra-cona (1)Schadens|risiken (3) Schadensrisiko,Risiko des Schadens: ryzyko powstaniaszkody (1)Schadens|schwelle (24) Schwelle desSchadens: próg szkody (8), marginesszkody (4), szkodliwy poziom (2), prógstrat (1)Schadens|spanne (150) Spanne desSchadens: margines szkody (124), po-ziom szkody (2), marza szkód (1), wy-sokosc szkód (1)Schadens|spannen (77) Schadens-spanne, Spanne des Schadens: mar-gines szkody (59), marza szkody (3),poziom szkody (2), margines szkód (1),wysokosc szkód (1)Schadens|summe (8) Summe derSchäden: szkoda (6), suma strat (1)

321

Schadens|zahlungen Schul|abgängern

Schadens|zahlungen (3) Schadens-zahlung, Zahlung des Schadens: wy-płata roszczen (3)Schädigungs|spanne (2) Spanne derSchädigungen: margines szkody (2)Schad|organismen (550) Schadorga-nismus, schädliche Organismus: orga-nizm szkodliwy (342)Schad|stoffe (376) Schadstoff, scha-dende Stoff: zanieczyszczenie (254),substancja zanieczyszczajaca (48)Schad|stoffen (195) Schadstoff, scha-dende Stoff: substancja zanieczyszcza-jaca (51), substancja szkodliwa (10),szkodliwa substancja (3)Schall|zeichen (96) Schall als Zei-chen: sygnał dzwiekowy (5), dzwie-kowy sygnał (1), sygnał akustyczny (1)Schau|bild (85) idiom: wykres (24), ry-

sunek (11), tabela (9), schemat (4), dia-gram (3)Schaum|weine (42) Schaumwein,Wein mit Schaum: wino musujace (34)Schaum|wein (64) Wein mit Schaum:

wino musujace (45)Schein|angeboten (1) Scheinangebot,other: sfałszowana oferta (1)Schieds|richter (74) idiom: arbiter

(46), sedzia (1), sedzia polubowny (1)Schieds|spruch (26) other: orzeczenie

arbitrazowe (6), decyzja arbitrów (1),orzeczenie arbitra (1), orzeczenie arbi-trów (1)Schienen|fahrzeugen (99) Schienen-fahrzeug, Fahrzeug auf der Schie-ne: pojazd szynowy (22), pojazd kole-jowy (1)Schienen|verkehr (90) Verkehr aufden Schienen: transport kolejowy (25),sektor kolejowy (4), kolejowy trans-port (1)Schienen|verkehrs (28) Schienenver-kehr, Verkehr auf den Schienen: trans-port kolejowy (5), przewóz kolejowy(4), sektor kolejowy (2), infrastruk-tura transportowa (1), kolejowy trans-port (1), sektor kolei (1)Schiff|bau (413) Bau der Schiffe:

budownictwo okretowe (179), budowastatków (17), budowa okretów (7), bu-downictwo okretów (2), sektor budowyokretów (1)Schiffer|patent (5) Patent für Schiffer:

swiadectwo kapitana łodzi (2), swiadec-two kapitanów (1)Schiff|fahrt (169) Fahrt mit demSchiff: zegluga (54), transport morski(22), zegluga morska (7), przewóz mor-ski (1)Schiffs|antrieb (2) Antrieb des Schif-fes: naped statku (2)Schiffs|eigner (108) Eigner des Schif-fes: armator (31), własciciel statku (18),własciciel statków (16), operator stat-ków (1), własciciel okretów (1)Schiffs|führern (2) Schiffsführer,Führer des Schiffes: kapitan (1)Schiffs|rumpf (3) Rumpf des Schiffes:

kadłub (1)

Schlacht|haus (16) other: rzeznia (7),ubojnia (7)Schlacht|höfe (110) Schlachthof,other: ubojnia (56), rzeznia (37),ubój (1)Schlacht|höfen (151) Schlachthof, idi-om: ubojnia (60), rzeznia (58)Schlacht|hof (418) other: uboj-

nia (183)Schlacht|körper (446) other: tusz

(313), tusza (66)Schlacht|körpern (177) Schlachtkör-per, other: tusz (154)Schlacht|prämie (156) Prämie beimSchlachten: premia ubojowa (12), pre-mia za ubój (10), tytuł uboju (6)Schlacht|schweine (15) Schlacht-schwein, Schwein zum Schlachten:swinia do uboju (7), swinia rzezna (2),trzoda chlewna (1)Schlepp|netzen (87) Schleppnetz, ge-schleppte Netz: siec ciagnieta (17)Schlichtungs|verfahren (53) Verfah-ren zur Schlichtung: procedura pojed-nawcza (17), postepowanie pojednaw-cze (14), mechanizm pojednawczy (3),mechanizm rozjemczy (1), postepowa-nie arbitrazowe (1), procedura arbitra-zowa (1)Schließungs|phase (7) Phase derSchließung: okres zamkniecia (5), fazazamykania (1)Schluss|akte (170) Akte am Schluss:

akt koncowy (152)Schluss|bericht (83) Bericht amSchluss: sprawozdanie koncowe (47),koncowe sprawozdanie (11), raport kon-cowy (10), koncowy raport (3), ostatniesprawozdanie (2), ostateczny raport (1),raport ostateczny (1)Schluß|bestimmungen (101) Schluß-bestimmung, Bestimmung zumSchluss: przepis koncowy (55), po-stanowienie koncowe (6), uzgodnieniekoncowe (1)Schluss|bilanz (16) Bilanz zumSchluss: bilans zamkniecia (11), bi-lans zamkniety (1), zamkniecie rachun-ków (1)Schluß|dokument (1) other: doku-

ment koncowy (1)Schlüssel|akteuren (2) Schlüsselak-teur, other: główny zainteresowanypodmiot (1), kluczowa strona (1)Schlüssel|element (62) other: klu-

czowy element (38), podstawowy ele-ment (3), element kluczowy (2), istotnyelement (2), wazny element (2), czyn-nik decydujacy (1), kluczowe znaczenie(1), kluczowy czynnik (1), zasadniczaczesc (1)Schlüssel|funktion (8) other: klu-

czowa rola (2), kluczowa funkcja (1),kluczowy czynnik (1)Schlüssel|kompetenzen (135) Schlüs-selkompetenz, other: kluczowa kom-petencja (101), kompetencja kluczowa(11), kluczowa umiejetnosc (6), podsta-wowa kompetencja (5)

Schlüssel|rolle (148) other: kluczowarola (85), kluczowe znaczenie (6), za-sadnicza rola (6), decydujaca rola (4),kluczowy element (3), wazna rola (3),istotna rola (2), wiodaca rola (2)Schlüssel|stellen (3) Schlüsselstelle,other: kluczowe stanowisko (2), klu-czowe miejsce (1)Schlüssel|ziele (5) Schlüsselziel, other:

kluczowy cel (2), główny cel (1), waznycel (1)Schluß|kommuniqué (2) Kommuni-qué am Schluß: komunikat koncowy(1), koncowy komunikat (1)Schluss|stadium (1) other: ostateczna

faza (1)Schmelz|punkt (5) Punkt des Schmel-zens: punkt topnienia (1), temperaturatopnienia (1)Schmier|mittel (11) schmierende Mit-tel: smar (6)Schmuggel|aktivitäten (2) Schmug-gelaktivität, Äktivität des Schmuggels:działalnosc przemytnicza (1)Schneid|maschinen (6) Schneidma-schine, Maschine zum Schneiden: ma-szyna do ciecia (2), maszyna tnaca (2)Schnell|tests (44) Schnelltest, schnelleTest: szybki test (37)Schnitt|stelle (100) idiom: interfejs

(30), styk (11), wspólna płaszczyzna(3), punkt stycznosci (2)Schnitt|stellen (134) Schnittstel-le, other: interfejs (90), płaszczyznawspółdziałania (11), punkt styczno-sci (1)Schreib|fehler (8) Fehler beim Schrei-ben: bład maszynowy (2), bład pisar-ski (1)Schreib|maschine (30)Maschine zumSchreiben: maszyna do pisania (7)Schrift|stil (1) Stil der Schrift: rodzaj

czcionki (1)Schrift|stücke (415) Schriftstück, idi-om: dokument (315)Schrift|stücken (132) Schriftstück,other: dokument (112)Schrift|stück (237) idiom: dokument

pisemny (1), pisemny dokument (1)Schrift|stücks (121) Schriftstück,other: dokument (85), pismo (4), tekst(2), pisemny dokument (1)Schrift|wechsel (128) Wechsel derSchrift: korespondencja (111), wy-miana korespondencji (7), forma wy-miany listów (1)Schuh|erzeugnisses (3) Schuherzeug-nis, Erzeugnis als Schuh: obuwie (2)Schuh|industrie (30) other: przemysł

obuwniczy (20), obuwniczy przemysł(2), branza obuwnicza (1)Schuh|typen (76) Schuhtypus, Typ desSchuhs: rodzaj obuwia (60), typ obuwia(3), model obuwia (2)Schul|abgängern (2) Schulabgänger,Abgänger von der Schule: opuszczanieszkoły (1)

322

Schulden|abbau SEIBUD|-Systems

Schulden|abbau (27) Abbau derSchulden: redukcja zadłuzenia (8), re-dukcja długu (5), zmniejszanie zadłu-zenia (2), zmniejszenie zadłuzenia (2),obnizanie zadłuzenia (1), zmniejszaniedługu (1), zmniejszenie długu (1)Schulden|quote (334) Quote derSchulden: wskaznik zadłuzenia (228)Schulden|situation (6) Situation derSchulden: poziom zadłuzenia (1)Schulden|stand (78) Stand derSchuld: dług (36), zadłuzenie (16), po-ziom zadłuzenia (7), poziom długu (2)Schuldner|staats (2) Schuldnerstaat,Staat als Schuldner: panstwo dłuz-nika (1)Schuld|titel (157) Titel der Schuld:

instrument dłuzny (3), krótkookresowaobligacja (3)Schüler|gruppen (2) Schülergrup-pe, Gruppe von Schülern: grupauczniów (1)Schüler|vertreter (1) Vertreter derSchüler: przedstawiciel uczniów (1)Schul|essen (1) Essen in der Schule:

stołówka szkolna (1)Schul|klassen (1) Schulklasse, Klassein der Schule: klasa (1)Schulter|schützer (4) Schützer für dieSchulter: ochraniacz barków (4)Schulungs|jahren (1) Schulungsjahr,Jahre der Schulung: rok szkolen (1)Schulungs|kapazitäten (2) Schu-lungskapazität, Kapazität der Schu-lung: mozliwosc szkoleniowa (1)Schulungs|komponente (1) Kompo-nente der Schulung: komponent szko-leniowy (1)Schulungs|maßnahmen (106) Schu-lungsmaßnahme, Maßnahme derSchulung: szkolenie (54), działanieszkoleniowe (19), kształcenie (4), dzia-łalnosc szkoleniowa (3), działanie zzakresu szkolen (1), srodek szkole-niowy (1)Schulungs|tätigkeit (1) Tätigkeit derSchulung: działanie szkoleniowe (1)Schulungs|zwecke (2) Schulungs-zweck, Zweck der Schulung: cel szko-leniowy (1)Schuss|waffen (119) Schusswaffe,other: bron palna (44)Schutz|arten (6) Schutzart, Art desSchutzes: ochrona (3)Schutz|ausrüstungen (80)Schutzausrüstung, Ausrüstung zumSchutz: srodek ochrony (27), wypo-sazenie ochronne (24), wyposazenieochrony (13), sprzet ochronny (2),sprzet ochrony (1), srodek ochronny (1)Schutz|ausrüstung (151) Ausrü-stung zum Schutz: srodek ochrony(76), sprzet chroniacy (24), wyposa-zenie ochronne (17), sprzet ochrony(5), sprzet ochronny (4), wyposazenieochrony (3), ochrona indywidualna (2)Schutz|dauer (112) Dauer des Schut-zes: czas ochrony (45), okres ochrony(17), czas trwania ochrony (9), okres

trwania ochrony (4), ochrona w okresie(2), okres ustalony (2)Schutz|fähigkeit (5) Fähigkeit zumSchutz: kwalifikacja do ochrony (1)Schutz|gebiete (156) Schutzgebiet,Gebiet des Schutzes: strefa chroniona(29), obszar chroniony (26), obszarochrony (20), chroniona strefa (16),strefa ochronna (8), chroniony ob-szar (3)Schutz|gebiet (89) Gebiet des Schut-zes: strefa chroniona (42), chronionastrefa (11), obszar ochrony (8), obszarchroniony (1)Schutz|helmen (8) Schutzhelm, Helmzum Schutz: hełm ochronny (4)Schutz|klassen (4) Schutzklasse, Klas-se des Schutzes: klasa ochrony (1)Schutz|klausel (129) Klausel über denSchutz: klauzula ochronna (103), klau-zula bezpieczenstwa (4), klauzula za-bezpieczenia (1), srodek bezpieczen-stwa (1), srodek ochronny (1)Schutz|maßnahmen (1459) Schutz-maßnahme, Maßnahme zum Schutz:srodek ochronny (888), srodek ochrony(96), srodek zabezpieczajacy (30), sro-dek bezpieczenstwa (27), działanieochronne (16), mechanizm ochronny (8)Schutz|niveau (471) Niveau desSchutzes: poziom ochrony (331), po-ziom bezpieczenstwa (34), poziom za-bezpieczen (2), standard ochrony (2),stopien bezpieczenstwa (2), stopien za-bezpieczenia (1)Schutz|niveaus (132) Schutzniveau,Niveau des Schutzes: poziom ochrony(97), poziom zabezpieczenia (6), sto-pien ochrony (4), poziom bezpieczen-stwa (2), poziom zabezpieczen (2)Schutz|rechte (266) Schutzrecht,Recht auf Schutz: ochrona praw (11)Schutz|rechten (111) Schutzrecht,Recht auf Schutz: prawo własnosci(12), prawo pokrewne (11), prawo wy-łaczne (1)Schutz|zäunen (2) Schutzzaun, Zaunzum Schutz: ogrodzenie ochronne (1)Schutz|zone (325) Zone für denSchutz: strefa ochrony (93), strefaochronna (64), obszar ochronny (6),obszar ochrony (3)Schutz|zonen (101) Schutzzone, Zo-ne für den Schutz: strefa ochrony (39),strefa ochronna (13), strefa chroniona(9), obszar chroniony (4), chronionastrefa (1)Schwach|stellen (224) Schwachstelle,schwache Stelle: słaby punkt (13)Schwarz|arbeiter (4) other: nielegalny

pracownik (1), praca nielegalna (1)Schwefel|dioxid (122) Dioxid desSchwefels: dwutlenek siarki (79)Schweine|fleisch (670) Fleisch desSchweins: wieprzowina (442), miesowieprzowe (124)Schweine|lähmung (9) idiom: paraliz

swin (2), paraliz u swin (1), porazenie uswin (1)

Schweine|pest (769) Pest der Schwei-ne: pomór swin (688)Schweiß|verfahren (3) Verfahren desSchweißens: technologia spawania (2),technika spawania (1)Schwellen|mengen (2) Schwellen-menge, Menge als Schwelle: ilosc pro-gowa (2)Schwellen|sätze (1) Schwellensatz,other: próg procentowy (1)Schwellen|überschreitung (3) Über-schreitung der Schwelle: przekroczenieprogu (1)Schwellen|werte (393) Schwellen-wert,Wert an der Schwelle: próg (229),wartosc progowa (49), wartosc progów(11), wartosc graniczna (7)Schwellen|wert (310) Wert an derSchwelle: próg (159)Schwellen|werts (28) Schwellenwert,Wert der Schwelle: wartosc progu (5),wartosc progów (1)Schwer|punkte (238) Schwerpunkt,other: punkt ciezkosci (6), obszar za-interesowania (3), priorytetowa os (3),priorytetowy obszar (3), os prioryte-towa (2)Schwer|punkt (849) other: nacisk

(82), punkt ciezkosci (19)Schwimm|bagger (6) schwimmendeBagger: pogłebiarka (2)See|fahrt (18) Fahrt auf See: transport

morski (2), dziedzina transportu mor-skiego (1), dziedzina zeglugi morskiej(1), sektor morski (1), zegluga (1), ze-gluga morska (1)See|fischerei (104) Fischerei auf See:

rybołówstwo morskie (73), połów mor-ski (14), rybactwo morskie (1), sektorrybołówstwa morskiego (1)See|gebietes (1) Seegebiet, Gebiet derSeen: obszar morski (1)See|häfen (90) Seehafen, Hafen an derSee: port morski (50)See|hecht (62) Hecht aus der See:

morszczuk (58)See|meilen (103) Seemeile, Meile aufSee: mila morska (77)See|schiffe (22) Seeschiff, Schiff aufSee: statek pełnomorski (14), statekmorski (4), pełnomorski statek (1), sta-tek transportu morskiego (1)See|verkehre (2) Seeverkehr, Verkehrauf See: transport morski (2)See|verkehr (783) Verkehr auf See:

transport morski (220), zegluga morska(23), droga morska (10), ruch morski (5)See|verkehrs (361) Seeverkehr, Ver-kehr auf See: transport morski (89),zegluga morska (9), ruch morski (6),droga morska (2)See|vögel (15) Seevogel, other: ptak

morski (11)See|weg (139)Weg über die See: droga

morska (60), transport morski (3), mor-ska szlaka (2), trasa morska (1)See|zunge (82) idiom: sola (18)SEIBUD|-Systems (3) SEIBUD-System, other: system SEI (1)

323

Seil|bahnen Solidaritäts|fonds

Seil|bahnen (92) Seilbahn, other: kolejlinowa (41), kolejka linowa (5)Sekretariats|geschäfte (120) Sekre-tariatsgeschäft, Geschäfte des Sekre-tariats: sekretariat (65), obsługa sekre-tariatu (20), prowadzenie sekretariatu(2), usługa sekretariatu (2)Sekundär|radar (2) sekundäre Radar:

drugorzedne urzadzenie radarowe (2)Sende|stopp (1) Stopp des Sendens:

status wstrzymania (1)Sensibilisierungs|programme (5)Sensibilisierungsprogramm, Pro-gramm für die Sensibilisierung: pro-gram informacyjny (1), program uswia-damiajacy (1)Separatoren|fleisch (80) other: mieso

oddzielane mechanicznie (6), mieso od-zyskane mechanicznie (3), odzyskiwanemechanicznie mieso (1)Serien|fertigung (13) Fertigung in Se-rien: produkcja seryjna (4), produkcjana duza skale (1)Serien|nummer (123) Nummer derSerie: numer seryjny (78), numer se-rii (19), seryjny numer (2), nr seryjny(1), numer ewidencyjny (1), numer wer-sji (1)Server|-Lieferanten (1) Server-Lieferant, Lieferant der Server: do-stawca serwerów (1)Service|plattform (12) other: plat-

forma usługowa (10)Seuchen|betriebe (22) Seuchenbe-trieb, other: zakazone gospodarstwo(13), gospodarstwo zakazone (2)Seuchen|lage (155) Lage der Seuchen:

sytuacja epidemiologiczna (57), sytu-acja chorobowa (10), sytuacja choroby(9), sytuacja zdrowotna (3)Seuchen|trägern (1) Seuchenträger,Träger der Seuche: nosnik choroby (1)Seuchen|verhütung (12) Verhütungvon Seuchen: zapobieganie choro-bom (12)Sicherheits|anforderungen (752) Si-cherheitsanforderung, Anforderungan die Sicherheit: wymaganie bezpie-czenstwa (491), wymóg bezpieczenstwa(100), wymaganie dotyczace bezpie-czenstwa (8), norma bezpieczenstwa(6), standard bezpieczenstwa (3), waru-nek bezpieczenstwa (3)Sicherheits|aspekten (14) Sicher-heitsaspekt, Aspekt der Sicherheit:kwestia bezpieczenstwa (2), aspekt bez-pieczenstwa (1), aspekt zwiazany zbezpieczenstwem (1), kwestia zwiazanaz bezpieczenstwem (1), wzglad bezpie-czenstwa (1)Sicherheits|ausrüstung (16) Ausrü-stung der Sicherheit: urzadzenie doochrony bezpieczenstwa (3), sprzet bez-pieczenstwa (2), sprzet do ochrony bez-pieczenstwa (2), wyposazenie ochronne(1), wyposazenie ratunkowe (1)Sicherheits|bewertung (100) Bewer-tung der Sicherheit: ocena bezpieczen-stwa (68), ocena ryzyka (6)

Sicherheits|dienst (13) other: słuzbabezpieczenstwa (2), dział ochrony (1),organ bezpieczenstwa (1)Sicherheits|empfehlungen (13) Si-cherheitsempfehlung, Empfehlungzur Sicherheit: zalecenie bezpieczen-stwa (13)Sicherheits|gründen (82) Sicher-heitsgrund, Grund der Sicherheit:wzglad bezpieczenstwa (45), powódbezpieczenstwa (8), uwaga na bezpie-czenstwo (1), wzglad na bezpieczen-stwo (1), wzglad na ochrone (1)Sicherheits|gurte (147) Sicherheits-gurt, Gurt für die Sicherheit: pas bez-pieczenstwa (128)Sicherheits|kapital (2) Kapital als Si-cherheit: zabezpieczenie (1)Sicherheits|kräfte (49) Sicherheits-kraft, Kraft der Sicherheit: siła bezpie-czenstwa (28)Sicherheits|leistungen (574) Sicher-heitsleistung, Leistung der Sicherheit:kwota zabezpieczona (115), gwarancjafinansowa (53), zabezpieczona kwota(12), złozona gwarancja (7), suma za-bezpieczona (6)Sicherheits|leistung (408) Leistungder Sicherheit: gwarancja (121)Sicherheits|marge (113) Marge derSicherheit: margines bezpieczenstwa(75), marza bezpieczenstwa (1), poziombezpieczenstwa (1)Sicherheits|maßnahmen (287) Si-cherheitsmaßnahme, Maßnahme fürdie Sicherheit: srodek bezpieczen-stwa (137)Sicherheits|niveau (176) Niveau derSicherheit: poziom bezpieczenstwa(126), stopien bezpieczenstwa (9), po-ziom ochrony (8), standard bezpieczen-stwa (2)Sicherheits|normen (166) Sicher-heitsnorm, Norm zur Sicherheit:norma bezpieczenstwa (131), normazabezpieczenia (6), standard ochrony(6), standard bezpieczenstwa (3)Sicherheits|politik (201) Politikder Sicherheit: polityka bezpieczen-stwa (21)Sicherheits|probleme (34) Sicher-heitsproblem, Problem der Sicherheit:problem bezpieczenstwa (13), narusze-nie bezpieczenstwa (2), zagadnieniebezpieczenstwa (2), obawa o bezpie-czenstwo (1), wyzwanie zwiazane zbezpieczenstwem (1)Sicherheits|regeln (37) Sicherheitsre-gel, Regel der Sicherheit: przepis bez-pieczenstwa (25), zasada bezpieczen-stwa (4), reguła bezpieczenstwa (1),system bezpieczenstwa (1)Sicherheits|standards (142) Sicher-heitsstandard, Standard der Sicher-heit: norma bezpieczenstwa (46), stan-dard bezpieczenstwa (28), poziom bez-pieczenstwa (6), poziom ochrony (1)Sicherheits|systeme (31) Sicherheits-system, System der Sicherheit: system

bezpieczenstwa (15), system zabezpie-czenia (5), system zabezpieczen (2)Sicherheits|vorschriften (291) Si-cherheitsvorschrift, Vorschrift überdie Sicherheit: zasada bezpieczen-stwa (38)Sicherungs|geber (29) Geber der Si-cherung: gwarant (13), poreczyciel (1)Sicherungs|maßnahmen (274) Si-cherungsmaßnahme, Maßnahme derSicherung: zabezpieczenie (39), sro-dek ostroznosci (35), srodek zabez-pieczajacy (23), srodek bezpieczenstwa(21), srodek zapobiegawczy (20), sro-dek ochronny (17), działanie ochronne(3), zabezpieczajacy srodek (3)Sicht|bereichs (3) Sichtbereich, Be-reich der Sicht: pole widzenia (3)Sicht|feld (81) other: pole widze-

nia (60)Sicht|vermerk (314) Vermerk aufSicht: wiza (28), zatwierdzenie (23),poswiadczenie (16), potwierdzenie (7)Sicht|vermerks (84) Sichtvermerk,other: zatwierdzenie (22), potwierdze-nie (7), poswiadczenie (5)Siedlungs|abfälle (35) Siedlungsab-fall, Abfall der Siedlung: odpad komu-nalny (14), komunalny odpad (4)Signal|system (5) System des Signals:

system sygnalizacji (3), system sygnali-zacyjny (2)Silicium|-Metall (7) other: metal krze-

mowy (7)Simulations|übungen (6) Simulati-onsübung, Übung als Simulation: cwi-czenie symulacyjne (2), symulacja (2)Sitz|ordnung (4) Ordnung der Sitze:

sala posiedzen (2)Sitz|plätze (70) Sitzplatz, Platz zumSitzen: miejsce (33), siedzenie (6),miejsce siedzace (2), miejsce do siedze-nia (1), siedzisko (1)Sitz|plätzen (179) Sitzplatz, Platz zumSitzen: miejsce siedzace (17), liczbamiejsc (2)Sitz|platz (21) Platz zum Sitzen: miej-

sce (5), siedzenie (4), miejsce sie-dzace (3)Sitzungs|protokollen (3) Sitzungs-protokoll, Protokoll der Sitzung: pro-tokół z posiedzenia (1)Skelett|muskeln (1) Skelettmuskel,Muskel am Skelett: miesien prazko-wany (1)SLIM|-Bericht (1) other: sprawozda-

nie SLIM (1)Sofort|hilfe (209) other: pomoc w na-

głych wypadkach (78), pomoc dorazna(14), pomoc w sytuacjach wyjatkowych(6), natychmiastowa pomoc (3), pomocw sytuacjach nadzwyczajnych (3)Solidaritäts|abgabe (1) Abgabeaus Solidarität: podatek solidarno-sciowy (1)Solidaritäts|fonds (181) Fonds für dieSolidarität: fundusz solidarnosci (6)

324

Solidaritäts|klausel Staats|gebiet

Solidaritäts|klausel (7) Klausel überdie Solidarität: klauzula solidarno-sci (6)SOLVIT|-Netz (3) other: siec SOLVIT

(2), system SOLVIT (1)Sonder|ausschuss (87) besondereAusschuss: specjalny komitet (29),komisja specjalna (1), komitet spe-cjalny (1)Sonder|beauftragten (175) Sonder-beauftragte, besondere Beauftragte:specjalny przedstawiciel (157), spe-cjalny wysłannik (7)Sonder|beihilfe (129) besondere Bei-hilfe: specjalna pomoc (95), pomoc spe-cjalna (16), szczególna pomoc (6), nad-zwyczajna pomoc (1)Sonder|bericht (163) besondere Be-richt: sprawozdanie specjalne (121),specjalne sprawozdanie (16), raport spe-cjalny (8), specjalny raport (2)Sonder|erlaubnis (5) besondere Er-laubnis: zezwolenie specjalne (5)Sonder|faktoren (2) Sonderfaktor,besondere Faktor: czynnik nadzwy-czajny (1)Sonder|fälle (54) Sonderfall, beson-dere Fall: szczególny przypadek (23),przypadek szczególny (16), specjalnyprzypadek (5), poszczególny przypadek(1), przypadek specjalny (1), sytuacjaspecjalna (1), wyjatkowa sytuacja (1),wyjatkowy przypadek (1)Sonder|fällen (79) Sonderfall, beson-dere Fall: szczególny przypadek (39),wyjatkowy przypadek (11), poszcze-gólny przypadek (3), szczególna oko-licznosc (3), specjalny przypadek (2),konkretna okolicznosc (1), okreslonyprzypadek (1), przypadek specjalny (1),przypadek wyjatkowy (1)Sonder|fall (48) besondere Fall: szcze-

gólny przypadek (21), przypadek szcze-gólny (4), konkretny przypadek (2),specjalny przypadek (2), szczególnasytuacja (2), specyficzny rodzaj (1),szczególna sprawa (1), wyjatkowa sytu-acja (1)Sonder|fonds (81) besondere Fonds:

specjalny fundusz (24), fundusz spe-cjalny (2)Sonder|maßnahmen (638) Sonder-maßnahme, besondere Maßnahme:szczególny srodek (309), specjalnysrodek (141), srodek specjalny (44),nadzwyczajny srodek (36), szczególnedziałanie (14), srodek nadzwyczajny(10), srodek szczególny (6), srodek wy-jatkowy (4), wyjatkowy srodek (2)Sonder|prämie (182) gesonderte Prä-mie: premia specjalna (121), specjalnapremia (25)Sonder|projekt (1) besondere Projekt:

specjalny projekt (1)Sonder|regeln (10) Sonderregel, be-sondere Regel: zasada szczególna (5),specjalna zasada (2), szczególna za-sada (1)

Sonder|regelung (666) besondere Re-gelung: szczególne uzgodnienie (76),specjalny system (56), szczególne usta-lenie (40), procedura szczególna (37),szczególne rozwiazanie (35), przepisszczególny (26), szczególny przepis(20), szczególne traktowanie (12)Sonder|satzes (1) Sondersatz, beson-dere Satz: specjalna stawka (1)Sonder|stelle (1) other: specjalny or-

gan (1)Sonder|systemen (7) Sondersystem,besonderes System: specjalny system(5), system specjalny (2)Sonder|tarif (10) besondere Tarif: ta-

ryfa preferencyjna (3), preferencyjna ta-ryfa (1), taryfa promocyjna (1)Sonder|versicherung (3) besonde-re Versichung: specjalne ubezpiecze-nie (3)Sonder|vorschriften (254) Sonder-vorschrift, besondere Vorschrift: spe-cjalny warunek (48)Sonnen|strahlung (5) Strahlung derSonne: promieniowanie słoneczne (4)Sorge|recht (23) Recht zum Sorgen:

prawo do opieki (3), prawo rodziciel-skie (1)Sorten|amt (103) other: urzad odmiany

(36), urzad odmian roslin (22), urzadodmian (10), urzad ochrony odmian (1)Sorten|bezeichnung (92) Bezeich-nung der Sorte: nazwa odmiany (47),nazwa odmian (7), okreslenie odmiany(2), nazewnictwo odmian (1), nazew-nictwo odmiany (1)Sorten|gruppen (89) Sortengruppe,Gruppe von Sorten: grupa odmian (73)Sorten|katalog (232) Katalog der Sor-ten: katalog odmian (132), lista odmian(2), wykaz odmian (2)Sorten|listen (10) Sortenliste, Listeder Sorten: wykaz odmian (8), wykaztrzymany (1)Sorten|schutzes (136) Sortenschutz,Schutz der Sorte: ochrona odmian ro-slin (75), ochrona odmian (18), ochronanowych odmian roslin (1)Sorten|schutz (204) Schutz der Sorte:

ochrona odmian roslin (140), ochronaodmian (30), odmiana rosliny (3),ochrona odmiany roslin (1)Sozial|fonds (327) soziale Fonds: fun-

dusz społeczny (274)Sozial|gipfel (9) soziale Gipfel: szczyt

społeczny (8)Sozial|politik (356) soziale Politik: po-

lityka społeczna (204)Sozial|system (2) soziale System: sys-

tem opieki społecznej (1), system so-cjalny (1)Sozial|tarife (4) Sozialtarif, soziale Ta-rif: taryfa społeczna (1)Sozial|vorschriften (89) Sozialvor-schrift, soziale Vorschrift: przepis so-cjalny (41), ustawodawstwo socjalne(10), ustawodawstwo społeczne (4),przepis społeczny (3), norma socjalna

(2), prawo socjalne (2), uregulowaniesocjalne (1)Spam|-Fällen (1) Spam-Fall, Fall vonSpam: przypadek spamu (1)Spar|guthaben (5) gesparte Gutha-ben: oszczednosc (5)Spar|konten (4) Sparkonto, Kontozum Sparen: rachunek oszczedno-sciowy (2)Speise|eis (125)Eis als Speise: lód (20),

lód jadalny (4)Speise|öle (5) Speiseöl, Öl für die Spei-se: olej (1)Spender|evaluierung (2) Evaluierungdes Spenders: ocena dawców (1)Sperr|zonen (86) Sperrzone, gesperrteZone: strefa zamknieta (61), zamknietastrefa (3)Spiegel|strich (118) idiom:myslnik (1)Spiel|raum (379) idiom: margi-

nes (128)Spiel|regeln (6) Spielregel, Regel beimSpielen: zasada gry (2), procedura de-mokratyczna (1), reguła gry (1)Spitzen|last (2) other: szczytowe obcia-

zenie (1)Sport|art (5) Art des Sportes: dyscy-

plina sportu (1)Sprach|expertise (1) sprachliche Ex-pertise: wiedza jezykowa (1)Sprach|fassungen (127) Sprachfas-sung, sprachliche Fassung: wersja je-zykowa (97)Sprach|fassung (1122) sprachlicheFassung: wersja jezykowa (129), wer-sja w jezyku (2)Sprach|gemeinschaften (4) Sprach-gemeinschaft, sprachliche Gemein-schaft: społecznosc jezykowa (2)Sprach|kriterien (2) Sprachkriteri-um, sprachliche Kriterium: kryteriumjezykowe (2)Spreng|schnur (8) other: lont detonu-

jacy (8)Spreng|stoffe (89) Sprengstoff, Stoffzum Sprengen: materiał wybuchowy(25), ładunek wybuchowy (1), substan-cja wybuchowa (1)SRVN|-Resolution (14) other: rezolu-

cja RBONZ (1)Staats|anwälte (58) Staatsanwalt, An-walt des Staates: prokurator (30)Staats|anzeiger (16) idiom: dziennik

urzedowy (3), gazeta rzadowa (1), ofi-cjalny dziennik (1)Staats|bank (7) staatliche Bank: bank

panstwowy (6)Staats|bedienstete (3) staatliche Be-dienstete: urzednik (2)Staats|bürgertums (2) Staatsbürger-tum, : społeczenstwo obywatelskie (2)Staats|führung (159) Führung desStaats: system rzadów (6), ład admini-stracyjny (2), sprawowanie rzadów (2)Staats|gebiet (192) Gebiet des Staates:

terytorium kraju (8), terytorium panstwa(4), obszar panstwa (3)

325

Staats|gewalt Steuer|wettbewerb

Staats|gewalt (14) staatliche Gewalt:władza (3), rzad (2), władza panstwowa(1), władza publiczna (1)Stabilitäts|fonds (1) Fonds für die Sta-bilität: fundusz stabilizacyjny (1)Stabilitäts|kontrolle (2) Kontrolle derStabilität: kontrola stabilnosci (1)Stabilitäts|pakt (87)Pakt über die Sta-bilität: pakt stabilizacji (63), pakt stabil-nosci (10)Stabilitäts|programm (179) Pro-gramm der Stabilität: program stabil-nosci (172), program stabilizacyjny (1)Stadt|busse (3) Stadtbus, Bus derStadt: autobus miejski (1)Städte|charta (1) Charta der Stadt:

karta miejska (1)Stadt|entwicklung (82) Entwicklungder Stadt: rozwój miast (22), rozwój ob-szarów miejskich (15), rozwój miejski(8), rozwój terenów miejskich (6), urba-nizacja (5), rozwój urbanistyczny (1),urbanistyka (1)Stadt|schuhe (2) Stadtschuh, Schuhfür die Stadt: but miejski (1)Stahl|anbieter (2) Anbieter für Stahl:

dostawca stali (1)Stahl|band (1) Band aus Stahl: tasma

stalowa (1)Stahl|draht (84) Draht aus Stahl: drut

ze stali (21), drut stalowy (7), stalowydrut (7)Stahl|erzeugnisse (182) Stahlerzeug-nis, Erzeugnis aus Stahl: wyrób sta-lowy (81), produkt stalowy (36), pro-dukt ze stali (5), wyrób ze stali (3)Stahl|industrie (294) other: hutnictwo

stali (105), przemysł stalowy (90), prze-mysł hutniczy (13)Stamm|kapital (111) other: kapitał za-

kładowy (94)Standard|abweichung (28) Abwei-chung vom Standard: odchylenie stan-dardowe (7), bład standardowy (3), ty-powe odchylenie (3), standardowe od-chylenie (2)Standard|annahme (1) Annahme desStandards: standardowe załozenie (1)Standard|antworten (2) Standar-dantwort, Antwort als Standard: nor-malna odpowiedzi (2)Standard|aufschriften (10) Stan-dardaufschrift, Aufschrift als Stan-dard: standardowy zwrot (4), stan-dardowe oznaczenie (3), standardowesformułowanie (1)Standard|austauschs (18) Standard-austausch, Austausch als Standard:standardowa wymiana (10), wymianastandardowa (1)Standard|berichten (2) Standardbe-richt, Bericht als Standard: znormali-zowane sprawozdanie (1)Standard|format (30) Format alsStandard: standardowy format (17),znormalizowany format (4), formatstandardowy (2), ujednolicony format(2), standardowa forma (1), standar-dowa postac (1)

Standard|form (7)Form als Standard:bryłka standardowa (1), standardowyformularz (1), wzór standardowy for-mularza (1), znormalizowana forma (1),znormalizowany formularz (1)Standard|qualität (403) Qualität alsStandard: jakosc standardowa (202)Standard|satz (2) other: standardowa

stawka (1), stawka normalna (1)Standard|vorschriften (7) Standard-vorschrift, Vorschrift als Standard:standardowe wymaganie (2), standar-dowa rama normatywna (1), standar-dowa zasada (1), standardowy prze-pis (1)Standes|recht (1) Recht des Standes:

reguła zawodowa (1)Stand|orte (177) Standort, other:

miejsce (43), lokalizacja (23), połozenieterenu (3)Stand|orten (132) Standort, idiom:

miejsce (31), lokalizacja (21)Stand|ort (574) idiom: miejsce (121)Stand|orts (106) Standort, idiom: lo-

kalizacja (31), miejsce (16), połozenie(6), połozenie geograficzne (2)Stand|punkte (389) Standpunkt, idi-om: stanowisko (226)Stand|punkt (4249) idiom: stanowi-

sko (3251), opinia (168), punkt wi-dzenia (46), poglad (43), punkt (12),uwaga (10)Stand|punkts (715) Standpunkt, idi-om: stanowisko (595)Stärke|unternehmen (138) other:

producent skrobi (52), przedsiebior-stwo produkujace skrobie (21), fa-bryka skrobi (2), zakład produkcyjnyskrobi (1)Status|änderung (4) Änderung desStatus: zmiana statusu (3)Statuts|basis (24) : regulamin pracow-

niczy (12), podstawa regulaminu pra-cowniczego (7)Statuts|beirats (26) Statutsbeirat,other: komitet ds. regulaminu pracow-niczego (17), komitet ds. regulaminu(1), komitet regulaminowy (1)Staub|milben (1) Staubmilbe, idiom:

roztocz zyjacy w kurzu (1)STCW|-Codes (22) STCW-Code,other: kod STCW (19)Steig|eisen (8) Eisen zum Steigen:

Rak (4)Stein|produkte (1) Steinprodukt, Pro-dukt aus Stein: wyrób z kamienia (1)Stellen|plan (289) Plan für die Stellen:

plan zatrudnienia (47)Stellen|wert (131) idiom: znacze-

nie (13)Stell|vertreter (418) Vertreter für dieStelle: zastepca (339), przedstawiciel(20), wiceprzewodniczacy (4), stanowi-sko zastepcy (2), wyznaczony przedsta-wiciel (2)Stempel|abdrücke (20) Stempelab-druck, Abdruck des Stempels: ozna-czenie agencji (15), odcisk pieczeci (2)

Stempel|abdrucks (7) Stempelab-druck, Abdruck des Stempels: pieczec(3), oznakowanie (1)Sterbe|rate (4) Rate des Sterbens:

smiertelnosc (1)Sterbe|tafeln (2) Sterbetafel, other: ta-

bela smiertelnosci (1)Stetigkeits|prinzip (1) Prinzip der Ste-tigkeit: zasada trwałosci (1)Steuer|angelegenheiten (12) Steuer-angelegenheit, steuerliche Angelegen-heit: dziedzina podatków (2), kwestiapodatkowa (2), dziedzina podatkowa(1), sprawa podatkowa (1)Steuer|aufkommens (5) Steuerauf-kommen, Aufkommen der Steuer: do-chód podatkowy (3), wpływ z podat-ków (2)Steuer|autonomie (5) steuerliche Au-tonomie: autonomia podatkowa (3), au-tonomia fiskalna (2)Steuer|befreiung (358) Befreiung vonder Steuer: zwolnienie z podatku (45),zwolnienie podatkowe (35), zwolnienieod podatku (11), ulga podatkowa (5),zwolnienie z VAT (5), zwolnienie od po-datków (3), zwolnienie z podatków (3)Steuer|behörden (102) Steuerbehör-de, steuerliche Behörde: organ podat-kowy (29), władza podatkowa (29), ad-ministracja podatkowa (8), organy po-datkowa (5), urzad podatkowy (4), de-partament podatkowy (2), władza fi-skalna (2), urzad skarbowy (1)Steuer|erleichterung (14) steuerli-che Erleichterung: ulga podatkowa(8), udogodnienie podatkowe (1), za-cheta podatkowa (1), zwolnienie podat-kowe (1)Steuer|geräte (214) Steuergerät, steu-ernde Gerät: regulator (127), zespółsterowania (1)Steuer|hinterziehung (137) Hinter-ziehung der Steuern: oszustwo podat-kowe (24), unikanie podatków (2), uni-kanie zobowiazan podatkowych (2)Steuer|hoheit (4) steuerliche Hoheit:

niezaleznosc podatkowa (1)Steuer|politiken (3) Steuerpolitik,steuerliche Politik: polityka fiskalna (3)Steuer|sätze (163) Steuersatz, Satz derSteuer: stawka podatkowa (42), stawkapodatku (18), poziom opodatkowania(7), stawka opodatkowania (4), stopapodatkowa (3), próg podatkowy (2)Steuer|satz (209) Satz der Steuer:

stawka podatku (46), stawka podatkowa(27), stopa podatkowa (2)Steuer|system (95) System der Steu-ern: system podatkowy (44), systemopodatkowania (34), program podat-kowy (1), system fiskalny (1)Steuer|vorschrift (2) steuerliche Vor-schrift: przepis podatkowy (1), zasadapodatkowa (1)Steuer|wettbewerb (6) steuerli-che Wettbewerb: konkurencja podat-kowa (6)

326

Stich|probe Süßungs|mittel

Stich|probe (2467) idiom: próba(1376), kontrola wyrywkowa (210),próbka (122), próba statystyczna (55),kontrola (22), badanie wyrywkowe (6)Stich|proben (742) Stichprobe, idiom:

próba (299)Stich|tag (146) idiom: nieprzekraczalny

termin (3), ostateczna data (3), data kon-cowa (2), dzien zamkniecia (2)Stich|wahl (2) other: wybór (2)Stick|stoff (98) idiom: azot (78), azo-

tan (1)Stillhalte|frist (33) Frist des Stillhal-tens: okres zawieszenia (6)Stimm|rechte (310) Stimmrecht,other: prawo głosu (174)Stimm|recht (194) Recht zur Stimme:

prawo głosu (100), prawo do głosowa-nia (38), prawo głosowania (12), prawodo głosu (3), uprawnienie do głosowa-nia (3)Stoß|zähne (2) Stoßzahn, other:

kieł (1)Straf|gelder (11) Strafgeld, other: kara

pieniezna (5)Straf|maßes (10) Strafmaß, Maß derStrafe: wymiar kar (3), wymiar kary (3)Straf|recht (77) Recht der Strafe:

prawo karne (63), kodeks karny (2),przepis prawa karnego (2)Straf|register (122) Register der Stra-fen: rejestr karny (54), rejestr skazanych(41), rejestr sadowy (2)Straf|sache (4) other: sprawa karna (1)Straf|verfahren (263) Verfahren zurStrafe: postepowanie karne (123)Straf|verfolgung (328)Verfolgung derStrafe: sciganie przestepstw (16)Strahlen|behandlung (1) Behand-lung mit Strahlen: napromieniowa-nie (1)Strahlen|quellen (117) Strahlenquel-le, Quelle der Strahlen: zródło promie-niowania (10), zródło radioaktywne (7),radioaktywne zródło (1), zródło promie-niotwórcze (1)Strahlungs|detektoren (7) Strah-lungsdetektor, Detektor für die Strah-lung: detektor promieniowania (3)Straßen|fahrzeuge (62) Straßenfahr-zeug, Fahrzeug für die Straße: pojazddrogowy (21), pojazd w transporcie dro-gowym (16), pojazd kołowy (6), pojazdtransportu drogowego (2)Straßen|fräsen (3) Straßenfräse,other: drogowa maszyna frezujaca (1)Straßen|infrastruktur (41) Infra-struktur der Straße: infrastruktura dro-gowa (28), infrastruktura dróg (1)Straßen|kontrollen (33) Straßenkon-trolle, Kontrolle der Straßen: kontroladrogowa (20), drogowa kontrola (2),kontrola na drodze (1), kontrola na dro-gach (1)Strassen|verkehr (145) : transport

drogowy (28), ruch drogowy (24)Straßen|verkehr (354) Verkehr aufder Straße: transport drogowy (122),

ruch drogowy (42), ruch uliczny (2),ruch samochodowy (1)Strategie|dialog (1) Dialog über dieStrategie: dialog strategiczny (1)Strategie|papier (87) Papier zur Stra-tegie: dokument strategiczny (61), opra-cowanie strategiczne (2), strategicznydokument (1)Strategie|plan (38) Plan der Strate-gie: plan strategiczny (33), strategicznyplan (2)Strategie|rahmens (2) Strategierah-men, Rahmen der Strategie: rama stra-tegiczna (1)Strecken|abschnitt (8) Abschnitt derStrecke: odcinek dróg (1)Strecken|netz (12) Netz der Strecken:

siec połaczen (3), siatka połaczen (2),siec tras (2)Streich|fette (31) Streichfett, Fett zumStreichen: tłuszcz do smarowania (22),pasta tłuszczowa (1)Streich|fett (5) Fett zum Streichen:

tłuszcz do smarowania (2)Streit|beilegung (127) Beilegungdes Streites: rozstrzyganie sporów(68), rozwiazywanie sporów (13), roz-strzyganie sporu (4), rozstrzygnieciesporu (2)Streit|fall (59) streitige Fall: spór (21),

przypadek sporu (10), kwestia sporna(2), przypadek sporny (2), przypadekwystapienia sporu (2), przypadek zaist-nienia sporów (1), sytuacja sporna (1),wypadek sporu (1)Streit|sachen (158) Streitsache, other:

spór sadowy (1)Strom|erzeugern (27) Stromerzeuger,Erzeuger des Stromes: producent ener-gii (7), producent energii elektrycznej(4), wytwórca energii (4), elektrownia(1), przedsiebiorstwo energetyczne (1),wytwórca energii elektrycznej (1)Strom|erzeugung (221) Erzeugungdes Stromes: produkcja energii elek-trycznej (33), wytwarzanie energii elek-trycznej (32), wytwarzanie energii (22),produkcja energii (7), produkcja elek-trycznosci (5), wytwarzanie pradu (4),produkcja pradu elektrycznego (3)Strom|nachfrage (8) Nachfrage nachStrom: zapotrzebowanie na energieelektryczna (3), popyt na energie elek-tryczna (2)Strom|netze (13) Stromnetz, Netz mitStrom: siec elektryczna (7), siec energe-tyczna (2)Struktur|bereinigung (5) Bereini-gung der Strukturen: poprawa struk-tury (1), ulepszenie strukturalne (1)Struktur|fonds (1109) Fonds für dieStruktur: fundusz strukturalny (980)Struktur|formel (11) Formel in derStruktur: wzór strukturalny (9), for-muła strukturalna (2)Struktur|maßnahmen (195) Struk-turmaßnahme, Maßnahme an derStruktur: działanie strukturalne (90),

pomoc strukturalna (38), srodek struk-turalny (38), polityka strukturalna (3),strukturalny srodek (3), działanie re-strukturyzacyjne (2)Struktur|reformen (247) Strukturre-form, Reform der Strukturen: reformastrukturalna (227)Struktur|reform (16) Reform derStruktur: reforma strukturalna (14)Stück|gut (11) other: ładunek jednost-

kowy (4), ładunek drobnicowy (1)Stück|kosten (114) Kosten für dasStück: koszt jednostkowy (17), jednost-kowy koszt (7)Stück|zahl (118) Zahl der Stücke: ilosc

(23), liczba (16), liczba sztuk (10), iloscsztuk (7), liczba jednostek (5), liczba eg-zemplarzy (4)Studenten|visa (1) Studentenvi-sum, Visum für Studenten: wiza stu-dencka (1)Studien|abschlüssen (1) Studienab-schluss, Abschluss des Studiums: dy-plom (1)Studien|plänen (1) Studienplan, Planfür das Studium: program naucza-nia (1)Studien|projekten (1) Studienpro-jekt, Projekt der Studien: projekt stu-dyjny (1)Studien|reisen (7) Studienreise, Rei-se zwecks Studium: wizyta robocza (1),wizyta studyjna (1), wyjazd studyjny (1)Stürzungs|maßnahmen (1) Stür-zungsmaßnahme, Maßnahmen fürdie Stürzung: rodzaj pomocy (1)Stützungs|regelungen (280) Stüt-zungsregelung, Regelung zur Stüt-zung: system wsparcia (242)Stützungs|regelung (145) Regelungzur Stützung: system wsparcia (101),system pomocy (10), system wspiera-nia (7)Subventions|programm (1) Pro-gramm zur Subvention: program sub-sydiów (1)Subventions|spanne (85) Spanne derSubvention: margines subsydium (18),wysokosc subsydium (8), margines sub-sydiów (6), margines subsydiowania(4), stawka subsydium (4), marza sub-sydium (2), stopa subsydium (2)Sucht|stoffen (164) Suchtstoff, other:

srodek odurzajacy (17), narkotyk (11),substancja odurzajaca (1)Such|verfahren (11) Verfahren derSuche: postepowanie poszukiwawcze(5), procedura dochodzeniowa (2), me-toda wyszukiwania (1), procedura po-szukiwawcza (1)Süd|indien (1) südliche Indien: połu-

dniowa Indie (1)Süd|küste (4) südliche Küste: połu-

dniowe wybrzeze (4)Süßungs|mittel (137) Mittel zum Sü-ßen: substancja słodzaca (72), srodeksłodzacy (10)

327

SVU|-Instrumente Teil|märkten

SVU|-Instrumente (6) SVU-Instrument, other: instrument OSP(3), instrument pomiaru OSP (1)Swap|-Geschäfte (2) Swap-Geschäft,other: transakcja zamienna (2)SWR|-Ausfuhren (6) SWR-Ausfuhr,other: wywóz SWR (2)Synergie|effekte (98) Synergieeffekt,Effekt der Synergie: efekt synergii (42)Synergie|effekten (25) Synergieef-fekt, Effekt der Synergie: efekt syner-gii (9)Synthese|bericht (120) Bericht überdie Synthese: sprawozdanie podsu-mowujace (93), skrócone sprawozda-nie (1), streszczenie sprawozdania (1),zbiorcze sprawozdanie (1)System|benutzer (2) Benutzer des Sy-stems: uzytkownik systemu (1)System|ebene (6) Ebene des Systems:

poziom systemów (3), poziom sys-temu (1)System|lieferanten (1) Systemliefe-rant, Lieferant der Systeme: dostawcasystemów (1)System|verkäufer (93) Verkäufer desSystems: sprzedawca systemu (83),sprzedawca systemów (3)Tabak|abfälle (10) Tabakabfall, Ab-fälle aus Tabak: odpad tytoniowy (8),odpad tytoniu (2)Tabak|erzeugnissen (81) Tabaker-zeugnis, Erzeugnis aus Tabak: wyróbtytoniowy (64), produkt tytoniowy (3)Tabak|gewicht (1) Gewicht des Ta-baks: waga tytoniu (1)Tabak|handel (4) Handel mit Tabak:

handel tytoniem (2), handel wyrobamitytoniowymi (2)Tabak|verarbeitung (4) Verarbeitungdes Tabaks: przetwarzanie tytoniu (2)Tabak|waren (120) Tabakware, Wa-re mit Tabak: wyrób tytoniowy (91),produkt tytoniowy (5), przetworzony ty-ton (3)Tafel|olive (1) oter: oliwka stołowa (1)Tafel|oliven (208) Tafelolive, other:

oliwka stołowa (185), oliwka jadalna (2)Tafel|trauben (101) Tafeltraube,other: winogrono stołowe (60), wi-nogrono deserowe (28), stołowe wino-grono (1)Tafel|wein (170) other: wina stołowego

(72), wino stołowe (71)Tage|gelder (231) Tagegeld, Geld amTag: dieta dzienna (152), dziennadieta (8)Tages|geschehen (4) tägliche Gesche-hen: biezace wydarzenie (2)Tages|ordnung (422) tägliche Ord-nung: porzadek obrad (138), porzadekdzienny (135)Tages|werte (4) Tageswert, other:

dzienna wartosc (2)Tank|inhalt (2) Inhalt des Tanks: obje-

tosc zbiornika paliwa (1)Tank|stellen (77) Tankstelle, Stellezum Tanken: stacja paliw (18), stacja

paliwowa (17), stacja benzynowa (3),stacja tankowania (2)TARGET|-Störung (10) other: nie-

prawidłowe działanie systemu TAR-GET (5)TARIC|-Codes (201) TARIC-Code,other: kod TARIC (150)Tarif|erhöhungen (6) Tariferhöhung,Erhöhung der Tarife: podwyzka sta-wek (4), podwyzka taryf (2)Tarif|nummer (223) Nummer des Ta-rifs: pozycja taryfowa (2), pozycja ta-ryfy (2)Tarif|nummern (78) Tarifnummer,Nummer des Tarifs: pozycja taryfowa(12), pozycja taryfy (3), numer pozycjitaryfowych (2), numer taryfowy (1)Tarif|stelle (324) other: pozycja tary-

fowa (2)Tarif|verträge (97) Tarifvertrag, Ver-trag über den Tarif: układ zbiorowy(46), umowa zbiorowa (9), porozumie-nie zbiorowe (2), uzgodnienie tary-fowe (1)Tarif|verträgen (98) Tarifvertrag,Vertrag über den Tarif: układ zbiorowy(46), umowa zbiorowa (9), porozumie-nie zbiorowe (3), zbiorowa umowa (3)Tat|bestände (172) Tatbestand, other:

fakt (7), stan faktyczny (2)Tat|bestand (329) idiom: zdarze-

nie (18)Tat|bestands (86) Tatbestand, other:

naruszenie (3), przestepstwo (3), stanfaktyczny (2)Tätigkeits|aufnahme (7) Aufnahmeder Tätigkeit: rozpoczecie działalno-sci (1)Tätigkeits|bereiche (131) Tätigkeits-bereich, Bereich der Tätigkeit: ob-szar działalnosci (27), sektor działalno-sci (12), dziedzina działalnosci (11), ro-dzaj działalnosci (8), obszar działania(4), zakres działalnosci (4)Tätigkeits|bereichen (103) Tätig-keitsbereich, Bereich der Tätigkeit:dziedzina działalnosci (12), obszar dzia-łalnosci (9), zakres działalnosci (5), sek-tor działalnosci (4), rodzaj działalnosci(3), zakres czynnosci (2), działanie wdziedzinie (1)Tätigkeits|bereich (195) Bereich derTätigkeit: obszar działalnosci (46), za-kres działalnosci (15), obszar działan(4), rodzaj działalnosci (4), dziedzinadziałalnosci (2), obszar działania (2)Tätigkeits|berichte (131) Tätigkeits-bericht, Bericht über die Tätigkeit:sprawozdanie z działalnosci (90), raportz działalnosci (3), raport z prowadzonejdziałalnosci (1), raport z wykonywanejdziałalnosci (1)Tätigkeits|bericht (194) Bericht überdie Tätigkeit: sprawozdanie z działalno-sci (125)Tätigkeits|kategorien (6) Tätigkeits-kategorie, Kategorie der Tätigkeit: ka-tegoria działalnosci (2)

Tat|umstände (15) Tatumstand, Um-stand der Tat: okolicznosc czynu (2),okolicznosc przestepstwa (2)Tat|vorwürfe (3) Tatvorwurf, Vorwurfder Tat: zarzucane przestepstwo (2)Täuschungs|fälle (1) Täuschungsfall,Fälle der Täuschung: przypadek nad-uzyc (1)TCCA|-Produktion (6) other: produk-

cja TCCA (4)Technologie|basis (2) other: baza tech-

nologiczna (1)Technologie|bereichen (5) Technolo-giebereich, Bereich der Technologie:branza technologiczna (1), obszar tech-nologiczny (1)Technologie|-Initiative (3) Initiativeder Technologie: inicjatywa technolo-giczna (3)Technologie|kontrolle (1) Kontrolleder Technologien: audyt technologii (1)Technologie|konzerns (1) Technolo-giekonzern, other: koncern technolo-giczny (1)Technologie|nutzen (4) Nutzender Technologie: wartosc technolo-giczna (4)Technologie|transfer (134) Transferder Technologie: transfer technolo-gii (107), transfer technologiczny (5),przekazywanie technologii (2), prze-pływ technologii (2), rozpowszechnia-nie technologii (1), wymiana technolo-gii (1)Teig|waren (122) Teigware, teigigeWare: produkt z ciasta makaronowego(39), makaron (36), ciasto makaronowe(10), produkt makaronowy (1), wyrób zmakaronu (1)Teil|abschnitt (3) other: pkt (1)Teil|anmeldungen (5) Teilanmel-dung, other: czesciowa deklaracja (1),deklaracja czesciowa (1), zgłoszeniewydzielone (1)Teil|ansprüche (2) Teilanspruch,other: czesciowe uprawnienie (1),prawo czesciowe (1)Teil|ausschreibung (538) other: prze-

targ czesciowy (401)Teil|betrag (247) other: składnik (57)Teil|eintragungen (3) Teileintragung,other: wydzielona rejestracja (3)Teil|flächen (3) Teilfläche, other: pod-

obszar (1)Teil|genehmigung (80) other: wyciag

z pozwolenia (8), wyciag z pozwo-len (2)Teilhabe|maßnahmen (1) Teilhabe-maßnahme, other: polityka uczestnic-twa (1)Teil|lieferung (14) other: czesciowa

dostawa (8), czesc dostawy (1), dostar-czenie partii (1), dostawa czesciowa (1)Teil|lizenz (80) other: wyciag (27), wy-

ciag z pozwolenia (5), wyciag ze swia-dectwa (2), wyciag z pozwolen (1)Teil|märkten (14) Teilmarkt, other:

czesc rynku (8), rynek czastkowy (2),segment rynku (2)

328

Teil|produktes Trennungs|linie

Teil|produktes (1) Teilprodukt, other:czesc (1)Teil|rubrik (178) other: poddział (67)Teil|stücke (174) Teilstück, other: ka-

wałek (99), czesc miesa (2), kawałekmiesa (2), partia miesa (2)Teil|systeme (83) Teilsystem, other:

podzespół (4), element systemu (1)Teil|tranche (1) other: podtransza (1)Telefonie|daten (1) Daten über die Te-lefonie: dane telefoniczna (1)Telefon|vermittlungen (1) Telefon-vermittlung, telefonische Vermittlung:centrala telefoniczna (1)Telekommunikations|mitteln (1) Te-lekommunikationsmittel, Mittel derTelekommunikation: telekomunika-cja (1)Telex|nummer (89) Nummer des Te-lex: numer teleksu (1)Temperatur|werte (2) Temperatur-wert, Wert der Temperatur: tempera-tura (2)Termin|käufe (16) Terminkauf, Kaufauf Termin: termin dostawy (7), termi-nowa transakcja zakupu (2), terminowatransakcja kupna (1)Terrorismus|bekämpfung (243) Be-kämpfung des Terrorismus: walka zterroryzmem (89)Terrorismus|finanzierung (264) Fi-nanzierung des Terrorismus: finanso-wanie terroryzmu (195)Test|frequenzen (1) Testfrequenz,Frequenzen für den Test: próbny za-kres czestotliwosci (1)Test|protokolle (1) Testprotokoll, Pro-tokoll des Test: protokół testów (1)Textil|handels (1) Textilhandel, other:

handel wyrobami włókienniczymi (1)Textil|maschinen (32) Textilmaschi-ne, Maschine für Textilien: maszynawłókiennicza (30)Textil|waren (696) Textilware, textileWare: wyrób włókienniczy (458), pro-dukt tekstylny (13), produkt włókienni-czy (9), tekstylia (8), towar włókienni-czy (2), wyrób tekstylny (2), towar tek-stylny (1)TGV|-Bahnhof (1) other: dworzec

TGV (1)Tief|baus (4) Tiefbau, other: budowla

podziemna (1)Tiefkühl|fisch (3) tiefgekühlte Fisch:

ryba mrozona (2)Tiefkühl|gemüse (3) tiefgekühlte Ge-müse: warzywo mrozone (3)Tiefsee|arten (89) Tiefseeart, Art ausder Tiefsee: gatunek głebinowy (45),gatunek głebokowodnych (17), gatunekgłebokowodne (3), gatunek dalekomor-ski (1), gatunek głebokowodnymi (1),głebinowy gatunek (1), zasób głebi-nowy (1)Tiefst|stand (13) tiefste Stand: niski

poziom (4)Tier|abfällen (1) Tierabfall, Abfallaus Tieren: odpad zwierzecy (1)

Tier|arten (265) Tierart, Art des Tie-res: gatunek zwierzat (100), kategoriazwierzat (7), rodzaj zwierzat (6)Tier|art (215) Art des Tieres: gatunek

zwierzat (112), gatunek zwierzecia (5),populacja drobiu (2)Tier|arztes (244) Tierarzt, Arzt derTiere: lekarz weterynarii (147)Tier|arzt (603) Arzt für Tiere: lekarz

weterynarii (477)Tier|aufzucht (5) Aufzucht der Tiere:

hodowla (5)Tier|ernährung (752) Ernährung derTiere: zywienie zwierzat (379), paszazwierzeca (30), pasza dla zwierzat (16),pokarm dla zwierzat (4)Tier|geburten (2) Tiergeburt, Geburtdes Tieres: narodziny zwierzat (1)Tier|gesundheit (1687) Gesundheitder Tiere: zdrowie zwierzat (1438),ochrona zwierzat (3), zdrowie zwierze-cia (2)Tier|halter (164) Halter der Tiere: ho-

dowca (47), hodowca zwierzat (17), po-siadacz zwierzat (7), opiekun zwierzat(3), własciciel zwierzecia (2)Tier|haltung (209) Haltung der Tie-re: chów zwierzat (22), hodowla zwie-rzat (20)Tier|körper (240) Körper des Tieres:

tusz (75), zwłoka zwierzeca (8)Tier|körpern (140) Tierkörper, Kör-per des Tieres: zwłoka zwierzeca (18)Tier|körpers (39) Tierkörper, Körperdes Tieres: tusza (10), półtusza (6), tu-sza zwierzecia (2)Tier|lieferanten (2) Tierlieferant, Lie-ferant der Tiere: dostawca zwierzat (2)Tier|pathologien (3) Tierpathologie,Pathologie der Tiere: patologia zwie-rzat (2), choroba zwierzat (1)Tier|schutzes (105) Tierschutz,Schutz der Tiere: ochrona zwierzat(19), utrzymanie zwierzat (5)Tier|schutz (329) Schutz der Tie-re: ochrona zwierzat (26), utrzymaniezwierzat (21)Tier|seuchen (356) Tierseuche, Seu-che der Tiere: choroba zwierzat (178)Tier|versuche (99) Tierversuch, Ver-such am Tier: doswiadczenie na zwie-rzetach (22), test na zwierzetach (22),badanie na zwierzetach (10), testowa-nie na zwierzetach (4), eksperymentna zwierzetach (3), badanie przepro-wadzane na zwierzetach (2), doswiad-czenie przeprowadzane na zwierzetach(2), przeprowadzane badanie na zwie-rzetach (1)Tilgungs|vorhaben (1) Vorhaben derTilgung: projekt zwalczania (1)Titan|dioxid (15) other: dwutlenek ty-

tanu (3), Ditlenek tytanu (1)TLT|-Versammlung (1) other: zgro-

madzenie TLT (1)Tochter|gesellschaften (307) Toch-tergesellschaft, Gesellschaft als Toch-ter: spółka zalezna (208)

Tochter|gesellschaft (300) Gesell-schaft als Tochter: spółka zalezna (153)Tochter|unternehmen (562) Unter-nehmen als Tochter: przedsiebiorstwozalezne (214), jednostka zalezna (60),spółka zalezna (39), podmiot zalezny(22), zakład zalezny (7), zalezne przed-siebiorstwo (6)Tochter|unternehmens (79) Tochter-unternehmen, Unternehmen als Toch-ter: przedsiebiorstwo zalezne (30), jed-nostka zalezna (16), spółka zalezna (7),filia przedsiebiorstwa (2), podmiot za-lezny (2)Todes|strafe (119) Tod als Strafe: kara

smierci (106)Tomaten|verarbeitung (1) Verarbei-tung von Tomaten: przetwórstwo pomi-dorów (1)Topp|zeichen (1) other: oznaczenie

górne umieszczone na czubku boi (1)Tourismus|politik (48) Politik desTourismus: polityka turystyczna (40),odnowiona polityka (2), polityka tury-styki (1)Touristen|klasse (4) Klasse für Touri-sten: klasa turystyczna (4)Touristen|visum (1) Visum für Touri-sten: wiza turystyczna (1)Träger|arten (6) Trägerart, Art desTrägers: nosiciel (2)Trag|fähigkeit (538) Fähigkeit zumTragen: stabilnosc (253), stabilnosc fi-nansów (6)Trag|seile (2) Tragseil, tragende Seil:

lina nosna (2)Trag|weite (268) idiom: zakres (104)Transfer|aufträge (3) Transferauf-trag, Auftrag zum Transfer: przekazpieniezny (3)Transit|landes (1) Transitland, Landdes Transits: kraj tranzytu (1)Transit|system (1) System für Transit:

system tranzytu (1)Transmissions|mechanismus (1)Me-chanismus der Transmission: mecha-nizm przenoszenia (1)Trassen|führung (2) Führung derTrasse: trasa (2)Trauben|most (341) Most aus Trau-ben: moszcz gronowy (186)Trauben|saft (132) Saft der Trauben:

sok winogronowy (102), sok z winogron(2), moszcz gronowy (1)Trend|entwicklung (4) Entwicklungdes Trends: tendencja (3)Trend|ermittlungen (2) Trendermitt-lung, Ermittlung des Trends: ocenatrendów (1)Trend|umkehrung (1) Umkehrungdes Trends: odwracanie trendu (1)Trend|wenden (1) Trendwende, Wen-de des Trends: zmiana trendów (1)Trennungs|klauseln (1) Trennungs-klausel, Klausel über die Trennung:klauzula o wypowiedzeniu (1)Trennungs|linie (78) Linie der Tren-nung: linia (40), zielona linia (8), linia

329

Treue|pflichten Umstrukturierungs|beihilfe

podziału (3), linia oddzielajaca (2), liniarozgraniczajaca (1)Treue|pflichten (1) Treuepflicht,Pflicht zur Treue: obowiazek powierni-czy (1)Treue|zeit (2) other: okres lojalno-

sci (2)Trichinen|arten (1) Trichinenart, Artder Trichinen: gatunek Trichinella (1)Trieb|werken (4) other: silnik (3)Trink|wasser (114) Wasser zum Trin-ken: woda pitna (64), woda do spozycia(9), słodka woda (2), pitna woda (1)Trocken|futter (200) trockene Futter:

susz paszowy (167), pasza sucha (5), su-szona pasza (2)Trockenheits|index (2) Index für dieTrockenheit: wskaznik suszy (2)Trocken|masse (192) trockene Masse:

sucha masa (77), masa sucha (9), stansuchy (6), substancja sucha (3), suchyekstrakt (3)Trocken|plasma (12) trockene Plas-ma: osuszone osocze (3), suszona pla-zma (2)Trocken|stoff (132) trockene Stoff: su-

cha masa (36), substancja sucha (9),masa sucha (5), stan suchy (2)TSE|-Falles (1) TSE-Fall, other: obec-

nosc TSE (1)TSE|-Risiko (6) other: ryzyko TSE (5),

zagrozenie TSE (1)Turn|geräte (15) Turngerät, Gerätzum Turnen: sprzet gimnastyczny (14),wyposazenie sal gimnastycznych (1)Typ|genehmigungen (105) Typge-nehmigung, Genehmigung des Typs:homologacja (53), homologacja typu(24), homologacja typów (1)Typ|genehmigung (433) Genehmi-gung des Typs: homologacja typu (270)Überarbeitungs|phase (1) Phase derÜberarbeitung: faza zmian (1)Übergangs|direktor (1) other: dyrek-

tor tymczasowy (1)Übergangs|frist (187) Frist für denÜbergang: okres przejsciowy (128),okres wycofania (3), okres transpozycji(2), termin przejsciowy (2), przejsciowyokres (1)Übergangs|maßnahmen (709) Über-gangsmaßnahme, Maßnahme zumÜbergang: srodek przejsciowy (510),przejsciowy srodek (53), przepis przej-sciowy (22), przejsciowe uzgodnienie(13), srodek tymczasowy (11), rozwia-zanie przejsciowe (8), działanie przej-sciowe (6), tymczasowy srodek (5)Übergangs|quoten (10) Übergangs-quote, Quote der Übergänge: kwotaprzejsciowa (9), przejsciowa kwota (1)Übergangs|regelung (255) Regelungzum Übergang: przepis przejsciowy(26), system przejsciowy (22), okresprzejsciowy (20), srodek przejsciowy(20), ustalenie przejsciowe (18), regu-lacja przejsciowa (14), procedura przej-sciowa (8), tymczasowy system (5)

Übergangs|stellen (15) Übergangs-stelle, Stelle des Überganges: przejsciegraniczne (4), punkt wjazdu (1)Übergangs|stoffes (1) Übergangs-stoff, Stoff beim Übergang: substancjaprzejsciowa (1)Übergangs|zeit (899) Zeit des Über-ganges: okres przejsciowy (598), przej-sciowy okres (6), okres transpozycji (2),okres tymczasowy (2), trwanie okresuprzejsciowego (2)Übermittlungs|formate (1) Über-mittlungsformat, Format für die Über-mittlung: format przekazywania (1)Übernahme|menge (1) Menge derÜbernahmen: ilosc przejeta (1)Übernahme|ort (2) Ort der Übernah-me: miejsce odbioru (1)Übernahme|verfahren (2) Verfahrenzur Übernahme: przejecie (2)Überprüfungs|antrag (218) Antragauf Überprüfung: wniosek o dokona-nie przegladu (51), wniosek o przeglad(26), wniosek o przeprowadzenie prze-gladu (15), wniosek o wszczecie prze-gladu (10), wniosek o przeprowadzenieoceny (7), wniosek o przeprowadzeniepostepowania przegladowego (7), wnio-sek o wszczecie postepowania przegla-dowego (6), wniosek o rewizje (5)Überprüfungs|verfahren (113) Ver-fahren zur Überprüfung: procedurakontroli (21), procedura odwoławcza(10), procedura przegladu (10), procesprzegladu (5), metodyka przegladu (4),procedura inspekcji (4), procedura prze-gladowa (4), postepowanie odwoławcze(3), procedura weryfikacyjna (3)Überprüfungs|zwecken (6)Überprü-fungszweck, Zweck der Überprüfung:cel weryfikacji (2)Übersee|investitionen (1) Überseein-vestition, Investition in Übersee: inwe-stycja w terytoriach zamorskich (1)Übertragungs|beschlüsse (1) Über-tragungsbeschluss, Beschluss zurÜbertragung: decyzja o delegowaniuuprawnien (1)Überwachungs|anordnung (79) An-ordnung der Überwachung: nakaz nad-zoru (63)Überwachungs|bereich (3) Bereichder Überwachung: nadzorowany teren(2), teren strzezony (1)Überwachungs|gebiete (7) Überwa-chungsgebiet, Gebiet der Überwa-chung: obszar kontroli (1)Überwachungs|maßnahmen (264)Überwachungsmaßnahme, Maßnah-me zur Überwachung: srodek nad-zoru (80)Überwachungs|mission (44) Missionzur Überwachung: misja obserwacyjna(35), misja monitorujaca (1)Überwachungs|system (92) Systemzur Überwachung: system monitoro-

wania (19), system nadzoru (17), sys-tem monitoringu (13), system kontroli(6), program monitorowania (2), systemmonitorujacy (1)Überwachungs|zone (298) Zone derÜberwachung: strefa nadzoru (65),strefa nadzorowana (44), strefa dozoru(9), okrag zagrozenia (2), strefa nadzo-rowania (2)Uhr|zeit (116) idiom: godzina (68),

czas (9), termin (1)Umerziehungs|maßnahme (1) Maß-nahme zur Umerziehung: srodekkarny (1)Umrechnungs|kurse (264) Umrech-nungskurs, Kurs zur Umrechnung:kurs przeliczeniowy (100)Umrechnungs|kurses (97) Umrech-nungskurs, Kurs zur Umrechnung:kurs przeliczeniowy (33), kurs wymiany(2), kurs przeliczania (1)Umrechnungs|kurs (398) Kurs fürdie Umrechnung: kurs przeliczeniowy(94), kurs wymiany (12), kurs przelicze-nia (5)Umsatz|steuern (332) Umsatzsteuer,Steuer auf Umsatz: podatek obro-towy (296)Umsatz|verlusten (1) Umsatzverlust,Verlust am Umsatz: strata w obro-tach (1)Umsetzungs|frist (102) Frist für dieUmsetzung: termin transpozycji (33),okres transpozycji (11), termin wdroze-nia (4), termin wprowadzenia (3), okreswprowadzania (2), termin na transpozy-cje (2), termin przeniesienia (2)Umsetzungs|kapazität (1) Kapazitätfür die Umsetzung: mozliwosc realiza-cji (1)Umsetzungs|maßnahmen (175) Um-setzungsmaßnahme, Maßnahme derUmsetzung: srodek transpozycji (59),srodek wykonawczy (45), srodek trans-ponujacy (6), działanie wdrozeniowe(2), srodek wdrazania (2)Umsetzungs|phasen (1) Umsetzungs-phase, Phase der Umsetzung: etapwdrazania (1)Umsetzungs|probleme (12) Umset-zungsproblem, Problem bei der Um-setzung: problem wdrozeniowy (3),problem zwiazany z wdrozeniem (2),problem z wykonaniem (1), problemzwiazany z wdrazaniem (1), problemzwiazany z wykonywaniem prawa (1)Umsetzungs|programme (2) Umset-zungsprogramm, Programm für dieUmsetzung: program wdrozeniowy (1)Umsetzungs|prozesse (4) Umset-zungsprozess, Prozess der Umsetzung:proces wdrazania (1)Umstellungs|möglichkeiten (2) Um-stellungsmöglichkeit, Möglichkeit derUmstellung: mozliwosc przestawie-nia (1)Umstrukturierungs|beihilfe (273)Beihilfe zur Umstrukturierung: pomoc

330

Umstrukturierungs|beihilfen Unternehmens|besteuerung

na restrukturyzacje (144), pomoc re-strukturyzacyjna (66), pomoc na rzeczrestrukturyzacji (13), pomoc w restruk-turyzacji (12), pomoc do restrukturyza-cji (2), dotacja na rzecz restrukturyzacji(1), srodek restrukturyzacyjny (1)Umstrukturierungs|beihilfen (269)Umstrukturierungsbeihilfe, Beihil-fe zur Umstrukturierung: pomoc narestrukturyzacje (94), pomoc restruktu-ryzacyjna (38), pomoc na rzecz restruk-turyzacji (14), pomoc w restrukturyza-cji (7)Umstrukturierungs|maßnahmen(125) Umstrukturierungsmaßnah-me, Maßnahme zur Umstrukturie-rung: działanie restrukturyzacyjne (41),restrukturyzacja (18), srodek restruktu-ryzacyjny (18), srodek restrukturyzacji(3), operacja restrukturyzacyjna (2),srodek na restrukturyzacje (1)Umstrukturierungs|plan (362) Planzur Umstrukturierung: plan restruktu-ryzacji (306)Umstrukturierungs|plans (201)Um-strukturierungsplan, Plan zur Um-strukturierung: plan restrukturyzacji(162), plan restrukturyzacyjny (15), pro-gram restrukturyzacji (3)Umstrukturierungs|prozesses (17)Umstrukturierungsprozess, Prozessder Umstrukturierung: proces restruk-turyzacji (15), restrukturyzacja (1)UMTS|-Geschäfts (7) UMTS-Geschäft, other: sektor UMTS (5)Umwandlungs|rechte (2) Umwand-lungsrecht, Recht der Umwandlung:prawo do zamiany (2)Umwandlungs|vorgänge (14) Um-wandlungsvorgang, Vorgang der Um-wandlung: proces przetwarzania (2),działanie zwiazane z przekształcaniem(1), proces przekształcania (1), procesprzetworzenia (1)Umwelt|aspekte (111)Umweltaspekt,Aspekt der Umwelt: aspekt srodowi-skowy (25), srodowiskowy aspekt (20),aspekt ochrony srodowiska (9), wymiarsrodowiskowy (7), kwestia ochrony sro-dowiska (3), aspekt ekologiczny (2),kwestia srodowiskowa (2), aspekt zwia-zany z ochrona srodowiska (1), srodo-wisko naturalne (1)Umwelt|bedingungen (86) Umwelt-bedingung, Bedingung der Umwelt:warunek srodowiskowy (26), waruneksrodowiska (17), stan srodowiska (3),srodowisko naturalne (3), naturalne sro-dowisko (1), sytuacja ekologiczna (1)Umwelt|bereich (145) Bereich derUmwelt: dziedzina ochrony srodowiska(16), dziedzina srodowiska (15), zakresochrony srodowiska (13), sektor srodo-wiska (11), dziedzina srodowiska natu-ralnego (9), zakres srodowiska (7), sro-dowisko naturalne (5), sektor ochronysrodowiska (2)

Umwelt|bereichs (2) Umweltbereich,Bereich der Umwelt: zakres srodowiskanaturalnego (1)Umwelt|fragen (92) Umweltfrage,Frage zur Umwelt: aspekt srodowi-skowy (8), kwestia srodowiska (6),kwestia ochrony srodowiska (5), dzie-dzina ochrony srodowiska (2), kwestiasrodowiskowa (2), zagadnienie srodo-wiskowe (2)Umwelt|gebühren (1)Umweltgebühr,Gebühr zur Umwelt: opłata ekolo-giczna (1)Umwelt|informationen (155) Um-weltinformation, Information über dieUmwelt: informacja o srodowisku (43),informacja srodowiskowa (5)Umwelt|kriterien (233)Umweltkrite-rium, Kriterium der Umwelt: kryteriumekologiczne (144), ekologiczne kryte-rium (47), kryterium srodowiskowe (3),srodowiskowe uwarunkowanie (1), wy-móg srodowiskowy (1)Umwelt|lärm (4) Lärm in der Umwelt:

hałas w srodowisku (3), poziom hałasuw srodowisku (1)Umwelt|politik (333) Politik für dieUmwelt: polityka ochrony srodowi-ska (112)Umwelt|risiken (101) Umweltrisiko,Risiko für die Umwelt: ryzyko dla sro-dowiska (10), zagrozenie dla srodowi-ska (9), zagrozenie srodowiskowe (6),ryzyko ekologiczne (1), ryzyko srodo-wiskowe (1), zagrozenie dla srodowiskanaturalnego (1)Umwelt|schäden (118) Umweltscha-den, Schaden für die Umwelt: szkodawyrzadzona srodowisku naturalnemu(19), szkoda w srodowisku (10), szkodaw srodowisku naturalnym (7), szkodadla srodowiska (6), zanieczyszczeniesrodowiska (5), szkoda wyrzadzana sro-dowisku naturalnemu (4), degradacjasrodowiska (3), szkoda dla srodowi-ska naturalnego (3), szkoda srodowi-skowa (3)Umwelt|schaden (24) Schaden derUmwelt: szkoda wyrzadzona srodowi-sku naturalnemu (13), szkoda w srodo-wisku naturalnym (2), zanieczyszczeniesrodowiska (1)Umwelt|schutzes (377) Umwelt-schutz, Schutz der Umwelt: ochronasrodowiska (196)Umwelt|schutz (1019) Schutz derUmwelt: ochrona srodowiska (459),ochrona srodowiska naturalnego (143),ochrona naturalnego srodowiska (2)Umwelt|steuern (8) Umweltsteuer,other: podatek ekologiczny (2), podatekna rzecz srodowiska naturalnego (1)Umwelt|trends (5) Umwelttrend,Trend in der Umwelt: perspektywadla srodowiska naturalnego (1), ten-dencja srodowiskowa (1), tendencja wsrodowisku (1), tendencja w srodowiskunaturalnym (1)

Umwelt|verschmutzung (328) Ver-schmutzung der Umwelt: zanieczysz-czenie (205), zanieczyszczenie srodowi-ska (42)Umwelt|vorschriften (76) Umwelt-vorschrift, other: przepis ochrony sro-dowiska (6), prawodawstwo w dziedzi-nie ochrony srodowiska (2), norma eko-logiczna (1), prawo ochrony srodowi-ska (1), prawodawstwo dotyczace sro-dowiska (1), prawodawstwo dotycza-cego ochrony srodowiska naturalnego(1), przepis w dziedzinie ochrony natu-ralnego srodowiska (1)Umwelt|zeichen (232) other: oznako-

wanie ekologiczne (171), znakowanieekologiczne (12), etykieta ekologiczna(1), etykieta srodowiskowa (1)Umwelt|zeichens (218) Umweltzei-chen, other: oznakowanie ekologiczne(188), znakowanie ekologiczne (8)Umwelt|ziele (79)Umweltziel, Ziel fürdie Umwelt: cel srodowiskowy (15),cel ochrony srodowiska (13), zadanieochrony srodowiska (5), ochrona srodo-wiska (4), cel srodowiska (3), cel ekolo-giczny (1)Unfall|opfer (23) Opfer des Unfalls:

ofiara wypadków (7), poszkodowany(6), ofiara (4), poszkodowany w wypad-kach (1)Unfall|verletzungen (1) Unfallverlet-zung, Verletzung durch Unfall: uraz wwyniku wypadku (1)Ungleich|behandlung (79) unglei-che Behandlung: nierówne traktowanie(18), dyskryminacja (10), odmiennetraktowanie (9), nierównosc (3), róz-nica w traktowaniu (3), nierównosc wtraktowaniu (2)Universal|dienst (101) universaleDienst: usługa powszechna (79), po-wszechna usługa (1)Unter|absätzen (102) Unterabsatz,other: akapit (78)Unter|absatzes (276) Unterabsatz,other: akapit (207)Unter|absatz (10117) other: akapit

(8407), punkt (24), podpunkt (10)Unter|ausschüsse (81) Unteraus-schuss, other: podkomitet (56), pod-komisja (15)Unter|gebieten (37) Untergebiet,other: podobszar (27), podstrefa (1)Unter|grund (23) idiom: tło (5), pod-

glebie (4), podłoze (2), szelf (1)Unterhalts|beziehung (2) Beziehungdes Unterhalts: stosunek alimenta-cyjny (2)Unterlassungs|klagen (26) Unterlas-sungsklage, Klage auf Unterlassung:nakaz zaprzestania szkodliwych praktyk(16), powództwo o zaprzestanie szko-dliwych praktyk (5)Unternehmens|besteuerung (80) Be-steuerung von Unternehmen: opodat-kowanie przedsiebiorstw (31), opodat-kowanie podmiotów (14), opodatkowa-nie firm (4), opodatkowanie działalnosci

331

Unternehmens|führung Verarbeitungs|sicherheit

gospodarczej (3), opodatkowanie pod-miotów gospodarczych (2), opodatko-wanie spółek (2), podatek dochodowy(2), podatek dochodowy od firm (2), po-datek od osób prawnych (2), opodatko-wanie działalnosci (1)Unternehmens|führung (63) Füh-rung von Unternehmen: ład korpora-cyjny (10), zarzadzanie przedsiebior-stwem (6), prowadzenie przedsiebior-stwa (2), zarzadzanie spółkami (2), za-rzadzanie spółka (2), prowadzenie dzia-łalnosci (1)Unternehmens|gruppe (194) Grup-pe von Unternehmen: grupa przedsie-biorstw (61), grupa spółek (11), grupakapitałowa (9), przedsiebiorstwo grupy(7), grupa firm (2)Unternehmens|gruppen (117) Un-ternehmensgruppe, Gruppe von Un-ternehmen: grupa przedsiebiorstw (66),grupa spółek (3), grupa kapitałowa (2),kategoria przedsiebiorstw (1), konsor-cjum (1), zespół przedsiebiorstw (1)Unternehmens|lage (1) Lage des Un-ternehmens: stan przedsiebiorstwa (1)Unternehmens|leiter (12) Leiter desUnternehmen: dyrektor spółek (4), kie-rownictwo (3), menedzer spółek (1)Unternehmens|leitung (85) Leitungdes Unternehmens: dyrektor (40), kie-rownictwo (5), zarzad (4), zarzad przed-siebiorstwa (2), zarzad spółki (2), nad-zór korporacyjny (1)Unternehmens|partnerschaften (6)Unternehmenspartnerschaft, Part-nerschaft mit Unternehmen: partner-stwo przemysłowe (4), współpraca part-nerska przedsiebiorstw (1)Unternehmens|zahl (2) Zahl der Un-ternehmen: liczba przedsiebiorstw (2)Unternehmer|kategorie (3) Katego-rie von Unternehmern: kategoria pod-miotów gospodarczych (2)Unter|nummer (188) other: podpunkt

(149), pozycja (5)Unter|nutzung (2) other: niedosta-

teczna eksploatacja (1)Unter|positionen (312) Unterpositi-on, other: podpodział (7)Unter|position (389) other: pozy-

cja (6)Unterrichts|einheiten (2) Unter-richtseinheit, Einheit im Unterricht:moduł (1)Unter|schwellen (13) Unterschwelle,other: podpróg (6)Untersuchungs|ergebnisse (197)Un-tersuchungsergebnis, Ergebnis derUntersuchung: wynik dochodzenia(43), wynik badan (19), wynik testów(7), wynik dochodzen (5), rezultat do-chodzenia (3), ustalenie z dochodzenia(3), wynik analiz (3)Untersuchungs|ergebnissen (653)Untersuchungsergebnis, Ergebnis derUntersuchung: postepowanie (15), wy-nik dochodzenia (6), wynik badania

(5), ustalenie z dochodzenia (2), wynikbadan (1)Untersuchungs|haft (92) Haft wäh-rend der Untersuchung: areszt sled-czy (2)Untersuchungs|programms (2) Un-tersuchungsprogramm, Programmzur Untersuchung: program kontroli(1), program testów (1)Unterzeichner|staaten (106) Unter-zeichnerstaat, Staat als Unterzeich-ner: sygnatariusz (22), panstwo sygna-tariuszy (16)UQN|-Vorschlag (1) other: propozycja

EQS (1)Urheber|rechten (32) Urheberrecht,Recht des Urhebers: prawo autorskie(23), prawo własnosci (1), prawo wła-snosci intelektualnej (1)Urheber|recht (105) Recht der Urhe-ber: prawo autorskie (75), prawo autora(1), prawo własnosci intelektualnej (1)Urheber|rechts (97) Urheberrecht,Recht des Urhebers: prawo autorskie(81), prawo autora (2), prawo do wize-runku (1), prawo własnosci intelektual-nej (1)Ursprungs|bestimmung (11) Bestim-mung des Ursprunges: okreslenie po-chodzenia (4), okreslanie pochodze-nia (1)Ursprungs|betriebs (150) Ur-sprungsbetrieb, ursprüngliche Be-trieb: zakład pochodzenia (42), przed-siebiorstwo pochodzenia (35), gospo-darstwo pochodzenia (2)Ursprungs|bezeichnung (439) ur-sprüngliche Bezeichnung: nazwa po-chodzenia (229)Ursprungs|erzeugnis (113) ur-sprüngliche Erzeugnis: pochodze-nie (2)Ursprungs|erzeugnisse (510) Ur-sprungserzeugnis, ursprüngliche Er-zeugnis: produkt pochodzacy (177)Ursprungs|kumulierung (132) Ku-mulierung des Ursprungs: kumulacjapochodzenia (74), kulminacja pocho-dzenia (2)Ursprungs|land (461) ursprünglicheLand: kraj pochodzenia (131)Ursprungs|nachweise (94) Ur-sprungsnachweis, Nachweis über denUrsprung: dowód pochodzenia (81),dokument dowodowy pochodzenia (3),dokumentacja stwierdzajaca pochodze-nie (2), swiadectwo pochodzenia (1)Ursprungs|nachweis (210) Nachweisüber den Ursprung: dowód pocho-dzenia (188), swiadectwo pochodzenia(7), dowód potwierdzajacy pochodze-nie (2), dokument potwierdzajacy po-chodzenie (1)Ursprungs|waren (124) Ursprungs-ware, ursprüngliche Ware: produkt po-chodzacy (50), towar pochodzacy (13),produkt pochodzenia (3), wyrób pocho-dzacy (2)

Ursprungs|zeugnis (251) Zeugnisüber den Ursprung: swiadectwo po-chodzenia (168)Ursprungs|zeugnisse (148) Ur-sprungszeugnis, Zeugnis über denUrsprung: swiadectwo pochodzenia(104), dokument pochodzenia (2)Uruguay|-Runde (885) Runde ausUruguay: runda urugwajska (843), uru-gwajska runda (6)US|-Dollar (369) other: dolar amery-

kanski (288)US|-Herstellers (3) US-Hersteller,other: amerykanski producent (3)Uterus|tumoren (2)Uterustumor, Tu-mor im Uterus: guz macicy (1)UV|-Strahlen (2) UV-Strahl, other:

promieniowanie ultrafioletowe (1)UV|-Strahlung (5) other: promienio-

wanie ultrafioletowe (1)Validierungs|vermerke (1) Validie-rungsvermerk, Vermerk über die Vali-dierung: zatwierdzenie (1)Verankerungs|punkt (1) Punkt derVerankerung: mocowanie (1)Verantwortlichkeits|prozess (1) Pro-zess der Verantwortlichkeit: procesprzypisywania odpowiedzialnosci (1)Verarbeitungs|algorithmen (1) Ver-arbeitungsalgorithmus, Algorithmusfür die Verarbeitung: algorytm prze-twarzania (1)Verarbeitungs|beihilfe (106) Beihilfezur Verarbeitung: dotacja dla przetwór-stwa (59), pomoc do przetwórstwa (19),pomoc dla przetwórstwa (7), pomoc naprzetwarzanie (2), pomoc na przetwór-stwo (1)Verarbeitungs|betriebe (92) Verar-beitungsbetrieb, Betrieb zur Verar-beitung: zakład przetwórczy (50), za-kład przetwórstwa (3), jednostka prze-twórcza (2), przedsiebiorstwo prze-twórcze (2), przedsiebiorstwo produk-cyjne (1), przedsiebiorstwo przetwarza-jace (1), zakład przetwarzania (1)Verarbeitungs|betrieben (83) Ver-arbeitungsbetrieb, Betrieb zur Ver-arbeitung: zakład przetwórczy (46),przedsiebiorstwo produkcyjne (5), za-kład przetwórstwa (5), przedsiebiorstwoprzetwórcze (2), przedsiebiorstwo prze-twarzajace (1), urzadzenie do przetwór-stwa (1), zakład przemysłu przetwór-czego (1)Verarbeitungs|betrieb (154) verar-beitende Betrieb: zakład przetwórczy(70), przedsiebiorstwo przetwórcze (2),zakład przetwórstwa (2), zakład prze-twarzajacy (1)Verarbeitungs|industrie (131) Indu-strie der Verarbeitung: przemysł prze-twórczy (80), przemysł wytwórczy (4),zakład przetwórczy (3), branza prze-twórcza (2), przetwórstwo tytoniu (2)Verarbeitungs|sicherheit (220) Si-cherheit bei der Verarbeitung: zabez-pieczenie przetwórcze (101)

332

Verarbeitungs|unternehmen Verhandlungs|positionen

Verarbeitungs|unternehmen (272)Unternehmen bei der Verarbeitung:przedsiebiorstwo przetwórcze (121),zakład przetwórczy (34)Verarbeitungs|vorgang (7) Vorgangder Verarbeitung: operacja przetwa-rzania (1), operacja przetworzenia (1),przetwarzanie (1), uszlachetnianie (1)Verbands|klagen (149) Klagen derVerbände: pozew (73)Verbindungs|beamten (126) Verbin-dungsbeamte, Beamte als Verbindung:słuzba kontaktowa (1)Verbindungs|leitung (24) Leitung fürdie Verbindung: połaczenie wzajemne(13), gazociag (2)Verbraucher|geschäfte (1) Verbrau-chergeschäft, Geschäft mit Verbrau-chern: transakcja konsumencka (1)Verbraucher|politik (90) Politik fürVerbraucher: polityka konsumencka(20), polityka ochrony konsumentów(9), ochrona konsumentów (3), politykaochrony konsumenta (1)Verbraucher|schutzes (117) Ver-braucherschutz, Schutz der Verbrau-cher: ochrona konsumentów (72),ochrona konsumenta (28), ochronaklienta (2), bezpieczenstwo konsumenta(1), bezpieczenstwo konsumentów (1)Verbrauch|steuern (255) Verbrauch-steuer, Steuer auf den Verbrauch: po-datek akcyzowy (178)Verbreitungs|zwecken (1) Verbrei-tungszweck, Zweck der Verbreitung:cel rozpowszechniania (1)Verbrennungs|anlagen (89)Verbren-nungsanlage, Anlage zur Verbren-nung: spalarnia (59), spalarnia odpa-dów (3), instalacja spalania (2), urza-dzenie do spalania (2), zakład spalania(2), zakład spalajacy (1)Verbund|möglichkeiten (3)Verbund-möglichkeit, Möglichkeit zum Ver-bund: zdolnosc przesyłowa połaczenwzajemnych (2), przepustowosc poła-czen (1)Verbund|netz (15) other: siec po-

łaczona (4), system połaczony (2),wspólna siec (2), połaczona siec (1),system połaczen wzajemnych (1), zinte-growany system (1)Verbund|sorte (5) Sorte im Verbund:

mieszaniec (3)Verdachts|momente (11) Verdachts-moment, Moment des Verdachts: po-dejrzenie (4)Verdienst|ausfall (4) Ausfall des Ver-dienstes: utracony zarobek (1), utratadochodów (1), utrata zarobków (1)Verdienst|ausfalls (1) Verdienstaus-fall, Ausfall des Verdienstes: utraconewynagrodzenie (1)Verdingungs|unterlagen (138) Ver-dingungsunterlage, Unterlagen überdie Verdingung: dokument zamówienia(21), dokumentacja zamówienia (13)

Verdrahtungs|kanäle (3) Verdrah-tungskanal, Kanal für die Verdrah-tung: szczelinowa listwa (3)Veredelungs|verkehr (172) Verkehrzur Veredelung: procedura uszlachet-niania (4), czynne uszlachetnienie (2),uszlachetnianie czynne (2)Veredelungs|verkehrs (119) Verede-lungsverkehr, Verkehr zur Verede-lung: procedura uszlachetniania (4), ob-rót uszlachetniania (1)Veredelungs|vorgänge (115) Verede-lungsvorgang, Vorgang der Verede-lung: proces uszlachetniania (24), pro-ces uszlachetnienia (4), proces przetwa-rzania (3), uszlachetnianie (3), operacjauszlachetniania (2), uszlachetnienie (2)Vereinbarkeits|bewertungen (1)Vereinbarkeitsbewertung, Bewertungder Vereinbarkeit: ocena zgodnosci (1)Vereinbarkeits|klausel (1) Klauselüber die Vereinbarkeit: klauzula zgod-nosci (1)Vereinigungs|freiheit (86) Freiheitder Vereinigung: wolnosc zrzeszania(27), wolnosc zwiazkowa (21), swobodazrzeszania (4), wolnosc stowarzyszania(3), prawo zrzeszania (2), prawo dozrzeszania (1)Verfahrens|beteiligte (208) Beteilig-te des Verfahrens: strona postepowa-nia (79), uczestnik postepowania (15),strona w postepowaniu (2)Verfahrens|beteiligten (117) Verfah-rensbeteiligte, Beteiligte des Verfah-rens: strona postepowania (67), stronaw postepowaniu (4), zainteresowanastrona (4)Verfahrens|einleitung (244) Einlei-tung des Verfahrens: wszczecie poste-powania (148)Verfahrens|eröffnung (98) Eröff-nung des Verfahrens: wszczecie po-stepowania (52), wszczecie procedury(16), otworzenie postepowania (6),otworzenie procedury (2), wszczetaprocedura (2), otwieranie procedury (1)Verfahrens|ordnung (152) Ordnungdes Verfahrens: regulamin procedu-ralny (10), rozporzadzenie o postepowa-niu (7), regulamin postepowania (2)Verfahrens|rechte (113) Verfahrens-recht, Recht beim Verfahren: prawo(58), prawo proceduralne (24), proce-duralne prawo (20), postepowanie karne(1), prawo obrony (1), prawo procesowe(1), uprawnienie proceduralne (1)Verfahrens|regeln (131) Verfahrens-regel, Regel des Verfahrens: zasadaproceduralna (31), przepis proceduralny(6), reguła proceduralna (4), przepisprocedury (3), zasada postepowania (3)Verfahrens|sprache (260) Sprachedes Verfahrens: jezyk postepowa-nia (238)Verfahrens|technologie (1) Technolo-gie des Verfahrens: proces technolo-giczny (1)

Verfahrens|vorschriften (479) Ver-fahrensvorschrift, Vorschrift des Ver-fahrens: procedura (44), przepis proce-duralny (28), zasada proceduralna (18),zasada postepowania (7)Verfahrens|weisen (182) Verfahrens-weise, Weise des Verfahrens: sposóbpostepowania (6)Verfassungs|gesetz (3) Gesetz aus derVerfassung: prawo konstytucyjne (2)Verfassungs|prinzipien (1) Verfas-sungsprinzip, Prinzip der Verfassung:konstytucyjna zasada (1)Verfassungs|projektes (1) Verfas-sungsprojekt, Projekt der Verfassung:projekt konstytucji (1)Verfassungs|vertrag (158) Vertragüber die Verfassung: traktat konstytu-cyjny (133)Verfassungs|vertrags (166) Verfas-sungsvertrag, Vertrag über die Verfas-sung: traktat konstytucyjny (132)Verfügungs|beschränkung (2) Be-schränkung der Verfügung: ogranicze-nie rozporzadzania (1)Vergabe|verfahren (224) Verfahrenzur Vergabe: procedura przetargowa(67), procedura udzielania (3)Vergärungs|rückstände (2) Vergä-rungsrückstand, Rückstand der Ver-gärung: pozostałosc fermentacyjna (2)Vergleichs|bericht (1) other: sprawoz-

danie porównawcze (1)Vergleichs|land (871) Land im Ver-gleich: panstwo analogiczne (70), ana-logiczny kraj (20), analogiczne panstwo(4), kraj podobny (3), panstwo w podob-nej sytuacji (2)Verhaltens|kodexes (82) Verhaltens-kodex, Kodex des Verhaltens: kodekspostepowania (56)Verhaltens|kodex (544) Kodex desVerhaltens: kodeks postepowania (430)Verhaltens|kodizes (155) Verhaltens-kodex, Kodex des Verhaltens: kodekspostepowania (108), kodeks praktyk (5),kodeks praktyki (4), kodeks zachowan(2), zasada postepowania (2)Verhaltens|weise (78) Weise des Ver-haltens: praktyka (35), zachowanie (7),sposób postepowania (2), typ zachowa-nia (1)Verhaltens|weisen (750) Verhaltens-weise, Weise des Verhaltens: praktyka(134), zachowanie (91), rodzaj zacho-wan (16)Verhandlungs|direktiven (106) Ver-handlungsdirektive, Direktive für dieVerhandlung: dyrektywa negocjacyjna(32), wytyczna negocjacyjna (17), in-strukcja negocjacyjna (1)Verhandlungs|hilfe (2) Hilfe beider Verhandlung: pomoc w negocja-cjach (2)Verhandlungs|kapitel (4) Kapitel derVerhandlung: rozdział negocjacji (2),rozdział negocjacyjny (2)Verhandlungs|positionen (2) Ver-handlungsposition, Position in der

333

Verhandlungs|verfahren Vermehrungs|gut

Verhandlung: pozycja przetargowa (1),pozycja w negocjacjach (1)Verhandlungs|verfahren (270) Ver-fahren der Verhandlung: procedura ne-gocjacyjna (173), procedura negocjacji(5), mechanizm negocjacji (1), procesnegocjacyjny (1)Verhandlungs|weg (4) Weg der Ver-handlungen: droga negocjacji (1)Verjährungs|frist (84) Frist für dieVerjährung: okres przedawnienia (30),termin przedawnienia (14)Verkaufs|belege (5) Verkaufsbeleg,Beleg über den Verkauf: karta sprze-dazy (2)Verkaufs|katalog (2) Katalog für denVerkauf: sprzedaz w katalogach (1)Verkaufs|leiter (2) Leiter für den Ver-kauf: kierownik ds. sprzedazy (1), kie-rownik sprzedazy (1)Verkaufs|menge (346)Menge der Ver-käufe: wielkosc sprzedazy (247)Verkaufs|mengen (410) Verkaufs-menge, Menge der Verkäufe: wielkoscsprzedazy (256)Verkaufs|preise (758) Verkaufspreis,Preis für den Verkauf: cena sprze-dazy (657)Verkaufs|preisen (124) Verkaufs-preis, Preis für Verkauf: cena sprze-dazy (105)Verkaufs|preises (100) Verkaufs-preis, Preis für Verkauf: cena sprze-dazy (93), cena zbytu (1)Verkaufs|preis (337) Preis für denVerkauf: cena sprzedazy (291)Verkaufs|steuer (149) Steuer auf denVerkauf: podatek od sprzedazy (81),podatek obrotowy (17), opodatkowaniedla sprzedazy (2), opodatkowanie odsprzedazy (2), podatek dochodowy (2)Verkaufs|verbotes (2) Verkaufsver-bot, Verbot des Verkaufes: zakaz sprze-dazy (1), zakaz zbytu (1)Verkaufs|volumen (105) Volumen derVerkäufe: wielkosc sprzedazy (95), po-ziom sprzedazy (1), wolumen sprze-dazy (1)Verkaufs|werte (2) Verkaufswert,Wert des Verkaufes: kwota sprzedazy(1), wartosc sprzedazy (1)Verkehrs|art (17)Art des Verkehrs: ro-

dzaj transportu (3), forma transportu (2),rodzaj usług (2), rodzaj usługi (2), ro-dzaj ruchu (1), sposób transportu (1)Verkehrs|bedarfs (4) Verkehrsbe-darf, Bedarf des Verkehres: potrzebana usługi transportowe (1)Verkehrs|bereich (81) Bereich desVerkehres: sektor transportu (17), dzie-dzina transportu (15), zakres transportu(7), sektor transportowy (6), usługatransportowa (4), obszar transportu (2)Verkehrs|bezeichnung (138) Be-zeichnung im Verkehr: nazwa han-dlowa (22), opis handlowy (17), ozna-czenie sprzedazy (9), specyfikacja han-dlowa (6), opis sprzedazy (4), charakte-rystyka sprzedazy (2)

Verkehrs|dichte (11) Dichte des Ver-kehrs: natezenie ruchu (3), natezenie ru-chu drogowego (1), wielkosc ruchu (1)Verkehrs|dienste (199) Verkehrs-dienst, other: usługa transportu (28),usługa transportowa (21), usługa prze-wozowa (6), kolejowa usługa (2)Verkehrs|flusses (5) Verkehrsfluss,Fluss des Verkehres: przepływ ruchu(2), natezenie ruchu (1)Verkehrs|frequenzen (5) Verkehrs-frequenz, Frequenz im Verkehr: cze-stotliwosc połaczen (2)Verkehrs|infrastruktur (99) Infra-struktur des Verkehrs: infrastrukturatransportowa (62), infrastruktura trans-portu (9), infrastruktura komunika-cyjna (2)Verkehrs|marktes (25) Verkehrs-markt, Markt des Verkehrs: rynektransportowy (13), rynek transportu(5), rynek przewozów (2), sektor trans-portu (1)Verkehrs|mittel (147) Mittel für Ver-kehr: srodek transportu (65)Verkehrs|netzes (90) Verkehrsnetz,Netz für Verkehr: siec transportowa(62), siec drogowa (2), siec transportu(2), system transportowy (2)Verkehrs|politik (323) Politik für Ver-kehr: polityka transportowa (252), poli-tyka transportu (24)Verkehrs|probleme (2) Verkehrspro-blem, Problem im Verkehr: problemzwiazany z transportem (2)Verkehrs|projekte (4) Verkehrspro-jekt, Projekt für den Verkehr: projekttransportowy (2), projekt w dziedzinietransportu (1), przedsiewziecie trans-portowe (1)Verkehrs|rechte (96) Verkehrsrecht,Recht im Verkehr: prawo przewozowe(64), lotnicze prawo (1), prawo ruchulotniczego (1)Verkehrs|sektor (159) Sektor des Ver-kehrs: sektor transportu (68), sektortransportowy (26), branza transportowa(2), przemysł transportowy (2)Verkehrs|sicherheit (88) Sicherheitim Verkehr: bezpieczenstwo drogowe(31), bezpieczenstwo transportu (22),bezpieczenstwo ruchu (9), bezpieczen-stwo ruchu drogowego (3), bezpieczen-stwo w transporcie (2), bezpieczen-stwo na drogach (1), bezpieczenstwo ze-glugi (1)Verkehrs|statistik (3) Statistik überden Verkehr: statystyka transportu (2),statystyka przewozowa (1)Verkehrs|steigerung (2) Steigerungdes Verkehrs: duzy ruch lotniczy (1)Verkehrs|träger (270) Träger des Ver-kehrs: srodek transportu (73)Verkehrs|trägern (128) Verkehrsträ-ger, Träger des Verkehr: srodek trans-portu (31), forma transportu (20), rodzajtransportu (19), gałaz transportu (15),sposób przewozu (4), nosnik komunika-

cji (2), sposób transportu (2), srodek ko-munikacji (2), dziedzina transportu (1)Verkehrs|transporte (2) Verkehrs-transport, Transport im Verkehr:transport (1)Verkehrs|unternehmen (178) Unter-nehmen für Verkehr: przedsiebior-stwo transportowe (71), przedsiebior-stwo przewozowe (9), organizator trans-portu (4), operator transportu (3)Verkehrs|unternehmer (122) other:

przewoznik (97), działalnosc transpor-towa (1), przedsiebiorstwo przewozowe(1), przedsiebiorstwo transportowe (1),przewoznik drogowy (1)Verkehrs|verbindung (11) Verbin-dung im Verkehr: linia komunikacyjna(1), połaczenie transportowe (1), usługatransportowa (1), usługa transportu (1)Verkehrs|wege (106) Verkehrsweg,Weg für den Verkehr: infrastruktura(44), droga (10), infrastruktura w trans-porcie (7), infrastruktura transportowa(3), droga transportowa (2)Verlade|rampe (5) Rampe zum Verla-den: rampa załadunkowa (1)Verlängerungs|anträge (7) Verlän-gerungsantrag, Antrag auf Verlänge-rung: wniosek o odnowienie (2), wnio-sek o przedłuzenie (2), wniosek o wzno-wienie (2)Verlaufs|kontrolle (3) Kontrolle überden Verlauf: mechanizm kontroli (1)Verleih|firmen (1) Verleihfirma, ver-leihende Firma: dystrybutor (1)Verleih|recht (28) Recht zum Verlei-hen: prawo uzyczania (4), prawo wypo-zyczania (1)Verletzungs|risiko (6) Risiko der Ver-letzung: ryzyko obrazen (1), ryzyko zra-nienia (1), zagrozenie zwiazane z ura-zami (1)Verlust|abdeckung (3)Abdeckung derVerluste: pokrycie strat (3)Verlust|rechnung (194) Rechnungder Verluste: strata (24), rachunekstrat (2)Verlust|teilnahme (1) Teilnahme amVerlust: udział w stratach (1)Vermarktungs|bestimmungen (1)Vermarktungsbestimmung, Bestim-mung über die Vermarktung: przepishandlowy (1)Vermarktungs|normen (410) Ver-marktungsnorm, Norm für die Ver-marktung: norma handlowa (330)Vermarktungs|norm (97) Norm fürdie Vermarktung: norma handlowa(82), norma rynkowa (1)Vermarktungs|stufen (157) Ver-marktungsstufe, Stufe der Vermark-tung: etap obrotu (91), faza obrotu (4),etap handlu (3), poziom obrotu (2)Vermarktungs|-Zulassung (1) Zulas-sung zur Vermarktung: zezwolenie nahandel (1)Vermehrungs|gut (442) other: mate-

riał reprodukcyjny (5)

334

Vermögens|werte Verteiler|infrastruktur

Vermögens|werte (713) Vermögens-wert, Wert des Vermögens: aktyw(322), aktywa (216), majatek (28), war-tosc aktywów (7), mienie (6), srodek(6), posiadana aktywa (4), wartosc ma-jatkowa (3)Vermögens|werten (302)Vermögens-wert,Wert des Vermögens: aktyw (173)Veröffentlichungs|wege (1) Veröf-fentlichungsweg, Weg zur Veröffentli-chung: publikowanie (1)Verordnungs|druck (1) Druck derVerordnung: presja przepisów (1)Verordnungs|entwurf (103) Entwurfder Verordnung: projekt rozporzadze-nia (65), proponowane rozporzadzenie(2), propozycja rozporzadzenia (1)Verordnungs|vorschlags (188) Ver-ordnungsvorschlag, Vorschlag derVerordnung: projektowane rozporza-dzenie (43), projekt rozporzadzenia(35), proponowane rozporzadzenie (12),propozycja rozporzadzenia (7)Verpackungs|abfälle (111) Ver-packungsabfall, Verpackung als Ab-fall: odpad (4), zuzyte opakowanie (1)Verpackungs|einheiten (6) Ver-packungseinheit, Einheit der Ver-packung: jednostka opakowan (3), jed-nostkowe opakowanie (1), opakowaniejednostkowe (1)Verpackungs|kosten (89) Kosten fürdie Verpackung: koszt pakowania (11),koszt opakowania (7)Verpackungs|stationen (1) Ver-packungsstation, Station für die Ver-packung: punkt pakowania (1)Verpflichtungs|angebote (160) Ver-pflichtungsangebot, Angebot der Ver-pflichtung: oferta zobowiazania (6), zo-bowiazanie zaproponowane (5), ofertazobowiazan (4), złozone zobowiazanie(4), zobowiazanie cenowe (4), zapropo-nowane zobowiazanie (2), zobowiaza-nie oferowane (2)Verpflichtungs|angeboten (33) Ver-pflichtungsangebot, Angebot als Ver-pflichtung: zobowiazanie oferowane(9), zobowiazanie złozone (7), złozeniezobowiazania (2), zobowiazanie zapro-ponowane (2), oferta zobowiazan (1),propozycja zobowiazan (1), zobowiaza-nie proponowane (1)Verpflichtungs|angebot (179) Ange-bot zur Verpflichtung: propozycja zo-bowiazania (10), oferta zobowiazania(8), zaproponowane zobowiazanie (4),złozenie zobowiazania (4), złozone zo-bowiazanie (3)Verpflichtungs|erklärung (92) Er-klärung über die Verpflichtung: zobo-wiazanie (36), deklaracja zobowiazan(4), deklaracja pokrycia (2), deklaracjazaangazowania (2)Verpflichtungs|ermächtigungen(319) Verpflichtungsermächtigung,Ermächtigung zur Verpflichtung: sro-dek na zobowiazania (124)

Verpflichtungs|zusagen (151) Ver-pflichtungszusage, Zusage zur Ver-pflichtung: zobowiazanie (82), propo-zycja zobowiazan (4), zobowiazanie za-proponowane (3), podjete zobowiazanie(2), zaproponowane zobowiazanie (2)Verrechnungs|konten (3) Verrech-nungskonto, Konto zur Verrechnung:rachunek (3)Verrechnungs|stelle (10) Stelle zurVerrechnung: agent rozrachunkowy (4)Versand|anmeldung (136) Anmel-dung zum Versand: zgłoszenie tranzy-towe (103), deklaracja tranzytowa (7),zgłoszenie do tranzytu (3)Versand|geschäfte (2) Versandge-schäft, Geschäft mit dem Versand:sprzedaz wysyłkowa (1)Versand|hafen (6) Hafen zum Ver-sand: port wysyłkowy (2), port zała-dunku (2), port wysyłki (1)Versand|ort (265) Ort des Versandes:

miejsce wysyłki (11)Versand|papiere (28) Versandpapier,Papier über den Versand: dokumenttranzytowy (11), dokument tranzytu (2)Versand|staats (20) Versandstaat,Staat des Versandes: panstwo wysyłki(18), kraj wysyłki (1)Versand|verfahren (673) Verfahrendes Versands: procedura tranzytu (260),procedura tranzytowa (157), czynnosctranzytu (13), operacja tranzytowa (7),system tranzytowy (6), operacja tran-zytu (2)Versand|verfahrens (130) Versand-verfahren, Verfahren für den Ver-sand: procedura tranzytu (44), proce-dura tranzytowa (21), system tranzy-towy (8), czynnosc tranzytu (3), systemtranzytu (2)Verschluss|sachen (339) Ver-schlusssache, verschlossene Sache:informacja niejawna (154)Verschuldens|basis (1) Basis des Ver-schuldens: zasada winy (1)Verschuldens|haftung (3) Haftungaus Verschulden: odpowiedzialnosc (1)Versetzungs|beihilfen (83) Verset-zungsbeihilfe, Beihilfe wegen der Ver-setzung: dodatek za przeniesienie pra-cownika (3)Versicherungs|kosten (239) Kostender Versicherung: koszt ubezpieczenia(2), opłata ubezpieczeniowa (1), wyda-tek zwiazany z ubezpieczeniem (1)Versicherungs|maklern (5) Versiche-rungsmakler,Makler für die Versiche-rung: broker ubezpieczeniowy (2)Versicherungs|prämien (92) Versi-cherungsprämie, Prämie für die Ver-sicherung: składka ubezpieczeniowa(67), premia ubezpieczeniowa (5),składka na ubezpieczenie (5), składkana ubezpieczenia (2), opłata ubezpie-czeniowa (1), składka ubezpieczenia (1)Versicherungs|produkt (6) Produktder Versicherung: produkt ubezpiecze-niowy (6)

Versicherungs|unternehmen (885)Unternehmen der Versicherung: za-kład ubezpieczen (568)Versicherungs|unternehmens (219)Versicherungsunternehmen, Unter-nehmen der Versicherung: zakładubezpieczen (171), zakład ubezpiecze-niowy (4)Versicherungs|vermittlern (14) Ver-sicherungsvermittler, Vermittler derVersicherung: posrednik ubezpiecze-niowy (8)Versicherungs|verträge (79) Versi-cherungsvertrag, Vertrag über die Ver-sicherung: umowa ubezpieczeniowa(19), umowa ubezpieczenia (5), kon-trakt ubezpieczeniowy (1)Versicherungs|verträgen (30) Versi-cherungsvertrag, Vertrag über die Ver-sicherung: umowa ubezpieczeniowa(11), umowa ubezpieczenia (3), polisaubezpieczeniowa (1), umowa ubezpie-czen (1)Versicherungs|zeiten (149) Versiche-rungszeit, Zeit der Versicherung: okresubezpieczenia (72)Versicherungs|zertifikats (1) Ver-sicherungszertifikat, Zertifikat derVersicherung: certyfikat ubezpiecze-niowy (1)Versöhnungs|prozess (4) Prozess derVersöhnung: proces pojednania (2)Versorgungs|bezüge (191) Versor-gungsbezug, Bezug zur Versorgung:emerytura (138)Versorgungs|güter (4) Versorgungs-gut, Gut der Versorgung: zaopatrze-nie (1)Versorgungs|regelung (207) Rege-lung der Versorgung: uzgodnienie do-staw (34), system dostaw (5)Versorgungs|sicherheit (219) Sicher-heit in der Versorgung: bezpieczenstwodostaw (18), bezpieczenstwo zaopatrze-nia (18)Versorgungs|spannung (1) Span-nung bei der Versorgung: napieciezasilania (1)Verstärkungs|teile (1) Verstärkungs-teil, Teil zur Verstärkung: elementwzmacniajacy (1)Versuchs|feld (1) Feld für den Ver-such: eksperymentalna szklarnia (1)Versuchs|stamm (2) Stamm für denVersuch: uprawa doswiadczalna (1)Versuchs|vorschläge (5) Versuchs-vorschlag, Vorschlag als Versuch: pro-pozycja przeprowadzenia badan (3)Verteidigungs|rechte (98) Verteidi-gungsrecht, Recht auf Verteidigung:prawo do obrony (87), prawo obrony (2)Verteidigungs|rechten (4) Verteidi-gungsrecht, Recht auf Verteidigung:prawo do obrony (4)Verteiler|infrastruktur (2) Infra-struktur der Verteiler: infrastrukturadystrybucyjna (2)

335

Verteilungs|ebene Verwaltungs|strukturen

Verteilungs|ebene (2) Ebene der Ver-teilung: poziom dystrybucji (1), szcze-bel dystrybucji (1)Verteilungs|gerechtigkeit (1)Gerech-tigkeit der Verteilung: sprawiedliwoscdystrybucji (1)Vertrags|abwicklung (9) Abwicklungdes Vertrages: wykonanie umowy (5)Vertrags|arten (13) Vertragsart, Artdes Vertrages: rodzaj umowy (5), rodzajumów (4), kategoria umów (1)Vertrags|bedienstete (83) Bedienste-te mit Vertrag: pracownik kontraktowy(46), agent kontraktowy (13), personelkontraktowy (9)Vertrags|bestimmungen (134) Ver-tragsbestimmung, Bestimmung desVertrages: postanowienie traktatu (54),przepis traktatu (25), zasada traktatu(6), postanowienie umowne (3), waru-nek umowny (3), postanowienie umowy(2), warunek umowy (2), zapis trak-tatu (2)Vertrag|schlusses (1) Vertragschluss,other: zawrzenie porozumienia (1)Vertrags|durchsetzung (2) Durchset-zung des Vertrages: egzekucja umów(1), egzekwowanie umów (1)Vertrags|formen (4) Vertragsform,Form des Vertrages: forma umów (2),forma kontraktów (1), rodzaj umów (1)Vertrags|parteien (6398) Vertrags-partei, Partei des Vertrages: strona(711), strona umowy (40), strona poro-zumienia (12), strona traktatu (7), stronakontraktu (4)Vertrags|partei (3428) Partei des Ver-trages: strona (387), strona umowy (15)Vertrags|partner (225) vertraglichePartner: strona (45), kontrahent (23)Vertrags|pflichten (27) Vertrags-pflicht, Pflicht der Verträge: zobo-wiazanie umowne (11)Vertrags|staaten (243) Vertragsstaat,Staat mit dem Vertrag: strona (12)Vertrags|text (4) Text des Vertrages:

tekst umowy (1), tresc traktatu (1)Vertrags|verhältnissen (3) Vertrags-verhältnis, Verhältnis des Vertrages:stosunek umowny (1)Vertrauens|schutzes (112) Vertrau-ensschutz, Schutz des Vertrauens:ochrona zaufania (7), zachowanie zaufa-nia (1), zapewnienie zaufania (1)Vertraulichkeits|anforderungen (5)Vertraulichkeitsanforderung, Anfor-derung der Vertraulichkeit: zasada po-ufnosci (2)Vertreter|verbände (2) Vertreterver-band, Verband der Vertreter: organi-zacja reprezentujaca (1), stowarzyszenieprzedstawicieli (1)Vertriebs|gesellschaften (138) Ver-triebsgesellschaft, Gesellschaft fürden Vertrieb: dystrybutor (79), przed-siebiorstwo handlowe (11), dystrybutordetaliczny (4), dystrybucja przedsie-biorstw (2)

Vertriebs|kanal (10) Kanal für denVertrieb: kanał dystrybucji (1), kanałsprzedazy (1), kanał zbytu (1), metodadystrybucji (1)Vertriebs|unternehmers (1) Ver-triebsunternehmer, Unternehmer fürVertrieb: dystrybutor (1)Vertriebs|wegs (2) Vertriebsweg, Wegim Vertrieb: dystrybucja (2)Verursacher|prinzip (93) Prinzip desVerursachers: zasada odpowiedzialno-sci sprawcy (1)Vervielfältigungs|mittel (2) Mittelder Vervielfältigung: srodek reproduk-cji (2)Verwahr|stelle (81) verwahrende Stel-le: instytucja depozytowa (1), punkt de-pozytowy (1), system depozytowy (1)Verwaltungs|angelegenheiten (26)Verwaltungsangelegenheit, Angele-genheit der Verwaltung: sprawa admi-nistracyjna (7), zagadnienie administra-cyjne (1)Verwaltungs|anweisungen (4) Ver-waltungsanweisung, Anweisung fürdie Verwaltung: instrukcja administra-cyjna (4)Verwaltungs|aufwand (345) Auf-wand der Verwaltung: obciazenie ad-ministracyjne (125)Verwaltungs|ausschüsse (152) Ver-waltungsausschuss, Ausschuss derVerwaltung: komitet zarzadzajacy(132), komitet administracyjny (1)Verwaltungs|ausschusses (3278)Verwaltungsausschuss, Ausschussder Verwaltung: komitet zarzadzajacy(2919), komitet administracyjny (8),komitet wdrazajacy (6), komisja zarza-dzajaca (3)Verwaltungs|ausschuss (579) Aus-schuss der Verwaltung: komitet zarza-dzajacy (481), komitet administracyjny(4), komitet zarzadzania (1)Verwaltungs|behörde (475) Behördezur Verwaltung: instytucja zarzadza-jaca (122)Verwaltungs|behörden (354) Ver-waltungsbehörde, verwaltende Behör-de: organ administracyjny (95)Verwaltungs|bereichen (2) Verwal-tungsbereich, Bereich der Verwaltung:obszar zarzadzania (2)Verwaltungs|büro (1) Büro der Ver-waltung: biuro administracyjne (1)Verwaltungs|gerichten (2) Verwal-tungsgericht, Gericht für die Verwal-tung: sad administracyjny (2)Verwaltungs|gesellschaft (197) Ge-sellschaft für die Verwaltung: spółkazarzadzajaca (160), przedsiebiorstwozarzadzajace (3), firma zarzadzajaca (2)Verwaltungs|gremiums (2) Verwal-tungsgremium, Gremium der Verwal-tung: kierownictwo (1), organ zarzadza-jacy (1)Verwaltungs|kapazitäten (88) Ver-waltungskapazität, Kapazität zur Ver-waltung: zdolnosc administracyjna

(42), zdolnosc zarzadzania (12), poten-cjał administracyjny (10), mozliwoscadministracji (2), mozliwosc zarzadza-nia (1), potencjał samorzadów (1)Verwaltungs|kapazität (110) Kapazi-tät zur Verwaltung: zdolnosc admini-stracyjna (67), mozliwosc administra-cyjna (11), potencjał administracyjny(4), administracyjna zdolnosc (2), zdol-nosc administracji (2), umiejetnosc za-rzadzania (1), wydajnosc administra-cji (1)Verwaltungs|kommission (250)Kommission der Verwaltung: komisjaadministracyjna (226)Verwaltungs|kontrolle (53) Kontrol-le der Verwaltung: kontrola administra-cyjna (31), procedura administracyjna(4), nadzór administracyjny (2), prze-glad administracyjny (2), administra-cyjna kontrola (1), inspekcja admini-stracyjna (1)Verwaltungs|kontrollen (89)Verwal-tungskontrolle, Kontrolle der Verwal-tung: kontrola administracyjna (76), ad-ministracyjna kontrola (3), kontrola za-rzadzania (2)Verwaltungs|kosten (451) Kostender Verwaltung: koszt administra-cyjny (160)Verwaltungs|maßnahmen (118)Ver-waltungsmaßnahme, Maßnahme derVerwaltung: srodek administracyjny(38), srodek zarzadzania (17), krok ad-ministracyjny (12), przepis administra-cyjny (5), procedura administracyjna(3), srodkami zarzadzanie (3), instru-ment zarzadzania (2), administracyjnedziałanie (1), działanie administracyjne(1), srodek zarzadzajacy (1)Verwaltungs|praktika (5) Verwal-tungspraktikum, Praktikum in derVerwaltung: praktyczne szkolenie ad-ministracyjne (3)Verwaltungs|praxis (148) Praxisder Verwaltung: praktyka administra-cyjna (62), postepowanie administra-cyjne (21)Verwaltungs|rates (412) Verwal-tungsrat, Rat der Verwaltung: zarzad(282), rada administracyjna (41), radazarzadzajaca (38)Verwaltungs|rat (2078) Rat der Ver-waltung: zarzad (1360), rada admi-nistracyjna (258), rada zarzadzajaca(226), rada wykonawcza (6), rada nad-zorcza (2)Verwaltungs|rats (563) Verwaltungs-rat, Rat der Verwaltung: zarzad (303),rada zarzadzajaca (101), rada admini-stracyjna (79), rada gubernatorów (7),rada dyrektorów (3), rada wykonaw-cza (2)Verwaltungs|strukturen (107) Ver-waltungsstruktur, Struktur der Ver-waltung: struktura administracyjna(61), struktura zarzadzania (5), struk-tura administracji (3), struktura zarza-dzajaca (3), organ zarzadzajacy (1),

336

Verwaltungs|übung Vorschalt|anlagen

struktura władzy (1), zdolnosc admini-stracyjna (1)Verwaltungs|übung (1) Übung derVerwaltung: cwiczenie dla administra-cji (1)Verwaltungs|verfahren (574)Verfah-ren der Verwaltung: procedura admi-nistracyjna (257), procedura zarzadza-nia (52), postepowanie administracyjne(24), metoda zarzadzania (23), metodaadministrowania (4), procedura zarza-dzajaca (4)Verwaltungs|vorschriften (3654)Verwaltungsvorschrift, Vorschriftder Verwaltung: przepis (105), prze-pis administracyjny (89), regulacja (21),ustawodawstwo (12), rozporzadzenie(9), instrukcja administracyjna (7), za-sada zarzadzania (7), srodek admini-stracyjny (6)Verwechslungs|gefahr (84) Gefahrder Verwechslung: ryzyko błednegozrozumienia (4), ryzyko pomylenia(4), prawdopodobienstwo pomyłki (2),prawdopodobienstwo pomylenia (1)Verweisungs|antrags (10) Verwei-sungsantrag, Antrag auf Verweisung:wniosek o odesłanie sprawy (2)Verwendungs|gebieten (1) Verwen-dungsgebiet, Gebiet der Verwendung:obszar uzytkowania (1)Verwendungs|gewohnheiten (1) Ver-wendungsgewohnheit, Gewohnheitbei der Verwendung: tradycyjna prak-tyka (1)Verwendungs|grad (1) Grad der Ver-wendung: stopien wykorzystania (1)Verwendungs|hinweise (2) Verwen-dungshinweis, Hinweis zur Verwen-dung: instrukcja (2)Verwendungs|zwecke (535) Verwen-dungszweck, Zweck der Verwendung:zastosowanie (268), przeznaczenie (20)Verwendungs|zweck (503) Zweck derVerwendung: zastosowanie (138), prze-znaczenie (100), planowane wykorzy-stanie (21), zamierzone wykorzysta-nie (12)Verwendungs|zwecks (102) Verwen-dungszweck, Zweck der Verwendung:przeznaczenie (13), zamierzone wyko-rzystanie (13), cel (5), wykorzystanie(3), zamierzone zastosowanie (2)Verwertungs|prozesse (1) Verwer-tungsprozess, Prozess der Verwertung:proces recyklingu (1)Verzugs|zinsen (241) Verzugszins,Zins für den Verzug: odsetek zazwłoke (80)Veterinär|ausgaben (2) Veterinär-ausgabe, other: wydatek weteryna-ryjny (1)Veterinär|ausschusses (678) Veteri-närausschuss, other: komitet wetery-naryjny (618), weterynaryjny komitet(3), komitet ds. weterynaryjnych (2),komitet weterynarii (2), komitet ds. zoo-techniki (1)

Veterinär|bedingungen (265) Veteri-närbedingung, other: warunek zdro-wotny (50)Veterinär|behörden (171) Veterinär-behörde, veterinäre Behörde: władzaweterynaryjna (85), słuzba weteryna-ryjna (43), organ weterynaryjny (20)Veterinär|bereich (257) veterinäreBereich: dziedzina weterynarii (197)Veterinär|bescheinigungen (255)Veterinärbescheinigung, veterinäreBescheinigung: swiadectwo weteryna-ryjne (155)Veterinär|bescheinigung (168) vete-rinäre Bescheinigung: swiadectwo we-terynaryjne (69), certyfikat weteryna-ryjny (2)Veterinär|bestimmungen (12) Vete-rinärbestimmung, other: przepis we-terynaryjny (6), wymóg weterynaryjny(2), prawodawstwo w dziedzinie wete-rynarii (1), ustawodawstwo weteryna-ryjne (1)Veterinär|kontrollen (474) Veteri-närkontrolle, veterinäre Kontrolle:kontrola weterynaryjna (421)Veterinär|personal (3) other: personel

weterynaryjny (3)Veterinär|wesen (91) other: zagadnie-

nie weterynaryjne (7), weterynaria (3),kwestia weterynaryjna (1), słuzba wete-rynaryjna (1), sprawa weterynaryjna (1)Veterinär|wesens (33) Veterinär-wesen, other: weterynaria (3), dzie-dzina weterynarii (1), sektor weteryna-ryjny (1)Veto|rechten (1) Vetorecht, Recht desVetos: prawo weta (1)Video|technik (2) other: sprzet wi-

deo (2)Vieh|verkehr (1) Verkehr des Viehs:

przepływ zwierzat (1)Viel|zahl (614) other: duza liczba (182)Viertel|jahr (148) other: kwartał (91),

kwartał roku (3)Virus|arten (4) Virusart, Art der Vi-ren: typ wirusów (2)Visum|anträge (68) Visumantrag,Antrag auf Visum: wniosek o wydaniewiz (1), wniosek o wydanie wizy (1)Visum|erteilung (103) Erteilung desVisums: wydawanie wiz (66), wydaniewizy (7), udzielanie wiz (4)Visum|pflicht (380) Pflicht für Visum:

obowiazek posiadania wizy (1), wymógposiadania wizy (1)Visum|-Shopping (2) other: handel

wizami (2)Vize|präsidenten (89) Vizepräsident,other: wiceprzewodniczaca (25), wice-przewodniczacy (22), wiceprezes (9),zastepca prezesa (5)Vize|präsident (166) other: wiceprze-

wodniczacy (40), wiceprzewodniczaca(5), niniejsza dyrektywa (4)Vogel|arten (182) Vogelart, Art desVogels: gatunek ptactwa (26), gatunekptaków (22), kategoria ptactwa (2)

Vogel|populationen (2) Vogelpopula-tion, Population der Vögel: populacjaptaków (2)Völker|mord (31) Mord am Volk: lu-

dobójstwo (31)Volks|gesundheit (147) Gesundheitdes Volkes: zdrowie publiczne (111),zdrowie ludzkie (2), zdrowie ludno-sci (1)Volks|kongresses (7) Volkskongress,Kongress der Völker: zgromadzenieprzedstawicieli ludowych (1)Volks|organisationen (1) Volksorga-nisation, Organisation der Völker: or-ganizacja ludowa (1)Volks|republik (1997) Republik desVolkes: republika ludowa (1140), lu-dowa republika (35), rzeczpospolita lu-dowa (7)Volks|wirtschaften (198) Volkswirt-schaft, Wirtschaft des Volkes: gospo-darka narodowa (4)Volks|wirtschaft (94) idiom: gospo-

darka narodowa (5), makroekono-mia (1)Volks|zählung (3) Zählung des Volkes:

spis ludnosci (2)Voll|beschäftigung (86) volle Be-schäftigung: pełne zatrudnienie (79)Voll|blöcke (4) Vollblock, volle Block:

kompletny blok (2)Vollstreckungs|hindernisse (1) Voll-streckungshindernis, Hindernis beider Vollstreckung: przeszkoda wykona-nia orzeczenia (1)Vollstreckungs|titel (101) other: ty-

tuł egzekucyjny (56), tytuł wykonawczy(8), instrument umozliwiajacy wykona-nie odzyskania wierzytelnosci (2), na-kaz egzekucyjny (2), instrument umoz-liwiajacy egzekucje (1), instrumentumozliwiajacy wykonanie (1)Vorbereitungs|gremien (12) Vorbe-reitungsgremium, Gremium für dieVorbereitung: organ przygotowaw-czy (12)Vorbereitungs|projekts (1) Vorberei-tungsprojekt, Projekt für die Vorberei-tung: projekt przygotowawczy (1)Vorder|grund (135) idiom: pierwszy

plan (9)Vorgehens|weise (482)Weise des Vor-gehens: podejscie (127), sposób poste-powania (8)Vorgehens|weisen (199) Vorgehens-weise, Weise des Vorgehens: metodadziałania (6), sposób postepowania (3)Vorhanden|sein (616) : obec-

nosc (251)Vorhanden|seins (97)Vorhandensein,: obecnosc (40), istnienie (14), wystepo-wanie (10), zaistnienie (1)Vor|produkt (2) other: produkt

wstepny (1)Vor|rang (594) other: pierwszen-

stwo (219)Vorschalt|anlagen (1) Vorschaltanla-ge, Anlage zum Vorschalten: urzadze-nie wstepne (1)

337

Vorsichts|maßnahmen Web|seite

Vorsichts|maßnahmen (99) Vor-sichtsmaßnahme,Maßnahme zur Vor-sicht: srodek ostroznosci (69), srodekzapobiegawczy (5), srodek ochronny(1), zasada ostroznosci (1)Vorstellungs|gespräche (13) Vorstel-lungsgespräch, Gespräch zur Vorstel-lung: rozmowa kwalifikacyjna (8)VVG|-Kosten (479) other: wydatek

SGA (40)Waben|form (1) Form der Waben: na-

turalny plaster (1)Wachstums|beschleuniger (1) Be-schleuniger des Wachstums: srodekwspomagajacy przyrost (1)Wachstums|beschleunigung (4) Be-schleunigung des Wachstums: przy-spieszenie wzrostu (1)Wachstums|förderern (23) Wachs-tumsförderer, Förderer des Wachs-tums: stymulator wzrostu (15)Wachstums|förderers (3) Wachs-tumsförderer, Förderer des Wachs-tums: stymulator wzrostu (3)Wachstums|potenzial (144) Potenzi-al für Wachstum: potencjał wzrostu(66), potencjalny wzrost (24), potencjałwzrostu gospodarczego (5), mozliwoscwzrostu (4), potencjał rozwoju (4), po-tencjał wzrostowy (2)Wachstums|rate (81) Rate des Wachs-tums: stopa wzrostu (30), tempo wzro-stu (7), wskaznik wzrostu (7), wskaznikwzrostu gospodarczego (3), współczyn-nik wzrostu (3), stop wzrostu (2), wzrostgospodarczy (1)Wachstums|raten (79)Wachstumsra-te, Rate des Wachstums: stopa wzro-stu (25), wskaznik wzrostu (9), tempowzrostu (8), tempo rozwoju (3), poziomwzrostu (2), współczynnik wzrostu (1)Wachstums|statistik (1) Statistik überdas Wachstum: dane dotyczaca wzro-stu (1)Wachstums|strategien (6) Wachs-tumsstrategie, Strategie für Wachs-tum: strategia wzrostu (2)Wahl|beteiligung (10) Beteiligung ander Wahl: frekwencja wyborcza (1)Wahl|boykott (1) Boykott der Wahl:

bojkot wyborów (1)Wähler|liste (1) Liste der Wähler: lista

wyborców (1)Wahl|gesetzes (5) Wahlgesetz, Gesetzüber die Wahl: prawo wyborcze (1)Wahl|recht (99) Recht zur Wahl:

prawo głosowania (23), prawo wybor-cze (7), prawo wyboru (6), prawo dogłosowania (4)Wahrscheinlichkeits|tafeln (5)Wahrscheinlichkeitstafel, Tafel derWahrscheinlichkeiten: tabela zachoro-walnosci (4)Währungs|einheit (78) Einheit derWährung: jednostka waluty (33), jed-nostka walutowa (13), jednostka mone-tarna (6), jednostka pieniezna (2), jed-nostka walut (2)

Währungs|organisationen (1) Wäh-rungsorganisation, other: organizacjamonetarna (1)Währungs|organisation (3) other: or-

ganizacja monetarna (1), organizacjapieniezna (1)Währungs|paritäten (1) Währungs-parität, Parität der Währung: parytetwalutowy (1)Währungs|recht (1) other: prawo wa-

lutowe (1)Währungs|reserven (136) Wäh-rungsreserve, Reserven der Währung:rezerwa walutowa (36), rezerwowy ak-tyw walutowy (17), aktyw rezerwowy(6), rezerwa dewizowa (5), aktywa re-zerwowa (2)Wald|bau (2) other: lesnictwo (1)Wald|fläche (7)Fläche des Waldes: ob-

szar lesny (2), obszar lasów (1)Wald|politik (2) Politik für den Wald:

polityka lesna (2)Wald|produkte (1) Waldprodukt,Produkt aus dem Wald: produkt le-sny (1)Wander|arbeitnehmer (169) wan-dernde Arbeitnehmer: pracownik mi-grujacy (133), pracownik-migrant (5),pracownik migrantów (2), pracowniknapływowy (2), pracownik przyjezdny(1), robotnik wedrujacy (1)Wanderungs|strecken (1) Wande-rungsstrecke, Strecke der Wanderung:szlak migracyjny (1)Waren|anmeldung (1) Anmeldungder Ware: zgłoszenie towaru (1)Waren|arten (22) Warenart, Art derWare: kategoria towarów (8), rodzaj to-warów (5), typ towarów (4), rodzaj pro-duktów (1), rodzaj towaru (1), towarprzywozony (1)Waren|aufbereitung (1) Aufbereitungder Ware: przetwarzanie (1)Waren|bezeichnung (170) Bezeich-nung der Ware: opis towarów (45), opisproduktu (34), opis produktów (13),opis towaru (7), wyszczególnienie towa-rów (5), symbol towaru (2)Waren|gruppen (66) Warengruppe,Gruppe von Waren: grupa produktów(27), grupa towarów (6), grupa produktu(4), gama produktów (1), grupa wyro-bów (1)Waren|kategorie (95) Kategorie vonWaren: kategoria produktów (24), ka-tegoria wyrobów (17), kategoria pro-duktu (8), kategoria towarów (2), kate-goria wyrobu (1)Waren|kategorien (65) Warenkate-gorie, Kategorie von Waren: katego-ria produktów (21), kategoria wyrobów(19), kategoria towarów (8), kategoriaproduktu (4), grupa produktów (1), ro-dzaj towarów (1)Waren|kontrollen (97) Warenkon-trolle, Kontrolle der Waren: kontrolatowarów (22), kontrola towaru (1)Waren|listen (3)Warenliste, Liste vonWaren: wykaz produktów (2)

Waren|partie (10) Partie mit Waren:partia produkcji (2), partia towaru (2)Waren|tausch (1) Tausch von Waren:

wymiana produktów (1)Waren|typen (644) Warentypus, Ty-pus der Ware: rodzaj produktu (160),rodzaj produktów (124), typ produktu(98), typ produktów (80), typ wyro-bów (4)Waren|typ (340) Typ der Ware: typ

produktu (121)Waren|typs (178) Warentyp, Typ derWare: typ produktu (74), rodzaj pro-duktu (44), rodzaj produktów (4), typproduktów (1)Waren|verkehr (549) Verkehr vonWaren: przepływ towarów (117)Waren|verkehrs (516) Warenver-kehr, Verkehr von Waren: obrót (126),handel towarami (104), obrót towarowy(88), przepływ towarów (48), wymianatowarowa (5)Waren|verzeichnisses (5) Warenver-zeichnis, Verzeichnis der Waren: klasy-fikacja (4)Warn|hinweise (100) Warnhinweis,warnende Hinweis: ostrzezenie (74),etykieta ostrzegawcza (1), ostrzega-nie (1)Wartungs|problemen (1) Wartungs-problem, Problem bei der Wartung:problem zwiazany z utrzymaniem (1)Wartungs|zustand (8) Zustand bei derWartung: stan techniczny (2)Wasch|vorgänge (1) Waschvorgang,Vorgang des Waschens: operacja my-cia (1)Wasch|vorrichtung (1) Vorrichtungzum Waschen: myjnia (1)Wasser|kocher (12) Köcher für Was-ser: czajnik (12)Wasser|melonen (26) Wassermelone,idiom: arbuz (18)Wasser|qualität (79) Qualität desWassers: jakosc wody (48), jakosc wód(4), czystosc wody (1)Wasser|stoff (79) idiom: wodór (59)Wasser|straßen (89) Wasserstraße,Straße auf dem Wasser: droga wodna(65), wodna droga (2), droga zeglowna(1), szlak wodny (1)Wasser|tiere (106) Wassertier, Tieraus dem Wasser: zwierze wodne (86),zwierze morskie (1)Wasser|versorgung (138) Versorgungmit Wasser: zaopatrzenie w wode (24),dostarczanie wody (3), dostawa wody(3), zaopatrywanie w wode (2)Wasser|weg (10)Weg über das Wasser:

droga wodna (3), zegluga morska (1)WBK|-Mittel (1) other: srodek

WBK (1)Web|informationen (1)Webinforma-tion, Information aus dem Web: infor-macja internetowa (1)Web|seite (90) Seite im Web: strona

internetowa (47), witryna internetowa(12), adres internetowy (1)

338

Web|seiten Wettbewerbs|verzerrungen

Web|seiten (39) Webseite, Seite imWeb: strona internetowa (31), interne-towa strona (1), witryna internetowa (1)Wechsel|kurse (200) Wechselkurs,Kurs zum Wechseln: kurs wymiany(104), kurs walutowy (49)Wechsel|kurs (382) Kurs zum Wech-seln: kurs wymiany (158)Wechsel|stuben (11) Wechselstube,other: kantor wymiany (4)Weich|tiere (112) Weichtier, idiom:

mieczak (96)Weich|tieren (78) Weichtier, weicheTier: mieczak (57)Weich|weizen (699) weiche Weizen:

pszenica zwyczajna (485), pszenicazwykła (9), pszenica miekka (2)Weide|gebieten (1) Weidegebiet, Ge-biet zum Weiden: obszar wypasu (1)Wein|alkohol (79) Alkohol im Wein:

alkohol pochodzenia winnego (1), alko-hol wina (1)Wein|einfuhren (7)Weineinfuhr, Ein-fuhr des Weins: przywóz wina (3),przywóz win (1)Wein|sektor (139) Sektor der Weine:

sektor wina (97), rynek wina (4), prze-mysł winiarski (1), sektor winiarski (1)Wein|sektors (87) Weinsektor, Sektordes Weins: sektor wina (75), sektor wi-niarski (2), sektor uprawy winorosli (1),sektor win (1)Wein|trauben (197) Weintraube, idi-om: winogrono (144)Wein|vorräte (1) Weinvorrat, Vorratdes Weines: zapas wina (1)Weiß|buch (424) weiße Buch: biała

ksiega (381)Weiß|zucker (933) weiße Zucker: cu-

kier biały (790), biały cukier (9)Weiter|bildung (574)weitere Bildung:

szkolenie (188)Weiterbildungs|anreize (1) Weiter-bildungsanreiz, Anreiz für die Wei-terbildung: zacheta do ustawicznegokształcenia zawodowego (1)Weiter|führung (124) other: kontynu-

acja (31), kontynuowanie (10), utrzyma-nie (8), rozszerzenie (6), przedłuzenie(4), kontynuowanie prowadzenia (2)Weiter|verkauf (88) weitere Verkauf:

odsprzedaz (59), odsprzedanie (2), po-nowna sprzedaz (1)Weiter|verwenders (1) Weiterver-wender, weitere Verwender: podmiotwykorzystujacy (1)Weiter|verwendung (150) weitereVerwendung: ponowne wykorzystywa-nie (81), ponowne wykorzystanie (6),wtórne wykorzystanie (3)Weizen|grieß (1) other: grysik z psze-

nicy (1)Wellen|höhe (19) Höhe der Welle: wy-

sokosc fal (10), wysokosc fali (5)Welt|fonds (1) Fonds der Welt: swia-

towy fundusz (1)Welt|handel (103) Handel mit derWelt: handel swiatowy (48), handelmiedzynarodowy (20), swiatowy handel

(10), miedzynarodowy handel (2), mie-dzynarodowy obrót handlowy (2), swia-towy wywóz (2), miedzynarodowa wy-miana handlowa (1), rynek swiatowy (1)Welt|märkten (25)Weltmarkt, Marktder Welt: rynek swiatowy (19), miedzy-narodowy rynek (1), rynek globalny (1),rynek miedzynarodowy (1), swiatowyrynek (1)Welt|markt (1381)Markt der Welt: ry-

nek swiatowy (1090), swiatowy rynek(105), globalny rynek (5), rynek glo-balny (1), rynek ogólnoswiatowy (1)Welt|raum (55) idiom: przestrzen ko-

smiczna (30), kosmos (3)Welt|wirtschaft (113) Wirtschaft inder Welt: gospodarka swiatowa (77),swiatowa gospodarka (9), gospodarkaglobalna (7), globalna gospodarka (1),gospodarka na swiecie (1)Werbe|haushalts (2) Werbehaushalt,other: budzet promocyjny (1)Werbe|post (1) werbende Post:

spam (1)Werbe|verbot (4) Verbot des Wer-bens: zakaz reklamowania (2), zakaz re-klamy (1)Werde|gangs (5) Werdegang, idiom:

historia (1), historia wytworzenia (1)Werk|stätten (87) Werkstatt, idiom:

warsztat (22), zakład wytwórczy (1)Werk|stoffe (196)Werkstoff, Stoff desWerkes: materiał (147)Werk|stoffen (95) Werkstoff, other:

materiał (65)Werk|verträge (2) Werkvertrag,other: umowa specjalnego zamówie-nia (1)Werk|zeuge (142) Werkzeug, idiom:

narzedzie (115)Wert|angaben (6)Wertangabe, Anga-be des Wertes: odniesienie do warto-sci (1)Wert|ermittlung (13) Ermittlung desWertes: przeprowadzona wycena (1),ustalanie wartosci (1), ustalenie warto-sci (1)Wert|papiere (791) Wertpapier, Pa-pier als Wert: akcja (5), obligacja (2)Wert|papieren (485)Wertpapier, Pa-pier als Wert: akcja (3)Wert|schöpfung (106) Schöpfung desWertes: wartosc dodana (64), tworzeniewartosci (6), dodanie wartosci (2), do-dawanie wartosci (2), zwiekszenie war-tosci (1)Wert|verlustes (3) Wertverlust, Ver-lust des Werts: deprecjacja (1)Wert|zoll (92) other: cło ad valorem

(37), stawka celna ad valorem (4),stawka cła ad valorem (3), cło od war-tosci (2)Wert|zuwachs (82) Zuwachs im Wert:

wartosc dodana (50), przyrost wartosci(10), wzrost wartosci (7), wartosc do-datkowa (2), zwiekszenie wartosci (1)West|balkans (141)Westbalkan, west-liche Balkan: zachodni Bałkany (4)

West|grenze (2) westliche Grenze: gra-nica zachodnia (1)Wettbewerbs|bedingungen (621)Wettbewerbsbedingung, Bedingungfür den Wettbewerb: warunek konku-rencji (373)Wettbewerbs|behörde (166) Behör-de für den Wettbewerb: organ ochronykonkurencji (44), urzad ds. konkurencji(2), urzad ochrony konkurencji (1)Wettbewerbs|behörden (289) Wett-bewerbsbehörde, Behörde für denWettbewerb: organ ochrony konkuren-cji (91)Wettbewerbs|druck (103) Druckdurch den Wettbewerb: presja konku-rencyjna (26), presja konkurencji (15),nacisk konkurencji (6), konkurencyjnapresja (3), konkurencyjnosc (2), naciskkonkurencyjny (2)Wettbewerbs|drucks (11) Wettbe-werbsdruck, Druck durch den Wettbe-werb: konkurencja (3), presja konkuren-cyjna (2), konkurencyjnosc (1), naciskkonkurencji (1), presja konkurencji (1)Wettbewerbs|fähigkeit (2630) Fä-higkeit zum Wettbewerb: konkurencyj-nosc (2147), zdolnosc konkurencyjna(10), poziom konkurencyjnosci (3)Wettbewerbs|politik (218) Politik desWettbewerbes: polityka konkurencji(177), polityka konkurencyjnosci (5)Wettbewerbs|position (76) Positionbeim Wettbewerb: pozycja konkuren-cyjna (28), konkurencyjna pozycja (16),pozycja konkurencyjnosci (5), kon-tekst konkurencyjnosci (1), pozycja narynku konkurencyjnym (1), pozycjarynkowa (1)Wettbewerbs|recht (155) Recht aufWettbewerb: prawo konkurencji (75),przepis o ochronie konkurencji (8),prawo o konkurencji (4), reguła konku-rencji (3)Wettbewerbs|rechts (139) Wettbe-werbsrecht, other: prawo konkurencji(80), prawo o konkurencji (3), prawoochrony konkurencji (2), prawo konku-rencyjne (1), prawo konkurencyjnosci(1), zasada konkurencji (1)Wettbewerbs|regeln (472) Wettbe-werbsregel, Regel im Wettbewerb: re-guła konkurencji (241), zasada konku-rencji (132), przepis o konkurencji (7),prawo konkurencji (6), zasada konku-rencyjnosci (3), przepis w dziedziniekonkurencji (2)Wettbewerbs|regime (6) Regime imWettbewerb: system konkurencji (4),zasada konkurencji (2)Wettbewerbs|verzerrungen (645)Wettbewerbsverzerrung, Verzerrungdes Wettbewerbes: zakłócenie konku-rencji (322), zniekształcenie konkuren-cji (88), zakłócanie konkurencji (22),zaburzenie konkurencji (9), narusze-nie zasad konkurencji (7), wypaczeniekonkurencji (7), zakłócenie warunków

339

Wettbewerbs|verzerrung Witterungs|verhältnisse

konkurencji (7), zakłócenie w konku-rencji (6)Wettbewerbs|verzerrung (132) Ver-zerrung des Wettbewerbes: zakłóceniekonkurencji (92), naruszenie zasad kon-kurencji (6), naruszenie konkurencji (5),zniekształcenie konkurencji (4), przypa-dek zniekształcenia konkurencji (1), za-kłócanie konkurencji (1), zniekształca-nie konkurencji (1)Wettbewerbs|vorschriften (107)Wettbewerbsvorschrift, Vorschriftzum Wettbewerb: zasada konkurencji(35), reguła konkurencji (24), prawokonkurencji (8), norma konkurencji (1),prawo o konkurencji (1), przepis doty-czacy konkurencji (1)Wettbewerbs|ziel (1) Ziel des Wettbe-werbes: cel konkurencyjnosci (1)Wetter|bericht (1) Bericht über dasWetter: informacja meteorologiczna (1)Wett|markt (1)Markt des Wettens: ry-

nek zakładów (1)Widerspruchs|abteilung (113) Abtei-lung für Widerspruch: wydział sprzeci-wów (105), wydział sprzeciwu (1)Widerspruchs|schriften (1) Wider-spruchsschrift, other: sprzeciw (1)Widerspruchs|verfahren (141) Ver-fahren des Widerspruchs: sprzeciw(61), postepowanie w sprawie sprze-ciwu (27), procedura odwoławcza (6),procedura sprzeciwu (6), postepowanieodwoławcze (3)Wieder|aufbau (415) other: odbu-

dowa (283)Wieder|aufnahme (177) other: po-

nowne podjecie (14), ponowne rozpo-czecie (8), przyjecie z powrotem (7),ponowne wprowadzenie (5), wszczecieponowne (3)Wieder|auftreten (155) other: po-

nowne wystapienie (103), ponowne za-istnienie (3)Wieder|auftretens (207) Wiederauf-treten, other: ponowne wystapienie(147), ponowne zaistnienie (2)Wieder|ausfuhr (300) other: po-

wrotny wywóz (203)Wieder|einfuhr (236) other: ponowny

przywóz (81), powrotny przywóz (33),powrotny wwóz (29), powtórny przy-wóz (14), ponowne wprowadzenie (12),ponowny wwóz (7), powtórny wwóz(6), ponowne dopuszczenie (2), po-nowne wprowadzanie (2)Wieder|verkauf (186) other: ponowna

sprzedaz (2)Wieder|versand (1) other: ponowna

wysyłka (1)Wild|fleisches (1) Wildfleisch, other:

mieso z dzikiej zwierzyny (1)Wild|fleisch (84)wilde Fleisch: dziczy-

zna (30), mieso zwierzat łownych (26),mieso z dzikich zwierzat (1)Wild|geflügel (166) wilde Geflügel:

dziki ptak łowny (44), dzikie ptactwo(34), ptak łowny (29)

Wild|pflanzen (8) Wildpflanze, wildePflanze: roslinnosc naturalna (2)Wild|schweinen (109) Wildschwein,idiom: dzik (70), swinia dzika (2), dzikaswinia (1)Wild|tauben (4) Wildtaube, wildeTaube: gołab dziki (1)Wild|vögeln (248) Wildvogel, wildeVogel: dzikie ptactwo (139)Willens|erklärung (10) Erklärung desWillens: deklaracja zamiaru (1)Winter|sorten (7)Wintersorte, other:

odmiana ozima (4), ozima odmiana (1)Wirbel|tier (2) Tier mit Wirbeln: zwie-

rze kregowe (1)Wirk|stoffe (1175)Wirkstoff, wirken-de Stoff: substancja czynna (855), sub-stancja aktywna (38), czynny składnik(5), aktywny składnik (3), czynna sub-stancja (3), składnik aktywny (2)Wirk|stoffen (429)Wirkstoff, wirken-de Stoff: substancja czynna (353)Wirk|stoffes (110)Wirkstoff, wirken-de Stoff: substancja czynna (53), sub-stancja aktywna (7)Wirk|stoff (1199) wirkende Stoff: sub-

stancja czynna (960), substancja ak-tywna (42), aktywna substancja (9),czynna substancja (3)Wirk|stoffs (654) Wirkstoff, wirken-de Stoff: substancja czynna (544), sub-stancja aktywna (24), czynna substan-cja (4), aktywna substancja (2), składnikaktywny (1)Wirk|verbrauch (3) Verbrauch beimWirken: aktywna energia (1)Wirtschafts|bereiche (811) Wirt-schaftsbereich, Bereich der Wirt-schaft: sektor gospodarki (36), obszargospodarki (4), gałaz gospodarki (2),działalnosc gospodarcza (1), sektor go-spodarczy (1), sektor przemysłu (1)Wirtschafts|beteiligte (219) Beteilig-te an der Wirtschaft: podmiot gospo-darczy (159)Wirtschafts|beteiligten (824) Wirt-schaftsbeteiligte, Beteiligte aus derWirtschaft: podmiot gospodarczy (563)Wirtschafts|betriebe (1)Wirtschafts-betrieb, wirtschaftliche Betrieb: pod-miot gospodarczy (1)Wirtschafts|gebieten (2)Wirtschafts-gebiet, Gebiet der Wirtschaft: regiongospodarczy (1)Wirtschafts|gemeinschaft (4257)wirtschaftliche Gemeinschaft: wspól-nota gospodarcza (3987)Wirtschafts|indikatoren (95) Wirt-schaftsindikator, Indikator für dieWirtschaft: wskaznik ekonomiczny(60), wskaznik gospodarczy (15), czyn-nik ekonomiczny (1)Wirtschafts|integration (143) wirt-schaftliche Integration: integracjagospodarcza (117), integracja ekono-miczna (1)Wirtschafts|jahres (1143) Wirt-schaftsjahr, wirtschaftliche Jahr: rokgospodarczy (915), rok budzetowy (4)

Wirtschafts|jahr (3024) wirtschaftli-che Jahr: rok gospodarczy (2495)Wirtschafts|jahrs (119) Wirtschafts-jahr, wirtschafliche Jahr: rok gospo-darczy (96), rok budzetowy (1), rok ob-rotowy (1)Wirtschafts|kriterien (1) Wirt-schaftskriterium, wirtschaftliche Kri-terium: kryterium ekonomiczne (1)Wirtschafts|modernisierung (4)Mo-dernisierung der Wirtschaft: moderni-zacja gospodarcza (3)Wirtschafts|politiken (147) Wirt-schaftspolitik, Politik der Wirtschaft:polityka gospodarcza (144)Wirtschafts|politik (548) Politik derWirtschaft: polityka gospodarcza (443)Wirtschafts|prüfer (127) Prüfer ausder Wirtschaft: audytor (7), biegły rewi-dentów (6), biegły rewidenta (5), biegłyrewident (4)Wirtschafts|prüfern (11) Wirt-schaftsprüfer, Prüfer aus der Wirt-schaft: audytor (3), ksiegowy (2), bie-gły rewident (1)Wirtschafts|raum (1483)wirtschaftli-che Raum: obszar gospodarczy (1303),przestrzen gospodarcza (6), obszar eko-nomiczny (2)Wirtschafts|raums (91) Wirtschafts-raum, Raum für die Wirtschaft: obszargospodarczy (75), przestrzen gospodar-cza (5)Wirtschafts|sektor (85) Sektor derWirtschaft: sektor gospodarki (22), sek-tor działalnosci gospodarczej (2), sektorgospodarczy (2)Wirtschafts|subjekte (12) Wirt-schaftssubjekt, wirtschaftliche Sub-jekt: podmiot gospodarczy (6)Wirtschafts|systematiken (3) Wirt-schaftssystematik, wirtschaftliche Sy-stematik: klasyfikacja gospodarcza (2)Wirtschafts|tätigkeit (277) wirt-schaftliche Tätigkeit: działalnosc go-spodarcza (165)Wirtschafts|teilnehmern (201)Wirt-schaftsteilnehmer, Teilnehmer aus derWirtschaft: podmiot gospodarczy (88),operator ekonomiczny (2)Wirtschafts|wachstum (454) Wachs-tum der Wirtschaft: wzrost gospodar-czy (330)Wissens|gesellschaft (165) Gesell-schaft des Wissens: społeczenstwowiedzy (28), społeczenstwo informa-cyjne (9)Wissens|investitionen (1) Wissensin-vestition, Investition in das Wissen: in-westycja w wiedze (1)Wissens|ressourcen (2) Wissensres-source, Ressource des Wissens: zasóbwiedzy (1)Witterungs|verhältnisse (78) Witte-rungsverhältnis, Verhältnisse der Wit-terung: warunek pogodowy (24), wa-runek klimatyczny (10), warunek me-teorologiczny (5), warunek atmosfe-

340

Wohl|befinden Zertifikations|system

ryczny (4), zjawisko klimatyczne (2),zjawisko pogodowe (2)Wohl|befinden (78) other: samopoczu-

cie (9), dobre samopoczucie (6)Wohl|stand (341) idiom: dobro-

byt (218)Wohn|bevölkerung (4) other: lud-

nosc (1)Wohn|formen (2) Wohnform, Formdes Wohnens: forma zamieszkania (1)Wohn|sitzes (138) Wohnsitz, idiom:

miejsce zamieszkania (30), miejsce po-bytu (4)Wohn|sitz (866) idiom: zamieszkanie

(238), miejsce zamieszkania (195), stałemiejsce zamieszkania (10), miejsce sta-łego zamieszkania (4)Wohn|standards (1) Wohnstandard,gewohnte Standard: standard mieszkal-nictwa (1)Wohnungs|gesellschaften (4) Woh-nungsgesellschaft, other: spółdzielniamieszkaniowa (1)Wohnungs|mietern (6) Wohnungs-mieter, Mieter der Wohnung: na-jemca (6)Wohnungs|politik (4) other: polityka

mieszkaniowa (3)Wort|laut (4510) idiom: tekst (2631),

brzmienie (310), tresc (156), sformuło-wanie (99)Wort|lauts (165) Wortlaut, idiom:

tekst (86), brzmienie (10), tresc (10),sformułowanie (8), brzmienie tekstu (2),wersja jezykowa (2)Wort|marke (91) Marke als Wort:

słowny znak towarowy (80), znaksłowny (3), słowny znak (2), znak towa-rowy (2)WTO|-Übereinkommen (108) other:

porozumienie swiatowej organizacjihandlu (5)Wurzel|stange (1) Stange der Wurzel:

korzen (1)Zahlen|angaben (85) Zahlenangabe,Angabe der Zahl: dane liczbowa (27),dane zawarta (2), informacja liczbowa(2), liczba podana (1)Zahl|stelle (541) other: agencja płatni-

cza (207)Zahl|stellen (606) Zahlstelle, other:

agencja płatnicza (351)Zahlungs|ansprüche (378) Zah-lungsanspruch, Anspruch auf Zah-lung: uprawnienie do płatnosci (267)Zahlungs|ansprüchen (117) Zah-lungsanspruch, Anspruch auf Zah-lung: uprawnienie do płatnosci (74),prawo do płatnosci (5), uprawnienie dodopłat (2)Zahlungs|anträge (118) Zahlungsan-trag, Antrag auf Zahlung: wnioseko płatnosc (34), wniosek o płatnosci(27), wniosek o dokonanie płatnosci(5), wniosek o przyznanie płatnosci (5),wniosek o wypłate rekompensaty (2),wniosek o zapłate (2), wniosek o zwrot(2), zadanie zapłaty (2)

Zahlungs|antrag (118) Antrag aufZahlung: wniosek o płatnosc (57),wniosek o wypłate (15), zadanie zapłaty(6), wniosek o pomoc (3), wniosek opłatnosci (2), wezwanie do zapłaty (1),wniosek o dokonanie płatnosci (1)Zahlungs|bedingungen (55) Zah-lungsbedingung, Bedingung der Zah-lung: warunek płatnosci (38), terminpłatnosci (2), warunek zapłaty (2), wa-runek wynagradzania (1), warunek wy-płaty (1)Zahlungs|befehlen (3) Zahlungsbe-fehl, Befehl zur Zahlung: nakaz za-płaty (3)Zahlungs|belegen (1) Zahlungsbeleg,Beleg über die Zahlung: dowód za-płaty (1)Zahlungs|bilanz (78) Bilanz der Zah-lungen: bilans płatniczy (72)Zahlungs|ermächtigungen (289)Zahlungsermächtigung, Ermächti-gung zur Zahlung: srodek na płatnosci(119), srodek na pokrycie płatnosci (5),srodek przeznaczony na płatnosci (3)Zahlungs|frist (97) Frist für die Zah-lung: termin płatnosci (47), okres płat-nosci (7), termin zapłaty (3), termin wy-płaty (2)Zahlungs|mittel (168) Mittel für dieZahlung: srodek płatniczy (54), sro-dek pieniezny (38), instrument płatni-czy (23), srodek płatnosci (7), instru-ment płatnosci (3)Zahlungs|nachweis (5) Nachweis derZahlung: dowód płatnosci (1), dowódwypłaty (1), dowód zapłaty (1)Zahlungs|unfähigkeit (97) Unfähig-keit zur Zahlung: niewypłacalnosc(65), upadłosc (6), bankructwo (1), nie-zdolnosc płatnicza (1)Zahn|arztes (107) Zahnarzt, Arzt fürZähne: lekarz dentysty (56), lekarz den-tystów (9)Zeichnungs|jahr (3) Jahr der Zeich-nung: rok ubezpieczenia (1)Zeit|abständen (190) Zeitabstand,Abstand in der Zeit: odstep czasu(69), odstep czasowy (2), przedział cza-sowy (2)Zeit|alter (32) idiom: era (12), epoka

(4), wiek (1)Zeit|angabe (8) Angabe der Zeit: ter-

min (7)Zeit|knappheit (3) Knappheit der Zeit:

ograniczenie czasowe (2)Zeit|nischen (285) Zeitnische, other:

czas na start lub ladowanie (107), przy-dział czasów (1)Zeit|plan (778) zeitliche Plan: harmo-

nogram (528), termin realizacji (3)Zeit|plans (112) Zeitplan, Plan fürdie Zeit: harmonogram (71), kalendarz(21), terminarz (2), czas trwania (1),okres (1)Zeit|punkte (127) Zeitpunkt, other:

data (70), termin (28), dzien (1)Zeit|punkten (182) Zeitpunkt, idiom:

termin (71), data (22), czas (10), dzien

(9), okres (6), etap (5), moment (5),chwila (1)Zeit|punkt (11282) Punkt der Zeit:

data (2003), moment (1172), dzien(1031), chwila (901), czas (745), termin(629), okres (208)Zeit|punkts (151) Zeitpunkt, other:

data (60), termin (11)Zeit|rahmen (91) Rahmen der Zeit:

rama czasowa (24), termin realiza-cji (10)Zeit|räume (1007) Zeitraum, idiom:

okres (856), termin (15), czas (12)Zeit|räumen (113) Zeitraum, other:

okres (70), okres czasu (5), termin (5),odstep czasowy (1), okres obowiazywa-nia (1)Zeit|raum (10724) idiom: okres

(6928), termin (160), okres czasu (119),data (51)Zeit|raums (2875) Zeitraum, idiom:

okres (1879), termin (121), czas (96),odstep (42), okres czasu (37), przedziałczasowy (7)Zeit|schriften (183) Zeitschrift, idi-om: czasopismo (138), periodyk (14),magazyn (5)Zeit|spanne (250) Spanne der Zeit:

okres (62)Zeit|wertes (8)Zeitwert,Wert der Zeit:

wartosc godziwa (3)Zeit|wert (177) other: wartosc godziwa

(88), wartosc biezaca (14), godziwawartosc (5)Zellulose|faser (2) Faser aus Zellulo-se: włókno celulozy (1)Zement|hersteller (5) Hersteller desZementes: producent cementu (4)Zentral|asiens (10) Zentralasien, zen-trale Asien: Azja srodkowa (6), Azjacentralna (4)Zentral|bank (1430) zentrale Bank:

bank centralny (191)Zentral|behörde (193) zentrale Be-hörde: organ centralny (74), władzacentralna (33), centralny organ (28),centralny urzad (28), centralna wła-dza (6)Zentral|einheit (132) zentrale Einheit:

jednostka centralna (108), centralna jed-nostka (2), główna jednostka (1)Zentral|frequenzen (1) Zentralfre-quenz, zentrale Frequenz: srodkowaczestotliwosc (1)Zentral|gewalt (1) zentrale Gewalt:

władza centralna (1)Zentral|kommission (20) zentraleKommission: centralna komisja (15)Zentral|staats (7) Zentralstaat, zen-trale Staat: administracja centralna (2),rzad centralny (2)Zentral|verwaltung (4) zentrale Ver-waltung: administracja centralna (3)Zerlegungs|verfahren (1) Verfahrender Zerlegung: metoda rozbioru (1)Zertifikations|system (17) System fürdie Zertifikation: system certyfikacji(14), system swiadectw (3)

341

Zertifizierungs|stelle Zoll|systemen

Zertifizierungs|stelle (132) Stelle zurZertifizierung: jednostka certyfikujaca(63), osrodek certyfikujacy (4), organcertyfikujacy (3)Ziegen|fleisch (210) Fleisch von Zie-gen: mieso kozie (41)Ziel|arten (90) Zielart, Art der Ziele:

gatunek docelowy (68), docelowy gatu-nek (1)Ziel|bestimmung (111) Bestimmungder Ziele: przeznaczenie (94), miejsceprzeznaczenia (3)Ziel|betrag (36) Betrag als Ziel: kwota

docelowa (19), docelowa kwota (4),docelowa wartosc (2), wartosc doce-lowa (1)Ziel|betrags (13) Zielbetrag, Betragals Ziel: kwota docelowa (11)Ziel|gebietes (1) Zielgebiet, Gebiet alsZiel: obszar celowy (1)Ziel|gewebe (198) Gewebe als Ziel:

tkanka docelowa (182), docelowatkanka (1)Ziel|gruppe (110) Gruppe als Ziel:

grupa docelowa (30), adresat (6), doce-lowa publicznosc (2), grupa odbiorców(2), grupa celowa (1)Ziel|gruppen (150) Zielgruppe, Grup-pe als Ziel: grupa docelowa (70), do-celowa grupa (2), grupa odbiorców (2),grupa społeczna (2)Ziel|hafens (1) Zielhafen, Hafen alsZiel: port docelowy (1)Ziel|märkte (4) Zielmarkt, Markt alsZiel: rynek docelowy (3), docelowy ry-nek (1)Ziel|rating (1) Rating als Ziel: rating

docelowy (1)Ziel|relevanz (1) Relevanz der Ziele:

ustalenie przydatnosci (1)Ziel|vorgabe (86) Vorgabe der Ziele:

cel (14), cel na poziomie (2), docelowypoziom (2)Ziel|vorgaben (409)Zielvorgabe, Vor-gabe der Ziele: cel (83), wielkosc doce-lowa (21), zdefiniowany cel (6)Zier|pflanzen (84) Zierpflanze, Pflan-ze als Zier: roslina ozdobna (75), ogrod-nictwo ozdobne (2)Zigaretten|packungen (2) Zigaret-tenpackung, Packung der Zigaretten:opakowanie papierosów (2)Zink|konzentraten (1) Zinkkonzen-trat, Konzentrate aus Zink: koncentratcynku (1)Zins|aufschläge (1) Zinsaufschlag,Aufschlag auf den Zins: marza procen-towa (1)Zins|differenz (4) Differenz der Zin-sen: róznica odsetek (2), róznica stópprocentowych (2)Zins|erträge (128) Zinsertrag, Ertragaus Zins: dochód z odsetek (8), odse-tek uzyskany (7), dochód z tytułu odse-tek (5), odsetek otrzymany (3), odsetekuzyskiwany (3), odsetek naliczany (2),otrzymany odsetek (2)

Zins|erträgen (92) Zinsertrag, Ertragaus Zins: wypłacana odsetka (23), do-chód z oszczednosci (3), przychód z od-setek (3), zysk z oprocentowania (2),dochód z tytułu odsetek (1), uzyskanyodsetek (1)Zins|ertrag (12) Ertrag aus Zins: od-

setek uzyskany (2), przychód z odsetek(1), wygenerowany odsetek (1), zysk zoprocentowania (1)Zins|sätze (252) Zinssatz, Satz derZinsen: stopa procentowa (111)Zins|sätzen (80) Zinssatz, Satz derZinsen: stopa procentowa (34)Zins|satzes (87)Zinssatz, Satz der Zin-sen: stopa procentowa (42), stopa opro-centowania (1)Zins|satz (538) Satz der Zinsen: stopa

procentowa (171)Zins|swap (9) other: transakcja (1)Zins|vergünstigungen (111) Zinsver-günstigung, Vergünstigung der Zin-sen: spłata odsetek (49), spłata oprocen-towania (2), subwencja do oprocento-wania (1)Zins|zahlung (122) Zahlung der Zin-sen: wypłata odsetek (84), spłata odse-tek (4), płatnosc odsetek (3), wypłacanieodsetek (1), wypłacenie odsetek (1)Zitrus|früchte (154) Zitrusfrucht,other: owoc cytrusowy (115)Zivil|klage (5) zivile Klage: postepowa-

nie cywilne (2), powództwo cywilne (1)Zivil|sachen (122) Zivilsache, zivileSache: sprawa cywilna (105)Zoll|abfertigung (82) Abfertigungdurch den Zoll: odprawa celna (44),formalnosc celna (4), celna formalnosc(3), procedura celna (2), procedura od-prawy celnej (1)Zoll|aktionen (8) Zollaktion, Aktiondes Zolls: działanie celne (1), operacjacelna (1)Zoll|anmeldungen (148) Zollanmel-dung, Anmeldung beim Zoll: zgłosze-nie celne (32), deklaracja celna (10),zgłoszenie tranzytowe (2)Zoll|anmeldung (656) Anmeldungbeim Zoll: zgłoszenie celne (178),deklaracja celna (35), celne zgłosze-nie (10)Zoll|befreiung (160) Befreiung vomZoll: zwolnienie z cła (34), zwolnieniecelne (13), zwolnienie od cła (5), na-leznosc celna (2), zwolnienie z nalezno-sci (2)Zoll|behörde (276) Behörde für Zoll:

organ celny (169)Zoll|behörden (3261) Zollbehörde,Behörde des Zolls: organ celny (2544),władza celna (244), organy celna (64),słuzba celna (58), urzad celny (19), ad-ministracja celna (8)Zoll|bereich (154) Bereich der Zölle:

sprawa celna (34), dziedzina ceł (13),potrzeba celna (8), odprawa celna (3),dziedzina celna (2)Zoll|bescheinigung (1) Bescheini-gung für den Zoll: dokument celny (1)

Zoll|ermäßigung (24) Ermäßigungder Zölle: obnizka cła (4), obnizenie cła(3), obnizenie stawki cła (3), obnizenieceł (2), obnizka stawki celnej (2), reduk-cja ceł (2), redukcja cła (2)Zoll|förmlichkeiten (140) Zollförm-lichkeit, Förmlichkeiten des Zolls: for-malnosc celna (90), celna formalnosc(3), celna formalnosc wywozowa (3)Zoll|gebietes (3) Zollgebiet, Gebiet desZolls: obszar celny (3)Zoll|gebiet (1162)Gebiet des Zolls: ob-

szar celny (969), terytorium celne (19)Zoll|gebiets (304) Zollgebiet, Gebietder Zölle: obszar celny (249)Zoll|kodex (1746)Kodex des Zolls: ko-

deks celny (1088)Zoll|kontingente (1297) Zollkontin-gent, Kontigent des Zolls: kontyngenttaryfowy (1048), kontyngent celny (7)Zoll|kontingenten (411) Zollkontin-gent, Kontigent des Zolls: kontyngenttaryfowy (368)Zoll|kontingent (512) Kontigent desZolls: kontyngent taryfowy (378)Zoll|kontingents (509) Zollkontin-gent, Kontigent des Zolls: kontyngenttaryfowy (415)Zoll|kontrolle (65) Kontrolle durchden Zoll: kontrola celna (37), dozórcelny (11), słuzba celna (1)Zoll|kontrollen (89) Zollkontrolle,Kontrolle durch den Zoll: kontrolacelna (67), dozór celny (1)Zoll|lager (80) Lager des Zolls: skład

celny (51), magazyn celny (1)Zoll|präferenzen (399) Zollpräfe-renz, Präferenz des Zolls: preferencjataryfowa (302)Zoll|recht (92) Recht des Zolls: usta-

wodawstwo celne (40), przepis celny(21), prawo celne (14), prawodawstwocelne (6), celny przepis (1)Zoll|sanktionen (3) Zollsanktion,Sanktion des Zolls: kara celna (1),sankcja celna (1)Zoll|sätze (836) Zollsatz, Satz des Zol-les: stawka celna (285)Zoll|sätzen (172) Zollsatz, Satz fürZoll: stawka celna (39), stawka cła (4)Zoll|satzes (187) Zollsatz, Satz desZolles: stawka celna (42), opłata celna(11), kwota cła (10), stawka cła (9), na-leznosc celna (8), wielkosc cła (5), wy-sokosc cła (5)Zoll|satz (1039) Satz für den Zoll:

stawka celna (428), stawka cła (97), na-leznosc celna (14), opłata celna (11),poziom cła (9)Zoll|schuld (427) Schuld beim Zoll:

dług celny (342)Zoll|stelle (1033) Stelle für Zoll: urzad

celny (511), organ celny (119), oddziałcelny (117), słuzba celna (10)Zoll|stellen (225) Zollstelle, Stelle desZolles: urzad celny (120), słuzba celna(23), organ celny (22), władza celna (3)Zoll|systemen (1) Zollsystem, Systemdes Zolles: system celny (1)

342

Zoll|tarif Zusammen|schlüssen

Zoll|tarif (796) Tarif des Zolls: taryfacelna (703), tabela stawek celnych (4),stawka celna (2)Zoll|tarifs (1026) Zolltarif, Tarif desZolls: taryfa celna (910)Zoll|union (268) Union des Zolls: unia

celna (248)Zoll|verfahren (440) Verfahren imZoll: procedura celna (285), postepowa-nie celne (44)Zoll|verwaltungen (134) Zollverwal-tung, Verwaltung der Zölle: admini-stracja celna (87), władza celna (18), or-gan celny (15), organy celna (2)Zoll|vorschriften (178) Zollvor-schrift, Vorschrift beim Zoll: przepiscelny (87), ustawodawstwo celne (10),prawo celne (5), prawodawstwo celne(4), postanowienie celne (2), regula-cja celna (2), wymóg celny (2), zasadacelna (2)Zoll|wert (212)Wert des Zolls: wartosc

celna (174)Zoll|werts (128) Zollwert, Wert beimZoll: wartosc celna (104)Zoll|wesen (101) other: słuzba celna

(2), sprawa celna (2)Zoll|zugeständnisse (90) Zollzuge-ständnis, Zugeständnis des Zolls: kon-cesja taryfowa (36), koncesja celna (22),ulga celna (19), zwolnienie celne (1)Zoll|zwecke (33) Zollzweck, Zweckdes Zolls: potrzeba celna (10), rejestrcelny (10), cel celny (3)Zubereitungs|methoden (2) Zuberei-tungsmethode, Methode der Zuberei-tung: metoda przygotowywania (1)Zucht|betriebe (117) Zuchtbetrieb,Betrieb für die Zucht: hodowla (48),gospodarstwo hodowlane (2), zakładhodowlany (2), zakład hodowli (1)Zucht|betrieb (138) Betrieb für dieZucht: hodowla (22), gospodarstwo ho-dowlane (3), działalnosc hodowlana (2)Zucht|buches (13) Zuchtbuch, Buchüber die Zucht: ksiega zarodowa (4),ksiega zwierzat zarodowych (2), ksiegahodowlana (1), ksiega stadna (1)Zucht|eber (2) Eber für die Zucht:

knur hodowlany (2)Zucht|fische (24) Zuchtfisch, Fischaus der Zucht: ryba hodowlana (6)Zucht|geflügels (22) Zuchtgeflügel,Geflügel für die Zucht: drób hodow-lany (22)Zucht|lachs (135) Lachs aus derZucht: łosos hodowlany (107), hodow-lany łosos (6)Zucht|rinder (117) Zuchtrind, Rindaus der Zucht: bydło hodowlane (12),zwierze hodowlane (10), hodowlane by-dło (9)Zucht|schweine (79) Zuchtschwein,Schwein zur Zucht: swinia hodowlana(54), hodowlana swinia (2), swinia za-rodowa (1)Zucht|schweinen (20) Zuchtschwein,Schwein für die Zucht: swinia hodow-lana (13)

Zucht|tieres (1) Zuchttier, Tier für dieZucht: zwierze hodowlane (1)Züchtungs|zwecken (8) Züchtungs-zweck, Zweck der Züchtung: działal-nosc hodowlana (2)Zucht|vieh (3) Vieh für die Zucht:

zwierze hodowlane (1)Zucker|einfuhren (81) Zuckerein-fuhr, Einfuhr des Zuckers: przywózcukru (56), import cukru (2)Zucker|industrie (53) other: przemysł

cukrowniczy (38), przemysł cukrowy(4), przemysł cukierniczy (1)Zucker|mengen (82) Zuckermenge,Menge an Zucker: ilosc cukru (67)Zucker|partie (2) Partie des Zuckers:

przesyłka cukru (2)Zucker|preis (8) Preis für Zucker:

cena cukru (4), cena za cukier (2)Zucker|rohr (134) other: trzcina cu-

krowa (65), cukier trzcinowy (5), cukierz trzciny (1)Zucker|rüben (293) Zuckerrübe,other: burak (222), burak cukrowy (39)Zucker|sektor (501) Sektor desZuckers: sektor cukru (436)Zucker|sektors (270) Zuckersektor,Sektor des Zuckers: sektor cukru (199)Zucker|unternehmens (1) Zuckerun-ternehmen, Unternehmen für Zucker:przedsiebiorstwo cukrownicze (1)Zufluchts|ort (5) Ort der Zuflucht:

miejsce schronienia (3), schronienie (2)Zufluchts|orts (1) Zufluchtsort, Ortder Zuflucht: schronienie (1)Zugangs|karten (1) Zugangskarte,Karte für den Zugang: identyfikator (1)Zugangs|rechte (119) Zugangsrecht,Recht auf Zugang: prawo dostepu (78),uprawnienie do dostepu (4), uprawnie-nie dostepu (1)Zugangs|rechten (23) Zugangsrecht,Recht auf Zugang: prawo dostepu (16)Zug|maschine (177) other: ciagnik

(143), ciagnik rolniczy (2)Zug|maschinen (489) Zugmaschine,other: ciagnik (413)Zug|vögel (13) Zugvogel, other: gatu-

nek wedrowny (2), ptak migrujacy (2),ptak wedrowny (1)Zulassungs|antrag (79) Antrag aufZulassung: wniosek o zezwolenie (15),wniosek o zatwierdzenie (13), wnioseko udzielenie zezwolenia (10), wniosek owydanie zezwolenia (8), wniosek o do-puszczenie (7), wniosek o udzielenie za-twierdzenia (1)Zulassungs|antragsteller (2) Antrag-steller auf Zulassung: podmiot wnio-skujacy o udzielenie homologacji (1)Zulassungs|bedingungen (154) Zu-lassungsbedingung, Bedingung fürdie Zulassung: warunek zatwierdzenia(21), warunek zezwolenia (15), waru-nek zatwierdzania (9), warunek dopusz-czenia (8), warunek akredytacji (3),warunek upowaznienia (2)

Zulassungs|bereichs (1) Zulassungs-bereich,Bereich der Zulassung: zakresakredytacji (1)Zulassungs|dokumente (11) Zulas-sungsdokument, Dokument über dieZulassung: dokument rejestracyjny(10), dokument rejestracji (1)Zulassungs|inhaber (166) Inhaberder Zulassung: posiadacz zezwolenia(107), posiadacz zezwolen (11), posia-dacz pozwolenia (8)Zulassungs|nachweis (9) Nachweisder Zulassung: swiadectwo zatwierdze-nia (6)Zulassungs|nummer (166) Nummerder Zulassung: numer zatwierdzenia(65), numer identyfikacyjny (46), nu-mer rejestracyjny (13), numer zezwole-nia (9), numer upowaznienia (3), numerseryjny (2)Zulassungs|stellen (18) Zulassungs-stelle, Stelle der Zulassung: organ akre-dytujacy (5), instytucja akredytujaca(2), organ rejestracji (2)Zulassungs|verfahren (200) Verfah-ren bei der Zulassung: procedura wy-dawania zezwolen (20), procedura za-twierdzania (20), procedura przyjmowa-nia (15), procedura zatwierdzenia (7),procedura zezwolenia (6), proceduradopuszczania (5), procedura przyjecia(5), procedura zezwalania (5)Zulassungs|versagung (1) Versagungder Zulassung: odmowa udzielenia ze-zwolenia (1)Zulassungs|zeichen (5) Zeichen fürdie Zulassung: znak zatwierdzenia (3)Zuliefer|kette (7) zuliefernde Kette:

łancuch dostaw (4)Zuordnungs|skala (1) Skala für dieZuordnung: poziom przyczynowo-sci (1)Zusammen|arbeit (15085) other:

współpraca (12570), wspólne działa-nie (35), współdziałanie (31), działanie(20), koordynacja (14)Zusammen|fassung (1888) other:

streszczenie (752), podsumowanie(347), krótki opis (162), zestawieniestreszczajace (24), skrócony opis (9)Zusammen|führung (85) other: poła-

czenie (11), łaczenie (7), kojarzenie (2),konsolidacja (2), ujednolicanie (2), ze-stawianie (2), zestawienie (2)Zusammen|halt (723) other: spój-

nosc (641)Zusammen|halts (359) Zusammen-halt, other: spójnosc (320)Zusammen|hang (11144) other: zwia-

zek (1545), kontekst (1259), odniesienie(448), powiazanie (101)Zusammen|schaltung (110) other:

połaczenie (76), wzajemne połaczenie(4), integracja (1), powiazanie (1), przy-łaczanie (1)Zusammen|schlüsse (518) Zusam-menschluss, other: koncentracja (343)Zusammen|schlüssen (105) Zusam-menschluss, other: koncentracja (30),

343

Zusammen|schlusses Zypern|-Pfund

fuzja (6), połaczenie (4), stowarzyszenie(2), ugrupowanie (2)Zusammen|schlusses (708) Zusam-menschluss, other: koncentracja (579)Zusammen|schluß (125) Zusam-menschluss, idiom: koncentracja (82),łaczenie (7), połaczenie (5), fuzja (2),integracja (1)Zusammen|schluss (1322) other:

koncentracja (983), połaczenie (78),stowarzyszenie (8), łaczenie (6), ugru-powanie (4), fuzja (3), zgrupowanie (3),zrzeszanie (3)Zusammensetzungs|merkmale (1)Zusammensetzungsmerkmal, Merk-mal der Zusammensetzung: własci-wosc składu (1)Zusatz|flüge (1) Zusatzflug, zusätzli-che Flug: dodatkowy lot (1)Zusatz|informationen (86) Zusatz-information, zusätzliche Information:informacja uzupełniajaca (34), informa-cja dodatkowa (24), dodatkowa infor-macja (23)Zusatz|kriterien (1)Zusatzkriterium,zusätzliche Kriterium: kryterium dodat-kowe (1)Zusatz|protokolle (87) Zusatzproto-koll, zusätzliche Protokoll: protokółdodatkowy (74), dodatkowy protokół(6), protokół uzupełniajacy (2)Zusatz|protokoll (306) zusätzlicheProtokoll: protokół dodatkowy (264)Zusatz|protokolls (311) Zusatzpro-tokoll, zusätzliche Protokoll: protokółdodatkowy (248)Zusatz|stoffe (1103) Zusatzstoff, zu-sätzliche Stoff: dodatek (918), substan-cja dodatkowa (2)Zusatz|stoffen (399) Zusatzstoff, zu-sätzliche Stoff: dodatek (329)Zusatz|stoffes (144) Zusatzstoff, zu-sätzliche Stoff: dodatek (109)Zusatz|stoff (293) zusätzliche Stoff:

dodatek (217)Zusatz|stoffs (193) Zusatzstoff, zu-sätzliche Stoff: dodatek (158)Zusatz|zölle (155)Zusatzzoll, zusätzli-che Zoll: dodatkowa naleznosc (30), do-datkowe cło (25), cło dodatkowe (12),dodatkowa opłata (7), opłata celna (2)Zuschlags|bestätigung (14) Bestäti-gung über den Zuschlag: oswiadczenieo udzieleniu zamówienia (12)Zuschlags|empfänger (726) Empfän-ger des Zuschlages: zwyciezca prze-targu (13), wygrywajacy oferent (5),zwycieski oferent (3)Zuschlags|empfängers (144) Zu-schlagsempfänger, Empfänger desZuschlages: oferent (80), wybrany ofe-rent (2)Zuschlags|erteilung (93) Erteilungdes Zuschlages: udzielenie zamówienia

(22), procedura udzielania (14), udzie-lanie zamówien (10), rozstrzygniecieprzetargu (2), zaakceptowanie oferty (2)Zuschuss|fähigkeit (107) Fähigkeitdes Zuschusses: kwalifikowanie wydat-ków (2), dopuszczalnosc do finansowa-nia (1)Zuständigkeits|bereich (387) Be-reich der Zuständigkeit: kompetencja(69), zakres kompetencji (46), jurys-dykcja (40), zakres odpowiedzialnosci(7), zakres uprawnien (7)Zuständigkeits|gebiets (7) Zustän-digkeitsgebiet, Gebiet der Zuständig-keit: jurysdykcja (2), terytorium wła-sciwe (1)Zustellungs|anschrift (88) Anschriftfür die Zustellung: adres do zawiada-miania (1)Zustellungs|antrag (10) Antrag aufZustellung: wniosek o doreczenie (6),wniosek o doreczenie dokumentu (1)Zustellungs|frist (1) Frist der Zustel-lung: ostateczny termin dla powiado-mienia (1)Zustellungs|kosten (89) Kosten derZustellung: koszt doreczania (1), kosztdoreczania dokumentów (1), koszt do-reczenia (1)Zustellungs|systeme (3) Zustellungs-system, System für die Zustellung: sys-tem doreczania dokumentów (1), sys-tem powiadamiania (1)Zustimmungs|erklärung (5) Erklä-rung der Zustimmung: deklaracja ak-ceptacji (1), oswiadczenie zgody (1)Zuteilungs|koeffizienten (108)Zutei-lungskoeffizient, Koeffizient für dieZuteilung: współczynnik przydziału(71), współczynnik przyznania (11),współczynnik przyznawania (5), wskaz-nik przydziału (3)Zuteilungs|regelung (1) Regelung fürdie Zuteilung: mechanizm przyznawa-nia (1)Zuverlässigkeits|erklärung (231)Erklärung über die Zuverlässigkeit:poswiadczenie wiarygodnosci (93),oswiadczenie o wiarygodnosci (52)Zuwachs|raten (17) Zuwachsrate,Rate des Zuwachses: stopa wzrostu (5),tempo rozwoju (1), tempo wzrostu (1)Zwangs|arbeit (25) Arbeit durchZwang: praca przymusowa (22), przy-musowa praca (2)Zwangs|ausmerzung (1) Ausmerzungdurch Zwang: obowiazkowe usunie-cie (1)Zwangs|gelder (44) Zwangsgeld,other: okresowa kara pieniezna (18),kara za zwłoke (1), srodek przymu-sowy (1)Zwangs|lizenz (81) Lizenz als Zwang:

licencja przymusowa (67), przymusowalicencja (5)

Zwangs|maßnahmen (80) Zwangs-maßnahme, Maßnahme als Zwang:srodek przymusu (41), srodek egzeku-cyjny (2), srodek przymusowy (2), obo-wiazkowy srodek (1)Zwangs|schlachtung (3) Schlachtungdurch Zwang: obowiazkowy ubój (2),przymusowy ubój (1)Zweck|beschränkung (10) Beschrän-kung des Zwecks: ograniczenie celu (9),ograniczenie celów (1)Zweck|bestimmung (194) Bestim-mung des Zweck: przewidziane zasto-sowanie (9)Zweck|bindung (87) Bindung an denZweck: przeznaczenie celowe (13),ograniczenie celu (11), ograniczony cel(5), celowe ograniczenie (2)Zweig|niederlassung (286) other: od-

dział (221)Zweig|stelle (95) other: oddział (65),

oddział instytucji (2), oddział agen-cji (1)Zweig|stellen (142) Zweigstelle,other: oddział (110), placówka (1)Zwiebel|keime (1) Zwiebelkeim, Keimder Zwiebel: kiełkujaca cebula (1)Zwischen|bericht (165) other: spra-

wozdanie okresowe (45), sprawozdanietymczasowe (11), sprawozdanie z po-stepu (7), posrednie sprawozdanie (5),tymczasowe sprawozdanie (5), okre-sowe sprawozdanie (4), raport okresowy(3), sprawozdanie przejsciowe (3)Zwischen|erzeugnisse (94) Zwi-schenerzeugnis, other: produkt po-sredni (56), wyrób posredni (10), pro-dukt przejsciowy (2)Zwischen|lösung (8) other: rozwiaza-

nie posrednie (2), rozwiazanie tymcza-sowe (2), rozwiazanie przejsciowe (1),tymczasowe rozwiazanie (1)Zwischen|ort (3) other: punkt po-

sredni (1)Zwischen|produkts (12) Zwischen-produkt, other: półprodukt (9)Zwischen|summe (323) other: suma

czastkowa (15), suma czesciowa(12), suma posrednia (3), kwota cze-sciowa (2)Zwischen|zahlungen (137) Zwi-schenzahlung, other: płatnosc okre-sowa (42), płatnosc posrednia (21), płat-nosc zaliczkowa (9), płatnosc tymcza-sowa (5), dopłata posrednia (4), wypłataposrednia (4), płatnosc czesciowa (3)Zwischen|zahlung (42) other: płat-

nosc okresowa (11), dopłata posrednia(6), płatnosc posrednia (3), płatnosc za-liczkowa (3), wypłata czesciowa (3),wypłata posrednia (3), płatnosc przej-sciowa (2)Zwischen|zeit (138) other:miedzyczas

(34), okres przejsciowy (2)Zypern|-Pfund (278) Pfund auf Zy-pern: funt cypryjski (262)

344

Niemieckie rzeczowniki złozone i ich˙ polskie...

Documents

Transcript of Niemieckie rzeczowniki złozone i ich˙ polskie...