Sylwetka wychowawcy - opiekuna

Nauczyciel to człowiek niewzruszonych zasad i szerokich horyzontów. To jednostka wyso-ko niosąca posłannictwo mistrza i przyjaźnie podporządkująca siebie podopiecznym. To uczo-ny w swojej specjalności i wielki znawca duszy dzieci. Umysł systematyczny, staranie panujący działania na podstawie naukowej wiedzy, ale przy tym szczery i spontaniczny w swoich odru-chach. Bogata pełnowymiarowa osobowość, ale także człowiek, który całym swoim życiem - zarówno publicznym, jak i prywatnym – daje przykład wychowawczych cnót.

[K. Konarzewski, Sztuka nauczania. Szkoła, Warszawa 1993r; s. 148.]

Współczesne wyzwania kulturowo-oświatowe, cywilizacyjno-polityczne, ekologiczne, społeczno-ekonomiczne stawiają przed nauczycielem przedszkola określone wymagania kompetencyjne. Zawód wychowawcy to bardzo specyficzny zawód. Jest to bowiem ktoś taki, kto kształtuje niejako drugiego człowieka – wychowanka, następne pokolenie. Nauczyciel po-winien być obdarzony ogromnymi pokładami wiary i entuzjazmu. Dla niego naczelną warto-ścią powinna być jednostka, natomiast celem wydobycie z niej możliwości. Praca nauczyciela to zarówno wiedza, umiejętności praktyczne, bogata osobowość, sumienność w wykonywaniu obowiązków, sprawność organizacyjna, systematyczność działania, jak i również twórczość, sztuka wymagająca talentu, refleksu, powołania, duszy i zdolności do improwizacji. Praca z dziećmi w sytuacji, kiedy ma przynieść maksymalnie pozytywne efekty musi charakteryzo-wać się systematycznością i ciągłością. Wszelka przypadkowa działalność, bez przewidywania i właściwych środków realizacji, nie przyniesie korzyści zarówno wychowankom, jak i wycho-wawcy. Praca każdego opiekuna nie jest oceniana na podstawie dokumentów przedstawia-jących, co zamierzał zrealizować, lecz na podstawie faktycznie uzyskiwanych wyników, które są bardzo widoczne w ogólnym poziomie rozwoju dziecka, ich stosunku do otoczenia, umie-jętności organizowania działalności swojej i rówieśników, stopniu przygotowania do nauki w szkole i w wielu innych dziedzinach. Wszelka twórcza działalność nauczyciela powinna zawsze przebiegać w określonych warunkach, które należy podzielić na zewnętrzne (środo-wisko społeczne) i wewnętrzne (czynniki podmiotowe odnoszące się do cech psychicznych).

Za punkt do poszukiwania specyficznych cech, jakie powinien posiadać opiekun, należy w szczególności zwrócić uwagę na wiedzę, umiejętności, osobowość i doświadczenie, które umożliwiłyby właściwy rozwój sfery emocjonalno-motywacyjnej i społecznej dziecka, harmo-nijny rozwój jego osobowości.

Określając sylwetkę wychowawcy należy pamiętać przede wszystkim, że niezbędną rolę odrywa wiedza pedagogiczna i psychologiczna oraz niezbędne umiejętności pedagogiczne gwarantujące poprawne realizowanie programu, systematyczne wiązanie teorii z praktyką i stałe modernizowanie. Opiekun powinien posiadać samokrytykę w swoim działaniu, umieć przyznać się do własnych błędów i niepowodzeń. Wiedza jest niezbędna w tym przypadku, ale nauczyciel powinien przekazywać ją uczniom w sposób prosty i zrozumiały, aby zachęcić małych podopiecznych do wspólnej współpracy, zaangażowania, zdobywania przez nich no-wych wiadomości, umiejętności oraz kształtowania w nich odpowiednich nawyków. Powinien pamiętać, że placówka opiekuńczo-wychowawcza jest miejscem gdzie maluchy często po raz pierwszy mają styczność z nowymi wiadomościami. Nauczyciel powinien ze spokojem i cier-pliwością podejść indywidualnie do każdego ucznia, by nie zrazić ich do przyswajania sobie nowych treści programowych, by polubiły miejsce i z chęcią do niego uczęszczały.

Praktyka codziennego życia dowodzi, że pewne specyficzne właściwości osobowościowe w wielkim stopniu decydują o sukcesie pedagogicznym. Mówiąc o osobowości wychowaw-cy kierujemy uwagę na ideał nauczyciela. Powinien być to człowiek wysoko zaawansowany w poznawaniu, rozumieniu i wartościowaniu stosunków panujących w świecie. Nauczyciel aby rzetelnie mógł wypełniać swój zawód powinien w szczególności posiadać takie cechy jak: szczególne zainteresowanie dziećmi i możliwością pozytywnych oddziaływań pedagogicznych na osobowość małych dzieci, dążenie do przebywania z nimi oraz umiejętność świadomego nawiązywania z nimi kontaktów i więzi emocjonalnych, wspólnych zainteresowań. Powinien posiadać ogromną zdolność i umiejętność oddziaływań kreatywnych, kształtować postawę twórczą małego przedszkolaka. Nauczyciela powinna cechować miłość, pewność siebie, spo-kój, kreatywność, twórczość, asertywność, skłonność do społecznego oddziaływania, odwaga działania, otwartość, wyrozumiałość, całkowite zaangażowanie, wiara we własne siły i możli-wości oraz prostolinijność i bezkompromisowość w dążeniu do realizacji własnych celów. Wy-chowawca powinien być człowiekiem prawdomównym, sprawiedliwym, kochającym swych uczniów, wymagającym w równym stopniu zarówno od innych jak i od siebie, świadomy swej misji przekazywania wiedzy i wartości. Określając sylwetkę opiekuna należy podkreślić rów-nież, że powinien być on przychylny dla wychowanków, rozumieć ich psychikę, systematycznie

zajmować się nimi, cierpliwy, posiadający takt pedagogiczny, wykazujący potrzebę obcowania z ludźmi, napełniony pozytywną energią i entuzjazmem oraz posiadać wysoki poziom moral-ny i intelektualno- kulturalny.

Zawód nauczyciela jest pewnego rodzaju powołaniem, ponieważ bardzo często mimo własnych, poważnych problemów, trudnych sytuacji życiowych wychowawca powinien być otwarty na wszystkie problemy swoich podopiecznych. Bardzo często będzie spotykał się z drobnymi błahostkami, małymi problemami, ale w tym momencie będą one dla dziecka czymś ogromnie trudnym, niemożliwym do pokonania. W tej sytuacji nauczyciel powinien reagować na ich problemy, potrzeby, powinien wczuć się w określoną sytuację i spojrzeć na daną trudność oczami małego podopiecznego. Nauczyciel powinien oddziaływać na przed-szkolaka samym sobą, ponieważ powinien być godnym wzorem do naśladowania. Wycho-wawca przedszkola musi być autorytetem, który motywuje i pobudza do myślenia. Powinien sprawić, by mali wychowankowie byli ciekawi świata, kształtowali własne postawy, rozwija-li aktywność, samodzielność i zaradność, kształcili zdolności poznawcze: pamięć, myślenie, uwagę i spostrzegawczość, rozwijali swoje umiejętności i zdolności, a także, by wyrabiali wła-sne opinie i poglądy.

Bardzo ważnym elementem, który decyduje o jakości pracy nauczyciela powinna być dobra znajomość programu i systematyczna jego realizacja z zastosowaniem metod. W tej sytuacji wychowawca świadomy byłby co musi zrealizować z przedszkolakami, na jakie treści powinien w szczególności zwrócić uwagę, jaki materiał w kształceniu jest najważniejszy, a któ-ry mniej ważny. Wówczas każdy dzień następny stanowiłby kontynuację poprzedniego, powo-dując tym samym ciągłość pracy, wszechstronność procesu wychowania i systematyczność.

Kolejnym bardzo istotnym warunkiem, który powinien wykonywać nauczyciel w swojej pracy to znajomość grupy dziecięcej, poszczególnych jej członków, ich potrzeb i możliwości. Miałoby to ważne znaczenie zarówno dla właściwego doboru pracy z przedszkolakami jak jego realiza-cji. Opiekun powinien posiadać całkowitą świadomość tego, które treści programowe mogą inspirować działalność wszystkich dzieci, które trzeba dostosować do potrzeb małych zespo-łów, a nawet poszczególnych wychowanków, biorąc pod uwagę zarówno ich zmniejszone, jak i zwiększone możliwości w różnych dziedzinach działania. Nauczyciel powinien być sprawie-dliwy przy ocenianiu dzieci, powinien kierować się słusznością i dobrem każdego dziecka. Dla-tego w tej sytuacji niezbędne jest indywidualne podejście, poznanie dziecka, jego trudności, możliwości, potrzeb, zainteresowań, zarówno pozytywnych, jak i negatywnych doświadczeń.

Znajomość każdego wychowanka, sprzyjałaby również w kontaktach z rodzicami. Nauczyciel powinien wspólnie z rodzicami omawiać wszelkie problemy, udzielać wskazówek jak postępo-wać z dzieckiem odnośnie wychowania w domu, jak i współdziałania z przedszkolem.

Wychowawca powinien być terapeutą, doradcą i pozytywnym nauczycielem w procesie uczenia się, powinien zawsze i wszędzie reprezentować się twórczą postawą. W tej sytuacji działalność twórcza nauczyciela powinna przejawiać się trwałością, więc w tym przypadku powinna być głęboka wiedza z zakresu specjalizacji i przede wszystkim gruntowane przygo-towanie pedagogiczne, duże poczucie odpowiedzialności i obowiązku oraz ogólna zdolność twórczego myślenia. Wychowawca powinien charakteryzować się gotowością do podejmo-wania decyzji o wyborze oddziaływań zarówno wychowawczych, jak i dydaktycznych. Nauczy-ciel zawsze i wszędzie powinien pamiętać, że mały wychowanek jest zagubioną istotą w tak wielkim świecie, wszystko jest dla niego obce, niezrozumiałe i pełne przeszkód, w tej sytuacji wychowawca powinien być przewodnikiem, który zadba o dobro dziecka i w zawsze poda mu pomocną dłoń.

Bibliografia1. Denek K, O nowy kształt edukacji, Toruń 1998r;

2. Pod red. Dudzińskiej I, Wychowanie i nauczanie w przedszkolu; Warszawa 1983r;

3. Pod red. Horynia W, Maciejowskiego J, Nauczyciel andragog w społeczeństwie wiedzy; Wrocław 2007r;

4. Red. Klim-Klimaszewska A, Zacharuk T, Pedagog – jednej czy wielu dróg?; cz. 3, Siedlce 2005r;

5. Konarzewski K, Sztuka nauczania. Szkoła, Warszawa 1993r;

6. Pod red. Kwiatkowskiej M, Podstawy pedagogiki przedszkolnej, Warszawa 1985r;

7. Muchacka B, Kraszewski K, Kształcenie nauczycieli przedszkoli i klas początkowych w okresie przemian

edukacyjnych, Kraków 2004r;

8. Okoń W, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Warszawa 1996r;

mgr Jagoda Leżoń