Naukowa informacja o leku

2014/2015

Zagadnienia i plan pracy Podział i ogólna charakterystyka źródeł informacji.

Sporządzanie wykazu piśmiennictwa.

Bibliograficzne bazy danych: Medline Pubmed i Embase.

Internet jako źródło informacji dla pacjenta na temat choroby i leku.

Interakcje leków - wyszukiwanie i interpretacja informacji, ocena wyszukiwarek

Ulotka o leku dla pacjenta.

Internet źródłem informacji o leku niezbędnej dla farmaceuty.

Zaliczenie.

Warunki zaliczenia

Obecność na zajęciach

Zaliczenie zadań cząstkowych

Referat? Krótkie omówienie ciekawej strony

internetowej

Zadanie zaliczeniowe - pisemne opracowanie

problemu dotyczącego farmakoterapii.

Adresy

farmacja.cm-uj.krakow.pl/dyd/niol

mfmjawie@cyf-kr.edu.pl

Zajęcia poza planem

Wykład: 15 grudnia (poniedziałek) – godz. 17.00 (sala B)

Rozwój narzędzi informacji naukowej

katalog biblioteczny – najstarsza forma dokumentowania ludzkiej

wiedzy zawartej w zgromadzonych zbiorach rękopisów oraz książek;

bibliografia (1633 rok) – uporządkowany spis (wykaz, zestawienie)

dokumentów dobranych wg pewnych kryteriów, spełniający określone

zadanie informacyjne;

abstrakt (1830 rok) – streszczenie bibliograficzne zamieszczone w

specjalnych czasopismach referujących; pierwszym takim

czasopismem był Pharmaceutisches Zentralblatt.

Internet (1969 rok)

Informacja naukowa

jest to dziedzina wiedzy i praktycznej działalności człowieka, obejmująca całokształt zagadnień związanych z informacją pochodną.

Zadaniem informacji naukowej jest możliwie jak najszybsze zorientowanie czytelnika w źródłach informacji na interesujący go temat.

Obieg informacji naukowej utrudnia:

Bariera technologiczna – nienadążanie technologii przetwarzania informacji za wzrostem ilościowym informacji pierwotnej.

Bariera językowa – trudność korzystanie ze źródeł informacji publikowanych w językach obcych, zwłaszcza w tzw. językach „trudno dostępnych”.

Bariera terminologiczna – trudność zrozumienia terminologii używanej w innych dziedzinach wiedzy.

Bariera administracyjna – ograniczenia spowodowane przepisami państwowymi, resortowymi, firmowymi itp.

Bariera ekonomiczna – brak lub niedostatek środków finansowych na prowadzenie działalności informacyjnej.

Źródła informacji

dokumentalnedokumentalne niedokumentalneniedokumentalne

pierwotnepierwotnewtórnewtórne

pochodnepochodne

zespołowezespołowe indywidualnindywidualnee

Dokumenty pochodne

skierowujące do dokumentów pierwotnych np.: katalogi, bibliografie;

zastępujące dokumenty pierwotne np.: opracowania analityczno-syntetyczne, przeglądowe;

faktograficzne – zawierające rzeczową informację w układzie dostosowanym do potrzeb użytkownika np.: słowniki bibliograficzne, wydawnictwa statystyczne itp.

Źródła dokumentalneŹródła dokumentalne

piśmienniczepiśmiennicze niepiśmienniczeniepiśmiennicze

Źródła piśmienniczeŹródła piśmiennicze

pierwszorzędowe (publikacje)pierwszorzędowe (publikacje)

drugorzędowe (bibliografie)drugorzędowe (bibliografie)

trzeciorzędowe (książki)trzeciorzędowe (książki)

Dostępność książek w 23 aptekach ogólnodostępnych Krakowa

Wydawnictwa książkowe o zasięgu międzynarodowym

Merck Index

Index Nominum

Martindale. The Complete Drug Reference.

AHFS Drug Information Book

Handbook on Injectable Drugs

Physicians’ Desk Reference

Goodman and Gilman’s: The Pharmacological Basic of Therapeutics

Stockley. Drug Interactions.

Index Nominum

Opracowywany przez Szwajcarskie Towarzystwo Farmaceutyczne (20. wydanie w 2011 roku).

5,1 tys. nazw międzynarodowych w brzmieniu niemieckim, francuskim, hiszpańskim i łacińskim oraz 15,5 tys. synonimów, wzory strukturalne i sumaryczne, grupy ATC).

70 tys. nazw handlowych i 16,6 tys. firm ze 171 krajów.

Martindale 1883 -2014

6000 substancji leczniczych

180 000 preparatów

farmakoterapia około 700 schorzeń

AHFS – Drug Information

Od 55 lat przez farmaceutów

dla farmaceutów

Ponad 500 recenzentów

Zasady farmakoterapii

Stosowanie off-label

Czasopisma

Na świecie jest wydawanych ponad 54 tys. czasopism naukowych, w których pojawia się ponad milion artykułów rocznie.

Roczna subskrypcja dobrego czasopisma naukowego przez bibliotekę kosztuje 500-3000 USD.

Dystrybucja czasopism naukowych w formie papierowej powoli zaczyna zanikać. Niemal wszystkie czasopisma udostępniają publikacje w formie plików PDF, które można pobierać z baz danych wydawców. Koszt jest jednak zbliżony do tradycyjnej subskrypcji czasopism.

Od 2010 roku dostęp uczelni w Polsce do wybranych baz WBN (Elsevier i Springer) jest finansowany z budżetu państwa.

Czasopisma polskie

Wybór odpowiedniego periodyku mogą ułatwić rankingi czasopism naukowych opracowywane przez niezależne instytucje naukowe, które przy ocenie biorą pod uwagę szereg czynników takich jak:

jakość naukowa,

jakość edytorska,

zasięg,

regularność ukazywania się czasopisma

Lista filadelfijska (Filadelfijski Instytut Informacji Naukowej (ISI), 10 tys. tytułów czasopism)

Index Copernicus (13 tys. tytułów czasopism z całego świata, w tym 1200 z Polski)

„Lista filadelfijska”

Jest to lista czasopism rejestrowanych w różnych bazach bibliograficznych ISI.

Wskaźnik impact factor (IF) danego czasopisma to liczba cytowań uzyskanych przez to czasopismo w roku bieżącym dla artykułów opublikowanych w nim w ciągu dwóch poprzednich lat, podzielona przez ogólną liczbę artykułów zamieszczonych w tym czasopiśmie w tych samych dwóch latach.

Źródłem wskaźnika IF jest wydawana corocznie baza Journal Citation Reports. Jej zawartość podlega stałej weryfikacji, w wyniku której do bazy wchodzą nowe tytuły, znikają natomiast te, które nie sprostały wymogom stawianym przez ISI.

Index Copernicus

Inicjatorem był Marek Garczyński, który w 1995 roku zaczął wydawać pismo „Medical Science Monitor”. Stało się ono przyczynkiem do rozwoju serwisu, który miał na celu ułatwienie kontaktu między naukowcami.

W 2001 r. opracowano zasady wieloparametrycznej oceny czasopism, a rok później włączono czasopisma zagraniczne.

Obecnie serwis posiada siedem modułów: IC Scientists IC Institutions IC Journals Master List IC Publishers Panel IC Virtual Research Group IC Contract Research Organisation Publishig (publikowanie czasopism medycznych o międzynarodowym zasięgu)

Czasopisma polskie (Index Copernicus)

Postępy Polskiej Medycyny i Farmacji (IC 4,29) – prace powstałe w oparciu o projekty finansowane przez Polpharmę

Farmacja Polska – miesięcznik PTFarm (IC 4,14)

Postępy Fitoterapii (IC 3,88)

Gazeta Farmaceutyczna dla farmaceutów i lekarzy – miesięcznik PTFarm, PTL, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (IC 2,72)

Farmacja Szpitalna w Polsce i na świecie/Farmacja Kliniczna/ Farmacja Onkologiczna – kwartalnik pod patronatem PTL

Farmacja Współczesna – kwartalnik (IC 3,95), www.akademiamedycyny.pl (pełne teksty)

Czasopisma polskie (Index Copernicus)

Czasopismo Aptekarskie – niezależny ogólnopolski miesięcznik farmaceutyczno medyczny, kontynuator czasopisma założonego w 1871 roku we Lwowie, www.cza.pl

Lek w Polsce

Manager Apteki (IC 0,80) – www.nazdrowie.pl

Terapia (IC 3,66) – www.terapia.com.pl

Problemy Terapii Monitorowanej

Medycyna po Dyplomie (IC 2,18)

Medycyna Praktyczna (IC ok. 3)

Czasopisma polskie

indeksowane w Polskiej Bibliografii Lekarskiej Czasopismo Aptekarskie (1 art.) Farmacja Polska (4523 art.) Farmacja Współczesna (161 art.) Farmakoekonomika (80 art.) Apteka Szpitalna (44 art.) Postępy Fitoterapii (394 art.)

popularnonaukowe przeznaczone dla farmaceutów i pacjentów ABC Apteki Dbam o Zdrowie Moda na Farmację / Moda na Zdrowie

Czasopisma polskie

Aptekarz Polski www.aptekarzpolski.pl Terapia i Leki Świat Medycyny i Farmacji Bez Recepty Farmacja Praktyczna www.farmacjapraktyczna.pl Magazyn Aptekarski www.swiat-zdrowia.pl Magister Farmacji Puls Farmacji www.pulsfarmacji.pl Świat Farmacji Leki Ziołowe – Panacea Rośliny Lecznicze w Polsce i na Świecie

Wyniki ankiety – regularny kontakt z czasopismami

59 magistrów i 38 techników w aptekach otwartych18 magistrów i 12 techników w aptekach szpitalnych

Wyniki ankiety – najbardziej cenione czasopisma

Czasopisma w języku angielskim

Drugs

Clinical Pharmacokinetics

Drug Safety

Pharmacotherapy

The Annals of Pharmacotherapy

Clinical Pharmacology & Therapeutics

Therapeutic Drug Monitoring

The Lancet

British Medical Journal

JAMA

Redagowanie bibliografii załącznikowej

Każdy autor pracy naukowej (np.magisterskiej) powinien dołączyć do niej bibliografię załącznikową, czyli wykaz źródeł wykorzystanych przy pisaniu pracy.

W bibliografii załącznikowej stosuje się opis bibliograficzny, czyli uporządkowany zespół danych o dokumencie, służących do jego identyfikacji.

Zasady opisu dokumentów ustalają normy:

PN-ISO 690: 2002 – polska wersja międzynarodowej normy: ISO 690:1987.

PN-ISO 690-2: 1999 - polska wersja międzynarodowej normy: ISO 690-2: 1997.

Zasady ogólne

Źródłem danych jest karta tytułowa dokumentu.

Elementy opisu muszą być wymienione w ściśle określonej kolejności.

Należy zachować język i pisownię występujące w dokumencie.

Każdy element opisu należy wyraźnie oddzielić od elementów następnych.

Należy zachować jednolitą interpunkcję.

Bibliografię można uporządkować alfabetycznie lub chronologicznie.

Umieszcza się ją po tekście głównym, a przed materiałami pomocniczymi np.: indeksami, streszczeniami itp.

Numerki

ISBN - Międzynarodowy znormalizowany numer książki służący do jednoznacznej identyfikacji wydawcy i wydawanych przez niego publikacji zwartych (książek, broszur, programów komputerowych, map, filmów, mikrofilmów).

ISSN – Międzynarodowy znormalizowany numer wydawnictw ciągłych (czasopism, gazet, serii numerowanych, roczników) ukazujących się na różnych nośnikach. Na świecie nadano ponad milion numerów ISSN.

DOI – cyfrowy identyfikator dokumentu elektronicznego (elektronicznych wersji publikacji naukowych, czasopism, plików multimedialnych, programów komputerowych), który nie zależy od fizycznej lokalizacji, lecz jest do niego na stałe przypisany.

Opis bibliograficzny książki

Autor/Autorzy Tytuł odpowiedzialność drugorzędna (redaktor, tłumacz) Wydanie Miejsce wydania (w oryginalnym języku) Wydawca Rok wydania Liczba tomów Liczba stron ISBN

Opis bibliograficzny książki - przykłady

Maj Stanisław: Farmakoterapia chorób krwi i układu krwiotwórczego (nienowotworowych). Warszawa: Wydawnictwo lekarskie PZWL, 2001. 188 s. ISBN 83-200-2449-8.

Maj S.: Farmakoterapia chorób krwi i układu krwiotwórczego (nienowotworowych). 2001. ISBN 83-200-2449-8.

Latkowski Bożydar (red.): Farmakoterapia w otolaryngologii. Warszawa: Wydawnictwo lekarskie PZWL, 1998. 174 s. ISBN 83-200-2261-4.

Physicians Desk Reference 55 Ed., 2001. ISBN 1-56363-330-2.

Opis bibliograficzny artykułu w wydawnictwie zwartym

Pod pojęciem artykułu rozumie się niezależny tekst stanowiący część publikacji. Elementy opisu dotyczące artykułu podajemy przed danymi przypisu odnoszącymi się do całości książki i wyraźnie oddzielamy stosując np. „W” lub „In”. Na końcu przypisu podajemy paginację wskazującą na lokalizację artykułu w obrębie książki np.:

Mrozikiewicz A.: Interakcje leków. W: Chodera A., Herman Z.S. (red.): Farmakologia kliniczna. Wydanie 2., Warszawa PZWL. 1993. s. 85-94. ISBN 83-200-1722-X

Opis bibliograficzny artykułu w wydawnictwie ciągłym

Autor artykułu

Tytuł artykułu

Odpowiedzialność drugorzędna np. tłumacze (Tł, z ang.), redaktorzy, ilustratorzy

Tytuł czasopisma

Lokalizacja w obrębie dokumentu macierzystego: rok, vol (nr), str.

Opis bibliograficzny artykułu w wydawnictwie ciągłym - przykłady

Neuhaus P, Klupp J, Langrehr JM: mTor Inhibitors: An Overview. Liver Transplantation, 2001, 7(6), 473-484.

Napoli KL i wsp.: From Beach to Bedside: History of the Development of Sirolimus. Therapeutic Drug Monitoring, 2001, 23(5), 559-586.

Nyholm D: Pharmacokinetic optimisation in the treatment of Parkinson’s disease: an update. Clin Pharmacokinet. 2006, 45(2), 109-36.

Dokument elektroniczny

może przypominać publikację drukowaną (książkę, czasopismo, artykuł lub rozdział);

może przyjmować postać (typ nośnika) programu komputerowego, bazy danych, plików (dostępnych w trybie online, na płycie CD-ROM, dyskietce) oraz nowych rodzajów dokumentów nie mających odpowiedników drukowanych jak grupy i listy dyskusyjne, bazy danych, strony www;

Publikacja elektroniczna nie zawsze zawiera cechy fizyczne właściwe publikacjom drukowanym (tomy, zeszyty, strony);

Źródłem danych jest ekran, dokumentacja towarzysząca, opakowanie.

Opis bibliograficzny dokumentu elektronicznego

Autor Tytuł (w formie występującej w źródle) Typ nośnika podany w nawiasie kwadratowym, np. [online],

[CD-ROM], [dyskietka] Wydanie (wersja) Miejsce wydania, Wydawca, Data wydania, Data aktualizacji Data dostępu (podana w nawiasie kwadratowym dla

dokumentów online) Warunki dostępu (tylko dla dokumentów dostępnych online) Numer znormalizowany (ISBN lub ISSN)

Opis bibliograficzny dokumentu elektronicznego - przykłady

Encyclopedia of Surface and Colloid Science [online]. New York, Marcel Dekker, Inc. 1997-2005, [dostęp 12 maja 2005]. Dostępny w Internecie http://www.deckker.com/servlet/product/productid/E-ESCS.

Indeks leków [CD-ROM]. Kraków, Medycyna Praktyczna, 2005. ISBN 83-7430-035-3.

Szramka B, Kowalczyk MJ, Żaba R: Szczepionka w profilaktyce i leczeniu zakażeń opryszczki. Post Dermatol Alergol [online] 2008, 35(5), 235-238, [dostęp 17 listopada 2008]. Dostęp w Internecie: http://www.termedia.pl/magazine.php?magazine_id=7&article_id=11356&magazine_subpage=ABSTRACT