Nauka o organizacjiWykład 1

Plan wykładu

• Informacje organizacyjne i prezentacja sylabusa

• Istota organizacji

• Metafory organizacji

• Cechy organizacji

• Typy organizacji

• Granice organizacji

Kontakt

• Konsultacje: według planu, sala 115 A0

• Informacje i wykłady:

www.karolinamazur.pl

Definicja organizacji według T. Kotarbińskiego i J. Zieleniewskiego (1, s. 24)

•Trzy znaczenia pojęcia organizacji: •Czynnościowe•Atrybutowe•Rzeczowe

Cykl działania zorganizowanegoUjęcie czynnościowe

Cykl działania zorganizowanego H. Le Chateliera

• „postawienie jasnego, ściśle określonego celu

• zbadanie środków i warunków, niezbędnych do zastosowania, aby osiągnąć zamierzony cel

• przygotowanie środków i warunków

• wykonanie zamierzonych czynności zgodnie z przyjętym planem

• kontrola otrzymanych wyników i wyciągnięcie z nich wniosków” (1, s. 25).

Cykl działania zorganizowanego zmodyfikowany według J. Zieleniewskiego

• „Uświadomienie sobie rzeczywistych celów działania i ich wzajemnego stosunku.

• Planowanie działania, albo inaczej: organizowanie toku działań.

• Pozyskanie i rozmieszczenie zasobów potrzebnych do wykonania planu.

• Realizowanie planu.

• Kontrola realizacji, polegająca na porównaniu realizacji z odpowiednimi wzorami i wyciągnięciu z tego porównania wniosków na przyszłość.” (1, s. 25)

Metafory organizacji

Metafory organizacji według Morgana

MASZYNA ORGANIZM

MÓZG KULTURA

SYSTEMPOLITYCZNY

WIĘZIENIEPSYCHICZNE

MASZYNA

• hierarchia i centralizacja

• szkolenie pracowników ku efektywności

• jasne reguły i hierarchia

• kontrola i ocena pracowników

• wydajność podstawą wynagrodzenia

• podział pracy, proste ruchy

• nadrzędność interesu ogółu

• odpowiedzialność kierownika

• dopasowanie pracowników do stanowisk

ORGANIZM

• KOMÓRKA - człowiek

• UKŁAD - zespół

• ORGANIZM - przedsiębiorstwo

• POPULACJA - organizacje tego samego typu działające obok siebie

• GATUNEK - forma organizacyjna

• EWOLUCJA - proces przystosowywania

• DOBÓR NATURALNY - to eliminowanie najsłabszych

MÓZG

• CYBERNETYKA

• REDUNDANCJA

• HOLOGRAFIA

KULTURA

• Organizacje to odrębne społeczeństwa

• Społeczeństwa mają własne subkultury

• Subkultury:• tradycje,

• mity,

• artefakty,

• symbole,

• normy i wartości

SYSTEM POLITYCZNY

• WŁADZA

• Według M. Webera:• charyzmatyczna• tradycyjna• legalna (racjonalna)

• Według J. R. P. Frencha i B. Ravena:• formalna• nagradzania• przymusu• charyzmy• wiedzy

WIĘZIENIE PSYCHICZNE

• Człowiek uwięziony poprzez ramy własnych wyobrażeń

• https://prezi.com/pwgdnyzlg1yc/psychiczne-wiezienie/

Inne metafory:(według Kostery, Czerniawskiej i innych)

• TEATR

• ŚWIĄTYNIA

• DŻUNGLA

• INNE

Organizacja i jej częściUjęcie atrybutowe

Ujęcie atrybutowe(1, s. 26)

• Według J. Zieleniewskiego organizacja to „pewien szczególny rodzaj stosunków części do siebie i do złożonej z nich całości; stosunek ten polega na tym, iż części współprzyczyniają się do powodzenia całości”

• cechy rzeczy, jej atrybuty: „szczególny rodzaj stosunków” .

Organizacja jako strukturaUjęcie rzeczowe

Organizacja w ujęciu rzeczowym (1, s. 27)

• organizacja to „pewien rodzaj całości (rzecz zorganizowana) ze względu na stosunek do niej własnych elementów, mianowicie taka całość, której wszystkie składniki współprzyczyniają się do powodzenia całości”

• proces, sposób i rezultat organizowania.

Pozostałe podejścia teoretyczne

Ujęcie celowościowe (prakseologiczne)(1, s. 26-27)• definicje organizacji mają charakter celowościowy,

• są one formułowane z punktu widzenia celu organizacji (lub grupy zorganizowanej)

• cele te są z góry określone (nawet nieformalne i społeczne oraz nieuświadomione),

• tworzenie organizacji ma umożliwić realizację określonych celów (bez organizacji nie jest możliwa ich realizacja)

• cele determinują strukturę organizacji i kierunek jej działań.

Podejście systemowe• Organizacje traktowane stanowią systemy - wyodrębnione z otoczenia

względnie autonomicznych całości, posiadających wewnętrzne powiązania i sprzężenia

• Według R.L. Ackoffa system to „to zestaw składników , między którymi zachodzą wzajemne stosunki, a każdy z nich jest bezpośrednio lub pośrednio połączony z innym”

• Organizacja w ujęciu systemowym to konkretny otwarty system społeczno-techniczny ukierunkowany na uświadomione i sformułowane cele działania oraz mający określony sposób uporządkowania. (1, s. 28)

• Cechy organizacji jako systemu:• wyodrębnienie z otoczenia • uporządkowanie elementów, inaczej: struktura systemu• efekt synergii

Podejście sytuacyjne

• organizacja jest systemem złożonym z podsystemów i oddzielonym od otoczenia dającymi się zidentyfikować granicami

Cechy organizacji

Cechy organizacji (1. s. 28)

• Utworzenie przez ludzi lub przez członków

• Systemy społeczno-techniczne

• Celowe zorientowanie

• Posiadanie wspólnego zarządu

• Rozmyślne zachowanie się

• Ekwifinalność, a więc zdolność do osiągania tych samych przyjętych celów końcowych przy różnych warunkach początkowych i przy wykorzystaniu różnych środków.

• Zdolność do utrwalania wzorców działań (instytucjonalizacja) tj. wyodrębnienia przestrzennego, ekonomicznego i prawnego oraz formalizacji celów, funkcji i struktury.

• Współdziałanie z otoczeniem, prowadzenie z nim wymiany dóbr materialnych, środków pieniężnych, energii i informacji, co jest uzasadnieniem dla nazwy „system otwarty”.

• Zdolność do samoorganizacji, do zwiększania swojej sprawności i stopnia uporządkowania (negatywnej entropii).

Typy organizacji

Typologia D. Katza i R.L. Kahna (1, s. 36)

• Organizacje produkcyjne

• Organizacje scalające

• Organizacje adaptacyjne

• Organizacje polityczne

Typologia według B. Kożuch i A. Kożucha (1, s. 37)• Komercyjne – For Profit (I sektor)

• Publiczne – Public (II sektor)

• Społeczne – Non Profit (III sektor)

Typologia organizacji A. Etzioniego (1, s. 36)

• Organizacje przymusowe

• Organizacje utylitarne

• Organizacje normatywne

Granice organizacji

Organizacja i jej otoczenie

demogra-ficzne społeczno-

kulturowe

ekono-miczne prawne

ekologiczne

organi-zacyjne

między-narodowe

techniczno-technologiczne

OTOCZENIE

OGÓLNE

Org.Dostawcy Nabywcy

Potencjalni wchodzący

Substytuty

OTOCZENIE

KONKUREN-CYJNE

Firmy

KONKUREN-CYJNE

Model otoczenia przedsiębiorstwa

organizacja

władze

dostawcy

Organizacjebranżowe

inwestorzy

pracownicy

Grupy polityczne

klienci

społecznosci

Organizacja i jej interesariusze

Typologia interesariuszy

Atrybuty:

• Siła

• Legitymizacja

• Pilność

Interesariusze – podejście sieciowehttp://partneringresources.com/value-network-workshop/

Teoria otwartych granic

Literatura1. B. Kożuch, A. Kożuch, Podstawy organizacji i zarządzania, Towarzystwo

Naukowe Współczesnego Zarządzania w Krakowie Fundacja Współczesne Zarządzanie w Białymstoku, Kraków 2008

2. R.I. Ackoff, Zasady planowania, PWE, Warszawa, 1973

3. Z. Martyniak, Organizacja i zarządzanie. 60 problemów teorii i praktyki, Antykwa, Kluczbork, 1996