OświecenieOkres kulturowy i historyczny między

barokiem a romantyzmemWiek rozumu (1688 – 1789)SekularyzacjaEgoizm, szczęście, szukanie wygód w życiu,

korzystanie z dóbr doczesnych, użytecznośćPrawdziwe szczęście wymaga szczęścia

innych (humanitaryzm)Od 1750 r. ostra krytyka szkoły i wychowania

szkolnego

NaturalizmKierunek w pedagogice oparty na założeniu,

że działalność wychowawcza powinna być dostosowana do naturalnego, fizycznego i psychicznego rozwoju dziecka.

Zakłada, że proces wychowawczy przynosi najlepsze rezultaty, jeśli uwzględnia naturę dziecka – jego skłonności, zainteresowania i uzdolnienia.

Jan Jakub RousseauBiografia

Urodzony w 1712 r. w Genewie

1749 – konkurs „Czy postęp nauk i sztuk przyczynił się do zepsucia czy uszlachetnienia obyczajów?”

1762 - „Emil”1762 – aresztowanie,

ucieczka z Paryża do Genewy1778 – śmierć

Jan Jakub RousseauGłówne poglądy

Niewiedza, ubóstwo i prostota prowadzą do szczęścia

Nie cenił rozumu jako nadrzędnej zdolności człowieka

Najważniejsze są uczucia – stąd sentymentalizm

Kultura i cywilizacja są złemOparcie wychowania o

naturę

Założenia ontologiczne – bytoweZałożenie o doskonałości pierwotnej natury –

doskonałość stworzeniaZałożenie o nadmaterialnym czynniku

kreatywnym i regulującym funkcjonowanie świata

Bóg odczuwany, a nie wyrozumowanyZałożenie o wyniesieniu człowieka wśród

stworzeńZałożenie o wynaturzeniu stworzenia przez

człowieka

Założenia antropologiczneBIOLOGIZM – prymat czynników biologicznych nad

duchowymiSENTYMENTALIZM –głównym czynnikiem

determinującym postępowanie człowieka są uczuciaNATURA LUDZKA – przyrodzone dobro tkwiące w

człowiekuINDYWIDUALIZM – człowiek z natury jest

indywidualistą, istnieje wyłącznie dla siebie; negatywny stosunek do instytucji społecznych i religijnych

LIBERALIZM – człowiek z natury jest istotą wolną

EgalitaryzmRówność wszystkich ludzi z naturyRówność zniweczył podział pracy i kulturaLudzie różnią się od siebie pod względem

biologicznych zdolności (nierówność jako możliwość władzy i dominacji nad innymi bądź jako chęć niesienia pomocy i opieki)

Życie społeczne powinno być regulowane przez umowy społeczne

Każdy ma obowiązek pracy

Naturalizm poznawczyCzynnikiem wywołującym poznanie jest

uczucie ciekawości wynikające z doznań zmysłowych

Uczucie to jest wrodzonym popędem do wiedzy, naturalną skłonnością poznawczą

Cel poznania: pozytywny stan emocjonalny, dobre samopoczucie, szczęście

Podstawowymi narzędziami poznania są zmysły (sensualizm – wiedza zdobywana przez aktywność zmysłową)

Etyka naturalistycznaPostępowanie moralne jest uwarunkowane

sumieniem, które jest boskim instynktem w człowieku – w sercu a nie w rozumie

Sumienie - a nie rozum – uczy, co dobre a co złe

Sumienie wypełnia system moralny, którego istotą jest indywidualne, naturalne uczucie miłości do siebie i bliźnich

Emil, czyli o wychowaniuWszystko jest

dobre, wychodząc z rąk Twórcy rzeczy,

wszystko wyradza się w

rękach ludzkich.

Emil, czyli o wychowaniuWychowanie negatywne

– pozwolić na swobodne rozwijanie się natury ludzkiej w dziecku, oddalać wszelkie wpływy zewnętrzne i zwyczaje

Wychowanie progresywne – rozwój zróżnicowany w różnych okresach życia

Emil, czyli o wychowaniuOkresy młodości:niemowlęctwo do 2 lat dzieciństwo do 12 lat

(rozwój zdrowia i zmysłów)

chłopięctwo do 15 lat (wykształcenie umysłu)

młodzieńczość do 20 lat (wychowanie moralne)

Cele naturalistycznego wychowaniaCiałoKultura i cywilizacja są przeciwstawne względem

natury – są źródłem złaNoworodek: potrzebuje swobody, nie można krępować

jego ruchów, karmić mlekiem matki, ale tylko wtedy, gdy jest ona zdrowa, kłaść twarzą do światła

Pokarmy roślinne Ubranie ma być lekkie niezależnie od temperaturyNajlepszy jest sen od zachodu do wschodu słońca, ale

trzeba uczyć dziecko nieregularnego snu (np. budzić dziecko w nocy).

Rozwój fizyczny = rozwój umysłowy (siła fizyczna = rozwinięty rozum)

Cele naturalistycznego wychowaniaUmysłWychowanie umysłowe trzeba zacząć od 12

r.ż. od zmysłówNauczyć dziecko mówić głośno, jasno,

dokładnie rozdzielać wyrazy Dwa rodzaje rozsądku: zmysłowy (myśli

proste) i intelektualny (myśli złożone) Unikać rywalizacjiRezygnacja z książek (czytanie to plaga

dzieciństwa) – nauka czytania tylko wtedy, gdy jest to pożyteczne dla wychowanka

Cele naturalistycznego wychowaniaMoralnośćCzynić dobro z własnej woli i z miłości do

StwórcyZachować czystość do 20 roku życiaPierwsza rodzi się przyjaźń, a potem miłośćIdeał moralny: czynić dobro, szczerość wobec

siebie i Boga, cnota w sercu z miłości do Boga, sumienie każe kochać dobro (uczucie wrodzone)

Zofia, czyli kobietaZadaniem kobiety jest być żoną i matkąWychować tak, by podobała się mężowi i

umiała wypełniać obowiązki względem niegoWychowana w duchu religijnym Kształcona praktycznie („kobiece” zajęcia)

PodsumowanieOd J. J. Rousseau zaczyna się filozofia

wychowaniaOgromny wpływ poglądów J. J. Rousseau na

poglądy jego następcówIdea rozwijania ciała, duszy, charakteru i

umysłu dziecka, dawniej mówiono o kształtowaniu

BibliografiaHejnicka – Bezwińska T. (2008), Pedagogika

ogólna, Warszawa.Kot S. (1934), Historia wychowania. Zarys

podręcznikowy, t. 1, Lwów.