Opracowały : Elżbieta Jaracz

Lucyna Kostecka

Agnieszka Remian

NADPOBUDLIWOŚĆ

PSYCHORUCHOWA

to zaburzenie dynamiki procesów

nerwowych, które charakteryzuje znaczna

przewaga procesu pobudzania nad

procesem hamowania

„Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi ( z ang. ADHD –Attention Deficyt Hyperactivity Disorder) jest rozpoznaniem medycznym, stosowanym wobec dzieci i dorosłych, mających poważne trudności poznawcze i zaburzenia zachowania w ważnych aspektach swojego życia (np. w stosunkach rodzinnych i osobistych, w szkole lub w pracy). Te trudności można przypisać zarówno problemom kontroli impulsów, nadpobudliwości,

jak i zaburzeniom uwagi”.(P.Cooper, k.Ideus,2001,s.25)

„Zrozumieć dziecko z nadpobudliwością psychoruchową”

„ADHD jest to zaburzenie charakteryzujące się

nieadekwatnymi do wieku rozwojowego

deficytami, impulsywnością i

nadpobudliwością ruchową, które nie ustępują

przez ponad sześć miesięcy,

a ich nasilenie powoduje znaczne trudności

w funkcjonowaniu w najważniejszych obszarach

życia”.(J.J.Treuting, S.P.Hinshaw,2001;w:T.Hańć,2009,s.9)

„Dzieciństwo i dorastanie z ADHA”

Kryteria diagnostyczne zespołu

nadpobudliwości psychoruchowej podzielone

są na grupy objawów:

Zaburzenia koncentracji uwagi

Nadruchliwość

Impulsywność

Zaburzenie uwagi

rozumiane jest jako słabsza zdolność do

koncentrowania się na wykonywanym

zadaniu. Obejmuje ono zarówno

skierowanie uwagi, jak i jej utrzymanie.

U dziecka mogą występować wtedy

następujące zachowania:

bardzo szybkie rozpraszanie się (problem z utrzymaniem uwagi na jednym

wybranym bodźcu);

trudności z wyborem najważniejszego bodźca;

trudności z utrzymaniem ciągłej uwagi podczas wykonywania

jednego zadania;

zapominanie poleceń;

trudności z zastosowaniem się do następujących po sobie

instrukcji (lecz nie z powodu niezrozumienia instrukcji);

trudności z zapamiętaniem informacji o zebraniu wszystkich

rzeczy niezbędnych do wykonania danej czynności;

gubienie i zapominanie rzeczy;

trudności ze zorganizowaniem sobie pracy, nauki,

zabawy;

szybkie przerywanie rozpoczętej pracy;

trudności z zakończeniem rozpoczętych prac;

przechodzenie do wykonania kolejnej czynności

nie kończąc poprzedniej.

Ograniczaj ilość bodźców docierających do

dziecka podczas wykonywania zadania

Pomagaj w wybieraniu najważniejszych

bodźców( np. zaznaczanie kolorem)

Dziel zadnia na realne do wykonania części

Dostosuj czas wykonania zadań do

możliwości psychofizycznych ucznia

Nadruchliwość

to nadmierna, niczym nie uzasadniona aktywność

ruchowa w porównaniu z innymi dziećmi w danej

grupie wiekowej

Przejawy nadruchliwości to:

częsta potrzeba ruchu;

nadaktywność ruchowa podczas siedzenia:

wiercenie się, kręcenie, machanie rękami,

nogami („niepokój w obrębie miejsca siedzenia”);

częste wstawanie z miejsca, chodzenie po klasie,

bieganie, wspinanie się na różne przedmioty;

manipulowanie różnymi przedmiotami, np.

długopisem, gumką, skrawkiem papieru;

nadmierna gadatliwość (nadruchliwość „w obrębie mięśni języka”);

nadmierna hałaśliwość podczas zabawy,

trudności ze spokojnym bawieniem się;

zaczepianie, potrącanie innych.

Pozwalaj na celowy ruch (np. przyniesienie

kredy, wytarcie tablicy, siedzenie na piłce

dającej możliwość podskakiwania bez

przeszkadzania innym)

Przeplataj aktywności

Pozwól dziecku na niewielki niepokój ruchowy

w obrębie siedzenia, by mogło skupić się na

celowej czynności

Nadmierna impulsywność to brak zdolności do zahamowania reakcji

Rezultatem są następujące zachowania:

działanie pod wpływem impulsu (tzn.bez zastanowienia);

wyrywanie się z odpowiedzią, zanim pytanie

zostanie zadane w całości;

trudności z zaczekaniem na swoją kolej,(np. podczas

gry zespołowej);

przerywanie innym, (np.wtrącanie się do rozmowy);

nadmierna gadatliwość;

brak umiejętności planowania działania;

częsta zmiana zajęć.

Przypominaj w odpowiednim momencie zasadę

pamiętając o tym, by: były to komunikaty jasne

i krótkie (mało słów), powtórzone tyle razy ile

dziecko tego potrzebuje

Przewiduj sytuacje, szczególnie niebezpieczne

ze względu na impulsywność dziecka

(np. przechodzenie przez ulicę)

Bądź konsekwentny

Wspólnie opracowuj sygnały, np. Nie

przerywaj. Chcę coś powiedzieć. Nie teraz.

ruchowa

poznawcza

emocjonalna

wzmożona ruchliwość i niepokój ruchowy (bieganie, skakanie, krzyk, wyrywanie się do odpowiedzi, machanie rękami, widoczny nadmiar energii)natychmiastowa reakcja na każde polecenie nauczyciela związane z ruchemtrudności z opanowaniem pobudzenia i skupieniem się podczas czynności wykonywanych w miejscuniezręczność, brak dokładności, wiercenie się, chaotycznośćwykonywanie drobnych i niepotrzebnych ruchów (zabawy przedmiotami, niszczenie, bazgranie)

Dziecko nie może skupić się na jednej rzeczy, ciągle coś je rozprasza, często rozmawia, odwraca się, nie słucha

W zeszycie niedokończone zdania , gubione litery, chaotyczne wypracowania

Przy odpowiedzi brak przemyślenia, pochopne wnioskowanie, nie słuchanie pytania nauczyciela do końca

Wzmożona wyobraźnia, fantazjowanie, wyłączanie się podczas lekcji i pogrążanie się w swoim świecie

Zwiększona wrażliwość na bodźce Intensywniejsze reakcje uczuciowe Konfliktowość, drażliwość, agresja,

gwałtowna zmiana nastrojów Czasem wzmożona lękliwość Mocne przeżywanie niepowodzeń

Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo stanowią

około 3 – 10% wszystkich dzieci w młodszym

wieku szkolnym. Są one nazywane

„marzycielskie”,czy „żywe srebra”

Występowanie ADHD związane jest

z opóźnionym dojrzewaniem układu

nerwowego, dlatego by zdiagnozować

ADHD zachowania dziecka muszą być

nieadekwatne do jego wieku rozwojowego

We wczesnych fazach dzieciństwa tempo

rozwoju poznawczego i emocjonalnego

może być zróżnicowane, dlatego też nie

należy diagnozować ADHD w wieku

przedszkolnym

W wieku szkolnym (powyżej 7 roku życia)

dzieci zwykle są mniej zróżnicowane pod

względem rozwoju, dlatego można dokonać

oceny zachowań dziecka pod kątem ADHD

Klasyfikacja ICD-10 oraz DSM-IV stanowią

podstawę do rozpoznania choroby lub

zaburzenia

W ICD- 10 zespół ten nosi nazwę zespołu

hiperkinetycznego , natomiast w DSM-IV

zespołu nadpobudliwości psychoruchowej

z zaburzeniami koncentracji uwagi

W DSM-IV można dodatkowo określić

podtypy zaburzenia, takie jak:

• podtyp z przewagą deficytów uwagi

(dziecku trudno się skupić, natomiast potrafi pozostać

w bezruchu w określonej sytuacji)

• podtyp z przewagą nadruchliwości

i impulsywności

( dziecko biega niezmordowanie ciągle zmieniając miejsce,

najprzyjemniejszą rozrywką jest to, co kojarzy się z ruchem

i szybkością; odpowiednio motywowanie jest w stanie

wykonać zadanie do końca)

• Podtyp mieszany ( występują jednocześnie nasilone

objawy nadpobudliwości, niska kontrola impulsywności oraz

zaburzenia koncentracji uwagi)

ADHD diagnozuje lekarz psychiatra lub

psycholog po konsultacji z psychiatrą. Podczas

procesu diagnozy ważne są informacje uzyskane

od rodziców oraz osób zajmujących się

wychowaniem dzieci. Diagnoza powinna odbywać

się we współpracy ze specjalistami, np.z lekarzem

internistą, nauczycielem, pedagogiem szkolnym.

Patyczkowe układanki

Dajemy dziecku kolorowe patyczki lub kolorowe paski papieru

różnej długości i szerokości. Dziecko układa wzory według

własnych pomysłów.

Układając wzory, dziecko może opowiadać o tym, co układa –

powstaje opowiadanie.

Pokazujemy dziecku określony wzór. Zdaniem dziecka jest

nazwanie tego wzoru (nazwą rzeczywista lub wymyśloną),

krótka wypowiedź na jego temat i wreszcie ułożenie go na

stoliku. Możemy tutaj wprowadzić element

współzawodnictwa, mówiąc, „kto ułoży pierwszy –ty czy ja”.

Przez chwilę wsłuchujemy się w muzykę, np. relaksacyjną. Próbujemy usłyszeć i zapamiętać jak najwięcej głosów. Potem nazwać je i odtworzyć.

Siedzimy przez chwilę z zamkniętymi oczami i wsłuchujemy się w muzykę. Następnie opowiadamy, co słyszeliśmy, gdzie zabrała nas ta muzyka. Następnym etapem może być malowanie wysłuchanej muzyki.

Taniec połamaniec – przy muzyce zatańcz wymyślony taniec. Pokaż, jak umiesz się wyginać i jakie robić figury.

Taniec z balonikiem – dzieci dobierają się parami. Prowadzący puszcza muzykę. Dzieci, trzymając balonik brzuchami, plecami, ramionami, starają się tańczyć tak, by nie wypuścić balonika.

Brakujące krzesełko- na środku sali ustawiamy

w kole krzesełka (o jedno mniej niż uczestników).

W trakcie muzyki dzieci maszerują, podskakują,

tańczą, powoli biegają wokół krzesełek. Kiedy

muzyka cichnie, dzieci siadają na krzesełkach. Dla

jednego brakuje krzesełka i odpada z zabawy.

Falująca woda (przykład zabawy z chustą

animacyjną)–przy muzyce dzieci poruszają chustą

animacyjną trzymaną w obu rękach w rytm

muzyki. Na poruszany materiał można położyć

piłkę, kulkę z papieru, pluszaka i rytmicznie go

podrzucać do góry, tak by nie spadł na podłogę.

Oddychanie przeponą –dziecko leży na podłodze na plecach, nogi ugięte w kolanach, stopy oparte mocno o podłogę. Wdychając powietrze nosem, napełniamy brzuch, który jak balonik, podnosi się do góry. Przy wydechu ustami brzuch opróżnia się i przyjmuje pozycje wklęsłą.

Zatrzymaj piłeczkę –dzieci siedzą wygodnie przy stoliku, nogi mocno oparte o podłogę. Na stoliku leży piłeczka (najlepiej pingpongowa). Dzieci dmuchają tak na piłeczkę, aby ta nie spadła ze stolika.

Piórko –każde dziecko otrzymuje piórko. Spacerując po sali, dmucha na piórko, aby nie spadło na podłogę. Można utrudnić i mierzyć czas.

Pokaż jak się czujesz – przygotowujemy na

tackach farby plakatowe. Na stoliku przygotowane są szare

papiery. Zadaniem dzieci jest namalowanie palcami tego,

co czują (radość, złość, smutek). Po namalowaniu możemy

poprosić dziecko o krótką wypowiedź na temat swojej

pracy.

Kolorowy labirynt –do pudełka wkładamy kartkę

papieru dopasowaną do dna. Na kartce robimy 5 kleksów

z farby różnego koloru. Następnie wkładamy szklaną

kulkę i prosimy dziecko, aby tak poruszało pudełkiem, by

kulka zamalowała całą kartkę.

Wspólne dzieło – na dużym arkuszu szarego papieru,

po kolei wybrane dziecko coś maluje. Powstaje jeden

wspólny obraz, do którego dzieci układają potem

opowiadanie. Podobne dzieło może powstawać w grupach.

Najpierw maluje jedna grupa dzieci, potem druga i tak

wszystkie grupy malują jedno duże dzieło pod wspólnym

tytułem, np. Na łące,

W lesie.

Kolankowa zabawa –dzieci siedzą w kole na

dywanie, ręce trzymają na kolanach. Nauczyciel wskazuje

dziecko, od którego rozpocznie się zabawa. Dziecko klepie

sąsiada

w kolano, może klepnąć raz, dwa razy lub trzy razy.

Dziecko klepnięte w kolano musi wykonać określone

zadanie przypisane określonej liczbie klepnięć.

Klamerki –dzieci mają przypięte do ubrania klamerki

do bielizny. W określonym czasie (gdy gra muzyka) dzieci

maja zdobyć jak najwięcej klamerek lub pozbyć się jak

najwięcej klamerek przypinając je do ubrania innym

dzieciom.

Zabawa z pudłami –dzieci mają do dyspozycji

duże kartonowe pudła. Mogą z ich budować różne tunele,

mosty, wchodzić w nie, chować się. Zabawy według

pomysłów dzieci.

Mały aktor –podczas dowolnych zabaw improwizujemy

scenkę przedstawiającą sytuacje zdarzające się

w przedszkolu lub w domu. Najpierw dzieci przedstawiają to

w swój sposób, wcielając się w role bohaterów. Następnie

możemy wprowadzić swój scenariusz z akceptowanym przez

nas zachowaniem.

Kolorowy świat –wymieniamy z dziećmi rzeczy

w różnych kolorach (np. czerwonym –papryka, jabłko,

serce, itd.) i omawiamy ich smak, wygląd przeznaczenie.

Taniec z gazetą na głowie –dzieci tańczą przy

muzyce, trzymając gazetę na głowie. Należy tak poruszać

się w rytm muzyki, aby gazeta nie spadła z głowy.

Kalkomania –dziecko dostaje obrazek przykryty

przeźroczystą kartką. Zadaniem dziecka jest przekalkować

obrazek. Może go także pomalować. Ilość szczegółów

zależy od wieku dziecka.

Dziękujemy za uwagę