Nadpobudliwość psychoruchowa ADHD zaburzenia zachowania

i emocji

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Katarzyna Niglus

Zaburzenia zachowania to zachowania agresywne, buntownicze i antyspołeczne

występujące przez przynajmniej 12 miesięcy

Zaburzenia zachowania i emocji

nieprzestrzeganie reguł społecznychużywanie wulgaryzmów

wybuchy złościpopadanie w konflikty (zaburzenia opozycyjno-

buntownicze)w ostrych przypadkach – kłamstwa,

kradzieże, ucieczki, znęcanie się nad innymi,gwałty, podpalenia

Zaburzenia zachowania w praktyce:

ADHD

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi

Zwany również zespołem hiperkinetycznym (ZH)

Charakterystyczne dla ADHD są:

- trudności w wytrwaniu w aktywności wymagającej zaangażowania poznawczego

- tendencje do porzucania jednego działania na rzecz drugiego bez kończenia ich obu

Co to jest?

ADHD

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi

Zwany również zespołem hiperkinetycznym (ZH)

Zaburzenia zachowania i emocjiZaburzenia zachowania to

zachowania agresywne, buntownicze i antyspołeczne

występujące przez przynajmniej 12 miesięcy

Objawy ADHD:

- nadmierna aktywność ruchowa - nadmierna impulsywność - zaburzenia w koncentracji uwagi

Współwystępowanie ADHD i Zaburzeń zachowania to 50-80%, a w przypadku poważnych zaburzeń

kilka procent

Dziecko z ADHD może nigdy nie być idealne.Objawów nie można wyleczyć, chociaż często się z

nich wyrasta (utrzymują się one najczęściej w okrasie szkolnym).

Terapia dziecka z ADHD umożliwia stworzenie dziecku najkorzystniejszych warunków rozwoju,

dlatego mówi się o niej jak o pomocy a nie o leczeniu.

Oddziaływania terapeutyczne czy farmakologiczne, mogą prowadzić jedynie do zmniejszenia nasilenia

objawów nadpobudliwości.

- pozytywnie wzmacniać pożądane zachowania u dziecka (chwalenie, nagradzanie), ponieważ daje to

lepsze efekty niż karanie- wprowadzić jasno określone konsekwencje

zachowań, na które się nie zgadzamy - reagujemy szybko i odpowiednio do przewinienia,

zawsze doprowadzamy je do końca

Co robić gdy mamy do czynienia z dzieckiem z ADHD:

Formy pracy z dzieckiem z ADHD:

- terapia behawioralna (wzmacnianie zachowań pozytywnych i wygaszanie zachowań agresywnych)- psychoterapia indywidualna dziecka nastawiona na pracę nad impulsywnością i agresją, samooceną oraz

funkcjonowaniu społecznym- metody wspomagające EEG-biofeedback- trening zastępowania agresji ART (trening

umiejętności prospołecznych, kontroli złości, wnioskowania moralnego)

System wsparcia dzieci z ADHD w szkole:

DYREKCJA^

WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI^

ZASOBY SZKOŁY - UKRYTE MOŻLIWOŚCI^

PEDAGOG/PSYCHOLOG SZKOLNY^

NAUCZYCIEL W KLASIE

W szkole z dzieckiem pracuje przede wszystkim nauczyciel – to on ma najcięższe zadanie.Odsyłanie dziecka do gabinetu dyrektora ,

psychologa czy pedagoga nie ma sensu – dziecko musi nauczyć się właściwego zachowania w klasie.Wsparciem dla nauczyciela mają być psycholog i pedagog szkolny, którzy pomagają zaplanować

pracę z dzieckiem, podsuwają pomysły, pomagają rozwiązywać trudne sytuacje, koncentrują się na

współpracy z rodzicami - ustalenie co robią rodzice a co szkoła.

Zadaniem dyrekcji jest taka organizacja prawa szkolnego, która ułatwi pracę z dziećmi z ADHD

(od odpowiedniego ustalenia dyżurów nauczycielskich przez ogólnoszkolny system

konsekwencji piętnujący niewłaściwe zachowanie po szkolenia dla nauczycieli)

Praca z dzieckiem w jego naturalnym środowisku

Praca z dzieckiem z ADHD odbywa się „ TU I TERAZ” tam gdzie w tej chwili dziecko przebywaKorekcja zachowania może odbywać się tylko na

bieżąco (gabinet dyrektora, psychologa czy pedagoga nie jest miejscem w którym można

cokolwiek osiągnąć).

Nauczanie indywidualne też nie jest właściwą formą pomocy, gdyż traci dziecko możliwość interakcji z rówieśnikami (stosowane jako ostateczność, gdy

inne formy oddziaływania nie przynoszą rezultatów a dziecko swym zachowaniem zagraża innym

uczniom).Stopniowe włączanie dzieci do zespołu klasowego

zmniejszając ilość godzin indywidualnych na korzyść zajęć w grupie.

układ sali lekcyjnej

ograniczanie bodźców

dzielenie pracy na etapy

planowanie

dydaktyka

Praca w klasie z dzieckiem nadpobudliwym

Sala lekcyjna pozbawiona elementów rozpraszających uwagę (lub znacznie ograniczenie tych elementów)uczeń siedzący w bezpośrednim sąsiedztwie nauczyciela (stała kontrola pracy i zachowania) z dala od okien i drzwi, na ławce tylko niezbędne rzeczy

Lekcję rozpoczynamy od zapisania na tablicy planu lekcji i omówienia go, lekcję kończymy podsumowaniem (zadanie domowe musi zostać napisane podczas lekcji)

Dzielenie poleceń na krótkie komunikaty np.:„wyjmijcie książki”, „otwórzcie na stronie 23”

Wprowadzanie technik audiowizualnych, pracy w grupach (zasada im ciekawiej prowadzona lekcja tym mniej uczeń będzie nam przeszkadzał)

Behawioralne metody kierowania zachowaniem dziecka z ADHD

W klasie musi być ustalony jasny system zasadDzieci powinny wiedzieć co wolno a czego nie wolno robić i jak należy postępować w różnych

sytuacjach

Tworzenie systemu zasad i procedur

Formułujemy krótkie, jasne polecenia o pozytywnym zabarwieniu np.:”usiądź na swoim krześle” zamiast

„nie chodź po klasie” (odwołujemy się tutaj do mechanizmu pobudzania aktywacji a nie do mechanizmu hamowania aktywacji, który w

przypadku dzieci z ADHD nie działa)

Skuteczne wydawanie poleceń

Stosowanie konsekwencji pozytywnych i negatywnych

Najważniejsze jest stosowanie właściwego systemu konsekwencji.

Skupiać się na konsekwencjach pozytywnych (nagrodach, pochwałach), których stosowanie zachęca dziecko do prawidłowego zachowania

Chwalmy dzieci jak często tylko się da.Konsekwencje negatywne powinny wynikać z zachowania dziecka i być do niego adekwatne

Praca nad jednym zachowaniem na raz

Obserwacja dziecka i analiza zachowania które chcemy zmienić (chodzenie po klasie)

Ustalenie celu idealnego który chcemy osiągnąć (siedzenie w ławce na lekcji) i celów pośrednich,

krótkoterminowych realizowanych etapami (ograniczenie wyjść do 4 razów)

Zawiązujemy z dzieckiem kontrakt i nagradzamy za wywiązanie się z umowy

Stopniowo zmniejszamy ilość wyjść.

Współpraca z rodzicami

Rodzice muszą mieć w nas oparcie.Wiedzieć że mogą się zwrócić z każdą sprawa i

otrzymają pomoc i wsparcie. Dzielimy się pracą nad dzieckiem i wzajemnie pomagamy.

Wskazania do pracy z uczniem z nadpobudliwością psychoruchową

Ustalenie i funkcjonowanie hierarchii w szkoleAkceptowanie ucznia, lecz nie jego zachowańOkazywanie uczniowi szacunku, cierpliwości

Indywidualizacja pracy i stała bezpośrednia praca z uczniem

Zapewnienie uczniowi miejsca w pierwszej ławce, blisko nauczyciela, najlepiej żeby siedział sam

Stosowanie podczas lekcji zajęć i ćwiczeń odprężających, relaksujących

Wskazania do pracy z uczniem z nadpobudliwością psychoruchową

Opracowanie z uczniem systemu zasad, reguł i związanych z nimi nagród i konsekwencji

(zrozumiały dla ucznia)Umieszczenie aktualnie obowiązujących zasad w

formie graficznej na widocznym dla ucznia miejscu (gromadzenie punktów za zachowanie, odbieranie

przywilejów)Stałe przypominanie o zasadach

Dziecko z ADHD nigdy nie będzie idealne.