ANGELIKA MATUSZEK

Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej

Mów do mnie klockami1

Key words: change, LEGO, education, Polish language, creativity

Słowa klucze: zmiana, LEGO, edukacja, język polski, kreatywność

1.1. Zmiana

Świat się zmienia. Społeczeństwo staje się coraz bardziej mobilne i cyfrowe.2 Nowe

technologie i innowacyjne rozwiązania zmieniają oblicze współczesnej gospodarki. Życie

w rzeczywistości zmiany3 wymaga szybkiego reagowania. Ważniejsze, niż kiedykolwiek

wcześniej, stają się umiejętności: związane z rozwiązywaniem problemów i zdolnością do

współpracy; krytycznego myślenia; myślenia komputacyjnego i samoregulacji czy myślenia

kreatywnego – narzędzia pozwalające generować nowe idee, nowe teorie, nowe produkty i no-

wą wiedzę.4

Pojęcie zmiany dotarło również do szkół. Nauczyciele doskonale zdają sobie sprawę, że

szybkie tempo życia, zmiany na rynku pracy, zmiany technologiczne, wymuszają zmiany

w sposobie nauczania. Dlatego w miarę możliwości stosują na lekcjach nowe techniki i meto-

1 Artykuł swoim tytułem nawiązuje do projektu Edukacja klockiem po(d)parta, którego pomysłodawcą jest

Wojciech Zuziak – nauczyciel konsultant ds. informacji pedagogicznej i informatyki w RODN „WOM” w Biel-

sku-Białej. Zob. więcej na https://ekp.wombb.edu.pl/ 2 Zalecenia Rady z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w okresie uczenia się przez całe

życie (Tekst mający znaczenie dla EOG; 2018/C189/01) zob. [online] [dostęp 20 grudnia 2019] Dostępny w In-

ternecie: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018H0604(01)&from=EN pkt. 6

3 „World Economic Forum wskazuje, że 65 proc. dzieci urodzonych po 2007 roku będzie pracować w zawodzie,

który obecnie jeszcze nie istnieje” – zob. i por.: Nowe technologie całkowicie zmienią rynek pracy. Wiele

zawodów zniknie, ale powstaną też nowe. zob. [online] [dostęp 20 grudnia 2019]. Dostępny w Internecie:

https://alebank.pl/nowe-technologie-calkowicie-zmienia-rynek-pracy-wielu-zawodow-zniknie-ale-powstana-tez-nowe/

4 Zalecenia Rady z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w okresie uczenia się przez całe

życie (Tekst mający znaczenie dla EOG; 2018/C189/01) zob. [online] [dostęp 20 grudnia 2019] Dostępny w In-

ternecie: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018H0604(01)&from=EN pkt. 7

140 Angelika Matuszek

dy nauczania, wykorzystują różne środki dydaktyczne5 (nowe technologie i aplikacje), by

kształcić i rozwijać wśród uczniów niezbędne w przyszłości kompetencje.6 Ostatnio popular-

ną pomocą dydaktyczną na lekcjach stały się klocki LEGO.7 Z powodzeniem uczniowie ba-

wią się nimi na języku polskim, matematyce, historii, filozofii, lekcjach religii czy etyki.8

5 Zob. i por. blog grupy Superbelfrzy RP m.in. Czechowska Zyta. Czy warto tworzyć własne pomoce

dydaktyczne?. [online] [dostęp 15 listopada 2019]. Dostępny w Internecie: http://www.superbelfrzy.edu.pl/

pomyslodajnia/czy-warto-tworzyc-wlasne-pomoce-dydaktyczne/ 6 W związku z dynamicznie zachodzącymi zmianami, w tym coraz większą rolą technologii, postępującą auto-

matyzacją i robotyzacją, rosnącym znaczeniem kompetencji społecznych zapewniających zdolność adaptacji,

Parlament oraz Rada UE postanowiły w 2018 r. uzupełnić wcześniejsze zalecenia. Opierając się na raportach

z międzynarodowych badań prowadzonych przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju np. PISA,

PIAAC rozszerzyły listę kompetencji o nowe. W wykazie znalazło się osiem kompetencji kluczowych:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie,

• kompetencje w zakresie przedsiębiorczości,

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

– Zalecenia Rady z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w okresie uczenia się przez całe

życie (Tekst mający znaczenie dla EOG; 2018/C189/01) zob. [online] [dostęp 20 grudnia 2019] Dostępny w

Internecie: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018H0604(01)&from=EN -

załącznik 7 Zob. Szurek M., Kształty i kolory matematyki. Wycieczka z klockami LEGO. Wydawnictwo NOWIK 2017;

Szybka M., Pierwsze w Polsce lekcje z LEGO. [online] [dostęp 20 grudnia 2019] Dostępny w Internecie:

https://www.fakt.pl/wydarzenia/polska/lodz/nowy-projekt-z-edukacyjnymi-klockami-lego-w-lodzi/1gcetwr;

Dróżka W., Jedyna w Polsce szkoła, która humanistów kształci w Pracowni LEGO. [online] [dostęp 20 grudnia

2019]. Dostępny w Internecie: https://mamadu.pl/135875,szkola-w-ostrowcu-uczy-matematyki-i-jezyka-

polskiego-w-pracowni-lego 8 Zob. i por. np. Lego Logos, co to takiego?. [online] [dostęp 20 grudnia 2019]. Dostępny w Internecie:

https://kreatywnapedagogika.wordpress.com/2017/11/11/lego-logos/; Tyszkiewicz J., Klocki Lego na lekcjach

etyki w szkole podstawowej. [online] [dostęp 20 grudnia 2019]. Dostępny w Internecie:

http://www.etykawszkole.pl/index.php/baza-wiedzy2/materialy-edukacyjne/174-klocki-lego-na-lekcjach-etyki-

w-szkole-podstawowej; Warsztaty dla dzieci w szkołach – nauka z klockami LEGO® – Edukido. [online] [dostęp

20 grudnia 2019]. Dostępny w Internecie: https://edukido.com.pl/warsztaty-klockami-lego-szkolach/;

Kowalczuk M., Jak klocki Lego mogą być wykorzystane w edukacji?. [online] [dostęp 20 grudnia 2019].

Dostępny w Internecie: https://www.edunews.pl/narzedzia-i-projekty/narzedzia-edukacyjne/1790-jak-klocki-

lego-moga-byc-wykorzystane-w-edukacji

141 Mów do mnie…

1.2. Coś więcej niż klocki – krótka historia LEGO

Ponadczasowe, rozwijające kreatywność, wzbudzające ciekawość, zmuszające do myśle-

nia, dla dużych i małych – to tylko niektóre z określeń używanych w odniesieniu do produk-

tów firmy LEGO znanych na całym świecie.

Nazwę LEGO, która jest skrótem od duńskiego zwrotu Leg godt czyli „baw się dobrze”,

firma Ole Kika Christiansena przyjęła w 1934 roku. Początkowo warsztat stolarski, działają-

cy w niewielkiej miejscowości Billund, nie miał nic wspólnego z zabawkami. Zaczęto je pro-

dukować dopiero po pewnym czasie i to z drewnianych odpadów. Produkty stworzone z natu-

ralnego surowca szybko zyskały popularność. Asortyment powiększano o kolejne modele,

które przybierały bardziej skomplikowane formy (Lego Man). Przełomowym wydarzeniem

dla firmy, był zakup wtryskarki do tworzyw sztucznych w 1947 roku. Dzięki tej inwestycji

właściciel rozpoczął produkcję plastikowych zabawek. Pierwsza seria „Automatic Binding

Brick” powstała po dwóch latach pracy z projektami angielskiej firmy Kiddicraft. Wielka

popularność zabawek motywowała dalsze działania. W 1952 roku zmieniono nazwę na „Le-

go Musten” (z duńskiego „Klocki Lego”). Plastikowe klocki wciąż udoskonalano m.in.

zwiększono możliwości łączenia oraz „poprawiono stabilność połączeń za pomocą wypustek

i odpowiadających im gniazd. […] Ostatecznie projekt po licznych testach uzyskał swój koń-

cowy kształt w 1957 roku.9 Christiansen wraz z prawnikiem Ole Neilsonem <<przedstawił

wniosek do Duńskiego Urzędu Patentów i Znaków Towarowych w Kopenhadze dokładnie

o 13:58, 28 stycznia 1958 roku (firma LEGO uważa tę datę za urodziny klocka Lego) (Lego

Man)>> […]. Następnie w 33 innych krajach na świecie opatentowano projekt. Opatentowane

rozwiązanie sprawiło, że <<klocki z końca lat 50. XX wieku bez problemu można łączyć

z produkowanymi>>”.10

Firma prężnie się rozwijała osiągając coraz wyższe dochody z produkcji. Powstał dział

„Lego System” związany z produkcją zabawek z tworzyw sztucznych. Warto wspomnieć, że

przez cały czas zakład wytwarzał zabawki drewniane. Jednak zyski ze sprzedaży plastikowych

produktów były znacznie wyższe niż z zabawek z naturalnego tworzywa, dlatego w wyniku

splotu różnych okoliczności, dokonano reorganizacji i skupiono się wyłącznie na produkcji

zabawek z tworzyw sztucznych. Wprowadzano kolejne udoskonalanie. Pojawiały się coraz

bardziej skomplikowane zestawy klocków – modele samochodów, domy – naśladujące co-

9 Więcej na temat historii LEGO można poczytać na oficjalnej stronie LEGO, zob. i por. [online] [dostęp 20

grudnia 2019]. Dostępny w Internecie: https://www.lego.com/pl-pl/aboutus/lego-group/the-lego-group-history 10 Cyt. za Ciemcioch Krzysztof. Klocki LEGO – rozwijanie kreatywności uczniów w cyfrowym świecie. Interdy-

scyplinarne Studia Społeczne 2016, nr 2(2). s.101-118. [online] [dostęp 9 listopada 2019] Dostępny w Inter-

necie: https://www.uns.lodz.pl/sites/default/files/czasopismo/nr2/007_krzysztof_ciemcioch_klocki_lego.pdf, s. 103.

142 Angelika Matuszek

dzienne życie. W klockowym świecie brakowało tylko jego mieszkańców – postaci. Przełom

nastąpił w 1975 roku, kiedy w zestawie „Rodzina Lego” pojawiła się pierwsza figurka, i cho-

ciaż nie miała twarzy, ruchomych rąk i nóg spełniła oczekiwania odbiorców. W 1978 roku

udoskonalono minifigurkę – żółta głowa bez twarzy zyskała okrągłe czarne oczy i wesoły

uśmiech, a sztywny wcześniej tułów „dwie [ruchliwe –A.M] nogi i <<chwytne ręce>>”.11

Figurki, dające nieskończone możliwości zabawy, zyskały rzesze fanów na całym świecie.

Chociaż klocki cieszyły się wielką popularnością, to w latach 90. XX wieku firma prze-

żywała poważny kryzys. Pierwsze problemy spowodowane były wygaśnięciem patentu oraz

rozwojem technologii cyfrowej. Tradycyjne klocki nie były w stanie konkurować z grami

komputerowymi i konsolami. Firma stała na skraju bankructwa. Zaczęto szukać nowych roz-

wiązań. Pomógł niewątpliwie nowy prezes J.V. Knudstorp, który powrócił do celów, jakie

przyświecały założycielowi firmy – Olemu Christiansenowi. Twórca marki był przekonany,

że „klocki powinny uczyć, bawić i rozwijać wyobraźnię”.12 Przyjęto nową strategię marketin-

gową, która sprawiła, że firma odzyskała pozycję na rynku. Kampania pod hasłem: „Tyko

najlepsze jest wystarczająco dobre” – rozpoczęła proces zmian i wyjścia z zapaści finansowej.

Firma LEGO żywo reaguje na zapotrzebowania odbiorcy społeczeństwa cyfrowego:

wprowadza gry (na urządzeniach – tablety, smartfony), nagrywa bajki, filmy, współtworzy

seriale animowane np. Lego Batman, Lego Ninjago, uruchamia specjalne platformy, skupia-

jące wielbicieli LEGO.

W 2019 roku LEGO zaskoczyło nową kampanią reklamową pod hasłem „Rebuild The

World”. Jak podają źródła, to pierwsze takie działania od blisko 30 lat.13 Nowa strategia jest

wyjątkowa. Odwołuje się do siły kreatywności, która ma zdolność zmieniania wszechświata.

Zdaniem Julian Goldin, dyrektor ds. marketingu w Grupie Lego - <<„Rebuild The World”14

11 Tamże, s. 105. 12 Tamże. 13 Lego z pierwszą od 30 lat globalną wizerunkową kampanią marki. [online] [dostęp 20 grudnia 2019].

Dostępny w Internecie: https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/lego-rebuild-the-world-pierwsza-od-30-lat-glo-

balna-wizerunkowa-kampania 14 „Czym jest „Rebuild The World”:

• to sposób na zabawę - buduj rzeczy, które kochasz — z instrukcjami lub bez nich. Klocki LEGO®

i dziecięca wyobraźnia zawsze idą ze sobą w parze.

• to sposób myślenia - zabawa z wykorzystaniem klocków LEGO pomaga dzieciom rozwijać kreatyw-

ność i zachęca je do eksperymentowania, łamania zasad i nie poddawania się, gdy coś im nie wyjdzie.

• to sposób na prowadzenie marki - nieustannie wymyślamy nowe sposoby na to, jak pozytywnie

wpłynąć na dzieci, planetę i zabawę.

• to sposób na postrzeganie świata - wystarczy odrobina optymizmu i kreatywności, a wspólnie wszyscy

będziemy w stanie zbudować lepszą wersję naszego świata”. Zob. [online] [dostęp 20 grudnia 2019].

Dostępny w Internecie: https://www.lego.com/pl-pl/campaigns/rebuild-the-world;

143 Mów do mnie…

ma pokazać, dokąd zaprowadzi nas wyobraźnia i celebrować naturalną kreatywność dzieci.

Chcemy zachęcać i pomagać dzieciom na całym świecie w rozwijaniu i zachowywaniu tych

umiejętności. W tej kampanii chcemy zainspirować ludzi w każdym wieku do uwolnienia ich

kreatywności i stworzenia świata nieskończonych możliwości dzięki klockom Lego>>.15 Fir-

ma chce bawić, ale i edukować, wpływać na dzieci, planetę.16 Pokazując historie konkretnych,

znanych i mniej znanych osób, tych młodszych i tych trochę starszych, funkcjonujących w róż-

nych przestrzeniach np. Mark Ronson – muzyk laureat nagród Grammy, Brit Awards; Tomo

Koizumi – projektant mody; Kitty Short- nauczycielka, edukatorka, pracująca z osobami star-

szymi; David Aquilra – nastolatek, który zbudował swoją protezę ramienia czy dr Steen Dup-

not – genialny naukowiec z Muzeum Historii Naturalnej w Londynie; przekonuje, że rozwią-

zania Lego można stosować wszędzie i z wszystkimi.17 Zabawa klockami pozwala na stwo-

rzenie nowej rzeczywistości, w której niemożliwe staje się możliwe. Niezwykłe historie i no-

we światy to efekty wyobraźni i kreatywnych rozwiązań wychodzących poza schemat myślenia.

1.3. Kreatywność

Nowa kampania LEGO „celebruje kreatywność” – umiejętność, która jest nieodłącznym

elementem życia współczesnego człowieka.

Rozwijanie kreatywności w środowisku szkolnym nie jest zadaniem łatwym. Ken Robin-

son w jednym ze swoich wykładów przekonywał, że szkoły zabiją kreatywność.18 Justyna

Dobrołowicz pisząc o kreatywności dzieci i młodzieży powoływała się na wynik badań G. M.

Prince’a, z których wynika, że „[…] następuje gwałtowne odwrócenie stosunku jednostek

twórczych do nietwórczych przed rozpoczęciem i po zakończeniu standardowej edukacji.

Około 80% dzieci 5-letnich uzyskuje wysokie wyniki badań w testach twórczości, w grupie

15 Zob. Lego z pierwszą od 30 lat globalną wizerunkową kampanią marki… 16 Modzelewska K., LEGO – klocki coraz głębiej zanurzone w technologii. Uczą i bawią, czy odrywają od

rzeczywistego świata?. [online] [dostęp 20 grudnia 2019]. Dostępny w Internecie: https://tech.wp.pl/lego-klocki-

coraz-glebiej-zanurzone-w-technologii-ucza-i-bawia-czy-odrywaja-od-rzeczywistego-swiata-6430428958201473a 17 Zob. więcej na oficjalnej stronie LEGO – Historie mistrzów przekształcania. [online] [dostęp 20 grudnia 2019]

Dostępny w Internecie: https://www.lego.com/pl-pl/campaigns/rebuild-the-world; W Polsce kampanię wspiera

trójka artystów: Ania Augustynowicz – graficzka oraz animatorka, Paweł Swański – malarz, projektant i autor

murali oraz Ana Rudak – ilustratorka. Zob. Krześniak M., Czego i jak uczyć dzieci? LEGO zachęca, by prze-

budowały świat. [online] [dostęp 20 grudnia 2019] Dostępny w Internecie: http://www.logo24.pl/

Logo24/7,139601,25314247,czego-i-jak-uczyc-dzieci-lego-zacheca-by-przebudowaly-swiat.html 18 Wykład sir Kena Robinsona o tym, jak system edukacyjny wpływa na kreatywność dzieci [online] [dostęp 20

grudnia 2019] Dostępny w Internecie: https://www.ted.com/talks/ken_robinson_says_schools_kill_

creativity?language=pl#t-672330. Zob. i por. publikacje Robinson K., Oblicza umysłu. Ucząc się kreatywności.

tłum. Baj A., Kraków, Wydawnictwo Element, 2010. Robinson K., Aronica L., Kreatywne szkoły: oddolna

rewolucja, która zmienia edukację. tłum. Baj A., Kraków, Wydawnictwo Element, 2015.

144 Angelika Matuszek

6-7 latków proporcje te wyrównują się. W kolejnych przedziałach wiekowych odnotowuje się

systematyczny spadek liczby jednostek twórczych, do zaledwie 5 % w populacji ludzi doro-

słych”.19

Poruszany problem nie jest nowym.20 Warto jednak dodać, że szkoła również podlega

środowisku zmiany. W myśl najnowszych założeń programowych, instytucja ta ma oddziały-

wać na sferę poznawczą, emocjonalno-motywacyjną i działaniową ucznia. Stymulować roz-

wój wiedzy ogólnej i kierunkowej, uczyć analizy i syntezy, myślenia konwergencyjnego i dy-

wergencyjnego,21 umiejętności samooceny efektów twórczości.22 W rozporządzeniu z dnia 14

lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształce-

nia ogólnego w poszczególnych typach szkół,23 jako cele kształcenia ogólnego wskazano ko-

nieczność: „rozwijania kompetencji takich jak kreatywność, innowacyjność i przedsiębior-

czość” a także: „rozbudzanie ciekawości poznawczej uczniów oraz motywacji do nauki”.24

Rozwijanie tych umiejętności wiąże się bezpośrednio z postawą nauczyciela, który może

pomóc w przezwyciężaniu słabości, pobudzać do otwartości na nowe idee i doświadczenia.

19 Cyt. Dobrołowicz J., Kreatywność dzieci i młodzieży w świetle przemian współczesnej szkoły. Studia Peda-

gogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne 2000, nr 13. s. 79-87. [online] [dostęp 9 listopada

2019] Dostępy w Internecie: http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Pedagogiczne_Problemy_

Spoleczne_Edukacyjne_i_Artystyczne/Studia_Pedagogiczne_Problemy_Spoleczne_Edukacyjne_i_Artystyczne-

r2000-t13/Studia_Pedagogiczne_Problemy_Spoleczne_Edukacyjne_i_Artystyczne-r2000-t13-s79-87/pdf. 20 Zob. i por. np. Błasiak W., Kulig P., Porównanie kreatywności dzieci w wieku przedszkolnym i osób powyżej

65 lat. Problemy Współczesnej Pedagogiki 2017, t. 3 (1), s. 37-44. [online] [dostęp 9 listopada 2019] Dostępny

w Internecie: http://www.mwse.edu.pl/wp-content/uploads/2018/06/Problemy-Wspolczesnej-Pedagogiki-1-

2017-06-04-2018-NET.pdf; Ciżkowicz B., Kreatywność studentów i jej związek z osiągnięciami akademickimi

w kontekście wsparcia udzielanego przez nauczycieli. [w:] Diagnozowanie twórczości uczniów i nauczycieli, red.

Niemierko B., Szmigel M. K. Kraków, GRUPA TOMAMI, 2016. s. 292-305; Dobrołowicz J., Kreatywność

dzieci i młodzieży w świetle przemian współczesnej szkoły. Kieleckie Studia Pedagogiczne i Psychologiczne

2000, nr 13. s. 79-87; Bartkowiak G., Krugiełka A., Kreatywność, jej uwarunkowania i możliwości

usprawniania. Perspektywa jednostki i systemowa. Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych

Kwartalnik 2017, nr 3, s. 5-30. 21 Zob. i por. Surma B. Teoretyczne założenia kształtowania postawy twórczej dzieci w wieku przedszkolnym.

Edukacja Elementarna, s. 21 i nast. [online] [dostęp 20 grudnia 2019] Dostępny w Internecie:

https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/eetp/article/viewFile/312/572 22 Parczewska T., Zwierzchowska I., Swoistość postrzegania kreatywności, [w:] rozdział I, Kreatywność jako

wymiar profesjonalizacji przyszłych nauczycieli wczesnej edukacji, red. Bałachowicz J., Adamek I., Warszawa,

Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, 2017, s. 31. 23 Zob. i por. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy

programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły

podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym,

kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przy-

sposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej. [online] [dostęp 20 grudnia 2019]

Dostępny w Internecie: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20170000356 24 Zob. i por. tamże.

145 Mów do mnie…

Tak, by w uczniu wyzwolić ciekawość poznawczą, nonkonformizm, chęć eksperymentowania

i bycia gotowym do podejmowania ryzyka i wyzwań.25

Obecnie wielu pedagogów dostrzega potrzebę kształcenia postaw twórczych wśród dzie-

ci. Świadczą o tym badania przeprowadzone przez Instytut Badań Edukacyjnych;26 cieszące

się niesłabnącym zainteresowaniem programy, kursy, szkolenia i konferencje organizowane

dla uczniów i nauczycieli, a także dzieci, młodzieży dorosłych i seniorów.27 Zdaniem Edwar-

da de Bono każdy człowiek może być osobą kreatywną, bowiem „[…] jest [ona] umiejętno-

ścią, której można się nauczyć, a potem ją rozwijać i stosować”.28 Wynika z tego, że kreatyw-

25 Zob. i por. Parczewska T., Zwierzchowska I., Swoistość postrzegania kreatywności, s. 31. 26 Instytut Badań Edukacyjnych (IBE) opublikował raport z badania SUEK (szkolnych uwarunkowań efektyw-

ności kształcenia), które zostało zrealizowane w 172 szkołach podstawowych w całym kraju. W badaniu wzięło

udział 6000 uczniów klas III, którzy rozpoczęli naukę we wrześniu 2010 roku. Ponieważ było to badanie po-

dłużne, losy tych samych uczniów śledzono do 2014 roku, kiedy stali się szóstoklasistami. Na podstawie zgro-

madzonych wyników stworzono publikację „Szkolne pytania”, w której rozdział piąty nosi tytuł „Czy polska

szkoła nie lubi twórczych uczniów?”. Dorota Jankowska i Maciej Karwowski poszukiwali odpowiedzi m.in. na

pytania: „Czy uczniowie o dużym potencjale twórczym radzą sobie w szkole lepiej czy gorzej niż ich rówieśnicy

z niskim poziomem takich zdolności. Czy uczniowie z najwyższymi osiągnięciami szkolnymi to jednocześnie

osoby bardziej kreatywne niż ich rówieśnicy ze słabszymi wynikami w nauce? Czy zdolności twórcze pomagają

w uczeniu się?”. Badacze przyznali, że nadal w powszechnej opinii dominuje przekonanie, że szkoła jest

miejscem nauczania schematów i kształtowania konformizmu, a nauka szkolna jest przeciwieństwem twórczego

myślenia. Instytucja krytykowana jest za „wszechobecne testy, brak indywidualizacji czy też za odrealnienie

stawianych uczniom zadań, które polegają głównie na powtarzaniu, naśladowaniu i reprodukowaniu”. Kar-

wowski i Jankowska uważają, że krytyka nie jest bezzasadna i ma swoje podstawy, ale powinniśmy być w swych

osądach sprawiedliwi i zauważyć, że szkoła mimo wszystko się zmienia i to nie zawsze na gorsze. „Szkolna edu-

kacja – nawet nieidealna – to wieloletni trening poznawczy, którego błogosławieństw nie doceniamy, bo nie je-

steśmy w stanie wyobrazić sobie życia bez szkoły”. Dalej badacze kontynuują: „Myślenie twórcze to zdolność

do generowania wielu pomysłów (tzw. płynność), które są różnorodne (tzw. giętkość myślenia), unikalne i cie-

kawe (oryginalność), a do tego przemyślane i dopracowane (elaboracja). To także zdolność sięgania po meta-

forę, posługiwanie się analogią czy też kojarzenie ze sobą elementów pozornie odległych, które dotychczas nie

były ze sobą łączone. […] Dotychczasowe badania na temat relacji między zdolnościami twórczymi (i szerzej –

kreatywnością) a radzeniem sobie w szkole przynoszą rezultaty zróżnicowane, rzadko jednak potwierdzają tezę

o słabych osiągnięciach kreatywnych uczniów. Czy szkoła sprzyja twórczym dzieciom?

Zob. [online] [dostęp 20 grudnia 2019] Dostępny w Internecie: http://www.ibe.edu.pl/pl/mobile/pl/o-instytucie/

aktualnosci/576-czy-szkola-sprzyja-tworczym-dzieciom 27 Zob. i por. Ogólnopolska Olimpiada Kreatywności DI – [online] [dostęp 20 grudnia 2019] Dostępny w Inter-

necie: https://www.kreatywnosc.pl/; [online] [dostęp 20 grudnia 2019] Dostępny w Internecie: http://ceo.org.pl

CEO – szkolenia; Szukała M. 4elt innowacyjny zintegrowany program nauczania w klasach I-III – Trening

twórczości, zob. [online] [dostęp 20 grudnia 2019] Dostępny w Internecie: http://www.program.4elt.pl/down-

loads/wczesnoszkolna/broszura_trening_tworczosci.pdf; Projekt „RADOŚĆ TWORZENIA - kreatywny nauczy-

ciel i uczeń” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

[online] [dostęp 20 grudnia 2019] Dostępny w Internecie: https://biblioteka.womczest.edu.pl/new/wp-

content/uploads/2013/09/webowa_biblioteka_przedszkole_radosc_tworzenia_kreatywny_nauczyciel_i_uczen.pdf

oraz inne. Zob. i por. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie

podstawy programowej. [online] [dostęp 20 grudnia 2019] Dostępny w Internecie:

http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20170000356 28 Tamże, s. 19.

146 Angelika Matuszek

ność nie jest wartością odnoszącą się do wyjątkowych osób, każdy może być twórczy, ale nie

każdy w jednakowym stopniu.

Nauczyciel planując proces lekcyjny powinien być tego świadomy. Każdy z uczniów jest

inny, każdy prezentuje inną wrażliwość, inne zdolności np. manualne. Dlatego to, co podoba

się jednym, niekoniecznie musi wzbudzać zachwyt u innych. Obecnie istnieje wiele metod

i środków dydaktycznych, które wspierają rozwijanie dziecięcej kreatywności. Jednym z nich

są niewątpliwie klocki LEGO. Krzysztof Ciemcioch podkreśla, że korzystanie z klocków

przez dzieci w trakcie lekcji nie przyniesie określonych rezultatów bez wsparcia nauczyciela.

„Wprowadzenie do procesu edukacji klocków LEGO powinno być przemyślane i dobrze

przygotowane, poprzedzone odpowiednimi wyjaśnieniami i jasnymi instrukcjami dla dzieci”.29

1.4. Lekcja z LEGO – z praktyki polonisty

Język polski jest jednym z tych przedmiotów, na których uczniowie uczą się obcowania

z różnymi tekstami kultury np. obrazem, rzeźbą czy filmem. Właśnie ten ostatni stał się pre-

tekstem i inspiracją do przeprowadzenia lekcji z wykorzystaniem klocków Lego.

Edukacja filmowa w szkole podstawowej skupia się przede wszystkim na podstawowych

zagadnieniach związanych z teorią i historią filmu. Uczniowie potrafią wyodrębnić, nazwać

i scharakteryzować główne elementy dzieła filmowego takie jak: scenariusz, reżyseria czy

gra aktorska. Ministerialny dokument zakłada, że na tym etapie kształcenia, uczeń samodziel-

nie zredaguje scenariusz filmowy, a przy jego tworzeniu wykorzysta fragmenty książek, bądź

własne pomysły.30

W podręczniku Między nami dla uczniów klas piątych zamieszczono fragment książki

Doroty Kassjanowicz Znikająca trampolina. Tekst napisany w formie scenariusza filmowego

stał się okazją do ćwiczeń redakcyjnych z edukacji filmowej.

Lekcję w klasie piątej rozpoczęłam dość typowo, bo rozmową nt. filmu. Uczniowie ży-

wiołowo wypowiadali się na temat tego, jakie gatunki filmowe lubią, kto jest ich ulubionym

aktorem czy aktorką. Wypowiedzi były bardzo ciekawe, bo okazało się, że chłopcy chętnie

oglądają horrory i filmy akcji, z kolei dziewczynki lubią komedie romantyczne, w których

bohaterki z przysłowiowego Kopciuszka zmieniają się w księżniczkę. Ciekawym zjawiskiem

wydaje się fascynacja filmami udostępnianymi na popularnym kanale YouTube, z którego

29 Cyt. za Cimcioch K., Klocki LEGO – rozwijanie kreatywności uczniów w cyfrowym świecie, s. 116. 30 Zob. i por. Elementy retoryki, ppkt. 8 [w:] Podstawa programowa przedmiotu język polski, [online] [dostęp 20

grudnia 2019] Dostępny w Internecie: https://www.ore.edu.pl/wp-content/uploads/2018/03/podstawa-progra-

mowa-ksztalcenia-ogolnego-z-komentarzem.-szkola-podstawowa-jezyk-polski.pdf (dostęp na 20.12. 2019)

147 Mów do mnie…

korzystają zarówno uczniowie jak i uczennice. Wspólnie podkreślają, że lubią oglądać filmy

(nazwijmy to instruktażowe) np. w jaki sposób dostać się na wyższy poziom w grze. Idolami

– aktorami, są dla nich youtuberzy i youtuberki np. Wojan.

Nagranie filmu, nie stanowi dla uczniów prawie żadnego problemu. Dostępne w telefonie

funkcje czy proste w obsłudze, darmowe aplikacje, umożliwiają w krótkim czasie powstanie

dzieła. Kłopotliwe jednak okazuje się stworzenie atrakcyjnej, ale przede wszystkim zaskaku-

jącej fabuły. Pomysł jest zdaniem nastolatków najważniejszy. Skąd go wziąć? Uczniowie nie

byli pod tym względem oryginalni, zgodnie twierdzili, że inspirację możemy czerpać np. z ksią-

żek, z codziennego życia, gier, historii czy z bujnej wyobraźni. Po przeprowadzonej rozmo-

wie, piątoklasiści zostali poinformowani, że na najbliższych dwóch jednostkach lekcyjnych

będą scenarzystami i napiszą scenariusz własnego filmu. W osiągnięciu celu pomogą specjal-

nie przygotowane karty pracy oraz klocki Lego.31

Pracę właściwą rozpoczęliśmy od odczytania tekstu Doroty Kassjanowicz: Znikająca

trampolina (załącznik nr 1) a następnie wykorzystując metodą analizy i twórczego wykorzy-

stania (naśladowania) wzoru przystąpiliśmy do działania. W toku prac nad tekstem uczniowie

wskazali, że scenariusz filmowy zawiera ciekawą fabułę, opis poszczególnych scen i dialogi.

Zapoznali się również z podstawowymi wskazówkami pisania scenariuszy, które zamieszczo-

no w podręczniku.

Zatem, aby napisać scenariusz należy:

• wymyślić bohatera i historię, którą chcemy sfilmować;

• zaplanować przebieg akcji (zdarzenia, ważne momenty, zaskakujące zwroty akcji);

• ustalić, jakie zdarzenia zostaną ukazane w poszczególnych scenach oraz ułożyć dia-

logi i monologi bohaterów;

• w tekście pobocznym (didaskaliach) opisać wszystko to, co pozwoli czytającemu

wyobrazić sobie, jak ma wyglądać sfilmowana scena (co robią bohaterowie, jak

wyglądają, co widzi oglądający film, na przykład co zawierają poszczególne ujęcia

kamery).32

Wprowadzeniem zagadnień teoretycznych i krótkim podsumowaniem nt. co to jest scena-

riusz filmowy zakończono lekcję pierwszą. Na kolejnej jednostce uczniowie zabawili się

w scenarzystów. Podzieliłam klasę na dwuosobowe zespoły, z których każdy otrzymał iden-

31 To nie było pierwsze spotkanie uczniów klas piątych z klockami Lego. Uczniowie już wcześniej uczestniczyli

w kilku lekcjach języka polskiego z wykorzystaniem tego środka dydaktycznego. 32 Fragment książki 30 znikających trampolin D. Kassjanowicz został zamieszczony w podręczniku Gdańskiego

Wydawnictwa Oświatowego Między nami – język polski dla klasy 5 autorstwa A. Łuczak i A. Murdzek, Gdańsk

2018, s. 250-251 i nast.

148 Angelika Matuszek

tyczny zestawu klocków, który prócz tradycyjnych klocków z pinami zawierał minifigurki –

trzech postaci, kota i pająka; oraz kartę pracy (załącznik nr 2). Na wykonanie tego zadania

uczniowie mieli 45 minut. Następnie rozpoczęła się prezentacja.

PRZYKŁADOWA KARTA PRACY UCZNIÓW KLASY PIĄTEJ

1. Scenarzyści: Andrzej Kapustka, Filip Kowalski

2. Scenariusz filmu pt.: Górska przygoda

3. Streszczenie (opis fabuły): Karolowi, Zbigniewowi i Zosi bardzo nudziło się na wycieczce

szkolnej w Górach. Postanowili, że oddzielą się od grupy, by zobaczyć atrakcyjniejsze miejsca.

Wiedzieli, że takie istnieją, bo Karol sprawdził w telefonie komórkowym. Kiedy nadarzyła się

okazja, nastolatki odłączyły się od klasy i zaczęły własną wędrówkę. Szybko okazało się, że nie

był to najlepszy pomysł. Zapadł zmierzch, chwilę potem zrobiło się ciemno. Karolowi wyczerpa-

ła się bateria w telefonie, nie mieli latarki. Zgubili się. Nagle usłyszeli dziwny szelest. Wpadli

w panikę i zaczęli uciekać. Zbigniew potknął się i uderzył w drzewo. Stracił przytomność. Zosia

i Karol nie widzieli, co robić. Zdecydowali, że muszą sprowadzić pomoc. Zosia została z Karo-

lem, który powoli dochodził do siebie. Ranny nie mógł iść, prawdopodobnie złamał nogę. Zbi-

gniew poszedł po pomoc, nad rankiem udało mu się dotrzeć do schroniska. Rozpoczął się wyścig

z czasem, bo w nocy temperatura spadła poniżej zera. Grupa ratunkowa wyruszyła. Po 5 godzi-

nach dotarli na miejsce. Karol odzyskał przytomność, złamał nogę w dwóch miejscach, krwawił,

konieczny był śmigłowiec. Na szczęście, wszystko skończyło się dobrze.

4. Przebieg akcji:

• Scena I: W autobusie. Przyjazd do górskiej miejscowości.

• Scena II: Wędrówka i oddzielenie się od grupy.

• Scena III: Zmierzch, potem ciemność. Rozładowanie telefonu i latarki Karola.

• Scena IV: Wędrówka przez ciemny las, szelest w krzakach. Wybuch paniki.

• Scena V: Ucieczka na oślep. Wypadek Zbigniewa.

• Scena VI: Szukanie pomocy. Cudowne odnalezienie bohaterów.

149 Mów do mnie…

5. Budowla z klocków Lego

6. Fragment scenariusza stworzony do Sceny V: Ucieczka na oślep. Wypadek Zbigniewa.

Bohaterowie:

Zosia – ma 14 lat, kruczoczarne włosy, niebieskie oczy. Jest wysoka i szczupła - optymistka. Na wy-

cieczkę ubrała czerwoną bluzę z kapturem, brązowe dżinsy oraz najmodniejsze w tym sezonie

białe adidasy, które zupełnie nie sprawdzają się w górach. Wciąż się potyka i ślizga. Ma czarny

plecak też firmy adidas, do którego spakowała trochę jedzenia i coś do picia.

Karol – rówieśnik Zosi i Zbigniewa. Ma brązowe włosy, nosi okulary. Ubrany w granatową bluzę

z kapturem ze znaczkiem NASA. Jest dobrze przygotowany na górską wycieczkę – odpowiednie

buty, telefon i latarka. Roztrzepany, maniak Internetu. Nie może rozstać się z komórką i ze swoim

profilem na fb.

Zbigniew – kolega z klasy. Jest wysoki i przystojny. Blondyn o wielkich brązowych oczach, kochają

się w nim wszystkie dziewczyny, nie tylko z klasy. Na wycieczkę ubrał się modnie, ale niewy-

godnie. Czapka z daszkiem to jego znak rozpoznawczy, czerwone spodnie i adidasy ze ślizgającą

podeszwą.

Miejsce i czas zdarzeń: Jest 13 października 2018 r. Uczniowie schodzą ze szlaku. Las i krzaki robią

się coraz gęściejsze tak, że nie można przejść. Po omacku trzeba szukać wolnej przestrzeni.

Z jednej strony skarpa, ziemia osuwa się pod stopami, co chwilę słychać odgłos spadających ka-

mieni. Bohaterowie poruszają się wolno, z wielką ostrożnością trzymając się za ręce, tak by nie

zgubić się w ciemnościach. Kiedy postanawiają odpocząć, słyszą dziwny szelest w krzakach. Po-

czątkowo to tylko szmer, który z czasem przybiera na sile. Bohaterowie czują, że coś zbliża się

do nich. Zaczynają coraz szybciej oddychać, nerwowo wymieniają krótkie uwagi nt. tego, co słyszą.

150 Angelika Matuszek

Muzyka z filmów grozy. Kamera naprzemiennie pokazuje twarze bohaterów. Nagle Zbigniew

dostrzega w krzakach dwa płonące ślipia – oczy węża. Wszyscy panikują i zaczynają uciekać, ka-

mera biegnie równo z bohaterami, muzyka wzmaga na sile.

• Dialogi i monologi bohaterów pojawiających się w scenie (didaskalia)

Zosia, Karol i Zbigniew są już zmęczeni wędrówką przez las. Zaczynają się wzajemnie obwiniać za

to, że znaleźli się w takim położeniu.

Zosia: Dlaczego nie sprawdziłeś dokładniej, którędy mamy pójść?

Karol: Wszystko byłoby dobrze, gdyby nie rozładował się telefon.

Zbigniew: Dość tego, to nic nie da… Musimy na chwilę odpocząć… Tylko gdzie…

Zosia (z nerwowością w głosie): Nic nie widzę …

Karol łapie ją za rękę, delikatnie szarpiąc mówi też zdenerwowany.

Karol: Siadaj wreszcie!

Odpoczywają, nagle coś przerywa ciszę. Odgłos pochodzi z pobliskich krzaków.

Zosia: Ej…chłopaki, też to słyszycie?

Karol: T-t-a-k!

Zbigniew: Dajcie spokój…to pewnie zając!

Szelest staje się wyraźniejszy. Zbigniew idzie w stronę krzaków… Nagle dostrzega dwa ślipia i coś

przypominającego głowę węża. Strach i przerażenie w oczach bohatera…

Zbigniew: A…W nogi, szybko, uciekajcie to…to… w – ą – ż !!!

Karol, Zosia: Co…w – ą –ż?

Zosia: Szybko, w nogi…

Karol: Biegnijcie, biegnijcie przed siebie…

Kamera biegnie na równi z bohaterami, nagle bohaterowie rozdzielają się, słychać głośny huk i woła-

nie Zbigniewa.

Zbigniew: A...

Nastaje ogromna cisza. Zosia zatrzymuje się. Sprawdza czy chłopaki są w pobliżu, woła

Zosia: Karol, Zbigniew…jesteście

Z oddali da się słyszeć głos Karola.

Karol: Jestem, nic mi nie jest…!

Zbyszek milczy, nie słychać go. Wołają raz jeszcze kolegę. Cisza trwa nadal. Wracają. Wspólnie woła-

ją Zbyszka.

Karol, Zosia: Z-b-y-sz-e-k!!! Zby-szek!!! Zby-szek!!! Z-b-y-sz-e-k!!! Zbyszek!!!

Za piątym razem słyszą jęk…udają się w kierunku, z którego dochodzą odgłosy. Zosia biegnie, pierw-

sza znajduje Zbyszka, który oparty o drzewo próbuje coś powiedzieć.

151 Mów do mnie…

To tylko jedna z kilkunastu kart pracy. Uczniowie okazali się niezwykle kreatywni. Pro-

ponowane filmy piątoklasistów można podzielić na te z gatunku: horror, science fiction, fan-

tasy, film przygodowy, film akcji, komedia romantyczna, obyczajowy np. Ludożerczy pająk;

UFO w szkole; Restauracja niebezpieczna Papryka; Minuta od śmierci; Najstraszniejsze Hal-

loween; Noc Samanty; Jaś i Małgosia; Auto tunning; Nieustraszeni; Harry Potter i zagłada

pająka.

152 Angelika Matuszek

Bohaterami filmów uczniów są postaci z bajek, książek np. Jaś i Małgosia, Harry Potter;

współczesnych filmów akcji i seriali np. Dominic Toretto (fikcyjny bohater, główna postać

serii Szybcy i Wściekli grana przez Vin Diesela), Betty Cooper jedna z głównych postaci

w serialu Riverdale grana przez aktorkę Lili Reinhart; znani z kawałów: Janusz i Grażynka;

postacie z komiksów czy nawiązujące swoim imieniem do nazw pojawiających się w grach

komputerowych np. Thor czy Morgul; bądź sami uczniowie klasy piątej np. Krzyś, Nikodem

czy wyobrażone postacie np. Maciej Kokos. Tak skonstruowani bohaterowie przeżywali róż-

ne przygody od ataku kosmitów począwszy, przez pracę w tartaku, aż po obiad w wybucho-

wej restauracji. Uczniowie starali się, by przygotowany przez nich scenariusz wzbudzał zain-

teresowanie. Dlatego podczas planowania scen pamiętali o zwrotach akcji, które miałaby za-

skoczyć widza. Klockowa scena, którą tworzyli obfitowała w szczegóły, które dostrzegaliśmy

dzięki wprowadzonym opisom na temat miejsca, czasu wydarzeń, wyglądu i zachowania bo-

haterów. Dialogi z kolei uatrakcyjniały zwizualizowaną scenę.

Ostatnim etapem zajęć była wspólna dyskusja nad zaprezentowanymi projektami. Każdy

z uczestników lekcji miał możliwość zadawania pytań innym, mógł też powiedzieć, co spra-

wiło mu najwięcej trudności. Uczniowie byli zainteresowani pomysłami koleżanek i kolegów.

Porównywali klockowe budowle z opisem w karcie pracy, wytykając różnice.

W trakcie blisko trzech jednostek lekcyjnych piątoklasiści prócz wiedzy z zakresu teorii

dzieła filmowego, rozwijali swoje kompetencje językowe, umiejętności w zakresie kreatyw-

nego myślenia, współpracy, sztuki negocjacji i kompromisów (każdy miał jakąś wizję filmu).

Poznali możliwości wykorzystania wiedzy i nieograniczone pokłady własnej wyobraźni.

A wszystko dzięki zabawie klockami.

153 Mów do mnie…

Załącznik nr 1

Dorota Kassjanowicz Znikająca trampolina

Scena I. Miasto, ulica, plener, dzień

Lato, słonecznie, upał. Ulica na obrzeżach miasta, niewysokie domy, niewielu przechodniów.

Przystanek. Zatrzymują się na nim – jeden za drugim – dwa miejskie autobusy. Z pierwszego

wysiada tylko jedna osoba – KOBIETA po pięćdziesiątce, krótko obcięte włosy, sukienka

w duże kwiaty, sandały na płaskiej podeszwie. W obu rękach trzyma pękate, plastikowe siatki

z zakupami. Z drugiego autobusu wychodzą trzy osoby – najpierw z impetem wyskakuje ŁU-

KASZ (chłopiec w bliżej nieokreślonym wieku, jest drobny, może mieć i 8, i 13 lat) i szybko

oddala się od przystanku. Kamera pokazuje go biegnącego spokojną willową uliczką do naj-

bliższego zakrętu w prawo, w koleją ulicę, gdzie znika z pola widzenia za narożnym budyn-

kiem.

Teraz z autobusu wysiada ZOSIA (uderzająco podobna do chłopca – to jego siostra bliźniacz-

ka) i MAMA bliźniaków, trzydziestokilkuletnia, w prostej jasnej sukience i balerinkach. W ręku

trzyma niezbyt ciężką, sportową torbę, z której wystaje kawałek plastikowego buta z rolkami.

KOBIETA z zakupami na chwilę przystaje, stawia ciężkie siatki na chodniku i patrzy na MA-

MĘ i ZOSIĘ, jakby je rozpoznawała. Ale widać, że nie znają się bliżej, bo nie mówią sobie

„dzień dobry”.

Oba autobusy odjeżdżają. KOBIETA schyla się, by podnieść siatki. Ale zanim zdąży to zrobić,

słychać krzyki ŁUKASZA. Kamera pokazuje go biegnącego z powrotem w stronę przystanku;

chłopiec macha rękami, jest czymś poruszony.

MAMA, ZOSIA, KOBIETA zamierają w bezruchu, zaniepokojone tym widokiem. ŁUKASZ

w końcu dobiega do MAMY i ZOSI i teraz możemy zrozumieć, co mówi.

ŁUKASZ: Nie ma naszej trampoliny!!! Z n i k n ę ł a!!! Chodźcie szybko!!! Nasza tampol…!

Tarpol…ina! Ktoś ją ukradł!

MAMA: Co ty wygadujesz? Jak to – zniknęła? Coś tak ogromnego? Kto i jak by to ukradł?

ZOSIA: Nie wiesz, mamo? Złodziej przeskoczył z trampoliną przez płot. Łatwizna. Musiał

się tylko najpierw od niej odbić.

Zosia głośno się śmieje z własnego żartu. Ale ŁUKASZ jest niewzruszony. Nadal mówi pod-

niesionym głosem, w którym słychać silne emocje.

ŁUKASZ: To na pewno ten chudzielec Karol, co mieszka obok. Najbardziej ze wszystkich

nam jej zazdrościł! Albo to tata tej Zuzi, no wiecie. Ona przychodziła poskakać codzienne!

Co – dzien – nie!

KOBIETA z zakupami, która dotąd przyglądała się całej scenie, wyraźnie poruszona, sięga

po odstawione na ziemię wypchane siatki i szybko się oddala w kierunku, z którego nadbiegł

wcześniej ŁUKASZ.

MAMA: Łukaszu! Zastanów się, co mówisz. Nasi sąsiedzi to porządni ludzie!

ŁUKASZ: No to chodźcie i same zobaczcie!

MAMA i ZOSIA niechętnie ruszają za ŁUKASZEM.33

33 Fragment książki 30 znikających trampolin D. Kassjanowicz został zamieszczony w podręczniku Gdańskiego

Wydawnictwa Oświatowego Między nami – język polski dla klasy 5 autorstwa A. Łuczak i A. Murdzek, Gdańsk,

GWO, 2018 s. 250-251 i nast. W podręczniku fragment jest znaczenie obszerniejszy – tu (na potrzeb artykułu)

prezentuję jedynie jego część. Tekst wpisuje się w realizację tematu – Piszemy fragment scenariusza filmowego.

154 Angelika Matuszek

Załącznik nr 2

KARTA PRACY – SCENARIUSZ FILMOWY

1. Scenarzyści…………………………………………………………………………………………

(Imię i nazwisko)

2. Scenariusz filmu pt.: …………………………………………………….…………………………

(tytuł filmu)

3. W 6 - 8 zdaniach opisz historię, którą chcesz sfilmować.

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

4. Zaplanuj przebieg akcji. W formie planu zapisz zdarzenia, jakie zostaną ukazane w poszczególnych

scenach:

• Scena I: ……………………………………………………………………………..……………………

• Scena II: ………………………………………………………………………………………………….

• Scena III: …………………...…………………………………………………………………………….

• Scena IV: …………………………………………………………………………………………………

• Scena V: ………………………………………………………………………………………………….

• Scena VI: …………………………………………………………………………………………………

5. Wybierz jedną ze scen i zbuduj ją z klocków Lego.

6. Napisz fragment scenariusz filmowego do sceny, którą przedstawia twoja konstrukcja z Lego.

SCENA NR: ................

• Bohaterowie sceny (jak wyglądają; w co są ubrani; gdzie ich spotykamy, co robią?)

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

………………..………………………………………………………………………………..

155 Mów do mnie…

• MIEJSCE I CZAS ZDARZEŃ (np. opisz czy to dom, czy szkoła lub konkretna ulica itp.; jaka jest

pora roku, możesz podać dokładną datę)

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

• Dialogi i monologi bohaterów pojawiających się w scenie (pamiętaj o didaskaliach, które mogą

stanowić dodatkowe wskazówki dla aktorów czy reżysera)

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

156 Angelika Matuszek

Bibliografia

BARTKOWIAK G., KRUGIEŁKA A., Kreatywność, jej uwarunkowania i możliwości

usprawniania. Perspektywa jednostki i systemowa. Colloquium Wydziału Nauk Huma-

nistycznych i Społecznych Kwartalnik 2017, nr 3, s. 5-30.

BŁASIAK W., KULIG P., Porównanie kreatywności dzieci w wieku przedszkolnym i osób

powyżej 65 lat. Problemy Współczesnej Pedagogiki 2017, t. 3 (1), s. 37-44. [online] [dostęp

9 listopada 2019] Dostępny w Internecie: http://www.mwse.edu.pl/wp-content/uploads

/2018/06/Problemy-Wspolczesnej-Pedagogiki-1-2017-06-04-2018-NET.pdf

CIEMCIOCH K., Klocki LEGO – rozwijanie kreatywności uczniów w cyfrowym świecie. In-

terdyscyplinarne Studia Społeczne 2016, nr 2(2). s.101-118. [online] [dostęp 9 listopada

2019] Dostępny w Internecie: https://www.uns.lodz.pl/sites/default/files/czaso-

pismo/nr2/007_krzysztof_ciemcioch_klocki_lego.pdf

CIŻKOWICZ B., Kreatywność studentów i jej związek z osiągnięciami akademickimi w kon-

tekście wsparcia udzielanego przez nauczycieli, [w:] Diagnozowanie twórczości uczniów

i nauczycieli, red. NIEMIERKO B., SZMIGEL M. K. Kraków, GRUPA TOMAMI, 2016,

s. 292-305.

DOBROŁOWICZ J., Kreatywność dzieci i młodzieży w świetle przemian współczesnej szkoły.

Kieleckie Studia Pedagogiczne i Psychologiczne 2000, nr 13. s. 79-87.

Kreatywność jako wymiar profesjonalizacji przyszłych nauczycieli wczesnej edukacji, red.

BAŁACHOWICZ J., ADAMEK I. Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki

Specjalnej, 2017.

MAŹNICA Ł., Kultura-kreatywność-innowacyjność, [w:] Kultura a rozwój, Warszawa, Naro-

dowe Centrum Nauki, red. HAUSNER J., KARWIŃSKA A., PURCHLA J., 2013. s. 399-413.

[online] [dostęp 9 listopada 2019]. Dostępny w Internecie: https://nck.pl/badania/aktual-

nosci/kultura-a-rozwoj-bezplatny-podrecznik

PIETROŃ-PYSZCZEK A., Rozwój własnej kreatywności osób wchodzących na rynek pracy

– wyniki badań empirycznych. Zarządzanie i finanse 2013, nr 4, s. 309-319. [online]

[dostęp 9 listopada 2019]. Dostępny w Internecie: http://jmf.wzr.pl/pim/2013_4_2_24.pdf

PUFAL-STRUZIK I., Kreatywność jako istotny składnik kompetencji studentów. Edukacja

Humanistyczna 2018, nr 1 (38), s. 87-97. [online] [dostęp 9 listopada 2019]. Dostępny

w Internecie: http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-3098bb4f-

974f-481f-8281-0384dab5d113

SOŁODUCHO-PELC L., Kreatywność – główne trendy i problemy badawcze. Studia i Prace.

Kolegium Zarządzania i Finansów 2018, z. 162. s. 25-37. [online] [dostęp 9 listopada

157 Mów do mnie…

2019]. Dostępny w Internecie: http://kolegia.sgh.waw.pl/pl/KZiF/czasopisma/zeszyty

_naukowe_studia_i_prace_kzif/Documents/162.pdf

WISZNIAKOWA-ZELINSKIY N., Psychologiczne metody diagnozowania i prognozowania

kreatywności. Diagnoza psychologiczna „Kreatywny potencjał”. Kraków, Oficyna Wydaw-

nicza AFM, 2014.

Netografia

Artykuły popularne

Historia lego, https://www.lego.com/pl-pl/aboutus/lego-group/the-lego-group-history/

JUNG B., Czy Polska może być krajem dla kreatywnych ludzi? [online] [dostęp 9 listopada

2019]. Dostępny w Internecie: http://www.miesiecznik.znak.com.pl/6732011bohdan-

jungczy-polska-moze-byc-krajem-dla-kreatywnych-ludzi

JEZIORSKA B., Jak rozwijać kreatywność uczniów? [online] [dostęp 9 listopada 2019].

Dostępny w Internecie: https://edurada.pl/artykuly/jak-rozwijac-kreatywno-c-uczniow/

KAWECKA A., Po co nam kreatywność? [online] [dostęp 9 listopada 2019]. Dostępny

w Internecie: https://paderewski.lublin.pl/edukacja-i-inspiracje/pl/po-co-nam-kreatywnosc

#.XgdeR_xCfIU

KNOPIK T., Kreatywność w szkole jak ją budować? [online] [dostęp 9 listopada 2019].

Dostępny w Internecie: https://epedagogika.pl/profilaktyka-i-wychowanie/kreatywnosc-w-

szkole-jak-ja-budowac-1734.html

Konferencja edukacji kreatywnej. [online] [dostęp 9 listopada 2019]. Dostępny w Internecie:

https://edukacjakreatywna.org/#andre-stern

KRZEŚNIAK M., Czego i jak uczyć dzieci? LEGO zachęca, by przebudowały świat. [online]

[dostęp 9 listopada 2019]. Dostępny w Internecie: http://www.logo24.pl/Logo24/7,

139601,25314247,czego-i-jak-uczyc-dzieci-lego-zacheca-by-przebudowaly-swiat.html

Kształtowanie właściwych postawu uczniów: kreatywności, innowacyjności i pracy zespo-

łowej. [online] [dostęp 9 listopada 2019]. Dostępny w Internecie: https://as.ceo.org.pl/sites/

as.ceo.org.pl/files/ksztaltowanie_kompetencji_kluczowych_kluczbork_as1_tak.pdf

Lego z pierwszą od 30 lat globalną wizerunkową kampanią marki (wideo). [online] [dostęp 9

listopada 2019]. Dostępny w Internecie: https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/lego-re-

build-the-world-pierwsza-od-30-lat-globalna-wizerunkowa-kampania

ŁUCZAK A., MURDZEK A., Między nami – język polski dla klasy 5. Gdańsk, GWO, 2018,

s. 250-251 i nast.

158 Angelika Matuszek

MIKOŁUSZKO W., Przedszkola zamiast szkół. [online] [dostęp 9 listopada 2019]. Dostępny

w Internecie: https://www.focus.pl/artykul/przedszkola-zamiast-szkol

MODZELEWSKA K., LEGO – klocki coraz głębiej zanurzone w technologii. Uczą i bawią,

czy odrywają od rzeczywistego świata? [online] [dostęp 1 grudnia 2019]. Dostępny w In-

ternecie: https://tech.wp.pl/lego-klocki-coraz-glebiej-zanurzone-w-technologii-ucza-i-bawia-

czy-odrywaja-od-rzeczywistego-swiata-6430428958201473a

PIKUŁA R., Rosario Costa zabawia cały świat. Kim jest kobieta, która tworzy klocki LEGO?

[online] [dostęp 9 listopada 2019] Dostępny w Internecie: https://noizz.pl/big-stories/ro-

sario-costa-projektantka-klockow-lego-wywiad-zabawki/tt1tnsf

Podstawa programowa [online] [dostęp 9 listopada 2019]. Dostępny w Internecie:

https://www.gov.pl/web/edukacja/podstawa-programowa5

POLAK M., Kreatywność w szkole. [online] [dostęp 9 listopada 2019]. Dostępny w Inter-

necie: https://edunews.pl/system-edukacji/szkoly/3522-kreatywnosc-w-szkole

Przebuduj świat z klockami LEGO. Zdobyta w zabawie kreatywność to umiejętność na całe

życie! [online] [dostęp 9 listopada 2019]. Dostępny w Internecie: https://dziendobry.tvn.pl

/a/pomagaja-rozwijac-umiejetnosci-i-cwiczyc-wyobraznie-klocki-lego-to-wiecej-niz-zabawka

REWIŃSKA E., Film w szkole - niezbędnik dla początkujących [online] [dostęp 20 grudnia

2019], http://edukacjafilmowa.pl/film-w-szkole-niezbednik-dla-poczatkujacych/

SZOSTAK P., KORZENIOWSKA K., Fantazja nie jest ani cyfrowa, ani analogowa. Tylko

od nas zależy, co dziecko zrobi z ludzikiem Lego i jak wykorzysta YouTube'a [online]

[dostęp 9 listopada 2019]. Dostępny w Internecie: https://wyborcza.pl/Jutronauci/7,165

057,24795715,fantazja-nie-jest-ani-cyfrowa-ani-analogowa-tylko-od-nas.html

ULATOWSKA R., Szkoła zabija kreatywność. Jak temu zaradzić? [online] [dostęp 9 listo-

pada 2019]. Dostępny w Internecie: https://www.newsweek.pl/wiedza/psychologia/szkola-

zabija-kreatywnosc-jak-temu-zaradzic/tzlnq2r

WĄSOWSKI J., Czy zdążymy przebudować świat? [online] [dostęp 9 listopada 2019].

Dostępny w Internecie: https://www.komputerswiat.pl/artykuly/redakcyjne/czy-zdazymy-

przebudowac-swiat/pbegvxf

WENT W., Program warsztatów jak rozwijać twórcze myślenie uczniów edukacji wcze-

snoszkolnej. [online] [dostęp 9 listopada 2019]. Dostępny w Internecie: https://doc-

player.pl/6288977-Program-warsztatow-jak-rozwijac-tworcze-myslenie-uczniow-edukacji-

wczesnoszkolnej-opracowanego-w-ramach-projektu-diament.html

Zalecenia Rady z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w okresie uczenia

się przez całe życie (Tekst mający znaczenie dla EOG; 2018/C189/01) zob. [online]

159 Mów do mnie…

[dostęp 20 grudnia 2019] Dostępny w Internecie: https://eur-lex.europa.eu/legal-

content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018H0604(01)&from=EN

ZUZIAK W., Od zabawy klockami do programowania robotów. Teksty Konferencji Math-

PAD 2012, UMK, Toruń, 22-25.08.2012, s. 94-100. [online] [dostęp 9 listopada 2019].

Dostępny w Internecie: https://mathcas.files.wordpress.com/2012/09/zuziak_roboty.pdf

Talk to me with blocks

The author of the article notes that in today's world changes are taking place very quickly. Teachers know well

and are aware that the fast pace of life, changes in the labor market and technological changes, also force chang-

es in the way of teaching. That is why pedagogues are constantly looking for more attractive forms and methods

of teaching that could be used with school youth. One of the solutions is to introduce LEGO bricks into educa-

tion, which, besides being an excellent teaching aid, provide excellent support to the development of creativity.

The author, recalling practical solutions with using LEGO blocks on Polish language lessons, shows how you

can combine learning with fun.