Motywacja 1. Rozumienie motywacji na przykadzie wybranego polskiego i niepolskiego badacza-psychologa ukaszewski: Motywacja to system procesw odpowiedzialnych za uruchomienie, nadanie kierunku i podtrzymania zachowania si tak dugo, a cel, wzgldem ktrego zachowanie si jest instrumentalne, nie zostanie speniony. Atkinson: Termin motywacja odnosi si do wzbudzania tendencji do dziaania prowadzcego do 1 lub wicej skutkw. Odnosi si on do kocowej siy tej tendencji, ktrej dana osoba dowiadcza jako ch czego. Szczeglny cel konkretnego stanu motywacyjnego jest okrelony przez sytuacj. 2. Dlaczego posugujemy si pojciem motywacja? Wyjanienie rnic w zachowaniu si ludzi (co ich motywuje i jak ich motywowa) Ustalenie i zrozumienie zwizkw zachodzcych midzy procesami biologicznymi a zachowaniem. Wnioskowanie o prywatnych stanach czowieka z jego dziaa publicznych. Ustalenie odpowiedzialnoci za dziaania. Wyjanienie wytrwaoci mimo przeciwnoci

3. Pi kluczowych problemw psychologii motywacji Nacisk na wrodzone lub nabyte skadniki zachowania? wiadome lub niewiadome czynniki zachowania? Czy zachowanie jest celem, czy rodkiem? Tendencje zachowawcze czy rozwojowe? Istota natury ludzkiej.

4. Tradycje problematyki motywacji. - filozoficzno teologiczna - biologiczna - kulturowa - nomotetyczna -idiograficzna 5. Cztery sposoby rozumienia biernoci w psychologii (na wzr sposobu rozumienia psychologii woli)

(1) Bierno rozumiana jako waciwoci osobowoci czowieka (predyspozycje tempera mentalne, zewntrz sterowno, niemiao) (2) Bierno jako dziaanie dowolne (obojtno wobec za, postawa fatalistyczna) (3) Bierno jako rodzaj dowiadczenia wewntrznego (przesyt, wypalenie zawodowe, warto, trudno podejmowania decyzji) (4) Bierno jako proces psychologiczny, penicy okrelone funkcje regulacyjne (wyuczona bezradno, neurotyczny mechanizm rezygnacji, bierno przypisana i oczekiwana rezultat treningu spo.) 6. prosz porwna trzy modele motywacji: tradycyjny F. Taylora, stosunkw wspdziaania E. Majo i zasobw ludzkich TRADYCYJNY (Taylor) Wanym elementem kierowania zapewni jak najlepsze warunki pracy. Kierownik ma organizowa prac, dyrygowa i zarzdza. Sposoby typowania i realizacji zada naley do kompetencji

str. 1

kierownikw, a pracownika trzeba pilnowa i kontrolowa. Std ograniczony poziom zaufania kierowany do grupy pracowniczej. Rola pracownika praca, a nie mylenie. Wynagrodzenie podstawowym elementem motywujcym. STOSUNKW WSPDZIAANIA (E. Majo) Wany czynniki- kontakty towarzyskie pracownikw w miejscu pracy. Dbanie tu o pozytywny klimat pracy oraz unikanie nudy. Dla dobrego samopoczucia pracownikw, naley dobrze informowa ich aby w ten sposb utosamia ich z miejscem pracy i zadaniem. Od pracownika oczekuje si okazywania szacunku w postaci dopatrywania si i dostosowania wzajemnych potrzeb. Sam klimat, dobra atmosfera jest te istotna jak dobra materialne. Potrzeby spoeczne rwnowane z potrzebami fizycznymi, materialnymi. Czowiek w imi lepszego klimatu pracy jest w stanie odstpi od dbr materialnych. Nie tylko paca, ale i klimat. ZASOBY LUDZKIE (McGregor, Maslow, Likert) Umocnienie wasnych si, moliwoci. Pracownik, ktry si rozwija bdzie wykonywa swoj prac lepiej bo ma wtedy poczucie samorealizacji- rozwoju. (np. ma szanse na awans). Wystpuje tu potrzeba zadowolenia z osigni. Naley kierowa pracownikami poprzez moliwoci rozwoju i awansu (manipulowanie motywacj pracownika). Istotn rol przykada si do dzielenia si odpowiedzialnoci za wykonywan prac. Zwraca si tu uwag na poziom kompetencji okrelonego zadania. Pracownicy maj moliwoci swobody w realizacji wyznaczonego celu. Nie tylko paca, ale te perspektywy.

7. co ludzi motywuje? Modele motywacji skoncentrowane na potrzebach I. Teoria potrzeb Maslowa: Piramida potrzeb zaczynajc od najniszej do najwyszej: - potrzeby fizjologiczne - bezpieczestwa - przynalenoci - szacunku - potrzeba samorealizacji Zaoenia teorii: 1.Tylko nie zrealizowane potrzeby wywieraj wpyw na zachowanie czowieka, potrzeby zrealizowane trac warto motywacyjn 2. Potrzeby czowieka sa zorganizowane w formie okreslonej hierarchi 3. Potrzeby jednostki rozmieszczone s na piciu poziomach. Zaspokojenie potrzeb nizszego rzdu pozwala osign wyszy poziom. 4. hierarchiczny system potrzeb A. Maslowa ma charakter dynamiczny. Potrzeby nie s respektowane raz na zawsze. Niezaspokojenie potrzeby w jakim momencie powoduje ponowne odwrcenie hierarchi, tak e najistotniejsza staje si niezaspokojona potrzeba. II. Teoria Alderferta Motywacja pragnienie zaspokojenia potrzeb sklasyfikowanych w nastpujcych grupach I. E exeistence potrzeby egzystencji ( od najniszych): - fizjologiczne - materialne - poprawa warunkw pracy itp. II. R relatedness potrzeby relacji spoecznych III. G growth potrzeby rozwoju osobistego III. Teoria potrzeby osigni Mc Clellanda Istniej 3 podstawowe potrzeby pracownikw: - potrzeba osigni wyznacza puap de i celw, do ktrych czowiek zmierza w relacji do spoecznych standardw.

str. 2

potrzeba wadzy manifestuje si chci sprawowania kontroli nad innymi ludmi i wywierania na nich wpywu. - potrzeba przynalenoci (afiliacji) okrela denia ludzi do wsppracy i bliskich stosunkw interpersonalnych, gotowo do podejmowania odpowiedzialnoci, wskazanie czynnoci prowadzcych do wys. Rezultatw, oraz denie do pozyskiwania szybkich inf o efektach, w kocu tendencja do stawiania sobie umiarkowanych celw. Zdaniem Mc Clellanda, podejmowanie ryzyka na zmiennym poziomie jest wanie charakterystyk osb o wysokiej potrzebie osigni, takie osoby podejmoway zmienne ryzyko, podczas gdy osoby o niskim poziomie ryzyka dostosowujc si do wasnych moliwoci ryzykoway zbyt wiele lub zbyt mao - w zalenoci od wczeniejszych doswiadcze. Innym czynnikiem wystpujcych u osb o wysokiej motywacji osigni jest potrzeba natychmiastowego sprznia zwrotnego, w postaci uzyskania zamierzonego efektu lub osignicia okrelonego etapu na drodze realizacji celu. IV. Teoria dwch czynnikw Herzberga Czynniki wewntrzne Zadowolenie Brak zadowolenia Czynniki zewntrzne Niezadowolenia Brak niezadowolenia Czynnikami wpywajcymi na niezadowolenie z pracy - higienicznymi s: - Polityka firmy i administracji i jasno stosowanych kryteriw - Atmosfera satysfakcjonujce stosunki interpersonalne - Warunki pracy: odpowiednia temperatura powietrza, owietlenie, wentylacja, godziny pracy - Sprawiedliwa ocena - Wynagrodzenie oraz dodatkowe korzyci pynce z pracy - Relacja ze wsppracownikami/interpersonalnych midzy pracownikami, przeoonymi i podwadnymi; moliwo osignicia satysfakcjonujcych relacji w stosunkach spoecznych firmy - Relacje z podwadnymi - Status przywileje, pozycja spoeczna, symbole pozycji spoecznej - Bezpieczestwo w pracy i zabezpieczenie na przyszo - Poziom nadzoru technicznego moliwo uzyskania pomocy w rozwizywaniu problemw zawodowych Sa podstawa poczucia niezadowolenia z pracy, ich cecch charakterystyczn jest zewntrzno i wzgldne niezalenoci osoby wykonujcej konkretn prace. Nie ma ona moliwoci kontroli czynnikw, ktre jeli nie osigna minimalnego poziomu, wywouja poczucie niezadowolenia z pracy. Jeli za poziom ten zostanie osignity, nie sa one wystarczajacym powodem, wyzwalajcym pozytywn motywacj do pracy. Czynnikami motywatorami zadowolenia z pracy s: - Osignicia dzenie do osigni, moliwo sprawdzenia siebie poprzez zrealizowanie konkretnego celu - Uznanie, przewiadczenie o tym, e okrelony wysiek woony w prac zostanie dostrzeony i doceniony - Praca sama w sobie, dajca moliwoci samorealizacji i sprawdzenia siebie - Odpowiedzialno, wzrost poczucia odpowiedzialnoci i zaznajomienia si z nowymi dziedzinami w swej pracy; przejmowanie wikszego zakresu obowizkw bezporednio lub poprzez delegowanie - Awans, progresja pozycji spoecznej w pracy jako rezultat wsnego woonego wysiku w prac - Rozwj wsny w zakresie wzrostu poziomu wiedzy i dowiadczenia zawodowego S zasadniczym elementem wywoujcym poczucie satysfakcji z wykonywanej pracy. Zawarte sa w charakterze samej pracy. Niedostateczne ich uwzgldnienie jest przyczyn braku satysfakcji z pracy. Z kolei zrealizowanie czynnikw motywacji choby na dostatecznym poziomiewyzwala pozytywn motywacje do pracy. Czynniki te wywouja motywacje u konkretnych ludzi, mog nie wywoywa jej u ich kolegw.

-

str. 3

IV. Style zarzadzania wedug Halla: Hall wraz ze swoim zespoem opracowa style zarzadzania charakteryzujce wysok, redni i nisk motywacje osigni. Oto zasadnicze wnioski jego bada: 1) Nisko motywowani kierownicy charakteryzuj si pesymistycznym nastawieniem i maj du doz nieufnoci odnonie do kompetencji i zamierze swoich podwadnych. Kierownicy o wysokiej motywacji osigni zdecydowanie si od nich rni pod wzgldem poziomu zaufania do podwadnych i oglnego ustosunkowania do nich. 2) Osobista motywacja kierownika - bywa zazwyczaj przypisana jego podwadnym. Kierownicy wysoko motywowani zwracaj uwag na te aspekty pracy, ktre przyczyniaj si do realizacji potrzeb i rozwoju zawodowego podwdnych. Na tej samej zasadzie usiuja zaangaowa si w prac, aby przyczynia si do uzyskiwania satysfakcji przez ich podwadnych. Kierownicy motywowani w sposb zmienny du uwag przypisuj w pracy statusowi pracownikw i wszelkim elementom zwizanym z symbolik w pracy, a wiec jej prestiowi, etosowi posannictwa spoecznego, w okrelonych rodzajach dziaalnoci. Kierownicy nisko motywowani natomiast akceptuj w pracy szeroko rozumiane poczucie bezpieczestwa, mniej czy bardziej wiadomie przekazujc podwadnym swoje nastawienie. 3) Kierownicy wysoko motywowani staraja i umoliwi podwadnym partycypacj w zarzdzaniu przedsibiorstwem, w ktrym pracuj, podczas gdy kirownicy motywowani w sposb zmienny i nisko motywowani nie stwarzaj im takiej szansy, nie dopuszczajc do uczestnctwa podwadnych w procesie podejmowania decyzji. 4) Kierownicy o wysokiej motywacji osigni s otwarci w procesie komunikacji i interakcjach z innymi ludmi, w przeciwiestwie do kierownikw o zmiennej motywacji osigni zaangaowanych w realizacj wasnych koncepcji i przemyle w trakcie procesu interakcji, a take kierownikw o niskiej motywacji osigni, ktrzy staraj si wrcz ograniczac wasne kontakty z innymi pracownikami. Kierownicy wysoko motywowani du wag przywizuj zarwno do kwestii produkcji przedsiebiorstwa, jak i zatrudnionych tam pracowniw. Kierownicy o zmiennej motywacji s zainteresowani gwnie efektami produkcji, natomiast kierownicy o niskiej potrzebie osigni za wszelk cene staraj si utrzyma.posiadane wartoci zwizane z wykonywan prac mniej s zainteresowani zarwno efektami produkcyjnymi, jak i samopoczuciem wasnych pracownikw S typem bezpretensjonalnych samotnikw. V.Teoria X i Y Mc Gregora Mc Gregor przedstawi w swojej teorii X i Y przeciwstawne pogldy na temat natury ludzkiej. Teoria X Czowiek przedstawiony zosta tutaj jako niechtny do pracy, z natury leniwy, ktrego mona motywowa jedynie pac. Teoria Y Czowiek jako nie stronicy od pracy, a nawet widzcy w niej potencjalny sposb wanego rozwoju 8. Jak motywowa? Modele motywacji skoncentrowane na zachowaniu. I. Teoria oczekiwa Vrooma Instrumentalna, rdem jej sa koncepcje hedonizmu oraz utylitaryzmu, na bazie ktrych powstaa teoria popdu. Spord wszystkich teorii oczekiwa jedynie ta teoria skonstruowana zostaa w celu wyjanienia przebiegu procesw motywacyjnych w sytuacji pracy. Teoria ta oparta jest na 3 zmiennych: 1) Warto atrakcyjno nagrody obejmuje ona subiektywne znaczenie otzrzymanej nagrody dla jednostki z reguy warto ta zwizana jest z niezrealizowanymi potrzebami. 2) Instrumentalnoci ktra okrela subiektywne prawdopodobiestwo osignicia nagrd (celu), a wic przewiadczenie, e okrelone dziaanie potencjalnie doprowadzie do oczekiwanego wyniku (zwanego tez celem lub nagrod). 3) Oczekiwania a wic oceny poziomu wysiku, woonego w realizacj celu (osignicie nagrody) i prawdopodobiestwo osignicia tego celu.

str. 4

Zaleta tej teorii jest fakt, e kadzie nacisk na te klasy zmiennych (warto, instrumentalno, oczekiwanie), ktre determinuj samo zachowanie, gdy tymczasem inne teorie koncentruj si na intensyikacji czynnikw nagradzajcych, np.. przytaczana teoria Maslowa, czy Herzerberga. II. Teoria wzmocnienia Bazuje ona na mechanimie ucznia si. W trakcie funkcjonowania w organizacji jej czonkowie ucz si okrelonych zachowa, akceptowanych przez kierownika, ktre nastepnie zostaj utrwalone, nieakceptowane natomiast zostaj t drog wytumione. Zachowanie czonkw organizacji jest oczywicie modyfikowane take przez minione dowiadczenie, ktre pozwolio na utrwalenie jednych zachowa, wyemilinowanie natomiast innych. Teoria ta oparta jest na koncepcji behawiorystycznej czowieka wg ktrej, czowiek dziaa na podstawie instynktw, oraz kieruje swoim zachowaniem w taki sposb, aby pozwala zaspokoi jego potrzeby. Zwana rwnie teoria modyfikacji zachowa lub teori uczenia si. Ludzie postepuja tak, jak postpuj czyli prawo skutku: zachowanie przynoszce przyjemne konsekwencje prawdopodobnie zostanie powtrzone, za nieprzyjemne bdzie zaniechane w przyszoci. Istnieja 3 typy wzmocnie, ktrymi mog dysponowa kierownicy wzmocnienie pozytywne (nagrody), wzmocnienie negatywne (kary) oraz ignorowanie niewaciwego zachowania podwadnych.

1. Pozytywne wzmocnienia celem ich jest zwikszenie prawdpopodobiestwa wystpienia upodwadnych akceptowanych zachowa. Mog one przybiera form okrelonych gratyfikacji materialnych bd pozamaterialnych. 2. Negatywne wzmocnienia zmierza do tumienia okrelonych przez kierownika , nieakceptowanych zachowa lubn obnienia czstoci ich wystepowania. Kara ma jednak bardzo istotna wad, informuje konkretn osob o tym, e okrelone zachowanie jest niewaciwe, nie daje jednak innej moliwoci zachowania poprawnego, ocenianego pozytywnie. 3. Ignorowanie niewaciwego zachowania u podwadnych moe prowadzi do ich wzmocnienia lub wytumienia. Ta technika wzmacniania powinna by stosowana wwczas, gdy dane niewaciwe zachowanie pojawia si sporadycznie, kiedy jest ono nietypowe dla konkretnej osoby lub kiedy nie pociaga za sob powanych konsekwencji. III. Teoria rwnowagi Zaoenie, e zachowanie czowieka w organizacji jest efektem dokonania swoistej kalkulacji. Ze wzgldu na to, e ludzie d do tego, aby w pracy byli traktowani sprawiedliwie, oceniaj wasny wkad i wysiek woony w wykonanie okrelonej pracy pod ktem uzyskanych w zamian efektw. Teoria rwnowagi bazuje z jednej strony na koncepcji homo economicus i teorii wzmocnienia. Zakadaj one, e zachowaniami czowieka w organizacji mona cakowicie sterowa za pomoc nagrd. Istniej bowiem bezporednie zalenoci midzy wielkoci nagrd i rezultatami pracy. Czowiek jako istota w peni racjonalna stara si maksymalizowa swoje mozliwoci do osignicia korzyci. Praca w organizacji dziki zadowoleniu stwarza moliwoci zrealizowania swoich potrzeb. Z drugiej strony rodowodu teorii rwnowagi naley szuka w teorii wymiany spoecznej Homansa, teorii dysonansu poznawczego Festingera i teorii susznej pacy adamsa. W teorii Homansa naley zwrci uwage na to, zachowanie spoeczne to proces wymiany dbr. W trakcie tego procesu czowiek dy do maksymalizowania zysku, ale take do osignicia stanu rwnowagi zarwno midzy wasnymi kosztami i nakadami, jak i wasnymi zyskami i zyskami innych. IV. Teoria popdu Popd tutaj jest alternatyw pojecia instynktu. Obiekty, kre zaspokajaj popd s nagradzajce i funkcjonuj jako wzmocnienia pewnych zachowa pozwalaj przewidywa nie tylko jakie obiekty bd celem poszukiwa (a wic stanowiy pobudk do dziaania) ale i z jak si bd poszukiwane(Woodworth). Ide Thorndika jest stwierdzenie, e na proces motywacyjny ma wpyw dowiadczenie czowieka i wydarzenia z przeszoci. Prawo efektu:

str. 5

Dowiadczenie z przeszoci ma wpyw na bodce i reakcje powodujce odczuwanie satysfakcji. Jeli skojarzeniu bodca z reakcj towarzyszy stan przyjemnoci, to zwizek ten zostanie z duym prawdopodobiestwem utrwalony. Hull poped i nawyk decyduj o reakcji czowieka, czyli w uproszczeniu- o jego zachowaniu. Reakcja = f(nawyk) x g (popd) Teori t krytykuje si za trudno z wyjanianiu nagych zmian motywacji u ludzi. 9. Omwi model decyzyjny SEU V. Vroom zdefiniowa motywacj do pracy jako proces podejmowania decyzji, w ktrym dokonuje si wyborw midzy alternatywnymi formami dowolnej aktywnoci. 2 podst pojcia tego modelu to: wartoci i oczekiwania. Motywacja to wynik zmiennych: stopnia satysfakcji z wynikw pracy, znajomoci wartoci wynikw pracy. Model SEU: 1. Przedmiot Wyboru, czyli Warto Oczekiwana, Subiektywne prawdopodobiestwo, dalej 2. Wybr zadania (w tym standardy spoeczne i ustalenie zadania 3. Realizacja zadania, w tym informacja zwrotna o wykonaniu 4. Wykonanie zadania 5. Nagroda 6. Subiektywna ocena nagrody, dalej porwnanie spoeczne oraz wano nagrody, ktre spowrotem przechodz do subiektywnej oceny nagrody (co na ksztat sprzenia zwrotnego) 7. Warto osignita, i z powrotem do punktu pierwszego Model SEU jako podstawa procesu decyzyjnego w motywacji 1.Wane jest poznanie wartoci cenionych przez pracownikw 2. System motywacji musi by: - obiektywnie sprawiedliwy i stosowany wedug zasad - znany i zrozumiay 3. Trzy najczciej stosowane zasady nagradzania: - rwnociowa - wedug potrzeb - wedug zasug Model SEU jako podstawa procesu decyzyjnego w motywacji i motywacji czowieka do pracy

To poznawczy (decyzyjny) model oparty na zaoeniu, e: - czowiek podejmujcy okrelon dziaalno (prac) oczekuje, e jego aktywno zawodowa doprowadzi go do osignicia cenionych przez niego wartoci. W SEU pokazany jest obraz umowy spoecznej midzy organizacj a pracownikiem pracownik wykonuje wysiek, aby zrealizowa oczekiwane przez organizacj zadania, za to organizacja nagradza go. Schematycznie model SEU mona przedstawi jako: - warto oczekiwana i subiektywne prawdopodobiestwo, - ustalenie zadania (standardy spoeczne wpywaj na wybr zadania). - realizacja zadania w trakcie ktrej otrzymywane s informacje zwrotne o jej wykonaniu. - nagroda za zrealizowane zadanie (ma funkcj nagradzajc). - subiektywna ocena nagrody (jej wanoci) Czynniki wpywajce na wybr zadania i realizacj zadania - Ustalenie zadania - Standardy spoeczne - Informacja zwrotna o wykonaniu - Funkcja nagradzania - Wano nagrody

str. 6

- Porwnania spoeczne 10. Omwi problematyk harmonogramu stosowania wzmocnie Harmonogram wzmocnie: - ustalona czstotliwo (wzmocnienia w staych odstpach czasu, niezalenie od zachowania) - zmienna czstotliwo (wzmocnienia w zmiennych odstpach czasu, niezalenie od zachowania; przykad: wygrane na loterii) - ustalony stosunek (wzmocnienia stosowane po staej licznie zachowa, niezalenie od czasu) - zmienny stosunek (wzmocnienia stosowane po zmiennej licznie zachowa, niezalenie od czasu)

11. Prosz omwi wybrane style motywowania (1) Teoria oczekiwa (instrumentalna) opracowana przez V.H. Vrooma, rozwijana przez L.W. Portera i E. Lawlera rde nalezy dopatrywa si w koncepcjach hedonizmu i utylitaryzmu, na bazie ktreych powstaa teoria popdu E.C. Tolman i K. Lewin zdefiniowali pojcia wartoci i oczekiwania MOTYWACJA= WARTO X OCZEKIWANIA X INSTRUMENTALNO

Subiektywna atrakcyjno nagrodyO cena poziomu wysiku woonego w realizacj celu i prawdopodobiestwo jego osignicia

Subiektywne prawdopodobie stwo osignicia celu

1. motywacja jest funkcj podanych rezultatw 2. teoria kadzie nacisk na zmienne wywoujce zachowania, a nie na czynniki nagradzajce

(2). Teoria sprawiedliwoci/ rwnowagi 1. powstaa w wyniku krytyki czowieka ekonomicznego, modelu instrumentalnego Vrooma i teorii motywacji opartej na potrzenie osigni 2. Zrda: - teoria wymiany spoecznej Homansa Zachowanie spoeczne to proces wymiany dbr; czowiek dy nie tylko do zdobycia maks. Zysku, ale te do rwnowagi midzy wasnymi kosztami i nakadami oraz miedzy wasnym zyskiem i zyskiem innych -teoria dysonansu poznawczego Festingera Ludzie odczuwaj potrzeb spjnoci poznawczej, maj skonno do takiego przetwarzania informacji, aby byy spjne z ich strukturami poznawczymi. W ramach tej teorii wyrnia si tzw. sprawiedliwo dystrybutywn. Oznacza to, e stosunek wynagrodzenia do kosztw okrelonego pracownika powinien by proporcjonalny do wszystkich pozostaych zatrudnionych. W przypadku wystpienia odchyle w trakcie porwna powstaje napicie i w efekcie niezadowolenie jednostki. Teori sprawiedliwoci sformuowa J.S.Adams. Wyrni mona trzy sytuacje, ktre s wynikiem tego porwnania: Wyi / Wki = Wy / Wk -> sprawiedliwo Wyi / Wki < Wy / Wk -> niesprawiedliwo Wyi / Wki > Wy / Wk -> niesprawiedliwo

str. 7

gdzie Wyi =wynagrodzenie indywidualne Wki = wkad pracownika Wy =wynagrodzenie w firmie Wk =wkad wszystkich pracownikw (3) Teoria popdu rozwijana przez Woodwortha i Thordike'a (PRAWO EFEKTU) Autorem wspczesnej koncepcji jest C.L. Hull Popd i nawyki decyduj o reakcji czowieka, czyli- w uproszczeniu- o jego zachowaniu REAKCJA= NAWYK X POPD zrnicowanie zachowa ludzkich da si wytumaczy zasadami uczenia si popdy prowadz do powstawania nawykw (przypadkowe zaspokojenie popdu jest wzmocnieniem, ktre powtrzone kilka razy prowadzi do powstania nawyku- zachowania refukujcego popd popdy dostarczaj energii do dziaania, bez popdw nie ma dziaania teoria ta nie wyjania nagych zmian w zachowaniu si ludzi

12. Czego o woli dowiadujemy si od filozofw?

8 uj mylicieli filozoficznych z ktrych czerpali psychologowie: 1. ARYSTOTELES prekursor problematyki woli bo rozgraniczy rzeczy zalene od woli (gdy przyczyna tkwi w podmiocie mylcym, odczuwajcym) i niezalene od woli (ktre dziej si pod przymusem). Wola to realizacja zamiarw i osiganie celw. Arystoteles prekursor problematyki woli

rozgraniczy rzeczy zalene i niezalene od woli

przyczyna tkwi w podmiocie przyczyna niewiadoma; wynik przymusu

czyny mieszane czyny, w ktrych czowiek czuje si przymuszony do zrobienia czego, czego bez przymusu by nie zrobi (np.: robi co naganne by ocali siebie lub innych) - blisze zalenym od woli Postanowienie wola (pojcie szersze) - rwnie czyny nage

str. 8

Rozwanie Mylenie;

Manifestuje si w dziaaniu realizacja zamiarw

Denie do celu wybr waciwych dziaa (rodki) Postanowienie to co innego ni yczenie, podanie (przedmiot jest w mocy postanawiajcego) Przekonanie (postanowienie - ocena dobre ze ni prawda fasz, dziaanie a nie mylenie, wpyw na charakter) 2. W. AUGUSTYN mwi, e czowiek skada si z ciaa i duszy, ktra potrafi podporzdkowa sobie ciao. Wola jest traktowana jako dar od Boga. A czowiek z natury jest dobry i ma ch do ycia uczciwego. Czowiek ma te wybr zalenie od wasnej woli i moe podejmowa niezalene decyzje. 3. W. TOMASZ wola jest gbi duszy za intelekt wspdziaa z wol. Rozrnia krlestwo koniecznoci (to co naturalne i zwizane z natur czowieka), oraz krlestwo wolnoci (zw. ze sfer duchow). 4. BARUCHA SPINOZA poczucie wolnoci jest zudzeniem. Ludzie znaj swoje pragnienia ale nie znaj ich przyczyn. Celem ycia czowieka jest spokj ducha i radzenie sobie z namitnociami poprzez zrozumienie, ktre jest tajemnic poradzenia sobie z problemem wolnej woli. 5. IMMANUEL KANT czowiek jest wolny nie dlatego, e urodzi si wolny ale dlatego, e spoczywa na nim odpowiedzialno za podejmowanie wolnych decyzji. Czowiek kieruje si 3 imperatywami: (kolejno) zrcznoci, - pragmatyczny(mdroci), - kategoryczny. Zwraca uwag na wspdziaanie woli z rozumem. (czowiek z woln wol potrafi stan po stronie dobra) 6. ARTHUR SCHOPENHAUER wskazuje na 3 kategorie wolnoci: - fizyczn, - moraln, intelektualn. Czowiek uwiadamia sobie wasne Ja a to oznacza odkrywanie tosamoci i wasnej woli. Ale widzi on te rodzaj zagroenia z tego uwiadomienia, wic gosi myl eby zrezygnowa ze wszystkiego co si pragnie. (Stan nirwany jest tu stanem wyszego rzdu) \7. FRIDRICH NITZSCHE nadrzdnym pragnieniem czowieka jest pragnienie przyrostu mocy. Satysfakcj i moc woli widzi on gdy czowiek jest w stanie odstpi os swojego pierwotnego pragnienia to wyraz mocnej woli, ktra jest spraw indywidualn. Moc woli mona zmierzy dopiero w momentach pokusy. Rezygnacja z czego przyjemnego jest wyrazem totalnej autonomii = niezalenoci. Silna wola oznacza, e czowiek jest w stanie kierowa wasnymi emocjami i potrafi przezwyciy w sobie popd. 8. EDMUND HUSSERL cech woli jest samookrelenie bo wola moe by spowodowana tylko przez ja. Akt woli ma charakter wewntrzny wszystko jest kwesti decyzji. Pojawia si u niego transcendencja czyli kierowanie si nie tylko tym co przyziemne ale te tym co wartociowe.

13. Cztery sposoby rozumienia woli w psychologii wspczesnejCztery sposoby rozumienia woli w psychologii wspczesnej: 1. 2. 3. pojtej jako waciwoci osobowoci czowieka jako dziaanie dowolne jako rodzaj dowiadczenia wewntrznego

4. jako pewien proces psychologiczny, penice okrelone funkcje regulacyjne

14. Podstawowe problemy psychologii woli w perspektywie funkcjonalnej i personalistycznej

str. 9

1. Perspektywa FUNKCJONALNA Denie do zrozumienia mechanizmw i wewntrznej struktury procesw poznawczych wytwarzajcych zwizki bodziec-reakcja. Perspektywa zewntrznego obserwatora. Konstruowane modele maj charakter: * wyjaniajcy * zorientowany na procesy i mechanizmy lece u podstaw procesw regulacji zachowania (w tym strategii wolicjonalnych, jako rodzaju procesu poredniczcego midzy zamiarem i jego realizacj). Przedmiotem badania biernoci jest przebieg dziaa zoonych i celowych w kontekcie deficytw ograniczajcych ich realizacj, np. inhibicja spoeczna vs facylitacja spoeczna (studium Tripletta); prniactwo spoeczne (Ringelmann, Latane). Czowiek sprowadzony jest do kategorii mechanizmw i procesw. Staje si zarazem moliwa do badania eksperymentalnego, np. koncepcja Juliusa Kuhla. Traktowanie bezosobowe! co oznacza znamiona technicyzacji. 2. Perspektywa PERSONALISTYCZNA Czowiek jako osoba jest postawiony w horyzoncie swej moliwej wolnoci, rozumianej jako zdolno do ksztatowania swego ycia wg przyjtych przez siebie wartoci. wiat wartoci i sensu jest tu uznawany za swoist nisz ekologiczn przynalen czowiekowi, swoista ludzka rzeczywisto dostpn w dowiadczeniu wewntrznym. W tej perspektywie naley uwzgldnia dowiadczenie. Natura czowieka interpretowana jest t w kategoriach egzystencji zarwno bdcej, jak i stajcej si. Swoisto bycia i stawania si czowieka spoczywa w tym, e nie jest on kim raz na zawsze okrelonym, dokonanym, zredukowanym do wasnych cech osobowociowych, mechanizmw funkcjonowania itp., co oznacza du wraliwo na aspekty etyczne. Wykraczanie czowieka poza pewne prawidowoci psychofizyczne samoregulacji.

15. Zaburzenia samoregulacji geneza, przykady z badaZaburzenie samoregulacji oznacza moe, e jest ona: 1. niewystarczajca (underregulation) 2. niewaciwa (misregulation) 3. nadmierna (overregulation)

Zaburzenia samoregulacji: - zwalczanie pokus i tumienie myli mczy - Gilbert: monitorowanie mczy np. film z napisami i bez napisw a odpowied na pytania dotyczce filmu osoby ogldajce film z napisami zapamitay mniej szczegw i byy bardziej sceptyczne - inercja psychologiczna: zjem jedno ciasteczko, czyli problem zerowej tolerancji a przejadanie si, alkoholizm (6% Polakw - 50% alkoholu), palenie, uzalenienia. (Odnosi si on do zasady, zgodnie z ktr zachowanie, ktre trwa ju od jakiego czasu jest trudniejsze do zahamowania od zachowania, ktre jeszcze nie rozpoczo si lub dopiero co si rozpoczo; im duej si pije, tym trudniej jest przesta.)

str. 10

- hazard: iluzja kontroli, zudzenie gracza przez odcicie od wiata, brak okien lub ich silne zaciemnienie - zakad Pascala nie wiem Boe czy istniejesz ale wierz w Ciebie, bo to si opaca (na wszelki wypadek a nie z przekonania) - zdarzenie losowe i sprawnociowe - czy kontrola jest czym przyjemnym czy nie zdarzenia losowe pozytywne: a) w sensie dowiadcze, dla osb zewntrzsterownych z poczuciem kontroli wzmocnie b) zdarzenia sprawnociowe lepsze dla osb o wewntrznym przekonaniu o wpywie zdarze. - Miller: hipoteza minimaksowa, czyli skonno do minimalizowania maksymalnego niebezpieczestwa - Strube, Berry: hipoteza maksimaksowa - tendencja do maksymalizowania szans uzyskania maksymalnego zysku

16. Istota samoregulacji, charakterystyka, sposoby rozumienia Samoregulacja pozwala czowiekowi w swoich reakcjach uniezaleni si od wewntrznych tendencji, automatyzmw. Jej istot jest zjawisko nakadania si procesw wyszego rzdu na procesy rzdu niszego (procesy wyszego rzdu zarzdzaj procesami niszego rzdu). Jeli w sytuacji wewntrznego konfliktu pomidzy pokus wypicia alkoholu, a postanowieniem zachowania penej abstynencji (ktre znajduje si wyej w hierarchii danej osoby) dana osoba wypije alkohol, samoregulacja zostanie zamana. Przykad ten pokazuje, i jedn z elementarnych postaci samoregulacji jest hamowanie si (self-stopping). Samoregulacja wg Frankena: umiejtno wykorzystywania wiedzy o prawach rzdzcych ludzkim zachowaniem do osignicia celw, ktrych urzeczywistnienie ley, jak nam si zdaje, w naszym interesie lub sprawia nam zadowolenie - Miller, Galanter, Pribram Schemat TOTE Task Operation Test Exit

wiadomie lub niewiadomie wytwarzamy cele a nastpnie opracowujemy zestaw rodkw pomocnych w osigniciu celu. Jeli nie udaje nam si uzyska zamierzonego wracamy do pierwszej fazy, zmieniamy taktyk dziaania i tak a dojdziemy do upragnionego celu.Model homeostazy Standard porwna Stan organizmu

str. 11

Proces porwnania

Brak rozbienoci

rozbieno

Brak motywacji

zachowanie motywowane

wynik

Higgins Ja idealne - kim chce by Ja powinnociowe kim powinienem by Ja odzwierciedlone kim chcieliby inni, ebym by Ja rzeczywiste - kim jestem Promowanie i zapobieganie Dwa tryby regulacyjne: Charakterystyka (oglna) Tryb promowania Tryb zapobiegania Koncentracja na ideaach, Koncentracja na powinnociach, Maksymalizowanie stanw pozytywnych, Minimalizowanie stanw negatywnych Denie jako strategia Unikanie jako strategia Motywacja parateliczna (uruchamiana przez brak Motywacja teliczna pobudzenia; denie ku (uruchamiana przez podnieceniu; wysokie nieprzyjemne napicie; pobudzenie przyjemne, denie do zrelaksowania niskie nieprzyjemne) si; wysokie pobudzenie nieprzyjemne; niskie przyjemne) Motywacja heterostatyczna Motywacja Standardy promowania homeostatyczna zachowania Standardy porwna i Sprzenie dodatnie wykrywania odchyle Ujemne sprzenie zwrotne Nie odrzuca tego co Nie przyjmuje tego co pozytywne negatywne Minimalizuje faszywe Minimalizuje uchybienia alarmy Efekt pozytywnoci Efekt negatywnosci Poszukiwanie ryzyka Unikanie ryzyka Zmiana status quo Zachowanie status quo

Rnice w procesie kategoryzacji

- De Charm, Rotter, Kofta, ukaszewski sprawowanie kontroli jako co przyjemnego

str. 12

Rotter: wewntrzne (wynika z poczucia opartego na dowiadczeniach, ze sprawujc kontrole osigamy podane lub zakadane rezultaty) i zewntrzne (sprawujc kontrole wcale nie jest powiedziane ze osigniemy podane lub zakadane cele; poczucie braku wpywu na zdarzenia) umiejscowienie rda kontroli De Charm, Kofta: Czowiek ma motywacje do stawania si czynnikiem sprawczym we wasnym rodowisku Poczucie kompetencji, wolnoci wyboru, niezalenoci od innych, moliwoci inicjowania dziaa i wywoywania za ich porednictwem podanych zmian w otoczeniu - Baumaister sprawowanie kontroli mczy Sprawowanie efektywnej samoregulacji wymaga pewnego wysiku. Roy Baumeister udowodni w serii pomysowych eksperymentw, e waciwie kada forma podmiotowej samoregulacji wie si z utrat energii. W jednym z nich osoby badane proszone byy o przybycie do laboratorium na czczo. W laboratorium unosi si wspaniay zapach dopiero, co upieczonych ciasteczek czekoladowych. Na stole staa misa z tymi ciasteczkami i druga, wypeniona rzodkiewkami. W zalenoci od warunkw eksperymentalnych, badanych zachcano do zjedzenia kilku ciasteczek, proszc o nie siganie po rzodkiewki, lub do zjedzenia kilku rzodkiewek, proszc o nie siganie po ciasteczka. Po przedstawieniu tej instrukcji eksperymentator wychodzi, pozostawiajc badanego samego w laboratorium. O ile rezygnacja z rzodkiewek bya dla osb badanych bardzo atwa, o tyle powstrzymywanie si od signicia po wspaniale pachnce ciasteczka byo mao przyjemnym i jak zakada Baumeister wyczerpujcym energetycznie przezwycieniem pokusy. Nastpnie obie grupy uczestnikw eksperymentu poproszono o rozwizywanie anagramw. Mniej wysiku w to zadanie woyy osoby, ktre wczeniej zwalczay w sobie pokus signicia po zakazane ciasteczko. Zdaniem Baumeistera brakowao im ju na to energii. W warunkach presji, gdy podmiot jest silnie motywowany do perfekcyjnego wykonywania zada dobrze wyuczonych, zwikszona samowiadomo moe pogarsza jego funkcjonowanie, zwraca on, bowiem uwag na to, co robi i jak wykonuje poszczeglne sekwencje ruchw, co w konsekwencji prowadzi do zakcenia wykonywanych czynnoci.-

Seligman wyuczona bezradno zesp zmian psychicznych wystpujcych wskutek dugotrwaej utraty kontroli nad biegiem zdarze

Przejawia si w: Deficycie poznawczym min trudnoci z uczeniem si Deficycie motywacyjnym spadku gotowoci do inicjowania dziaania Deficycie afektywnym negatywne emocje Seligman i Maier (1967r) umieszczali psy w klatce tak, e nie mogy one unikn uderzenia prdem. Po pewnym czasie i kilkunastu nieskutecznych prbach uniknicia blu psy kady si na pododze i biernie znosiy cierpienie. Robiy tak nawet wtedy, gdy przeniesiono je do klatki, z ktrej mogy atwo uciec,

str. 13

przeskakujc barierk. Nawet, jeli smutnego psa si przecignito przez przeszkod w celu pokazania, e druga cz jest bezpieczna, psy nie powtarzay tego zachowania samodzielnie. Trening bezradnoci powoduje powstanie stanu demobilizacji poznawczej, tj. opierania si na starych, sprawdzonych wzorach, rutynowych, schematycznych sposobach mylenia po to, by unikn wysiku poznawczego

-

Kofta i Sander istot treningu bezradnoci jest przecienie poznawcze

Samoregulacja zachowa: 1) Samoobserwacja (monitorowanie siebie) 2) Samoocena (co umiem dobrze, co sabiej) 3) reagowanie na samoocen (samodzielne pobudzanie si do dziaania) Festinger popd do oceniania wasnych moliwoci i umiejtnoci Trop redukcja niepewnoci, co do wasnych moliwoci; wikszo ludzi preferuje zadania diagnostyczne, a tendencja ta jest wyrana szczeglnie u osb o wysokiej motywacji osigni Sorrentino, Short, Swann obrona posiadanych przekona ludzie zorientowani s raczej na zdobywanie informacji ugruntowujcych ich dotychczasow wiedz ni na poszukiwanie danych, ktre mogyby j rzeczywicie zweryfikowa Goethals, Suls denie do podtrzymania i podnoszenia wasnej wartoci Biologia Antonio Damasio: Umiejtno tworzenia obrazw i odnoszenia ich do siebie bya korzystna adaptacyjnie Poznawczo: Samowiadomo trzeba ksztatowa, gdy nie jest ona osobna adaptacja, ale moliwoci.

17. Znaczenie uczenia si i poznania dla samoregulacjiSamowiadomo jest wskanikiem dojrzaoci czowieka, nie jest osobn adaptacj, lecz jest moliwoci. Chcc z niej korzysta musimy j uksztatowa. Naszym celem jest utrzymanie stanu penej wiadomoci. Jego przejawem jest cige analizowanie rozmaitych moliwoci.

18. Prosz uzasadni nastpujc tez: Sztuka odnoszenia sukcesw zwizana jest z umiejtnoci Kiedy znajdziemy cel, on bdzie nas popycha do dziaania i wspiera odnoszenie sukcesw. wyznaczania celw Cel: - pobudza do wysiku - wzmaga aktywno - ukierunkowuje - skania do opracowania strategii

19. Wyjani relacj midzy skuteczn samoregulacj a wizerunkiem siebie.Samoregulacja zachowa: 1) Samoobserwacja (monitorowanie siebie) 2) Samoocena (co umiem dobrze, co sabiej)

str. 14

3) reagowanie na samoocen (samodzielne pobudzanie si do dziaania) Osoby dowartociowane s najskuteczniejsze w dziaaniu, panuj nad sytuacj.

Festinger popd do oceniania wasnych moliwoci i umiejtnoci Trop redukcja niepewnoci, co do wasnych moliwoci; wikszo ludzi preferuje zadania diagnostyczne, a tendencja ta jest wyrana szczeglnie u osb o wysokiej motywacji osigni Sorrentino, Short, Swann obrona posiadanych przekona ludzie zorientowani s raczej na zdobywanie informacji ugruntowujcych ich dotychczasow wiedz ni na poszukiwanie danych, ktre mogyby j rzeczywicie zweryfikowa Goethals, Suls denie do podtrzymania i podnoszenia wasnej wartoci Seligman wyuczona bezradno zesp zmian psychicznych wystpujcych wskutek dugotrwaej utraty kontroli nad biegiem zdarze

20. Teoria popdu. Kto rozwija te teorie i jej najwaniejsze zaoeniaa) Rozwija j m.in. R.S. Woodworth. Pojcie popdu naley traktowa jako alternatyw dla pojcia instynktu. Obiekty, ktre zaspokajaj popd s nagradzajce i funkcjonuj jako wzmocnienia pewnych zachowa pozwalaj przewidywa nie tylko, jakie obiekty bd celem poszukiwa (a wic stanowiy pobudk do dziaania), ale i z jak si bd poszukiwane. b) Kolejna idea Thorndikea: na proces motywacji ma wpyw dowiadczenie czowieka i wydarzenia z przeszoci. Prawo efektu: dowiadczenie z przeszoci ma wpyw na bodce i reakcje powodujce odczuwanie satysfakcji. Jeli skojarzeniu bodca z reakcj towarzyszy stan przyjemnoci, to zwizek ten zostanie z duym prawdopodobiestwem utrwalony. c) Wspczesn teori popdu przedstawi C.L. Hull. Popd i nawyk decyduj o reakcji czowieka, czyli w uproszczeniu o jego zachowaniu. Reakcja = f (nawyk) x g (popd) Teori t krytykuje si za trudno w wyjanieniu nagych zmian motywacji u ludzi. To samo inaczej: rozwijana przez Woodwortha i Thordike'a (PRAWO EFEKTU) Autorem wspczesnej koncepcji jest C.L. Hull Popd i nawyki decyduj o reakcji czowieka, czyli- w uproszczeniu- o jego zachowaniu

REAKCJA = NAWYK x POPD

zrnicowanie zachowa ludzkich da si wytumaczy zasadami uczenia si popdy prowadz do powstawania nawykw (przypadkowe zaspokojenie popdu jest wzmocnieniem, ktre powtrzone kilka razy prowadzi do powstania nawyku - zachowania refukujcego popd popdy dostarczaj energii do dziaania, bez popdw nie ma dziaania teoria ta nie wyjania nagych zmian w zachowaniu si ludzi

21. Charakterystyka wasnoci kodu etyki produktywnoci wedug Maxa Webera

str. 15

warto centralna: produkcja dbr cnoty kardynalne Uyteczno Skuteczno Pracowito Oszczdno Odraczanie gratyfikacji Sukces grzechy gwne Bezproduktywno Lenistwo Marnotrawstwo (dbr, czasu) Pospieszna konsumpcja Lekkomylno Poraka

22. Hipoteza rozdwiku w teoriach wyznaczania celu Wg wikszoci teorii wyzn. Celu, cel musi powodowa rozdwik miedzy miejscem, w ktrym si wdanym momencie znajdujemy, a tym, w ktrym chcielibymy by. DUY ROZDWIK- teorie konentrujce si na bliskich celach- im wikszy rozdwik, tym wiksza motywacja. Istnieje jednak grna granica tego wysiku. OPTYMALNY ROZDWIK- teorie o charakterze poznawczym- Zadanie nie moe by ani tak trudne, aby jednostka nie miaa nadziei najego rozwizanie, ani tak atwe, by nie stanowio dla niej wyzwania. NORMATYWNY ROZDWIK- ludzie nastawieni na wykazywanie si d do osiagniecia poziomu umiejtnoci wyznaczonego przez grup. Motywacja do dziaania stanowi rozdwik midzy stanem aktualnym a poziomem umiejtnosci charakteryzujcym grup. 23. Co wpywa na trudno w realizacji zamiaru wedug J. Kuhla? Wymieni i omwi te czynniki. Trudno w realizacji zamiaru mwi o wielkoci wysiku (stopniu samokontroli) jaki jest konieczny do realizacji danego zamiaru. Jest funkcj 3 czynnikw: 1) liczby i siy konkurencyjnych tendencji dziaania generowanych przez podmiot 2) wielkoci nacisku zewntrznego przeciw aktualnemu zamiarowi w postaci norm spoecznych, wymaga, instrukcji, wzmacniajcych alternatywne dziaania, 3) typu kontroli aktywizowanego w danej sytuacji. Kuhl zaproponowa rozrnienie midzy typem kontroli metastatycznym (powodujcym zmian danej sytuacji podmiotu ) -> orientacja na dziaanie; a katastatycznym (uniemoliwiajcym lub utrudniajcy, zmian aktualnej sytuacji podmiotu) -> orientacja na stan

24. Opisz krtko stany metamotywacyjneWg Aptera wyrnia si dwie orientacje- stany metamotywacyjne:

a) stan teliczny- wie si z sytuacj, gdy czowiek ukierunkowany jest na realizacj okrelonego celu.Odczuwa wwczas zobowizanie dziaa nastawionych na jego osignicie. Uwaga osoby znajdujcej si w stanie melicznym skoncentrowana jest na celu i na wasnych dziaaniach zmierzajcych do jego realizacji. W stanie melicznym podmiot funkcjonuje lepiej, jeli poziom pobudzenia nie jest zbyt wysoki. Relatywnie niski poziom pobudzenia jest korzystny zwaszcza wwczas, gdy zadanie jest trudne. Silne pobudzenie prowadzi do ograniczenia moliwoci przetwarzania informacji. Stan parateliczny - wie si z nastawieniem na sam aktywno, a nie na jej instrumentalny wobec celu charakter. Uwag podmiotu pochania wwczas dziaanie, ktre samo w sobie jest angaujce i satysfakcjonujce. W tanie tym podmiot funkcjonuje tym lepiej, im wyszy jest poziom pobudzenia

str. 16

emocjonalnego. Odczuwa przyjemny stan podniecenia i funkcjonuje szybko i sprawnie. Przy niskim pobudzeniu czowiek znajdujcy si w stanie paratelicznym odczuwa znudzenie

25. Wymieni i krtko opisa poziomy kontroli wywieranego wraenia - Niewiadomo wywieranego wraenia nie jestemy wiadomi jak postrzegaj nas inni - Podwiadome sprawdzanie wywieranego wraenia kontrolujemy przekazywany przez siebie wizerunek na poziomie podwiadomym, czy niewiadomym, wiadoma koncentracja na innych sprawach - wiadomo wywieranego wraenia wiem, e inni ludzie mog tworzy sobie wyobraenia na mj temat i mog bra to pod uwag - Koncentrowanie si na wywieranym wraeniu wszystkie moje myli powicone s wywieranemu przeze mnie wraeniu oraz na jego konsekwencjach

26. Funkcje autoprezentacjiAutoprezentacja: a) suy jako narzdzie do oddziaywania w relacjach interpersonalnych wraenie jakie czowiek wywiera na otoczeniu stanowi jeden z gwnych czynnikw wyznaczajcych jego yciowe sukcesy. Mona powiedzie, e w trakcie interakcji spoecznej wraenie, ktre wywieraj na sobie nawzajem uczestnicy, peni rol porednika. (kiedy ludzie reaguj na mnie w rzeczywistoci reaguj na prezentowany przeze mnie wizerunek) b) wzmacnia tosamo jednostki oraz jej poczucie wasnej wartoci -niepowodzenia na polu autoprezentacji nadweraj poczucie wasnej wartoci czowieka i wywouj negatywne reakcje emocjonalne, podczas gdy sukces w tej dziedzinie powoduje, e cenimy si wyej i lepiej si czujemy. Zachowania, ktre wywieraj dobre czy ze wraenia czsto maj zwizek ze zmianami w ocenie wasnej osoby oraz wahaniami stanu emocjonalnego, na poczucie wasnej wartoci i emocje wpywa te samo wyobraanie sobie, co inni o nas myl -angaowanie si w autoprezentacj pomaga czowiekowi stworzy i utrzyma wasn tosamo. Autoprezentacja ma wpyw na tosamo i sposb spostrzegania wasnej osoby. -autoprezentacja jest tak gboko zakorzenionym nawykiem, e trudno nam przesta martwi si cudzymi opiniami nawet wwczas gdy wiemy, i nie maj one adnego znaczenia. c) wywouje pozytywne emocje (regulowanie emocji) autoprezentacja moe redukowa negatywne emocje a nasila pozytywne. Regulowanie emocji za pomoc autoprezentacji wie si z faktem, e w pewnych okolicznociach samo mwienie innym o sobie redukuje negatywne uczucia. Negatywne emocje stanowi motywacj do opowiadania o sobie.

27. Omwi i porwna ukaszewskiego i Obuchowskiego pogldy na temat motywacjiK. Obuchowski: Motyw to uwiadomienie celu i programu, umoliwiajce danej osobie podjcie okrelonej czynnoci Motyw definiuje si take jako sygna okrelonej potrzeby Bez emocji sygna ten byby zbyt saby, aby uruchomi program dziaania W. ukaszewski: Motywacja to system procesw odpowiedzialnych za uruchomienie, nadanie kierunku i podtrzymania zachowania tak dugo, a cel, wzgldem ktrego zachowanie si jest instrumentalne, nie zostanie speniony

str. 17

Obuchowski mwi, e nim motyw zmieni si w dziaanie, musi pojawi si jaka emocja. Postulowa te to, e z motywem zwizane jest uwiadomienie sobie celu i drogi dojcia do niego. ukaszewski natomiast w motywacji widzia system procesw, ktre wpywaj na dziaania przybliajce nas do celu i ktre s obecne dopki go nie osigniemy

28. Teoria wasnej skutecznoci dziaania wedug Bandury Ludzie podejmuj dziaania poniewa maj poczucie wasnej skutecznoci Na podejmowanie okrelonych dziaa wpywaj: - przekonanie o wasnej skutecznoci (wiara w siebie, swe wasne kompetencje) zwiksza motywacj, pozwala mobilizowa zasoby poznawcze, przejmowa kontrol nad wydarzeniami; od niego zaley nasza wytrwao, zdolno przezwyciania stresu i zniechcenia w sytuacji niepowodze - oczekiwana skuteczno(przekonanie,e osignicie celu bdzie satysfakcjonujce) ludzie unikaj zagroe nie z powodu odczuwanego lku lub pobudzenia, lecz z obawy, e sobie nie poradz, behawioralnie lub poznawczo; eby poradzi sobie z t obaw podejmuj dziaania zaradcze behawioralne (dziaania, ktre zapobiegaj zagroenie lub je osabiaj) lub poznawcze (pozwalaj kontrolowa wasne myli) silny zwizek z poczuciem wasnej skutecznoci maj katecholaminy (epinefryny, norepinefryny, dopaminy) kiedy nasze przekonanie o wasnej skutecznoci jest silne K. s na niskim poziomie; gdy jest niezbyt silne poziom K. wyranie wzrasta. Katecholaminy s cile powizane z emocjami Naszych dziaa wg. Bandury nie wstrzymuje lk, ale negatywne myli oraz ocena wielkoci ryzyka. Trening doskonalcy poczucie wasnej skutecznoci powinien zmierza do wzmocnienia kontroli poznawczej, gdy z wysokim stopniem kontroli wie si niski poziom negatywnych myli, a take sabnie skonno do unikania 29. Aspekty czasu motywacyjnego, opisywane przez Zimbardo pi aspektw perspektywy czasowej, wanych z perspektywy motywacyjnej: 1.Zaangaowanie i wytrwao w realizacji zada odlegych 2.Planowanie i przewidywanie przyszoci 3.Hedonistyczna koncentracja na teraniejszoci 4.Fatalistyczna koncepcja teraniejszoci 5.Presja czasowa 30. Prosz poda moliwe sposoby definiowania ryzyka Ryzyko jest wskanikiem stanu lub zdarzenia ktre moe prowadzi do strat. Jest ono proporcjonalne do prawdopodobiestwa wystpienia tego zdarzenia i do wielkoci strat ktre moe spowodowa. Ryzyko najczciej definiowane jest jako niebezpieczestwo poniesienia straty, moliwo wystpienia niekorzystnego wydarzenia lub nieosignicia celu. Mona je take okrela jako tak sytuacj, w ktrej przyszych warunkw nie sposb przewidzie z ca pewnoci, znane jest natomiast prawdopodobiestwo ich wystpienia.

31. Motywy zachowa rywalizacyjnychWg Frankena i Browna: 1. Ch wygrania (okazania si lepszym poprzez konkurowanie z innymi 2. Ch cigej poprawy wasnego poziomu wykonania okrelonych zada (inni ludzie wzorzec optymalnego funkcjonowania) 3. Uzyskanie dodatkowej motywacji do woenia maksymalnego wysiku w realizacje zadania 4. Satysfakcja pynca z poczucia dobrze wykonanego zadania (preferencja zada trudnych)

32. Integracyjny model motywacji

str. 18

Motywacja to system pobudek bdcych efektem interakcji (wspdziaania) indywidualnych potrzeb jednostki z zewntrznymi oddziaywaniami ze strony otoczenia, ktre prowadz do osignicia konkretnego celu. Niezrealizowane potrzeby wywouj okrelone dziaanie (wybr aktu zachowania) wg schematu: potrzeba napicie bodziec inicjujcy dziaanie denie wzory zachowania dziaanie dla osignicia celu potrzeba Na wybr zachowania wpywaj czynniki: a) ubiege dowiadczenia: pozytywne (gdy udao si zrealizowa cele) i negatywne (zakoczone niepowodzeniem), ocena wysiku, ktry trzeba bdzie woy w konfrontacji z ubiegymi dowiadczeniami, dowiadczenie zwizane z zachowaniem a nagrod b) oddziaywanie otocznia: warto dziaania dla grupy (np. firmy) oraz wpyw zwierzchnikw, ich oczekiwania c) percepcja: przewidywany wysiek, warto przewidywanej nagrody i prawdopodobiestwo jej osignicia Na wybr dziaania wpywaj te indywidualne zdolnoci jednostki i jej kompetencja.

33. Atrybucyjna teoria motywacjiLudzie czerpi wicej satysfakcji z sukcesu bdcego wynikiem i odzwierciedleniem ich moliwoci i umiejtnoci, ni z sukcesu bdcego wynikiem szczliwego zbiegu okolicznoci lub dziaa innych ludzi. Trope Ludzie o silnej motywacji osigni maj szczeglnie wyran potrzeb uzyskiwania wiedzy o wasnych umiejtnociach i moliwociach. Przewanie zadania o rednim poziomie trudnoci dostarczaj im najwicej okazji, by dowiedzie si czego o wasnych umiejtnociach i zdolnociach. W zadaniach atwych duo osb osiga sukces, wic nie s one diagnostyczne. W zadaniach trudnych z kolei duo osb osiga porak.

34. Metody zdobywania kontroli nad mylami wedug Bandury1) Monitorowanie mowy wewntrznej (np.. dam rade) 2) Restrukturyzacja poznawcza 3) Zastpowanie jednych myli innymi 4) Dystans do negatywnych myli

35. Teoria obserwacyjnej kontroli ekspresji wasnego zachowania Marca SnyderaM. Snyder opisa na czym polegaj rnice indywidualne w zakresie obserwacyjnej samokontroli ekspresji wasnego zachowania. Wyrni dwa typy osb: -pragmatycy- osoby o duym potencjale w obserwacyjnej samokontroli, potrafi swoje zachowanie ekspresyjnie obserwowa i intencjonalnie nim manipulowa, poszukuj w ekspresji swojego zachowania wskazwek co do tego, w jaki sposb maj siebie zaprezentowa, dysponuj szerokim repertuarem technik prezentacji wasnej osoby, zadaj oni sobie pytanie: co moe zrobi w danej sytuacji, aby si do niej dopasowa?, preferuj midzysytuacyjn zmienno zachowania si. Uwaaj si za ludzi plastycznych, o duych zdolnociach przystosowawczych, zrcznie adaptuj swoje zachowania do wymogw sytuacji i podejmowanych przez siebie celw. Wasne zachowania uwaaj za rodek realizacji celw. -pryncypialici- osoby o niskim potencjale obserwacyjnej samokontroli reguluj swoje zachowanie gwnie poprzez odwoywanie si do rzeczywistych wasnych stanw wewntrznych, a mniej motywowani s w kierunku dopasowywania si do wymogw biecej sytuacji. Uwaaj si za ludzi niezmiennie pozostajcych sob, niezalenie od osb i sytuacji. Gwne pytanie jakie sobie zadaj to: kim jestem i w jaki sposb mog by sob w tej sytuacji?, ceni sobie zgodno myli i czynw midzy tym, jacy s i co robi. Preferuj midzysytuacyjn stao zachowania. Nie tyle poddaj si dyspozycj, co potrafi je wykorzysta jako wskazwki wyboru zachowania si.

str. 19

36. Ewolucja i wiadomo a samoregulacjaPoziom wiadomoci rne jakoci czy cechy odzwierciedlajce dynamicznie nasz sposb mylenia oraz reagowania na otaczajcy nas wiat Wg Antonia Damasio fundamentem wiadomoci jest czynno i zdolno wytwarzania wytwarzani obrazw rnych obiektw, a take poczucie wasnej tosamoci. To poczucie ksztatuje si dziki konstatacji, e wytwarzane obrazy maj zwizek z osob postrzegajcego. Ujmujc rzecz z perspektywy ewolucyjnej, umiejtno tworzenia obrazw i odnoszenia ich do siebie bya bardzo korzystna adaptacyjnie. Zdaniem Damasio wysze poziomy wiadomoci (wczajc w to Ja autobiograficzne) wymagaj posiadania trwaych obrazw (pami dugotrwaa) do ktrych mamy stay dostp. Osignicie wysokiego poziomu wiadomoci pozwala korzysta z przeszoci i przyszoci przy prowadzeniu biecych dziaa. Dziki posiadaniu duego mzgu moemy osiga wysoki poziom wiadomoci, obserwowa wasne zachowanie i skutecznie rozwizywa problemy. (ciekawostka: s 3 hipotezy dotyczce rozwoju kory mzgowej: kora mzgowa rozwina si w celu chodzenia mzgu (!), w celu rozwizywania problemw lub w celu uwiadamiania sobie rnych spraw). Wyjtkowo mzgu ludzkiego przejawia si tym, e moemy przetwarza informacje na znacznie wyszym poziomie ni szympansy, a to zdaniem Ornsteina umoliwia prowadzenie samoobserwacji. Jednak samoobserwacja nie wystarcza, aby mona byo regulowa swoje zachowanie. Aby dokona samoregulacji musimy by w stanie kontrolowa wszystkie nasze zachowania, nawet te, ktre s gboko zakorzenione w naszej strukturze biologicznej. Zdaniem wikszoci psychologw pena samoregulacja jest niemoliwa. W najlepszym razie moemy wstrzymywa, przekierowywa i doskonali niektre z naszych zachowa. Wymaga to wiele czasu i wysiku, ale samoregulacji mona si nauczy.

37. Kiedy i dlaczego obecno innych pomaga. Prosz opisa eksperymenty Procesy, dziki ktrym obecno innych wywiera intensyfikujcy wpyw na zachowania jednostki okrela si terminem facylitacji spoecznej. Badania nad tym zjawiskiem rozpocz Triplett przeprowadzajc eksperyment, w ktrym w systematyczny sposb sprawdzano wpyw obecnoci innych ludzi na szybko wykonywania przez badanych prostych czynnoci motorycznych (inspiracj dla T. byo spostrzeenie, e kolarze uzyskuj najlepsze wyniki cigajc si razem na rwnolegych torach). Rni badacze w rny sposb wyjaniaj to zjawisko, jednak wszyscy s zgodni co do tego, i obecno powoduj polepszenie wykonywania zada atwych i pogorszenie wykonywania zada trudnych (teza ta poparta jest badaniami empirycznymi). -Zajonc: obecno innych ludzi jest dla podmiotu rdem oglnego niespecyficznego pobudzenia, ktre Zajonc wyjaniajca zakadajc, e obecno innych ludzi w odlegej ewolucji czowieka zwizana bya czsto z wystpieniem zdarze doniosych i wymagajcych szybkiego i sprawnego reagowania. W wielu wypadkach bowiem nie byo wiadomo, co si zdarzy, jak ci ludzie zareaguj. Doprowadzio to do wyksztacenia korzystnego biologicznie mechanizmu wzrostu popdu pod wpywem dostrzeenia obecnoci innych ludzi (hipoteza empirycznie nieweryfikowalna) -Cottrell: podwyszony stan pobudzenia w obecnoci innych jest skutkiem wielokrotnie powtarzajcych si dowiadcze socjalizacyjnych. Wikszo ludzi nauczya si, i obserwacja ich zachowa przez innych owocuje tym, e owi inni poddaj ich ocenie, a nastpnie karz lub nagradzaj. -Baumeister: jedn z gwnych spoecznych motywacji czowieka jest ch zaprezentowania innym swojego korzystnego wizerunku. Pobudzenie moe wynika z obawy podmiotu, e celu nie zdoa osign. -Duval i Wicklund: obecno innych doprowadza podmiot do stanu obiektywnej samowiadomoci. Jest to stan, w ktrym uwaga podmiotu skierowana jest na siebie jako na obiekt percepcyjnie dostpny innym. Czowiek zaczyna koncentrowa si na tym, jak inni widz go i oceniaj. Bardziej wyraziste poznawczo staj si wwczas najrniejsze standardy funkcjonowania, akceptowane przez podmiot, w tym i te, ktre s zwizane z aktualnie wykonywan dziaalnoci. Jeli owe standardy s wysze od aktualnie przejawianego poziomu wykonania, rozbieno ta rodzi napicie motywacyjne. W celu zredukowania tego napicia podmiot intensyfikuje wysiek ukierunkowany na zadanie. W wypadku

str. 20

zada prostych nie powstaj niepokj, bo podmiot wie, e gdy zwikszy wysiek, bdzie w stanie wykona zadanie i wywrze pozytywne wraenie na otoczeniu. W wypadku zada trudnych podmiot moe przypuszcza, e osigane przez niego wyniki s wci zbyt niskie i nawet przy duym wysiku nie jest w stanie ju ich poprawi. Prowadzi to moe do zmniejszenia wysiku, wzrostu pobudzenia i niepokoju oraz skierowania uwagi na kwestie niezwizane z biec aktywnoci. Eksperyment: badacze umiecili lustro tak by os. bad. musiaa w nie spoglda (zaoyli, e obserwacja siebie w lustrze bdzie dziaa tak ja obserwacja przez innych). Badani mieli za zadanie przepisywa fragmenty niemieckiego tekstu (zadanie atwe) i rzeczywicie robili to szybciej ni badani z grupy kontrolnej, siedzcy lustrem obrconym szklan tafl do ciany. (nie sprawdzono czy potwierdziy si hipotez przy zadaniach trudnych.) -Baron: wyszed z zaoenia, e czowiek ma ograniczone zasoby poznawcze. Zewntrzne wobec zadania dystraktory, takie jak obecno innych ludzi, angauj cz zasobw uwagi. Im wicej ich wi, tym mniej pozostaj ich na aktywno zwizan z samym zadaniem. Konsekwencj tego jest zawenie pola uwagi i skoncentrowanie jej na niewielkiej liczbie bodcw. Proste zadania wymagaj koncentracji uwagi wanie na bardzo ograniczonej liczbie bodcw. Podmiot funkcjonuj wwczas dobrze. Skomplikowane zadania wymagaj jednak objcia uwagi szerokiej gamy bodcw. Brak wolnych zasobw poznawczych, ktre mona by w t aktywno zaangaowa, stanowi tu powd pogorszenia funkcjonowania. Jeli zaoenie to byo by prawdziwe takie efekty wykonywania zada powinny pojawi si rwnie gdy badanym przeszkadzay by inne dystraktory o niespoecznym charakterze. (jest tak rzeczywicie w jednym z eksperymentw, badanym przeszkadzano pukajc od czasu do czasu w drzwi. Udao si wywoa w ten sposb efekt polepszenia wykonania zada atwych i pogorszenie wykonania zada trudnych).

38. Kiedy i dlaczego obecno innych przeszkadza. Podaj eksperymentyObecno innych przeszkadza podczas wykonywana zada grupowych. Zjawisko polegajce na zmniejszeniu przez jednostk wysiku wkadanego w prac grupow (w porwnaniu do wysiku wkadanego przez ni podczas wykonywania tego samego zadania indywidualnie) nazwane jest prniactwem spoecznym. Interpretacje tego zjawiska: -rozproszenie odpowiedzialnoci- podczas wykonywania zadania dochodzi do rozoenia odpowiedzialnoci. Czonkowie grupy czuja si mniej odpowiedzialni za kocowy wynik ni osoba pracujca indywidualnie, dlatego wkadaj mniejszy wysiek w wykonanie zada. -kierowanie si zasada rwnoci- osoba, ktra wraz z innymi czonkami grupy pracuje nad okrelonym zadaniem, stara si dopasowa swj osobisty wysiek do poziomu wysiku przejawianego przez pozostaych czonkw grupy. Poniewa zwykle zakada ona, e inni nie bd angaowa wszystkich swoich si i moliwoci, sama nie daje z siebie wszystkiego. -strategia chowania si w tumie- wikszo sytuacji, w ktrych dochodzi do spoecznego prniactwa, to zadania nudne lub mczce. Anonimowo grupy pozwala jednostce schowa si w tumie i unikn nieprzyjemnej aktywnoci. -wypenienie spoecznego standardu- kluczow rol odgrywaj tu standardy wykonania i oczekiwania wobec dziaajcego podmiotu. W zadaniach grupowych s one mniej sprecyzowane, dlatego nie wystpuj uczucie dyskomfortu zwizane z niespenieniem tych standardw i dlatego jednostka nie intensyfikuj swoich wysikw. Eksperymenty: -Ringelmann- eksperyment z cigniciem przez osoby badane liny. Osoby badane miay za zadanie cign lin tak, aby uzyska jak najwiksze naprenie. Pocztkowo zadanie byo wykonywane indywidualnie, potem w grupie. Wydolno grupy bya zawsze nisza od sum wydolnoci indywidualnych. -Latante- uzyska podobne wyniki jednak badani mieli za zadanie klaska w rce lub krzycze.

39. Psychologiczne aspekty instynktwInstynkt jest jednym z gwnych poj w etologicznej teorii motywacji. Instynkt jest to biologicznie uksztatowany stereotypowy wzorzec zachowania oraz znajdujcy si w zapleczu zachowania mechanizm energetyczny. Aby jednak mogo wystpi dziaanie instynktowne potrzebny jest: wrodzony mechanizm wyzwalajcy, czyli niewymagajcy uczenia si bodziec lub zesp bodcw,

str. 21

stanowicy konieczny i wystarczajcy warunek pojawienia si zachowania instynktowego. Etologowie wyrniaj kilka klas instynktw np. rodzicielski, rozrodczy, migracji itp. Instynkty maj struktur hierarchiczn i kady z nich ma swoje konkretne (konsumacyjne) przejawy. Aktywno sterowana instynktem zawiera trzy odrbne etapy: -etap narastania instynktu - etap apetytywny, charakteryzujcy si specyficznym i niespecyficznym pobudzeniem organizmu -etap konsumacyjny (zachowania speniajce) koczcy si rozadowaniem instynktu.

40. Scharakteryzowa teorie popdwTeori popdu rozwija R.S. Woodworth: pojcie popdu naley traktowa jako alternatyw dla pojcia instynktu. Obiekty, ktre zaspokajaj popd s nagradzajce i funkcjonuj jako wzmocnienia pewnych zachowa pozwalaj przewidywa nie tylko, jakie obiekty bd celem poszukiwa (a wic stanowiy pobudk do dziaania), ale i z jak si bd poszukiwane. Kolejn ide do teorii popdu wnis Thorndike: proces motywacji ma wpyw dowiadczenie czowieka i wydarzenia z przeszoci. Prawo efektu: Mwi ono, e dowiadczenie z przeszoci ma wpyw na bodce i reakcje powodujce odczuwanie satysfakcji. Jeli skojarzeniu bodca z reakcj towarzyszy stan przyjemnoci, to zwizek ten zostanie z duym prawdopodobiestwem utrwalony Wspczesn teori popdu przedstawi C.L. Hull: wedug niego deficyt obiektw pozytywnych lub nadmiar obiektw negatywnych uruchamiaj popd. Aktywacja popdu prowadzi do przypadkowych, nieskoordynowanych zachowa. W ich trakcie organizm przypadkiem wykonuj reakcje redukujc popd. Zachowanie prowadzce do redukcji popdu zostaje wzmocnione. Po jakim czasie zachowanie redukujce popd przechodzi w nawyk. Czyli popd i nawyk decyduj o reakcji czowieka - w uproszczeniu - o jego zachowaniu. Reakcja = f (nawyk) x g (popd) Zgodnie wic z t formu kiedy nawyk jest saby, do wywoania dziaania niezbdny jest bardzo silny popd. Natomiast jeli nawyk ju si uksztatowa, to wystarczy saby popd, by uruchomi zachowanie. Teori t krytykuje si za trudno w wyjanieniu nagych zmian motywacji u ludzi.

41. Teoria kontroli wolicjonalnej wedug J. Kuhla Sia woli wg Kuhla: o orientacja na dziaanie/stan (zmienna osobowociowa) o efektywno kontroli wolicjonalnej (przejawiajca si w zgodnoci zamiarw z ich realizacj) o efektywno strategii wolicjonalnych (samoregulacyjnych)

a) zaleno midzy temperamentem a orientacj na s/d: -podstawowe s 2 rodzaje zwizkw midzy temperamentem a orientacj na s/d: rodowisko -> temperament -> orientacja na s/d -wpyw jaki wywiera rodowisko jest zaleny od temperamentu. Wpywa on na nasilenie i charakter odbieranych bodcw, co ksztatuje struktur osobowoci. -rodzaje sytuacji: o poraki dowiadczane przez podmiot: wysoka wraliwo na kary jest zwizana z duym poziomem lku (introwertycy). Mona wic wnioskowa, e u osb wysokoreaktywnych wpyw poraek jest intensyfikowany, co powoduje orientacj na S. -u introwertykw: system hamujcy zachowanie jednostki -> jej oglne pobudzenie -> orientacja na S. o stopie percepcyjnej niezgodnoci informacyjnej: -duy stopie niegodnoci informacyjnej -> zahamowanie procesw potrzebnych do podjcia dziaania -> orientacja na S. Teza Graya: odporno na rozbieno stymulacyjn: introwertycy < ekstrawertycy Teza Eliasza: szeroko pasma optymalnej stymulacji: introwertycy < ekstrawertycy

str. 22

Wg Berlynea odbir rozbienoci informacyjnej jest rodzajem bodcw silnie stymulujcych. W zwizku z tym osoby wysokoreaktywne bd szybciej i silniej rejestrowa rozbieno, co utrwala orientacj na S. -WNIOSKI: wysoka reaktywno intensyfikuje wpywy rodowiska sprzyjajce wyksztaceniu si orientacji na S. temperament -> aktywno -> orientacja na s/d -okrelone temperamentalne preferencje zachowa o odpowiedniej wartoci stymulacyjnej utrwalaj si w rozwoju ontogenetycznym powodujc orientacj na s/d. -wszystkie dziaania su obronie przed nadmiern stymulacj, a jej poziom jest zaleny od temperamentu. -badania dowodz, e -osoby wysokoreaktywne wykonuj wicej czynnoci pomocniczych -> zmniejszenie P poraki -> orientacja na S. (jest to spowodowane chci ochrony przed nadmiern stymulacj podczas procesu decyzyjnego strach przed nieodwoalnoci) Czy nie moe by tak, e szybka decyzja jest sposobem redukcji napicia? -Odpowiedzi dostarcza koncepcja Revellego i Anderson: dziel oni pobudzenie na: o energetyzujce: zwizane z aktywnoci w kierunku realizacji dziaania i pozytywnymi emocjami. -niski poziom u nerwicowcw, introwertykw i osb wysokoreaktywnych. o napiciowe: zwizane z biernoci i zmczeniem oraz negatywnymi emocjami. -wysoki poziom u osb nisko impulsywnych, wysoko lkowych; introwertykw. Wysoki poziom pobudzenia napiciowego powoduje blokad energetycznego potrzebnego do dziaania. -wysokie pobudzenie napiciowe -> lk przed napiciem -> trwanie w katastatycznym (biernym) typie kontroli -> orientacja na S o reaktywno, a orientacja na d/s w sytuacji niepowodzenia: -wysoka reaktywno; niska potrzeba stymulacji; zachowania pasywne, nie prowadzce do zmian; orientacja na S. -niska reaktywno; wysoka potrzeba stymulacji; zachowania zmierzajce do zmiany, nowe, bardziej niepewne; orientacja na D b) zaleno midzy temperamentem a zgodnoci zamiarw z ich realizacj: -niezbdny jest kontekst sytuacyjny, gdy wg Eliasza w obrbie temperamentu wystpuje niespjno transsytuacyjna. W zwizku z tym reaktywno i aktywno zaley w duej mierze od sytuacji. -Jeli aktualny zamiar jest zgodny z istniejc w danej sytuacji potrzeb stymulacji, to sia aktywujca zmian bdzie wiksza ni przy braku takiej zgodnoci: De = 1 Te / Te (trudnoci w realizacji zamiaru = 1 tendencja motywacyjna zmian / liczba i sia konkurencyjnych tendencji motywacyjnych) c) zaleno midzy temperamentem a efektywnoci strategii wolicjonalnych: -strategie wolicjonalne (s one mniej efektywne u osb zorientowanych na S): aktywna selektywno uwagi (mniejsza koncentracja uwagi na informacjach dot. realizowanego zamiaru, przewaga czynnoci przerywanych nad cigymi = liczne przerwy) kontrola kodowania informacji kontrola emocji (duo wolniejsze identyfikowanie zagraajcych bodcw na poziomie niewiadomym trudnoci w ich hamowaniu i nie dopuszczaniu do tego, by zakcay one realizacj zamiaru) kontrola motywacji (rzadsze stosowanie strategii kontroli motywacji polegajcej na zwikszaniu atrakcyjnoci wstpnie dokonanych wyborw i zmniejszeniu atrakcyjnoci odrzuconych moliwoci) oszczdno w przetwarzaniu informacji (stosowanie nadmiarowych, zoonych regu przetwarzania, bazujcych zarwno na ocenie wartoci wyniku, jak i na ocenie P jego osignicia) kontrola otoczenia 42. Geneza orientacji katastycznej i orientacji metastatycznej

str. 23

S to typy kontroli w teorii J. Kuhla: Katastatyczna (bierna) uniemoliwia lub utrudnia zmian aktualnej sytuacji podmiotu, powoduje denie do zachowania status quo i unikanie zmian. -aktywizuje j orientacja na stan -orientacj na stan powoduje z kolei bardzo dua spostrzegana niezgodno informacyjna (co rodzi due napicie) i duy zakres zdegenerowanych intencji (takich poznawczych reprezentacji intencji, w ktrych 1 lub kilka elementw jest le zdefiniowanych, mao okrelonych, niejednoznacznych). Metastatyczna umoliwia zmian danej sytuacji podmiotu, wprowadzanie licznych zmian. -aktywizuje j orientacja na dziaanie. -orientacj na dziaanie powoduje rednia spostrzegana niezgodno informacyjna i brak zdegenerowanych intencji.

43. Prosz porwna teorie potrzeb Maslowa z teori HerzbergaMaslow: Potrzeby czowieka s zorganizowane w formie hierarchii od priorytetowych potrzeb fizjologicznych, bezpieczestwa, przynalenoci, szacunku, do potrzeby samorealizacji na szczycie. Zaspokojenie potrzeb z niszego poziomu pozwala przej na wyszy. Jeli ktra potrzeba z niszego poziomu nie jest zaspokojona staje si ona najistotniejsza. Dwuczynnikowa teoria F. Herzberga CZYNNIKI HIGIENY- le u podstaw niezadowolenia z pracy. S niezalene od osoby wykonujcej okrelon prac. Wchodz w skad szeroko rozumianego rodowiska pracy i jeli nie osign minimalnego poziomu, wywouj poczucie niezadowolenia. Jeli poziom ten bdzie osignity, to nie s wystarczajcym powodem wyzwalajcym pozytywn motywacj do pracy. Czynniki te to: polityka firmy i administracji, atmosfera, warunki pracy, sprawiedliwa ocena, wynagrodzenie, relacje ze wsppracownikami i podwadnymi, status, bezpieczestwo. MOTYWATORY (czynniki wzrostu), wywoujce zadowolenie z wykonywanej pracy. Zawarte w charakterze samej pracy. Niedostateczne ich uwzgldnianie jest przyczyn braku satysfakcji z pracy. Zrealizowanie ich na dostatecznym poziomie wyzwala pozytywn motywacj do pracy. Istniej tu rnice indywidualne (co jednych motywuje, a innych ju nie), jednak czynniki te dziaaj jak bodce na drodze rozwoju jednostki. Nale do nich: osignicia, uznanie, praca sama w sobie (ciekawa itd.), odpowiedzialno, awans, rozwj. 44. Co oznacza zasada aldohedonizmu

Uniwersalna zasada, okrelana jako hedonizm psychologiczny, tumaczca, e wszelkie motywy dziaa czowieka s spowodowane deniem do przyjemnoci lub unikaniem przykroci.

45. Prosz omwi znane Ci koncepcje motywacji osigni Model Atkinsona: Ts = Ps x Ws (tendencja do osigania sukcesw = prawdopodobiestwo osignicia sukcesu x warto gratyfikacyjna) Tp = Pp x (-Wp) (tendencja do unikania poraki = prawdopodobiestwo poraki x ujemna warto niepowodzenia) Tc = Ts + Tp (motywacja osigni) Ts > Tp pozytywny wzorzec motywacji osigni (preferowanie zada o rednim poziomie trudnoci) Ts < Tp negatywny wzorzec motywacji osigni (preferowanie zada b.atwych i b.trudnych) Atrybucyjny model motywacji osigni: Ludzie czerpi wicej satysfakcji z sukcesu bdcego wynikiem i odzwierciedleniem ich moliwoci i umiejtnoci ni z sukcesu bdcego wynikiem szczliwego zbiegu okolicznoci. lub dziaa innych ludzi.

str. 24

Ludzie o silnej motywacji osigni preferuj zadania o rednim poziomie trudnoci, gdy dostarczaj im najwicej informacji o wasnych zdolnociach i umiejtnociach (s najbardziej diagnostyczne). Alternatywne ujcia: Dweck, Maehr, dwie orientacje: >orientacja na poziom wykonania na zademonstrowanie w okrelonej sytuacji kompetencji wyszych (a przynajmniej nie niszych) od innych jej uczestnikw. -sprzyja wycofywaniu wysiku w sytuacji niepowodzenia, preferowaniu zada atwych, rezygnacji z kontynuacji dziaa w wypadku napotkania trudnoci. Moe wiza si zarwno z unikaniem poraek, jak i z nastawieniem na osiganie sukcesw. >orientacja na osignicie mistrzostwa - na rozwj wasnych kompetencji i umiejtnoci i osignicie dziki temu jeszcze wyszego poziomu wykonania w przyszoci. -sprzyja uporczywoci w dziaaniu, preferowaniu zada o redniej trudnoci i zaangaowaniu w dziaania. Jest zwizana wycznie z nastawieniem na osiganie sukcesw. 46. Teoria X i Y McGregora dwie koncepcje czowieka: Czowiek X z natury swej leniwy, niechtny do pracy, trzeba go kontrolowa, kierowa nim motywowa mona go jedynie poprzez pac. Czowiek Y jest przeciwstawiestwem czowieka X, jest chtny do pracy gdy widzi w niej potencja wasnego rozwoju.

47. Rne ujcia teoretyczne na temat psychologicznych aspektw biernociBierno trwaa: frustracyjna, niemiao, niech do dziaania, brak zainteresowa, brak zaangaowania, wyuczona bezradno. Bierno spoeczna: awersyjna, postawa zachowawcza, postawa recepcyjna, mizantropia, alienacja, anomia. Bierno przejciowa: patologiczna, zaburzenia funkcji organizmu, zaburzenia osobowoci.

48. Bierno wedug Alberta BanduryBierno, mwic jzykiem samoskutecznoci oznacza, e jednostka ma gbokie przekonanie, e nie ley w jej mocy organizowanie, regulowanie, ukierunkowanie i wykonanie wasnych dziaa tak, aby zyska kontrol nad wasnym yciem.

49. Psychologiczne przejawy i wskaniki biernoci brak naturalnej pewnoci siebie, - nieufno i ostrono wobec innych; - nadmierna ulego wobec innych - brak aspiracji i wiary w swoje umiejtnoci - lk w nowych sytuacjach, niepewno, - powolno reakcji, - zamylenie, - brak energii fizycznej, - odrzucenie kontaktw spoecznych. - trudnoci wspdziaania z innymi ludmi

str. 25

50. Mechanizmy i przyczyny biernoci Temperamentalne predyspozycje Bierno ludzi zewntrzsterownych Bierno rezultatem wyuczonej bezradnoci Jako wyraz bezsilnoci wobec sytuacji trudnej Jako przejaw postawy fatalistycznej Bierno jako obojtno wobec za Jako neurotyczny mechanizm rezygnacji Bierno jako warto Bierno przypisana i oczekiwana jako rezultat treningu spoecznego Bierno jako trudno podejmowania decyzji Bierno jako syndrom wypalenia zawodowego Bierno spowodowana niemiaoci Bierno z przesytu Bierno psychopatologiczna

51. Prokrastynacja istota, funkcje, genezaPROKRASTYNACJA(zwlekanie)- oznacza patologiczn tendencj do nieustannego przekadania czynnoci na pniej,ujawnia si w ronych dziedzinach ycia.Prokrastynacja to problem czcy si z ustaleniem priorytetw i niechci do podejmowania dugoterminowych projektw.Osoba cierpica na t przypadoc ma problemy z zabraniem si do pracy, zwaszcza wtedy, gdy nie widzi natychmiastowych efektw.g. przyczyny: lk przed porak, lk przed sukcesem, lk przed bezradnoci,lk przed bezradnoci,lk przed izolacj, lk przed intymnoc.funkcje:-ochrona poczucia wasnej wartoci(poraka jest postrzegana jako podwaenie wasnej wartoci.Im mniejsze s szanse na to, e odniesie si sukces, tym duej prokrastynator zwleka.)-uniknicie frustracji-ochrona przed negatywnymi emocjami

52. Model etapw dziaania Heckhausena i Gollwitzera1) Pobudzenie pragnie jednostki 2) Ustalenie celu przez jednostk 3) Poprzez samoregulacyjne procesy konieczne do skutecznego zainicjowania dziaania przebiegu dziaania 4) A do mylenia ewaluacyjnego na temat uzyskanego rezultatu

53. Typy indywidualnej poznawczej orientacji dziaania (??)1) Orientacja na sukces 2) Orientacja na unikanie niepowodze

54. Geneza aktywnoci vs biernoci w rozwaaniach K. Lachowicz-Tabaczek

55. Pozytywne i negatywne aspekty bycia biernym- bierno jako warunek dowiadczenia religijnego

str. 26

- racjonalne i egotystyczne mechanizmy unikania kontroli nad biegiem zdarze: Unikanie sytuacji, w ktrych stosunkowo prawdopodobne bdzie pojawienie si poraki, a lad za ni koniecznoci przypisania sobie odpowiedzialnoci i wystpienie towarzyszcych temu stanowi emocji winy czy wstydu (poczucie odpowiedzialnoci jest bowiem naturalnym nastpstwem pojawiania si negatywnych konsekwencji w sytuacjach kontrolowanych) - ograniczenie kontroli pobudza moe reaktancj (proces motywacyjny zwikszajcy atrakcyjno zakazanych drg dziaania i zwikszajcy jego energi), skania jednostk do zbierania wikszej iloci informacji przed podjciem dziaania w celu zwikszenia jego skutecznoci (Pittman i DAgostino), motywowa ja do poszukiwania alternatywnych drg osigania celu (Kuhl), czy wreszcie pobudzi aktywno poznawcz, suc przywrceniu wiary w siebie i zwikszeniu (niechby iluzorycznemu) poczucia panowania nad wasnym losem (Taylor).

56. Teoria orientacji kauzalnej wedug Deciego i RyanaOdnosi si do wewntrznych, osobowociowych i motywacyjnych charakterystyk sprawstwa. Koncepcja opisuje trzy due klasy zachowa: 1. zachowanie samoukierunkowane wie si z dwoma typami zachowa: tymi ktre umotywowane s samoistnie oraz z motywowanymi instrumentalnie (zewntrznie) 2. zachowanie zdeterminowane przez kontrol jest inicjowane i regulowane z zewntrz (o intencji dziaania decyduj rozmaite wymagania) 3. zachowanie amotywowane jest inicjowane i kontrolowane przez czynniki pozostajce poza zakresem wpywu, s nieintencjonalne Orientacja kazualna uwaana jest za specyficzn, dyspozycj motywacyjn, skonno do spostrzegania wydarze w okrelony sposb i realizowania zada w okrelonym trybie. Kady czowiek ma obszar: autonomii, kontroli i bezradnoci i moliwy jest pomiar tych waciwoci. Mierzy je Oglna Skala Orientacji Kazualnej. Orientacja na autonomi jednostka w wysokim stopniu dowiadcza wyboru w sytuacjach inicjowania i regulowania wasnego zachowania Orientacja na kontrol zachowanie jest organizowane z uwagi na kontrol w otoczeniu lub z nich samych. Ludzi ci szukaj, selekcjonuj lub interpretuj wydarzenia jako kontrolujce. Orientacja pozaosobowa (amotywacyjna) powoduje, e ludzie dowiadczaj swojego zachowania jako pozostajcego poza ich intencjonaln kontrol. Widz siebie jako niekompetentnych i niezdolnych do opanowania sytuacji. Najistotniejsze wydaje si to, e w koncepcji Deciego i Ryana podstawowym regulatorem dziaania jest sam podmiot, jego wybr i jego intencja. Podmiot, ktry poszukuje optymalnej jednoci pomidzy wasnymi moliwociami a problemami jakie stwarza otoczenie. 57. Model motywacji osigni wedug Atkinsona tendencja do osigania sukcesu (Atkinson) subiektywne prawdopodobiestwo osignicia celu wysoka warto gratyfikacyjna celu upr w deniu do celu odporno na kopoty i niepowodzenia sukces musi by wynikiem odzwierciedlajcym ich moliwoci i umiejtnoci (atrybucyjny model motywacji osigni)

str. 27

orientacja na poziom wykonania zademonstrowanie w okrelonej sytuacji kompetencji wyszych / a przynajmniej nie niszych/ od innych uczestnikw( Dweck, Maehr) orientacja na osignicie mistrzostwa na rozwj wasnych kompetencji i umiejtnoci i osignicie dziki temu jeszcze wyszego poziomu wykonania w przyszoci (jw.) wysoka samoocena tendencja do osigania i przekraczania standardw doskonaoci zainteresowanie wspzawodnictwem gotowo do podejmowania odpowiedzialnoci

Model motywacji osigni wg Atkinsona Zaoy on istnienie hipotetycznej tendencji do osigania sukcesu (Ts), bdcej iloczynem subiektywnego prawdopodobiestwa osignicia sukcesu (Ps) i jego wartoci gratyfikacyjnej (Ws). Zakada przy tym, e im atwiej osign sukces tym mniejsz na og mia on warto nagradzajc wic Ws = (1- Ps) Tym samym tendencja do osigania sukcesu: Ts = Ps x Ws = Ps x (1 - Ps) Ts osiga swoje maksimum wtedy, gdy Ps ma warto 0,5 a wic wwczas gdy w percepcji podmiotu zadanie nie jest ani wyranie atwe, ani bardzo trudne. Atkinson zaoy te istnienie tendencji do unikania poraki (Tp). Ma ona miejsce gdy ludzie wykonuj zadania nie po to, aby osign sukces, ale po to aby nie ponie klski. Natenie tendencji do unikania poraki jest rwne iloczynowi subiektywnego prawdopodobiestwa osignicia poraki (Pp) i ujemnej wartoci niepowodzenia (Wp). Im pewniejsze jest odniesienie sukcesu (atwiejsze zadanie), tym gorzej bdzie si czu czowiek, ktremu si nie powiedzie. Wic Wp = -Ps Tym samym tendencja do unikania poraki: Tp = Pp x Wp Zaleno midzy prawdopodobiestwem sukcesu i poraki: Ps = 1- Pp . Tendencja do unikania niepowodze jest najsilniejsza wtedy, gdy zadanie spostrzegane jest jako rednio trudne. Wynika z tego, e czowiek zorientowany wycznie na unikanie niepowodze powinien ochoczo podejmowa si wykonywania wycznie zada bardzo atwych (bo ryzyko poraki jest minimalne) oraz bardzo trudnych (bo cho ryzyko poraki jest znaczne, to nie przynosi ona ujmy). W wikszoci sytuacji ludzie motywowani s przez obie tendencje: chc zarwno osign sukces jak i unikn poraki. Poszczeglne sytuacje mog te nasila albo osabia kad z tych tendencji. W gr wchodz take wyrane rnice indywidualne. S ludzie u ktrych motyw osigania sukcesu jest silniejszy od motywu unikania poraki, s te tacy u ktrych jest odwrotnie. Motywacja osigni jest sum obu tych tendencji: Tc = Ts + Tp Gdy Ts > Tp pozytywny wzorzec motywacji osigni (pozytywna motywacja osigni) Osoby o tym wzorcu za najatrakcyjniejsze uznawa powinny zadania o rednim stopniu trudnoci. Gdy Ts < Tp negatywny wzorzec motywacji osigni (negatywna motywacja osigni). Dla osb o tym wzorcu, zadania o rednim stopniu trudnoci powinny by najmniej atrakcyjne. Osoby z siln motywacj osigni powinny lepiej od innych funkcjonowa w warunkach zada o rednim poziomie trudnoci i wykazywa wikszy upr w deniu do celu i odporno na kopoty i niepowodzenia.

58. Teoria potrzeb wedug McClellanda(czyli gwna sia determinujca przedsibiorczo) oscyluje wok 3 zasadniczych potrzeb czowieka osigni (potrzeba indywidualna), wadzy i afiliacji (maj charakter indywidualny, wystpuj u wikszoci ludzi).

str. 28

o Potrzeba osigni wyznacza puap de i celw, do ktrych czowiek zmierza w relacji do spoecznych standardw. o Potrzeba wadzy manifestuje si chci sprawowania kontroli nad innymi ludmi i wywierania na nich wpywu/ o Potrzeba afiliacji okrela denia ludzi do wsppracy i bliskich stosunkw interpersonalnych. McClelland zapocztkowa badania nad motywacj osigni. Scharakteryzowa osoby o wysokiej potrzebie osigni: -podejmuj one ryzyko na zmiennym poziomie; -maj potrzeb natychmiastowego sprzenia zwrotnego w postaci uzyskania zamierzonego efektu, nie obawiaj si informacji zwrotnych z otoczenia -osigaj okrelony etap na drodze realizacji celu; -wykazuj tendencj do silnego zaangaowania si w wykonanie zadania a do momentu, gdy mona je uzna za zakoczone; -maj tendencje do stawiania sobie umiarkowanych celw, -s gotowi do podejmowania odpowiedzialnoci, -da do moliwie wysokiego rezultatu

59. Pojecie motywacji wewntrznej na gruncie rnych koncepcji psychologicznych Najoglniej motywacja wewntrzna to tendencja podmiotu do podejmowania i kontynuowania dziaania ze wzgldu na sam tre tej aktywnoci. W teoriach uczenia si termin motywacja wewntrzna nie by uywany, co nie oznacza, e badacze nie zajmowali si tym zjawiskiem, Przedmiotem zainteresowania badaczy byy zachowania podejmowane przez zwierzta mimo braku jakichkolwiek nagrd zewntrznych. Interpretacje tych zachowa mona uzna za interpretacje pojcia motywacji wewntrznej. Najczciej tumaczono je istnieniem popdw wrodzonych, potrzeb stymulacji sensorycznej, redukcj lku oraz tym, e czynno staje si celem samym w sobie na drodze uczenia. Teorie rozbienoci gwny czynnik motywacyjny upatruj w rozbienoci midzy informacjami dopywajcymi a informacjami do ktrych jednostka si zaadoptowaa. Wg Hunta, motywacj wewntrzn mona okreli jako tendencj do podejmowania i kontynuowania dziaa w trakcie ktrych jednostka zdobywa informacje redukujce lub zwikszajce rozbieno, midzy informacjami do ktrych zaadoptowaa si, a informacjami napywajcymi do poziomu optymalnego. Berlyne wyrni dwa niezalene mechanizmy lece u podstaw motywacji wewntrznej: tendencj do optymalnego zwikszania rozbienoci informacyjnejvoraz tendencj do cakowitej redukcji rozbienoci informacyjnej. Autorzy koncepcji atrybucyjnych szukaj treci pojcia motywacji wewntrznej w doznaniach samej jednostki. De Charms motywacj wewntrzn utosamia z samoatrybucj osobnicz. Gdy jednostka odczuwa, e przyczyna zachowania ley w niej samej (jest rdem) uwaa siebie za wewntrznie motywowan. Deci proponuje, aby zamiast dwch rodzajw przyczyn (osobniczych i rodowiskowych), wyrni trzy : osobnicze wewntrzne, osobnicze zewntrzne i pozaosobnicze rodowiskowe. Motywacja wewntrzna byaby zwizana z przyczynami osobniczymi wewntrznymi. Deci twierdzi, e zachowania wewntrzie motywowane to zachowania motywowane potrzeb skutecznoci i potrzeb samodecydowania. Wg Kruglanskiego motywacja wewntrzna jest z atrybucj endogenn, w ktrej dzianie jest celem samo w sobie ( w odrnieniu do atrybucji egzogennej gdzie dziaanie to rodek osignicia dalszych celw)

str. 29

60. Wpyw nagrd zewntrznych na motywacj wewntrznWyniki wczesnych bada nad wpywem nagrd zewntrznych na motywacj wewntrzn wskazyway na og, e osoby nagradzane w eksperymentach wykazyway niszy pozom motywacji wewntrznej ni osoby nienagradzane. W interpretacji tego efektu najczciej odwoywano si do teorii atrybucyjnych. Najprostszego wyjaniania dostarcza zasada pomniejszania (Kelley): im wicej potencjalnych czynnikw moe by przyczyna okrelonego dziaania, tym mniejsza jest rola, jak jednostka przypisuje kademu z nich (lub tym mniej jednostka jest pewna, e okrelony czynnik ma waciwo sprawcz). Nagroda zewntrzna szczeglnie ogranicza motywacj wewntrzn gdy jest wyrazista, a przez to narzuca si wrcz jako przyczyna wyjaniajca wasne zachowanie. Pniejsze badania wykazay, e zalenoci pomidzy motywacj wewntrzn a nagrodami zewntrznymi s troch bardziej skomplikowane. Edward Deci stwierdzi, e pozytywna informacja o poziomie wykonania nie obnia motywacji wewntrznej. Inna jest percepcja nagrd polegajcych na pochwaach (aspekt informacyjny nagrody), a inna nagrd o charakterze materialnym (aspekt sterujcy nagrody). Deci i Ryan konkluduj, e jeli w zewntrznych nagrodach dominuje pierwiastek informacyjny, nie spowoduj one spadku wewntrznej motywacji (niekiedy mog j nawet podwyszy). Jeli jednak dominowa bdzie aspekt sterujcy, oczekiwa naley redukcji motywacji wewntrznej. Na spadek motywacji wewntrznej nie wpywaj: nagrody bdce konsekwencj samego wykonywania zada lub uzalenione od wypenienia oglnego standardu jeli wypadniesz dobrze nagrody, ktre s dla badanych niespodziank nagrody przy wykonywaniu nudnych zada Arie Kruglanski sugeruje, e wszelkie nagrody mog mie charakter egzogenny (s one czynnikiem zewntrznym wobec zadania, np. rower dla dziecka za dobre wyniki w nauce) lub endogenny ( s immanentnym skadnikiem zadania, np. wynagrodzenie za prac). Nagrody o charakterze egzogennym obniaj motywacj wewntrzn, a nagrody endogenne j wzmacniaj. Ostatnio pojawiaj si gosy, e zewntrzne nagrody przyczyniaj si raczej do wzrostu motywacji wewntrznej.

61. Od czego zaley wielko motywacji samoistnej sprawstwo zewntrzne obnia motywacj samoistn sprawstwo wewntrzne podwysza motywacj samoistn poczucie kompetencji (pozytywne informacje zwrotne) podwysza motywacj samoistn sytuacje informacyjne uatwiaj spostrzeganie sprawstwa wewntrznego i wasnej kompetencji podwyszaj motywacj samoistn sytuacje kontrolujce powoduj spostrzeganie sprawstwa jako zewntrznego obniaj motywacj samoistn (podporzdkowanie lub upr) sytuacje amotywujce powoduj spostrzeganie wasnej niekompetencji obniaj motywacj samoistn (stan bezradnoci) gdy nagroda ma waciwoci wydarzenia informacyjnego podwysza motywacj samoistn gdy nagroda ma waciwoci wydarzenia kontrolujcego obnia motywacj samoistn

62. Etyczne aspekty rozumienia produktywnoci Arystoteles: etyka zotego rodka (zasada waciwej miary) Immanuel Kant etyka autonomii, oparta na przesankach rozumowych a nie na dowiadczeniu. Trzy imperatywy Kanta: 1. techniczny imperatyw zrcznoci zachca do tego aby dobiera odpowiednie rodki zapewniajce osignicie celu 2. pragmatyczny imperatyw mdroci 3. Imperatyw kategoryczny bezwzgldny nakaz postpowania wedug takiej zasady jakiej chcielibymy aby sta si ona powszechnym prawem

str. 30

Etyka utylitaryzmu korzyci, poytku, wygody Jeremiasz Bentham; regua uytecznoci minimalizowa zagroenie i straty a maksymalizowa zyski (minimaks) Etyka protestancka Maxa Webera Spoeczna etyka katolicka wg Jana Pawa II ujcie personalistyczne czowiek jest sam w sobie wartoci. Czowiek, ktry jest w stanie dziaa na korzy innych (na rzecz innych) jest produktywny. 63. Prosz omwi rozumienie produktywno za M. Weberem Etos pracy. Najwaniejsze wartoci to: produkcja dbr, oszczdno i inwestowanie (dbr i czasu), skuteczno, pracowito, uyteczno. Natomiast za niedopuszczalne uwaa: bezproduktywno, lenistwo, marnotrawstwo, lekkomylno i porak.

64. Psychologiczne wskaniki produktywnoci . Weber: etos pracy, oszczdno i inwestowanie (dbr i czasu), podejmowanie decyzji, uczciwo, moralno J. Bentham: przyjemno, hedonizm, tzw. zasada minimaksu Jan Pawe II: pracowito nie dla zysku i wasnoci, ale dla mioci i dobra spoecznego A. Antonovsky: zrozumiao (zakres w jakim jednostki odbieraj bodce, zdarzenia), sensowno (emocjonalny aspekt stosunku do sytuacji; poczucie sensu), zaradno (poczucie kompetencji, odwrotno bezsilnoci, powizana z poczuciem kontroli, sprawstwa), podejmowanie decyzji, niedocienie, przecienie

65. Specyfika bada nad psychologicznymi aspektami biernoci w perspektywie personalistycznejCzowiek ma zdolno do ksztatowania swojego ycia wg przyjtych przez siebie wartoci, uwzgldnia si jego dowiadczenia, nie jest on kim na zawsze okrelonym, zredukowanym do wasnych cech osobowociowych, mechanizmw funkcjonowania co oznacza dua wraliwo na aspekty etyczne.

66. Specyfika bada nad psychologicznymi aspektami biernoci w perspektywie funkcjonalnej. FUNKCJONALNEJ Denie do zrozumienia mechanizmw i wewntrznej struktury procesw poznawczych wytwarzajcych zwizki bodziec-reakcja. Perspektywa zewntrznego obserwatora. Konstruowane modele maj charakter: * wyjaniajcy * zorientowany na procesy i mechanizmy lece u podstaw procesw regulacji zachowania (w tym strategii wolicjonalnych, jako rodzaju procesu poredniczcego midzy zamiarem i jego realizacj). Przedmiotem badania biernoci jest przebieg dziaa zoonych i celowych w kontekcie deficytw ograniczajcych ich realizacj, np. inhibicja spoeczna vs facylitacja spoeczna (studium Tripletta); prniactwo spoeczne (Ringelmann, Latane). Czowiek sprowadzony jest do kategorii mechanizmw i procesw. Staje si zarazem moliwa do badania eksperymentalnego, np. koncepcja Juliusa Kuhla. Traktowanie bezosobowe! co oznacza znamiona technicyzacji.

67. Sytuacja pewnoci, niepewnoci i ryzyka wyjani, zdefiniowa

W sytuacji pewnoci decydent dysponuje kompletnym zbiorem informacji na temat tego, co wydarzy si w przyszoci. Czowiek zachowuje si rutynowo, co nie wymaga duego wysiku poznawczego i emocjonalnego (automatyzm).

str. 31

W sytuacji niepewnoci decydent nie jest w stanie okreli prawdopodobiestw wystpienia rnych stanw rzeczy, brak inf., danych o przyszych skutkach naszych dziaa. W sytuacji ryzyka konieczne jest szacowanie prawdopodobiestw wystpienia rnych stanw rzeczy; prawdopodobne jest poniesienie przez czowieka negatywnych konsekwencji dotyczcych rnych sfer ycia Ryzyko jest to konstrukt istniejcy subiektywnie. Jest to efekt interakcji cech sytuacji i rnic indywidualnych a take efekt interakcji wielkoci i wanoci strat oraz prawdopodobiestwa ich wystpienia. W sytuacji ryzyka, ludzie koncentruj si bardziej na tym ile i z jakim prawdopodobiestwem mog straci ni na tym ile mog zyska. Ludzie podejmuj ryzyko bo musza albo chc.

68. Prosz omwi normatywny model ryzykaModele normatywne ryzyka opisuje w jaki sposb racjonalnie postpujcy decydent powinien radzi sobie z niepewnoci i na podstawie jakich kryteriw oceni wielko ryzyka *(w tym modelu analizuje si ryzyko instrumentalne)

69. Porwna problem ryzyka stymulujcego i instrumentalnego

Sytuacje ryzyka instrumentalnego to takie, w ktrych wikszo ludzi koncentruje si na relacji midzy moliwymi zyskami, a potencjalnymi stratami i dy do pozytywnego wyniku. Sytuacje s tylko instrumentem do osigania konkretnych celw. Sytuacja ryzyka stymulujcego to te, w ktrych ludzie skupiaj si na osigniciu pobudzenia fizjologicznego, emocjonalnego, przyjemnego podekscytowania. W tej sytuacji czowiek nie jest zainteresowany wynikiem pozytywnym, czy negatywnym, zainteresowany jest samym dziaaniem. Sytuacje ryzyka instrumentalnego spostrzegane s jako motywowane przez konieczno. Stymulujce za wi si z ryzykiem jako dziaaniem nastawionym na poszukiwanie przyjemnoci. Silniej zaley od osobowoci, mona by dokadnej przewidywany na podstawie wiedzy o cechach osobowoci, czciej ujawnia si u mczyzn. Typowe jest dla stanu paratelicznego (czerpanie przyjemnoci z samego znajdowania si w danej sytuacji). Silnie koreluje z ogln impulsywnoci oraz z hedonicznym sposobem mylenia. Natomiast instrumentalne koreluj z funkcjonaln impulsywnoci, ukierunkowane na urzeczywistnienie celu, z orientacj teliczn - angauje si w dziaanie ryzykowne, pozwalajce na osignicie celu. Koreluj z racjonalnym sposobem mylenia. Bardziej zaley od specyficznych czynnikw sytuacyjnych.

70. Teoria motywacji do podejmowania ryzyka wedug Trimpopa

Teoria motywacji do podejmowanie ryzyka: Jest to teoria interakcyjna (osoba i sytuacja). Na percepcj ryzyka wpywa zaleno midzy czynnikami indywidualnymi i sytuacyjnymi spord zmiennych sytuacyjnych wany jest rodzaj aktywnoci, szansa sukcesu, jego wartoci, moliwo kontroli. Wrd zmiennych osobowociowych istotne s potrzeba kontroli, potrzeba stymulacji, reaktywno emocjonalna, tendencja .teliczna/ parateliczna , wew. / zew.umiejscowienie kontroli. Percepcja ryzyka obejmuje: percepcj symptomw fizjologicznych, emocjonalnych i poznawczych. Ocena ryzyka bdzie przebiegaa inaczej w zalenoci od sytuacji. Podejmowanie ryzyka jest kadym wiadomie lub niewiadomie kontrolowanym zachowaniem, w przypadku ktrego spostrzegana jest niepewno dotyczca jego wyniku i / albo moliwych korzyci lub strat zwizanych z fizycznym, ekonomicznym lub psychospoecznym funkcjonowaniem osoby podejmujcej ryzyko, bd innych ludzi.

71. Ilociowe i jakociowe wymiary ryzyka

str. 32

Spord wielu wymiarw ilociowych stosowanych do kalkulowania ryzyka, 5 z nich jest podstawowe: - prawdopodobiestwo straty oznacza jednoczenie ignorowanie wariantu wielkoci straty. Im bardziej strata jest