MODEL PRZEPROWADZENIA KONSULTACJI SPOŁECZNYCH przeprowadz… · Procedura konsultacji społecznych...

MODEL PRZEPROWADZENIAKONSULTACJI SPOŁECZNYCHw ramach tworzenia Planów Zadań Ochronnych dla obszarów Natura 2000

Wykaz skrótów

ALP – AdministracjaLasówPaństwowych

ANR – AgencjaNieruchomościRolnych

ARiMR – AgencjaRestrukturyzacjiiModernizacjiRolnictwa

GDDKiA – GeneralnaDyrekcjaDrógKrajowychiAutostrad

GDOŚ – GeneralnaDyrekcjaOchronyŚrodowiska

GIS – (ang.GeographicInformationSystem)SystemInformacjiGeograficznej

IMUZ – InstytutMelioracjiiUżytkówZielonych

LP – LasyPaństwowe

MPZP – MiejscowyPlanZagospodarowaniaPrzestrzennego

NGO – (ang. non-governmental organisation)organizacjapozarządowa

ODR – OśrodekDoradztwaRolniczego

PROW – ProgramRozwojuObszarówWiejskich

PTTK – PolskieTowarzystwoTurystyczno-Krajoznawcze

PZŁ – PolskiZwiązekŁowiecki

PZO – planzadańochronnych

PZW – PolskiZwiązekWędkarski

RDLP – RegionalnaDyrekcjaLasówPaństwowych

RDOŚ – RegionalnaDyrekcjaOchronyŚrodowiska

RZGW – RegionalnyZarządGospodarkiWodnej

SDF – standardowyformularzdanych

SUiKZP – Studiumuwarunkowańikierunkówzagospodarowaniaprzestrzennego

WUOZ – WojewódzkiUrządOchronyZabytków

ZLW – zespółlokalnejwspółpracy

2

1. Wprowadzenie

W Polsce w latach 2010–2016 opracowano ponad 300planówzadańochronnychdlaobszarówNatura2000.Kolejnedokumentybędąpowstawaływramachnowejper-spektywyfinansowej.Integralnączęściąprocesuprzygoto-wania PZO jest przeprowadzenie konsultacji społecznychprzy pełnym uczestnictwie wszystkich zainteresowanychosób, podmiotów oraz instytucji. Mogą one aktywniewpływaćnatreśćtegodokumentuzarównopoprzezudziałwspotkaniachZespołuLokalnejWspółpracy, jak i zgłasza-nie uwag na różnych etapach procesu powstawania PZO.TakwypracowanyPZOzostanienastępnieprzyjętyibędzieobowiązywałwformiezarządzeniaRegionalnegoDyrektoraOchronyŚrodowiskajakoaktprawamiejscowego.SchematnadzorunadsieciąNatura2000przedstawiarycina1.

Przedstawiony model konsultacji społecznych powstałw wyniku analizy doświadczeń zebranych podczas re-

alizacji projektu LIFE+11 „Misja Natura” koordynowanegoprzez Fundację Wspierania Inicjatyw Ekologicznych orazprojektu POIS.05.03.00-00-186/09 „Opracowanie planów

zadańochronnychdlaobszarówNatura2000naobszarzePolski”.TenostatnizrealizowałaGeneralnaDyrekcjaOchro-nyŚrodowiskairegionalnedyrekcjeochronyśrodowiska.

W ramachprojektu„MisjaNatura”zorganizowanowla-tach2013–2015cykl szkoleńpogłębionychw10ob-

szarachNatura 2000wskazanych przezGDOŚ oraz RDOŚ.Cel szkoleń objął przygotowanie społeczności lokalnej doudziału w opracowaniu PZO. Każdy cykl składał się z sze-ściu dwudniowych spotkań poświęconych zarówno tema-tyce bezpośrednio związanej z siecią Natura 2000 i PZO,jak również zagadnieniom dotyczącym zrównoważonegorozwoju regionu. Spotkania i rozmowy ze zidentyfikowa-nymi interesariuszami/instytucjami,a takżewykorzystaniedotychczasowejwiedzy zawartejwpublikacjachpozwoliłynawypracowaniemodeli konsultacji społecznychprzydat-nychwtworzeniudokumentówplanistycznychdlakażdegozobszarówNatura2000objętegoprojektem.Zawierająonezarówno wskazania i rekomendacje działań, które możnaprowadzić w ramach istniejących praktyk, jak i propozy-cje zmian ukierunkowujących na współodpowiedzialnośćwszystkichzainteresowanychstronzafunkcjonowaniesieciNatura2000.Wartopamiętać,żeznacznaczęśćkonfliktówzwiązanychzobszaramiNatura2000oraznegatywnystosu-nekdosieciwynikajączęstozbrakukonsultacjispołecznychlub ich niewystarczającego zakresu na początkowych eta-

Obszar Natura 2000 Ostoja Popradzka PLH120019

3

Ryc. 1. Schemat nadzoru nad siecią Natura 2000 w Polsce1.

Komisja Europejska

Sieć NATURA 2000

Minister Środowiska

Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska

Główny Inspektor Ochrony Środowiska

Regionalny DyrektorOchrony Środowiska

DyrektorParku Narodowego

DyrektorUrzędu Morskiego

Nadleśniczy

Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych

Dyrektor GeneralnyLasów Państwowych

Minister Infrastruktury

1 PRIORYTETOWERAMYDZIAŁAŃDLASIECINATURA2000naWieloletniProgramFinansowaniaUEwlatach2014-2020(dostęp24.06.2015r.);zmodyfikowany.

4

pachfunkcjonowaniasieciwPolsce2.Właściwieprzeprowa-dzoneidogłębnekonsultacjezwiązanezfunkcjonowaniemobszarówNatura2000mogąprzyczynićsiędobudowaniakapitału społecznego sprzyjającego zrównoważonemu roz-wojowi całego regionu. Doświadczenie płynące ze współ-pracy ze społeczeństwem (zwanej również partycypacją)wskazuje, że imwcześniej społeczność lokalna zaangażujesięwwypracowywaniedokumentów,tymwiększesąszansenaichakceptacjęizrozumienie.

O powodzeniuprocesupartycypacjidecydujejegoorga-nizator,niezaśzapisyproceduralne.Dokumentyregu-lująceprocedurykonsultacjispołecznychpozostająwyłącz-nie wskazówkami w zakresie ich prowadzenia.Wcielanieichw życiewymaga dobrego rozeznaniaw społeczności,zktórąpracujemy,ielastycznościpozwalającejmodyfiko-waćzałożeniawobecnapotykanychtrudnościorazswoichmożliwościorganizacyjnychifinansowych.

W czerwcu2016 rokuodbyło siędwudniowe spotkaniewarsztatowe przedstawicieli projektu „Misja Natu-ra”,GDOŚ,RDOŚ,RegionalnejDyrekcjiLasówPaństwowychwKrakowieorazorganizacjipozarządowych.Uczestnicypo-dzielili się doświadczeniami zarówno z prac projektowych,jak i z już opracowanych PZO. Starali się zidentyfikowaći sprecyzować główne problemy pojawiające sięw trakcieorganizacji i prowadzenia konsultacji społecznych, a takżewypracowaćodpowiednierekomendacjelubdobrepraktykipozwalające unikać błędów i stworzyć uniwersalnymodeludziałuspołeczeństwawprocesietworzeniaPZO.

Niniejszapublikacjastanowirezultatwspólnychspotkańi próbę instruktażowego wsparcia wszystkich intere-

sariuszy bezpośrednio zaangażowanych w kształtowaniePZO.DotegogronazaliczająsięprzedstawicieleRDOŚ,par-kównarodowych,LasówPaństwowychilokalnychspołecz-ności.

2 Zob.Jak projektować i prowadzić działania informacyjno-konsultacyjne na obszarach Natura 2000?, podred.M.Grodzińskiej-Jurczak,M.Tarabuły--Fiertak,WydawnictwoUniwersytetuJagiellońskiego,Kraków2010;M.Głogowska,W.Szendera,W.Chmielewski,Konflikty społeczne na obszarach Natura 2000 w Polsce, „Woda–Środowisko–ObszaryWiejskie”2013,t.13,z.4(44),s.31-41.

Obszar Natura 2000 Puszcza Białowieska PLC200004

5

Cel główny Cel główny:

PrzedstawieniemodelowegopodejściadoprowadzeniakonsultacjispołecznychwobszarachNatura2000wra-

machpracnadwdrażaniemPZO.

Cele szczegółowe:

1 Zapewnieniewysokiej jakościdokumentacjiPZOpo-przez skuteczne przeprowadzenie konsultacji spo-łecznych.

2 BudowanieiwzmacnianieakceptacjidlasieciNatura2000poprzezpartycypacyjnąformępracnadwdra-żaniemizarządzaniemobszaramiNatura2000.

Pojęcia wykorzystane w modelu

Interesariusz

osoba(takżegrupa,instytucja,organizacja)związa-nazdanątematyką(problemem)wywierającąbez-pośredniwpływnajejżycie(interesy)3.

Konsultacje społeczne

zorganizowanysposóbuzyskiwaniaopiniiorazsta-nowiskodosóboraz instytucji,którychpośredniolub bezpośrednio dotkną skutki działań propono-wanychprzezadministrację4.

Dokumentacja PZO o wysokiej jakości

dokumentacja o wartości merytorycznej dającejwytycznedoutrzymaniai(lub)odtworzeniawłaści-wegostanuochronyprzedmiotówochronydanegoobszaruNatura2000.Gotowadopełnegowykorzy-staniawpraktycznychdziałaniachdziękijejakcep-tacjiprzezinteresariuszy.

Partycypacja publiczna

angażowanie jednostek w działania struktur orazinstytucjidemokratycznegopaństwa,czyliinstytu-cjiwładzypublicznej,oraz zarządzanychprzeznie ipodległychimorganizacjisektorapublicznego5.

Partycypacyjna forma pracy przy opracowywaniu PZO

formapracyuwzględniającaaktywnyibezpośredniudział interesariuszyw procesie poznawania i ro-zumieniawartości przyrodniczychobszaruNatura2000izasadzarządzaniatymobszaremorazudziałwtworzeniudokumentuPZO.

2. Podstawowe założenia modelu konsultacji społecznych

3 Zob.http://geokonsultacje.edu.pl/zainspiruj-sie/abc-partycypacji(dostęp8.06.2015r.).

4 Zob.D.Długosz, J. J.Wygański,Obywatele współdecydują. Prze-wodnik po partycypacji społecznej, Stowarzyszenie na Rzecz Fo-rumInicjatywPozarządowych,Warszawa.

5 Por.http://www.decydujmyrazem.pl/partycypacja/co_to_jest_partycypacja__.html(dostęp8.06.2015r.).

6

Korzyści płynące z konsultacji społecznych

Konsultacjespołeczneprzynosząwielekorzyścizarów-no instytucjom, które je prowadzą, jak również oso-

bom,którewnichuczestniczą.WśródkorzyścipłynącychzopracowaniaPZOnależywymienić:

nabycieprzezuczestnikówkonsultacjiwiedzydoty-czącejprzedmiotukonsultacji;

większą aprobatę decyzji podejmowanych przezwładzeokazywanąprzezlokalnespołeczności;

zebraniedodatkowychdanychwpływającychpozy-tywnienazawartośćmerytorycznąPZO;

wzrost zaufaniadodziałańpodejmowanychprzezadministracjęróżnychszczebli;

zmniejszenie ryzykawystąpienia konfliktów lokal-nych;

ograniczeniedziałańzmierzającychdoblokowaniarealizacjipodjętychdecyzji;

wzrost zaangażowania mieszkańców w realizacjępodjętychdecyzji;

zmianę postrzegania przez mieszkańców działańochronnychjakoszkodliwychdlalokalnychspołecz-ności;

zmianęnastawieniamieszkańcówdoinstytucjita-kichjakRDOŚ;

wzrostświadomościiwiedzynatematróżnorodno-ścibiologicznejipotrzebjejochrony;

wzrostświadomościiwiedzynatematmożliwościrozwojuopartegoosiećNatura2000.

Konsultacjespołecznemająnacelunietylkopoznanieopiniiosóbwnichuczestniczących,alerównieżtwo-

rządoskonałewarunkidlainformowaniaiedukacjimiesz-kańcóworazwładzsamorządowychwzakresietematykiprzedmiotówochrony,uwarunkowańformalnoprawnychpowiązanychzobszaramiochronyorazpotencjałurozwo-jowegomiejsc,którychkonsultacjedotyczą.Odsposobuprzeprowadzeniategoprocesuzależynietylkoakcepta-cjaPZOprzezlokalnespołeczności,alerównieżoddziały-wanietegodokumentunarozwójregionu.

Obszar Natura 2000 Dolina Noteci PLH300004

7

Przejrzystość kolejnych etapów

pełna informacja o etapach zbierania danych. In-formacjęnależyopublikowaćwogólnodostępnymserwisieinternetowym,jegoadresnatomiastprze-kazać wszystkim osobom uczestniczącym w spo-tkaniach ZLW.Należy pamiętać o osobachwyklu-czonych cyfrowo i zastosować, odpowiednie dladanegoobszaru,metodydotarciadonich.

Jasność kompetencji

wskazanie osoby odpowiedzialnej za proces two-rzeniaPZOorazwyznaczenieosobyodpowiedzial-nej zakontaktzewszystkimi interesariuszami,nietylkoczłonkamiZLW.

Reprezentatywność i partnerstwo

nikogonienależywykluczyćzuczestnictwawkon-sultacjach.DoudziałuwZLWmająprawowszyscyzainteresowanitworzeniemdokumentacjiPZO,bezwzględuna interesprawny.Podstawęwzajemnychrelacjistanowiąpartnerstwoiaktywnośćwdyskusji.

Dokumentowanie przebiegu konsultacji

przebiegspotkańZLWorazuwagizgłaszanedodo-kumentacji poza spotkaniem (np. telefonicznie lubpodczas edycji dokumentu udostępnionego w for-mie elektronicznej) powinny zostać odnotowane.Umożliwi to uczestnikomodwołanie się do tej do-kumentacjiorazwnioskowanieojejkorektęzgodnieze stanem faktycznym.Można stworzyć formularzwdwóchwersjach:elektronicznejipapierowej,po-zwalający ustandaryzować zgłaszanie uwag przezkażdegozainteresowanego.

Poszanowanie interesu społecznego

konsultacje powinny prowadzić dowypracowaniarozwiązańkorzystnychnietylkodlaosóbuczestni-czącychwnich,leczdlaogółuspołeczeństwa.

Założenie dobrej woli i wyjaśnianie stanowisk

uczestnicy konsultacji działają w dobrej wierzei w dyskusji zakładają dobrą wolę drugiej strony.Wątpliwościdotycząceintencjiuczestnikadyskusjinależyzgłosićiniezwłoczniewyjaśnić.

Zatrudnienie ekspertów właściwych dla obszaru

obszary Natura 2000 są niezwykle zróżnicowanenietylkoprzyrodniczo,leczrównieżpodwzględemsposobówgospodarowania,dlategonależyzapew-nićwspółpracęodpowiednichekspertów.

Ogólne zasady konsultacji społecznych podczas tworzenia PZO

Obszar Natura 2000 Ostoja Drawska PLB320019

8


9

Abyproceskonsultacjibyłpełnyiowocny,należyprze-strzegać ogólnie przyjętych zasad ich prowadzenia,

wartoprzytymskupićsięnaelementachnewralgicznych6.

Początekpracczęstowarunkujeprzebiegprocesu.Najle-piejrozpocząćodstworzeniakompletnejlistyinteresariu-

szywłaściwychdlaobszaruNatura2000.Powinnionirepre-zentowaćwszystkieinstytucjezwiązanezobszaremNatura2000 oraz jegomieszkańców. Pominięcie (choćby omyłko-we)części interesariuszy,możezniechęcićdouczestnictwawZLWiuniemożliwićprzekonanieichdodalszejpracy.

Ważnąfunkcjęwprocesiekonsultacjipełniosobaprowa-dzącawarsztatykonsultacyjne.Powinnabyćpostrze-

gana jakoneutralna.Osoba tawinnawspieraćwszystkichuczestników: dbać o trzymanie się celu spotkania, nadzo-rować przebieg procesu i proponować najskuteczniejszenarzędzia służącewypracowaniupraktycznych rozwiązań7. Bardzo często spotkania konsultacyjne prowadzą osobyreprezentującewykonawcę.Nierzadkomajądużedoświad-czeniewkonsultacjach społecznych,alenie zawszeposia-dają przygotowanie do prowadzenia takich spotkań. Bez

wiedzyiumiejętnościprowadzeniakonsultacjispołecznychmogą nie potrafić skutecznie wesprzeć wszystkich stronw wyrażaniu swoich spostrzeżeń, opinii i potrzeb. Należyrównieżzwrócićuwagęnasytuację,gdypodczaskonsultacjipowstajekonfliktinteresustronuczestniczącychwprocesie.Odpowiednieprzygotowanieorazprzeprowadzeniespotka-niamożeograniczyćnegatywneskutki tegokonfliktuorazułatwić osiągnięcie porozumienia. Jeśli konflikt zostanierozpoznanyprzedpierwszymspotkaniemZLW,wartozaan-gażowaćmediatora,którymożeodpoczątkupracowaćnadjegorozwiązaniem.

Partycypacja w tworzeniu PZO

ProceduraopracowywaniadokumentacjiPZOprzyudzia-lespołecznymzamieszczonawserwisieinternetowym

GDOŚ8,choćzzałożeniamaumożliwiaćpełnezaangażowa-nieosóbtworzącychZLWwśledzenieitworzeniezapisówzadańochronnych,nieprzewidujewielowątkowychdzia-łańedukacyjnych,np.wzakresiemożliwościprowadzeniadziałalnościgospodarczejnaobszarachNatura2000.

Procedura konsultacji społecznych tworzy dokument,zapis wymagający wdrożenia. Implementacja danego

dokumentu, a nie jego powstanie, pokazuje jego praw-dziwąwartość.Możnaopracowaćteoretyczneprocedurykonsultacji,którewpraktyceniedoprowadządowłącze-niainteresariuszywprocesdecyzyjny,costanowikwinte-sencjępartycypacji.Możnatakżeopracowaćniedoskonałeczywręczbłędneprocedurykonsultacji,które,dziękitwór-czemurozwinięciuwpraktyceprzezosobyjestosujące,fi-nalniedoprowadządouwzględnieniagłosuinteresariuszywprocesiedecyzyjnym.Priorytetemwprowadzeniukon-sultacji społecznych jest poziom wiedzy, doświadczeniaiumiejętnościosóbzanieodpowiedzialnych.

6 Zob.https://mac.gov.pl/konsultacje(dostęp19.01.2017r.).7 Zob.T.Mann,J.Marszewska,Facylitacja – wiedza, umiejętności, sztuka czy magia, RP Publishing House,Warszawa-Londyn2015.8 Zob.http://pzo.gdos.gov.pl/(dostęp1.12.2016r.).

Natura 2000 Puszcza Niepołomicka PLB120002

10

Na każdym etapie konsultacji istotne pozostaje uwy-puklanie celów i powodów stworzenia sieci Natura

2000,jejpowiązaniazochronąbioróżnorodnościwpływa-jącejperspektywiczniemiędzy innyminaklimat, zdrowieczy jakość życiaw pojęciu globalnym. Przyjęcie postawyustępstw na rzecz wyższych idei związanych z ochronąprzyrody przez społeczności lokalne jest możliwe tylkowwypadkubrakupoczuciapokrzywdzeniaorazzrozumie-niakoniecznościzaistnieniaokreślonychzapisówgwaran-tującychzachowanieprzedmiotówochrony.PonieważPZOzzałożeniamaumożliwićskutecznąochronęprzedmiotówochrony i to one stanowią podmiot działań ochronnych,ważne jest jak najpełniejsze przedstawienie systemudo-płatwramachPROWiinnychmożliwychkorzyścidlawła-ścicieli gruntów oraz zaprezentowanie alternatywnychmożliwościwykorzystaniaobszarówwchodzącychwskładsieci Natura 2000, w tym dostarczenie informacji o po-zytywnych doświadczeniach z innych ostoi naturowych.Przykłademmoże być m.in. stworzenie zielonych miejscpracywDolinieBaryczyczywzmocnieniedrobnychgospo-darstwrolnychzDolinyPielachwNiemczech9.Budowaniekapitałuspołecznego jestprocesemstopniowym iczaso-chłonnym.Dlatego proponujemyposzerzyć standardową

proceduręrekomendowanąprzezGDOŚotakzwany„Etapwstępny”10,przygotowującymieszkańcówdowłaściwychkonsultacjispołecznych.Nacisknależypołożyćnawiększąotwartość,takżenatychinteresariuszy,którzyniezapisząsiędoZLW.Szczególnieważnejestznalezieniesposobuza-angażowaniaosóbwykluczonychcyfrowo.ObszaryNatura2000pozostajączęstofunkcjonalniepowiązanezterenamiwiejskimi,naktórychdostępdoInternetubywautrudnio-ny.W rezultacie mieszkańcy tych terenów, niedziałającyw organizacjach pozarządowych, niepracujący w insty-tucjach publicznych, niekoniecznie sięgną do informacjio konsultacjach społecznych rozpowszechnianych przedewszystkimwprzestrzeniwirtualnej.Niemożnauznać, żezamieszczenieinformacjiwmediachelektronicznychrów-noważysięzmożliwościądotarciadoniejprzezwszystkichmieszkańców. Ponadto informacje zamieszczanew lokal-nychbądźregionalnychczasopismachtakżeniezagwaran-tujązainteresowaniazestronymieszkańcówjakojednychzgłównychinteresariuszy.Odwielulatspadaczytelnictwogazet,wkonsekwencjiichnakładymaleją.Abydotrzećdomieszkańców,trzebakonieczniewypracowaćinnemetodykomunikacji.Stądpostulatwprowadzenia„Etapuidentyfi-kacjiinteresariuszy”.

9 Zob.Natura się opłaca. Innowacyjne projekty dla środowiska i społeczności lokalnych,podred.A.Guły,K.Smolnickiego,InstytutEkonomiiŚro-dowiska,DolnośląskaFundacjaEkorozwojuiCEEBankwatchNetwork,Kraków2010.

10 Zob.EtapymodelukonsultacjispołecznychwczasietworzeniadokumentacjiPZOobszaruNatura2000,s.12.

Obszar Natura 2000 Kurze Grzędy PLH220014

11

3. Etapy modelu konsultacji społecznych w czasie tworzenia dokumentacji PZO

obszaru Natura 2000

MODEL POWSTAŁ NA BAZIE PROCEDURY WYPRACOWANEJ PRZEZ GDOŚ ORAZ DOŚWIADCZEŃ ZWIĄZANYCH Z REALIZACJĄ PROJEKTU LIFE+ „MISJA NATURA”.

A Identyfikacjainteresariuszy. B Etap wstępny – edukacja dotycząca obszaru Natura

2000orazzbliżającegosięprocesudecyzyjnego,m.in.w formie spotkania lub spotkań wprowadzającychwtworzeniePZO.

C Pierwszespotkaniedyskusyjneodnoszącesiędodo-kumentacji PZOw ramachnieformalnychkonsultacjispołecznychipowołaniezespołulokalnejwspółpracy(pierwszespotkanieZLW).

D ZgłaszanieuwagdoprojektuPZOprzezZLWoraz in-nychinteresariuszy.

E Kolejne spotkania dyskusyjne ZLWodnoszące się dodokumentacjiPZO,główniedotyczącezasadnościspo-tkaniapodgrupbranżowych.

F Publikacjauwagpokażdymetapiewypełnianiadoku-mentacjiizwiązanychznimispotkańZLW.

G Publikacjaostatecznejwersjiprojektu.

H Ogłoszenie oficjalnych, formalnych konsultacji spo-łecznychPZOzminimum21-dniowymterminemzgła-szaniauwag.

I Spotkaniepodsumowującewrazzprezentacjąiomó-wieniemostatecznejwersjizarządzenia.

Obszar Natura 2000 Zachodniowołyńska Dolina Bugu PLH060035

12

A. Identyfikacja interesariuszy

Analiza potencjalnie zainteresowanych stron umożliwiaich identyfikację, określenie ról poszczególnych inte-

resariuszy oraz zachodzącychmiędzy nimi relacji. Pomagatakżeokreślićpotencjalnepostawyróżnychgrupwobecpla-nowanychdziałań.OdpowiedniaanalizainteresariuszymożezapobieckonfliktompodczastworzeniaPZO.

Warto dołożyć starań, aby dotrzeć do wszystkich wła-ścicieli gruntów objętych PZO (na podstawie danych

otrzymanychzurzędówgminlubstarostwa).Idealnym,choćgenerującymkoszty, rozwiązaniem,pozostajeopracowanieirozesłaniedozainteresowanychosóborazinstytucjilistówz informacją o planowanym rozpoczęciu prac związanychz obszaremNatura 2000.Wwypadku instytucji, listy opa-trzone potwierdzeniem odbioru, winny zawierać prośbęooddelegowanieosób,którebędąstaleuczestniczyćwspo-tkaniachZLW.

Dogronainteresariuszynależyzaliczyćwszczególności:

instytucje i urzędy publiczne, np. ALP, ARiMR, ANR, GDDKiA,RZGW, IMUZ,WUOZ,StrażGraniczną,Policję,StrażPożarną,wojsko,jednostkisamorządulokalnego;

Kościół;

rolników, właścicieli gruntów, inwestorów i przed-siębiorców,np. PaństwoweGospodarstwaRybackie,kopalnie kruszyw, zakłady produkcyjne, spółdzielniesadownicze,fermyhodowlane;

organizacje społeczne (NGO) i naukowe, np. PTTK,PZŁ, PZW, organizacje pozarządowe, przedstawicieliświatanauki.

Podczas wyłaniania potencjalnych interesariuszy wartozwrócićsięnietylkodoorganizacjiczynaukowcówlokal-

nie zaangażowanychw ochronę przyrody, ale takżewyspe-cjalizowanychwbadaniachiochroniekonkretnychgatunkówbądźsiedliskwskalicałejPolski.

Proces winien prowadzić do stworzenia bazy interesariu-szy,awniej–powstępnymrozpoznaniu–dowyłonienia

interesariuszykluczowych(lokalnychliderów),zktórymibez-pośredni kontakt pozwoli na zbudowanie relacji i uzyskaniezaangażowania.Mogąonirównieżpośredniczyćwpozyskaniuszerszego grona osób pragnących włączyć się w tworzeniePZO, przekazując informację o inicjowaniu prac na zasadzie„śnieżnejkuli”.


13

B. Etap wstępny

Przed pierwszym spotkaniem ZLW warto przeprowadzićakcjęinformacyjno-edukacyjną,polegającąnaspotkaniu

wstępnymlubseriispotkańzespołecznościąlokalnąorazin-nymiinteresariuszami.Celemspotkaniawstępnegojestpoin-formowanieizachęceniedoudziałuwpierwszymspotkaniuZLW, zaprezentowanie zasad jego funkcjonowania oraz ze-branie informacjioewentualnychkonfliktach iproblemach.Można wykorzystać ankietę badającą nastroje społeczne,stopieńwiedzynt.Natury2000, konkretneproblemy zwią-zane z danymobszaremNatura 2000 oraz uwarunkowaniaspołeczno-ekonomiczne tego obszaru (co ułatwi późniejsze

propozycje, np. dotyczące działalności na terenie Natura2000).Dladużegoobszarutychspotkańpowinnobyćodpo-wiedniowięcej.Należyzorganizowaćjewróżnychmiejscach,żebyodległośćnieprzekraczała20-30km.Jeśliistniejetakamożliwość,wartowykorzystaćdotegocelusalewurzędach,co podwyższa rangę wydarzenia i tonuje skrajne reakcjeuczestników.

Organizatorspotkaniawinienzorganizowaćjewsposóbnaj-korzystniejszy dla uczestników. Zmierzy się z konfliktem

interesów, ponieważ spotkanie zaplanowane w godzinachporannych okaże się niedostępne dlamieszkańców przeby-wającychwówczaswpracy.Godzinywieczornezkoleizyskająnieprzychylnośćwieluistotnychinteresariuszy,np.przedsta-wicieliLP,gmin,starostw,RZGW,ODR,czyliosóboddelegowa-nychsłużbowoizmuszonychprzybyćpozawyznaczonymcza-sempracy.Abyaniniepominąć,aniniezlekceważyćżadnejzestron,organizatorwinienwypracowaćterminlubterminydogodnedlawszystkich.Jednązalternatywmożebyćorgani-zacjadwóchspotkań,nawettegosamegodnia,jednegoranoidrugiegowieczorem.Wówczaskażdazainteresowanaosobalubinstytucjawybierzedogodnądlasiebieopcję.Wkontek-ścieobszarówwiejskichnależypamiętaćopracachsezono-wych,np.żniwach,podczasktórychwiększośćinteresariuszynie znajdziewolnego czasu na uczestnictwow spotkaniach.Tutaj odpowiedniabędzie intensyfikacjaprocesu konsultacjispołecznychwokresiejesienno-zimowym.



14


15

Przygotowująccyklszkoleniowy„Natura2000–Na-turalnyKapitał”,FundacjaWspieraniaInicjatywEko-

logicznych przeprowadziła proces rekrutacji. PoniższyopisjegoprzebiegumożebyćpomocnydlawykonawcyPZO.

Działania rekrutacyjne

Przygotowanie bazy kontaktów do potencjal-niezainteresowanychosóbiinstytucji.Naliścieznalazłysięinstytucjeijednostkisamorządowe:urzędymiastigmin,starostwapowiatowe,nad-leśnictwa, parki krajobrazowe, ośrodki doradz-twa rolniczego itp.; organizacje pozarządowe:stowarzyszenia, fundacje, towarzystwa, lokalnegrupy działania itp.; gospodarstwa agrotury-styczneoraz jednostkiuczelniane:wydziały, in-stytuty,kołanaukowe.

Sporządzenie dokumentów rekrutacyjnych (za-proszenie, program szkolenia, formularz zgło-szeniowy, regulamin) oraz wysłanie ich drogąelektronicznądopodmiotówwskazanychwba-ziekontaktów.

Przeprowadzenie wyjazdów rozpoznawczychw celu: ustalenia interesujących dla słuchaczytematów eksperckich, ustalenia optymalnychterminówimiejscodbywaniaszkoleń,rozpozna-nialokalnychproblemów,ustaleniaosób,które

pomogąw dotarciu do osób zainteresowanychszkoleniem i wystosowaniu do nich imiennychzaproszeń.

Przeprowadzenierozmówtelefonicznychzoso-bami reprezentującymi zaproszone instytucje,w celu potwierdzenia otrzymania informacjiorazzachęceniadouczestnictwa.

Zamieszczenie ogłoszenia w serwisach inter-netowych: Misjanatura.fwie.pl, Ngo.pl oraz Forum.przyroda.org.

Wnioski płynące z analizy procesu rekrutacji i jego rezultatów

Bardzo dobre efekty generują wyjazdy rozpo-znawcze, podczas których nawiązano kontaktyzosobamireprezentującymijednostkisamorzą-duterytorialnegoilokalnymistowarzyszeniami.

Duża liczba osób dowiedziała się o szkoleniuzogłoszeńzamieszczonychnastronachinterne-towych.

Zadowalający skutekprzyniosławysyłka zapro-szeńdrogąmailową.

Propozycja przebiegu procesu rekrutacji członków Zespołu Lokalnej Współpracy

na podstawie doświadczeń w rekrutacji na szkolenia „Natura 2000 – Naturalny Kapitał”

16

C. Pierwsze spotkanie ZLW.Po co i jak je przeprowadzić?

Cel 1. Rozpoznanie najskuteczniejszych kanałów in-formacyjnych.

Cel 2. Przekazanie informacji i zachęceniedoudziałuwpierwszymspotkaniuZLW.

Cel 3. Zebranieinformacjioewentualnychkonfliktachi problemach, np. ankieta badająca nastrojespołeczneikonkretneproblemyzwiązanezda-nymobszaremNatura2000.

Formy i kanały zawiadomienia o spotkaniu informacyjnym:

ogłoszenie umieszczone na tablicach w urzę-dach gmin oraz innych instytucjach publicznych(np.wszkołach,ośrodkachzdrowia,domachkul-tury, lecznicachweterynaryjnych), w sołectwachinaterenieparafii;

ogłoszenieumieszczoneprzezsołtysówwewsiachzainteresowanychtematem;

informacjaujętawogłoszeniachparafialnychprze-kazywanychwkościele (odczytanakilkadniprzedspotkaniemZLW);

informacja przekazana na zebraniach wiejskich,opublikowana na stronach internetowych gmininadleśnictw;

telefoniczne i mailowe powiadomienia konkret-nych osób, np. sołtysów lub osób decyzyjnychworganizacjachpozarządowychigrupachniefor-malnych;

ogłoszenia umieszczone w innych miejscach klu-czowychdlaspołecznościlokalnej,np.wsklepach,remizach,ośrodkachzdrowiaitd.;

jeśliobszarjestrozległy,wartozorganizowaćkon-ferencjędlaprzedstawicielisamorządów;drogąli-stowną,bezpośredniodokażdegozinteresariuszy;

zapomocąinnychkanałów,np.mobilnychaplikacjitelefonicznychwykorzystywanychprzezgminy.

WAŻNE! Ogłoszenia należy usunąć niezwłocznie po spotkaniu(proceskonsultacjiniemożekojarzyćsięmieszkańcomzzaśmiecaniemichotoczenia).

Równieistotnyjakczasimiejscespotkańjestjęzykzre-dagowanego ogłoszenia i prowadzonych konsultacji.

Należy dostosować go do grupy interesariuszy. Należyzwrócićuwagęna tzw.blokadykomunikacyjne.Gdyuży-wamy zwrotu „Natura 2000”, potencjalny interesariuszmoże uznać, że sprawa dotyczy tylko ochrony przyrody.W związku z tym warto przełożyć komunikat na „językkorzyści” związanych ze zrównoważonym rozwojemorazwskazaćnapowiązaniezobszaremNatura2000.

Obszar Natura 2000 Wały PLH120017

17

Redakcję ogłoszenia, następnie prowadzenie spotkań(wstępnego i pierwszego spotkania ZLW) należy po-

wierzyćosobiespecjalizującejsięwkomunikacjispołecz-nej.MaonabowiemzachęcićdoudziałuwZLWpoprzezpodkreślenieinformacji,żezracji,iżobszarNatura2000nie jest obszarem chronionym, ale obszarem ochronyskierowanej na konkretne siedliska lub gatunki, zapisyPZO będą dotyczyły konkretnych działek, zainteresujązatemichwłaścicieli.ProwadzącymarównieżprzekazaćpodstawowąwiedzęoobszarzeorazzasadachtworzeniadokumentacjiPZO.Współpracujączuczestnikamispotka-nia,zdołarozpoznaćpotrzebęzaangażowaniamediatora.Podczasspotkaniawstępnegowartoustalić,czyewentu-alny konflikt, sygnalizowany przez lokalną społeczność,rzeczywiście dotyczy obszaru Natura 2000, dla któregopowstaniePZO.

Strategia komunikacji na spotkaniu wstępnym

Wyłącznie niezbędne informacje.Wystąpienie in-formacyjneniepowinnotrwaćdłużejniż30minut(długość całego spotkania zależy od uczestnikówi może sięgnąć kilku godzin; z takim założeniemnależywynająćsalęorazzarezerwowaćczasosóbprowadzących).

Elastyczna forma przekazu. Jeśli określone zagad-nieniemożna przedstawić za pomocą zrozumiałejgrafiki,możnaniązastąpićlubuzupełnićformępi-semną.

Klarowność wypowiedzi. Przekaz musi być zrozu-miałydlawszystkichosób.

Obszar Natura 2000 Kalina-Lisiniec PLH120007

18

WAŻNE! Należy poinformowaćwłaścicieli lub zarządców dzia-łek,wjakich(choćbyprzybliżonych)terminachekspercibędąprowadzilipracena ich terenachorazprzedsta-wić osobę odpowiedzialną za komunikację z intere-sariuszami. Już wówczas warto wypracować sposóbbezpośredniego informowania posiadaczy gruntóworozpoczęciupracprzezprzyrodników.

UWAGA!Kluczowepozostajewyznaczenieosobyodpowiedzial-nejzakomunikacjęmiędzyekspertamizatrudnionymiprzezwykonawcę,ainteresariuszami.Osobataodpo-wiadazakomunikacjęnietylkopodczasspotkańZLW,aletakżepomiędzynimi.Wartoprzygotowaćirozdaćwizytówki z danymi takiej osoby, adresem strony in-ternetowej opracowywanegoPZO i zasadami kontak-tu telefonicznego (np.kontaktwponiedziałki ipiątki,wgodz.10.00–15.00).

Wymiana informacji pomiędzy spotkaniami ZLW niemusibyćdokumentowana,jeśliwjejwynikualboin-

teresariuszeuzyskająoczekiwanewyjaśnienia,albozapad-nąustalenia,którepowinnyzostaćprzedstawionewczasienajbliższego spotkania ZLW, poddane dyskusji i wówczaszaprotokołowane.

PierwszespotkanieZLWnależyzorganizowaćprzedwy-pełnieniemlubpouzupełnieniuModułuAdokumenta-

cjiPZOprzezkoordynatoraPZO.

Niezbędne materiały graficzne (mapy i zdjęcia)

1 MapasieciNatura2000wEuropie.

2 MapasieciNatura2000wPolsce.

3 Mapaobszaru(lubmapy, jeśliobszar jestrozległylub składa się z kilku bądź kilkunastu mniejszychenklaw)znazwamimiejscowości,punktamiorien-tacyjnymi, wyraźnymi granicami obszaru, a także –jeślitomożliwe–znumeramidziałekewidencyj-nych.

4 Lista przedmiotów ochrony. Każdy przedmiotochrony (zarównosiedliskaprzyrodnicze, jak i ga-tunki) należy przedstawić na czytelnym zdjęciulubrysunku.Nazwomłacińskiminumeromstoso-wanymwdokumentacji PZOoraz formularzu SDFpowinnytowarzyszyćnazwypolskie.Wprzypadkugatunków, dla których nie istnieją nazwy polskie,należy przybliżyć przynależność taksonomicznązwierzęcia(rośliny)poprzezdołączeniezdjęciaina-zwy polskiej najbliższego filogenetycznie, bardziejpowszechnego i (lub) lepiej rozpoznawalnego ga-tunku zwierzęcia (rośliny).Naconajmniej jednymwybranym przykładzie przedmiotu ochrony wy-stępującymwobszarzeNatura2000należyopisaćjegowartośćdladziedzictwaprzyrodniczegoEuro-py.Należypoinformować interesariuszyomiejscuwystępowaniaprzedmiotówochronylubooszaco-waniu–wtrakciepracnadPZO–zasięguichwystę-powaniawobszarze.

5 Informacjeokonkretnychlokalizacjachpłatówsie-dlisk i (lub)występowania gatunków.Należypod-kreślić,żeNatura2000tonieobszarchroniony,aleobszarochronyskierowanejnakonkretnesiedliskai (lub) gatunki. Jeśli osoba lub organ nadzorującyobszar i wykonawca nie dysponują wiedzą szcze-gółowąnatematprzedmiotówochronynadanymobszarze,interesariuszepowinnizostaćpoinformo-wani,żewtrakciepracnadPZOwykonawcabędzieprowadziłpracezmierzającedojejuzyskania.Wtejsytuacjinależywskazać terminomówieniapropo-nowanegoharmonogramubadań.

19

Niezbędne materiały drukowane

1 SDF obszaru Natura 2000, dla którego wykonawcaprzygotowuje dokumentację PZO – kilka egzempla-rzydowgląduwrazzdodatkową listąprzedmiotówochronyzpodanyminazwamipolskimi,oiletakieist-nieją.TreśćSDFwinnabyćomówionanaspotkaniu.

2 Egzemplarz przykładowej pełnej dokumentacjiPZOdostarczonejprzezRDOŚ,dowglądudlaosóbuczestniczącychwspotkaniach.

3 InformacjaozasadachtworzeniadokumentacjiPZO,danekontaktowedoosobyodpowiedzialnejzako-munikacjęwzespolewykonawcyorazwRDOŚ,za-

powiedź kolejnego kroku postępowania (wydruk,obejmujący najwyżej stronę A4, do przekazanianazakończeniespotkaniawstępnego).

Dodatkowomożna przesłać listy linków internetowychdostrondotyczącychkonkretnychsiedliskigatunków,

przygotowanenapotrzebydanegoobszaruNatura2000.

Kolejnym krokiem, po części informacyjnej, jest ustale-nie, z jakimi konfliktami i problemamiborykają się in-

teresariuszewdanymobszarzeNatura2000.NależyustalićlistęprzypadkówodmowyzgodynainwestycjęwgranicachomawianejNatury2000zpowoduwystępowaniatejformyochrony.Chodzi przedewszystkimo te konflikty i proble-my,którewiążąsięzprzedmiotamiochronyicelamizadańochronnych. Przed kolejnym spotkaniem RDOŚ powinien

11 Dostępdowymienionychserwisów19.01.2017r.

Niezbędne materiały internetowe (adresy serwisów do przekazania zainteresowanym)http://www.gdos.gov.pl/Articles/view/1915/Plany_zadan_ochronnych

http://natura2000.gdos.gov.pl/strona/nowy-element-3http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/

http://www.gios.gov.pl/siedliska/default.asp?nazwa=przewodniki&je=pl11.

Obszar Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu PLB060003

20


21

ustalić, a na spotkaniu przedstawić uwarunkowania danejodmowy–czyrzeczywiściechodziłooobszarNatura2000,czy też były inne podstawy prawne, wynikające z innychprzepisówdotyczącychochronyprzyrodylubochronyśro-dowiskaczyprawabudowlanego.Możetakżezaistniećsy-tuacja,wktórejinwestorzrezygnowałzinwestycjizpowoduistnieniaobszaruNatura2000,bezsprawdzeniafaktycznegowpływujegoutworzenianaplanowanedziałania.Ustalenietychproblemówiwynikającychznichewentualnychograni-czeńwprocesieinwestycyjnymczyprowadzeniugospodarkirolnejwobszarzeNatura2000jestważnedlauzyskaniaspo-łecznejakceptacjidlapowstającegoPZO.WykonawcaPZOlubRDOŚmożebowiemzaoferowaćpomocwwyjaśnieniutych problemów w trakcie spotkań ZLW poprzez zapew-nienieudziałustosownychekspertów.Zaliczająsiędonichnie tylkoprzyrodnicy, specjaliściGISczy specjaliścids.ko-munikacji,facylitacjiimediacji,jużuczestniczącywspotka-niachZLW,aletakżespecjaliścinp.zzakresuinwestycjiczyrolnictwa,którzyposzukiwalibywrazzprzyrodnikamiorazinteresariuszami optymalnych rozwiązań. Zaleca się, abyw trakcie akcji informacyjnej, poprzedzającej proces two-rzeniaPZO,zebraćdaneozapotrzebowaniunaewentualnedodatkowe spotkania tematyczne (np. z zakresuproduktulokalnego, prowadzenia gospodarstw agroturystycznych,turystyki nieinwazyjnej). Następniewarto zaprosićwłaści-wych ekspertów oraz specjalistów zajmujących się przed-

miotamiochronyobszaru,którzywspólniemoglibyokreślić,czyijakieformydziałalnościgospodarczejmogąwpłynąćnachronionesiedliskaigatunki.Wtymzadaniuszczególnarolaspoczywa na samorządach lokalnych i LokalnychGrupachDziałania.Takadyskusjaorozwojuregionumogłabyukazaćinteresariuszomnowemożliwości,jakiedajeobszarNatura2000,iobalićewentualnemityoprzeszkodachiogranicze-niachzwiązanychztymprogramem.

Jeślipojawiąsięproblemy,niejasnościlubrozbieżnośćzdań,warto–przedpracąnadniminakolejnychspotkaniach–

rozdysponowaćkonkretnezadania,przybliżającedouzyska-nia konsensusu, pomiędzy poszczególnych interesariuszy.Przed zakończeniem spotkania wstępnego należy postawićpytaniaistotnezpunktuwidzeniaprocesutworzeniaPZO.

Zjakichźródełdowiedzianosięospotkaniu?

Czywszystkie osoby zainteresowanemiałymożli-wośćuczestniczeniawspotkaniu?

Czy z jakichś powodów nie wykluczyliśmy częściosób,awkonsekwencji informacji,któremożemyod nich uzyskać w procesie planowania ochronyizrównoważonegorozwojuobszaru?

Obszar Natura 2000 Dolina Dolnej Skawy PLB120005


22

Czy spotkanie odbyło się w odpowiednich godzi-nach?

Czy spotkanie odbyło się w miejscu, w którymmogą uczestniczyć osoby niepełnosprawne lubosobyzmałymidziećmi?

CzywgranicachobszaruNatura2000znajdujesięmiejscespotkańpreferowaneprzezmieszkańców?Czyustalonotermin(dzieńorazgodzinę),wktórymzwyczajowoodbywająsięspotkania?

Analiza odpowiedzi na powyższe pytania pomoże za-planować miejsce i termin kolejnych spotkań ZLW.

Możemypotwierdzić,czywybranemiejsce iczasokazałysięoptymalne lubuczestnicywstępnegospotkaniamogąwskazać własne preferencje. Uzyskanie akceptacji loka-lizacji i terminusłużybudowaniudobrych,bazującychnazaufaniu relacji z interesariuszami. Ponadto stanowi gestdobrejwoli i dowodzi chęciwspółpracy ze strony osobylubinstytucjiodpowiedzialnejzakonsultacje.TenpierwszykrokznaczącowpływanabudowaniepozytywnychrelacjimiędzyuczestnikamiZLW.

WAŻNE! Zadobrąpraktykęuważasięwyłonienienapierwszymspotkaniu ZLW liderów grup interesu, np. rolników,właścicieli gospodarstw agroturystycznych, przedsię-biorców, stowarzyszeń o podobnych celach działaniaitd.

PonieważprocespracnadPZOjestrozciągniętywczasie,wartoodnawiaćkontaktyzliderami(interesariuszami)

inabieżąco informować ichopostępachprac,planowa-nychdziałaniach czy spotkaniachprzewidzianychwdłuż-szejperspektywie.

Dozespołueksperckiegonależywłączyćprzyrodników,aletakżeznawcęzagadnieńzwiązanychzrolnictwem

i wsią oraz dopłatami rolnośrodowiskowo-klimatyczny-mi, specjalistówzajmujących sięhydrologiąoraz innymizagadnieniamizwiązanymizgospodarowaniemwodami,w tym specjalistów ds. DyrektywyWodnej. Jeśli chodzio lasy, uczestniczący w ZLW pracownicy LP są dobrzeprzygotowani i mogą wspierać swoją wiedzą obecnychnaspotkaniuwłaścicielilasówprywatnych.

Należypodkreślićznaczeniezaangażowaniaekspertówprzyrodników w ZLW, którzy przybliżą zagadnienia

związanezNaturą2000 iPZOorazdostarcząwiarygod-ne informacje na temat potrzeb przedmiotów ochrony.Udziałspecjalistówjestkluczowy,ponieważsąoniwsta-nieocenićstopieńustępstwwtrakcienegocjacjitreściza-pisówPZOlubwskazaćalternatywnedziałaniaprzywra-cającewłaściwystanochronyprzedmiotówochrony,abyznalazłyonewiększąakceptacjęspołeczną.ZapewnienieczłonkomZLWmożliwościwyboruopcjonalnychdziałańmożemiećniebagatelnywpływnaprzebiegcałegopro-cesukonsultacji.

Wobec większej grupy interesariuszy związanychz konkretną branżą, np.właścicieli stawów rybac-

kich, dobrym rozwiązaniem będzie przeprowadzenie

Obszar Natura 2000 Beskid Mały PLH240023

23

dodatkowych spotkań zarezerwowanych tylkodla nich,skoncentrowanychnaproblemachzwiązanychzkonkret-ną tematyką.Spotkaniabranżowemogąwpłynąćpozy-tywnienaliczbęinteresariuszy,którzywłącząsięwpro-cesformowaniaPZO.

Spotkanianależypodzielićnapanele.Przynajmniejje-denpanelpowinienprzebiegaćwformiepracywgru-

pach. Prowadzi to do złagodzenia przebiegu spotkaniaiumożliwiawiększezaangażowanieróżnychuczestników:aktywnimająszansęzostaćrealniewysłuchani,bierniła-twiejsięzaangażują.

Celem uniknięcia zniekształceń komunikacyjnych,warto rejestrować spotkaniew formienagraniaau-

diolubwideo(zawiedząizgodąuczestników)orazzapi-saćgłównekonkluzje (rekomendacje)naflipcharcie lubwplikutekstowymwyświetlonymnaekranie.Tezabiegipomogąuporządkowaćprzebiegspotkania.

Podczas opracowania planu spotkań warto zadbaćoichatmosferępoprzezdrobnypoczęstuneklubdo-

datkoweaktywności,np.wyjściew terenzespecjalistąlubwieczorne ognisko. Pozwala to na budowaniewza-jemnegozaufania,skracadystansipoprawiakomunika-cję.

W terminiesiedmiudniroboczychodpierwszegospotka-niaZLWnależysporządzićzniegoprotokół.Protokół

winienzostaćprzekazanywformieelektronicznejosobomzainteresowanymorazopublikowanynastronie interneto-wejRDOŚdedykowanejkonkretnemuobszarowi.Powinienrównieżzostaćudostępnionywgminiezmożliwościązapo-znania się z nim, koordynowaną przez osobęwyznaczoną(wdrodzeporozumieniaRDOŚzgminą)dozbieraniauwagodmieszkańcówwykluczonychcyfrowo.Celemzwiększeniazaangażowaniaiwspółodpowiedzialnościzadecyzję,zalecasiępodpisywanieprotokołówprzezuczestnikówreprezen-tujących instytucje, urzędy i organizacje. Protokoły należyudostępniaćdowglądubezpodpisów.

Obszar Natura 2000 Kalina-Lisiniec PLH120007

Obszar Natura 2000 Stawy w Brzeszczach PLB120009

Obszar Natura 2000 Beskid Mały PLH240023

24

D. Zgłaszanie uwag do projektu PZO przez ZLW oraz innych interesariuszy

Zgłaszanie uwag ułatwi opracowanie formularzazarównowwersji elektronicznej, jak i papierowej,szerokodostępnegodlainteresariuszy.Nakolejnychspotkaniach protokół powinien być dyskutowanyzmożliwościąomówieniauwag.Nienależyodgórniezakładać, że obecni na spotkaniach ZLW przedsta-wiciele lokalnychspołecznościsąwłaściwymiprze-kaźnikamiinformacjiwswoichśrodowiskach.Należynatomiastpodjąćaktywnedziałania,bypowiadomićwszystkichomożliwościwnoszeniauwag.

RozpatrzeniewszystkichuwagzgłoszonychdoPZOprzez koordynatora PZO, również anonimowychorazzłożonychprzezinteresariuszyspozaZLW.

Ewentualnapoprawaprotokołu.

Opublikowanieprotokołu.

Wypełnienielubkorekta–pouwzględnieniuuwaguczestnikówpierwszego spotkaniaZLW–ModułuAdokumentacjiPZOprzezkoordynatoraPZO.

Akceptacja Modułu A dokumentacji PZO przezplanistęregionalnegoiopublikowaniedokumen-tunastronieinternetowejumożliwiającejprzypi-sanymdoniego członkomZLWdostępdodoku-mentuwformieelektronicznej.

E. Kolejne spotkania ZLW

Identyczną sześciokrokową procedurę powtarza sięprzed kolejnymi spotkaniami, zwykle po skończeniuprzezwykonawcępracnadmodułemBiCdokumentacjiPZO.

UWAGA! Trzy dni robocze przed każdym kolejnym spotkaniemZLW osoby, które o to poproszą, powinny w formieelektronicznej otrzymać prezentacje przygotowaneprzez wykonawcę na spotkanie, szczególnie zawiera-jącemapyzasięgówsiedliskiwystępowaniagatunkóworazzidentyfikowanezagrożenia.

UWAGA! WtrakciespotkaniaZLWomawiającegowskazaniadodokumentacji planistycznej (SUiKZP, MPZP) powinniuczestniczyćpracownicyurzędówgminodpowiedzialnizaplanowanieprzestrzenneoraz rozwój i inwestycje.Powinnionisłużyćswojąwiedząiinformacjami,codospecyfikigminimożliwościalternatywnychrozwiązańplanistycznych.

Nieulegawątpliwości,żestosunkowoprostedziałaniew trakcie spotkań ZLW, jakim jest wyjście w teren

z uczestnikami, może zmienić ich spojrzenie na obszari przedmiotyochrony.Niestety, często zapominamy, żenawetmieszkającnadanymterenie,wieleosóbdyspo-

25

nuje znikomą wiedzą o obszarze i jego przedmiotachochrony.Obejrzeniesiedliska(np.kwitnącej łąkitrzęśli-cowej), posłuchanie zwierzęcia (np. derkacza, kumaka)lubpoczuciezapachu (np.pachnicydębowej)możepo-zytywnie nastawić do idei funkcjonowania sieciNatura2000.

Wartozwrócićuwagę,żepewnedziałaniamogąwpły-wać negatywnie na postrzeganie procesu przygo-

towaniaPZO.Wtymkontekście istotne jestnp.powia-damianiewłaścicieli gruntów o prowadzeniu ekspertyznaichterenie.ProwadzeniebadańbezwiedzywłaścicielibywapostrzeganenegatywnieimożewywołaćwrogośćdocałościprocesuprzygotowaniaPZO,atakżedowyko-nawcylubzatrudnionychekspertów.

F. Publikacja uwag po każdym etapie wypełniania dokumentacji

Po każdym etapie spotkań ZLW i pojawianiu sięewentualnie nowych uwag należy je opublikować

wraz z odpowiedziami na nie i nową wersją projektu.Następnie należy udostępnić osobom zainteresowa-nym link do tej publikacji oraz wyłożyć wersję papie-rową w miejscach łatwo dostępnych, np. w urzędzie gminy.

G. Publikacja ostatecznej wersji projektu

PozakończeniuetapuspotkańZLWorazakceptacjica-łościwypracowanejdokumentacjiPZOprzezplanistę

regionalnegonastępuje jejopublikowaniewrazzzarzą-dzeniem PZO na ogólnodostępnej stronie internetowejumożliwiającejwszystkimużytkownikomdostępdodo-kumentuwformieelektronicznej.

UWAGA! Osobom wykluczonym cyfrowo należy umożliwić za-poznaniesięzPZOwgminie.WdrodzeporozumieniaRDOŚ z gminą należy wskazać osobę koordynującązbieranie uwag mieszkańców. Projekt zarządzeniaprzed rozpoczęciem ustawowych konsultacji społecz-nych należy rozesłać do kluczowych interesariuszywceluuzyskaniajegoakceptacji.

H. Oficjalne konsultacje społeczne (minimum 21 dni)

Po ustalonym terminie minimum (21-dniowym) na-stępujeanalizauwagprzezRDOŚ.Wwypadkudużej

liczbyuwag,uznanychza słuszne iwznacznymstopniu

Obszar Natura 2000 Dolina Rawki PLH100015

26

wpływających na ostateczny kształt formułowanegowcześniejPZO,należy rozważyćdodatkowekonsultacjespołeczne na tym etapie działań. Po rozważeniu uwagnastępuje akceptacja ostatecznej wersji przez planistęregionalnego i zamieszczenie pełnej dokumentacji nastronie internetowej odpowiedniej RDOŚ w serwisieumożliwiającymdostępdodokumentuwformieelektro-nicznej.KolejnymkrokiemjestostatecznezatwierdzeniezarządzeniaidokumentacjiPZOprzezRDOŚ.

UWAGA! Wpowyższejprocedurzeorganemnadzorującymob-szarjestRDOŚ.Procedurapozostajeniezmiennanie-zależnieodtego,ktonadzorujeobszarNatura2000:UrządMorskiczyDyrektorParkuNarodowego.

I. Spotkanie podsumowujące wraz z prezentacją

ostatecznej wersji zarządzenia

Dlabudowaniakapitałuspołecznegoitrwałychrelacjiinteresariuszy z urzędami zarządzającymi i sprawu-

jącymi nadzór nad obszarami Natura 2000 ważne jest,aby po spotkaniach ZLW, wynikających z obowiązków

ustawowych, zorganizować spotkanie podsumowującepo zatwierdzeniu PZO. Interesariusze poznają wówczaskolejnedziałaniaorganunadzorującegoobszar,przyczy-nynieuwzględnieniawniesionychprzeznichuwagorazdziałania skierowane przez organ nadzorujący do reali-zacjiwpierwszejkolejności.TakiespotkanieuwidaczniawysiłekuczestnikówZLW,przełoży sięnawspólniewy-pracowanelubomówionekonkretnedziałaniaiułatwie-nia.Spotkaniepowinnaprowadzićosobareprezentującaorgan nadzorujący obszar lub zatrudniony przez niegospecjalista ds. komunikacji. Najlepiej, żeby była to tasamaosoba,któraprowadziłaspotkaniewstępne.

Doświadczenia wyniesione ze szkoleń „Natura 2000– Naturalny Kapitał” w 10 obszarach Natura 2000

wskazują,żeproceskonsultacjispołecznychjestdobrymmomentemnawłączenie lokalnej społeczności do dys-kusji nad rozwojem zamieszkiwanego przez nią regio-nu oraz przyszłymi zapisami tworzonego PZO. Pozwalato wcześniej omówić potencjalne sytuacje konfliktoweoraz ukazać ewentualne możliwości i kierunki rozwo-ju. Podczasprowadzenia konsultacji społecznychwartozorganizować w miarę możliwości szereg spotkań te-matycznych, celemukazania lokalnej społecznościwagizrównoważonegorozwojutegoobszaruorazmożliwościpłynących z występowania obszaru Natura 2000, czylizusługekosystemów.

Obszar Natura 2000 Dolina Noteci PLH300004

27

Podsumowanie

W sieciNatura2000chronionesącennesiedliskaigatun-ki,sątowięcobszaryoszczególnychwalorach.Poten-cjałtenjużdziśjestwykorzystywanywznaczącymstopniu.Wielumieszkańcówprowadzidziałalnośćagroturystyczną,świadczy usługi turystyczne oraz związane z produktamilokalnymi i regionalnymi. Marka „Natura 2000” wyraźniewspieratakikierunekrozwoju,gdyżkojarzonajestzeszcze-gólnymiwaloramiobszaru,takimijakmalowniczykrajobraz,wysokie wartości przyrodnicze, zdrowa żywność. Wydajesię, że tego typu informacje, wskazujące na Naturę 2000jakomotorrozwoju,niezaś jegobarierę,sąkonieczne,byosobyuczestniczącewZLWotrzymałypełniejszyoglądsy-tuacjidotyczącyzrównoważonegorozwojudanegoterenu.

Warto podawać przykłady dobrych praktyk dotyczą-cych gospodarowania na obszarach Natura 2000

iprzekazać jeosobomuczestniczącymwspotkaniach te-matycznychlubnawetwpierwszymspotkaniuzorganizo-wanymwramachkonsultacjispołecznych.

JeśliNatura2000mabyćodbierana jakoszansazrówno-ważonegorozwojuregionu,aniejakoobszarograniczeń,

koniecznejestwypracowaniekompromisowychrozwiązań,któreuwzględniałybynietylkoochronęprzyrody,alerów-nież interes lokalnychspołeczności12.Zaproponowanymo-del przeprowadzenia konsultacji społecznych ma pomócinstytucjom odpowiedzialnym za realizację PZO (nie tylkoRDOŚ, ale także administracji LP, samorządom, GDDKiA,IMUZ, ARiMR itd.) zachęcićmieszkańców i przedstawicielizainteresowanychpodmiotówdoudziałuwprocesieprzy-gotowaniategodokumentu.Konsultacjemająteżpomócin-

teresariuszomiekspertomwwypracowaniunajbardziejra-cjonalnych rozwiązań, służących zachowaniuprzedmiotówochronyposzczególnychobszarówNatura2000.

Niewątpliwie zastosowanie w praktyce rekomendacjizawartych wmodelu, wiążące się ze znaczącym roz-

szerzeniemzakresudziałań,pociągaza sobąkoniecznośćzwiększeniabudżetunaprzygotowaniePZO.Jesttojednakniezbędne, by proces konsultacji społecznych przebiegałsprawnieibyłefektywny.

Osoby uczestniczące w 12 dniach szkoleniowych przy-gotowanychprzezFundacjęWspieraniaInicjatywEko-

logicznych, które reprezentowały różne sektory z tegoterenu,wielokrotniezwracałyuwagęnadziałaniainforma-cyjneniezbędneprzedzasadniczymikonsultacjamiformal-nymi.Otojedenzgłównychwniosków–przedpierwszymwarsztatem konsultacyjnym ZLW należy przeprowadzićkilkaspotkańinformacyjno-konsultacyjnychdlamieszkań-cówwróżnychmiejscowościach,abyzwiększyćwśródnichpoziomwiedzynt.PZO.Bardzoważnejestprzedstawienie

12 Zob.A.Bołtromiuk.Natura 2000 – możliwości i dylematy rozwo-ju obszarów wiejskich objętych europejską siecią ekologiczną,„ProblemyEkorozwoju”2012,vol.7.nr1,s.117-128.

Obszar Natura 2000 Pustynia Błędowska 120014

28

nietylkoprzedmiotówochronyobszaruorazichpotrzeb,ale takżemożliwości gospodarowaniawdanymobszarzeNatura2000.Możliwościtemożnawykorzystaćdlazapew-nienia korzyści zarównodla całego regionu, jak i dla po-szczególnychinteresariuszy.Tychostatnichmogąbowiemobjąć ograniczenia sposobów gospodarowania praktyko-wanychwobszarzeNatura2000doczasuwejściawżyciePZO.OrgannadzorującyobszarNatura2000pełnikluczo-wąrolę,ponieważpospotkaniachZLWstaniesięgłównympartnereminteresariuszy.

Ustanowienie PZO niemoże zakończyć prac ZLW,win-no raczej zainicjować jego zawiązanie i wpłynąć na

konstruktywnewsparciefunkcjonowaniaostoinaturowejwprzyszłości.PZOpowinienstanowićśrodekdoosiągnię-ciacelu,jakimjestochronaprzyrodyizrównoważonyroz-wójobszaru,niezaścelsamwsobie.Nawiązanekontaktyiwypracowanerozwiązaniawartoprzełożyćnadalsząpra-cęnarzeczobszaruNatura2000inabudowanielokalnychstrategiirozwoju.


29

Literatura

1 A.Bołtromiuk,Natura 2000 – możliwości i dylema-ty rozwoju obszarów wiejskich objętych europejską siecią ekologiczną, „Problemy Ekorozwoju” 2012,vol.7,nr1,s.117-128.

2 D.Długosz,J.J.Wygnański,Obywatele współdecy-dują. Przewodnik po partycypacji społecznej, Sto-warzyszenienaRzeczForumInicjatywPozarządo-wych,Warszawa2005.

3 M.Głogowska,W.Szendera,W.Chmielewski,Kon-flikty społeczne na obszarach Natura 2000 w Pol-sce,„Woda–Środowisko–ObszaryWiejskie”2013,t.13,z.4(44),s.31-41.

4 Jak projektować i prowadzić działania informacyj-no-konsultacyjne na obszarach Natura 2000?,podred.M.Grodzińskiej-Jurczak,M. Tarabuły-Fiertak,Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kra-ków2010.

5 Natura się opłaca. Innowacyjne projekty dla środo-wiska i społeczności lokalnych,podred.A.Guły,K.Smolnickiego, Instytut Ekonomii Środowiska, Dol-nośląskaFundacjaEkorozwojuiCEEBankwatchNe-twork,Kraków2010.

6 T.Mann,J.Marszewska,Facylitacja – wiedza, umie-jętności, sztuka czy magia, RP Publishing House,Warszawa-Londyn2015.

7 G.Nordhelle,Mediacja.Sztuka rozwiązywania kon-fliktów, Fundacja Inicjatyw Społecznie Odpowie-dzialnych,Gdańsk2010.

30

Copyright © by Fundacja Wspierania Inicjatyw EkologicznychKraków, 2016

FotografiezezbiorówFundacjiWspieraniaInicjatywEkologicznychFotografieautorstwaMałgorzatyKosik,KrzysztofaKusa

Druk:DrukarniaiWydawnictwo ,www.grafikon.pl

Centrumdziaławramachprojektu„MisjaNatura”realizowanegoprzezFundacjęWspieraniaInicjatywEkologicznych,współfinansowanegoześrodkówUniiEuropejskiejwramachProgramuLIFE+orazNarodowegoFunduszuOchronyŚrodowiskaiGospodarkiWodnej.

Centrum Informacji Natura 2000 tel. +48/12/631 57 31, e-mail: [email protected], www.misjanatura.fwie.pl

Projektrealizowanypodpatronatem

RegionalnejDyrekcjiOchronyŚrodowiska

wKrakowie

Projektrealizowanywlatach2012-2017

Niniejsza broszura jest propozycją modelu przeprowadzenia konsultacji społecznych w ramach tworzenia Planów Zadań Ochronnych dla obszarów Natura 2000.

Model powstał w wyniku analizy doświadczeń zebranych podczas realizacji projektu LIFE+11 „Misja Natura” koordynowanego przez Fundację Wspierania Inicjatyw Ekologicznych oraz projektu POIS.05.03.00-00-186/09

„Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski” zrealizowanego przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska i regionalne dyrekcje ochrony środowiska.

Projekt„MisjaNatura”współfinansowanyześrodkówUniiEuropejskiejwramachInstrumentuFinansowegoLIFE+orazNarodowegoFunduszuOchronyŚrodowiskaiGospodarkiWodnej.

ZatreśćniniejszegomateriałuodpowiadawyłącznieFundacjaWspieraniaInicjatywEkologicznych.

ProjektrealizowanypodpatronatemRegionalnejDyrekcji

OchronyŚrodowiskawKrakowieProjekt„MisjaNatura”

realizuje:

MODEL PRZEPROWADZENIA KONSULTACJI SPOŁECZNYCH przeprowadz… · Procedura konsultacji społecznych...

Documents

Transcript of MODEL PRZEPROWADZENIA KONSULTACJI SPOŁECZNYCH przeprowadz… · Procedura konsultacji społecznych...