MISJA H2OCZYLI SKĄD SIĘ BIERZE

WODA W KRANIE

s. 5 Woda to życie

s. 8 Spacer po wodzie

s. 10 Kobiernice Czaniec

s. 12 Stacja Strumień

s. 14 Zbiornik i Zakład Goczałkowice

s. 16 Gospodarstwo Rybackie „Rybaczówka”

s. 18 Kozłowa Góra

s. 20 Stacja Zawada

s. 22 Stacja Miedary

s. 24 Zakład Dziećkowice

s. 26 Stacja Bibiela

s. 28 Stacja Łazy

s. 30 Stacja Maczki

s. 32 Laboratorium

s. 34 Znajdź drogę dzięki wodzie!

2 MISJA H2O

ISBN 978-83-945743druk: www.epigraf.com.pl

fotografie: Janusz Moczulski, www.fotopress.pl

Dofinansowano ze środków Wojewódzkiego Funduszu OchronyŚrodowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach

Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu

4 MISJA H2O

WODA TO ŻYCIE...Biblia rozpoczyna się od słów: „Na początku Bógstworzył niebo i ziemię. Ziemia zaś była bezłademi pustkowiem: ciemność była nad powierzchniąbezmiaru wód, a Duch Boży unosił się nad wodami”(Rdz 1, 1-2). Pismo Święte mówi o trzechfundamentach stworzenia: niebie, ziemi i wodzie.Ludzie we wszystkich kulturach przypisywali wodziesakralny wymiar. Woda jest świętością, bez niej niema życia.

SymBOliKa H2O W chrześcijaństwie i w innych religiach, woda znanapod chemicznym symbolem H2O, ma silne znaczeniesymboliczne. Woda w Biblii ma trzy elementarneznaczenia: jest kosmiczną siłą, nad którą tylko Bógma absolutną kontrolę; daje początek życiu, jestwręcz jego źródłem oraz za jej pomocą następujeoczyszczenie zarówno zewnętrzne, jak

i wewnętrzne, np. w znaczeniu obmycia z grzechów.Symbolika wody jest bardzo bogata. Źródlanasymbolizuje życie, morska śmierć i dlatego byłazapowiedzią „misterium Krzyża”. Wody potopuzmywają występki ludzi i są typem ponownegonarodzenia. Przejście Izraelitów przez MorzeCzerwone i wyzwolenie z niewoli egipskiej jestzapowiedzią wyzwolenia z niewoli grzechu, któredokonuje się w sakramencie chrztu. Biblijnązapowiedzią chrztu jest również przejście przezJordan i wejście do Ziemi Obiecanej, będącej„obrazem życia wiecznego”.Z wodą ściśle związany jest chrzest. Pierwszysakrament, bez którego nie ma zbawienia. W nimto właśnie woda jest symbolem życia Bożego,nowego narodzenia, które dokonuje się przez tensakrament, czyli poprzez polanie głowy, bądźzanurzenie w wodzie.

SKarB na wagę życia Bogata symbolika wody w Piśmie Świętym bierzesię także z tego, że woda była po prostu skarbem, bo autorzy Pisma Świętego mieszkali na terenach,gdzie jej brakowało. Z pewnością wielokrotniena własnej skórze odczuli, czym jest jej brak i jakieznaczenie ma dla fizycznej egzystencji człowieka.Wodę szanowali, tak samo jak wszyscy obok. To dlatego członkowie narodu wybranego stali sięspecjalistami w jej pozyskiwaniu i przechowywaniu,czego dowodem są m. in. skomplikowane systemyirygacyjne i rozbudowana sieć cystern na Masadzienad Morzem Martwym.Zdając sobie sprawę, jak cenna jest woda nie tylkow znaczeniu teologicznym, ale przede wszystkimużytkowym, papież Franciszek w swojej najnowszejencyklice „Laudato si” jeden z punktów poświęcawłaśnie wodzie. Umieszcza oczywiście ten temat

dajemy w Twoje ręce niewielkie wydawnictwo o tematyceekologicznej. W obecnych czasach, gdy coraz częściej słyszy sięo większych i mniejszych katastrofach ekologicznych, a zwłaszczagdy dotyczą one najbliższego otoczenia, edukacja ekologicznanabiera coraz to większego znaczenia. Naszym skromnymzamiarem jest sprowokować Cię do tego, byś zatrzymał sięi zastanowił choć na chwilę nad tym co, jeszcze jest, przynajmniejw naszym kraju, stosunkowo łatwo dostępne – nad sprawą czystejwody.

Pragniemy byś zrozumiał, że – jak napisał Eryk Mistewicz –„Ekologia i ochrona środowiska to (...) nie tylko wielki przemysł,kopalnie i huty. To także Twoje i moje codzienne gesty, to Twoja i moja kuchnia, łazienka, garaż, ogród. To wybór przezCiebie i przeze mnie (...) sposobu spędzania wolnego czasu i takaochrona środowiska zaczyna się najbliżej: w tym pokoju, mieszkaniu,domu.”

Mamy nadzieję, że nasze wydawnictwo posłuży Ci jako punktwyjścia do większego i bardziej świadomego niż do tej poryposzanowania wody, która „jest życiem”.

ks. Bernard Koj, Fundacja Opoka

SZANOWNY CZYTELNIKU,

Tam, gdzie jest woda, musi być życie... Teolog czy poeta powie nawet: Woda nie podtrzymuje życia – woda jest ŻYCIEM!

„Wodo, nie masz ani smaku, ani koloru, ani zapachu, nie można ciebie opisać, pije się ciebie,nie znając ciebie. Nie jesteś niezbędną do życia: jesteś samym życiem (...)”.

Antoine Saint-Exupery

w kontekście treści całości dokumentu, któregotematem przewodnim jest ekologia.

wOda tO prawO, nie przywilej Papież Franciszek opisując w encyklice „Laudato si”kwestię wody, rozpoczyna swoje rozważanieod kwestii wyczerpywania się zasobów naturalnychziemi. Najbardziej w tej materii jest ważne, żekwestia dostępu do czystej wody jest sprawąnajwyższej wagi, ponieważ jest niezbędna do życiaczłowieka oraz wspierania ekosystemów lądowychi wodnych. Z niedostatkiem wody mamydo czynienia szczególnie w Afryce, gdzie duża częśćludności nie ma dostępu do bezpiecznej wody pitnejlub cierpi z powodu suszy, utrudniającej produkcjępożywienia. Następnym problemem, na który zwraca uwagępapież Franciszek, jest katastrofalna jakość wodydostępnej dla ubogich, co powoduje każdego dniaśmierć wielu osób. Pospolite wśród ubogich sąchoroby związane z wodą, w tym wywołane przezdrobnoustroje i substancje chemiczne. Wielkimniebezpieczeństwem jest to, że w niektórychmiejscach rozwija się skłonność do prywatyzacjiszczupłych zasobów wody, stających się towarem,który jest podporządkowany prawom rynku.W rzeczywistości „dostęp do wody pitneji bezpiecznej jest istotnym, fundamentalnymi powszechnym prawem człowieka, ponieważdeterminuje przeżycie osób i z tego względu jestwarunkiem korzystania z innych praw człowieka.”Papież mówi także, że problem wody jest częściowokwestią edukacji i kultury, bo nie ma świadomościwagi opisywanych zachowań w kontekście wielkiejnierówności. Warto na koniec przytoczyć ostatnifragment punktu dotyczącego wody: „Zwiększenieniedoborów wody spowoduje wzrost kosztówżywności i innych produktów wymagających jejużycia. Niektóre badania wskazałyna niebezpieczeństwo dotkliwego braku wodyw ciągu kilku dziesięcioleci, jeśli nie zostaną podjętedziałania w trybie pilnym. Oddziaływaniana środowisko mogą mieć wpływ na miliardy ludzi,a można też oczekiwać, że kontrola wody przezwielkie światowe korporacje stanie się głównymźródłem konfliktów w tym wieku.”Zużycie wody wzrasta systematycznie. „W ciąguostatnich stu lat wzrosło sześciokrotnie, a do 2050 r.jeszcze się podwoi, głównie na skutek irygacjii potrzeb rolnictwa. W niektórych krajach już brakujewody do produkcji żywności. Bez podjęcianiezbędnych kroków ten niedostatek stanie sięjeszcze powszechniejszy, a jej ceny gwałtowniewzrosną” – mówił dla „The Guardian” FrankRijsberman, dyrektor Międzynarodowego InstytutuZarządzania Zasobami Wody. Co więc robić? Trzebanią mądrze gospodarować, a kluczową sprawą jestekologia czyli ochrona świata naturalnego.

Ks. dr Robert Chudoba

6 MISJA H2O

KroplawiedzyKULA, W KTÓREJMIEŚCIŁABY SIĘ CAŁAWODA NA ZIEMI MIAŁABYŚREDNICĘ 1385 KM. GDYBYTAKĄ KULĘ STWORZYĆTYLKO Z WODY SŁODKIEJ,MIAŁABY ŚREDNICĘZALEDWIE 160 KM. ABY TOZOBRAZOWAĆ, PRZYZAŁOŻENIU, ŻE ZIEMIA MAWIELKOŚĆ PIŁKI DOKOSZYKÓWKI, CAŁA WODAZMIEŚCIŁABY SIĘ W PIŁCEDO PING-PONGA, A WODASŁODKA WYPEŁNIŁABYZIARENKO KUKURYDZY.

8 MISJA H2O

SPACER PO WODZIEKażda instytucja i firma ma swoją misję do wykonania. Szkołaza swój cel stawia edukowanie młodych uczniów. Sądypowołane są do sprawiedliwego orzekania, a producentobuwia pragnie, aby jego klienci wygodnie maszerowali przezżycie za jedyne 199 zł. Jednak czy można sobie wyobrazićważniejszą misję niż dostarczanie ludziom czystej wody,której potrzebujemy na co dzień?

O ile ludzkość może przemierzać świat boso, a i znane sąprzypadki długowiecznych obiboków, którzy na oczy szkołynie widzieli, wyobrazić sobie można także życie bezsprawiedliwości, o tyle życia bez wody po prostu nie ma.

Jednak woda to nie tylko zasoby naturalne, które możemyod po prostu zaczerpnąć ze studni, rzeki, czy jeziora. Woda totakże wysokiej jakości produkt, który gwarantuje namzdrowie, jeśli jest odpowiednio przygotowana. Za ten procesodpowiada właśnie Górnośląskie PrzedsiębiorstwoWodociągów. I nie jest to wcale proste zadanie.

Wato pamiętać, że zawsze kiedy odkręcamy kurek w naszymdomu i napełniamy szklankę czystą wodą, dzieje się takdzięki tysiącom kilometrów rur, setkom pomp i filtrów,nieustannej kontroli jakości w laboratoriach, a także dziękiludziom, którzy na swojej pracy znają się doskonale. Inaczejbyć nie może, bo jeden błąd mógłby kosztować nas zdrowie.

Nie sposób jednym artykułem, czy nawet większą publikacjąpokazać złożoność procesów, dzięki którym z naszychkranów płynie najwyższej jakości woda. Jednak choćw minimalnym stopniu mogę Wam Drodzy Czytelnicy pokazaćnajważniejsze elementy infrastruktury GPW. Naszą podróżzaczniemy z południa naszego województwa, aby z biegiemrzek odkryć w minimalnym stopniu skąd się bierze wodaw kranie. Zatem w drogę!

10 MISJA H2O

KOBIERNICE CZANIEC

Kroplawiedzy

JEDEN NIESZCZELNY, KAPIĄCYKRAN POWODUJE, ŻE W CIĄGUDOBY WYCIEKA OKOŁO 36 LITRÓW WODY, A NIESZCZELNA SPŁUCZKAPOWODUJE W TYM SAMYMCZASIE UTRATĘ OKOŁO 720LITRÓW WODY. KOSZT JEDNEJUSZCZELKI TO JEDEN ZŁOTY.KOSZT MARNOTRAWIONEJWODY MOŻE SIĘGNĄĆ TYSIĘCYZŁOTYCH ROCZNIE. WARTOZAINWESTOWAĆ W SPRAWNĄUSZCZELKĘ?

Naszą podróż rozpoczynamy od Kobiernic – najdalej wysuniętej na południe,a zarazem najwyżej położonej miejscowości na mapie infrastrukturyGórnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów. To właśnie tu uzdatniana jest woda,jaką GPW czerpie z czanieckiego zbiornika położonego na rzece Sole. Jest to jedenz najważniejszych elementów zaopatrzenia Śląska i Zagłębia w czystą wodę.

Często mieszkańcy regionu przekonani są, że woda która do nich docierapochodzi ze zbiornika w Goczałkowicach. Jednak goczałkowickie zasoby tojedynie 20 proc. wody trafiającej dalej do mieszkańców. Najwięcej wodypochodzi właśnie ze zbiornika w Czańcu, który jest zasilany przez górskiodcinek rzeki Soły.

Ujęcie zlokalizowane w górnej części zbiornika znajduje się w jego nurcie.Z komory ujęcia za pomocą dwóch lewarów woda jest przerzucana do studnizbiorczej, skąd dopływa do stacji uzdatniania. W tym wypadku nie potrzebna jestżadna przepompownia, ponieważ woda doprowadzana jest do celu dziękigrawitacji. Tu trafia do 4 zbiorników wstępnych, a dalej do budynku filtrów.Po procesie filtracji oczyszczona woda przepompowywana jest do magistralnegorurociągu o długości 32 km, który kończy ten etap jej podróży w przepompowniw Urbanowicach, skąd dalej zasilana jest magistrala GPW.

z Kobiernic woda dostarczana jest do: Brzeszcz, tychów, mikołowa, rybnickiego Okręgu węglowego, chorzowa, rudy Śląskiej, zabrza

12 MISJA H2O

STACJA STRUMIEŃStacja uzdatniania wody w Strumieniu jestzasilana w wodę z dwóch ujęć, czyli bezpośrednioz rzeki Wisły przy zbiorniku oraz ze zbiornikaw Goczałkowicach. Oba ujęcia mogą pracowaćrównolegle, a także niezależnie. Z ujęcia na rzeceWiśle dwoma rurociągami betonowymi wodadoprowadzana jest do dwóch studni zbiorczych,skąd za pomocą pomp trafia do stacji uzdatnianiawody. Stację wybudowano w latach 1952-1954.Natomiast w 2005 roku zakończono jejmodernizację, dzięki czemu w Strumieniu istniejąniejako dwa ciągi technologiczne. Daje to tymsamym podwojone możliwości uzdatniania wody.

Jednak stacja w Strumieniu, to nie tylkouzdatnianie, to także stacja ostrzegania i kontrolijakości wody. Funkcjonuje od 1999 roku,a powstała dzięki dofinansowaniu przez BankŚwiatowy. Dane, jakie pochodzą ze Strumieniaprzekazywane są do centrali GPW, gdzie podlegająszczegółowej analizie, a co za tym idzie odbiorcywody w naszym regionie mogą być spokojni o jejjakość, gdyż wykonywane w stacji badania nabieżąco, pozwalają na nieustanną kontrolę jakościi przeciwdziałanie w przypadku wystąpieniujakichkolwiek problemów.

Woda po procesie uzdatniania w obu ciągachtechnologicznych trafia do zbiornikao pojemności 2,4 tys. metrów sześciennych skądpompami doprowadzona jest do siecimagistralnej.

Kroplawiedzy

W POLSCE JEDYNIE 10 PROC.WÓD W DORZECZU WISŁY I 5 PROC. W DORZECZU ODRY TOWODY DOBREJ JAKOŚCI.70 PROC. CODZIENNEGOZUŻYCIA WODY TO WODAWYKORZYSTYWANA NA MYCIEI SPŁUKIWANIE TOALET.SPOŚRÓD WSZYSTKICHPAŃSTW EUROPEJSKICH,W POLSCE MAMY NAJNIŻSZEZASOBY WODY PRZYPADAJĄCENA 1 MIESZKAŃCA – 1,6 MLN LITRÓW NA ROK

ze Strumienia woda dostarczana jest do żor, jastrzębia zdroju, wodzisławia Śląskiego

14 MISJA H2O

„Śląskie Morze”. Tak często nazywa sięzbiornik w Goczałkowicach i nie ma w tymwielkiej przesady, ponieważ powierzchniazbiornika to ponad 3200 hektarów,czyli 32 km2. Jest to zbiornik zaporowyna rzece Wiśle, a sama zapora madługość 2980 metrów. Zbiornik pełni kilkafunkcji. Po pierwsze stanowi zaporęprzeciwpowodziową, a w przypadkuwystąpienia suszy jego zasoby mogązostać wykorzystane do zasileniamagistrali w wodę. Przy zbiornikuznajdują się dwie linie uzdatniania wody,zatem pełni także funkcję stacjizasilającej. Ponadto zbiornikgoczałkowicki jest wspaniałym miejscemdla osób spragnionych aktywnegowypoczynku i chcących obcowaćz naturą, zwłaszcza, że zbiorniki przylegające do niego tereny objęte są

ścisłą ochroną. Innymi słowy jest to raj dlaornitologów, entomologów, rowerzystów,biegaczy, romantycznych spacerowiczówi każdego, kto choć na chwilkę chciałbysię wyrwać z miejskiego zgiełkui obcować z naturą.

Zakład Uzdatniania Wody Goczałkowiceto kompleks obiektów uzdatniającychwodę składający się z dwóch ciągówtechnologicznych. Ciąg technologicznyGO-CZA I został uruchomiony w 1956 r.natomiast ciąg technologicznyGO-CZA II był uruchomiony w 1979 r. Obaciągi technologiczne zostały uzupełnioneo linię ozonu i węgla aktywnego. Obamogą pracować niezależnie i stanowiąwsparcie całej magistrali GPW. Jednakgoczałkowicki zbiornik, to takżegospodarka rybacka…

ZBIORNIK GOCZAŁKOWICE W LICZBACH

• 1954 rok – powstanie zbiornika• 168 mln m3 – całkowita objętość zbiornika• 3200 ha – całkowita powierzchnia zbiornika• 2980 m – długość zapory• 20 proc. – tyle wody w magistrali GPW pochodzi z Goczałkowic

ZBIORNIK I ZAKŁADGOCZAŁKOWICE

z goczałkowic woda dostarczana jest do: pszczyny, żor, rybnika, wodzisławia Śląskiego, tychów,Katowic, chorzowa, Sosnowca, Siemianowic Śląskich

16 MISJA H2O

KroplawiedzyW 1908 ROKU JEDENMIESZKANIEC KATOWICZUŻYWAŁ AŻ 92 L WODY. BYŁOTO WÓWCZAS NAJWYŻSZEZUŻYCIE WODY NA JEDNEGOMIESZKAŃCA WŚRÓDWSZYSTKICH MIASTGÓRNOŚLĄSKIEGO OKRĘGUPRZEMYSŁOWEGO. CO CIEKAWE,W 2015 R. ZANOTOWANOZUŻYCIE WODY.

Zbiornik w Goczałkowicach to takżegospodarka rybacka. I ze świecąszukać przedsięwzięcia takekologicznego, jakim jest właśnie„Rybaczówka”. Przez ostatnich 40 latprowadzone jest tutaj zarybianiezbiornika i nieustanna obserwacjaefektów, a wszystko to z korzyściązarówno dla ludzi, zbiornika i zawartejw nim wodzie. Stosowane w stacjiuzdatniania filtry powodują, żedo naszych kranów trafia najwyższejjakości woda, jednak to ryby właśniewykonują dużą część pracyw oczyszczaniu wód goczałkowickiegojeziora. Sam zalew zyskujena atrakcyjności turystycznej,ponieważ przyciąga rzesze wędkarzy,którzy mogą prowadzić sportowepołowy tutejszych ryb. Mimo, że

obowiązują limity zabierania złowionychzdobyczy do domu, które określaszczegółowy regulamin, każdy amatorświeżej rybki znajdzie tu coś dla siebie,ponieważ gospodarstwo rybackieprowadzi odłowy także dla lokalnychrestauracji. Tu podawany jest wspaniałysandacz, okoń, czy nawet szczupak. Nie brakuje także karpi, tołpyg i sumów.Jednak te ostatnie, to „uciekinierzy”pochodzący z okolicznych stawówhodowlanych. Zbiornik corocznie jestdodatkowo zarybiany i monitorowany.Jeśli występuje brak, lub nadmiarktóregoś z gatunków, zaraz jest tokorygowane. Zatem stwierdzenie, żezbiornik w Goczałkowicach to „śląskiemorze” sprawdza się, jeśli spojrzymyna możliwości, jakie oferuje wędkarzomi amatorom świeżej i zdrowej ryby.

GOSPODARSTWO RYBACKIE„RYBACZÓWKA”

18 MISJA H2O

KroplawiedzyCZY WIESZ, ŻE ZBIORNIKW KOZŁOWEJ GÓRZE WRAZZ ZAPORĄ WYBUDOWAŁO 600OSÓB W EKSPRESOWYM TEMPIE,BO ZALEDWIE W DWA LATA

KOZŁOWA GÓRA

Zbiornik ten jest położony na południowo-wschodnim obrzeżu gminy Świerklaniec(stąd nazywane jest również ZbiornikiemŚwierklaniec). Jednak jego oficjalnai najbardziej popularna nazwa pochodziod Kozłowej Góry, dzielnicy PiekarŚląskich. Pierwotny cel powstaniazbiornika w latach 1933-1939 był…militarny. Zbiornik stanowił elementsystemu umocnień stałych i polowych tj.schronów bojowych, zapórprzeciwczołgowych czy stanowiskartylerii Obszaru Warownego „Śląsk”. Te „warowne” elementy występująw okolicach zbiornika do dziś. Po wojniezmieniły się potrzeby, więc i rolazbiornika. Ponieważ w regioniebrakowało wody, w latach 1948-1951wzniesiono stację uzdatniania wody,dzięki czemu zbiornik stał się źródłem

wody pitnej. Dziś woda z Kozłowej Górykierowana jest do wielu miastpółnocnych krańców GórnegoŚląska – m. in. do Bytomia i PiekarŚląskich. Co ważne, w latach 90.przeprowadzono modernizację zakładuKozłowa Góra, w ramach którejwprowadzono nowoczesną technologięuzdatniania wody surowej. Dzięki temuznacznie poprawiła się jakość wodypitnej, co jest wyczuwalne w jej smakui zapachu. Zbiornik to jednak nie tylkoźródło wody dla mieszkańcówokolicznych gmin, ale i miejsce w którymmożna spotkać 202 różne gatunkiptaków. W tym te, które figurująw polskiej Czerwonej Księdze, czyliktórym grozi wyginięcie. Wśród nich:bąk, rybitwa białowąsa, zielona czysiewieczka obrożna.

z Kozłowej góry woda dostarczana jest do piekar Śląskich, Bobrownik, radzionkowa, Bytomia, chorzowa i Świętochłowic

20 MISJA H2O

Kroplawiedzy

STACJA ZAWADA Mieszcząca się w Karchowicach stacjawodociągowa Zawada to najstarsza stacjawodociągowa na Śląsku, która znalazła sięna unikatowym Szlaku Zabytków Technikiwojewództwa śląskiego. Stacja doskonale wpisałasię w zapoczątkowaną w tym regioniew XVIII wieku industrializację. Co więcej, Zawadaznalazła również swoje miejsce na LiścieNarodowych Dóbr Kultury. Co jednaknajważniejsze, od 2004 r., tę liczącą już 121 latstację, w której zachowały się zabytkoweurządzenia z epoki pary – można zwiedzać.A wszystko zaczęło się w 1874 r. Rozwój górnictwai stały spływ wód do wyrobisk górniczych sprawił,że władze pruskie musiały znaleźć nowe źródławody pitnej. W 1874 r. wykonano pierwszeodwierty we wsi Zawada i Karchowice, a kilka latpóźniej w tym miejscu zbudowano studnięo głębokości 215 m. Natomiast budowę wodociągurozpoczęto w latach 1894-1895 – wzniesionowówczas budynki administracyjne, stację pomporaz kotłownię parową. W latach 1927-1929nastąpiła przebudowa hali maszyn i kotłowni.Dodatkowo wybudowano warsztat, łaźnię, garaże,magazyn, budynek straży pożarnej i komin.Wszystkie obiekty stacji wodociągowejwybudowano w stylu modernistycznym. Co możnapodziwiać w Zawadzie dziś? Oprócz współczesnego,działającego wyposażenia, oglądać możnaw ceglanym budynku pompowni z 1929 r. m.in.tłokowy zespół pompowy, którywydobywa 11 metrów sześciennych wodyna minutę, agregat pompowy z 1923 r. czy sprężarkiparowe. A co do picia? Łyk wody i historii. Zawadawykorzystuje zasoby wód podziemnych z dwóchujęć: studni Pyskowice oraz studni zlokalizowanychna terenie Zawady. Woda studzienna jest dobrejjakości i nie wymaga uzdatniania poza dezynfekcją.

ze stacji zawada woda dostarczana jest do zabrza, zbrosławic, gliwic, pyskowic

JEŚLI 1 GRAM ZŁOTA KOSZTUJEOK. 150 ZŁ, A TONA 150 MLN ZŁ, TO DZIENNA PRODUKCJA WODYW GOCZAŁKOWICACH, CZYLI 200 TYS. METRÓW SZEŚCIENNYCHWARTA JEST OK. 450 TYS. ZŁ,CZYLI 3 KG ZŁOTA. OD POCZĄTKUISTNIENIA ZAKŁADU PRODUKCJI WODYW GOCZAŁKOWICACHWYPRODUKOWANO WODĘO WARTOŚCI 50 TON ZŁOTA.

22 MISJA H2O

STACJA MIEDARY

W 1992 r. GórnośląskiePrzedsiębiorstwo Wodociągówoddało do użytku stacjęuzdatniania wody Miedary, którazostała wybudowana w oparciuo zasoby trzech zespołów studnigłębinowych w Miedarach,Boruszowicach i Tworogu. Łączniewe wszystkich lokalizacjachczynnych jest sześć studni. Wodaz nich jest transportowanado stacji uzdatniania za pomocądwóch rurociągów zbiorczych.Po usunięciu z niej żelazai manganu, flirtacji orazdezynfekcji, tłoczona dwomarurociągami magistralnymi(głównymi) trafia do odbiorcóww Tarnowskich Górach i Gliwicach.

KroplawiedzyNAJWIĘCEJ WODY Z GPWKUPUJĄ CO ROKU KATOWICKIE WODOCIĄGI – OK. 16 MLN 744 TYS. 834METRÓW SZEŚCIENNYCHDRUGIE SĄ WODOCIĄGIW TYCHACH – 15 MLN METRÓWSZEŚCIENNYCH

z miedar woda dostarczana jest do tarnowskich gór, Bytomia, radzionkowa

24 MISJA H2O

ZAKŁAD DZIEĆKOWICE

Zakład Uzdatniania Wody Dziećkowice wykorzystujezasoby zbiornika Dziećkowice, który jest zasilanywodami rzeki Soły. Ujęcie wody oraz pompowniazakładu znajduje się na południowo-wschodnimbrzegu zbiornika Dziećkowickiego. Sam z koleizbiornik położony jest pomiędzy Mysłowicami,Jaworznem, Imelinem i Chełmem Śląskim, i jestjednym z najczystszych zbiorników wodyw województwie śląskim. Odbywają się tu zawodyw żeglarstwie, w tym także eliminacje do mistrzostw

Polski. Zakład Uzdatniania Wody Dziećkowice jestwyposażony w pełen cykl technologiczny uzdatnianiawody, tj. ozonowanie wstępne i pośrednie(oczyszczanie wody pitnej z drobnoustrojów),koagulację klasyczną bądź kontaktową (dziękikoagulacji z wody usuwane są cząsteczki trudnoopadające oraz decydujące o mętności, ponieważdodawany koagulant wiąże małe cząsteczkiw większe i sprawia iż opadają na dno),dwustopniową filtrację na filtrach piaskowych

i węglowych oraz dezynfekcję. Co ciekawe,w Dziećkowicach wybudowano pierwszą i jedynąna razie stację regeneracji węgla aktywnego. Stacjata będzie obsługiwała wszystkie obiektyGórnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów,w których pracują filtry węglowe.

z dziećkowic woda dostarczana jest do: mysłowic, Sosnowca, Katowic, Siemianowic Śląskich,chorzowa, rudy Śląskiej, zabrza, Orzesza, Łazisk, Ornontowic, rybnika

26 MISJA H2O

KroplawiedzyJEŚLI WYOBRAZIMY SOBIE JEZIORO O GŁĘBOKOŚCI 10 METRÓW, SZEROKOŚCI1 KM I DŁUGOŚCI OD GOCZAŁKOWICDO WARSZAWY, TO BĘDZIE W NIMTYLE WODY, ILE UZDATNIŁ DO PICIAW CIĄGU SWEGO ISTNIENIA (60 LAT)ZAKŁAD PRODUKCJI WODYW GOCZAŁKOWICACH.

Historia tej stacji sięga końcówki lat 40.ubiegłego wieku. Wtedy to podjęto decyzjęo pozyskaniu wody z zasobów podziemnegozbiornika Lubliniec-Myszków. Ujęcie wódpodziemnych oparte o zasoby zespołu studnigłębinowych pod wspólną nazwą „Bibiela”powstało na terenach Żyglina, MiasteczkaŚląskiego, Miotka i Zielonej, nieopodalmiejscowości Bibiela. Studnie głębinoweodwiercano etapami. W roku 1954 wykonanoosiem studni głębinowych, które wyposażonow pompy wałowe tłoczące wodędo wspólnego rurociągu. Ponieważ jakośćwody głębinowej była wówczas bardzo dobra,została ona włączona bezpośrednio do siecimagistralnej poprzez pompownię – i trafiła domiast północnej części GórnośląskiegoOkręgu Przemysłowego, m.in. do TarnowskichGór, Bytomia i Chorzowa. Wzrastającelawinowo zapotrzebowanie na wodę ze strony

ludności i przemysłu ciężkiego – działalnośćkopalń i hut – spowodowało potrzebęodwiercania kolejnych studnigłębinowych. I tak, w 1961 roku odwierconokolejne 3 studnie, a w latach 1980-82następnych 11 studni głębinowych. W tymokresie ujęcie składało się z 22 studni,z których jednocześnie czynnych było 14. Iledziała dziś? Jedenaście. Stacja jest zasilanaz dwóch układów studni głębinowych: jedendostarcza wodę niewymagającą uzdatnianiai jest ona bezpośrednio kierowana do dwóchzbiorników wody czystej, a drugi – ze względuna zbyt dużą zawartość żelazaw wodzie – dostarcza wodę do blokutechnologicznego. Później – wodapochodząca zarówno z pierwszej i drugiejstacji – tłoczona jest rurociągami w kierunkuBytomia, Piekar Śląskich, Świętochłowici Chorzowa.

STACJA BIBIELAze stacji Bibiela woda dostarczana jest do: Kalet, miasteczka Śląskiego, Świerklańca, Bytomia, piekar Śląskich, chorzowa i Świętochłowic

28 MISJA H2O

STACJA ŁAZY

Stacja wodociągowa Łazy zbudowanazostała w 1955 r. i bazujena zasobach wodnych w obrębiegłównego zbiornika wódpodziemnych „Olkusz-Zawiercie”.Ujęcie składa się z sześciu studziengłębinowych, z których trzy są czynnea dwie eksploatowane. Ze studniwoda przesyłana jest rurociągamido dwóch zbiorników o łącznejpojemności 5,6 tys. metrówsześciennych w Łazach, gdzie jestdezynfekowana. Ze zbiorników wodaprzesyłana jest rurociągiem do dwóchzbiorników terenowychw miejscowości Łosień. Ze zbiorników tych wodadoprowadzana jest siecią magistralną(główną) w kierunku DąbrowyGórniczej.

z Łaz woda dostarczana jest do: dąbrowy górniczej i Będzina

30 MISJA H2O

STACJA MACZKIInicjatorem budowy ujęcia wody w Maczkachna Białej Przemszy był sam Gabriel Narutowicz,pierwszy prezydent RP, który jeszcze jakominister robót publicznych „rzucił” na jednejz konferencji w 1922 r., pomysł budowy ujęciawody dla całego Zagłębia Dąbrowskiego. To właśnie na jego wniosek powołano KomitetWodny, który zobowiązano do opracowaniaprojektu wodociągu. Po kilku latach badańi analiz głębinowych i powierzchniowychzasobów wodnych w tym rejonie uznano, że do celów wodociągowych najlepszą wodądysponuje rzeka Biała Przemsza. I to właśnie

Narutowicz – wciąż jako minister robótpublicznych – podjął w 1928 r. decyzjęo budowie ujęcia wody na rzece Biała Przemszaw Maczkach. Budowę rozpoczęto w 1929 roku,a częściowe uruchomienie nastąpiło już w 1930roku. Pierwsza woda z ujęcia popłynęłado Sosnowca. Ujęcie wody na Białej Przemszyfunkcjonowało do 1937 r., a następnie zostałowyłączone z eksploatacji na skutekzanieczyszczenia rzeki. Wybudowanew miejscowości Ryszka na rzece Sztoła noweujęcie wody oddano do eksploatacji w 1937roku, a w 1947 roku zostało ono rozbudowane.

Dalszy rozwój przemysłu spowodowałkonieczność zwiększenia produkcji wody przezwodociąg Maczki. W 1955 roku wybudowanoujęcie wody na Kanale Centralnymodwadniającym kopalnię PiaskuPodsadzkowego „Szczakowa”. Dziś „Maczki”wciąż pracują pełną parą. Każdego dniadostarczają ok. 20-25 tys. m sześciennych wodydo takich miast jak: Jaworzno, Sosnowieci w pewnych okresach również Katowice.Obecnie w stacji prowadzony jest procesmodernizacyjny. Po jego zakończeniu wodabędzie filtrowana w systemie automatycznym.

z maczek woda dostarczana jest do Sosnowca i mysłowic

32 MISJA H2O

Kroplawiedzy

SKORO NA ŚWIECIE ŻYJE7 MLD LUDZI, ROCZNIEW GOCZAŁKOWICACHPRODUKOWANYCH JEST70 MLN METRÓWSZEŚCIENNYCH WODY, A TOOZNACZA, ŻE KAŻDY CZŁOWIEKNA ZIEMI W CIĄGU ROKUMÓGŁBY WYPIĆ 10 LITRÓWWODY Z GOCZAŁKOWIC.

Górnośląskie PrzedsiębiorstwoWodociągów dysponuje siedmiomalaboratoriami technologicznymi, któremieszczą się w stacjach uzdatnianiawody w: Będzinie, Czańcu,Dziećkowicach, Kozłowej Górze,Miedarach, Strumieniu i Zawadzie.Czym się zajmują owe laboratoria?Analizują parametry fizyko-chemicznei mikrobiologiczne wodyna wszystkich etapach jej uzdatnianiai ustalają dawki reagentów (czylikażdej substancji biorącej udziałw reakcji chemicznej) stosowanychw procesach uzdatniania. Laboratoriawykonują również m.in. badaniafizyczne materiałówwykorzystywanych do filtracji wody.W Katowicach natomiast mieści sięgłówne laboratorium badania wody,w której działa sześć pracowni badańfizyczno-chemicznych. Powstała tamrównież duża pracownia analizmikrobiologicznychi hydrobiologicznych oraz pracowniaanaliz sensorycznych, w którejwykonuje się oznaczenie zapachui smaku wody. Badania jakości wodyprowadzi tu 22-osobowy zespółspecjalistów.

więcej informacji o głównymlaboratorium w Katowicach, przy ul. żeliwnej znajdziecie na stronie: lab.gpw.katowice.pl

LABORATORIUM

34 MISJA H2O

ZNAJDŹ DROGĘ DZIĘKI WODZIE!SPACERY ZWŁASZCZA PO NIEZNANYM TERENIE TO NIEŁATWA SPRAWA. ZAWSZE ISTNIEJE PRAWDOPODOBIEŃSTWO, ŻE SIĘZGUBIMY. DROGĘ JEDNAK ŁATWO ODNALEŹĆ MAJĄC KOMPAS. CO, GDY I TEN UŻYTECZNY PRZEDMIOT NIE JEST W NASZYMPOSIADANIU? MOŻNA GO ŁATWO ZROBIĆ WYKORZYSTUJĄC DO TEGO WODĘ

czegO pOtrzeBujemy?

wOdaDo skonstruowania naszego kompasu potrzebujemy miskę wody. W warunkachpolowych może to być nawet kałuża.

igŁaIdealnie by było, gdybyśmy dysponowali stalową igłą, jednak możemy zadowolićsię każdym kawałkiem metalu nie cięższym jednak od spinacza biurowego. Igła,czy wyprostowany spinacz będzie naszą wskazówką.

liŚĆDzięki niemu skonstruujemy tarczę naszego kompasu. Pamiętajmy, aby nie byłza duży.

SzmatKaTu zaczyna się naukowe hokus-pokus. Idealny jest jedwab, bo ten najlepiejzadziała, jednak może to być równie dobrze tkanina bawełniana.

jaK tO dziaŁa?

Namagnesowanie igły za pomocą szmatkispowoduje, spowoduje, że będzie ją przyciągaćnajsilniejsze pole, czyli w tym wypadku biegunpółnocny. Liść może swobodnie bez tarciaporuszać się na wodzie. Jeśli położymy na nimnamagnesowaną igłę, siła przyciągania sprawi, żeliść i igła swobodnie ułożą się w kierunku północy.

Opracował: Przemysław Sobik, opiekun Klubu Młodego Odkrywcy „Akademia Fiolci”pod patronatem Centrum Nauki Kopernik

Masz pytania? Pisz na: przemyslaw.sobik.pl@gmail.com

dO dzieŁa!

Na powierzchni wodyumieszczamy nasz listek

Namagnesowaną igłę kładziemy na liściui obserwujemy w którą stronę się zwróci.

Po chwili igła powinna wskazaćnam północ

Szmatką pocieramy igłę.W ten sposób metalulegnie namagnesowaniu

1

3 4

2

Byłem spragniony,a daliście

mi pić

Ewangelia Św. Mateusza 25.43

Dofinansowano ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach