8256_Inhalt_1.indd 18 10/24/17 3:06 PM

18 |

Foundational to styl pisma, który powstał na przełomie XIX i XX wieku. Został opracowany przez Edwarda Johnstona na podstawie X-wiecznej minuskuły karolińskiej. Ze względu na swoją czytelność stanowi doskonały wybór dla początkujących. Podczas ćwiczeń należy pisać piórem o ściętej stalówce, pozostawiającym ślad wstążki.

Foundational

MinuskułaZacznij od pisania minuskuły. Jest prostsza i stanowi świetne przygotowanie do opanowania majuskuły. Przy każdej literze zachowaj odpowiedni dukt. Ćwicz tak długo, aż nabędziesz umiejętność rysowania prostych kresek do góry i do dołu oraz kreślenia łuków.

Wysokość x: 4 szer .st .Wydłużenia

górne: 3 szer .st .Wydłużenia

dolne: 3 szer .st .

Te litery napisz piórem o ściętej stalówce w rozmiarze 1,5 do 2 .Przedstawiona wielkość liter stanowi 85% wielkości oryginału .

Światło litery o ma kształt

cytryny .

Ładne zwieńczenie litery b uzyskasz, cofając stalówkę jeszcze raz do podstawy .

Minuskuła e wzoruje się na a . Światła liter mają

podobną wielkość .

Górna część litery g powinna być

okrągła i mniejsza niż litera o .

Litera m jest prawie tak szeroka jak dwie

litery n .

Uszko litery r (2) powinno być dość krótkie .

Pierwsze pociągnięcia liter v, w, x i y wykonaj, nachylając pióro pod kątem prawie 45°,

tak aby były trochę grubsze .

Rysując literę z, zmniejsz kąt nachylenia pióra, aby uzyskać szerszą pionową kreskę (2) .

Zaokrąglenia szeryfów wykonaj w drugim

pociągnięciu .

Na stronach ze stylami pisma znajdziesz łacińskie słowo Scripsit („on/ona napisał/napisała”) .

Dzięki temu przekonasz się, jak wygląda dany styl, gdy litery łączą się w słowa .

30° d

o 35°

8256_Inhalt_1.indd 22 10/24/17 3:07 PM

22 |

Charakterystyczne cechy pisma gotyckiego to zwężanie liter i zmniejszanie przestrzeni pomiędzy nimi, dzięki czemu na stronie mieści się więcej tekstu. Ten styl wyróżnia dynamiczny kontrast między cienką, włosową linią a ciężkimi, tłustymi literami. Poniżej przedsta-wiono dwa rodzaje pisma gotyckiego. Pierwszy z nich to Textura Quadrata, który zalicza się do tzw. pisma łamanego (ma dużą liczbę prostych i skośnych linii). Przypomina nieco palisadę. Drugi styl to bastarda, czyli gotycka kursywa, często stosowana w średniowiecznych księgach (patrz: str. 40–41).

Pismo gotyckie

MinuskułaPismo gotyckie jest dość ciasne. Pomiędzy liniami i literami nie ma zbyt wiele wolnej przestrzeni, a górne i dolne wydłużenia minuskuły są krótkie (między 1,5 a 2 szer.st.). Sprawia to, że zapisane strony są bardzo ciemne – dlatego ten styl pisma w języku angielskim określa się także mianem Blackletter.

4 szer .st .

Te litery napisz piórem o ściętej stalówce w rozmiarze 1 .Przedstawiona wielkość liter stanowi 85% wielkości oryginału .

Litera f ma dwie różne włosowe linie . Aby je uzyskać, należy obrócić pióro i przeciągnąć wciąż mokry tusz samą krawędzią stalówki .

W tym piśmie zwracaj uwagę na brak łukowatych linii – dotyczy to nawet litery o .

Światła liter często mają taką samą szerokość jak kreski .

Zwróć uwagę na cienkie wykończenie liter u podstawy . Aby uzyskać taki efekt, unieś pióro i pociągnij kreskę

samą krawędzią stalówki .

Kreska nr 2 w literze h to przykład wykończenia

w postaci delikatnej, włosowej linii .

Na końcu kreski obróć pióro, by uzyskać szpiczaste zakończenie

dolnego wydłużenia .

Litery e, x i z mają cienką poprzeczną

kreskę .

40° d

o 45°

Textura Quadrata

Bastarda

Litera t ma cienką, włosową linię, taką samą jak kreska

w literze f .

3 szer .st .

40° d

o 45°

Kreska nr 2 w literze l to opcjonalna dodatkowa

kreska, która pozwala uzyskać wydłużenia u góry .

Wariant znaku & .

8256_Inhalt_1.indd 24 10/24/17 3:07 PM

24 |

W średniowiecznych księgach i rękopisach wersalików używano jako inicjałów. Takie duże, pojedyncze litery rozpoczynały wers lub rozdział i często były bogato zdobione. Stosuje się je także w dzisiejszej kaligrafii. Aby stworzyć wersaliki sprawiające wrażenie nowoczesnych, możesz zrezygnować z szeryfów. Wersaliki u dołu i po prawej stronie nie zostały wypełnione – pozwala to lepiej rozpoznać ich strukturę i ułatwia reprodukcję.

Pismo wersalikowe

RzymskieLitery te składają się z wielu kresek. Pionowe kreski trzonu liter są pośrodku lekko „taliowane”. Szerokość elementów pionowych i poziomych, zbudowanych z dwóch kresek, to ok. 3 szer.st. Najpierw narysuj ołówkiem szkielet majuskuły, pamiętając o zachowaniu proporcji.

0° do 90°24 szer .st .

Te litery napisz stalówką rysunkową .Przedstawiona wielkość liter stanowi 85% wielkości oryginału .

Rysowanie litery C rozpocznij od okrągłego,

zewnętrznego łuku .

Szeryfy dodaj na końcu .

Kreska poprzeczna w literze H jest nieco

grubsza po prawej stronie .

W tym stylu pionowe trzony mają pośrodku

lekkie wygięcie .

Cienkie, pionowe kreski szeryfów są skierowane bardziej do środka

litery niż na zewnątrz .

Brzuszek litery R łączy się z trzonem nieco poniżej

środka .

Z uwagi na ciasne zakręty S jest najtrudniejszą literą; najlepiej

narysować ją najpierw ołówkiem .

Tak wyglądają gotowe litery, gdy zostaną wypełnione tuszem

lub farbą .

8256_Inhalt_1.indd 25 11/1/18 3:11 PM

Świat kal igraf i i | 25

LombardzkieLitery lombardzkie to wersaliki o większych proporcjach, które bazują na okrągłych kształtach uncjały. W średniowiecznych tekstach pełniły funkcję ozdobnych inicjałów. Aby uzyskać delikatne linie, używaj wąskiej stalówki. Rysowanie większości takich liter trzeba rozpocząć od wewnętrznej kreski, a następnie rozbudowywać literę na zewnątrz. W iluminowanych inicjałach grube, pionowe trzony liter często wypełniano zygzakami lub innym kreskowaniem.

Te litery napisz stalówką rysunkową .Przedstawiona wielkość liter stanowi 85% wielkości oryginału .

0° do 90°, dobrym punktem wyjścia jest kąt 10° do 15°24 szer .st .

Równowaga

Aby zachować odpowiednią równowagę między łukowatymi a prostymi elementami liter lombardz-kich (patrz: prawa strona, litera U), trzeba mieć „dobre oko”, ponieważ w tym wypadku nie da się dokładnie wymierzyć szerokości. Zauważ, że najszerszy człon strony wypukłej jest trochę większy niż kreska elementu prostego.

Kreski tworzące trzon są tylko lekko wygięte i urywają się

gwałtownie szeryfem .

Światło litery O przypomina kształtem tor wyścigów konnych .

Podczas pisania wyrazów opierających się na literach lombardzkich staraj się utrzymać jednakową szerokość pionowych trzonów .

8256_Inhalt_1.indd 27 11/1/18 3:21 PM

Świat kal igraf i i | 27

MajuskułaW italice niektóre majuskuły charakteryzują się zamaszystą, zakończoną zawijasem kreską, która ma swój początek w trzonie litery. Całe wyrazy zapisane za pomocą tych liter sprawiają wrażenie przeładowanych, dlatego warto je ograniczyć. Aby uzyskać jasne i czytelne pismo, lepiej zrezygnować z rozmachu. Pamiętaj o możliwie oszczędnym operowaniu ozdobnikami.

Te litery napisz stalówką w rozmiarze 2,5 .Przedstawiona wielkość liter stanowi 85% wielkości oryginału .

8 szer .st .

Zawijasy

W majuskule pełne rozmachu zawijasy zajmują dużo miejsca. Niekiedy są dwa razy szersze niż cała litera. Mogą zaakcentować ważny wyraz lub znaleźć się na początku strony.

Czasami można oddzielić element dekoracyjny od trzonu litery .

Podobnie jak w przypadku litery A zwróć uwagę na lewy trzon – nie powinien być

zbyt cienki w środkowej części .

W przypadku liter D, E, I i L linię trzonową poprowadź u dołu lekko do lewej strony

i zakończ wąskim, łagodnym łukiem .

40° d

o 45°

Szeryfy liter I, K i R oraz ogonek litery Q nie powinny zbytnio wystawać, chyba że

jest na to wystarczająco dużo miejsca .

Pofalowana, poprzeczna kreska litery T jest prosta

nad jej trzonem .

Zawijas liter V i W jest na końcu ładnie zaokrąglony .

Kreski litery X krzyżują się lekko

nad środkiem .

8256_Inhalt_1.indd 28 10/24/17 3:07 PM

28 |

Rozpoczynając przygodę z kaligrafią, koncentruj się najpierw na tym, jak rysować poszczególne litery. Ważnym elementem tej sztuki są także przerwy między literami tworzącymi jeden wyraz oraz układ linii na stronie. Kompozycja całości jest tak samo ważna jak detale.

Rozplanowanie arkusza

Rzut oka na odstępy

Dwa proste trzony obok siebie .

Podczas łączenia liter w wyrazy pamiętaj, że odstępy pomiędzy literami są tak samo ważne jak ich oczka. Odstępy powinny być jednakowe zarówno w poszczególnych wyrazach, jak i na całej stronie. Nie jest to proste – nie chodzi o to, aby zawsze wybierać taki sam odstęp. Każda litera ma inny kształt, w związku z czym odległość między dwoma sąsiadującymi literami także będzie się różniła. Punktem odniesienia jest przestrzeń po obu stronach liter. W wypadku minuskuły pionowe kreski powinny się znajdować w jednakowych odstępach. Natomiast ma-juskuła wymaga więcej przestrzeni. Wyczucie tych odległości to kwestia treningu: przyjrzyj się grupie trzech liter i spróbuj ocenić odstępy, biorąc pod uwagę kształt i ilość wolnej przestrzeni po obu stronach środkowej litery.

Układ minuskułySprawdź odstępy, kładąc kalkę techniczną na swojej pracy. Aby uzyskać prawidłowe przerwy pomiędzy literami, wpisz w nie literę n. Następnie narysuj pionowe kreski biegnące przez trzon oraz przez pionowe kreski napisanych liter; w przypadku s linia ma przechodzić przez środek. Jeżeli zachowasz konsekwentne odstępy między literami, wszystkie linie będą wobec siebie w tej samej odległości, tak jak w pierwszym szeregu zaprezentowanym poniżej.

Układ majuskułyJeżeli zastosujesz tę samą zasadę do majuskuły, efekt będzie mizerny, co można zauważyć na przykładzie wyrazów TABULA RASA. Stosuj różne warianty odległości, tak aby pomiędzy poszczególnymi literami uzyskać mniej więcej podobną przestrzeń, jak w przypadku słowa TAROT (trzeci wiersz u dołu). Pozostałe porady dotyczące układu majuskuły znajdują się na dole, w ostatnim wierszu.

Dwie okrągłe litery znajdują się najbliżej

siebie .

To połączenie jest podstępne: odstęp

u dołu jest bardzo mały .

Dwóch przekątnych nie należy umieszczać zbyt

blisko siebie .

Proste i okrągłe litery powinny znajdować się

bliżej siebie .

Proste i ukośne litery zbliżają się do siebie, tak aby przestrzeń nie była zbyt duża .

Większa przestrzeń wymaga, aby górna kreska

litery T znalazła się blisko litery V .

8256_Inhalt_1.indd 166 10/24/17 3:09 PM

166 |

Foundational: minuskułaPatrz: str. 18.

30° d

o 35°

8256_Inhalt_1.indd 174 10/24/17 3:09 PM

174 |

Gotycka minuskuła: Textura QuadrataPatrz: str. 22.

40° d

o 45°

Cal-4C-P018.p1Cal-4C-P022.p1Cal-4C-P024.p1Cal-4C-P025.p1Cal-4C-P027.p1Cal-4C-P028.p1Cal-4C-P166.p1Cal-4C-P174.p1