Ministerstwo Edukacji Narodowej i...

Ministerstwo Edukacji Narodowej 313[01]/T,TU,SP/MEN/2007.

PROGRAM NAUCZANIA

FOTOTECHNIK 313[01]

Zatwierdzam

Minister Edukacji Narodowej

Warszawa 2007

Autorzy: mgr inż. Piotr Terlecki-Prokopowicz mgr Artur Solowski mgr Jacek Ulaczyk Recenzenci: mgr inż. Edward Habas mgr inż. Andrzej Polak Opracowanie redakcyjne: mgr Anna Wojciechowska

1

Spis treści

I. Plany nauczania 3

II. Programy nauczania przedmiotów zawodowych 6

1. Podstawy fotografii 6

2. Techniki fotograficzne 17

3. Podstawy kompozycji obrazu 28

4. Procesy fotograficzne 35

5. Technika cyfrowa w fotografii 45

6. Techniki multimedialne 50

7. Urządzenia fototechniczne 57

8. Marketing i reklama usług fotograficznych 66

9. Zajęcia praktyczne 72

10. Praktyka zawodowa 77

2

I. PLANY NAUCZANIA

PLAN NAUCZANIA Czteroletnie technikum

Zawód: fototechnik 313[01]

Podbudowa programowa: gimnazjum

Dla młodzieży Dla dorosłych

Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim

okresie nauczania

Liczba godzin

tygodniowo w cztero-

letnim okresie

nauczania

Liczba godzin

w czteroletnim okresie

nauczania

Semestry I – VIII

Lp. Przedmioty nauczania

Klasy I - IV Forma stacjonarna

Forma zaoczna

1. Podstawy fotografii 4 3 50 2. Techniki fotograficzne 16 11 202 3. Podstawy kompozycji obrazu 2 1 26 4. Procesy fotograficzne 6 4 76 5. Technika cyfrowa w fotografii 2 2 26 6. Techniki multimedialne 8 5 100 7. Urządzenia fototechniczne 4 3 50

8. Marketing i reklama usług fotograficznych

1

1

12

9. Zajęcia praktyczne 7 5 88 Razem 50 35 630

Praktyka zawodowa: 4 tygodnie

3

PLAN NAUCZANIA Technikum uzupełniające


Podbudowa programowa: zasadnicza szkoła zawodowa

Dla młodzieży Dla dorosłych

Liczba godzin tygodniowo w

trzyletnim okresie

nauczania

Liczba godzin

tygodniowo w trzyletnim

okresie nauczania

Liczba godzin w trzyletnim

okresie nauczania

Semestry I – VI


Klasy I - III Forma stacjonarna

Forma zaoczna



1

1

8



4

PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna


Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie

Dla młodzieży Dla dorosłych Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim

okresie nauczania

Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim

okresie nauczania

Liczba godzin

w dwuletnim okresie

nauczania Semestry I – IV


Klasy I - II Forma stacjonarna

Forma zaoczna



1

1

13



5

II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW ZAWODOWYCH

PODSTAWY FOTOGRAFII

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − określić podstawowe właściwości światła, − wyjaśnić mechanizm powstawania wrażenia barw w oku ludzkim, − rozróżnić barwy achromatyczne, chromatyczne, mieszane, − określić sposoby otrzymywania barw, − scharakteryzować cechy barwy: odcień, nasycenie, jasność, − rozróżnić rodzaje soczewek, − wyjaśnić mechanizm powstawania obrazu optycznego, − sporządzić rysunki konstrukcji geometrycznych obrazów tworzonych

przez soczewki, − scharakteryzować błędy optyczne soczewek i obiektywów, − scharakteryzować układy optyczne obiektywów fotograficznych, − określić właściwości użytkowe obiektywów fotograficznych, − wyjaśnić pojęcia dotyczące ostrości obrazu optycznego, − scharakteryzować elementy budowy aparatów fotograficznych, − scharakteryzować różne rozwiązania techniczne podzespołów

aparatów fotograficznych, − zastosować urządzenia pomocnicze do aparatów fotograficznych, − dokonać klasyfikacji filtrów optycznych stosowanych w fototechnice, − zastosować filtry zdjęciowe, − dokonać klasyfikacji aparatów fotograficznych z uwzględnieniem ich

budowy i przeznaczenia, − dobrać sprzęt fotograficzny do określonych sytuacji zdjęciowych, − scharakteryzować źródła światła stosowane w fotografii, − wyjaśnić pojęcie temperatury barwowej, − dobrać źródła światła do określonych sytuacji zdjęciowych, − dobrać nośniki rejestracji obrazu do określonych sytuacji zdjęciowych, − dokonać klasyfikacji materiałów fotograficznych, − określić przeznaczenie i właściwości materiału fotograficznego na

podstawie informacji podanych na opakowaniu, − określić zależności między właściwościami użytkowymi materiałów

światłoczułych, − scharakteryzować metody określania warunków naświetlania, − określić kryteria doboru czasu naświetlania i liczby przysłony,

6

− określić zasady wykonywania zdjęć reprodukcyjnych, katalogowych, krajobrazu, architektury, portretowych, reportażowych i reklamowych,

− określić zasady wykonywania zdjęć panoramicznych, − określić zasady wykonywania zdjęć mikrofotograficznych

i makrofotograficznych, − określić zasady wykonywania stereofotografii, − określić warunki wykonywania zdjęć w promieniowaniu niewidzialnym, − zastosować przepisy ustawy o prawie autorskim i prawach

pokrewnych, − zastosować przepisy prawa dotyczące fotografowania ludzi. Materiał nauczania 1. Światło i jego właściwości Widmo promieniowania elektromagnetycznego. Natura światła. Źródła światła. Światło o widmie ciągłym i nieciągłym. Interferencja i dyfrakcja światła. Polaryzacja światła.

Ćwiczenia: • Rozszczepianie światła o widmie ciągłym i nieciągłym przy pomocy

pryzmatu. • Rozszczepianie światła przy pomocy siatki dyfrakcyjnej. • Polaryzowanie światła za pomocą filtrów polaryzacyjnych. 2. Widzenie barw Budowa oka ludzkiego. Barwoczułość oka. Widzenie dzienne i nocne. Mechanizm postrzegania barw. Barwy podstawowe. Pary barw dopełniających. Koło barw. Barwy achromatyczne i chromatyczne. Atrybuty barwy: odcień, nasycenie, jasność. Modele barw.

Ćwiczenia: • Charakteryzowanie barw na tablicach barwnych. • Porównywanie barw różniących się jasnością, nasyceniem lub

odcieniem. 3. Otrzymywanie barw Addytywna i subtraktywna metoda otrzymywania barw. Barwy ciał nieświecących. Selektywne pochłanianie światła przez ciała nieprzezroczyste i przezroczyste.

Ćwiczenia: • Otrzymywanie barw metodą addytywną. • Otrzymywanie barw metodą subtraktywną.

7

4. Podstawy optyki fotograficznej Prostoliniowe rozchodzenie się światła. Kamera otworkowa. Prawa odbicia i załamania światła. Rodzaje soczewek. Układ soczewek – soczewka gruba. Ogniska, punkty i płaszczyzny główne, odległość ogniskowa. Powstawanie obrazu optycznego. Konstrukcje geometryczne obrazu optycznego, bieg promieni świetlnych. Płaszczyzna przedmiotowa i obrazowa. Skala odwzorowania.

Ćwiczenia: • Uzyskiwanie obrazu optycznego w kamerze otworkowej. • Wyznaczanie kąta padania i odbicia światła na powierzchni lustrzanej. • Wyznaczanie kątów padania i załamania światła w różnych ośrodkach

optycznych. • Obserwowanie biegu światła przez soczewkę. • Wykonywanie konstrukcji graficznych powstawania obrazu

optycznego w różnych skalach odwzorowania. • Obliczanie odległości przedmiotowej i obrazowej oraz skali

odwzorowania. 5. Obiektywy fotograficzne Budowa obiektywu fotograficznego. Otwór względny i liczba przysłony. Aberracje: sferyczna, komatyczna, chromatyczna, astygmatyzm, krzywizna pola obrazu, dystorsja. Winietowanie. Układy optyczne obiektywów. Odległość zbiegowa. Obiektywy lustrzane. Kąt widzenia obiektywu, zależność między ogniskową i przekątną kadru. Warstwy przeciwodblaskowe. Podział obiektywów ze względu na kąt widzenia. Obiektywy o zmiennej ogniskowej. Zdolność rozdzielcza obiektywu.

Ćwiczenia: • Wyszukiwanie skutków wad obiektywu na wybranych zdjęciach. • Porównywanie zdjęć wykonanych obiektywami o różnych kątach

widzenia. • Porównywanie zdjęć wykonanych obiektywami soczewkowymi

i lustrzanymi. 6. Ostrość obrazu optycznego Zdolność rozdzielcza oka. Krążki rozproszenia i ich dopuszczalna wielkość. Głębia ostrości, czynniki wpływające na głębię ostrości. Skala głębi ostrości na obiektywie. Praktyczne wykorzystanie głębi ostrości. Odległość hiperfokalna.

8

Ćwiczenia: • Ocenianie zdolności rozdzielczej oka na podstawie obserwacji

drobnych deseni na wybranych obrazach. • Porównywanie skali głębi ostrości na różnych obiektywach. • Obserwowanie zmian głębi ostrości na matówce aparatu

wielkoformatowego. • Porównywanie zdjęć o różnej głębi ostrości. 7. Aparat fotograficzny i jego podzespoły Elementy budowy aparatu fotograficznego. Rozwój konstrukcji aparatu fotograficznego. Kryteria klasyfikacji aparatów fotograficznych. Specyfika obiektywów do różnych grup aparatów, rozwiązania techniczne przysłony. Typy migawek i ich właściwości. Celowniki, pojęcie paralaksy. Dalmierze. Kasety na materiały światłoczułe i przystawki cyfrowe. Ćwiczenia: • Porównywanie konstrukcji różnego rodzaju przysłon. • Obserwowanie pracy migawki centralnej i szczelinowej na ruchomych

modelach lub animacjach. • Nastawianie ostrości obrazu przy pomocy dalmierza. 8. Urządzenia pomocnicze do aparatów fotograficznych Statywy i głowice. Osłony przeciwsłoneczne i kompendia. Wężyki spustowe i urządzenia do zdalnego sterowania funkcjami aparatu. Mieszki i pierścienie pośrednie. Soczewki nasadkowe. Telekonwertery. Nasadki bezogniskowe. Ćwiczenia: • Przyłączanie akcesoriów do aparatu fotograficznego. • Porównywanie jasności obrazu na matówce po założeniu soczewki

nasadkowej oraz po założeniu pierścieni pośrednich lub mieszka. • Porównywanie jasności obrazu na matówce po założeniu nasadki

bezogniskowej oraz po założeniu telekonwertera. 9. Zastosowanie filtrów optycznych w fotografii Filtr optyczny, charakterystyka widmowa. Podział filtrów fotograficznych. Rodzaje i działanie filtrów zdjęciowych do fotografii czarno-białej i barwnej. Współczynnik filtra zdjęciowego. Nasadki zmiękczające. Nasadki efektowe. Filtry oświetleniowe. Filtry ciemniowe, zjawisko Herschela. Filtry do kopiowania.

9

Ćwiczenia: • Porównywanie zdjęć wykonanych z zastosowaniem różnych filtrów. • Ocenianie jasności przedmiotów barwnych oglądanych przez filtry

barwne. • Wygaszanie odblasków filtrem polaryzacyjnym. 10. Rodzaje aparatów fotograficznych Aparaty wielkoformatowe, średnioformatowe, małoobrazkowe, miniaturowe. Aparaty z celownikiem optycznym, dalmierzowe, lustrzanki jednoobiektywowe i dwuobiektywowe. Aparaty typu compact i bridge. Klasyfikacja aparatów cyfrowych: kompaktowe, hybrydowe, lustrzanki, dalmierzowe. Ćwiczenia: • Porównywanie jakości powiększeń zdjęć wykonanych aparatami

różnego rodzaju. • Określanie możliwości współpracy różnego rodzaju aparatów

fotograficznych z urządzeniami dodatkowymi. • Określanie wpływu fotografa na efekt fotograficzny uzyskiwany

w wyniku stosowania różnego rodzaju aparatów fotograficznych. • Porównywanie aparatów cyfrowych z ich odpowiednikami

analogowymi. 11. Źródła światła stosowane w fotografii Cechy źródła światła. Podział źródeł światła. Temperatura barwowa. Wielkości fotometryczne: światłość, strumień świetlny, oświetlenie, luminancja. Natura światła dziennego – zmienność temperatury barwowej. Żarówki zwykłe i halogenowe. Reflektory fotograficzne. Lampy błyskowe, synchronizacja z różnymi typami migawek, liczba przewodnia. Automatyka w lampach błyskowych. Studyjne lampy błyskowe. Światło skierowane i rozproszone. Akcesoria do lamp studyjnych.

Ćwiczenia: • Porównywanie źródeł światła o różnych temperaturach barwowych. • Wyznaczanie zależności natężenia oświetlenia od odległości źródła

światła. • Identyfikowanie żarówek różnego typu. • Określanie momentu wyzwolenia lampy błyskowej na ruchomych

modelach migawek. 12. Oświetlenie studyjne Oświetlenie światłem skierowanym i rozproszonym. Podstawowe kierunki oświetlenia. Oświetlenie przedmiotów płaskich. Funkcje

10

oświetlenia przy fotografowaniu przedmiotów trójwymiarowych oraz osób.

Ćwiczenia: • Porównywanie zdjęć postaci ludzkiej i przedmiotów trójwymiarowych

wykonanych przy oświetleniu skierowanym i rozproszonym. • Porównywanie zdjęć postaci ludzkiej oświetlonej z różnych kierunków. • Porównywanie zdjęć postaci ludzkiej oświetlonej jednym źródłem

światła i zestawem lamp studyjnych. 13. Materiały fotograficzne Klasyfikacja materiałów fotograficznych. Materiały zdjęciowe i materiały do kopiowania. Materiały negatywowe, pozytywowe i odwracalne. Właściwości użytkowe materiałów fotograficznych, współzależności między właściwościami użytkowymi. Oznaczenia materiałów fotograficznych. Ćwiczenia: • Odczytywanie informacji dotyczących materiału fotograficznego

umieszczonych na opakowaniu. • Określanie przeznaczenia materiałów fotograficznych na podstawie

informacji zamieszczonych na opakowaniu. • Porównywanie zdjęć wykonanych na różnych materiałach

zdjęciowych i skopiowanych na różnych papierach fotograficznych. 14. Naświetlanie materiałów fotograficznych Naświetlenie jako wielkość fizyczna. Prawo odwrotnej proporcjonalności Roscoe-Bunsena. Zależność efektu fotograficznego od wielkości naświetlenia. Skala użytecznych naświetleń materiałów światłoczułych. Metody określania warunków naświetlania materiałów światłoczułych. Sposoby posługiwania się światłomierzem. Pomiar światła błyskowego. Pomiar luminancji i oświetlenia. Pomiar integralny i punktowy. Pomiar świateł, cieni i walorów średnich. Wykorzystanie szarej karty jako płaszczyzny zastępczej. Pomiar temperatury barwowej i dobór filtrów konwersyjnych. Ćwiczenia: • Ustalanie warunków naświetlania przy pomocy światłomierza. • Porównywanie wyników pomiarów warunków naświetlania,

dokonanych różnymi sposobami. • Mierzenie temperatury barwowej i dobieranie filtrów konwersyjnych.

11

15. Podstawy techniki zdjęciowej Kompozycja obrazu. Elementy kompozycji obrazu – światła, cienie, równowaga kompozycyjna, plamy, linie, plan bliski i daleki, obiekt główny i tło, sztafaż, mocne punkty obrazu. Głębia ostrości jako element kompozycji obrazu. Perspektywa. Wybór punktu fotografowania. Wybór wycinka przestrzeni do zdjęcia. Kompozycja zdjęć barwnych. Kontrast i harmonia barw. Ćwiczenia: • Wyszukiwanie na zdjęciach elementów kompozycji. • Porównywanie sposobów kompozycji obrazu na wybranych zdjęciach. • Ocenianie efektu zastosowania głębi ostrości jako środka wyrazu na

wybranych zdjęciach. • Porównywanie zdjęć różniących się rodzajem perspektywy. 16. Zasady wykonywania różnych rodzajów zdjęć Reprodukcja fotograficzna - sprzęt fotograficzny, zasady oświetlania, ustawienie aparatu względem przedmiotu, materiały zdjęciowe. Fotografia katalogowa - sprzęt fotograficzny, ustawienie przedmiotu, oświetlenie, dobór tła, retusz komputerowy. Fotografia krajobrazowa -wykorzystanie naturalnego oświetlenia, stosowanie filtrów zdjęciowych, wieloplanowość zdjęć krajobrazowych, odległość hiperfokalna. Fotografia architektury - perspektywa, zapobieganie zniekształceniom perspektywicznym, usuwanie zniekształceń, oświetlenie, detale architektoniczne. Zdjęcia postaci ludzkiej - rodzaje portretów, oświetlenie, dobór sprzętu, zdjęcia grupowe. Zdjęcia reportażowe -rodzaje fotoreportażu, sprzęt fotoreporterski, wybór stanowiska zdjęciowego, kultura pracy fotoreportera. Fotografia reklamowa - kompozycja, oświetlenie, zdjęcia trikowe, ingerencja w obraz, upiększanie rzeczywistości, wywoływanie emocji u widza. Zasady etyki zawodowej fotografa.

Ćwiczenia: • Porównywanie sprzętu fotograficznego do wykonywania

poszczególnych rodzajów zdjęć. • Porównywanie różnych rodzajów zdjęć wykonanych prawidłowo

i nieprawidłowo. • Porównywanie katalogowych zdjęć przedmiotów szklanych,

wykonanych przy różnym oświetleniu. • Ocenianie wpływu filtrów na efekt fotograficzny w zdjęciach

krajobrazowych. • Wyszukiwanie w zdjęciach reklamowych środków formalnych,

przekonujących odbiorcę do reklamowanego towaru.

12

17. Specjalne dziedziny fotografii Fotografia panoramiczna. Makrofotografia. Mikrofotografia. Stereofotografia. Fotografia w podczerwieni. Fotografia w ultrafiolecie. Ćwiczenia: • Porównywanie zdjęć panoramicznych wykonanych różnymi aparatami

i metodami. • Porównywanie makrofotografii przedmiotów trójwymiarowych

i płaskich. • Porównywanie mikrofotografii w świetle przechodzącym i odbitym,

w polu jasnym i ciemnym. • Ocenianie wrażenia przestrzenności podczas oglądania zdjęć

w stereoskopie. • Porównywanie zdjęć wykonanych w różnych zakresach podczerwieni

i w świetle widzialnym. 18. Prawne aspekty fotografii Prawo autorskie. Autorskie prawa osobiste. Autorskie prawa majątkowe. Umowy dotyczące wytworów fotograficznych. Ochrona dóbr osobistych osób fotografowanych. Prawo do wizerunku. Ćwiczenia: • Sporządzanie umowy o dzieło fotograficzne. • Formułowanie zapisu dotyczącego zgody na rozpowszechnianie

wizerunku. • Sporządzanie umowy o rozpowszechnianie wizerunku.

Środki dydaktyczne Zestaw optyczny do demonstracji rozszczepienia i dyfrakcji światła. Tablice barw. Urządzenia do otrzymywania barw metodą addytywną i subtraktywną. Model kamery otworkowej. Zestaw soczewek do demonstracji zasad optyki geometrycznej. Model migawki centralnej i szczelinowej. Lampa błyskowa. Zestaw filtrów zdjęciowych do fotografii czarno-białej i barwnej. Światłomierz i miernik temperatury barwowej. Aparaty fotograficzne różnego formatu i konstrukcji, kamera. Opakowania materiałów fotograficznych. Schemat budowy oka ludzkiego. Zestawy plansz z powiększonymi obrazami fotograficznymi dotyczącymi poszczególnych dziedzin fotografii.

13

Prezentacje multimedialne dotyczące budowy i działania podzespołów aparatu fotograficznego oraz stosowania różnych technik fotograficznych.

Uwagi o realizacji Program przedmiotu Podstawy fotografii obejmuje zagadnienia dotyczące optyki fotograficznej, sprzętu i materiałów fotograficznych oraz zasad fotografowania. Treści te stanowią podstawę do nauczania pozostałych przedmiotów zawodowych.

Zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: wykładu, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń.

Podczas realizacji programu przedmiotu należy zwracać uwagę na kształtowanie umiejętności: − określania podstawowych właściwości światła, − stosowania przyrządów optycznych, − obsługi aparatu fotograficznego, jego podzespołów i akcesoriów

fotograficznych, − wykorzystywania właściwości światła, − określania wad układów optycznych.

Podczas realizacji treści kształcenia szczególnie ważne jest stosowanie przykładów z praktyki fotograficznej. Realizacja programu przedmiotu wymaga stosowania prezentacji multimedialnych oraz wykorzystywania kamery podłączonej do projektora multimedialnego.

Zajęcia powinny być realizowane w pracowni fotograficznej. Doskonałym uzupełnieniem lekcji będzie zwiedzanie wystaw

fotograficznych oraz organizowanie spotkań z fotografami specjalizującymi się w określonych dziedzinach fotografii.

Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych:

Lp. Działy tematyczne Orientacyjna liczba godzin

1. Światło i jego właściwości 6 2. Widzenie barw 4 3. Otrzymywanie barw 4 4. Podstawy optyki fotograficznej 10 5. Obiektywy fotograficzne 10 6. Ostrość obrazu optycznego 4 7. Aparat fotograficzny i jego podzespoły 6 8. Urządzenia pomocnicze do aparatów fotograficznych 6 9. Zastosowanie filtrów optycznych w fotografii 4

10. Rodzaje aparatów fotograficznych 8 11. Źródła światła stosowane w fotografii 8 12. Oświetlenie studyjne 4

14

13. Materiały fotograficzne 8 14. Naświetlanie materiałów fotograficznych 10 15. Podstawy techniki zdjęciowej 4 16. Zasady wykonywania różnych rodzajów zdjęć 28 17. Specjalne dziedziny fotografii 12 18. Prawne aspekty fotografii 8

Razem 144

Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić zmiany, w celu dostosowania realizacji programu do potrzeb edukacyjnych.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy prowadzić przez cały czas realizacji programu nauczania przedmiotu, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć.

Osiągnięcia uczniów można oceniać na podstawie: − ustnych i pisemnych sprawdzianów, − testów osiągnięć szkolnych, − obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania zadań.

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, należy zwracać uwagę na operowanie zdobytą wiedzą, merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć, poprawność wnioskowania.

Podczas oceny dokonywanej na podstawie obserwacji pracy uczniów należy zwracać uwagę na: − stosowanie zasad doboru sprzętu fotograficznego do określonych

zadań, − określanie zasad użytkowania sprzętu fotograficznego, − dobieranie technik fotograficznych.

Po zakończeniu realizacji programu, w celu zbadania poziomu osiągnięć uczniów, proponuje się zastosowanie testu osiągnięć szkolnych.

W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich, stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osiągnięć uczniów.

Literatura Ang T.: Fotografia. Hachette Livre Sp. z o.o., Warszawa 2006 Bergner J., Gelbke E., Mehliss W.E.: Mikrofotografia. WNT, Warszawa 1979 Burian P.K., Caputo R.: Szkoła fotografowania National Geographic. G+J RBA, Warszawa 2000 Burzyński R.: Portret fotograficzny. WAiF, Warszawa 1985

15

Busselle M., Wilson D.: Portret doskonały. Jak fotografować ludzi. WAiF, Warszawa 2002 Busselle M.: Fotografia barwna – kompozycja i harmonia. WAiF, Warszawa 2002 Busselle M.: Jak fotografować na wakacjach i w podróży. WAiF, Warszawa 2002 Cyprian T.: Fotografia czarno - biała. WNT, Warszawa 1976 Cyprian T.: Fotografia. Technika i technologia. WNT, Warszawa 1970 Dubiel E., Iliński M.: Materiały fotograficzne barwne. WAiF, Warszawa 1973 Hedgecoe J.: Jak lepiej fotografować. Arkady, Warszawa 2001 Hedgecoe J.: Nowy podręcznik fotografii. Arkady, Warszawa 2005 Hoy A.H.: Wielka księga fotografii. G+J Gruner+Jahr Polska, Warszawa 2006 Iliński M.: Materiały i procesy fotograficzne. WAiF, Warszawa 1989 Klimecki T.: Technika powiększania w fotografii. WNT, Warszawa 1987 Konrad K.: Światło w filmie. WAiF, Warszawa 1983 Kotecki A.: Fotografia barwna. Poradnik zawodowy. Libra, Warszawa 1982 Kotecki A.: Fotografia czarno-biała. Poradnik zawodowy. Libra, Warszawa 1982 Kotecki A.: Materiałoznawstwo fotograficzne. WSiP, Warszawa 1992 Langford M.: Fotografia od A do Z. Muza S. A., Warszawa 2004 Lezano D.: Biblia fotografii. FK Jacek i Krzysztof Olesiejuk, Ożarów Mazowiecki 2006 Meyer P.: Prawda i rzeczywistość w fotografii. Helion, Gliwice 2006 Montel P.: Wszystko o fotografii. Arkady, Warszawa 1984 Orżewski W.: Fotograf fotografia prawo. Inicjał, Warszawa 2006 Orżewski W.: Prawo w mediach. Inicjał, Warszawa 2004 Orżewski W.: Reklama i prawo. Inicjał, Warszawa 1998 Ostrowski M.: Informacja obrazowa. WNT, Warszawa 1992 Pękosławski Z.: Elementy warsztatu fotografika. WAiF, Warszawa 1963 Sojecki A.: Optyka. WSiP, Warszawa 1997 Solf K. D.: Fotografia. Podstawy, technika, praktyka. WAiF, Warszawa 1986 Teicher G.: Fototechnika. WNT, Warszawa 1982 Tölke A., Tölke I.: Fotografujemy i filmujemy obiekty makroskopowe. WNT, Warszawa 1981

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

16

TECHNIKI FOTOGRAFICZNE

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, − wyjaśnić pojęcia: obraz utajony, obraz fotograficzny negatywowy,

obraz fotograficzny pozytywowy, − określić rodzaje materiałów fotograficznych, − dobrać materiał fotograficzny do rodzaju zdjęć i prac fotograficznych, − sporządzić roztwory do obróbki chemicznej materiałów

fotograficznych z surowców i gotowych zestawów, − przeprowadzić obróbkę chemiczną różnych materiałów

światłoczułych, − dobrać kontrastowość papieru fotograficznego do kontrastu negatywu, − wykonać kopię stykową przy pomocy kopiarki, − posłużyć się powiększalnikiem i dokonać jego konserwacji, − wykonać powiększenie fotograficzne, − posłużyć się aparatami fotograficznymi tradycyjnymi i cyfrowymi

różnych typów, − wykonać reprodukcje fotograficzne, − zastosować filtry zdjęciowe, − wykorzystać głębię ostrości, − skomponować obraz fotograficzny zgodnie z zasadami estetyki, − skopiować zdjęcia barwne metodą subtraktywną i addytywną, − wykonać zdjęcia makrofotograficzne, − wykonać zdjęcia mikrofotograficzne, − posłużyć się studyjnymi lampami błyskowymi, − posłużyć się reporterską lampą błyskową, − wykonać zdjęcia katalogowe, − wykonać retusz zdjęć katalogowych w programie komputerowym, − wykonać zdjęcia do dowodów tożsamości, − wykonać zdjęcia portretowe, − wykonać portrety grupowe, − wykonać zdjęcia krajobrazu, − wykonać zdjęcia panoramiczne, − połączyć fragmenty panoramy metodą tradycyjną i komputerową, − wykonać zdjęcia architektury, − skorygować perspektywę zdjęć architektury w procesie kopiowania, − dobrać stanowiska zdjęciowe do fotoreportażu,

17

− wykonać fotoreportaż, − zaaranżować plan fotograficzny do zdjęć reklamowych, − wykonać zdjęcia reklamowe. Materiał nauczania 1. Bezpieczeństwo i higiena pracy oraz ochrona przeciwpożarowa

w pracowni fotograficznej Organizacja pracowni fotograficznej. Funkcje i przeznaczenie pomieszczeń pracowni fotograficznej - sali dydaktycznej, studia fotograficznego, laboratorium fotograficznego. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Etapy pracy wykonywanej w studiu i laboratorium fotograficznym. Ćwiczenia: • Interpretowanie przepisów regulaminu pracowni fotograficznej. • Interpretowanie przepisów regulaminu laboratorium fotograficznego. • Analizowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. 2. Sporządzanie roztworów do obróbki chemicznej materiałów fotograficznych Podstawowe informacje o procesie obróbki chemicznej materiałów czarno-białych. Substancje wchodzące w skład poszczególnych roztworów do obróbki chemicznej materiałów fotograficznych. Sprzęt laboratoryjny. Zasady sporządzania roztworów. Sporządzanie roztworów według receptur. Sporządzanie roztworów z gotowych zestawów. Ćwiczenia: • Sporządzanie roztworów wywoływacza, przerywacza i utrwalacza. • Czernienie próbek materiału fotograficznego w wywoływaczu,

w jasnym pomieszczeniu. • Obserwowanie zmian wyglądu błony fotograficznej zanurzonej

w utrwalaczu. 3. Naświetlanie i obróbka materiałów światłoczułych Obraz utajony, obraz fotograficzny negatywowy i pozytywowy. Naświetlanie jako czynność i naświetlenie jako wielkość fizyczna. Budowa i działanie kopiarki fotograficznej. Zasady pracy w ciemni fotograficznej. Światło ciemniowe. Zasady kopiowania stykowego. Dobór kontrastowości papieru fotograficznego. Zasady obróbki materiałów pozytywowych. Wywoływacze pozytywowe kontrastowe i miękko

18

pracujące. Wpływ temperatury wywoływacza, czasu wywoływania, poruszania w kuwecie oraz stopnia zużycia wywoływacza na jakość odbitki. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące obróbki chemicznej materiałów pozytywowych. Ćwiczenia: • Wykonywanie fotogramu przedmiotu nieprzezroczystego. • Wykonywanie fotogramu przedmiotu półprzezroczystego. • Dokonywanie zmiany kontrastu fotogramu przedmiotu

półprzezroczystego przez zastosowanie zmiany kontrastowości papieru i rodzaju wywoływacza.

4. Fotografowanie nieruchomych przedmiotów płaskich Zasady posługiwania się aparatem fotograficznym wielkoformatowym, średnioformatowym i małoobrazkowym. Zakładanie materiału zdjęciowego do aparatu. Warunki naświetlania – zmiana czasu naświetlania i liczby przysłony. Zasady posługiwania się światłomierzem. Zasady ustawiania aparatu przy reprodukcji oryginału. Zasady oświetlania przedmiotów płaskich. Oświetlenie studyjne żarowe i błyskowe. Praca na stoliku reprodukcyjnym. Skala odwzorowania. Zakładanie filmów do koreksu. Zasady obróbki chemicznej materiałów negatywowych. Kontrola temperatury, czasu, mieszanie w koreksie. Ćwiczenia: • Wykonywanie reprodukcji kreskowej na podstawie naświetleń

próbnych. • Wykonywanie reprodukcji wielotonalnej z użyciem światłomierza. 5. Kopiowanie optyczne Zasady posługiwania się powiększalnikiem. Ogniskowa obiektywu a powiększenie. Zależność między ogniskową obiektywu a formatem kadru i mocą kondensora. Czas naświetlania papieru po zmianie wartości przysłony, zależność czasu naświetlania od skali powiększenia. Czasowe próby naświetleń według skali geometrycznej. Posługiwanie się papierem wielokontrastowym. Ćwiczenia: • Wykonywanie powiększeń reprodukcji kreskowej. • Wykonywanie powiększeń reprodukcji wielotonalnej. • Przeliczanie czasu naświetlania papieru po zmianie wartości

przysłony.

19

6. Barwne filtry zdjęciowe w fotografii czarno – białej Wpływ filtrów barwnych na reprodukcję kolorowych przedmiotów w skali szarości. Uwydatnianie lub eliminowanie widoczności elementów barwnych na czarno-białym zdjęciu. Współczynnik filtru. Ćwiczenia: • Wykonywanie reprodukcji wielobarwnego oryginału z zastosowaniem

różnych filtrów barwnych. • Wykonywanie reprodukcji z eliminacją różnych elementów, takich jak

żółte plamy, czerwone pieczątki. 7. Fotografowanie przedmiotów trójwymiarowych Głębia ostrości, czynniki wpływające na głębię ostrości. Formalne zasady kompozycji obrazu. Elementy kompozycji obrazu – światła, cienie, równowaga kompozycyjna, plamy, linie, plan bliski i daleki, obiekt główny i tło, sztafaż, mocne punkty obrazu. Ćwiczenia: • Wykonywanie serii zdjęć tej samej sceny z różną głębią ostrości. • Wykonywanie zdjęcia z wykorzystaniem głębi ostrości jako środka

wyrazu. • Wykonywanie serii zdjęć tej samej sceny z różnych punktów widzenia. • Wykonywanie zdjęć w różnych układach kompozycyjnych. 8. Zasady kopiowania zdjęć barwnych Zagrożenia powodowane przez substancje chemiczne stosowane w procesie obróbki barwnej. Obsługa procesora do obróbki barwnego papieru fotograficznego. Korekcja z zastosowaniem metody subtraktywnej i addytywnej. Ćwiczenia: • Naświetlanie czasowej próby zerowej w skali geometrycznej

i wykonywanie korekcji metodą subtraktywną. • Naświetlanie wyciągów RGB w czasowej skali geometrycznej

i wykonywanie korekcji zdjęcia metodą addytywną. 9. Makrofotografia Sprzęt do makrofotografii. Fotografowanie odwróconym obiektywem. Głębia ostrości w makrofotografii. Skala odwzorowania, rzeczywista liczba przysłony. Sposoby oświetlania przedmiotu.

20

Ćwiczenia: • Wykonywanie makrofotografii przedmiotu płaskiego. • Wykonywanie makrofotografii przedmiotu trójwymiarowego. • Obliczanie skali odwzorowania przy fotografowaniu oraz skali

odwzorowania odbitki pozytywowej. 10. Mikrofotografia Mikroskopy fotograficzne. Mikroskopowe nasadki fotograficzne, przyłączenie aparatu fotograficznego do mikroskopu przez złączkę mikroskopową. Mikrofotografia w polu jasnym i ciemnym, w świetle przechodzącym i odbitym. Skala odwzorowania. Ćwiczenia: • Wykonywanie mikrofotografii preparatu biologicznego. • Obliczanie skali odwzorowania przy fotografowaniu i skali

odwzorowania odbitki pozytywowej. 11. Zdjęcia katalogowe Zasady wykonywania zdjęć katalogowych. Sposoby oświetlania przedmiotów w zależności od natury ich powierzchni. Światło skierowane i rozproszone. Oświetlenie boczne w celu uwidocznienia faktury przedmiotu. Podświetlanie przedmiotów przezroczystych. Dobór tła. Czytelność szczegółów przedmiotu. Maksymalne wykorzystanie głębi ostrości. Wykorzystanie aparatu z pokłonami dla uniknięcia zniekształceń perspektywicznych i zamierzonego zorientowania płaszczyzny przedmiotowej (reguła Scheimpfluga). Zasady wykonywania zdjęć przedmiotów i urządzeń w warunkach studyjnych oraz w ich naturalnym otoczeniu. Oświetlanie dużych planów zdjęciowych. Tło przenośne. Ćwiczenia: • Wykonywanie zdjęć katalogowych wyrobów różniących się naturą

powierzchni i przezroczystością lub jej brakiem (wyroby ze szkła, ceramiki, metalu, skóry, tkanin, drewna, tworzyw sztucznych).

• Wykonywanie zdjęć katalogowych przedmiotów technicznych o różnej wielkości.

• Wykonywanie zdjęcia katalogowego aparatem cyfrowym, dokonywanie zamiany tła zdjęcia metodą komputerową.

12. Zdjęcia postaci ludzkiej Studium podstawowych kierunków oświetlenia – oświetlenie przednie, boczne, górne, dolne. Oświetlenie przednio – górno – boczne. Funkcje źródeł światła: oświetlenie zasadnicze, wypełniające, efektowe,

21

oświetlenie tła. Zdjęcia do dowodów tożsamości. Portrety w różnych planach od twarzy do całej postaci. Portrety dwuosobowe i grupowe. Portret studyjny i plenerowy. Fotografowanie dużych grup osób. Ćwiczenia: • Wykonywanie zdjęć twarzy z podstawowymi kierunkami oświetlenia. • Wykonywanie zdjęć do dowodów tożsamości. • Wykonywanie zdjęć portretowych. • Wykonywanie zdjęć grupowych. 13. Zdjęcia krajobrazowe Wpływ warunków pogodowych na wygląd zdjęcia. Kierunek oświetlenia słonecznego. Formalne zasady kompozycji zdjęć krajobrazowych. Perspektywa normalna, ptasia i żabia. Rola przedniego planu. Wykorzystanie filtrów zdjęciowych. Eliminowanie elementów ruchomych w zdjęciach krajobrazu miejskiego. Zdjęcia nocne. Ćwiczenia: • Fotografowanie krajobrazu niezurbanizowanego. • Fotografowanie krajobrazu miejskiego. • Wykonywanie zdjęć nocnych krajobrazu miejskiego. 14. Zdjęcia panoramiczne Zasady panoramowania zwykłym aparatem na statywie z głowicą panoramiczną. Zasady łączenia składowych obrazów panoramy. Komputerowe tworzenie panoram. Specjalne aparaty panoramiczne. Ćwiczenia: • Fotografowanie panoramy przy użyciu głowicy panoramicznej. • Łączenie fragmentów panoramy. • Tworzenie panoramy w programie komputerowym. 15. Zdjęcia architektury Fotografowanie aparatem umożliwiającym kontrolę perspektywy. Ustawienie aparatu zapewniające równoległość linii pionowych na zdjęciu. Fotografowanie aparatem o sztywnej konstrukcji. Dokumentalne i artystyczne zdjęcia architektury. Rola oświetlenia. Perspektywa, wybór punktu fotografowania. Zdjęcia detali architektonicznych. Sztuczne oświetlenie przy fotografowaniu architektury wewnętrznej. Korekta zbieżności linii pionowych w procesie kopiowania optycznego z wykorzystaniem reguły Scheimpfluga. Komputerowa korekta zbieżności linii pionowych.

22

Ćwiczenia: • Wykonywanie zdjęcia architektury zewnętrznej. • Wykonywanie zdjęcia architektury wewnętrznej. • Korygowanie perspektywy zdjęcia w procesie kopiowania. 16. Zdjęcia reportażowe Obsługa reporterskiego aparatu fotograficznego i reporterskiej lampy błyskowej. Fotografowanie w świetle zastanym i z lampą błyskową. Technika zdjęć akcji – fotografia ruchu. Kryteria wyboru materiału zdjęciowego. Wybór stanowiska zdjęciowego. Kultura pracy fotoreportera. Ćwiczenia: • Wykonywanie fotoreportażu w świetle zastanym. • Wykonywanie fotoreportażu z lampą błyskową. 17. Zdjęcia reklamowe Dobór techniki zdjęciowej do tematyki zdjęć reklamowych. Aranżacja studia do wykonywania zdjęć reklamowych. Wpływ oświetlenia przedmiotu na efekt uzyskany na zdjęciu. Kompozycja. Nietypowe postrzeganie obiektu. Zdjęcia z udziałem osób. Ingerencja w obraz fotograficzny, obróbka komputerowa. Ćwiczenia: • Wykonywanie zdjęć reklamowych bez udziału ludzi. • Wykonywanie zdjęć reklamowych z udziałem ludzi. • Wykonywanie zdjęć reklamowych w studio. • Wykonywanie zdjęć reklamowych w plenerze. Środki dydaktyczne Sprzęt fotograficzny, oświetleniowy i pomocniczy. Mikroskop ze złączką fotograficzną. Sprzęt i urządzenia do obróbki i kopiowania zdjęć w laboratorium fotograficznym. Materiały zdjęciowe, papiery fotograficzne, substancje chemiczne do obróbki materiałów światłoczułych. Komputery z oprogramowaniem do edycji zdjęć, skaner do materiałów przezroczystych, drukarka o jakości fotograficznej. Albumy ze zdjęciami i plansze ze wzorami zdjęć, zdjęcia w dużym powiększeniu. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej.

23

Uwagi o realizacji Program przedmiotu Techniki fotograficzne obejmuje zagadnienia

dotyczące naświetlania i obróbki materiałów fotograficznych oraz wykonywania różnych rodzajów zdjęć.

Treści programowe przedmiotu są ściśle związane z programem nauczania przedmiotów: Podstawy fotografii oraz Procesy fotograficzne.

Zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych.

Przed przystąpieniem do wykonania zadania nauczyciel powinien omówić sposób jego wykonania, spodziewane efekty oraz zwrócić uwagę na organizację pracy i przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.

Wszystkie ćwiczenia uczniowie powinni wykonywać samodzielnie. Pierwsze ćwiczenia uczniowie powinni wykonywać tradycyjną

techniką czarno-białą. Kolejne ćwiczenia mogą być wykonywane w różnych technikach – tradycyjnej czarno-białej, tradycyjnej barwnej lub cyfrowej.

Fotoreportaże, zdjęcia krajobrazowe oraz zdjęcia architektury, można wykonywać na wycieczkach przedmiotowych lub w ramach prac wykonywanych samodzielnie przez uczniów.

Oprócz ćwiczeń proponowanych w programie, wskazane jest przygotowanie przez nauczyciela innych ćwiczeń, które można zrealizować w warunkach danej szkoły.

W procesie nauczania - uczenia się należy zwrócić szczególną uwagę na kształtowanie umiejętności: − posługiwania się sprzętem fotograficznym i pomocniczym, − stosowania technik wykonywania rożnego rodzaju zdjęć, − sporządzania roztworów do obróbki chemicznej materiałów

fotograficznych, − przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Zajęcia powinny odbywać się w 6 - 8 osobowych grupach, w pracowni

fotograficznej składającej się z sali dydaktycznej, studia fotograficznego i laboratorium fotograficznego.

Wskazane jest, aby podczas zajęć dydaktycznych uczniowie korzystali z różnych źródeł informacji, takich jak: dokumentacja techniczna, instrukcje, czasopisma zawodowe, poradniki i katalogi oraz informacje internetowe.

24



1. Bezpieczeństwo i higiena pracy oraz ochrona przeciwpożarowa w pracowni fotograficznej

4

2. Sporządzanie roztworów do obróbki chemicznej materiałów fotograficznych

8

3. Naświetlanie i obróbka materiałów światłoczułych 8 4. Fotografowanie nieruchomych przedmiotów płaskich 40 5. Kopiowanie optyczne 4 6. Barwne filtry zdjęciowe w fotografii czarno-białej 20 7. Fotografowanie przedmiotów trójwymiarowych 20 8. Zasady kopiowania zdjęć barwnych 20 9. Makrofotografia 20

10. Mikrofotografia 20 11. Zdjęcia katalogowe 60 12. Zdjęcia postaci ludzkiej 60 13. Zdjęcia krajobrazowe 52 14. Zdjęcia panoramiczne 20 15. Zdjęcia architektury 52 16. Zdjęcia reportażowe 60 17. Zdjęcia reklamowe 60

Razem 528



Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy prowadzić przez cały czas realizacji programu nauczania przedmiotu, według kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Osiągnięcia uczniów można oceniać na podstawie: − ustnych i pisemnych sprawdzianów, − obserwacji pracy uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń, − wykonanych prac fotograficznych.

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, należy zwracać uwagę na operowanie zdobytą wiedzą, merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć, poprawność wnioskowania. Podczas oceny dokonywanej na podstawie obserwacji pracy uczniów należy zwracać uwagę na: − dobór sprzętu do realizacji zadania, − wykonywanie podstawowych operacji fotograficznych,

25

− merytoryczną poprawność wykonania zadania, − estetykę prac, − umiejętność pokonywania trudności i usuwania usterek, − samodzielność, − przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony

przeciwpożarowej. Po zakończeniu realizacji programu przedmiotu w celu zbadania

poziomu osiągnięć uczniów, proponuje się zastosowanie sprawdzianu praktycznego.

W ocenie końcowej osiągnięć uczniów należy uwzględniać wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela oraz jakość wykonania prac fotograficznych. Literatura Ang T.: Fotografia. Hachette Livre Sp. z o.o., Warszawa 2006 Bergner J., Gelbke E., Mehliss W.E.: Mikrofotografia. WNT, Warszawa 1979 Burian P.K., Caputo R.: Szkoła fotografowania National Geographic. Wydawnictwo G+J RBA, Warszawa 2000 Burzyński R.: Portret fotograficzny. WAiF, Warszawa 1985 Busselle M., Wilson D.: Portret doskonały. Jak fotografować ludzi. WAiF, Warszawa 2002 Busselle M.: Fotografia barwna – kompozycja i harmonia. WAiF, Warszawa 2002 Busselle M.: Jak fotografować na wakacjach i w podróży. WAiF, Warszawa 2002 Cyprian T.: Fotografia czarno-biała. WNT, Warszawa 1976 Cyprian T.: Fotografia. Technika i technologia. WNT, Warszawa 1970 Dubiel E., Iliński M.: Materiały fotograficzne barwne. WAiF, Warszawa 1973 Hedgecoe J.: Jak lepiej fotografować. Arkady, Warszawa 2001 Hedgecoe J.: Nowy podręcznik fotografii. Arkady, Warszawa 2005 Hoy A.H.: Wielka księga fotografii. G+J Gruner+Jahr Polska, Warszawa 2006 Iliński M.: Materiały i procesy fotograficzne. WAiF, Warszawa 1989 Klimecki T.: Technika powiększania w fotografii. WNT, Warszawa 1987 Konrad K.: Światło w filmie. WAiF, Warszawa 1983 Kotecki A.: Fotografia barwna. Poradnik zawodowy. Libra, Warszawa 1982 Kotecki A.: Fotografia czarno-biała. Poradnik zawodowy. Libra, Warszawa 1982 Langford M.: Fotografia od A do Z. Muza S. A., Warszawa 2004

26

Lezano D.: Biblia fotografii. FK Jacek i Krzysztof Olesiejuk, Ożarów Mazowiecki 2006 Meyer P.: Prawda i rzeczywistość w fotografii. Helion, Gliwice 2006 Montel P.: Wszystko o fotografii. Arkady, Warszawa 1984 Ostrowski M.: Informacja obrazowa. WNT, Warszawa 1992 Pękosławski Z.: Elementy warsztatu fotografika. WAiF, Warszawa 1963 Sojecki A. Optyka. WSiP, Warszawa 1997 Solf K. D.: Fotografia. Podstawy, technika, praktyka. WAiF, Warszawa 1986 Teicher G.: Fototechnika. WNT, Warszawa 1982 Tölke A., Tölke I.: Fotografujemy i filmujemy obiekty makroskopowe. WNT, Warszawa 1981 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

27

PODSTAWY KOMPOZYCJI OBRAZU Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − scharakteryzować rozwój sztuki fotograficznej, − określić mechanizmy percepcji wzrokowej, − posłużyć się podstawową terminologią dotyczącą kompozycji obrazu, − zastosować zasady kompozycji w projektowaniu prac fotograficznych, − określić najbardziej charakterystyczne cechy przedmiotów i zjawisk, − rozróżnić podstawowe układy kompozycyjne, − zastosować środki wyrazu plastycznego w różnych układach

kompozycyjnych, − dobrać środki techniczne do tworzenia układów kompozycyjnych, − określić właściwości barw oraz specyfikę ich oddziaływania, − zastosować zasady światłocienia, − określić znaczenie i właściwości barwy w kompozycji, − scharakteryzować zmiany obrazu zachodzące pod wpływem różnego

oświetlenia, − rozróżnić konwencjonalne sposoby przedstawiania przestrzeni na

płaszczyźnie obrazu, − sporządzić rysunki z natury, − dokonać analizy prac fotograficznych pod względem zastosowanej

kompozycji, − rozróżnić elementy kompozycji obrazu fotograficznego, − zaplanować układy kompozycyjne, − zastosować zasady kompozycji podczas wykonywania zdjęć. Materiał nauczania 1. Rozwój sztuki fotograficznej. Fotografia jako dziedzina sztuki. Elementy historii sztuki, style w malarstwie. Wpływ sztuk plastycznych na twórczość fotograficzną. Pierwsze techniki fotograficzne. Historia portretu fotograficznego. Historia fotografii reportażowej. Przedstawiciele współczesnych wykonawców fotografii portretowej, reportażowej oraz reklamowej. Ćwiczenia: • Rozróżnianie stylów w malarstwie na podstawie analizy reprodukcji

dzieł malarskich. • Porównywanie cech fotografii reportażowych. • Analizowanie cech fotografii reklamowych.

28

• Analizowanie cech współczesnych fotografii portretowych. 2. Psychofizjologia widzenia Podstawy percepcji wzrokowej. Wrażliwość zmysłowa, jej znaczenie oraz rozwój. Teorie postrzegania. Zjawiska zachodzące w oku ludzkim. Zaburzenia procesu widzenia.

Ćwiczenia: • Tworzenie kompozycji graficznych inspirowanych sztuką op-art.

3. Zasady kompozycji Historia kompozycji. Elementy kompozycji obrazu. Podstawowe pojęcia dotyczące kompozycji obrazu. Powiązanie przedmiotu treści i formy kompozycji. Zasada złotego podziału stosowana w kompozycji. Harmonia i równowaga układów kompozycyjnych. Środki wyrazu. Linia, plama, barwa, przestrzeń, kontrast, kształt, ostrość obrazu. Perspektywa.

Ćwiczenia: • Rozróżnianie środków wyrazu stosowanych w kompozycji. • Określanie znaczenia linii i plamy w obrazie malarskim

i fotograficznym. • Analizowanie treści i formy w fotografii.

4. Rodzaje układów kompozycyjnych Zasada jedności w różnorodności. Symetria i asymetria w kompozycji. Wpływ rytmu na układy kompozycyjne. Zasady konstruowania otwartych i zamkniętych układów kompozycji. Schematy kompozycyjne, układy: wyśrodkowany, trójkątny, w kształcie litery L, owalny. Statyka i dynamika obrazu fotograficznego. Kompozycja pionowa, pozioma i ukośna.

Ćwiczenia: • Rozróżnianie układów kompozycji na przykładowych obrazach. • Tworzenie układów kompozycyjnych. • Analizowanie układów kompozycyjnych statycznych

i dynamicznych. • Porównywanie układów kompozycyjnych symetrycznych

i asymetrycznych.

5. Barwa w kompozycji Podstawowe wiadomości o barwach oraz ich zestawieniach. Barwy podstawowe, barwy dopełniające. Mieszanie barw. Tonacje

29

kolorystyczne. Barwy nasycone i nienasycone. Barwy ciepłe i zimne. Barwy chromatyczne i achromatyczne. Postrzeganie barw przez oko ludzkie. Oddziaływania barw na człowieka. Zastosowanie symboliki barw w kompozycji obrazu. Elementy budujące kompozycje wielobarwne. Wykorzystanie barwy w technikach malarskich i fotograficznych.

Ćwiczenia: • Wykonywanie prac barwnych, walorowych. • Budowanie układów kompozycyjnych w fotografii w oparciu

o barwę. • Sporządzanie rysunków barwnych z wykorzystaniem zasad

kompozycji. 6. Zagadnienia światłocienia w kompozycji Cień własny i rzucony. Kierunki oświetlenia: przednie, boczne, górne, dolne, tylne. Wpływ źródła światła na charakter powstającego światłocienia. Plastyka formy oraz sposoby techniczne wykonania cienia w rysunku. Podstawowe zasady budowy cienia na bryłach graniastych i obrotowych. Konstrukcje cieni. Ćwiczenia: • Sporządzanie rysunków z zastosowaniem światłocienia. • Przedstawianie światłocienia w rysunkach wielobarwnych. • Wykonywanie rysunku bryły obrotowej z uwzględnieniem światła

i cienia. 7. Przestrzeń w obrazie Ogólne zagadnienia dotyczące konwencji artystycznych. Sposoby odwzorowania przestrzeni na płaszczyźnie. Rodzaje perspektywy: ptasia, horyzontalna, żabia, równoległa, zbieżna. Znaczenie plamy w kompozycji obrazu.

Ćwiczenia: • Wykonywanie prac rysunkowych z uwzględnieniem perspektywy

zbieżnej. • Wykonywanie szkiców plenerowych z zastosowaniem perspektywy

ptasiej. • Wykonywanie szkiców z zastosowaniem perspektywy żabiej.

30

8. Rysunek z natury Zastosowanie środków wyrazu plastycznego w rysunkach z natury. Podstawowe techniki rysunkowe. Widzenie i odwzorowywanie zgodnie z rzeczywistością. Zasady wykonywania rysunków martwej natury oraz postaci ludzkiej.

Ćwiczenia: • Wykonywanie szkiców kompozycyjnych. • Sporządzanie rysunków martwej natury. • Wykonywanie studium walorowego z natury. • Wykonywanie rysunków postaci ludzkiej. 9. Podstawy estetyki obrazu fotograficznego Pojęcie estetyki. Wartości artystyczne i oceny estetyczne oraz ich kryteria. Elementy oceny: treść, forma, środki wyrazu, kompozycja. Formalna analiza obrazu malarskiego i fotograficznego. Sposób prezentacji fotografii.

Ćwiczenia: • Porównywanie kolekcji reprodukcji dzieł malarskich. • Ocenianie estetycznych wartości prac fotograficznych. • Wykonywanie prezentacji prac fotograficznych. 10. Kompozycja obrazu fotograficznego Środki wyrazu stosowane w kompozycji formalnej obrazu fotograficznego. Układy kompozycyjne najczęściej stosowane w fotografii. Równowaga obrazu fotograficznego. Powiązanie środków formalnych kompozycji i tematu w fotografii. Podział pola obrazu zdjęcia. Ćwiczenia: • Analizowanie reprodukcji prac fotograficznych. • Analizowanie kompozycji fotografii portretowych, reportażowych

i reklamowych. • Analizowanie prac fotograficznych wykonanych przez uczniów. Środki dydaktyczne Sztalugi rysunkowe ze sztywnymi podkładami lub deski rysunkowe. Materiały, narzędzia, przybory i sprzęt malarski. Plansze do ekspozycji prac. Reprodukcje prac fotograficznych. Reprodukcje prac malarskich. Modele brył, przedmioty do zestawów martwej natury.

31

Ruchomy model człowieka. Albumy fotograficzne i malarskie, plakaty. Specjalistyczne programy komputerowe. Uwagi o realizacji

Program przedmiotu Podstawy kompozycji obrazu obejmuje zagadnienia dotyczące procesu widzenia, elementów i zasad kompozycji, odwzorowywania przestrzeni na płaszczyznę oraz estetyki obrazu.

Realizacja treści kształcenia ma na celu kształtowanie wrażliwości plastycznej uczniów oraz poczucia estetyki.

W procesie kształcenia powinny znaleźć zastosowanie następujące metody nauczania: wykład informacyjny, dyskusja dydaktyczna, metoda projektów, pokaz z objaśnieniem oraz ćwiczenia praktyczne.

W procesie nauczania-uczenia się należy zwracać uwagę na: − stosowanie technik rysunkowych i malarskich, − stosowanie światłocienia i barwy, − określanie podstawowych zasad kompozycji obrazu, − stosowanie układów kompozycyjnych.

Wskazane jest prezentowanie prac plastycznych i fotograficznych wykonanych przez uczniów w formie wystawy.

W trakcie realizacji programu należy odwoływać się do wiedzy uczniów z zakresu technik fotograficznych.

Zajęcia powinny być realizowane w pracowni plastycznej, wyposażonej w sztalugi, komputer oraz rzutnik multimedialny. Z uwagi na specyfikę ćwiczeń i potrzebę indywidualnej korekty prac zajęcia powinny być prowadzone w grupach do 15 uczniów.



1. Rozwój sztuki fotograficznej 12 2. Psychofizjologia widzenia 2 3. Zasady kompozycji 8 4. Rodzaje układów kompozycyjnych 8 5. Barwa w kompozycji 8 6. Zagadnienia światłocienia w kompozycji 6 7. Przestrzeń w obrazie 6 8. Rysunek z natury 10 9. Podstawy estetyki obrazu fotograficznego 4

10. Kompozycja obrazu fotograficznego 8 Razem 72

32

Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić zmiany w celu dostosowania realizacji programu do potrzeb edukacyjnych. Propozycje metod sprawdzania i oceniania osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu nauczania przedmiotu, na podstawie określonych kryteriów. Kryteria oceniania powinny dotyczyć poziomu oraz zakresu opanowania przez uczniów umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia.

Osiągnięcia uczniów można oceniać na podstawie: − ustnych i pisemnych sprawdzianów, − obserwacji pracy ucznia podczas ćwiczeń, − wykonanych prac plastycznych i fotograficznych.

Dokonując obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń należy zwracać uwagę na: − aktywność i samodzielność podczas wykonywania zadań, − pomysłowość i oryginalność powstających prac plastycznych, − jakość wykonanej pracy, − poziom techniczny i estetyczny wykonywanych prac, − sposób prezentacji wykonanych prac plastycznych

i fotograficznych. W ocenie końcowej osiągnięć uczniów należy uwzględniać wyniki

wszystkich stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania oraz jakość wykonania prac plastycznych i fotograficznych. Literatura Brauchitsch B.: Mała historia fotografii. Cyklady, Warszawa 2004 Csorba T.: O rysowaniu. WSiP, Warszawa 1980 Dederko W.: Kompozycja obrazu. Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1963 Magala S.: Szkoła widzenia. Akademia Sztuk Pięknych, Wrocław 2000 Mączyńska - Frydryszek A., Jaskólska-Klaus M., Maruszewski T.: Psychofizjologia widzenia. PWSSP, Poznań 1991 Parrman J.M.: Jak powstaje kolor. Galaktyka, Warszawa 1996 Parrman J.M.: Jak rysować. Galaktyka, Warszawa 1996 Rosenblum N.: Historia fotografii światowej. Baturo, Bielsko Biała 2005 Sheybal S.: Kompozycja plastyczna – podstawowe zasady. PZWS, Warszawa 1963 Szczepkowski A.: Poradnik rysunkowy. WSiP, Warszawa 1990

33

Tomaszczuk Z.: Łowcy obrazów – szkice z historii fotografii. Centrum Animacji Kultury, Warszawa 1998 Wójcik P.: Kompozycja obrazu fotograficznego. Almapress, Warszawa 1990 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

34

PROCESY FOTOGRAFICZNE

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − scharakteryzować proces wytwarzania halogenosrebrowej emulsji

fotograficznej, − określić wpływ procesów wytwarzania materiałów światłoczułych na

ich właściwości użytkowe, − określić zależności między właściwościami użytkowymi materiałów

światłoczułych, − scharakteryzować zjawiska zachodzące na etapie powstawania

obrazu utajonego oraz jego przemiany, − wyjaśnić budowę materiałów fotograficznych, − scharakteryzować proces wywoływania obrazu srebrowego, − scharakteryzować proces utrwalania materiałów fotograficznych, − scharakteryzować metody otrzymywania barwnych obrazów

fotograficznych, − scharakteryzować proces wywoływania barwotwórczego, − scharakteryzować proces wybielania i wybielania utrwalającego

materiałów barwnych, − wyjaśnić znaczenie płukania materiałów fotograficznych po

utrwalaniu, − określić znaczenie utylizacji zużytych roztworów w procesach obróbki

materiałów fotograficznych, − scharakteryzować podstawowe wielkości fotometryczne, − wyjaśnić zjawisko osłabiania światła przez warstwy pochłaniające

światło, − scharakteryzować badania sensytometryczne materiału

światłoczułego, − zinterpretować wykres krzywej charakterystycznej w fotografii, − odczytać z wykresu i obliczyć wielkości sensytometryczne materiału

światłoczułego, − wyjaśnić zasady doboru kontrastowości materiału pozytywowego do

kontrastu negatywu, − zinterpretować wykresy bieżącej kontroli obróbki materiałów

fotograficznych, − zinterpretować wykresy czułości spektralnej materiałów czarno-

białych i barwnych, − wyjaśnić pojęcie zdolności rozdzielczej materiału fotograficznego, − wyjaśnić pojęcia ziarnistości strukturalnej, optycznej

i subiektywnej,

35

− scharakteryzować etapy procesu elektrofotograficznego, − scharakteryzować procesy radiograficzne, − scharakteryzować procesy dyfuzyjne, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska. Materiał nauczania 1. Wytwarzanie materiałów fotograficznych Wytwarzanie emulsji światłoczułej. Strącanie halogenków srebra. Dojrzewanie fizyczne. Usuwanie rozpuszczalnych soli. Dojrzewanie chemiczne. Dodatki do emulsji. Oblewanie podłoża emulsją. Ćwiczenia: • Strącanie halogenku srebra w roztworze żelatyny i bez żelatyny. • Obserwowanie kryształów halogenków srebra przez mikroskop. • Porównywanie metod oblewu podłoża emulsją fotograficzną. 2. Halogenosrebrowe układy światłoczułe Budowa kryształów halogenków srebra. Działanie światła na kryształy halogenków srebra. Powstawanie obrazu utajonego w warstwie nie uczulonej optycznie oraz w przypadku sensybilizacji optycznej. Wzrost centrów obrazu utajonego. Odstępstwa od prawa odwrotnej proporcjonalności, latensyfikacja, hipersensybilizacja, solaryzacja, zjawiska: Herschela, Claydena, Sabattiera. Ćwiczenia: • Obserwowanie ciemnienia halogenków srebra na świetle. • Porównywanie odchyleń od prawa odwrotnej proporcjonalności na

podstawie fabrycznych informacji o materiałach zdjęciowych. • Opisywanie zjawiska Sabattiera na podstawie przykładowych

obrazów. 3. Budowa materiałów fotograficznych Budowa czarno-białych błon negatywowych. Budowa barwnych błon negatywowych i odwracalnych. Budowa czarno-białych papierów fotograficznych. Budowa barwnych papierów fotograficznych. Skład i rola warstw w materiałach fotograficznych.

36

Ćwiczenia: • Porównywanie budowy materiałów zdjęciowych o różnych formatach. • Porównywanie budowy barwnych papierów fotograficznych

o tradycyjnej i odwróconej kolejności warstw. 4. Obróbka chemiczna czarno-białych materiałów światłoczułych Mechanizm wywoływania obrazu srebrowego. Wywoływanie fizyczne i chemiczne obrazu. Rola składników wywoływacza, reakcje chemiczne. Rodzaje wywoływaczy. Znaczenie czasu wywoływania, temperatury i poruszania materiału w wywoływaczu. Trwałość wywoływaczy, zasady przechowywania, wydajność, dopełnianie i regeneracja. Przerywanie wywoływania. Istota procesu utrwalania. Składniki utrwalaczy –substancje utrwalające, zakwaszające i garbujące. Czas utrwalania. Wydajność utrwalacza. Odzyskiwanie srebra z utrwalacza. Utylizacja zużytych roztworów. Płukanie końcowe, kontrola dokładności wypłukania, metody skracania płukania końcowego. Ćwiczenia: • Porównywanie powiększeń z negatywów wywołanych prawidłowo

i bez poruszania w wywoływaczu. • Obserwowanie zmian zachodzących w czasie utrwalania błony

fotograficznej. • Kontrolowanie jakości wypłukania papieru fotograficznego

z zastosowaniem metod chemicznych. 5. Podstawy barwnego procesu fotograficznego Metoda Maxwella. Metoda Autochrome. Addytywne metody rastrowe. Wywoływanie barwotwórcze według Homolki i Fischera. Metoda Kodachrome. Metoda Agfacolor. Barwne procesy dyfuzyjne. Budowa wielowarstwowych barwnych materiałów fotograficznych, skład warstw. Barwny proces odwracalny. Barwny proces negatywowo-pozytywowy. Materiały negatywowe maskowane. Ćwiczenia: • Wyświetlanie barwnego obrazu metodą Maxwella. • Analizowanie struktury obrazu na materiale rastrowym

obserwowanym przez mikroskop. • Interpretowanie schematów powstawania barw w materiałach

trójwarstwowych. 6. Obróbka chemiczna barwnych materiałów światłoczułych Skład wywoływaczy barwotwórczych. Mechanizm wywoływania barwotwórczego. Proces wybielania obrazu srebrowego. Wybielanie

37

utrwalające. Substancje stosowane w wybielaczach. Utrwalanie materiałów barwnych. Utylizacja zużytych roztworów. Ćwiczenia: • Porównywanie wariantów procesu obróbki materiału barwnego. • Porównywanie składu chemicznego wywoływaczy barwotwórczych

i wywoływaczy do materiałów czarno-białych. 7. Podstawy fotometrii Podstawowe wielkości fotometryczne – strumień świetlny, światłość, luminancja, oświetlenie, naświetlenie. Zależności między wielkościami fotometrycznymi. Wzorcowe źródła światła. Osłabianie światła przez warstwy – prawo Lamberta-Beera, współczynnik przepuszczania, pochłaniania, odbicia, krytość, gęstość optyczna. Ćwiczenia: • Wyznaczanie zależności natężenia oświetlenia od odległości źródła

światła. • Wyznaczanie współczynnika przepuszczania światła przez warstwy. • Sprawdzanie zakresu zastosowania prawa Lamberta-Beera

w przypadku łączenia filtrów optycznych szarych i barwnych. 8. Technika badań sensytometrycznych Naświetlanie sensytometryczne – źródła światła, filtry, modulatory naświetleń, sensytometry. Obróbka chemiczna sensytogramów. Pomiar gęstości optycznej w świetle skierowanym, rozproszonym i odbitym. Spektralne typy gęstości optycznej materiałów czarno-białych i barwnych. Densytometry, statusy pomiarowe. Ćwiczenia: • Porównywanie modulatorów czasu naświetlania i modulatorów

oświetlenia. • Porównywanie różnego rodzaju modulatorów oświetlenia. • Posługiwanie się densytometrem: zerowanie, kalibrowanie

i mierzenie gęstości optycznych sensytogramów. 9. Krzywa charakterystyczna i wielkości sensytometryczne Budowa krzywej charakterystycznej materiału światłoczułego. Gęstość minimalna, gęstość podłoża, gęstość zadymienia, gęstość maksymalna, odcinek solaryzacji, współczynnik kontrastowości, gradient średni, gradient w punkcie, krzywa gradientowa. Zakres użytecznych naświetleń. Światłoczułość, kryteria światłoczułości. Zależność położenia

38

i kształtu krzywej charakterystycznej od rozkładu wielkości kryształów halogenku srebra. Ćwiczenia: • Rozróżnianie odcinków składowych krzywej charakterystycznej. • Porównywanie wykresów krzywych charakterystycznych. • Porównywanie kryteriów światłoczułości. 10. Sensytometria materiałów czarno-białych Wielkości sensytometryczne - gęstość minimalna, gęstość maksymalna, kontrastowość, światłoczułość. Wpływ obróbki chemicznej na wielkości sensytometryczne. Kinetyka wywoływania. Wyznaczanie czasu wywoływania materiału negatywowego do zalecanego gradientu średniego. Wielogradacyjne papiery fotograficzne. Zmiana kształtu krzywej charakterystycznej spowodowana zabiegami chemicznymi po procesie obróbki, osłabianie i wzmacnianie obrazu srebrowego. Ćwiczenia: • Naświetlanie i obróbka chemiczna sensytogramów. • Mierzenie gęstości optycznych sensytogramu. • Sporządzanie wykresów krzywych charakterystycznych. • Odczytywanie z wykresu i obliczanie wielkości sensytometrycznych. 11. Sensytometria materiałów barwnych Pomiary densytometryczne materiałów barwnych. Gęstości optyczne główne i uboczne. Typowe wykresy sensytometryczne barwnych materiałów negatywowych, pozytywowych i odwracalnych. Wielkości sensytometryczne - gęstość minimalna, gęstość maksymalna, światłoczułość, niezrównoważenie światłoczułości, kontrastowość, niezrównoważenie kontrastowości. Wpływ obróbki materiałów barwnych na wielkości sensytometryczne. Obróbka forsowna (push/pull). Ćwiczenia: • Interpretowanie wykresów sensytometrycznych materiałów barwnych. • Określanie wpływu niezrównoważenia światłoczułości

i kontrastowości materiału na efekt fotograficzny. 12. Fotograficzna reprodukcja luminancji Kontrasty fotografowanych obiektów. Rozpraszanie światła w aparacie fotograficznym. Konstruowanie krzywych reprodukcji luminancji. Reguła Goldberga. Subiektywna reprodukcja luminancji.

39

Ćwiczenia: • Porównywanie kontrastów różnych motywów fotograficznych. • Wykonywanie schematycznej konstrukcji krzywej reprodukcji

luminancji w procesie negatywowo-pozytywowym. 13. Sensytometria różnicowa w kontroli procesów obróbki

materiałów barwnych Uproszczone sensytogramy do kontroli procesu negatywowego, pozytywowego i odwracalnego. Rola pól uproszczonego sensytogramu. Różnicowe wykresy sensytometryczne i ich interpretacja. Identyfikacja zaburzeń procesu obróbki materiałów barwnych, podejmowanie działań zaradczych. Ćwiczenia: • Sporządzanie wykresów kontroli procesu obróbki materiałów

barwnych w oparciu o pomiary densytometryczne i obliczenia. • Interpretowanie odchyleń wykresów kontrolnych od prawidłowego

przebiegu odpowiadającego niezakłóconemu procesowi obróbki materiałów barwnych.

14. Spektrosensytometria Pojęcie czułości spektralnej. Metody badania czułości spektralnej materiałów fotograficznych. Rozkłady czułości spektralnej materiałów czarno-białych i barwnych. Ćwiczenia: • Porównywanie wykresów czułości spektralnej materiałów czarno-

białych. • Porównywanie wykresów czułości spektralnej materiałów barwnych. • Interpretowanie spektrogramów. 15. Strukturometria fotograficzna Zdolność rozdzielcza, rezolwometria. Ziarnistość strukturalna, optyczna i subiektywna. Pomiary ziarnistości. Sposoby wyrażania ziarnistości optycznej (RMS) i subiektywnej (PGI). Ostrość konturowa. Funkcja przenoszenia modulacji. Ćwiczenia: • Porównywanie ziarnistości optycznej materiałów na podstawie danych

fabrycznych RMS.

40

• Porównywanie ziarnistości subiektywnej materiałów na podstawie danych fabrycznych PGI.

• Porównywanie ziarnistości powiększeń fotograficznych. 16. Bezsrebrowe i niekonwencjonalne metody otrzymywania obrazu Elektrofotografia. Radiografia. Procesy dyfuzyjne. Ćwiczenia: • Porównywanie kserokopii obrazów półtonowych uzyskanych

w różnych urządzeniach. • Porównywanie radiogramów medycznych i technicznych. • Porównywanie różnych procesów dyfuzyjnych na schematach. Środki dydaktyczne Schematy technologiczne wytwarzania materiałów fotograficznych. Plansze przedstawiające budowę materiałów fotograficznych. Zestaw trzech diaskopów do projekcji metodą Maxwella. Sensytometr. Densytometr. Wykresy sensytometryczne materiałów fotograficznych. Informacje fabryczne na temat materiałów fotograficznych. Powiększenia fotograficzne o różnej ziarnistości obrazu. Kopie elektrofotograficzne obrazów półtonowych. Radiogramy medyczne i techniczne. Schematy budowy materiałów dyfuzyjnych. Oprogramowanie komputerowe do opracowywania wyników pomiarów densytometrycznych. Uwagi o realizacji

Program nauczania przedmiotu Procesy fotograficzne obejmuje treści dotyczące budowy, obróbki i sensytometrii materiałów fotograficznych. Jego realizacja powinna być skorelowana z przedmiotami: Podstawy fotografii i Techniki fotograficzne. W trakcie realizacji treści kształcenia należy odwoływać się do wiedzy uczniów z zakresu chemii i fizyki.

W procesie dydaktycznym zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: wykładu konwersatoryjnego, dyskusji dydaktycznej, tekstu przewodniego oraz ćwiczeń praktycznych.

Podane w programie ćwiczenia należy traktować jako propozycję. Nauczyciel może zaplanować inne ćwiczenia o zróżnicowanym stopniu trudności.

41

Podczas realizacji programu przedmiotu szczególną uwagę należy zwracać na: − stosowanie metod wizualnych w celu pokazania procesów

i zjawisk niedostępnych w bezpośredniej obserwacji, − wykonywanie rysunków i wykresów.

Zajęcia należy prowadzić w pracowni fotograficznej i pracowni sensytometrycznej. Podczas zajęć uczniowie powinni pracować w grupach do 15 osób, indywidualnie lub w zespołach 2-3 osobowych. Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń, nauczyciel powinien zademonstrować sposób ich wykonania, wyjaśnić zasady obsługi urządzeń oraz zwrócić uwagę na przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.

Podczas realizacji zajęć należy stosować specjalistyczne programy komputerowe, wydruki z pomiarów densytometrycznych, uproszczone sensytogramy kontrolne.



1. Wytwarzanie materiałów fotograficznych 10 2. Halogenosrebrowe układy światłoczułe 10 3. Budowa materiałów fotograficznych 12 4. Obróbka chemiczna czarno-białych materiałów światłoczułych 20 5. Podstawy barwnego procesu fotograficznego 12 6. Obróbka chemiczna barwnych materiałów światłoczułych 10 7. Podstawy fotometrii 10 8. Technika badań sensytometrycznych 20 9. Krzywa charakterystyczna i wielkości sensytometryczne 10

10. Sensytometria materiałów czarno-białych 12 11. Sensytometria materiałów barwnych 15 12. Fotograficzna reprodukcja luminancji 10

13. Sensytometria różnicowa w kontroli procesów obróbki materiałów barwnych

15

14. Spektrosensytometria 8 15. Strukturometria fotograficzna 8

16. Bezsrebrowe i niekonwencjonalne metody otrzymywania obrazu

10

Razem 192

Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić zmiany w celu dostosowania programu do potrzeb edukacyjnych.

42


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów powinno odbywać się systematycznie, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. W kryteriach oceniania należy uwzględnić poziom oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia.

W procesie oceniania można stosować sprawdziany ustne i pisemne oraz testy osiągnięć szkolnych. Szczególną uwagę należy zwracać na posługiwanie się terminologią dotyczącą procesów fotograficznych oraz zastosowanie praw związanych z teorią procesów fotograficznych, a także interpretację wykresów.

Umiejętności praktyczne powinny być oceniane na podstawie obserwacji czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. Podczas obserwacji szczególną uwagę należy zwracać na: − rozróżnianie symboli wielkości sensytometrycznych, − wykonywanie naświetleń, − dokonywanie obróbki próbek materiałów światłoczułych, − posługiwanie się densytometrem, − wykonywanie pomiarów gęstości optycznych materiałów, − stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpożarowej. W końcowej ocenie należy uwzględnić wyniki wszystkich stosowanych

przez nauczyciela metod sprawdzania osiągnięć uczniów oraz poziom wykonania ćwiczeń.

Literatura Helbig E.: Podstawy fotometrii. WNT, Warszawa 1975 Iliński M.: Materiały fotograficzne czarno-białe. WAiF, Warszawa 1970 Iliński M.: Materiały i procesy fotograficzne. WAiF, Warszawa 1989 Iliński M.: Sensytometria fotograficzna i filmowa materiałów czarno-białych. FAW, Warszawa 1955 Iliński M.: Technologia przemysłu fotochemicznego. FAW, Warszawa 1955 Kotecki A., Nowak W., Rybarczyk I.: Obróbka barwnych materiałów światłoczułych w temperaturze podwyższonej. Wydawnictwo Fotograficzne, Gdańsk 1991 Kotecki A.: Materiałoznawstwo fotograficzne. WSiP, Warszawa 1992 Markocki W.: Chemia organiczna procesu fotograficznego. PWN, Warszawa 1958 Młodzki J.: Technologia materiałów światłoczułych. Skrypt Technikum Zaocznego Kinematografii, Warszawa 1973

43

Mott N.F., Gurney R.W.: Zjawiska elektronowe w kryształach jonowych. PWN, Warszawa 1956 Nowak P.: Opis skróconego systemu kontroli i regulacji wysokotemperaturowych procesów obróbki barwnych materiałów fotograficznych. Warszawa 1995 Ostrowski M.: Informacja obrazowa. WNT, Warszawa 1992 Polak A. (red.): Instrukcja prowadzenia kontroli wybranych procesów fotograficznych firmy Kodak. FOTO-WORLD Sp. z o.o., Warszawa 1995 Romer W.: Teoria procesu fotograficznego. PWN, Warszawa 1955 Teicher G.: Fototechnika. WNT, Warszawa 1982 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

44

TECHNIKA CYFROWA W FOTOGRAFII

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − zastosować podstawową terminologię z zakresu teorii informacji

i cyfryzacji sygnałów, − określić różnice między sygnałem cyfrowym i odpowiadającym mu

sygnałem analogowym, − scharakteryzować cechy technik cyfrowych i analogowych, − określić zasady przetwarzania analogowo-cyfrowego oraz cyfrowo-

analogowego dla sygnałów zmiennych w czasie, − określić wpływ parametrów próbkowania i kwantyzacji na jakość

odtwarzanego sygnału, − scharakteryzować strukturę i parametry bitmapowego obrazu

cyfrowego, − obliczyć wielkości nieskompresowanych plików obrazów cyfrowych na

podstawie ich parametrów, − wyjaśnić pojęcia bezstratnej i stratnej kompresji obrazów cyfrowych, − scharakteryzować popularne formaty zapisu obrazów cyfrowych, − scharakteryzować proces cyfryzacji obrazu za pomocą skanera oraz

skanującej tylnej ścianki cyfrowej, − scharakteryzować proces cyfryzacji obrazu za pomocą matrycy

elementów światłoczułych, − wyjaśnić proces interpolacji barwy w przypadku matryc mozaikowych

oraz jego wpływ na jakość obrazu, − określić zastosowanie formatów surowych (RAW) w fotografii

cyfrowej, − scharakteryzować zjawisko szumu w obrazie cyfrowym, − porównać obrazy cyfrowe pozyskane z różnych typów przetworników, − porównać jakość obrazów cyfrowych, − porównać zdjęcia cyfrowe ze zdjęciami tradycyjnymi, − dobrać minimalne parametry skanera do wykonania określonego

zadania, − dobrać optymalne parametry skanowania, − scharakteryzować techniki druku cyfrowego, − scharakteryzować nośniki informacji cyfrowej.

45

Materiał nauczania 1. Wprowadzenie do techniki cyfrowej Pojęcie sygnału. Sygnały analogowe i cyfrowe. Przetwarzanie analogowo-cyfrowe i cyfrowo-analogowe, częstotliwość próbkowania, rozdzielczość kwantyzacji. Parametry przetwarzania – jakość sygnału. Ćwiczenia: • Porównywanie jakości dźwięku zapisanego cyfrowo z różnymi

częstotliwościami próbkowania. • Porównywanie jakości dźwięku zapisanego cyfrowo z różnymi

rozdzielczościami kwantyzacji. 2. Grafika rastrowa Struktura obrazu cyfrowego. Wielkość obrazu w pikselach, wymiary i rozdzielczość. Tryby koloru. Cyfryzacja obrazu – próbkowanie przestrzenne, głębia bitowa. Porównanie cyfryzacji obrazu z cyfryzacją jednowymiarowego sygnału zmiennego w czasie. Wielkości plików obrazów. Kompresja bezstratna i stratna. Formaty plików obrazów. Ćwiczenia: • Porównywanie obrazów cyfrowych różniących się rozdzielczością. • Porównywanie obrazów cyfrowych różniących się stopniem kompresji

stratnej. • Obliczanie wielkości plików obrazowych. • Obliczanie stopnia kompresji pliku. 3. Fotografia cyfrowa Odmiany przetworników obrazowych. Filtry mozaikowe. Interpolacja koloru i jej następstwa. Szumy obrazu. Format plików Exif (Exchangeable Image File Format). Formaty surowe (RAW) i ich wykorzystanie. Ćwiczenia: • Porównywanie zdjęć z różnych rodzajów matryc. • Porównywanie zdjęć wykonanych z różnymi ustawieniami

światłoczułości. • Odczytywanie informacji z pliku EXIF. 4. Skanowanie obrazu Skanowanie materiałów transparentnych – negatywów, diapozytywów oraz materiałów odbiciowych. Parametry skanowania – dynamika,

46

rozdzielczość, głębia bitowa. Wybór trybu skanowania i rozdzielczości. Oprogramowanie skanera, funkcje poprawiające jakość obrazu. Ćwiczenia: • Dobieranie ustawień skanowania do określonych materiałów. • Skanowanie różnych materiałów. • Skanowanie oryginałów o dużej i małej maksymalnej gęstości

optycznej. 5. Drukowanie fotografii Drukowanie półtonów. Rastrowanie tradycyjne i stochastyczne. Rozdzielczość druku. Druk czterokolorowy (CMYK). Zestawy kolorów w fotograficznym druku atramentowym. Czynniki wpływające na jakość i trwałość wydruków. Interfejs drukarki komputerowej. Parametry drukowania. Drukarki o barwach ciągłych. Ćwiczenia: • Porównywanie różnego rodzaju wydruków pod lupą i mikroskopem. • Porównywanie zdjęć wydrukowanych różnymi zestawami barw

atramentów. • Porównywanie wydruków rastrowanych tradycyjnie i stochastycznie. 6. Nośniki informacji cyfrowej Nośniki danych: elektroniczne, magnetyczne, optyczne, magnetooptyczne. Parametry nośników – pojemność, szybkość zapisu i odczytu. Odmiany nośników optycznych – tłoczone fabrycznie, do zapisu jednorazowego oraz do zapisu wielokrotnego. Organizacja danych na nośnikach optycznych. Ćwiczenia: • Zapisywanie danych na nośnikach optycznych w trybie

jednosesyjnym i wielosesyjnym. • Formatowanie płyt CD-RW do zapisu pakietowego. • Porównywanie nośników pod względem szybkości zapisu i odczytu. Środki dydaktyczne Skaner do materiałów odbiciowych. Skaner do filmów. Program komputerowy do obróbki grafiki bitmapowej. Mikroskop, lupy. Prezentacje multimedialne dotyczące cech obrazów cyfrowych, procesów ich tworzenia oraz przetwarzania.

47

Wydruki fotografii z różnych drukarek. Oprogramowanie komputerowe do edycji dźwięku. Uwagi o realizacji

Celem realizacji przedmiotu Technika cyfrowa w fotografii jest zapoznanie uczniów z podstawową wiedzą dotyczącą współczesnej fotografii cyfrowej, multimediów i druku cyfrowego oraz kształtowanie umiejętności stosowania fotografii cyfrowej i hybrydowej.

W procesie nauczania-uczenia się należy odwoływać się do wiedzy uczniów z zakresu fizyki, matematyki oraz podstaw fotografii.

Kształtowanie umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia wymaga stosowania różnych metod i form pracy z uczniami oraz właściwego doboru środków dydaktycznych.

Wskazane jest stosowanie następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktażem, dyskusji dydaktycznej, metody tekstu przewodniego, ćwiczeń praktycznych.

Podczas zajęć szczególną uwagę należy zwracać na procesy przetwarzania analogowo-cyfrowego i wpływ określonych parametrów na rezultat przetwarzania.

Zajęcia powinny być prowadzone w pracowni komputerowej, w grupie do 15 uczniów. Uczniowie powinni pracować na indywidualnych stanowiskach komputerowych.

W czasie zajęć związanych z przetwarzaniem analogowo-cyfrowym należy wykorzystywać prezentacje i programy komputerowe umożliwiające wizualizację procesów, takich jak wyświetlanie wykresu zmiany stanu fali dźwiękowej w programie do edycji dźwięku.



1. Wprowadzenie do techniki cyfrowej 12 2. Grafika rastrowa 16 3. Fotografia cyfrowa 18 4. Skanowanie obrazu 12 5. Drukowanie fotografii 6 6. Nośniki informacji cyfrowej 8 Razem 72


48


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów powinno odbywać się systematycznie, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. W kryteriach oceniania należy uwzględnić poziom oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia.

Osiągnięcia uczniów należy oceniać na podstawie: − ustnych i pisemnych sprawdzianów, − testów osiągnięć szkolnych, − obserwacji pracy uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń.

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, należy zwracać uwagę na operowanie zdobytą wiedzą, merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć, poprawność wnioskowania.

Podczas obserwacji pracy uczniów należy zwracać uwagę na: − posługiwanie się sprzętem stosowanym w technice cyfrowej, − korzystanie z oprogramowania komputerowego, − stosowanie właściwych parametrów, − samodzielność pracy.

Po zakończeniu realizacji programu, w celu zbadania poziomu osiągnięć uczniów, proponuje się zastosowanie testu osiągnięć szkolnych.

W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osiągnięć uczniów. Literatura Bush D.: Skanowanie cyfrowe dla profesjonalistów. RM, Warszawa 2005 Fraser B.: Real World Camera Raw i Photoshop CS2. Helion, Gliwice 2006 Kamiński B.: Nowoczesny prepress. Translator, Warszawa 2001 Kamiński B.: Prepress i barwy. Translator, Warszawa 1999 Simon D.: Fotografia cyfrowa. Biblia. Helion, Gliwice 2006 Świerk G., Madurski Ł.: Multimedia. Obróbka dźwięku i filmów. Helion, Gliwice 2006 Urbański B.: Elektroakustyka w pytaniach i odpowiedziach. WNT Warszawa 1993 Czasopisma specjalistyczne: Chip Foto – Video Digital, Audio Video, Foto, Foto Kurier, Elektronika dla wszystkich, czasopisma komputerowe. Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

49

TECHNIKI MULTIMEDIALNE Szczegółowe cele kształcenia: W wyniku kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − posłużyć się dokumentacją techniczną urządzeń komputerowych, − zestawić i uruchomić systemy komputerowe przeznaczone do

cyfrowej obróbki obrazów, − zainstalować i skonfigurować oprogramowanie graficzne, − dobrać oprogramowanie do obróbki grafiki wektorowej i rastrowej, − uruchomić i obsłużyć skanery, − zeskanować oryginały kreskowe ciągłotonalne i rastrowe, − wybrać format zapisu dla plików graficznych, − uruchomić i obsłużyć drukarki, − zastosować systemy kalibracji koloru, − dobrać rozdzielczość obrazu cyfrowego, − skorygować obrazy cyfrowe, − zastosować wzorniki barwne, − zrekonstruować brakujące fragmenty obrazów cyfrowych, − wykonać montaż panoram cyfrowych, − wykonać kolaże fotografii i grafik, − przygotowywać fotografie i grafiki do druku, − wydrukować fotografie z plików cyfrowych, − przygotować fotografie i grafiki do prezentacji w Internecie, − wykonać szablony graficzne stron WWW, − zoptymalizować grafiki, pod względem: formatu, wielkości i koloru

zapisu pliku, − pociąć projekty graficzne w celu dostosowania do potrzeb

multimedialnych, − przygotować galerie internetową fotografii, − przekształcić grafiki rastrowe w grafiki wektorowe, − wykonać grafikę wektorową, − zastosować programy do obróbki dźwięku, − dokonać edycji ścieżki dźwiękowej, − zapisać i odtworzyć pliki dźwiękowe, − zastosować programy do obróbki wideo, − przeprowadzić edycję obrazu wideo, − zapisać dźwięk, fotografie, obrazy wideo na płytach CD i DVD, − odtworzyć pliki dźwiękowe, filmowe i graficzne, − wykonać czynności związane z katalogowaniem i archiwizowaniem

fotografii w technice cyfrowej,

50

− skorzystać z zasobów bibliotek graficznych i zbiorów plików fotograficznych,

− wykonać prezentacje multimedialne, − wykonać animowane materiały reklamowe, − zaprojektować interaktywne elementy multimedialne. Materiał nauczania 1. Grafika rastrowa Obsługa graficznych zestawów komputerowych. Drukarki i skanery. Interfejsy przesyłu danych. Instalacja oprogramowania graficznego. Wprowadzenie do obsługi programu. Okna i elementy nawigacyjne programów. Przybornik, palety ustawień, pasek opcji narzędzi, menu główne, menu kontekstowe. Widoki programu. Formaty plików graficznych. Rozdzielczość obrazów bitmapowych. Głębia bitowa i przestrzeń barwna zdjęć. Histogram obrazu cyfrowego. Ćwiczenia: • Instalowanie i konfigurowanie programów graficznych. • Przyłączanie drukarki i skanera do komputera. • Zapisywanie plików w różnych formatach graficznych, porównywanie

właściwości plików. • Przywracanie i zmiana ustawień preferencji programu. • Tworzenie i zapisywanie własnych konfiguracji programu. 2. Korekcja i kreacja obrazów cyfrowych Podstawy edycji obrazu w programach graficznych, operacje wycinania, kopiowania i wklejania. Kadrowanie fotografii. Korekcja barwna i tonalna obrazu cyfrowego. Tworzenie selekcji – kwadratowych, eliptycznych i dowolnych. Selekcja na podstawie koloru. Warstwy obrazu, techniki maskowania warstw. Retusz i naprawa fotografii. Transformacja grafiki rastrowej. Techniki wyostrzania fotografii. Automatyzacja obróbki fotografii w programach graficznych. Ćwiczenia: • Wykonywanie wzornika barw. • Wykonywanie kolażu według wzoru. • Kadrowanie fotografii cyfrowych do typowych i nietypowych formatów. • Zapisywanie plików w różnych wymiarach i rozdzielczości. • Wykonywanie korekty barwnej fotografii studyjnych i plenerowych. • Retuszowanie uszkodzonych i zniszczonych fotografii.

51

• Dokonywanie zmiany trybu cyfrowych obrazów barwnych na tryb - skala szarości.

3. Elementy technologii internetowych Optymalizacja fotografii i grafiki do zastosowania w Internecie. Projektowanie elementów nawigacyjnych do zastosowania w Internecie. Segmenty, cięcie grafiki. Mapy odsyłaczy. Animacje internetowe. Ćwiczenia: • Tworzenie galerii internetowej z fotografiami. • Projektowanie szablonu strony internetowej. • Dokonywanie zmiany rozmiarów, rozdzielczości i kompresji plików

w celu publikacji w Internecie. • Cięcie szablonu strony internetowej na segmenty. • Wykonywanie animacji na potrzeby Internetu.

4. Grafika wektorowa i skład publikacji Programy do grafiki wektorowej i składu komputerowego. Narzędzia rysunkowe i malarskie. Narzędzia tekstowe. Krzywe Zbiera. Wypełnianie, rysowanie i malowanie elementów graficznych. Trasowanie obrazów bitmapowych. Elementy DTP (Desktop Publishing), przygotowanie projektów graficznych do publikacji. Oprogramowanie typu Publisher. Systemy CMS (Color Managment Systems). Profile barwne urządzeń. Wzorniki, dopasowanie zakresu barw. Kalibrowanie urządzeń komputerowych do przetwarzania barw. Ćwiczenia: • Projektowanie ilustracji na okładkę książki. • Wykonywanie projektu logo w oparciu o zeskanowany projekt

rysunkowy. • Wykonywanie zaproszenia na wystawę fotograficzną. • Eksportowanie projektów do plików PS i PDF. • Dokonywanie kalibracji urządzeń monitora oraz skanera. • Przygotowywanie profilu barwnego ICC dla drukarki. 5. Multimedialne prezentacje cyfrowe Programy do tworzenia prezentacji i montażu wideo. Formaty plików filmowych. Scenariusz prezentacji. Animowanie techniką: „klatka po klatce”. Animacje automatyczne ruchu i kształtu. Animacje Morfing. Tworzenie scen i symboli. Eksportowanie animacji.

52

Ćwiczenia: • Wykonywanie autorskiej prezentacji fotografii. • Przygotowywanie animacji postaci w ruchu na podstawie fotografii. • Opracowywanie banera animowanego dla celów reklamowych. • Wykonywanie animacji automatycznej. 6. Edycja i przetwarzanie dźwięku Importowanie dźwięku do komputera. Formaty plików dźwiękowych. Obróbka dźwięku. Ćwiczenia: • Nagrywanie dźwięku z urządzeń zewnętrznych. • Łączenie plików audio w jedną całość. • Stosowanie efektów i filtrów dźwiękowych. • Konwertowanie plików dźwiękowych WAV, MP3. Środki dydaktyczne Komputerowe zestawy graficzne. Oprogramowanie graficzne do obróbki grafiki wektorowej, rastrowej. Programy do edycji dźwięku i wideo. Programy do tworzenia animacji i prezentacji multimedialnych. Urządzenia obrazowania cyfrowego. Skanery refleksyjne. Skanery do materiałów transparentnych. Zestaw do kalibracji kolorów: kolorymetr, spektrofotometr, oprogramowanie do generowania profili ICC, wzorniki barwne. Drukarki fotograficzne. Aparaty cyfrowe. Kamera cyfrowa. Tablety graficzne. Uwagi o realizacji

Program nauczania przedmiotu Techniki multimedialne obejmuje zagadnienia dotyczące posługiwania się oprogramowaniem komputerowym w celu tworzenia i obróbki obrazów cyfrowych przeznaczonych do zastosowań multimedialnych, tworzeniem i przetwarzaniem obrazów fotograficznych oraz wykorzystywaniem ich w wielu obszarach łącznie z innymi elementami graficznymi, dźwiękowymi i interaktywnymi.

W procesie dydaktycznym wskazane jest stosowanie następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, pokazu z objaśnieniem,

53

pokazu z instruktażem, dyskusji dydaktycznej, metody projektów oraz ćwiczeń praktycznych.

Kształtowanie umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia wymaga stosowania różnych metod i form pracy z uczniami oraz właściwego doboru środków dydaktycznych.

Realizując program przedmiotu należy odwoływać się do wiedzy uczniów z zakresu informatyki, podstaw fotografii i techniki cyfrowej w fotografii.

Podczas realizacji programu należy zapoznać uczniów z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, oraz przepisami prawa autorskiego dotyczącymi tworzenia i zabezpieczania praw do wykonanego dzieła.

Przed rozpoczęciem ćwiczeń nauczyciel powinien zademonstrować sposób ich wykonania.

Ćwiczenia powinny być prowadzone w grupach do 15 osób, w pracowni komputerowej wyposażonej w oprogramowanie i sprzęt wykorzystywany do cyfrowego przetwarzania obrazów i dźwięków. Uczniowie powinni pracować na indywidualnych stanowiskach komputerowych.

Ćwiczenia zamieszczone w programie stanowią propozycję, którą można wykorzystać w czasie zajęć. Wskazane jest, aby nauczyciel przygotował inne ćwiczenia, które może zrealizować w warunkach swojej szkoły.

Podczas prowadzenia zajęć zaleca się również prezentowanie filmów oraz organizowanie wycieczek na targi i wystawy sprzętu fotograficznego, a także zapraszanie specjalistów do prowadzenia pokazów i prelekcji z zakresu nowoczesnych technologii graficznych. Postęp techniczny w fotografii cyfrowej i obróbce cyfrowej zobowiązuje nauczycieli do aktualizowania treści zawartych w programie nauczania przedmiotu.

Podczas realizacji programu nauczania należy wdrażać uczniów do samodzielnej pracy, zachęcać do studiowania literatury zawodowej, czasopism, katalogów oraz korzystania z zasobów Internetu.

Należy także zwracać uwagę na kształtowanie cech niezbędnych w zawodzie, takich jak: uczciwość, odpowiedzialność, dokładność, sumienność, rzetelność świadczonych usług oraz umiejętność pracy w zespole.

54



1. Grafika rastrowa 30 2. Korekcja i kreacja obrazów cyfrowych 50 3. Elementy technologii internetowych 40 4. Grafika wektorowa i skład publikacji 50 5. Multimedialne prezentacje cyfrowe 40 6. Edycja i przetwarzanie dźwięku 30 Razem 240

Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić zmiany w celu dostosowania realizacji programu do potrzeb edukacyjnych. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów powinno odbywać się systematycznie, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. W kryteriach oceniania należy uwzględnić poziom oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia. Wiedzę uczniów można oceniać za pomocą sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów osiągnięć szkolnych.

Umiejętności praktyczne można oceniać na podstawie obserwacji czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. Podczas obserwacji pracy uczniów szczególną uwagę należy zwracać na: − dobór typu grafiki do procesu przetwarzania obrazu, − dobór jakości parametrów grafiki w tworzonej animacji komputerowej

lub elemencie serwisu internetowego, − precyzję wykonywania selekcji i montażu fotografii, − dobór formatów zapisu plików graficznych, − wybór rozdzielczości w której zostaje zapisany plik dla wskazanego

zastosowania, − instalowanie i obsługę programów.

W końcowej ocenie należy uwzględniać wyniki wszystkich stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osiągnięć uczniów, oraz poziom wykonania ćwiczeń.

55

Literatura Annwn Page K.: Macromedia Dreamweaver MX 2004. Oficjalny podręcznik. Helion, Gliwice 2006 Bain S.: CorelDraw 11. Vademecum profesjonalisty. Helion, Gliwice 2001 Danowski B.: Cyfrowe albumy fotograficzne. Ćwiczenia. Helion, Gliwice 2006 Flynn D.: Tworzenie cyfrowego wideo. Helion, Gliwice 2002 Foley J. D.: Wprowadzenie do grafiki komputerowej. WNT, Warszawa 1995 Frankowski P.: Elementy graficzne na stronach WWW. Helion, Gliwice 2005 Fraser B., Murphy Ch., Bunting F.: Profesjonalne zarządzanie barwą. Helion, Gliwice 2006 Kamiński B.: Cyfrowy prepress, drukowanie i procesy wykończeniowe. Translator, Warszawa 2001 Kamiński B.: Skanowanie i fotografia cyfrowa. Translator, Warszawa 2002 Kelby S.: Fotografia cyfrowa. Edycja zdjęć. Helion, Gliwice 2005 Kirn P.: Real World Digital Audio. Edycja polska. Helion, Gliwice 2007 Korbecki M.: Komputerowe przetwarzanie dźwięku. Mikom, Warszawa 1999 Margulis D.: Photoshop 7/7 CE. Korekcja i separacja. Vademecum profesjonalisty. Helion, Gliwice 2005 Margulis D.: Photoshop LAB. Rozwiązanie zagadki kanionu. Helion, Gliwice 2006 Meyer P.: Prawda i rzeczywistość w fotografii. Helion, Gliwice 2006 Owczarz A.: Photoshop CS. Ćwiczenia zaawansowane. Helion, Gliwice 2004 Ulrich K.: Po prostu Flash MX. Helion, Gliwice 2003 Zabrodzki J. red.: Grafika komputerowa – metody i narzędzia. WNT, Warszawa 1994 Adobe Illustrator CS/CS PL. Oficjalny podręcznik. Helion, Gliwice 2004 Adobe InDesign CS2/CS2 PL. Oficjalny podręcznik. Helion, Gliwice 2004 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

56

http://helion.pl/autorzy/paanki.htm

http://pl.wikipedia.org/wiki/James_Foley

http://helion.pl/autorzy/frasbr.htm

http://helion.pl/autorzy/marg.htm

http://helion.pl/autorzy/marg.htm

URZĄDZENIA FOTOTECHNICZNE

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − rozróżnić podstawowe urządzenia fototechniczne oraz dokonać ich

klasyfikacji, − wyjaśnić budowę aparatów fotograficznych różnego typu, − zastosować regułę Scheimpfluga przy fotografowaniu aparatem

systemowym, − scharakteryzować systemy automatyki stosowane w aparatach

fotograficznych, − dokonać klasyfikacji tylnych ścianek cyfrowych, − scharakteryzować podzespoły aparatu cyfrowego, − określić rodzaje funkcji aparatu cyfrowego, − wyjaśnić budowę i zasadę działania skanera, − dokonać klasyfikacji skanerów pod względem budowy, przeznaczenia

i parametrów, − wyjaśnić działanie wyładowczej lampy błyskowej w trybie manualnym

i automatycznym, − dokonać podziału światłomierzy według elementów pomiarowych

i przeznaczenia, − posłużyć się światłomierzem, − wyjaśnić zasadę działania miernika temperatury barwowej, − wyjaśnić zasadę działania analizatora barw, − wyjaśnić zasadę działania głowicy filtracyjnej, − scharakteryzować systemy automatyczne sterujące pracą urządzeń

do obróbki chemicznej materiałów fotograficznych, − określić budowę urządzeń do obróbki chemicznej materiałów

fotograficznych, − wyjaśnić budowę i zasadę działania automatycznych kopiarek zdjęć

barwnych, − wyjaśnić działanie poszczególnych sekcji minilabu analogowego

i cyfrowego, − wyjaśnić budowę i zasadę działania cyfrowych urządzeń drukujących, − wyjaśnić budowę i zasady działania rzutników i projektorów

multimedialnych, − określić sposoby rejestracji, obróbki i odtwarzania dźwięku, − wyjaśnić budowę i działanie wideokamery, − wyjaśnić budowę i działanie magnetowidu i odtwarzacza DVD, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące

użytkowania urządzeń fototechnicznych.

57

Materiał nauczania 1. Aparaty fotograficzne systemowe Konstrukcja aparatów systemowych. Reguła Scheimpfluga - zastosowanie. Typy aparatów systemowych. Ćwiczenia: • Określanie ustawienia aparatu dla zamierzonego położenia

płaszczyzny ostrości. • Określanie ustawienia aparatu dla zamierzonej perspektywy. • Porównywanie wyposażenia różnych aparatów systemowych. 2. Automatyka w aparatach fotograficznych Systemy pomiaru warunków naświetlania, pomiar: integralny, centralnie ważony, selektywny, punktowy, matrycowy. Automatyka ekspozycji. Korekcja ekspozycji. Tryby automatyki ekspozycji, programy tematyczne. Funkcja przesuwania programu. Wbudowana lampa błyskowa. Współpraca z dedykowaną lampą błyskową. Tryby działania lampy błyskowej. Automatyka nastawiania ostrości. Tryby pracy systemu autofocus. Wspomaganie systemu autofocus. Stabilizacja obrazu. Zdalna obsługa aparatu fotograficznego. Ćwiczenia: • Wykreślanie nomogramów programów automatycznej ekspozycji na

podstawie odczytów z wyświetlacza aparatu. • Nastawianie ostrości systemem autofocus na obiektach różniących

się kontrastem i strukturą. • Przesuwanie programu automatyki ekspozycji. • Wprowadzanie korekcji do automatyki ekspozycji. • Porównywanie zdjęć wykonanych „z ręki”, ze stabilizacją obrazu i bez

stabilizacji. 3. Aparaty cyfrowe Odmiany ścianek cyfrowych, ich zalety i wady. Klasyfikacja aparatów cyfrowych. Regulacja światłoczułości, automatyka światłoczułości. Balans bieli. Zoom cyfrowy. Systemy stabilizacji obrazu. Monitory LCD. Celowniki elektroniczne. Wyświetlanie histogramu. Funkcja „highlights”. Wymiary matryc światłoczułych. Ekwiwalent ogniskowej. Obiektywy do lustrzanek cyfrowych. Telecentryczność obiektywu. Mnożnik ogniskowej. Systemy czyszczenia matrycy. Typy aparatów cyfrowych.

58

Ćwiczenia: • Ustalanie warunków naświetlania na podstawie wyświetlanego

histogramu. • Ustalanie balansu bieli w trybie manualnym. • Obliczanie ekwiwalentów ogniskowych obiektywów wymiennych na

podstawie mnożnika. • Analizowanie jakości zdjęć cyfrowych wykonanych różnymi

obiektywami. • Porównywanie jakości zdjęć wykonanych różnymi aparatami

cyfrowymi. 4. Skanery Odmiany konstrukcyjne skanerów: skanery bębnowe, skanery płaskie i ręczne. Skanery do materiałów odbiciowych, skanery do materiałów przezroczystych, skanery uniwersalne, przystawki do skanowania filmów. Skanery z przetwornikiem CCD i CIS. Ćwiczenia: • Porównywanie budowy skanerów różnego typu. • Skanowanie materiałów odbiciowych. • Skanowanie materiałów przezroczystych. • Skanowanie przedmiotów trójwymiarowych skanerem

z przetwornikiem CCD i skanerem z przetwornikiem CIS. 5. Lampy błyskowe Zasada działania wyładowczej lampy błyskowej. Synchronizacja z migawkami. Liczba przewodnia. Energia błysku. Systemy automatyki w lampach błyskowych. Tryb pracy „slave”. Studyjne lampy błyskowe. Działanie zespołu lamp błyskowych. Regulacja energii błysku. Światło pilotujące. Ćwiczenia: • Obserwowanie błysku przez migawkę w celu oceny synchronizacji. • Obsługa reporterskiej lampy błyskowej. • Obliczanie zasięgu lampy błyskowej w zależności od światłoczułości

materiału zdjęciowego. • Kontrolowanie automatyki błysku przez pomiar światłomierzem do

światła błyskowego.

59

6. Światłomierze Rodzaje światłomierzy: selenowe, CdS, z fotodiodą SBC lub GaAsP. Pomiar światła błyskowego. Pomiar punktowy. Pomiar na średnie tony, na światła, na cienie. Pomiar oświetlenia – dyfuzory półkuliste i płaskie. Ćwiczenia: • Porównywanie budowy różnych światłomierzy. • Porównywanie sposobów obsługi światłomierzy i odczytywania

wartości pomiaru. • Porównywanie pomiarów światła dokonanych różnymi metodami. 7. Mierniki temperatury barwowej Zasada pomiaru, rozwiązania techniczne mierników temperatury barwowej. Przegląd typów mierników temperatury barwowej. Ćwiczenia: • Mierzenie temperatury barwowej różnych źródeł światła. • Określanie właściwego filtru konwersyjnego. • Porównywanie budowy mierników temperatury barwowej. • Porównywanie sposobów obsługi mierników temperatury barwowej. 8. Analizatory barw Zasada działania analizatorów barw – zakresy spektralne pomiaru, analizatory do stałego czasu naświetlania, analizatory profesjonalne. Analiza punktowa i integralna. Wideoanalizatory. Rodzaje analizatorów barw. Ćwiczenia: • Programowanie analizatora. • Porównywanie różnych analizatorów barw. 9. Głowice filtracyjne Zasada działania głowicy filtracyjnej. Źródła światła stosowane w głowicach. Metody chłodzenia głowic. Liniowe i nieliniowe skale korekcji. Mieszalniki światła. Rozwiązania kondensorowe i bezkondensorowe. Ćwiczenia: • Obserwowanie działania głowicy filtracyjnej przy otwartej obudowie. • Wymienianie żarówki w głowicy filtracyjnej. • Uzyskiwanie określonego koloru światła przez odpowiednie

ustawianie filtrów.

60

10. Wywoływaczki fotograficzne Rozwiązania techniczne i podział wywoływaczek fotograficznych. Kontrolowane parametry procesu obróbki chemicznej – temperatura, czas, cyrkulacja roztworów, skład i pH. Dopełnianie i regeneracja roztworów. Kontrola gęstości roztworów roboczych i rozcieńczanie wodą. Ćwiczenia: • Porównywanie różnych wywoływaczek na podstawie danych

technicznych. • Porównywanie obsługi wywoływaczek na podstawie instrukcji. 11. Urządzenia do masowego kopiowania zdjęć Budowa i działanie kopiarki do odbitek barwnych. Zaawansowane metody analizy barw negatywów. Minilaby. Digilaby. Gama akceptowanych nośników obrazu: negatywy, diapozytywy, nośniki cyfrowe. Digitalizacja zdjęć z nośników tradycyjnych w ramach usług. Oprogramowanie poprawiające jakość obrazu. Metody naświetlania papieru pozytywowego w digilabach. Ćwiczenia: • Porównywanie zdjęć poprawionych w digilabie z ich zwykłymi

odbitkami. • Porównywanie odbitek pochodzących z różnych minilabów. 12. Urządzenia stosowane do drukowania fotografii Drukarki laserowe, drukarki atramentowe, drukarki termosublimacyjne i termotransferowe. Systemy wydruków wielkoformatowych na różnych podłożach. Budowa, zasady działania i obsługa. Materiały eksploatacyjne. Ćwiczenia: • Porównywanie budowy kopiarki laserowej i kserokopiarki. • Drukowanie fotografii na różnych papierach. • Dokonywanie wymiany pojemników z atramentem w drukarce. • Porównywanie wydruków otrzymanych z zastosowaniem różnych

technologii. 13. Rzutniki Rodzaje rzutników – rzutniki do przezroczy, rzutniki pisma, episkopy, rzutniki do przedniej projekcji w fotografii studyjnej. Budowa i działanie rzutników. Ekrany do projekcji.

61

Ćwiczenia: • Porównywanie obrazu rzutowanego z diaskopu i z episkopu. • Kontrola ustawienia żarówki w diaskopie. • Dokonywanie wymiany żarówki w diaskopie i w episkopie. 14. Projektory multimedialne Podział projektorów multimedialnych ze względu na zastosowaną technologię – CRT, LCD, ILA, D-ILA, DLP. Parametry projektora multimedialnego – jasność obrazu, kontrast, rozdzielczość, zakres odległości projekcji, zakres wielkości obrazu. Ćwiczenia: • Porównywanie parametrów projektorów multimedialnych dostępnych

na rynku. • Porównywanie technologii tworzenia obrazu w różnych projektorach

multimedialnych. • Obsługiwanie projektora multimedialnego. 15. Zapis dźwięku Podstawowe informacje o dźwięku. Mikrofony. Charakterystyki kierunkowości mikrofonów. Magnetofony analogowe i cyfrowe. Zapis dźwięku w plikach cyfrowych w komputerze oraz w urządzeniach przenośnych. Konwersja analogowego i cyfrowego sygnału fonicznego do pliku cyfrowego. Parametry decydujące o jakości odtwarzanego dźwięku. Formaty plików dźwiękowych. Ćwiczenia: • Ustawianie mikrofonu, regulowanie głośności. • Porównywanie charakterystyk kierunkowości mikrofonów. • Porównywanie jakości dźwięku zapisanego magnetofonem

analogowym przy różnych prędkościach przesuwu taśmy. • Porównywanie jakości dźwięku zapisanego cyfrowo z różnymi

częstotliwościami próbkowania i przy różnych ilościach bitów na próbkę.

• Porównywanie jakości dźwięku zapisanego w różnych formatach stratnych przy różnych prędkościach bitowych.

16. Wideokamery Wideokamery analogowe i cyfrowe. Porównanie wideokamery cyfrowej z cyfrowym aparatem fotograficznym. Obiektywy wideokamer. Mikrofony wbudowane i przyłączane. Mikrofony typu zoom. Funkcje spotykane w wideokamerach. Formaty zapisu. Analogowe i cyfrowe nośniki zapisu.

62

Ćwiczenia: • Przygotowywanie wideokamery do filmowania. • Filmowanie wideokamerą cyfrową. • Nagrywanie dźwięku „na żywo” mikrofonem kamery i mikrofonem

zewnętrznym. 17. Urządzenia do odtwarzania filmów Budowa, działanie i obsługa magnetowidów. Budowa, działanie i obsługa odtwarzaczy DVD. Odtwarzanie plików filmowych w komputerze – wymagania systemowe. Ćwiczenia: • Obsługiwanie magnetowidu VHS. • Obsługiwanie odtwarzacza DVD. • Zgrywanie filmu ze źródła zewnętrznego do pliku komputerowego. • Odtwarzanie filmów z plików w komputerze. Środki dydaktyczne Prezentacje multimedialne dotyczące budowy i działania sprzętu fototechnicznego. Sprzęt fototechniczny, kamera. Plansze przedstawiające schematy i wykresy dotyczące działania urządzeń fototechnicznych. Materiały reklamowe i dane techniczne dotyczące urządzeń fototechnicznych. Uwagi o realizacji

Program przedmiotu Urządzenia fototechniczne obejmuje zagadnienia dotyczące budowy, działania i obsługi urządzeń fototechnicznych. Podczas jego realizacji należy odwoływać się do wiedzy uczniów z zakresu fizyki, podstaw fotografii, technik fotograficznych, techniki cyfrowej w fotografii oraz technik multimedialnych.

Zalecane metody nauczania to: wykład informacyjny, pokaz z objaśnieniem, pokaz z instruktażem, ćwiczenia praktyczne.

Z uwagi na zmiany związane z rozwojem techniki fotograficznej nauczyciel powinien systematycznie uzupełniać wiedzę z tego zakresu. Wskazane jest wykorzystywanie zasobów Internetu - stron internetowych oraz materiałów informacyjnych w plikach PDF. Należy również korzystać z czasopism specjalistycznych związanych z fototechniką oraz periodyków z zakresu elektroniki i techniki komputerowej.

63

Zajęcia powinny odbywać się w 15 osobowych grupach, w pracowni fotograficznej wyposażonej w projektor multimedialny oraz kamerę połączoną z projektorem multimedialnym.

Zaleca się również organizowanie wycieczek dydaktycznych na wystawy i targi sprzętu fototechnicznego oraz do laboratoriów wyposażonych w nowoczesne urządzenia fototechniczne.



1. Aparaty fotograficzne systemowe 6 2. Automatyka w aparatach fotograficznych 6 3. Aparaty cyfrowe 20 4. Skanery 8 5. Lampy błyskowe 4 6. Światłomierze 4 7. Mierniki temperatury barwowej 4 8. Analizatory barw 4 9. Głowice filtracyjne 4

10. Wywoływaczki fotograficzne 6 11. Urządzenia do masowego kopiowania zdjęć 10 12. Urządzenia stosowane do drukowania fotografii 12 13. Rzutniki 6 14. Projektory multimedialne 4 15. Zapis dźwięku 10 16. Wideokamery 6 17. Urządzenia do odtwarzania filmów 6 Razem 120

Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić zmiany w celu dostosowania realizacji programu do potrzeb edukacyjnych.


Osiągnięcia edukacyjne uczniów powinny być oceniane systematycznie, zgodnie z kryteriami przedstawionymi na początku zajęć. Sprawdzanie osiągnięć powinno dostarczyć informacji nauczycielowi oraz uczniowi o zakresie i poziomie opanowania umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia.

W procesie oceniania osiągnięć uczniów zaleca się stosowanie sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów osiągnięć szkolnych.

Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać podczas obserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń.

Podczas obserwacji szczególną uwagę należy zwracać na:

64

− posługiwanie się urządzeniami fototechnicznymi, − stosowanie sposobów rejestracji, obróbki i odtwarzania dźwięku, − przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Podstawą uzyskania pozytywnej oceny powinno być poprawne wykonanie ćwiczeń.

W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania osiągnięć uczniów zastosowanych przez nauczyciela oraz poziom wykonania ćwiczeń Literatura Montel P.: Wszystko o fotografii. Arkady, Warszawa 1984 Śmigielski W.: Lustrzanki małoobrazkowe. WNT, Warszawa 1986 Teicher G.: Fototechnika. WNT, Warszawa 1982 Urbański B.: Elektroakustyka w pytaniach i odpowiedziach. WNT, Warszawa 1993 Urbański B.: Magnetowid w pytaniach i odpowiedziach. WNT, Warszawa 1995 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

65

MARKETING I REKLAMA USŁUG FOTOGRAFICZNYCH

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − zidentyfikować otoczenie rynkowe przedsiębiorstwa usług

fotograficznych, − wyjaśnić pojęcie marketingu, − określić relacje między orientacją marketingową a koncepcją

kierowania przedsiębiorstwem, − określić wpływ różnych czynników na decyzje podejmowane przez

konsumentów, − określić uwarunkowania decyzji nabywczych konsumentów, − wyjaśnić pojęcie segmentacji rynku usług fotograficznych, − scharakteryzować pojęcie marketingu mix i jego elementów, − określić zależność strategii marketingu mix od warunków rynkowych

usług fotograficznych, − scharakteryzować system informacji marketingowej w usługowym

przedsiębiorstwie fotograficznym, − określić etapy tworzenia systemu marketingowego, − zaplanować i przeprowadzić wywiad marketingowy, − określić rolę produktu w marketingu, − scharakteryzować strategie wprowadzania na rynek nowych

produktów, − określić znaczenie i funkcje ceny jako narzędzia marketingu, − scharakteryzować różnicowanie cen, − określić istotę dystrybucji w marketingu, − określić formy współpracy producentów z pośrednikami handlowymi, − określić istotę promocji w marketingu, − scharakteryzować narzędzia promocji, − określić rodzaje i cele reklamy, − scharakteryzować działania akcji reklamowych, − scharakteryzować plan marketingu.

66

Materiał nauczania 1. Marketing Działania marketingowe. Otoczenie rynkowe usługowego przedsiębiorstwa fotograficznego. Ćwiczenia: • Określanie zależności między potrzebami a działaniami

marketingowymi usługowego przedsiębiorstwa fotograficznego. • Analizowanie potrzeb klientów. 2. Zachowania nabywców Marketing na rynku konsumpcyjnym i instytucjonalnym. Wpływ czynników ekonomicznych, psychospołecznych i kulturowych na decyzje konsumentów. Ćwiczenia: • Określanie czynników warunkujących zachowania nabywców na

rynku konsumpcyjnym i instytucjonalnym. • Analizowanie wpływu czynników ekonomicznych, psychospołecznych

i kulturowych na decyzje konsumentów. 3. Strategia marketingu Elementy marketingu mix. Zależność strategii marketingu mix od warunków rynkowych. Strategia intensywnego mixu sprzedażowego. Ćwiczenia: • Rozróżnianie elementów składowych mixu sprzedażowego. • Projektowanie mixu marketingowego w zakresie usług fotograficznych

dla określonych produktów. 4. Segmentacja rynku Proces segmentacji rynku. Cele segmentacji rynku. Kryteria segmentacji konsumentów korzystających z usług fotograficznych. Korzyści wynikające z segmentacji rynku usług fotograficznych. Ćwiczenia: • Wyodrębnianie grup nabywców dla określonych produktów. • Interpretowanie ekonomicznych granic opłacalności segmentacji

rynku.

67

5. Badania marketingowe Badania marketingowe jako podstawa kierowania przedsiębiorstwem. Przedmiot badań marketingowych. Wywiad marketingowy. Organizacja badań marketingowych w przedsiębiorstwie usług fotograficznych. Ćwiczenia: • Określanie roli badań marketingowych jako podstawy kierowania

przedsiębiorstwem. • Określanie przedmiotu badań marketingowych. • Sporządzanie ankiet jako narzędzi gromadzenia danych w badaniach

marketingowych. 6. Strategia produktu Produkt w marketingu. Rodzaje produktów. Marka produktu i znak firmowy oraz ich znaczenie w marketingu. Opakowanie produktu – jego funkcje, cechy i siła oddziaływania na konsumenta. Ćwiczenia: • Interpretowanie marki i znaku firmowego wyrobu oraz określanie ich

znaczenia w marketingu. • Analizowanie różnego rodzaju opakowań. • Planowanie kolejnych etapów prac nad nowym produktem. • Ustalanie kolejnych etapów cyklu życia produktu. 7. Strategia ceny Cena jako narzędzia marketingu. Metody i strategie ustalania ceny usługi fotograficznej. Różnicowanie cen. Rabaty negocjowane. Ćwiczenia: • Określanie ceny jako narzędzia marketingu w różnych warunkach

rynkowych. • Planowanie różnych sposobów i strategii ustalania cen i ich

różnicowania za pomocą upustów. 8. Dystrybucja Pojęcie i funkcje dystrybucji. Kanały dystrybucji i zasady ich doboru. Współpraca producentów z pośrednikami handlowymi. Ćwiczenia: • Konstruowanie przykładowych kanałów dystrybucji produktów. • Określanie korzyści dla producenta, wynikających z prowadzenia

marketingu bezpośredniego.

68

9. Promocja jako narzędzie marketingu Promocja, narzędzia promocji – mix promocyjny. Rodzaje i cele reklamy. Środki upowszechniania reklamy. Działalność i znaczenie agencji reklamowych. Pozytywne i negatywne oddziaływanie reklamy na konsumenta korzystającego z usług fotograficznych. Promocja sprzedaży. Promocja w punkcie sprzedaży detalicznej. Public relations. Sprzedaż osobista. Ćwiczenia: • Planowanie formy promocji dotyczącej sprzedaży dobrego produktu. • Rozpoznawanie rodzajów reklamy. • Opracowywanie narzędzi i metod promocji stosowanych

w punkcie sprzedaży detalicznej. 10. Plan marketingowy Elementy planu marketingowego. Treść planu marketingowego. Zastosowanie planu marketingowego. Ćwiczenia: • Określanie znaczenia planu marketingowego dla przedsiębiorstwa

oraz związku między planem strategicznym i krótkoterminowym. • Rozpoznawanie typowych elementów planu marketingowego. • Sporządzanie planu marketingowego. Środki dydaktyczne Plansze, foliogramy, filmy dotyczące marketingu i reklamy usług fotograficznych. Specjalistyczne programy komputerowe. Przepisy prawa, materiały źródłowe dane statystyczne. Mapy gospodarcze i polityczne. Uwagi o realizacji

Program przedmiotu Marketing i reklama usług fotograficznych obejmuje zagadnienia dotyczące narzędzi marketingu, form obsługi klienta oraz różnych form sprzedaży i reklamy usług fotograficznych.

W procesie kształcenia należy zwrócić szczególną uwagę na kształtowanie umiejętności rozpoznawania potrzeb nabywców i opracowywanie różnych rodzajów reklamy oraz stosowanie form sprzedaży i obsługi klienta jako elementu strategii marketingowej.

Dla osiągnięcia zamierzonych celów kształcenia wskazane jest stosowanie następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego,

69

dyskusji dydaktycznej, inscenizacji, przypadków, metody projektów oraz ćwiczeń praktycznych.

Treści z zakresu marketingu zaleca się realizować metodą projektów, tematy prac mogą dotyczyć przygotowania planu marketingowego lub kampanii reklamowej wybranego produktu.

Ćwiczenia zamieszczone w poszczególnych działach stanowią propozycję, która może być wykorzystana w czasie zajęć. Wskazane jest, aby nauczyciel przygotował również inne ćwiczenia, które może realizować w warunkach swojej szkoły.

Wykonywanie ćwiczeń ma na celu utrwalanie umiejętności praktycznych oraz kształtowanie umiejętności samodzielnego podejmowania decyzji w zakresie wykonywanych zadań zawodowych, radzenia sobie w sytuacjach problemowych, skutecznego komunikowania się z innymi uczestnikami procesu pracy, efektywnego współdziałania w zespole, a także umiejętności organizowania i oceniania własnej pracy.

Zajęcia powinny odbywać się w sali dydaktycznej pracowni fotograficznej.



1. Marketing 2 2. Zachowania nabywców 3 3. Strategia marketingu 3 4. Segmentacja rynku 2 5. Badania marketingowe 3 6. Strategia produktu 3 7. Strategia ceny 1 8. Dystrybucja 2 9. Promocja jako narzędzie marketingu 7

10. Plan marketingowy 2 Razem 28

Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić zmiany w celu dostosowania realizacji programu do potrzeb edukacyjnych.

70


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy prowadzić systematycznie przez cały czas realizacji programu przedmiotu, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć.

Osiągnięcia uczniów można oceniać na podstawie: − obserwacji pracy uczniów, − ustnych i pisemnych sprawdzianów, − testów osiągnięć szkolnych.

Podczas oceny wypowiedzi ustnych i prac pisemnych należy zwracać uwagę na operowanie zdobytą wiedzą, merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć z zakresu marketingu, reklamy i sprzedaży oraz na poprawność wnioskowania.

Oceniając pracę uczniów podczas wykonywania ćwiczeń należy zwrócić uwagę na: − projektowanie różnych form reklamy, − planowanie form sprzedaży usług fotograficznych, − planowanie strategii marketingowej.

W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich, stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osiągnięć uczniów oraz wykonanie i prezentacje projektów.

Literatura Altkon J.: Podstawy marketingu. Instytut Marketingu, Kraków 1992 Connor T.: Sprzedaż doskonała. Studio Emka, Warszawa 1996 Dennison D., Tobey L.: Podręcznik reklamy. M&A Communications Polska, Lublin 1994 Hingston P.: Wielka księga marketingu. Signum, Kraków 1992 Kolter P.: Marketing. Felberg SJA, Warszawa 1999 Kwarciak B.: Co trzeba wiedzieć o reklamie. PSB, Kraków 1997 Mudie P., Cottam A.: Usługi. Zarządzanie i marketing. PWN, Warszawa 1998 Schmitt B., Simonson A.: Estetyka w marketingu. PSB, Kraków Wiśniewski A., Dąbrowski A.: Ćwiczenia z marketingu. WSiP, Warszawa 1998 Wiśniewski A.: Marketing. WSiP, Warszawa 2001 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji.

71

ZAJĘCIA PRAKTYCZNE

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − scharakteryzować organizację pracy placówki usługowej i handlowej

branży fototechnicznej, − określić sposoby przyjmowania i kontroli towarów, − określić system sprzedaży i magazynowania towarów, − sporządzić roztwory do obróbki materiałów w procesach

pozytywowych i negatywowych, − uzupełnić poziom roztworów w tankach dopełniających urządzenia

wywołującego, − zastosować procedury przygotowawczych i końcowych czynności

obsługowych procesora do papieru i procesora do filmów, − przeprowadzić kalibrację procesora pozytywowego, − wykonać czynności związane z obróbką materiału zdjęciowego

dostarczonego przez klienta, − dokonać cięcia i foliowania filmu, − zmienić ustawienie formatu odbitki w procesorze pozytywowym, − wykonać i ocenić próbki odbitek, − wprowadzić korekcje barwy i gęstości odbitek, − wykonać odbitki przy pomocy procesora pozytywowego, − wykonać odbitki z różnych nośników na digilabie, − posłużyć się oprogramowaniem digilabu w celu poprawy jakości

obrazu, − wykonać czynności związane ze skanowaniem obrazów z filmu do

plików cyfrowych, − przedstawić ofertę usług i towarów danej placówki usługowej lub

handlowej, − zastosować procedury dotyczące obsługi klientów, − doradzić klientom w wyborze właściwego produktu, − scharakteryzować cechy towarów oferowanych klientowi, − objaśnić klientowi zasady obsługi sprzętu fotograficznego, − zaplanować dekoracje i wystrój wystawy, − zastosować zasady współpracy w zespole, − udzielić pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.

72

Materiał nauczania 1. Wprowadzenie Zapoznanie uczniów z organizacją placówki usługowej oraz handlowej. Analizowanie zadań wykonywanych na określonych stanowiskach pracy. Zapoznanie uczniów z regulaminami i przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz systemów zapewnienia jakości. Udzielanie pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy. Stosowanie przepisów finansowych i systemów rozliczeń - faktury, rachunki, przelewy. Określanie sposobów przyjmowania i kontroli towaru. Stosowanie systemu sprzedaży i magazynowania towarów. 2. Sporządzanie roztworów do obróbki materiałów fotograficznych Przygotowywanie stanowiska do sporządzania roztworów. Stosowanie urządzeń do sporządzania roztworów. Sporządzanie roztworów i wlewanie do tanków dopełniających. 3. Kalibracja procesora pozytywowego Określanie wpływu elementów takich jak: kurz, stan żarówki, niestabilność roztworów chemicznych, na dokładność i powtarzalność codziennej kalibracji procesora. Kalibracja procesora pozytywowego z uwzględnieniem korekty poszczególnych kanałów. 4. Czyszczenie i dopełnianie wodą procesora pozytywowego oraz filmowego Rozpoznawanie elementów systemu transportowego wymagających czyszczenia i nadzoru. Kontrolowanie gęstości roztworów i dopełnianie ich wodą do wymaganej gęstości. 5. Obróbka automatyczna filmów Zakładanie filmów do procesora. Wyjmowanie filmów z procesora. Cięcie i foliowanie filmów. Kontrolowanie obróbki filmów w procesorze filmowym metodą sensytometrii różnicowej. 6. Kopiowanie odbitek przy pomocy zautomatyzowanej sekcji naświetlającej procesora pozytywowego Dobieranie kanału filmu i papieru w zależności od przyjętego materiału i rodzaju zlecenia. Wykonywanie próbek i odbitek różnego formatu. Wprowadzanie korekcji barwy i gęstości.

73

7. Obsługa minilabu cyfrowego Wykonywanie odbitek z negatywów, diapozytywów oraz z nośników cyfrowych. Wykorzystywanie programowych funkcji poprawiania obrazu i usuwania uszkodzeń filmu. Skanowanie filmów do plików cyfrowych. 8. Analizowanie oferty dotyczącej sprzętu fotograficznego Rozpoznawanie asortymentu i właściwości aparatów fotograficznych i akcesoriów fotograficznych w ofercie placówki. Określanie zasad obsługi i działania aparatów fotograficznych i akcesoriów. Dobieranie rodzaju aparatu fotograficznego i akcesoriów zgodnie z życzeniami klienta. 9. Analizowanie asortymentu towarów w placówce handlowej Klasyfikowanie towarów pod względem: ceny, przeznaczenia, zalet, wad, użyteczności i niezawodności oraz innych cech. Grupowanie towarów tego samego przeznaczenia i ocena towarów w grupach pod względem zalet i wad, ceny oraz niezawodności. Określanie wad i zalet towarów na podstawie instrukcji technicznych. 10. Promowanie artykułów fotograficznych Dobieranie elementów do różnych dekoracji. Opracowywanie projektu i wykonywanie dekoracji eksponującej towar i podkreślającej jego cechy. Ocenianie wybranych dekoracji oraz planowanie zmian aranżacji wystroju. 11. Obsługiwanie klientów Nawiązywanie kontaktów z klientami. Udzielanie informacji na temat oferowanych towarów. Przyjmowanie zleceń, wyjaśnianie zastrzeżeń dotyczących zlecanych usług. Dobieranie usług zgodnie z życzeniem klienta. Wydawanie wykonanych prac. Uwagi o realizacji

Celem realizacji programu Zajęć praktycznych jest kształtowanie umiejętności niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych w rzeczywistych warunkach pracy.

Zajęcia praktyczne powinny odbywać się w fotograficznych laboratoriach usługowych oraz placówkach handlowych zajmujących się sprzedażą sprzętu fotograficznego i materiałów fotograficznych. Rzeczywiste warunki pracy oraz kontakt z klientem oczekującym profesjonalnego wykonania usługi lub pomocy w wyborze towaru odpowiedniego do jego potrzeb, uczy odpowiedzialności w działaniach zawodowych i pełni bardzo ważną rolę w kształtowaniu osobowości ucznia. W całym cyklu kształcenia każdy uczeń powinien odbyć zajęcia

74

zarówno w laboratorium usług fotograficznych jak i w placówce handlowej.

Przed rozpoczęciem zajęć praktycznych należy zapoznać uczniów z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska obowiązującymi w przedsiębiorstwie oraz prawami i obowiązkami pracowników.

Zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktażem oraz ćwiczeń praktycznych. Wykonywanie zadań powinno być poprzedzone krótkim instruktażem.

Szczególną uwagę należy zwrócić na realizację zajęć dotyczących udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym, które powinny być prowadzone przez nauczyciela posiadającego odpowiednie kwalifikacje. W trakcie zajęć każdy uczeń powinien samodzielnie wykonać na fantomie ćwiczenie dotyczące udzielania pierwszej pomocy.

Na realizację poszczególnych działów tematycznych proponuje się następujący podział godzin:


1. Wprowadzenie 10 2. Sporządzanie roztworów do obróbki materiałów fotograficznych 10 3. Kalibracja procesora pozytywowego 20 4. Czyszczenie i dopełnianie wodą procesora pozytywowego oraz

filmowego

20 5. Obróbka automatyczna filmów 40 6. Kopiowanie odbitek przy pomocy zautomatyzowanej sekcji

naświetlającej procesora pozytywowego

40 7. Obsługa minilabu cyfrowego 40 8. Analizowanie oferty dotyczącej sprzętu fotograficznego 20 9. Analizowanie asortymentu towarów w placówce handlowej 10

10. Promowanie artykułów fotograficznych 10 11. Obsługiwanie klientów 20 Razem 240

Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany, mające na celu dostosowanie programu do specyfiki przedsiębiorstwa.

75


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu zajęć praktycznych, na podstawie określonych kryteriów oceniania, które powinny dotyczyć poziomu oraz zakresu opanowania przez uczniów umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia. Kryteria oceniania należy przedstawić przed rozpoczęciem zajęć praktycznych.

Ze względu na charakter zajęć, w procesie oceniania dominować będzie obserwacja czynności wykonywanych przez uczniów w trakcie ćwiczeń oraz ocena efektów ich pracy.

Osiągnięcia uczniów można oceniać na podstawie: − sprawdzianów ustnych, − obserwacji czynności ucznia podczas wykonywania zadań

na określonych stanowiskach pracy, − sprawdzianów praktycznych. Obserwując czynności uczniów podczas wykonywania zadań należy zwrócić uwagę na: − korzystanie z instrukcji, opisów i schematów, − wykonywanie czynności związanych z obróbką materiału

zdjęciowego, − wykonywanie odbitek zdjęć, − planowanie dekoracji wystawy, − prezentowanie oferty sprzedaży sprzętu i artykułów fotograficznych, − przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Dokonując oceny pracy uczniów należy również uwzględnić: − wykorzystanie wiadomości teoretycznych w praktyce, − organizację pracy, − samodzielność podczas wykonywania pracy, − jakość i estetykę wykonywanej pracy, − sposób nawiązywania kontaktu z klientem, − poziom techniczny i estetyczny wykonywanych prac, − odpowiedzialność za powierzone mienie, − stosowanie zasad współpracy z zespołem.

W ocenie końcowej, po zakończeniu realizacji programu zajęć praktycznych, należy uwzględnić wyniki wszystkich stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osiągnięć uczniów.

76

PRAKTYKA ZAWODOWA

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, − zorganizować stanowisko pracy, − zaplanować przebieg procesu zdjęciowego, − dobrać sposób zapisu obrazu fotograficznego do zleconego zadania, − dobrać sprzęt i materiały eksploatacyjne do wykonania prac

fotograficznych, − wykonać zdjęcia portretowe, − wykonać zdjęcia katalogowe i reklamowe, − wykonać zdjęcia reportażowe, − wykonać zlecone prace fotograficzne metodami tradycyjnymi

i technikami cyfrowymi, − ocenić jakość wykonanej pracy fotograficznej, − zastosować cyfrowe techniki pozyskiwania, rejestracji i przetwarzania

obrazu, − posłużyć się programami stosowanymi do przetwarzania obrazu

fotograficznego, − obsłużyć sprzęt komputerowy wykorzystywany do zapisu

i przetwarzania obrazu fotograficznego, − zastosować techniki informatyczne podczas wykonywania prac

związanych z archiwizacją zbiorów fotografii, − przeprowadzić procesy fotograficzne i skontrolować ich przebieg, − obsłużyć urządzenia do obróbki materiałów negatywowych,

diapozytywowych i pozytywowych, − określić parametry techniczne urządzeń i materiałów eksploatacyjnych

stosowanych w fotografii, − sporządzić roztwory chemiczne niezbędne do przeprowadzenia

procesów fotograficznych, − skorzystać z instrukcji obsługi maszyn, urządzeń oraz

oprogramowania znajdującego się na stanowisku pracy fototechnika.

77

Materiał nauczania 1. Organizowanie stanowiska pracy Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska. Stosowanie podręcznego sprzętu i środków gaśniczych. Organizowanie stanowiska fotograficznego zgodnie z zasadami ergonomii. Rozpoznawanie czynników szkodliwych i uciążliwych występujących w procesie pracy. Stosowanie zasad współpracy w zespole. 2. Wykonywanie prac zdjęciowych Planowanie procesu zdjęciowego. Dobieranie metod zapisu obrazu fotograficznego. Wykonywanie zdjęć z zastosowaniem aparatów analogowych i cyfrowych. Stosowanie oświetlenia błyskowego w fotografii reportażowej oraz studyjnej. Wykonywanie zdjęć do dowodów tożsamości. Wykonywanie portretów w warunkach plenerowych i studio. Wykorzystywanie sztucznego oświetlenia studyjnego. Ustawianie oświetlenia na planie zdjęciowym. Wykonywanie reportażu zdjęciowego w naturalnych warunkach oświetleniowych. Wykonywanie zdjęć katalogowych i reklamowych określonych produktów. Wykonywanie fotografii portretowej, katalogowej, reklamowej oraz reportażowej. Oprawianie fotografii. Ocenianie wykonanych zleceń pod względem technicznym i kompozycyjnym. Prezentowanie prac fotograficznych. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska. 3. Wykonywanie zdjęć i przetwarzanie obrazu fotograficznego technikami cyfrowymi Stosowanie cyfrowych technik pozyskiwania, rejestracji i przetwarzania obrazu. Stosowanie aparatów cyfrowych w pracach fotograficznych. Posługiwanie się aparatem cyfrowym. Przetwarzanie obrazów cyfrowych przy pomocy oprogramowania do obróbki i edycji zdjęć. Archiwizowanie zbiorów fotografii z wykorzystaniem specjalistycznego oprogramowania komputerowego. Przetwarzanie obrazów analogowych negatywowych i pozytywowych na obraz cyfrowy z wykorzystaniem skanerów. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska. 4.Prowadzenie procesów fotograficznych Użytkowanie urządzeń do obróbki materiałów negatywowych, diapozytywowych i pozytywowych. Przygotowywanie roztworów chemicznych wykorzystywanych w urządzeniach wywołujących. Kontrolowanie przebiegu procesów fotograficznych. Wykonywanie

78

obróbki chemicznej naświetlonych materiałów negatywowych. Kopiowanie fotografii z wykorzystaniem zautomatyzowanych urządzeń kopiujących analogowych i cyfrowych. Stosowanie urządzeń przeciągowych, procesorów rotacyjnych oraz maszyn wieszakowych w procesach fotograficznych. Obsługa urządzeń wykorzystywanych do wydruku fotografii. Obsługa i konserwacja maszyn wywołujących do materiałów fotograficznych. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska. Uwagi o realizacji

Praktyka zawodowa powinna odbywać się w przedsiębiorstwach wykorzystujących obraz fotograficzny. Harmonogram i organizację zajęć odbywających się w ramach praktyki należy dostosować do możliwości danego przedsiębiorstwa, mając na uwadze realizację założonych w programie celów kształcenia. Przed rozpoczęciem zajęć, opiekun praktyki oraz przedstawiciel przedsiębiorstwa powinni wspólnie opracować harmonogram praktyki.

Praktyka zawodowa powinna odbywać się na stanowiskach, na których w przyszłości będzie pracował fototechnik jako pracownik zakładu usługowego, studia fotograficznego, czy fotoreporter. Praktyka zawodowa może się również odbywać w instytucjach wykorzystujących obraz fotograficzny takich jak: archiwa państwowe, muzea, agencje reklamowe czy redakcje gazet. Na praktyce uczniowie powinni mieć możliwość doskonalenia umiejętności z zakresu fotografowania oraz obróbki obrazu fotograficznego w przedsiębiorstwach wykonujących prace na rzecz zleceniodawców.

Na początku praktyki uczeń powinien poznać obowiązujące przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Opiekun praktyki powinien szczegółowo zapoznać uczniów z zagadnieniami dotyczącymi przestrzegania Ustawy o Ochronie Środowiska oraz Ustawy o Odpadach.

Uczniowie odbywający praktykę zawodową zobowiązani są do prowadzenia dzienniczka, w którym odnotowują tematy prac i opisy wykonywanych czynności. Zapisy powinny być sprawdzane i potwierdzane przez osobę prowadzącą praktykę zawodową.

Praktykę uczniowie mogą odbywać w kraju lub za granicą.

79


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu praktyki, na podstawie określonych kryteriów. Kryteria oceniania powinny dotyczyć poziomu oraz zakresu opanowania przez uczniów umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia. Kryteria dotyczące oceniania należy przedstawić przed rozpoczęciem praktyki. Ze względu na charakter zajęć w procesie oceniania dominować będzie obserwacja pracy uczniów oraz ocena efektów tej pracy.

Dokonując oceny pracy uczniów należy uwzględnić: − przestrzeganie dyscypliny pracy, − organizację pracy, − samodzielność podczas wykonywania pracy, − jakość wykonywanej pracy, − wykorzystanie wiadomości teoretycznych w praktyce, − przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, − stosowanie zasad obsługi klienta, − nowatorskie podejście w rozwiązywaniu sytuacji problemowych, − poziom techniczny i estetyczny wykonywanych prac.

Po zakończeniu realizacji programu praktyki, opiekun praktyki powinien wpisać w dzienniczku praktyk opinię o pracy ucznia oraz wystawić ocenę końcową zgodną z obowiązującą skalą ocen.

80

Ministerstwo Edukacji Narodowej i...

Documents

Transcript of Ministerstwo Edukacji Narodowej i...