Mieszanki mineralno-asfaltowe o obniżonej

temperaturze

Przewodnik

Porady z praktyki do praktyki

Mieszanki mineralno-asfaltowe o obniżonej temperaturzePorady z praktyki do praktyki

Zasady ogólne......................................................................................3

Zasadnicze problemy ............................................................................3Określenia..............................................................................................4Zastosowanie ........................................................................................6

Techniczne zasady budowlane ..........................................................6

Wyroby budowlane..............................................................................7

Lepiszcze i dodatki ................................................................................7Organiczne dodatki zmieniające lepkość ..............................................8

Woski Fischera-Tropscha ..................................................................8Amidy kwasu tłuszczowego..............................................................10Woski montana ................................................................................10

Mineralne dodatki zmieniające lepkość................................................11Sposób oddziaływania ........................................................................12

Organiczne dodatki zmieniające lepkość ........................................12Mineralne dodatki zmieniające lepkość............................................13

Produkcja mieszanki mineralno-asfaltowej ....................................14

Informacje ogólne ................................................................................14Dozowanie organicznych dodatków zmieniających lepkość ..............17

Dozowanie gotowego wyrobu ..........................................................17Dozowanie do mieszalnika otaczarki ..............................................17Dozowanie do strumienia lepiszcza ................................................18Dozowanie w kombinacji ze stabilizatorem ......................................20

Dozowanie mineralnych dodatków zmieniających lepkość ................21Składowanie i transport mieszanki mineralno-asfaltowej ....................22

Mieszanka mineralno-asfaltowa wałowana ......................................22Asfalt lany ........................................................................................23

Wbudowywanie..................................................................................24

Przygotowanie placu budowy ..............................................................24Przygotowanie podłoża........................................................................24Wbudowywanie mieszanki mineralno-asfaltowej wałowanej ..............25Wbudowywanie asfaltu lanego ............................................................27

Wbudowywanie ręczne warstwy nawierzchni i jastrychu ................27Wbudowywanie mechaniczne ..........................................................28

Poprawa urabialności ..........................................................................29Przekazanie do ruchu ..........................................................................30Kierownictwo budowy ..........................................................................31

1

2

3

4

5

Badania ..............................................................................................32

Informacje ogólne ................................................................................32Wykazanie (dowód) przydatności ......................................................32Wewnętrzne badania kontrolne ..........................................................36Badania kontrolne................................................................................37

Wskazówki do opisu wykonania,

roszczeń z tytułu wad i rozliczenia robót ........................................38

Opis wykonania/przedmiar robót ........................................................38Roszczenia z tytułu wad i rozliczenie robót ........................................39

Recykling............................................................................................40

Metody i doświadczenia zagraniczne ............................................41

Załączniki

Bibliografia ........................................................................................42

Inne poradniki i publikacje DAV/DAI ..............................................43

6

7

8

9

1

2

Wydawca:

Deutscher Asphaltverband e.V.Schieffelingsweg 653123 BonnGermanyFon +49 228 97965-0Fax +49 228 97965-11E-Mail dav@asphalt.deInternet www.asphalt.de

Autorzy:Dipl.-Ing. Richard Mansfeld, Hirschfeld (kierownik)Dipl.-Ing. Rudolf Barth, LeipzigDipl.-Ing. Frank Beer, HamburgDipl.-Ing. Peter Breitbach, KrefeldDipl.-Ing. Daniel Gogolin, BochumDr.-Ing. Friedrich Pass, BottropProf. Dr.-Ing. Martin Radenberg, BochumLabor-Ing. Gerhard Riebesehl, HamburgDipl.-Ing. Siegfried Sadzulewsky, DorstenHans Wölfle, Memmingen

Skład:© Elke Schlüter Werbeagentur, Alfter

Kwiecie, 2009

Tłumaczenie publikacji pt. „Temperatur-

abgesenkte Asphalte”: mgr inż. Hanna k. walęcka,

dla reTTenMAier PoLSkA Spółka z o. o.;

warszawa listopad 2009 r. weryfikacja tłumaczenia

mgr inż. konrad Jabłoński

Mieszanki mineralno-asfaltowe o obniżonej

temperaturze

PRZEWODNIK

Porady z praktyki do praktyki

Wstęp

w technologii mieszanek mineralno-asfaltowych na gorąco

(dalej mma) wydzielają się opary i aerozole, których stężenie

zależy przede wszystkim od temperatury mma. im wyższa

jest temperatura mma, tym większe

jest stężenie oparów i aerozoli.

ze względów ochrony na stano-

wisku pracy i ochrony środo-

wiska uzasadnione jest więc

dążenie, aby obniżyć tempe-

raturę produkcji i wbudowy-

wania mma tak dalece, jak

to jest możliwe.

Prostym i praktycznym spo-

sobem obniżenia temperatury

mma, w stosunku do dotychczas

stosowanej, jest zmniejszenie lepkości

przez dodanie organicznych i mineralnych

dodatków. dozowanie tego rodzaju dodatków

pozwala także osiągnąć, obok obniżenia temperatury,

inne jeszcze korzyści jak np. poprawę urabialności mma,

zwiększenie odporności na odksz-

tałcenia, wcześniejsze przekazanie

nawierzchni do ruchu.

1

2

Wstęp

Początkowo sposób ten był praktykowany

w mieszankach asfaltu lanego, ponieważ

ich produkcja i wbudowywanie odbywa się

w najwyższych zakresach temperatury.

Uzyskane dobre rezultaty w odniesieniu

do asfaltu lanego spowodowały szybkie

przeniesienie stosowania tego sposobu do

wałowanych mma.

różne metody redukcji temperatury produkcji i wbudowywania mma

zostały ujęte w przepisie technicznym „wskazówki do obniżenia

temperatury mieszanek mineralno-asfaltowych” (niem. „Merkblatt für

Temperaturabsenkung von Asphalt” – M TA) [1], opublikowanym

przez FGSV w 2006 r. wskazówki te w momencie druku

niniejszego przewodnika są w trakcie nowelizacji.

Bazując na doświadczeniach, wyjaśniono w niniejszym porad-

niku aktualne metody obniżenia temperatury wałowanych

mma i asfaltów lanych, przedstawiono szczegóły z prak-

tycznego punktu widzenia oraz podano informacje i

wskazówki przydatne kierownictwu budowy zarówno w

produkcji mma jak i ich wbudowywaniu, a także przy

wykonywaniu badań laboratoryjnych.

z początkiem 2008 r. komisja ds. nie-

bezpiecznych substancji przy federal-

nym ministrze pacy i spraw socjalnych,

ustaliła dopuszczalną granicę wydzie-

lanych oparów i aerozoli z asfaltu przy

robotach na gorąco z użyciem asfaltu

lanego, wynoszącą 10 mg/mm3.

wynika z tego, że asfalty lane mogą

być produkowane, transportowane i

wbudowywane tylko w temperaturze

niższej od 230 °C. Jest to możliwe

jedynie w przypadku zastosowania

dodatku zmieniającego lepkość.

Jeśli więc w niniejszym poradniku

jest mowa o asfalcie lanym, to należy

rozumieć, że jest to mieszanka nie-

przekraczająca górnej granicy tem-

peratury 230 °C. dotyczy to asfaltu

lanego, przeznaczonego zarówno

na warstwę ścieralną nawierzchni

drogowej wg TL-Asphalt-StB 07 i

zTV Asphalt StB 07, jak również na

warstwę ochronną na obiektach

mostowych i warstwę jastrychu w

budownictwie kubaturowym.

Obniżenie temperatury mieszanek mineralno-asfaltowych przynosi następujące korzyści:

� Zmniejszenie emisji oparów i aerozoli z

asfaltu przy robotach na gorąco

Można powiedzieć, że redukcja tempe-ratury o 10 °C powoduje w przybliżeniuzmniejszenie o połowę emisji oparów i aerozoli.

� Oszczędność energii i redukcja

emisji CO2

W wyniku obniżenia temperatury o 30 °Coszczędza się energię 9 kWh na 1 ton wyprodukowanej mma. Odpowiada to około0,9 litra oleju grzewczego EL na każdątonę mma; odpowiednio też zredukowanajest emisja CO2.

Zasadnicze problemy

1Zasady ogólne

3

Emisja CO2

Masa CO2, którą emituje wytwórnia, liczona na jedną tonę wyprodukowanejmma.

Woda krystalizacyjna

Woda związana występująca w ciałachkrystalicznych. Zwykle jedna cząste-czka substancji w jednej lub więcejcząsteczek wody. Odmiennie od niejwoda w zeolitach (patrz poniżej) nietworzy krystalicznej sieci, jednakżetkwi w określonych miejscach sieci.Woda krystaliczna jest tylko luźnozwiązana i ulatnia się przy ogrzewaniu,co w przypadku zeolitów prowadzi domałej zmiany struktury.

Obniżenie temperatury

Redukcja temperatury produkcji i wbu-dowywania mieszanki mineralno-asfal-towej w porównaniu do temperaturyzwykle stosowanej w produkcji i wbu-dowywaniu danego rodzaju mma.

Określenia

4

Zasady ogólne

Zasadnicze problemy

� Wzrost odporności na odkształcenia

Organiczne dodatki zmieniające lepkośćlepiszcza w kierunku jej zmniejszeniaprzyczynia się ponadto do poprawy od-porności mma na odkształcenia w wyższejtemperaturze występującej latem.

� Wcześniejsze oddanie nawierzchni do

ruchu

Nawierzchnia wykonana z mieszanki mine-ralno-asfaltowej, która zawiera organicznedodatki zmieniajce lepkość i jest wypro-dukowana oraz wbudowana w obniżonejtemperaturze, może być wcześniej prze-kazana do ruchu.

� Ułatwione zagęszczanie

Modyfikacja mma, nawet bez obniżenia jejtemperatury, wyraźnie poprawia podatnośćtakiej mma na zagęszczanie. Jest to szcze-gólnie korzystne w razie potrzeby ręczne-go wbudowywania mma lub wykonywaniarobót w niesprzyjąjcych warunkach pogo-dowych. Wskaźnik zagęszczenia możebyć uzyskany z całą pewnością, a wbudo-wanie cienkich warstw jest ułatwione.

� Zmniejszenie podatności lepiszcza na

starzenie

Obniżona temperatura produkcji i wbudowy-wania mma zmniejsza zjawisko termicznegostarzenia lepiszcza.

5

Mineralne dodatki

zmieniające lepkość

Składniki mineralne (np. zeolit), którezawierają fizycznie lub chemicznie związaną wodę (np. wodę krystaliczną)i są dodawane do mieszanki minralno-asfaltowej w procesie jej produkcji, coumożliwia obniżenie temperatury wyt-warzania i wbudowywania mma.

Organiczne dodatki zmieniające

lepkość

Materiały, które tak zmieniają wła-ściwości reologiczne lepiszcza, abymożliwe było obniżenie temperaturyprodukcji i wbudowywania mma.

Lepiszcze o zmienionej lepkości

Lepiszcze, którego właściwości reolo-giczne są tak zmienione przez dodanieodpowiedniej substancji, że temperaturaprodukcji i wbudowywania mma możebyć obniżona. Dostarczane lepiszczeo zmienionej lepkości jest oznakowy-wane, jako wyrób gotowy do użycia.

Zeolity

Krystaliczne krzemiany metali alka-licznych lub krzemiany wapniowców,które oddają swoją krystaliczną wodęw sposób ciągły i bez zmiany strukturykrystalicznej; w miejscach usuniętejwody tworzą się nowe połączenia imogą działać także, jako wymieniacz jonowy (jonit).

Zasadniczo wszystkie rodzaje miesza-nek mineralno-asfaltowych mogą byćprodukowane w obniżonej temperaturzelub o zmienionej lepkości. Obniżenietemperatury ma szczególne znaczeniew nastpujących przypadkach:

W przypadku mma o obniżonej tempe-raturze obowiązują generalnie te same,niezmienione wymagania dotyczącepodłoża, składu mma i warstwy z niej wykonanej, odpowiednio według TL Asphalt-StB i ZTV Asphalt-StB. Obowiązują także wszystkie uregulo-wania w zakresie wbudowywania zawyjątkiem postanowień, które dotyczątemperatury lepiszcza i mieszanki mineralno-asfaltowej.

6

Zasady ogólne

Zastosowanie

2Techniczne zasady budowlane

� produkcja i wbudowywanie asfaltu lanego,

� budowy wymagające oszczędności czasowych (nawierzchnie lotnisk, roboty w porze nocnej),

� roboty wykonywane w niesprzyjających warunkach pogodowych(pora roku),

� nawierzchnie drogowe i powierzchnie przemysłowe o bardzodużym obciążeniu.

7

Lepiszcze i dodatki

3Wyroby budowlane

Do produkcji mieszanek mineralno-asfaltowych o obniżonej temperaturze/zmienionej lepkości stosowane są albo gotowe zmodyfikowane lepiszcza(dalej określane jako gotowe wyroby)albo różnego rodzaju dodatki. Dodatkizmieniające lepkość mogą być orga-niczne lub mineralne.

Zebrane przez federalną administracjędrogową doświadczenia z dotychcza-sowych, udanych zastosowań le-piszczy o zmienionej lepkości (gotowewyroby) i dodatków zmieniających lep-kość są jednoznacznie pozytywne.Są one przedstawione w opracowaniu pod tytułem „Podsumowanie doświ-

adczeń w stosowaniu gotowych

wyrobów i dodatków obniżających

temperaturę mma” [3], dostępnym nastronie internetowej: www.bast.de

(�Fachthemen�Straßenbautech-

nik�temperaturreduzierte Asphalt-

bauweisen).

Gotowe wyroby wytwarzane są z asfaltów drogowych lub asfaltów mo-dyfikowanych polimerami zgodnie z TL Bitumen-StB i organicznych dodat-ków zmieniających lepkość, które dalejsą opisane. Dodatek musi być homo-genicznie rozprowadzony w lepiszczu,a poza tym stabilność lepiszcza z dodatkiem podczas magazynowanianie może być zmniejszona.

W przypadku stosowa-nia lepiszczy, jako go-towych wyrobów, należyzwracać uwagę na in-formacje producenta po-dane w karcie wyrobu.

8

Organiczne dodatki zmieniające

lepkość

Organiczne dodatki zmieniające lep-kość stosowane są albo do wytwar-zania lepiszczy o zmienionej lepkości(wyroby gotowe), albo dozowane bez-pośrednio do mma podczas produkcji.

Gotowe wyroby wytwarzane są w spe-cjalnych urządzeniach i dostarczane w formie do bezpośredniego użycia. Zapewnione jest to homogenicznymrozprowadzeniem dodatku w lepiszczu.

Dotychczas stosowane organicznedodatki zmieniające lepkość możnaprzyporządkować do trzech różnychgrup (tabela 1).

Woski Fischera-Tropscha

Parafiny Fischera-Tropscha (FT) są alifatycznymi węglowodorami o długichłańcuchach, które uzyskuje się w wyniku syntezy Fischera-Tropscha wkatalitycznym tłoczeniu pod wyso-kim ciśnieniem gazu syntezowego(CO2 i H2).

Długość łańcuchów cząsteczek FT różnisię od długości łańcuchów parafinyzawartej w ropie naftowej.

Z tego wynika, że parafiny FT mają innefizyczne właściwości i nie mogą byćporównywane z parafiną zawartą wasfalcie.

Parafiny FT są całkowicie rozpuszczal-ne w asfalcie w temperaturze powyżej115 °C; po wymieszaniu tworzą homo-geniczną mieszaninę z bazowym asfal-tem i obniżają jego lepkość w staniepłynnym.

Podczas schładzania mma krysta-lizująca parafina FT tworzy w asfalciekrystality, które podwyższają stabil-ność i odporność mieszanki mineralno-asfaltowej na odkształcenia.

Wyroby budowlane

9

Wygląd

Struktura

Właściwości

Sposób

oddziały-

wania na

właściwości

Wosk Fischera-Tropscha Amid kwasu Wosk montanatłuszczowego(wosk amidu)

Biały proszek Biały proszek lub Brązowy proszeklub granulat granulat lub pastylki

Alifatyczne długie Diamid kwasu Ester kwasułańcuchy wglowodorowe tłuszczowego montana

Temperatura kroplenia [°C] 114 do 120 140 do 145 110 do 140

Temperatura krzepnięcia [°C] 100 do 105 135 do 142 100 do 130

Lepkość130 °C 11 do 15 niemierzalna 20 do 200

dynamiczna

w mPas w140 °C 9 do 13 13 do 17 nie określon

temperaturze 150 °C 8 do 12 9 do 13 5 do 15

Dozowanie [%, m/m] 3,0* 3,0* 2,5 do 3,0*

Wzrost temperatury25 do 35 40 do 55

wedługmięknienia PiK [°C] informacji

producenta

Zmniejszenie penetracji [1/10 mm]

15 do 25 10 do 15wedługinformacjiproducenta

Tabela 1 Opis dodatku zmieniającego

lepkość i jego wpływ

na przykładzie

asfaltu drogowego 50/70

Materiał

Opis

*) w stosunku do masy lepiszcza

Amidy kwasu tłuszczowego

Amidy kwasu tłuszczowego są alifa-tycznymi węglowodorami o długichłańcuchach, które produkuje się synte-tycznie. Długości łańcuchów cząsteczekamidów kwasu tłuszczowego różniąsię od długości łańcuchów parafiny zawartej w ropie naftowej.

Z tego wynika, że amidy kwasutłuszczowego mają inne fizyczne

właściwości i niemogą być po-równywane z pa-rafiną zawartą wasfalcie.

Amidy kwasu tłuszczowego są cał-kowicie rozpuszczalne w asfalcie w temperaturze powyżej 140 °C; po wy-mieszaniu tworzą homogeniczną mies-zaninę z bazowym asfaltem i obniżająjego lepkość w stanie płynnym.

Podczas schładzania mma krysta-lizujące amidy kwasu tłuszczowegotworzą w asfalcie krystality, którepodwyższają stabilność i odpornośćmieszanki mineralno-asfaltowej naodkształcenia.

Woski montana

Woski montana i produkowane z nichzwiązki pochodne są uzyskiwane zprzeróbki węgla brunatnego i składająsię z wysokocząsteczkowych węglo-wodorów o temperaturze topienia od110 do 140°C.

Z tego wynika, że woski montana mająinne fizyczne właściwości i nie mogąbyć porównywane z parafiną zawartąw asfalcie.

Woski montana są całkowicie rozpuszc-zalne w asfalcie w temperaturzepowyżej ich temperatury topnienia; po wymieszaniu tworzą homogenicznąmieszaninę z bazowym asfaltem i ob-niżają jego lepkość w stanie płynnym.

Podczas schładzania mma krysta-lizujące woski montana tworzą w asfalcie krystality, które podwyższająstabilność i odporność mieszanki mine-ralno-asfaltowej na odkształcenia.

Woski motana mogą być dozowanebezpośrednio do mieszalnika na wyt-wórni mma z zachowaniem odpowied-niego czasu mieszania; w przypadkuasfaltu lanego mogą być dozowane dokotła transportowego wyposażonego w mieszadło.10

Wyroby budowlane

H H H OI I IH — C — C … — C — C

I I IH H H H2

Mineralne dodatki

zmieniające lepkość

Jako mineralne dodatki zmieniającelepkość stosuje się zeolity naturalnelub wytworzone przemysłowo. Zeo-lity są krzemianami przestrzennymi (tektokrzemianami) z luźną strukturą,które wchłaniają do wnętrza obcecząsteczki i mogą je wydalić (oddać)bez zmiany kształtu. Zeolity są stabilne pod względem kształtu iwielkości.

Zeolity stosowane są w technicechemicznej, jako selektywno – struk-turalne katalizatory, które zależnie odwielkości porów wyzwalają określonąreakcję. W budownictwie drogowymstosuje się tylko zeolity typu A o wielkości porów od 2 do 5 Å (1 Å =10-10 m).

Ponieważ aktywne centra znajdują się wewnątrz, zeolity typu A mogłybyreagować tylko z wodą, tj. wydalać lubwchłaniać. Ze względu na tą właści-wość zeolity nazywane są również sitami molekularnymi (cząsteczko-wymi).

11

Tabela 2 Opis materiału –

mineralny dodatek

zmieniający lepkość

Opis Zeolity

Wygląd

Struktura

Właściwości/

sposób

oddziaływania

� Zeolity typu A są dostępne w handlu,jako proszek barwy białej lub żółtej.

� Parametrami są uziarnienie i gęstość.

� Uziarnienie informuje o obchodzeniusię z nim i metodzie do zastosowania.

� Gęstość wskazuje na porowatość struktury.

� Trójwymiarowe krzemianyprzestrzenne z dużymi oczkami przylegającej struktury oraz dużązawartością wolnych przestrzeni albo kanalików.

� Pory mają wielkość od 2 do 5 Å (1 Å = 10 -10 m).

� Zeolity są stabilne pod względemkształtu i wielkości.

� Zeolity mogą wchłaniać do wnętrzaobce cząsteczki i następnie je wydalać bez zmiany kształtu.

� Zeolity nie reagują swoją stronązewnętrzną z otoczeniem, ponieważwszystkie aktywne centra znajdująsię we wnętrzu porów i wolnychprzestrzeni.

� Wchłanianie i wydalanie wody jestodwracalne i nie ma żadnego wpływuna szkielet krzemianowy.

� Zeolity naturalne zawierają około 6 do 12 % wody, a wytwarzane przemysłowo do 25 %.

� Woda ta jest selektywnie wydalanaprzy temperaturze od 70 do 220 °C.

12

Wyroby budowlane

Sposób oddziaływania

Organiczne dodatki zmieniające

lepkość

Organiczne dodatki zmieniające lepkość

(albo zawarte w gotowym lepiszczu albododawane w procesie produkcji mma)obniżają lepkość lepiszcza w wysokiejtemperaturze i tym samym umożliwiająredukcję temperatury produkcji i wbu-dowywania mma. Zmniejszenie lepkościnastępuje w temperaturze mma powyżej temperatury krzepnięcia dodatku, a

nawet nieco poniżej tej temperatury. Przy obniżaniu się temperatury efekt sięodwraca (patrz wykres), tj. sztywność

lepiszcza w mma jest wyższa w po-równaniu do wyjściowego lepiszcza. Wrezultacie tego uzyskuje się większywpływ lepiszcza na odporność mma naodkształcenia.

Lep

ko

ść

10 180

Temperatura [°C]

modyfikowany

zasadnicza zależność między temperaturą a

lepkością przy modyfikacji organicznymi

dodatkami zmieniającymi lepkość.

wbudowanie –

mieszank temperatura

zakres żądanej temperatury

niemodyfikowany

13

Mineralne dodatki zmieniające

lepkość

Jako mineralne dodatki zmieniającelepkość stosowane są przeważnie wytworzone syntetycznie zeolity. Natu-ralne zeolity zawierają od około 6 do10 % (m/m) wody, syntetyczne dookoło 25 % (m/m). To odpowiada ca. 1 do 1,5 litra krystalizacyjnej wody w 1 tonie mma.

W trakcie procesu wytwarzania mmazeolity dodaje się z wypełniaczem.Przez podgrzanie do temperatury mies-zania zeolity oddają powoli związaną

w nich wodę do otaczającego je asfaltu.To oddawanie następuje w postacimikro-pęcherzyków, które zostają roz-prowadzone w asfalcie. W wyniku tegolepkość robocza asfaltu mocno obniżasię i dlatego też wyprodukowana mmamoże być wbudowana bez problemutakże w obniżonej temperaturze.

W trakcie schładzania mma i lepiszczamikropęcherzyki pary kondensują, copowoduje ponowny wzrost lepkości lepiszcza do pierwotnej wartości, a lepiszcze oraz wytworzona mma od-zyskują swoje początkowe (pierwotne)właściwości.

14

4Produkcja mieszanki mineralno-asfaltowej

Produkcja mieszanki mineralno-asfalto-wej o obniżonej temperaturze może od-bywać się w dotychczas stosowanychwytwórniach. Warunkiem bezproblemo-wej produkcji są dobrze funkcjonujące imożliwie dobrze zaizolowane instalacjeodprowadzające gazy odlotowe z bębnasuszarki kruszywa, aby zapewnić utrzy-manie temperatury gazów odlotowychpowyżej punktu rosy, także przy obniżo-nej temperaturze kruszywa w bębniesuszarki.

W celu uzyskania odpowiedniej tempe-ratury kruszywa może być pomocna regulacja prędkości obrotowej bębnasuszarki. W tym przypadku wydajność

palnika i natężenie przepływu przezbęben suszarki mogą być odpowiedniodobrane.

W produkcji asfaltu lanego wypróbowanym sposobem jest wstępnepodgrzewanie wypełniacza, ponieważ z mieszanek zimnego i gorącego wypełniacza można łatwo uzyskać,praktycznie „bez przygotowania”, każdążądaną temperaturę mma.

Temperatura produkcji mma i czas jejtransportu powinny być tak dobrane,aby temperatura mieszanki przy desceukładarki osiągnęła zalecaną wartośćpodaną w tabeli 3.

Informacje ogólne

1515

Uzyskane dotychczas w praktycewartości obniżenia temperatury wa-łowanej mma, w momencie opuszc-zania wytwórni i transportu w czasieokoło 30 minut zwykle stosowanymiśrodkami transportowymi, wynoszą:

Przy temperaturze otoczenia Obniżenie temperatury mma

powyżej 20 °C 15 do 30 stopni

10 do 20 °C 15 do 25 stopni

poniżej 10 °C 0 do 15 stopni

Jeśli temperatura otoczenia jest poniżej 10 °C i występują silne wiatry to temperatura mma nie powinna być obniżana.

70/100130 do 150 °C co najmniej 120 °C50/70

30/45140 do 160 °C co najmniej 130 °C25/55-55 A

10/40-65 A 150 do 170 °C co najmniej 140 °C

30/45co najmniej 200 °C 20/30 200 do 230 °C najwyżej 230 °C25/55-55 A

10/40-65 A 210 do 230 °C co najmniej 210 °Cnajwyżej 230 °C

Rodzaj mma

Mieszanka

mineralno-

asfaltowa

wałowana

Asfalt lany

Tabela 3 Zalecane wartości temperatury mma

produkowanych w obniżonej temperaturze

Rodzaj i gatunek Temperatura Zalecana

lepiszcza produkcji mma temperatura mma

przy desce układarki

16

Produkcja mieszanki

mineralno-asfaltowej

� niska temperatura może byćprzyczyną problemów z otwieraniemklapy silosu na początku produkcji;

� w każdym przypadku powinien być starannie zaplanowany harmo-nogram produkcji, składowania,transportu i wbudowywania;

� wskazane jest unikanie dłuższegoskładowania w silosie;

� wielkość obniżenia temperatury zależy od warunków atmosfe-rycznych (temperatury otoczenia,opadów deszczu, wiatru itd.), ponieważ mają one istotny wpływna proces wbudowywania;

� w celu ustalenia właściwej temperatury mma, należy wziąćpod uwagę jaki rodzaj mma byłuprzednio wytwarzany (może być

potrzebny odpowiedni okres czasuna ochłodzenie wytwórni, gdy jestza gorąca!) i/lub aby wytwórniazostała podgrzana do „temperaturyprodukcji”;

� kruszywa przewidywane do zasto-sowania powinny być możliwiemało wilgotne, aby zredukowaćdo minimum zawartość wody w gazach odlotowych;

� należy zapewnić właściwe otoczenie kruszywa lepiszczem. W razie potrzeby można to zapewnić przez wydłużenie czasumieszania lub przez zmianę dodawania składników;

� bieżąca zmiana na inny rodzaj/gatunek mma w konwencjonalnejtemperaturze nie powinna nastę-pować z przyczyn jakościowych.

Przy produkcji mma w obniżonej temperaturze należy mieć

na względzie, że:

17

Dozowanie organicznych dodatków

zmieniających lepkość

Dozowanie gotowego wyrobu

Na rynku są dostępne, do różnych zasto-sowań, gotowe wyroby z organicznymidodatkami zmieniającymi lepkość. Sąone w pełni przydatne do bezproblemo-wego dodawania w konwencjonalnychurządzeniach dozujących i dlatego nieróżnią się od dotychczas wytwarzanychasfaltów drogowych. Do zrównania lep-kości celowe jest obniżenie temperaturylepiszcza w zbiorniku magazynowym, wrazie potrzeby należy kontrolować czasopóźnienia naważki i/lub go dopasować.Przy tym uwzględnione powinny być zalecenia produkcyjne.

Stosowane wyroby gotowe muszą byćstabilne podczas magazynowania.

Konieczne jest zwrócenie uwagi, abynie doszło do wymieszania różnych wy-robów w zbiorniku. Już niewielkie ilościinnych rodzajów wyrobów mogą zmie-nić właściwości lepiszcza.

Aby zapewnić niezmienną jakość mmapierwszeństwo w stosowaniu powinnymieć gotowe wyroby. W przypadkach,w których gotowy wyrób nie jestdostępny, istnieje możliwość modyfi-kacji na wytwórni mma.

Dozowanie do mieszalnika otaczarki

Woski Fischera-Tropscha i amidy kwasutłuszczowego mogą być wymieszane zmma w sposób jednorodny tylko wtedy,gdy są dozowane o płynnej konsystencji(jak mastyks) do mieszalnika. Dlategokonieczna jest zmiana kolejności dozo-wania składników do mieszalnika tak,aby najpierw uzyskać mastyks asfaltowy,który będzie zawierał nie mniej niż 15 % [m/m] lepiszcza. W tym celu należydozować drobne kruszywo i wypełniaczw takiej ilości, aby zapewnić całkowitązawartość lepiszcza w produkowanejszarży mma z takim mastyksem. Ko-nieczne jest zwrócenie uwagi, żeby napełnienie mieszalnika wynosiło niemniej niż 35 %, a dolna zasuwa byładobrze uszczelniona. Po zadozowaniudodatku czas mieszania powinien wy-nosić co najmniej 15 s. Następnie dozo-wane jest pozostałe kruszywo i dalszemieszanie trwa 15 s.

Ta modyfikacja procesu produkcyjnegowydłuża całkowity czas produkcji szarżydo 65 s (jeśli stosuje się gotowe wyroby,to czas produkcji szarży nie ulegazwiększeniu!).

Innych dodatków – abstrahując odwyżej podanego przebiegu procesu modyfikacji – należy unikać, ponieważ

Dozowanie dodatków do mieszalnika

powinno być wyjątkiem!

Dozowanie do strumienia lepiszcza

Dozowanie dodatków na wytwórni możebyć dokonywane w formie płynnej przezurządzenie do ich topienia lub w formiestałej przez eżektor (strumienicę).

Dozowanie płynnego dodatku następujebezpośrednio do wagi asfaltu za pomocąurządzenia do roztapiania wosku. Gorącyasfalt i płynny wosk ulegają wymieszaniu i wspólnie są pompowane do zbiornikawagowego wytwórni. Tak powstaje le-piszcze o zmienionej lepkości.

Zasada działania urządzenia to roztapiania wosku.

Należy podkreślić, że dozowanie względniemałej ilości dodatku włączone jest w stero-wanie procesem produkcji mma. Umożliwiato uzyskanie dużej dokładności i modyfi-kację wszystkich występujących rodzajówasfaltów.

18

Produkcja mieszanki

mineralno-asfaltowej

Dozowanie organicznych dodatków

zmieniających lepkość

wydłużenie czasu mieszania możenie zapewnić uzyskania prawidłowej ijednorodnej szarży mma.

Przy wytwarzaniu asfaltu lanego

dodatki mogą być dozowane w kotletransportowym wyposażonym w mies-zadło. Całkowita ilość dodatku powinnabyć zadozowana w trakcie napełnianiakotła asfaltem lanym. Czas (mieszaniadodatku z mieszanką asfaltu lanego w kotle) do początku wbudowywaniaasfaltu lanego wynosić powinien conajmniej 60 s.

Zasada instalacji eżektora(strumienicy)

Zasada działania eżektora polega na systemie strumienicy wodnej

Modyfikowane lepiszcze jest przeciskane

przez przewężenie w rurze, co powoduje,

że po przewężeniu powstaje podciśnienie.

Przez to podciśnienie może być zasysany

do strumienia lepiszcza i jednorodnie

rozprowadzony dodatek, zarówno w po-

staci stałej jak i płynnej.

Ponieważ temperatura lepiszcza jestwyższa od temperatury topnienia dodat-

ków, ulegają one roztopieniu i rozprowad-zeniu w płynnej fazie lepiszcza.

Urządzenie dobudowuje się, jako obejście(„bypass”), do konwencjonalnego przewo-du doprowadzającego lepiszcze do wagi.Sterowanie dozowaniem ilości dodatkuprowadzone jest według zasady objętości-owej i regulowane w zależności od wyma-ganych zawartości lepiszcza i dodatku.Dozowanie dodatku jest możliwe w zakre-sie od 2 do 12 % w stosunku do zawartościlepiszcza.

19

Eżektor

Istniejąca

instalacja lepiszczaasfaltowegoPompa

PI PI

LS

FQ

FQ = regulatorLS = wyłącznik stanu napełnieniaPI = czujnik ciśnieniaM = silnik

M

Objaśnienia na rysunku – od góry

Do mieszal-nika

Lejek

Granulat

Asfalt

Podajnik ślimakowy

20

Produkcja mieszankimineralno-asfaltowej

Obydwie metody nie wymagają wyd-łużenia czasu mieszania i nie ogranic-zają pojemności magazynowej asfaltuna wytwórni. Wynika z tego, że pro-dukcja nawet niewielkich ilości mmanie stwarza problemów.

Dozowanie w kombinacji

ze stabilizatorem

Kolejną możliwością dozowania domieszalnika organicznych dodatkówzmieniających lepkość jest stosowa-nie modyfikujących włókien granulo-wanych, które zawierają substancjęstabilizującą (włókna celulozowe) iorganiczną substancję zmieniającąlepkość i które mogą być dodawaneza pomocą istniejących na wytwórniurządzeń dozujących środki stabili-zujące.

Przy wyborze włókien granulowanychi określaniu wielkości ich dodatku należy zwracać uwagę, żeby ilość modyfikujących włókien granulowa-nych w stosunku do zawartości asfaltubyła dobrana tak, aby właściwie byłydozowane ilości zarówno włókienstabilizujących jak i wosku. Pod wzglę-dem wymaganego czasu mieszaniapostępowanie jest takie same jak przyprodukcji SMA.

Dozowanie organicznych dodatków

zmieniających lepkość

21

Zeolity dozowane są bezpośrednio domieszalnika otaczarki przed dodaniemasfaltu.

W postaci handlowej zeolity występują,jako biały (wytworzone przemysłowo),lub żółty (pochodzenia naturalnego)proszek.

W recepcie mma ilość dodawanegozeolitu jest doliczana do ilości wypeł-niacza.

Dozowanie automatyczne odbywa sięz silosu. Może być zatem koniecznyprzewoźny silos.

Jeśli produkowane są małe ilości mma,to dozowanie może odbywać sięręcznie. W takim przypadku stosuje siędodatek opakowany w worki papierowe,zawierające wymaganą jego ilość.

Dozowanie dodatku następuje razem z wypełniaczem lub bezpośrednio pojego dodaniu. Wymagane jest miesza-nie, przez co najmniej 5 s, przed doda-niem asfaltu.

Warunki składowania zeolitów są

podobne jak włókien celulozowych; powinny być one chronione przedwpływem warunków atmosferycznychi zawilgoceniem.

Dozowanie mineralnych dodatków

zmieniających lepkość

� wszystkie mma o obniżonej tempera-turze mogą być składowane w silosie;

� w starszych typach silosów niższatemperatura może powodować pro-blemy z klapą zamykającą (zaklejaniesię klapy);

� dłuższe składowanie mma w silosienie jest wskazane i należy go unikać;

� z reguły można zrezygnować zestosowania środka zapobiegającegoprzyleganiu mma do skrzyni samo-chodu transportowego;

� czas transportu mma o obniżonejtemperaturze powinien być możliwiekrótki;

� czas transportu nie powinien prze-kraczać 60 min;

� jeśli czas pomiędzy załadunkiem iwyładunkiem przekracza 45 minut,to temperatura produkcji mma po-winna być podniesiona o 5 °C.

� w celu ochrony mma przed ochłod-zeniem w trakcie transportu, szcze-gólnie w niekorzystnych warunkachotoczenia, należy stosować dokładneoplandekowanie środka transporto-wego;

� plandeka powinna być otwierana bez-pośrednio przed rozładunkiem mma;

� zalecane jest używanie izolowanychwywrotek. Zastosowanie samocho-dów z termoizolacją podwyższa do-datkowo efektywność.

22

Obowiązuje zasada:

Krótki czas transportu = niższa temperatura mma

Długi czas transportu =wyższa temperatura mma

Produkcja mieszankimineralno-asfaltowej

Mieszanka mineralno-asfaltowa wałowana

Składowanie i transport

mieszanki mineralno-asfaltowej

Postępowanie z wałowaną mieszanką mineralno-asfaltową o

obniżonej temperaturze wiąże się z następującymi podstawowymi

zasadami, na które należy zwrócić uwagę:

Asfalt lany

Przewoźne kotły są zbiornikami trans-portowymi, których zadaniem jestprzewóz asfaltu lanego z wytwórni nabudowę bez większych zmian i pogor-szenia jakości oraz uzyskanie jedno-rodności tej mieszanki. W transporcie

asfaltu lanego o zmienionej lepkościnie występują żadne różnice w porów-naniu do konwencjonalnej mieszanki.Odpowiednie do transportu są kotłyzarówno z mieszadłem pionowym jaki poziomym.

Stosowanie przewoźnych kotłów transportowych wymaga przestrze-

gania w szczególności następujących warunków:

� dokładna rejestracja temperaturyoraz poziom napełnienia leżącypowyżej wyposażenia pomiarowegowarunkuje jednorodność mma;

� wskaźniki temperatury należy regu-larnie kontrolować i kalibrować, abywymagana temperatura mogła byćutrzymywana;

� kierowca (operator) musi zwracaćuwagę na fakt, że ma do czynieniaz asfaltem lanym o obniżonej tem-peraturze i musi być bezwarunkowoutrzymana wymagana temperaturatej mma, gdyż może dojść do seg-regacji mma lub uszkodzenia le-piszcza;

� w trakcie wbudowywania asfaltu la-nego powinna być dokonywanakontrola temperatury termometremręcznym (najlepiej stosować termo-metry wgłębne).

� czas przetrzymywania mma w kotletransportowym, określony w punk-cie 2.3.4 ZTV Asphalt-StB 07, niepowinien przekraczać 12 godzin,jeśli jako lepiszcze użyty jest asfaltdrogowy i 8 godzin w przypadkuzastosowania asfaltu modyfikowa-nego polimerem. Z tego powinienwynikać maksymalny czas przetrzy-mywania mma w kotle w zależnościod temperatury i rodzaju lepiszcza.W żadnym przypadku temperaturaasfaltu lanego nie może przekro-czyć 230 °C.

23

W przypadku transportu w wiadrach itaczkach należy, na ile jest to możliwe,oszczędnie stosować środek zapobiega-jący przyklejaniu się mma. Woda zawartaw tym środku wyparowując obniża tem-peraturę mma. Jeśli woda z tego środkapozostanie zamknięta w mieszance asfaltulanego, powstaną bąble (pęcherze).

24

Przygotowanie placu budowy Przygotowanie podłoża

5Wbudowywanie

Wszyscy uczestnicy przedsięwzięcia budowlanego powinni uzyskać przedrozpoczęciem budowy szczegółowe informacje dotyczące sposobu jejrealizacji. Jest pożądane, aby przypierwszym wbudowywaniu wałowanejmma o obniżonej temperaturze, skorzystać z doradztwa technicznego producentów różnych lepiszczy i dodatków.

Z uwagi na obniżoną temperaturę mma,leżące niżej warstwy asfaltowe po-winny być każdorazowo szczególniestarannie i jednorodnie spryskane, abyzapewnić wystarczające związanie.Warunkiem koniecznym jest także, abypodłoże było suche i czyste.

25

Wbudowywanie mieszanki

mineralno-asfaltowej wałowanej

Temperatura produkcji mma powinnabyć tak dobrana, w zależności od warunków atmosferycznych i transpor-towych, aby utrzymane były wyma-gane wartości temperatury mieszankiprzy desce układarki, wyszczególnionew tabeli 3, rozdział 4 „Produkcja mies-zanki mineralno-asfaltowej”.

Zaleca się wzięcie pod szczególnąuwagę „Podstawowe reguły wałowaniamma”, wyszczególnione w „Poradniku

wbudowywania wałowanych mma”

(patrz załącznik 2), opublikowanymprzez DAV.

Fertige Decke

Fertiger

10–15 cm

Wyciąg�z�tabeli�3�w�rozdziale�4

Fertiger 2

Fertiger 1

mind.15 cm

Rodzaj mma

Mieszanka

mineralno-

asfaltowa

wałowana

Tabela 4 Zalecane wartości temperatury mma,

produkowanych w obniżonej temperaturze,

przy desce układarki

Rodzaj i gatunek Temperatura mma przy

lepiszcza desce układarki

70/100co najmniej 120 °C

50/70

30/45co najmniej 130 °C

25/55-55 A

10/40-65 A co najmniej 140 °C

Variante�2

Walzverdichtung:

Variante�1

++ = besonders geeignet+ = geeignet = bedingt geeignet– = wenig geeignet

26

Wbudowywanie

Ze względu na zmniejszenie przedziałuczasowego wbudowywania mma o ob-niżonej temperaturze, wymagane jestszczególne przestrzeganie niżej poda-nych zasad technologicznych:

� równomierna prędkość wbudowywania,

� zasilanie układarki w sposób ciągły,

� stała kontrola temperatury,

� walce blisko układarki,

� kontrolowanie wskaźnikazagęszczenia (np. sondą izotopową),

� szybkie dociśnięcie (włącznie z obszarem krawędzi),

� krótkie odcinki wałowane,

� wyrównywanie mma bezpośrednioza układarką,

� przystąpienie do uszorstnienianajpóźniej po drugim przywałowaniu(przejściu walca),

� zakończenie zagęszczania, w zależ-ności od lepkości użytego lepiszcza,możliwie przy około 100 °C.

W trakcie wbudowywania mma o ob-niżonej temperaturze występują miejsca,takie same jak przy wbudowywaniu wnormalnej temperaturze, w których na-stępuje szybsze schładzanie (krawędzieboczne, kliny). To schłodzenie jest jed-nak istotnie silniejsze, ponieważ poziomtemperatury jest niższy.

W niekorzystnych warunkach atmos- ferycznych i utrudnionych warunkachwbudowywania (odcinki w miastach, nawęzłach w kształcie trąbki, wyspach itd.)przedział czasowy wbudowywania powi-nien być zwiększony przez podwyższe-nie temperatury.

Podane w niniejszym poradniku metodyobniżenia temperatury asfaltu lanegosłużą do tego, aby nie było możliweprzekraczanie najwyższej granicznejtemperatury 230 °C, która obowiązujeod stycznia 2008 r. (patrz Wstęp) i jest ustalona w TL Asphalt-StB 07 lub ZTV Asphalt-StB 07. W związku z tympodaje się dalej kilka wskazówek dotyczących postępowania z asfaltemlanym o maksymalnej temperaturze230 °C.

Wbudowywanie ręczne warstwy

nawierzchni i jastrychu

Ze względu na zmniejszoną tempera-turę wbudowywania asfaltu lanegouległ skróceniu czas wykonywaniawarstwy z tej mieszanki w porównaniudo czasu, jaki był możliwy przed 2008 r.

Szczelne podłoża (beton cementowy,podłoże spawane, warstwa ochronna zasfaltu lanego itd.) muszą być suche; w przeciwnym razie wilgoć zostanie zamknięta i póżniej powstaną znacznepęcherze (bąble). Jastrych z asfaltu lanego w obiektach kubaturowych po-winien być także wbudowywany na suchym podło-żu, które w razie potrzebynależy osuszyć stosując odpowiednieśrodki. Na podłoże w budynku wilgoćmoże być też naniesiona przez podes-zwy butów lub koła taczek i wywrotek.

27

Wbudowywanie asfaltu lanego

� szybkie i w krótkim czasie wbudowanie i zatarcie oraz posypywanie,

� stosowanie bliskiej odległości transportu od kotła na miejsce wbudowania (w budow-nictwie kubaturowym np. zaleca się korzystanie z wind),

� zmienione warunki płynięcia asfaltu lanego(przede wszystkim przy rynnach, korytkach ściekowych o zmiennej głębokości, rampach o dużym pochyleniu).

Dlatego też szczególną uwagę należy zwrócić na:

28

Wbudowywanie

Wbudowywanie mechaniczne

Następujące zalecenia powinny być wzięte pod uwagę:

� podłoże musi być czyste i suche.

� powierzchnia styku deski rozkładarkimusi być sprawdzona.

� asfalt lany nie powinien być zbyt powolnie układany.

� należy uwzględnić szybsze schład-zanie w obrębie krawędzi.

� konieczne jest równomierne rozpro-wadzenie asfaltu lanego ciężkąukładarką także w obszarach przykrawędziach deski.

� zimny materiał powinien być wcałości odrzucony.

� należy unikać zbyt dużego zagłę-bienia materiału uszorstniającego(wskutek niższej lepkości).

� należy zapewnić równe w planie ułożenie szyn prowadzących (wcis-kająca się mieszanka asfaltu lanego– opuszczanie się krawędzi).

� przy wbudowywaniu gorące na zimne:zaleca się podgrzanie zimnej warstwyurządzeniami grzewczymi.

� w przypadku wałowania asfaltu lane-go: początek wałowania tak dobrać,aby materiał uszorstniający nie zostałcałkowicie wciśnięty w górną po-wierzchnię, ale z drugiej strony czasten powinien być tak przyjęty, żebymateriał uszorstniający mógł być trwa-le wbudowany w zaprawę warstwy –także przy wietrznej pogodzie!

� materiał uszorstniający powinien byćpodgrzany. Niezawodna jest jego dostawa w izolowanych zbiornikach.Wilgotny lub zbyt zimny materiał us-zorstniający spowoduje złe związaniei póżniej niedostateczną szorstkość.

� nie należy prowadzić produkcji materiału uszorstniającego podczas wytwarzania asfaltu lanego.

W zależności od warunków atmosfe-rycznych mogą wystąpić przypadki, w których temperatura mma powinnabyć mniej obniżona lub też wcale nieobniżona. Zmniejszenie lepkości lepiszcza ułatwia wbudowywanie mmai jej zgęszczenie.

Zaleta ta może być szczególnie przy-datna, gdy:

� roboty wykonuje się ręcznie

� występują niesprzyjające warunkiwbudowywania (silny wiatr, niskatemperatura otoczenia)

� wbudowuje się trudnozagęszczalną mieszankę

� transport mma odbywa się z dużejodległości

� wykonuje się cienkie warstwy nagorąco.

Poprawa urabialności

� praca zagęszczająca deski układarki po-winna być dopasowana do wbudowywanej,mma (większej pracy zagęszczającej wy-magają podbudowa i warstwa wiążąca),

� wykonywanie warstwy ścieralnej z mma nie wymaga z reguły stosowania deskiukładarki o wysokiej energii zagęszczenia,

� do pierwszego przywałowania powinien byćużyty walec średniej wielkości (6 do 8 ton),pracujący bez wibracji,

� od drugiego przywałowania możliwe jestzagęszczanie także z włączoną wibracją luboscylacją i użyciem ciężkich walców,

� do zagęszczenia mma w warstwie ście-ralnej zaleca się stosowanie walców sta-tycznych lub z włączoną oscylacją,

� zagęszczenie w obrębie krawędzi powinnobyć wykonane jako pierwsze, gdy mma wykazuje wystarczającą trwałość na odkształcenie, ale jest jeszcze podatna na zagęszczenie.

� Uszorstnienie jest możliwe do zrealizowaniapo drugim przywałowaniu.

29

Niżej podane warunki i zalecenia powinny

być wzięte pod uwagę:

Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że w wyniku zastosowania

dodatków zasadniczo możliwe jest wcześniejsze oddanie nawierzchni

do ruchu. Przy czym każdorazowo muszą być uwzględnione warunki

brzegowe takie jak temperatura powietrza, grubość warstwy itd.

30

Wbudowywanie

Przekazanie do ruchu

� wbudowywanie powinno odbywaćsię w możliwie najniższej tempera-turze.

� temperatura wbudowywanej mmamusi być mierzona zarówno na powierzchni jak i w środku warstwy.

� osiągane zagęszczenie powinno być kon-trolowane sondą izotopową.

� ewentualnie budowa może zasto-sować wskazówkę do zezwoleniana ruch o treści: „w miarę możli-wości unikać jazdy jednym śladem”.

� w celu zapewnienia początkowejszorstkości zaleca się, aby nad-miar materiału uszorstniającegousunąć dopiero po oddaniu warstwyścieralnej do ruchu i całkowitym jejschłodzeniu.

Następujące zalecenia należy wziąć pod uwagę:

31

Kierownictwo budowy

W tym celu należy w szczególności:

� przeprowadzić dodatkowe przesz-kolenie personelu budowy,

� przygotować roboty zorientowanena przygotowanie materiałów bu-dowlanych,

� zapewnić równomierny dowóz mmaw ilości dopasowanej do wydajnościwbudowywania,

� wyposażyć budowę w odpowiednieukładarki i walce,

� zaplanować szczegółowo przebiegrobót, zwłaszcza, gdy przewidy-wane jest wcześniejsze oddanie nawierzchni do ruchu,

� przy równoległym wykonywaniu ro-bót ręcznie i układarką w obrębie wy-lotów, zatok autobusowych, obudówitd., zapewnić dodatkową zdolnośćprodukcyjną maszyn i personelu,

� nie dopuścić do żadnego zmniej-szenia liczby walców w porównaniudo konwencjonalnej budowy,

� w przypadku wykonywania dwóchwarstw bezpośrednio jedna podrugiej, kierunek wykonywaniarobót powinien być odwrócony(patrz rysunek).

Przestawić kierunek wbudowywania:

Pierwsza warstwa Druga warstwa

Kierunek wbudowywaniapierwszej warstwy

Kierunek wbudowywania drugiej warstwy

Początek budowy

Aby bezbłędnie wbudować mma o obniżonej temperaturze, kierownictwobudowy musi dostosować się do tejtechniki wykonania robót.

32

Informacje ogólne Wykazanie (Dowód)

przydatności

6Badania

Przepisy podane w odpowiednichrozdziałach TL Asphalt-StB i ZTV As-phalt-StB powinny być przestrzegane.Do czasu druku niniejszego poradnikaprzepis „Wskazówki obniżenia tempera-tury mieszanki mineralno-asfaltowej”,wydanie 2006 („Merkblatt für Tempera-turabsenkung von Asphalt”, M TA, Aus-gabe 2006) jest jeszcze w nowelizacji.W przypadku różnic pomiędzy niniejs-zym poradnikiem i znowelizowanymi„Wskazówkami…” należy korzystać znowej wersji „Wskazówek…”.

Organiczne dodatki zmieniające lepkość(np. amidy kwasu tłuszczowego) wpły-wają na wzajemne oddziaływanie z po-

wierzchnią kruszyw tak, że w normowejmetodzie ekstrakcji na gorąco nie jestzapewnione całkowite odzyskanie le-piszcza. Temperatura mięknienia wgPiK jest w tych przypadkach częstoniższa od temperatury świeżego le-piszcza o zmienionej lepkości. Produ-cent lepiszcza podaje wskazówkę, jakmożna uzyskać możliwie całkowity odzysk.

Mieszanka mineralno-asfaltowa o obniżonej temperaturze (zarównowałowana jak i asfalt lany) jest oznako-wywana symbolem CE – także, gdy nieodpowiada wymaganiom podanym wTL Asphalt-StB – ponieważ jest zgodna

z aktualnymi Nor-mami Europejskimserii EN 13108.

W przypadku podawania rodzaju wało-wanej mma o obniżonej temperaturze (m. in. w liście przewozowym) należyumieścić nie tylko skrót oznaczeniawprowadzony przez TL Asphalt-StB 07,lecz także zaznaczyć specyfikę tejmma – np. przez dodanie „TA”.

Dowód przydatności mma z orga-nicznym dodatkiem zmieniającymlepkość lub lepiszczem o zmienionejlepkości przeprowadza się według TL Asphalt-StB, tak samo jak innychrodzajów mma. W przypadku zastoso-wania innego organicznego dodatku

zmieniającego lepkość lub innego lepiszcza o zmienionej lepkości (gotowy wyrób) dowód przydatnościmusi być ponownie przeprowadzony.Temperaturę mięknienia PiK lepiszczao zmienionej lepkości oznacza się zarówno na dostarczonym lepiszczujak i odzyskanym po ekstrakcji.

Aby zminimalizować wystąpienie zmien-ności wyników, zależnej od warun-ków metody badań, ustalono jednolite,niżej podane warunki wykonywania ekstrakcji:

� liczba płukań: 6

� czas ekstrakcji: 90 minut

� oznaczenie temperatury PiK odzyskanego lepiszcza.

Oznaczona temperatura PiK odzyska-nego po ekstrakcji lepiszcza stanowipóźniej część składową umowy i jestpodstawą do badań kontrolnych.

W przedsięwzięciach budowlanych, wktórych dąży się do obniżenia tempera-tury wbudowywania, a nie są jeszczeznane wykonawcy doświadczenia zmma o obniżonej temperaturze, po-winny być wzięte pod uwagę dodatkoweaspekty, opisane w ramach dowodu/wykazania przydatności.

33

Wałowana mieszanka mineralno-

asfaltowa o obniżonej temperaturze

Dotychczasowe doświadczenia wyka-zały, że w przypadku mma z lepiszczemo zmienionej lepkości i/lub organiczny-mi dodatkami zmieniającymi lepkość,próbki Marshalla, niezbędne do oz-naczenia gęstości objętościowej, niepowinny być sporządzane w przyję-

tej zwykle temperaturzezagęszczania 135 ± 5 ° C(mma z asfaltem dro-gowym) lub 145 ± 5 °C(mma z asfaltem modyfi-kowanym polimerem).

Na podstawie badania referencyjnego/wzorcowego z lepiszczem o niezmienio-nej lepkości uzyskuje się optymalnyskład mma i referencyjną/wzorcowągęstość objętościową w temperaturzezagęszczania (VT) 135 °C lub 145 °C.Do określenia miarodajnej temperatury(VTTA) sporządzenia próbek z lepiszc-zem o zmienionej lepkości lub organi-cznym dodatkiem zmieniającym lepkośćpowinny być wykonane próbki zagę-szczone w dodatkowych wartościachtemperatury (np. 110, 120, 130, 140,150°C).

34

Badania

Wykazanie (Dowód)

przydatności

mma referencyjnamma z lepiszczem o zmienionej lepkości

VTTA VT

2,420

2,410

2,400

2,390

2,380

2,370100 110 120 130 140 150 160 170

Temperatura zagęszczania [°C]

Ob

jaś

nie

nia

na

ry

su

nk

u

VTTA = VT - VT

35

Temperatura zagęszczania, w którejgęstość objętościowa odpowiada re-ferencyjnej gęstości objętościowej, jestmiarodajną temperaturą zagęszczania,która także musi być stosowana dookreślania odnośnej gęstości objęto-ściowej próbek Marshalla w badaniachkontrolnych. To obowiązuje także wprzypadku zastosowania lepiszcza ozmienionej lepkości (gotowy wyrób) luborganicznego dodatku zmieniającegolepkość, użytego w celu poprawy ura-bialności/zagęszczalności, a więc dowbudowania bez obniżenia temperatury.

Dotychczasowe doświadczenia z prak-tyki wykazały, że różnica pomiędzy referencyjną temperaturą zagęszczaniai miarodajną temperaturą zagęszczaniamma o obniżonej temperaturze nie pokrywa całego potencjału obniżenia temperatury na budowie. Często stwier-dzano tam jeszcze wyższy potencjał obniżenia.

W przypadku zastosowania do mma mineralnych dodatków zmieniającychlepkość (zeolitów), dotychczasowe badania laboratoryjne nie pozwalają nasformułowanie żadnych wskazówek,gdyż wpływ zeolitu jest czasowo ogra-niczony i w laboratorium nie może byćustalony.

Ponieważ zeolity nie zmieniają tem-peratury mięknienia lepiszcza wg PiK,można zrezygnować z jej oz-naczania, a ekstrakcjęprzeprowadzać (za-równo do dowodu/wykazania przydat-ności jak i do badańkontrolnych) w nor-malnych warun-kach, zgodnych zprzepisami.

Ilość dodawanego zeolitudolicza się w recepcie mma doilości wypełniacza i w badaniach na-leży dokumentować, jako wypełniacz.

Dalsze wskazówki mogą być zaczerp-nięte z Załącznika 1 instrukcji M TA [1].

Asfalt lany

Do określenia urabialności asfaltu lanego w zależności od temperatury(zakres temperatury: 180 do 230 °C)

powinien być oznaczonyopór mieszania wedługZałącznika 2 instrukcji M TA [1]. Obok opisa-nego w niej naczynia domieszania, w momenciepublikacji niniejszegoporadnika trwa dys-kusja dotycząca dals-zego rozwoju metodykibadawczej (patrz zdjęciepo lewej).

Określenie stanu oporu mieszania jestw szczególności wskazane, gdy w asfalcie lanym zmienia się jeden lubwięcej składników (drobne lub grubekruszywo, wypełniacz, lepiszcze, do-datki).

Aby móc wykluczyć wpływ nadmier-nego utwardzenia lepiszcza na wynikbadania, powinna być oznaczona temperatura mięknienia PiK przed ipo zakończeniu badania.

Für GussasphaltW zakresie zakładowej kontroli pro-dukcji (ZKP) stosuje się na wytwórninormę DIN EN 13108-21. ZKP pro-wadzi się zgodnie z zapisami poda-nym w rozdziale 4.2 TL Asphalt-StB 07.Wewnętrzne badania kontrolne wtrakcie wbudowywania wykonuje sięzgodnie z zapisami podanymi wrozdziale 5.2 ZTV Asphalt-StB 07.

W przypadku stosowania organicz-nych dodatków zmieniających lepkośćzaleca się regularne oznaczanie tem-peratury mięknienia PiK i porówny-wanie jej z wynikiem uzyskanym wwykazaniu/dowodzie przydatności(patrz strona 24 niniejszego prze-wodnika).

Zaleca się pobieranie rezerwowychpróbek lepiszcza o zmienionej lep-kości.

Mineralne dodatki zmieniające lep-kość nie wpływają na zmianę tempe-ratury mięknienia PiK.

36

Badania

Wykazanie (Dowód)

przydatności

Wewnętrzne badania

kontrolne

37

Badania kontrolne

Asfalt�lany�wytworzony�z�organicznymi�dodatkami�zmieniającymi�lepkość�(wariant�B)

charakteryzuje�się�znacząco�niższą�temperaturą�przy�takim�samym�oporze�mieszania

300

280

260

240

220

200

180

160

140

120

100

80

60

40

20

0200 210 220 230 240 250 260

Temperatura [°C]

Opór mieszania MA 11 S, wariant AOpór mieszania MA 11 S, wariant B

Op

ór

mie

sza

nia

[N

cm

]

!!!

Badania kontrolne powinny być prowad-zone zgodnie z zapisami podanym wrozdziale 5.3 ZTV Asphalt-StB 07.

Do prawnej oceny zgodności zumową wykorzystuje się tempe-raturę mięknienia PiK odzyska-nego lepiszcza, określoną w do-wodzie/wykazaniu przydatności.

Dlatego w trakcie prowadzeniabadań kontrolnych należy za-pewnić, żeby były utrzymane niez-mienne/jednakowe warunki (patrzm. in. zaproponowane warunki ekstrakcji podane na str. 24).

Próbki Marshalla do badań kon-trolnych powinny być sporząd-zane w miarodajnej temperaturzezagęszczania ustalonej w wykaza-niu/dowodzie przydatności.

Do przygotowania opisu wykonaniawarstw z asfaltu lanego można wy-

korzystać niezmieniony tekstkatalogu standardowego wy-konania, obszar wykonania113 „Mieszanki mineralno-asfaltowe”. Zawiera on już go-towe elementy tekstu do opisudozowania odpowiednich do-datków.

Zaleca się, aby gotowe wyroby lub dodatki były stosowane zgodnie z „Pod-sumowaniem doświadczeń w stosowa-niu gotowych wyrobów i dodatkówobniżających temperaturę mma”. Opra-cowanie to jest dostępne pod adresem:www.bast.de (Fachthemen→Straßen-bautechnik→temperaturreduzierteAsphaltbauweisen).

W opisie wykonania powinien być po-dany rodzaj i gatunek wyjściowego le-piszcza, a w przypadku wałowanej mmaw zależności od priorytetowego usta-wienia celu opisać do każdorazowegoprzedsięwzięcia budowlanego dodaniegotowego wyrobu albo dodatku.

� Cel „Obniżenie temperatury”:

(np.: „Dodanie organicznych dodat-ków zmieniających lepkość lub zasto-sowanie lepiszczy o zmienionej lep-kości (gotowy wyrób) w celu poprawyodporności na deformacje w wysokiejtemperaturze. Skuteczność należy wykazać/udowodnić.” (np. w badaniukoleinowania)

� Cel: „Poprawa urabialności/

zagęszczalności”:

(w szczególnych przypadkach, np.konieczności ręcznego wbudowywa-nia): (np.: „Dodanie organicznych lubmineralnych dodatków zmieniającychlepkość albo zastosowanie lepiszczyo zmienionej lepkości (gotowy wyrób)celem uzyskania poprawy urabial-ności.”)

� Cel „Podwyższenie

odporności na deformacje”:

(np.: „Dodanie organicznych do-datków zmieniających lepkośćlub zastosowanie lepiszczy ozmienionej lepkości (gotowywyrób) w celu poprawy odpor-ności na deformacje w wysokiejtemperaturze. Skuteczność na-leży wykazać/udowodnić.” (np.w badaniu koleinowania)

38

Opis wykonania/przedmiar robót

7Wskazówki do opisuwykonania, roszczeń z tytułu wad i rozliczenia robót

� Cel: „Wcześniejsze przekazanie

do ruchu”:

(np.: „Dodanie organicznych dodat-ków zmieniających lepkość lub za-stosowanie lepiszczy o zmienionejlepkości (gotowy wyrób) w celuwcześniejszego oddania do ruchu.Moment przekazania do ruchu powi-nien być uzgodniony pomiędzy wyko-nawcą i zamawiającym na miejscu.”)

Dalej należy uwzględnić i opisać wa-runki brzegowe, podane w niniejszymprzewodniku w rozdziale „Wykazanie/dowód przydatności”, które dotyczą

m.in. warunków ekstrakcji i określeniatemperatury sporządzania próbek Mar-shalla w przypadku wałowanej mma.

Przy dodawaniu na wytwórni lub doprzewoźnego kotła organicznych i/lubmineralnych dodatków zmieniającychlepkość, ich rodzaj i ilość powinny być

zgodne z zastosowanymi w wykaza-niu/dowodzie przydatności, względ-nie należy zadeklarować dozowaniedodatku (mineralnego dodatku zmie-niającego lepkość) odpowiednio dop.2.3.2 ZTV Asphalt-StB 07).

W przypadku temperatury otoczenia poniżej + 10 °C jak również znacznegoochłodzenia wiatrem, temperatura

produkcji i wbudowywania mma niepowinna być obniżana (patrz rozdział 4).

W przypadku zaplanowanego wcześ-niejszego przekazania do ruchu, wy-konawca powinien dokonać takiegowyboru dodatku, aby to mogło być zapewnione.

Ogólnie powinien oferent wykazać się obiektem referencyjnym. Jeżelinie jest to możliwe, powinien udo-wodnić, że przeprowadził szkoleniekierownictwa budowy i personelu zzakresu tej tematyki.

Obowiązują ustalenia opracowanychprzepisów (np. ZTV Asphalt-StB, ZTV BEA-StB)

39

Roszczenia z tytułu wad i

rozliczenie robót

Dotychczasowe doświadczenia wska-zują, że ponowne użycie mma z orga-nicznymi lub mineralnym dodatkamizmieniającymi lepkość jest możliwebez problemu.

Temperatura mięknienia PiK granulatu(destruktu) asfaltowego z organiczny-mi dodatkami zmieniającymi lepkośćnie jest wiodącym (prowadzącym) kryterium oceny jakości, ponieważ zastosowanie tych dodatków powo-duje wyraźny wzrost temperaturymięknienia PiK lepiszcza w granulacie

asfaltowym. Przydatność mma pro-dukowanej z takim granulatem asfal-towym jest stwierdzana w badaniu typu tj. na etapie projektowania mma z dodatkiem takiego destruktu.

Ponieważ zastosowanie mineralnychdodatków zmieniających lepkość niepowoduje obniżenia temperatury le-piszcza, nie występują żadne szcze-gólne problemy w ponownym użyciutakiej mma (granulatu asfaltowego).

40

8Recykling

41

9Metody i doświadcze-nia zagraniczne

Poza opisanymi w niniejszym poradnikuorganicznymi i mineralnymi dodatkamizmieniającymi lepkość, są na świecie wużyciu następujące metody:

� Dozowanie chemicznych dodatków,

� Zastosowanie w emulsjach asfaltowych,

� Technika procesów przetwórczych,

� Zastosowanie asfaltu spienionego.

Rozróżnia się:

� Mieszanki na gorąco produkowanew dotychczasowej temperaturze(ang. Hot Mixes),

� Mieszanki na ciepło o obniżonejtemperaturze o około 30 °C (ang. Warm Mixes.),

� Mieszanki produkowane i wbudo-wywane w temperaturze poniżej100 °C, najczęściej przy 90 °C (ang. Half Warm Mixes.),

� Mieszanki produkowane i wbudo-wywane w temperaturze otoczenia(ang. Cold Mixes).

W technice procesów przetwórczychsięga się najczęściej do kolejności dozowania i dwufazowych procesów.

W metodach z kolejnością dozowanianajpierw dodawane jest do mieszal-nika grube kruszywo, potem asfalt, adopiero po ich wymieszaniu dozowanejest drobne kruszywo i wypełniacz.

W procesie dwufazowym najpierw dozowane jest do mieszalnika całekruszywo i do tego miękkie lepiszcze.Po tej pierwszej fazie mieszania do-dawane jest twarde lepiszcze, przyczym właściwości mieszaniny obydwulepiszczy odpowiadają żądanym lubokreślonym (w kontrakcie) wymaga-niom lepiszcza.

Niektóre metody – przeważnie chroni-one prawem patentowym – są kombi-nacją jednej z tych technik z efektemasfaltu spienionego, przy czym asfaltspienia się albo bezpośrednio w do-tychczasowy sposób albo efekt spie-nienia uzyskuje się w wyniku dodatkuwilgotnego kruszywa.

Obszerne zestawie-nie zawiera [4] lub jest do nabycia w EAPA(Europejskie Stowar-zyszenie Wykonaw-ców Nawierzchni As-faltowych)www.eapa.org.

Pod tym adresem zre-zygnowano z wylicza-nia metod z podaniemich nazw, gdyż wwiększości przypad-ków są to nazwy zwi-ązane z nazwami firm.

Załącznik 1

Bibliografia

[1] Merkblatt für Temperaturabsenkung von Asphalt (MTA), Ausgabe 2006. FGSV-Nr. 766

[2] Nur noch mit abgesenkter Temperatur, Reinhold Rühl, BG Bau und Obmann des

Gesprächskreises Bitumen. asphalt, Heft 4/2008

[3] Erfahrungssammlung über die Verwendung von Fertigprodukten und Zusätzen

zur Temperaturabsenkung von Asphalt, veröffentlicht durch die Bundesanstalt für

Straßenwesen, Bergisch-Gladbach (www.bast.de �Fachthemen �Straßenbau-

technik � temperaturreduzierte Asphaltbauweisen �Erfahrungssammlung).

Stand bei Drucklegung dieses Leitfadens: Mai 2008

[4] Warm mix asphalt: european practice. Publication no. FHWA-PL-08-007

der US Federal Highway Administration, Februar 2008

(www.international.fhwa.dot.gov, Fax: 001 202 366 9626)

Zu

życ

ie e

ne

rgii

Rozgrzewanie

Verdampfen

Podgrzewanie

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180

Temperatura [°C]

42

mma na ciepłoo obniżonej

temperaturze(Warm Mixes)

mma nagorąco(Hot Mixes)

mma na zimno (Cold Mixes)

mma produ-kowanemixes i wbu-dowywane w temperat. po-niżej 100°C

Metody i doświadczenia zagraniczne

43

Inne poradniki

i publikacje DAV/DAI

Sprawdźcie Państwo w internecie:

www.asphalt.de � Literatur.

Załącznik 2

44

Dostawa dla zarządów i biur inżynierskich jest bezpłatna. Przy zamawianiu publikacji przez osoby niebędące członkami DAV i DAI, Kierownictwa Stowarzyszeń zastrzegają sobie w taki przypadku ograniczenia (limity).

� Wiederverwenden von Asphalt (2008)

� Hinweise zur Sicherung der Nutzungsdauer von Walzasphaltbefestigungen (2008)

� Leitfaden: Qualität von Anfang an (2007)

� Leitfaden: Offene Asphalte, Teil 1: Wasserdurchlässiger Asphalt (2007)

� Leitfaden: Asphaltdeckschichten mit anforderungsgerechter Griffigkeit – Maßnahmenkatalog zur Planung und Ausführung (2. Auflage 2006)

� Leitfaden: Ratschläge für den Einbau von Walzasphalt (2004)

� Leitfaden: Ausschreiben von Asphaltarbeiten – Ein Leitfaden durch die Asphalttechnik (Neuauflage in 2009)

� Leitfaden: Richtiges Schließen von Aufgrabungen (2001)

� Leitfaden: Splittmastixasphalt (2000)

� Leitfaden: Radwege planen und bauen mit Asphalt (1998)

� Walzasphalt zur Abdichtung landwirtschaftlicher Fahrsiloanlagen (2008)

� Nur noch mit abgesenkter Temperatur (2008)

� Gesprächskreis Bitumen: Neuer Sachstandsbericht 2006

� Einfluss von Straßenoberflächen auf die Verkehrsgeräusche innerorts (2006)

� Hinweise zum Umgang mit farbigen Asphalten (2005)

� Ökonomische Bewertung der lärmmindernden Wirkung offenporiger Asphalt-deckschichten (2003)

� Asphalt kann es – Der Baustoff für und mit Ideen (eine Leistungsübersicht) (1998)

� Gestalten mit Asphalt (1994)

� Umweltpakt Bayern – Höchstwertige Verwertung von Asphalt in Bayern (2005)

Sprawdźcie także Państwo w internecie www.asphalt.de � Literatur.

45

We współpracy z EAPA(European Asphalt Pavement Association)

� Leitfaden zum Stand der Technik bei Umweltschutzmaßnahmen

an Asphaltmischanlagen in Europa – in englischer Sprache – Neuauflage 2007 –

dostępne tylko w formie elektronicznej, w języku angielskim

� Effective Safety Management in Asphalt Laying Operations (1999)

� Functional contracts (1999)

� Wirtschaftlichkeitsvergleich für unterschiedliche Bauweisen

(Untersuchungsbericht von Prof. Schmuck und Dipl.-Ing. Ressel, 1992)

Publikacje DAI

� Dokumentation zur Langzeitbewährung von Deckschichten aus Splittmastix-

asphalt (SMA) und Gußasphalt (GA) auf Straßen mit getrennten Richtungsfahrbahnen

– Eine Pilotstudie – (Prof. Steinhoff, Prof. Pätzold, 1998)

� Asphalt für Deponieabdichtungen: Deutsches Institut für Bautechnik: Allgemeine bau-

aufsichtliche Zulassung: „Deponieasphalt für Deponieabdichtungen der Deponieklasse II“

mit zugehörigem Merkblatt (1996)

� Langjährig bewährte Asphaltstraßen unter schwerster Belastung

(Dokumentation von Prof. Arand, 1995)

� Eignung von Asphalt für die Herstellung von Deponieabdichtungen

(Gutachten von Dr.-Ing. Steffen, 1993)

� „Überprüfung verschiedener lichttechnischer Kennziffern bezüglich ihrer Eignung zur Erfassung der Helligkeit von Straßendeckschichten“(Fraunhofer Gesellschaft e. V., Institut für Bauphysik, Stuttgart und TU Dresden, März 2009)

� „Herstellung von Niedrigtemperaturasphalt (Walzasphalt) und Verwendung von Schaum-bitumen: „Schaumbitumen-Heißmischgut“ (Universität der Bundeswehr München, 2008)

� „Untersuchungen zur Wirksamkeit des Haftverbundes und dessen Auswirkung auf die Lebensdauer von Asphaltbefestigungen“ (TU Dresden, 2007)

� „Untersuchungen zur Ausbildung von Pflasterkonstruktionen mit Asphalt-tragschichten unter hohen Verkehrsbelastungen“ (RU Bochum, 2006)

� „Optimierung der Zusammensetzung wasserdurchlässiger Asphaltbefestigungen“(TU Darmstadt/TU Dresden, Oktober 2005)

� „Kontrollprüfungen mit Mischgut aus wiedererwärmten Bohrkernen“(TU Darmstadt, März 2005)

� „Möglichkeiten und Grenzen der Temperaturabsenkung bei Herstellung und Einbau von Walzasphaltmischgut“ (IFTA Essen, November 2004)

� „Auswirkungen unterschiedlicher Verbundsysteme auf die mechanischen Eigenschaften eines mehrschichtigen Asphaltpaketes“ (TU Braunschweig November 2004)

� „Bindemittelgehaltsbestimmung unter besonderer Berücksichtigung des unlöslichen Bindemittelgehaltes nach DIN 1996 Teil 6“ (HTW Dresden, Januar 2004)

� „Vergleichende Untersuchung von Asphaltkonstruktionen für schwerste Beanspruchungen“ (STUVA Köln und RWTH Aachen, Juni 2003)

� „Überprüfung der Eignung des dynamischen Stempeleindringversuches zur Beurteilung der Verformungseigenschaften von Asphalt und Schaffung eines Bewertungshintergrundes“ (TU Braunschweig, 2003)

� „Verfahren zur Herstellung besonderer Mikrostrukturen an der Oberfläche von Asphaltdeckschichten“ (TU Darmstadt, Februar 2003)

� „Nutzungsdauer von Asphaltbefestigungen in Abhängigkeit vom Verdichtungsgrad“(TU Braunschweig, 2000)

� „Polier- und Griffigkeitsuntersuchungen an Asphalten im Laboratorium zur Prognosti-zierung der Griffigkeit von Asphaltoberflächen“ (Institut Dr.-Ing. Gauer, Regenstauf, 1999)

� „Der Einfluß der Viskosität des Bitumens auf die Raumdichte von Asphalt bei konstanter Verdichtungsarbeit und vorgegebener Verdichtungstemperatur“(Hochschule für Technik und Wirtschaft Dresden, 1998)

Publikacje DAI

Skrócone sprawozdania z badań

46

� „Einfluß von Rückgewinnung, Herstellung und Lagerung von Asphalten auf die Eigenschaft von Polymerbitumen“ (Hansa-Bau-Labor Hamburg, 1998)

� „Schonende Wiedererwärmung von Asphaltmischgut zur Herstellung von Asphalt-probekörpern für mechanisch/physikalische Prüfungen“ (TU Braunschweig, 1998)

� „Bewährung speziell konzipierter Asphalte in der Praxis“ (TU München, 1998)

� „Prognostizierung des Haftverhaltens von Asphalten mittels Spaltzugfestigkeits-abfall – Schaffung eines Bewertungshintergrundes“ (TU Braunschweig, 1998)

� „Einfluß von Temperatur und Temperaturrate auf den Verformungswiderstand frisch verlegter Asphaltdeckschichten während Abkühlung und Wiedererwärmung“(TU Braunschweig, 1998)

� „Erhöhung der Anfangsgriffigkeit von Asphaltdeckschichten“ – Pilotstudie – (TH Darmstadt, 1997)

� „Eignung von Asphalten als Baustoff für Basisabdichtungen von Deponien“(TU Braunschweig, Teil 1: 1992 und Teil 2: 1997)

� „Einfluß des Verfahrens zur Wiedererwärmung von Asphalten im Laboratorium auf die Eigenschaften des Bindemittels“ (TU Braunschweig, 1996)

� „Möglichkeiten zur Verringerung der Misch- und Einbautemperatur von Asphalt“(TU Berlin, 1993)

� „Auswirkung der Wiederverwendung von Ausbauasphalt auf das Langzeitverhalten von Asphaltbinder- und Asphaltdeckschichten“ (Universität Karlsruhe, 1991)

� „Entwicklung und Erprobung eines automatisierten Probenahmeverfahrens für Asphaltmischgut“(TU Braunschweig, 1991)

� „Bewertung verschiedener Einflüsse auf den Mischprozeß von Asphalt bei Mitver-wendung von Asphaltgranulat mit Hilfe eines Modellmischers“ (TU Berlin, 1991)

� „Untersuchungen zum Elutionsverhalten von Straßenaufbruch – Einfluß unterschiedlicher Teeranteile“ – Teil 2 – (RU Bochum, 1989)

� Untersuchungen zum Elutionsverhalten von Asphaltgranulat – Verfahren und Bewertung“ – Teil 1 – (RU Bochum, 1989)

� „Auswirkungen der Wiederverwendung von Ausbauasphalt auf das Langzeit-verhalten bituminöser Tragschichten“ (Universität Karlsruhe, 1988)

Stan na kwiecień 2009 47

Deutscher Asphaltverband e.V. · Schieffelingsweg 6 · 53123 Bonn · GermanyFon +49 228 97 96 5-0 · Fax +49 228 97 96 5-11

E-Mail dav@asphalt.de · Internet www.asphalt.de

Sasol Wax GmbHWorthdamm 13-2720457 HamburgGermanyFon +49 40 78 115 711Fax +49 40 78 115 882sasobit@de.sasol.comwww.sasobit.com

J. Rettenmaier & Söhne GmbH+Co. KGHolzmühle 173494 Rosenberg GermanyFon +49 7967 152 297Fax +49 7967 152 500 151 viatop@jrs.dewww.jrs.dewww.sma-viatop.com

Rettenmaier Polska Sp. z. o. o.Al. Jerozolimskie 181PL 02-222 WarszawaFon +48 22 60 85 - 100Fax +48 22 60 85 - 150info@jrs.pl