Open Access – to wolny, bezpłatny, ale także powszechny, trwały i szybki dostęp do publikacji elektronicznych o treściach naukowych i edukacyjnych. Każdy użytkownik sieci ma prawo czytać, kopiować, drukować, rozpowszechniać, indeksować, cytować i przeszukiwać zasoby otwarte, w tym pełne teksty artykułów, raportów z badań, materiałów konferen-cyjnych, wykładów akademickich i książek opubliko-wanych w modelu Open Access. Użytkownik korzysta z materiałów bez ograniczeń finansowych, prawnych i technicznych, przy zachowaniu praw autorskich.

Open Access Week (Tydzień Otwartego Dostępu) jest międzynarodowym wydarzeniem promującym tę formę udostępniania informacji w sieci. Jego celem jest uświadamianie naukowcom, jakie korzyści płyną z powszechnego dostępu do treści naukowych. W tym roku impreza odbędzie się po raz ósmy i przypa-da w dniach 19 – 25 października 2015 r. pod hasłem „Otwartość dla współpracy” (Open for Collaboration).

Geneza

Genezę ruchu Open Access stanowią obecne realia, w których badania naukowe finansowane są z pieniędzy publicznych, podczas gdy autorskie prawa majątkowe po opublikowaniu wyników

badań - nie należą do ich twórców lecz przechodzą na wydawców. Głównymi klientami wydawnictw są biblioteki, które również pieniądze na zakup otrzymują z funduszy publicznych. Prywatne wydawnictwa rozkwitają kosztem publicznych wydatków na rozwój wiedzy i nauki oraz działalności edukacyjnej.

Istnieją dwa główne modele ruchu Open Access:

1. Repozytoria – tzw. zielona droga (green road). Archiwizacja kopii własnej pracy w otwartych archiwach. Obecnie wszystkie repozytoria można wyszukiwać na portalu Open DOAR (Directory of Open Access Repositories) www.opendoar.org . Można wyróżnić dwa rodzaje repozytoriów:

a). repozytoria instytucjonalne – np. uniwersyteckie, gromadzą artykuły, dysertacje naukowy, wykłady i inne materiały zarchiwizowane przez swoich pracowników.

b). repozytoria dziedzinowe – np. ELIS, gromadzą materiały dotyczące jednej dziedziny.

Polskie repozytoria:

RUWr – Repozytorium Uniwersytetu WrocławskiegoECNIS – Instytut Medycyny Pracy w ŁodziAMUR – Uniwersytet A. Mickiewicza, PoznańRUW – Uniwersytet WarszawskiCEON – ogólnopolskie repozytorium naukowe ICMRUMAK – Uniwersytet M. Kopernika w ToruniuSUW – Politechnika KrakowskaIBB PAS – Polska Akademia Nauk, WarszawaENY – Politechnika WrocławskaRUŁ – Uniwersytet ŁódzkiPCSS – Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe

WSB-NLU – Wyższa Szkoła Biznesu w Nowym SączuArtDok Polska – Instytut Historii Sztuki UJeRIKA – Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w KrakowieRepozytorium Polsko-Japońskiej Wyższej Szkoły Technik KomputerowychRePolis – Politechnika ŚląskaRUB – Uniwersytet w BiałymstokuBaza Wiedzy Politechniki Warszawskiej

2. Czasopisma otwarte – tzw. złota droga (gold road). Publikowanie artykułów w naukowych, recenzowanych czasopismach z otwartym dostępem. Koszty publikacji ponosi autor lub instytucja finansu-jąca jego badania. DOAJ (Directory of Open Access Journals) to portal, na którym można znaleźć wszyst-kie otwarte czasopisma: www.doaj.org/doaj

Ponadto, istnieje wiele innych, ważnych dla nauki i edukacji zasobów, zaliczanych do otwartych:1. Otwarte materiały edukacyjne,2. Biblioteki cyfrowe i inne zasoby.

Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu pragnie poprzez swą witrynę przybliżyć idee ruchu OA społeczności akademickiej Uniwersytetu Wrocławskiego.

Dodatkowe informacje na temat ruchu Open Access można znaleźć poprzez witrynę BUWr. w module „e-Źródła” tu: „Open Access” http://www.bu.uni.wroc.pl/e-zrodla/open-access

i w kursie e-learningowym

http://elearning.bu.uni.wroc.pl/course/view.php?id=23